ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ «Հաշվեքննիչ պալատի մասին» (փաստաթղթային կոդ` Պ-154-16.10.2017-ՖՎ-011/0), «Աուդիտորական գործունեության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» (փաստաթղթային կոդ` Պ-1541-16.10.2017-ՖՎ-011/0), «Հայաստանի Հանրապետության բյուջետային համակարգի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» (փաստաթղթային կոդ` Պ-1542-16.10.2017-ՖՎ-011/0), «Գանձապետական համակարգի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» (փաստաթղթային կոդ` Պ-1543-16.10.2017-ՖՎ-011/0), «Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» (փաստաթղթային կոդ` Պ-1544-16.10.2017-ՖՎ-011/0), «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման եւ անցկացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» (փաստաթղթային կոդ` Պ-1545-16.10.2017-ՖՎ-011/0), «Պետական պաշտոններ զբաղեցնող անձանց վարձատրության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» (փաստաթղթային կոդ` Պ-1546-16.10.2017-ՖՎ-011/0), «Պետական եւ ծառայողական գաղտնիքի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» (փաստաթղթային կոդ` Պ-1547-16.10.2017-ՖՎ-011/0), «Հատուկ քննչական ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» (փաստաթղթային կոդ` Պ-1548-16.10.2017-ՖՎ-011/0), «Դատախազության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» (փաստաթղթային կոդ` Պ-1549-16.10.2017-ՖՎ-011/0), «Տեղական ինքնակառավարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» (փաստաթղթային կոդ` Պ-15410-16.10.2017-ՖՎ-011/0), «Երեւան քաղաքում տեղական ինքնակառավարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» (փաստաթղթային կոդ` Պ-15411-16.10.2017-ՖՎ-011/0) եւ «Հայաստանի Հանրապետության քրեական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» (փաստաթղթային կոդ` Պ-15412-16.10.2017-ՖՎ-011/0) Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերի փաթեթի վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի պատգամավորներ Գ. Սահակյանի, Գ. Մինասյանի եւ Ս. Նիկոյանի կողմից օրենսդրական նախաձեռնության կարգով ներկայացված «Հաշվեքննիչ պալատի մասին», «Աուդիտորական գործունեության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության բյուջետային համակարգի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին», «Գանձապետական համակարգի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման եւ անցկացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին», «Պետական պաշտոններ զբաղեցնող անձանց վարձատրության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին», «Պետական եւ ծառայողական գաղտնիքի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին», «Հատուկ քննչական ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին», «Դատախազության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին», «Տեղական ինքնակառավարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին», «Երեւան քաղաքում տեղական ինքնակառավարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» եւ «Հայաստանի Հանրապետության քրեական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերի փաթեթը (այսուհետ` Փաթեթ) մասնագիտական փորձաքննության է ենթարկվել Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի աշխատակազմի տնտեսագիտական