ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

«Դեղերի մասին» (փաստաթղթային կոդ՝ Կ-770-27.04.2015-ԱՄ-010/0), «Լիցենզավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն եւ լրացումներ կատարելու մասին» (փաստաթղթային կոդ՝ Կ-7701-27.04.2015-ԱՄ-010/0), «Պետական տուրքի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն եւ լրացումներ կատարելու մասին» (փաստաթղթային կոդ՝ Կ-7702-27.04.2015-ԱՄ-010/0), «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» (փաստաթղթային կոդ՝ Կ-7703-27.04.2015-ԱՄ-010/0), «Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» (փաստաթղթային կոդ՝ Կ-7704-27.04.2015-ԱՄ-010/0), «Գովազդի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» (փաստաթղթային կոդ՝ Կ-7705-27.04.2015-ԱՄ-010/0), «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման եւ անցկացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» (փաստաթղթային կոդ՝ Կ-7706-27.04.2015-ԱՄ-010/0) եւ «Իրավական ակտերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» (փաստաթղթային կոդ՝ Կ-7707-27.04.2015-ԱՄ-010/0) Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերի փաթեթի վերաբերյալ 
  
 

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից օրենսդրական նախաձեռնության կարգով ներկայացված «Դեղերի մասին», «Լիցենզավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն եւ լրացումներ կատարելու մասին», «Պետական տուրքի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն եւ լրացումներ կատարելու մասին», «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին», «Գովազդի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման եւ անցկացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» եւ «Իրավական ակտերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերի փաթեթը (այսուհետ` Նախագծերի փաթեթ) մասնագիտական փորձաքննության է ենթարկվել Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի աշխատակազմի տնտեսագիտական վարչությունում:  

Ստորեւ ներկայացնում ենք Նախագծի վերաբերյալ մեր կողմից կատարված փորձաքննության արդյունքները:

1. Նախագծերի փաթեթը համապատասխանում է «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 47-րդ հոդվածի պահանջներին:

2. Ընդհանուր առմամբ Նախագծերի սույն փաթեթով նախատեսվում է էականորեն «թարմացնել» 1998 թվականին ընդունված գործող օրենքը` ակնկալելով.

ա) դեղերի ֆիզիկական եւ ֆինանսական մատչելիության էական բարձրացում,

բ) բնակչությանը որակյալ, արդյունավետ եւ անվտանգ դեղերով ապահովում,

գ) դեղերի շրջանառության ողջ շղթայի արդյունավետ գործունեության համար հստակեցված եւ գործուն մեխանիզմների սահմանում,

դ) դեղերի շրջանառության ոլորտում իրավախախտումների էական նվազում եւ այլն:

Հարկ է նշել, որ Նախագծերի փաթեթի ընդունումը կարող է ապահովել դրանով հետապնդվող նպատակների իրականացումը եւ ակնկալվող արդյունքների ստացումը, սակայն այս փաթեթում ընդգրկված որոշ նախագծեր, մեր կարծիքով, պարունակում են առանձին թերություններ եւ հստակեցման ենթակա դրույթներ:

3. «Դեղերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագծի (այսուհետ` Նախագիծ) վերաբերյալ`

3.1 Նախագծի 8-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետով, որպես դեղերով ապահովելու եւ դեղագործությունը զարգացնելու պետական քաղաքականության հիմնական սկզբունք, նշվում է. «դեղերով ապահովման պետական ամենամյա նպատակային ծրագրերում սոցիալական արդարության ապահովումը:», ինչը հստակեցման կարիք ունի, քանի որ սոցիալական արդարության ապահովումը պետք է կատարվի ոչ թե «ծրագրում», այլ գործնականում: Այս կապակցությամբ առաջարկում ենք նշված նախադասության «պետական ամենամյա նպատակային ծրագրերում» բառերը փոխարինել «բնագավառում» բառով:

3.2 Նախագծի 9-րդ հոդվածով սահմանվում է, որ. «Դեղերի մատչելիության ապահովման պետական համակարգը ներառում է Հայաստանի Հանրապետության բնակչությանը դեղերով ապահովելու պետական ամենամյա նպատակային ծրագրերը եւ շահառուների համար դեղերի արժեքի լրիվ կամ մասնակի փոխհատուցումը...», իսկ 10-րդ հոդվածով սահմանվում է, որ. «Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը սահմանում է բնակչության սոցիալական  կամ հատուկ խմբերի  եւ այն հիվանդությունների ցանկերը, որոնց դեպքում հիմնական դեղերը շահառուներին հատկացվում են անվճար կամ արտոնյալ պայմաններով, ինչպես նաեւ այդ  դեղերի հատկացման կարգը:»: Նշված դրույթների հետ կապված անհրաժեշտ է հստակեցնել, թե «դեղերի արժեքի լրիվ կամ մասնակի փոխհատուցումը» եւ «անվճար կամ արտոնյալ պայմաններով շահառուներին դեղերի հատկացումը» արդյո՞ք նույն իմաստն ունեն, թե՞ ոչ, քանի որ «դեղերի արժեքի լրիվ կամ մասնակի փոխհատուցմանը» Նախագիծը հետագայում այլեւս չի անդրադառնում (ոչ էլ հստակեցնում է փոխհատուցման կարգը կամ այն հաստատող մարմինը): Հետեւաբար, եթե նկատի է առնվում, որ դրանք նույն երեւույթներն են, ապա անհրաժեշտ է երկու դեպքում էլ օգտագործել նույն տերմինաբանությունը, իսկ եթե խոսքը գնում է տարբեր երեւույթների մասին, ապա անհարժեշտ է հստակ սահմանել, թե ո՞վ է հաստատում «դեղերի արժեքի լրիվ կամ մասնակի փոխհատուցման կարգը»:

