ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

«ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԸՆՏԱՆԵԿԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ԵՎ «ՏԵՂԱԿԱՆ ԻՆՔՆԱԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՄԱՍԻՆ» ՀՀ ՕՐԵՆՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ»ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՆԵՐԻ ՆԱԽԱԳԾԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ

ՀՀ ԱԺ աշխատակազմի օրենսդրության վերլուծության եւ զարգացման վարչությունում փորձաքննության է ենթարկվել ՀՀ կառավարության կողմից օրենսդրական նախաձեռնության կարգով ներկայացրած «Հայաստանի Հանրապետության ընտանեկան օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Տեղական ինքնակառավարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքներ ի նախագծերը (այսուհետ` Նախագիծ):

Ներկայացված օրենքների նախագծերը հակասում են «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» ՀՀ օրենքի 47 հոդվածի 5-րդ մասի պահանջներին, համաձայն որի, օրենքի նախագծին կցվում է տեղեկանք, որտեղ ներկայացվում է գործող օրենքի փոփոխվող հոդվածը: Մինչդեռ «Տեղական ինքնակառավարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծին կցվել է գործող օրենքի 33 հոդվածի 1-ին մասը, այն դեպքում, երբ Նախագծով առաջարկվել է լրացում կատարել հոդվածի 2-րդ մասում:

Ներկայացված օրենքների նախագծերի վերաբերյալ առկա են հետեւյալ առաջարկություններն ու դիտողությունները.

1. Նախագծի 1 հոդվածով առաջարկվել է օրենսգրքի 109 հոդվածի 2-րդ մասը շարադրել հետեւյալ խմբագրությամբ. «2. Խնամակալության եւ հոգաբարձության մարմինները տեղական ինքնակառավարման մարմիններն են: Խնամակալության եւ հոգաբարձության մարմիններին կից ստեղծվում են խնամակալության եւ հոգաբարձության հանձնաժողովներ, որոնց անհատական կազմը համայնքի ղեկավարի ներկայացմամբ հաստատում է համայնքի ավագանին: Խնամակալության եւ հոգաբարձության մարմինների կանոնադրությունը հաստատում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը»:

Մեր կարծիքով նման առաջարկության դեպքում ստացվում է, որ առաջանում են երկու մարմիններ. մեկը խնամակալության եւ հոգաբարձության մարմին, մյուսը` խնամակալության եւ հոգաբարձության հանձնաժողով:

Այստեղ անհրաժեշտ է հստակեցնել խնամակալության եւ հոգաբարձության մարմինների լիազորությունները, ինչպես նաեւ դրանց կառուցվածքը:Նույն մասում «խնամակալության եւ հոգաբարձության մարմիններ» բառերն անհրաժեշտ է եզակիացնել, ինչպես նաեւ հանձնաժողովն անվանել «խնամակալության եւ հոգաբարձության հարցերով հանձնաժողովներ»:

Բացի այդ, տեղին կլինի առաջարկել «Հայաստանի Հանրապետության ընտանեկան օրենսգրքի» 109 հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ պարբերությունում «մարմինները» բառից հետո ավելացնել «ինչպես նաեւ այլ անձինք» բառերը, քանի որ բացահայտման կարեւորագույն խնդիրը չի կարելի դարձնել «խնամակալության եւ հոգաբարձության մարմինների» մենաշնորհը: «Ինչպես նաեւ այլ անձանց» տակ պետք է հասկանալ ինչպես ֆիզիկական, այնպես էլ իրավաբանական անձանց, այդ թվում` հիմնարկների (նախադպրոցական–կրթական, հանրակրթական, բժշկական կամ նմանատիպ այլ կազմակերպությունների) պաշտոնատար անձինք:

2. Նախագծի 2 հոդվածով առաջարկվել է օրենսգրքի 110 հոդվածի 3-րդ մասը շարադրել նոր խմբագրությամբ, ըստ որի հանվել է օրենսգրքով նախատեսված 15-օրյա ժամկետը եւ բացի դրանից, չի նշվել այն ժամանակահատվածը, որի ընթացքում ՀՀ կառավարության լիազորած մարմինը պետք է իրականացնի առանց ծնողական խնամքի մնացած երեխաների կենտրոնացված հաշվառումը, ինչպես նաեւ աջակցի այդ երեխաների հետագա տեղավորմանն ընտանիքում: Մեր կարծիքով, սա կարող է սողանցք դառնալ տարբեր, բացասականբնույթի երեւույթների համար:

3. Օրենքի նախագծի 5 հոդվածով առաջարկվել է օրենսգրքի 113 հոդվածի երկրորդ մասի «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության լիազորված մարմնի եզրակացությունը» բառերը փոխարինել «Հայաստանի Հանարապետության մարզպետարանների (Երեւանի քաղաքապետարանի) եզակացությունը» բառերով:

Առաջարկվող փոփոխությունից անհրաժեշտ է հանել «Հայաստանի Հանրապետության» բառերը (տես նախագծի 2 եւ 7 հոդվածները), քանի որ «Հայաստանի Հանրապետության» բառերը կիրառվում են պետական մարմինների նկատմամբ, մինչդեռ մարզպետարանները (Երեւանի քաղաքապետարանը) տարածքային մարմիններ են:

4. Նախագծի 10 եւ 13 հոդվածներով առաջարկվել է Օրենսգիրքի 127 հոդվածի վերնագրից «եւ նպաստի», տեքստից «նպաստի», իսկ 139 հոդվածի 4-րդ մասի 2-րդ կետից «նպաստի եւ սոցիալական այլ վճարումների» բառերը հանել:

Պետք է նշել, որ վերջինս անհրաժեշտ է քննարկել «Երեխայի իրավունքների մասին» կոնվենցիայի 18, 19, 20 եւ 26 հոդվածների շրջանակում: Առավել հատկանշական են կոնվենցիայի 26 հոդվածի հետեւյալ դրույթները` «1. Մասնակից պետությունները ճանաչում են սոցիալական ապահովության, ներառյալ` սոցիալական ապահովագրության նպաստներից օգտվելու յուրաքանչյուր երեխայի իրավունքը եւ անհրաժեշտ միջոցներ են ձեռնարկում այդ իրավունքի լիակատար իրականացմանը հասնելու համար` համաձայն իրենց ներպետական օրենսդրության: 2. Այդ նպաստներն անհրաժեշտության դեպքում տրամադրվում են հաշվի առնելով երեխայի ու այն անձանց միջոցներն ու հնարավորությունները, որոնք պատասխանատու են երեխային պահելու համար, ինչպես նաեւ երեխայի կողմից կամ նրա անունից նպաստներ ստանալու հետ կապված այլ նկատառումներ», ինչպես նաեւ կոնվենցիայի 18եւ 19 հոդվածների 2-րդ, 20 հոդվածի 1-ին կետերին:

5. Նախագծի 11 հոդվածի 1-ին մասը խմբագրման կարիք ունի: Միաժամանակ, տարընթերցումների տեղիք չտալու համար, առաջարկում ենք ս ույն հոդվածի 1-ին մասի 1-ին պարբերությունը շարադրել հետեւյալ խմբագրությամբ. «Երեխայի (երեխաների) դաստիարակությունը կարող է իրականացվել խնամատար ընտանիքում, որը որպես այդպիսին հանդիսանում է երեխային (երեխաներին) դաստիարակության համար ընտանիք հանձնելու մասին պայմանագրի հիման վրա»: Բացի այդ, առաջարկում ենք հանել սույն հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ պարբերությունը, քանի որ օրենսգրքում ամրագրելու համար տվյալ դրույթն ավելորդ է:

Նույն հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ պարբերությունում ամրագրված դրույթը տվյալ համատեքստում չի համապատասխանում ՀՀ ընտանեկան օրենսգրքի 138 հոդվածի պահանջներին, քանզի միայն ցանկություն հայտնելը բավարար պայման չէ խնամատար ծնող ճանաչվելու համար:

6. Նախագծի 12 հոդվածով առաջարկվել է Օրենսգրքի 138 հոդվածի 1-ին մասի «է» կետը ուժը կորցրած ճանաչել »: Հիշյալ առաջարկությունը անհրաժեշտ է քննարկել «Երեխայի իրավունքների մասին» կոնվենցիայի 27 հոդվածի պահանջների համատեքստում, այդ թվում` 1-ին մասի` «Մասնակից պետությունները ճանաչում են յուրաքանչյուր երեխայի` իր ֆիզիկական, մտավոր, հոգեւոր, բարոյական եւ սոցիալական զարգացման համար անհրաժեշտ կենսամակարդակի իրավունքը», 2-րդ մասի` «Ծնողը (ները) կամ երեխայի համար պատասխանատու այլ անձինք իրենց կարողությունների եւ ֆինանսական հնարավորությունների շրջանակում կրում են երեխայի զարգացման համար անհրաժեշտ կենսապայմաններն ապահովելու հիմնական պատասխանատվությունը», 6 հոդվածի 2-րդ մասի` «Մասնակից պետությունները հնարավոր առավելագույն չափով ապահովում են երեխայի գոյատեւումը եւ առողջ զարգացումը», ինչպես նաեւ 3 հոդվածի 2-րդ մասի` «Մասնակից պետությունները պարտավորվում են երեխային ապահովել նրա բարեկեցության համար անհրաժեշտ պաշտպանությամբ եւ հոգատարությամբ` ուշադրության առնելով նրա ծնողների, խնամակալների կամ օրենքով նրա համար պատասխանատվություն կրող այլ անձանց իրավունքներն ու պարտականությւոնները, եւ այդ նպատակով ձեռնարկում են օրենսդրական ու վարչական բոլոր համապատասխան միջոցները» դրույթներին համապատասխանության տեսանկյունից:

7. Նախագծի 15 հոդվածով առաջարկվել է օրենսգրքի 150 հոդվածի 1-ին եւ 2-րդպարբերություններում«կամ քաղաքացիություն չունեցող անձի» բառերից հետո լրացնել «ինչպես նաեւ Հայաստանի Հանրապետության սահմաններից դուրս գտնվող Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների կողմից» բառերով: Այս տեսքով հոդվածը լրացնելու դեպքում«կողմից» բառն անհարկի կկրկնվի:

«Տեղական ինքնակառավարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի վերաբերյալ առաջարկություններ եւ դիտողություններ չունենք:

ՀՀ ԱԺ ԱՇԽԱՏԱԿԱԶՄԻ
ՕՐԵՆՍԴՐՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅԱՆ
ԵՎ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆՎԱՐՉՈՒԹՅՈՒՆ

Կատարողներ`
Կ. Հարությունյան
Ս. Յուզբաշյան