վարչությունում:   Ստորեւ ներկայացնում ենք Փաթեթի վերաբերյալ մեր կողմից կատարված փորձաքննության արդյունքները: 1. Փաթեթը համապատասխանում է «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական օրենքի 47-րդ հոդվածի եւ Ազգային ժողովի աշխատակարգի 25-րդ կետի պահանջներին: 2. Փաթեթի ընդունման անհրաժեշտությունը պայմանավորված է` -  2015 թվականի դեկտեմբերի 6-ի Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությունում կատարված փոփոխություններով,  - վերահսկողությունից հաշվեքննության անցում կատարելու նպատակով,  - աուդիտի բարձրագույն մարմինների միջազգային կազմակերպության (INTOSAI) ստանդարտներին համահունչ բարձրագույն աուդիտորական մարմին ունենալու նպատակով:  Փաթեթի կազմում ընդգրկված «Հաշվեքննիչ պալատի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագծի (այսւոհետ` Նախագիծ) վերաբերյալ հարկ ենք համարում ներկայացնել հետեւյալ նկատառումները: 3. Նախագծի 1-ին հոդվածի 1-ին մասում` ա) 1-ին կետով տրված «հաշվեքննություն» հասկացության բովանդակությունը բառացիորեն կրկնում է նույն մասի 9-րդ կետով տրված` «ստուգում» հասկացության սահմանումը, այն դեպքում` երբ ստուգումն աուդիտի (հաշվեքննության) իրականացման գործիքներից մեկն է: Նույն խնդիրն առկա է նաեւ «հաշվեքննության առարկա» եւ «հաշվեքննության առաջադրանք» հասկացությունների հետ կապված, բ) 6-րդ կետի «հաշվեքննիչ պալատի» բառերից հետո առաջարկում ենք ավելացնել «խորհրդի» բառը` «հաշվեքննության առաջադրանք» հասկացության սահմանման հասցեականության ապահովման նպատակով, գ) 14-րդ եւ 15-րդ կետերով սահմանվում  են համապատասխանաբար` «մասնագետ» եւ «փորձագետ» հասկացությունները, սակայն որեւէ տեղ չի հստակեցվում, թե ինչպե՞ս է որոշվում համապատասխան բնագավառի կամ հաշվեքննության եւ ստուգման վերաբերյալ «հատուկ մասնագիտական գիտելիքներ» ունենալու փաստը: Այս կապակցությամբ առաջարկում ենք Նախագծի 37-րդ հոդվածում հստակ սահմանել հաշվեքննության գործընթացին ներգրավվող մասնագետին եւ փորձագետին ներկայացվող պահանջները: 4. Նախագծի 5-րդ հոդվածի` ա) 2-րդ մասի 3-րդ եւ 4-րդ կետերից առաջարկում ենք հանել «եթե դրանցով նախատեսված է նման ստուգման հնարավորություն» նախադասությունը, քանի որ հաշվեքննիչ պալատը պետք է իրավունք ունենա ստուգելու պետական կամ համայնքային բյուջեների, ինչպես նաեւ բյուջետային վարկերի, պետական երաշխիքներով  ապահովված վարկերի կամ ֆինանսական այլ միջոցների ամբողջ շարժը, ինչը բխում է նաեւ ՀՀ Սահմանադրության 198-րդ հոդվածի 1-ին մասի էությունից, ըստ որի. «Հաշվեքննիչ պալատն անկախ պետական մարմին է, որը հանրային ֆինանսների եւ սեփականության ոլորտում հաշվեքննություն է իրականացնում պետական բյուջեի եւ համայնքային բյուջեների միջոցների, ստացած փոխառությունների ու վարկերի, պետական եւ համայնքային սեփականության օգտագործման օրինականության եւ արդյունավետության նկատմամբ: Հաշվեքննիչ պալատն իրավաբանական անձանց մոտ ստուգումներ կատարելու իրավունք ունի միայն օրենքով սահմանված դեպքերում:»: Նշված մասերը հենց այն դեպքերն են, երբ հաշվեքննիչ պալատն իրավունք է ստանում ստուգումներ կատարել իրավաբանական անձանց մոտ, իսկ մեջբերված մասի 1-ին նախադասությունից ակնհայտ է, որ ստուգումները վերաբերում են հանրային ֆինանսների եւ սեփականության ոլորտների ամբողջ սպեկտրին, ուստի այս իմաստով` իրավական այլ ակտով կամ պայմանագրով որեւէ բացառություն չի կարող սահմանվել, բ) 