3.3 Նախագծի 11-րդ հոդվածով նախատեսվում է, որ. «Դեղերի գների պետական կարգավորման նպատակով ստեղծվում է դեղերի գների պետական կարգավորման հանձնաժողով (այսուհետ` Հանձնաժողով), որի կազմում ընդգրկվում են պետական կառավարման մարմինների, սպառողների, դեղեր ներմուծողների, արտադրողների շահերի պաշտպանությամբ զբաղվող հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ: Հանձնաժողովի կազմավորման կարգը, անդամների առավելագույն թիվը եւ գործունեության կարգը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը:»: Այս կապակցությամբ, կարծում ենք, անհրաժեշտ է հստակեցնել, թե տվյալ հանձնաժողովը պետական կառավարման ո՞ր մարմնի կազմում է ստեղծվելու (իսկ եթե նոր կամ անկախ պետական մարմին է, ապա դրա ձեւավորման կարգը եւ մյուս հարաբերություններն անհրաժեշտ է սահմանել օրենքով):

3.4 Նախագծի 14-րդ հոդվածում`

ա) 3-րդ մասով սահմանվում է, որ. «Կլինիկական փորձարկումների նյութերի փորձաքննություն իրականացնող փորձագետ(ներ)ը եւ էթիկայի հանձնաժողովի անդամները պարտավոր են ստորագրել լիազոր մարմնի սահմանած ձեւի հայտարարագիր` շահերի բախման, գաղտնիության ապահովման վերաբերյալ: Այդ հայտարարագիրը ստորագրելուց հրաժարված հանձնաժողովի անդամի լիազորությունները դադարեցվում են:»: Այս դրույթը, մեր կարծիքով, հաշվի չի առնում այն դեպքը, երբ փորձագետը կամ էթիկայի հանձնաժողովի անդամը կարող են ստորագրել հայտարարագիրը` ունենալով եւ թաքցնելով առկա շահերի բախումը: Այս դեպքի կապակցությամբ առաջարկում ենք տվյալ մասով սահմանել նաեւ, որ դադարեցվում են այն փորձագետի կամ էթիկայի հանձնաժողովի անդամի լիազորությունները, որոնք միտումնավոր թաքցրել են շահերի բախում առաջացնող փաստերը, ինչպես նաեւ փորձագետի կամ էթիկայի հանձնաժողովի անդամի լիազորությունների կասեցման դեպքը` շահերի բախման առկայության եւ այդ մասին հայտարարելու պարագայում:

բ) 7-րդ մասով սահմանվում են անձանց այն կատեգորիաները, որոնք չեն կարող ներգրավվել կլինիկական փորձակումներում (իսկ այդ կատեգորիաներից ակնհայտ է, որ խոսքը գնում է օրինական կարգով իրավունքների իրականացման սահմանափակումներ ունեցող եւ հղի կանանց ու կերակրող մայրերի մասին): Այս առումով, առաջարկում ենք տվյալ ցանկում ներառել նաեւ օտարերկրացիներին, քաղաքացիություն չունեցող անձանց եւ փախստականներին, որոնց ներգրավումը կլինիկական փորձարկումներում, նույն տրամաբանությամբ, նույնպես ցանկալի չէ թույլատրել:

գ) 11-րդ մասով սահմանվում է, որ. «Կլինիկական փորձարկումների նկատմամբ վերահսկողությունը իրականացվում է օրենքով սահմանված կարգով:», այնինչ` Նախագծով վերահսկողության նման կարգ չի սահմանվում: Եթե Նախագծի հեղինակը գտնում է, որ տվյալ ոլորտում իրականացվող վերահսկողության համար «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման եւ անցկացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքը բավարար է, ապա անհրաժեշտ է գոնե հղում կատարել այդ օրենքի վրա:

3.5 Նախագծի 15-րդ հոդվածում, մեր կարծիքով, առկա է որոշակի անճշտություն: Մասնավորապես, դրա 1-ին մասով սահմանվում է, որ. «Կլինիկական փորձարկումների Էթիկայի հանձնաժողովը հասարակական հիմունքներով գործող անկախ մարմին է:», իսկ 2-րդ մասով սահմանվում է, որ. «Կլինիկական փորձարկումների էթիկայի հանձնաժողովի ստեղծման կարգը, անհատական կազմը եւ աշխատակարգը սահմանում է լիազոր մարմինը:», որի պարագայում էլ այդ մարմինն ուղղակի չի կարող անկախ լինել (նշված անկախությունն ապահովելու նպատակով անհրաժեշտ է այս հանձնաժողովի կազմավորման կարգը եւ անկախության հանրահայտ մյուս երաշխիքներն ամրագրել օրենքով):

3.6  Նախագծի 16-րդ հոդվածի 3-րդ մասում (ինչն օգտագործվում է նաեւ Նախագծի հետագա տեքստում) օգտագործված է «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշմամբ նախատեսված կազմակերպության անդամ երկիր» հասկացությունը (ենթադրաբար խոսքը միջազգային որեւէ կազմակերպության մասին է), որի սահմանումը տրված չէ, եւ անհայտ է մնում, թե ո՞ր կազմակերպության անդամ երկրների մասին է գնում խոսքը (սրան զուգահեռ օգտագործվում է նաեւ «Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն» հասկացությունը, եւ տեքստից ակնհայտ է, որ նշված կազմակերպությունները տարբեր կառույցներ են):

3.7 Նախագծի 24-րդ հոդվածի 8-րդ մասով սահմանվում է, որ. «Դեղերի մեծածախ իրացման լիցենզիա ունեցող իրավաբանական անձանց եւ անհատ ձեռնարկատերերի մոտ առաջին 3 տարվա ընթացքում մասնագիտական դիտարկումներն իրականացվում են ամեն տարի, այնուհետեւ` 2 տարին մեկ անգամ:» (այս մոտեցումը կիրառվում է նաեւ Նախագծի այլ հոդվածներում): Այս կապակցությամբ, կարծում ենք, անհրաժեշտ է հստակեցնել, թե ո՞ր ժամկետից սկսած է կիրառվում մասնագիտական դիտարկման պարբերականությունը` լիցենզիա ունեցող  իրավաբանական անձանց եւ անհատ ձեռնարկատերերի կողմից լիցենզիայի գործողությա՞ն, թե սույն օրենքն ուժի մեջ մտնելու պահից:

3.8 Նախագծի 25-րդ հոդվածի 5-րդ մասով սահմանվում է, որ. «Դեղատնային գործունեություն իրականացնող իրավաբանական անձինք եւ անհատ ձեռնարկատերերը պետք է ապահովեն դեղատներից իրացման կամ բաց թողնման ենթակա հիմնական դեղերի ցանկին համապատասխան նվազագույն տեսականի, ընդ որում նվազագույն տեսականու ցանկը տարբեր է` կախված դեղատան գյուղական կամ քաղաքային բնակավայրերում գործելու հանգամանքից:..», իսկ նվազագույն տեսականին չապահովելու համար էլ նախատեսվում է 100-150 հազ. դրամ տուգանք: Սակայն, խնդիրը կայանում է նրանում, որ դեղերի նվազագույն տեսականին հնարավոր է չապահովվի նաեւ օբյեկտիվ պատճառներով, եւ անհայտ է մնում, թե ի՞նչ գործողություն պետք է կատարի դեղատունը` վարչական տուգանքներից խուսափելու նպատակով (օրինակ` նման դրույթ գործում է նաեւ տարադրամի փոխանակման կետերի համար եւ սահմանված նվազագույն գումարը չունենալու դեպքում փոխանակման կետի կազմակերպիչը պարտավոր է փակել այն եւ դադարեցնել աշխատանքը): Այս առումով, կարծում ենք, անհրաժեշտ է սահմանել որոշակի մեխանիզմ` մինչեւ դեղերի սահմանված նվազագույն տեսականին համալրելը դեղատների բնականոն գործունեությունը չխաթարելու նպատակով:

4. «Պետական տուրքի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն եւ լրացումներ կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագծի (այսուհետ` Նախագիծ) վերաբերյալ`

4.1 Նախագծով ամբողջությամբ վերանայվում է դեղերի պետական գրանցման համար սահմանված պետական տուրքերի դրույքաչափերը եւ սահմանվում են պետական տուրքի չորս նոր տեսակներ (դեղերի մեծածախ իրացման, պատշաճ արտադրական գործունեության հավաստագիր տալու համար, պատշաճ բաշխման գործունեության հավաստագիր տալու համար եւ դեղերի ներմուծման կամ արտահանման հավաստագիր տալու համար), եւ եթե առաջին դեպքում պետական տուրքի դրույքաչափերի փոփոխությունները միջին հաշվով չեզոք ազդեցություն կարող են ունենալ դեղերի գների մակարդակի վրա, ապա նշված չորս նոր տեսակի տուրքերը որոշ չափով կարող են նպաստել դեղերի գների բարձրացմանը, ինչն էլ, բնականաբար, կարող է հանգեցնել բացասական սոցիալական ազդեցության` հատկապես բնակչության աղքատ խավերի համար:

Նախագծերի փաթեթում ընդգրկված մյուս նախագծերի վերաբերյալ դիտողություններ եւ առաջարկություններ չկան:

ՀՀ  աշխատակազմի
տնտեսագիտության
վարչության պետ`                                                 Ա.ԹԱՄԱԶՅԱՆ
                                                                      

18.05.2015թ.