4-րդ մասով սահմանվում է, որ. «Եթե հաշվեքննության ընթացքում հաշվեքննիչ պալատը գալիս է այն հետեւության, որ կատարված արարքը պարունակում է առերեւույթ հանցագործության հատկանիշներ, ապա համապատասխան նյութերը, հաշվեքննիչ պալատի որոշմամբ, անհապաղ, բայց ոչ ուշ, քան եռօրյա ժամկետում ուղարկվում է Հայաստանի Հանրապետության գլխավոր դատախազություն: Այդ մասով հաշվեքննիչ պալատը կարող է դադարեցնել հաշվեքննությունը:  Հայաստանի Հանրապետության գլխավոր դատախազությունը տրամադրված նյութերի հիման վրա կայացված որոշումների վերաբերյալ գրավոր տեղեկացնում է հաշվեքննիչ պալատին:»: Մեր կարծիքով, նշված դեպքում հաշվեքննիչ պալատին պետք տրվի հաշվեքննությունը դադարեցնելու ոչ թե հայեցողական իրավունք, այլ իմպերատիվ պետք է սահմանվի, որ հաշվեքննիչ պալատը դադարեցնում կամ կասեցնում է հաշվեքննության իրականացումը` մինչեւ գլխավոր դատախազության կողմից գրավոր պատասխանի ստացումը: 5. Նախագծի 13-րդ հոդվածի վերնագրում «քաղաքական չեզոքության» բառակապակցությունն առաջարկում ենք փոխարինել «քաղաքական զսպվածության» բառակապակցությամբ` ՀՀ Սահմանադրության 199-րդ հոդվածի 5-րդ մասի, Նախագծի 13-րդ հոդվածի 3-րդ մասի եւ ընդհանուր առմամբ հանրային ծառայության օրենսդրության հետ համապատասխանության ապահովման նպատակով: 6. Նախագծի 16-րդ հոդվածի 9-րդ մասով սահմանվում են հաշվեքննիչ պալատի նիստում քննարկման եւ հաստատման ենթակա հարցերի շրջանակը, որտեղ ներառվել են նաեւ հաշվեքննիչ պալատի երկու լիազորություններ (տես 19-րդ եւ 20-րդ կետերը): Արդյունքում ստացվում է, որ.  «Հաշվեքննիչ պալատը իր նիստում քննարկում եւ հաստատում է`... 19) գործում է առանց լիազորագրի եւ տալիս է լիազորագրեր, 20) օրենքով սահմանված իր լիազորությունների շրջանակում հաշվեքննիչ պալատի աշխատակազմի ծառայողների նկատմամբ կիրառում է օրենքով նախատեսված կարգապահական տույժեր եւ խրախուսանքներ:»: Առաջարկում ենք այս լիազորությունները տեղափոխել Նախագծի 18-րդ հոդված: Ընդ որում, նույնը վերաբերում է նաեւ այս հոդվածի 10-րդ եւ 11-րդ մասերին, քանի որ տվյալ հոդվածը կարգավորում է հաշվեքննիչ պալատի նիստերի հետ կապված հարաբերությունները: 7. Նախագծի 16-րդ հոդվածի 11-րդ մասով սահմանվում են հաշվեքննիչ պալատի աշխատակազմի ծառայողների վերապատրաստումների հետ կապված լիազորություններ, սակայն Նախագծում բացակայում են այդ վերապատրաստումների արդյունքերի ստուգման (գնահատման) մեխանիզմները (ատեստավորում, կատարողականի գնահատում եւ այլն): 8. Նախագծի 17-րդ հոդվածի 6-8-րդ մասերի շարադրանքը, կարծում ենք, որոշ չափով հստակեցման եւ շտկման կարիք ունի: Մասնավորապես, նշված 6-րդ մասով սահմանվում է հաշվեքննիչ պլատի անդամի լիազորությունների դադարեցման` Ազգային ժողովի հայեցողական իրավունքը, իսկ 7-րդ մասով սպառիչ սահմանվում են հաշվեքննիչ պալատի անդամի լիազորությունների` օրենքի ուժով դադարեցման դեպքերը: Միաժամանակ, նույն հոդվածի 8-րդ մասի երկրորդ նախադասությամբ ամրագրվում է, որ. «Սույն հոդվածի 7-րդ մասով սահմանված հաշվեքննիչ պալատի անդամի լիազորությունների դադարման այլ հիմքերի ի հայտ գալու պարագայում հաշվեքննիչ պալատի նախագահը այդ հիմքերն ի հայտ գալու վերաբերյալ տեղեկատվությունը 3 աշխատանքային օրվա ընթացքում ներկայացնում է Ազգային Ժողով։»: Այս կապակցությամբ հարկ է նշել, որ եթե խոսքը գնում է տվյալ հոդվածի 7-րդ մասով սահմանված հիմքերի մասին, ապա դրանք սպառիչ են եւ «այլ հիմքեր» չեն կարող առաջանալ: Եթե տվյալ պարագայում խոսքը գնում է 6-րդ մասով սահմանված հիմքերի մասին, ապա 8-րդ մասի երկրորդ նախադասությունն անհրաժեշտ է վերաշարադրել հետեւյալ խմբագրությամբ. «Սույն հոդվածի 6-րդ եւ 7-րդ մասով սահմանված` հաշվեքննիչ պալատի անդամի լիազորությունների դադարման հիմքերի ի հայտ գալու պարագայում հաշվեքննիչ պալատի նախագահը այդ հիմքերն ի հայտ գալու վերաբերյալ տեղեկատվությունը 3 աշխատանքային օրվա ընթացքում ներկայացնում է Ազգային ժողով։»: 9. Նախագծի 18-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետով սահմանվում է, որ հաշվեքննիչ պալատի անդամը. «սույն օրենքով սահմանված լիազորությունների շրջանակներում որոշում է իր համակարգման ներքո գտնվող հաշվեքննություն իրականացնող կառուցվածքային ստորաբաժանումների աշխատանքի կազմակերպման հարցերը եւ այդ կառուցվածքային ստորաբաժանումների գործունեության արդյունքների համար հաշվեքննիչ պալատի առջեւ կրում է պատասխանատվություն.», սակայն Նախագծով չեն սահմանվում այդ պատասխանատվության տեսակները եւ դրանց կիրառման մեխանիզմները (չեն տրված նաեւ պատասխանատվության նորմեր պարունակող այն իրավական ակտերին հղումները, որոնք կարող էին կիրառվել այս իմաստով): Նույն խնդիրն առկա է նաեւ Նախագծի 35-րդ հոդվածի 1-ին մասի եւ ընդհանուր առմամբ հաշվեքննիչ պալատի աշխատակազմի հետ կապված: 10. Մեր կարծիքով, անհրաժեշտ է հստակեցնել Նախագծի 21-րդ հոդվածով սահմանված` հաշվեքնիչ պալատի աշխատակազմի հետ կապված հարաբերությունները, մասնավորապես` այս աշխատակազմի եւ նրա աշխատակիցների կարգավիճակը: Ըստ տվյալ հոդվածի տեքստի ստացվում է, որ հաշվեքննիչ պալատի աշխատակազմի աշխատակիցները քաղաքացիական ծառայողներ չեն հանդիսանում, սակայն աշխատակազմի թափուր հաստիքները համալրվում, ինչպես նաեւ աշխատակիցներին ներկայացվող պահանջները սահմանվում են «Քաղաքացիական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքով, ինչը չի համապատասխանում նաեւ «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի տրամաբանությանը: Ընդ որում, այս հոդվածի 3-րդ մասն ընդհանրապես վերախմբագրման կարիք ունի, քանի որ. «Հաշվեքննիչ պալատի աշխատակազմի կառուցվածքային ստորաբաժանումների հաստիքները համալրվում են, ինչպես նաեւ վերջիններիս ներկայացվող պահանջները սահմանվում են «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով:» խմբագրության մեջ միանգամից մի քանի թերություններ կան, մասնավորապես` -  «վերջիններիս ներկայացվող պահանջները» մեխանիկորեն վերաբերում են աշխատակազմի կառուցվածքային ստորաբաժանումների հաստիքներին, այլ ոչ թե դրանք զբաղեցնելու հայտ ներկայացրած անձանց, - վերջիններին ներկայացվող պահանջները սահմանվում են ոչ թե «...օրենքով սահմանված կարգով», այլ «օրենքով եւ համապատասխան պաշտոնների անձնագրերով»,  - «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական ծառայության մասին» անվանումից անհրաժեշտ է հանել «Հայաստանի Հանրապետության» բառերը եւ այլն: Բացի այդ, աշխատակիցներին ներկայացվող պահանջներին վերաբերող  դրույթների առումով տվյալ մասը հակասում է Նախագծի 22-րդ հոդվածի 1-ին մասին, որով սահմանվում են հաշվեքննություն իրականացնող ծառայողների պաշտոնների անձնագրերում ներառման ենթակա լրացուցիչ պահանջներ: 11.  Նախագծի 22-րդ հոդվածի 1-ին մասում բացակայում են հաշվեքննություն իրականացնող կառուցվածքային ստորաբաժանման ղեկավարի տեղակալից ցածր պաշտոնների անձնագրերում ներառման ենթակա նվազագույն պահանջները: 12. Նախագծի 23-րդ հոդվածի 4-րդ մասով սահմանվում է, որ. «Հաշվեքննիչ պալատի  տարեկան ֆինանսական հաշվետվությունների արտաքին աուդիտ իրականացնող  աուդիտորական կազմակերպության մրցույթը կազմակերպում է Հայաստանի Հանրապետության Ազգայի ժողովի աշխատակազմը՝ «Գնումների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքին համապատասխան:», սակայն չի հստակեցվում, թե համապատասխան գումարները ո՞ր մարմնի բյուջետային հատկացումներում պետք արտացոլվի` Ազգային ժողովի, թե՞ հաշվեքննիչ պալատի: Ընդ որում, 2018 թվականի պետական բյուջեի նախագծով նման հատկացումներ նախատեսված չեն, իսկ տվյալ Փաթեթն էլ, ընդունման դեպքում, պետք է ուժի մեջ մտնի 2018 թվականի ապրիլ ամսից: 13. Նախագծի 24-րդ հոդվածի 1-ին մասով սահմանվում է, որ. «Կանոնակարգով մասնավորապես սահմանվում է հաշվեքնիչ պալատի անդամների, ինչպես նաեւ հաշվեքննություն իրականացնող կառուցվածքային ստորաբաժանումների միջեւ աշխատանքի պարբերական վերաբաշխման սկզբունքը`...», այն դեպքում, երբ այդ սկզբունքը սահմանվում է հենց տվյալ հոդվածով: 14.  Նախագծի 26-րդ հոդվածի 5-րդ մաում եւ հետագա տեքստում օգտագործվում է «անհամապատասխանություն» եւ «խեղաթյուրում» հասկացությունները, որոնք միանշանակ ընկալվող հասկացություններ չեն եւ սահմանման կարիք են զգում: 15. Նախագծի 27-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետի «դ» ենթակետով սահամնվում է, որ հաշվեքննիչ պալատը հրաժարվում է պետական բյուջեի կատարման վերաբերյալ կարծիք տալուց, եթե. «հայտնաբերվել են էական խեղաթյուրումներ, դրանց հետեւանքները համատարած են եւ անհնար է ստանալ բավարար տեղեկատվություն հաշվեքննություն իրականացնելու համար:», ինչը, կարծում ենք, անընդունելի դրույթ է, քանի որ` ա) խոսքը վերաբերում է պետական բյուջեի կատարման վատագույն դեպքին, եւ սկզբունքորեն անընդունելի է եզրակացություն տալուց հրաժարվելու (կամ այլ կերպ ասած` հաշվեքննիչ պալատի կողմից իր գործառույթները չկատարելու) իրավունքի ամրագրումը, բ) ի՞նչն է խանգարում, որ այս դեպքում հաշվեքննիչ պալատը ոչ թե հրաժարվի իր գործառույթը կատարել, այլ տա բացասական եզրակացություն` նշելով դրա (այդ թվում` նաեւ տեղեկատվության ստացման անհնարինության) պատճառներն ու հիմնավորումները, գ) օբյեկտիվորեն հարց է առաջանում` ինչպե՞ս են հայտնաբերվելու «էական խեղաթյուրումները» եւ ինչպե՞ս են գնահատվելու դրանց հետեւանքների համատարած բնույթը, եթե. «անհնար է ստանալ բավարար տեղեկատվություն հաշվեքննություն իրականացնելու համար»: 16. Առաջարկում ենք հանել Նախագծի 29-րդ հոդվածի 4-րդ մասը, ըստ որի. «Հաշվեքննիչ պալատը հաշվեքննությունների վերլուծության արդյունքում պարզում է օրինական եւ արդյունավետ կառավարման դրսեւորումները եւ դրանց վերաբերյալ տեղեկատվությունը տեղադրում է հաշվեքննիչ պալատի ինտերնետային կայքում ինչպես նաեւ քննարկումներ է իրականացնում պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ՝ դրանց հաղորդակցման եւ քարոզչության համար:», քանի որ` ա) նմանատիպ քարոզչությունն անկախ պետական մարմնին բնորոշ գործառույթ չէ եւ կարող է անհարկի կասկածի տակ դնել նրա անկախության եւ օբյեկտիվության կանխավարկածը, բ) օրինական եւ արդունավետ կառավարումը ցանկացած պետական մարմնի պարտականությունն է, իսկ պարտականությունների կատարումն էլ նպատակահարմար չի լինի քարոզչության նյութ դարձնել` հաշվեքննիչ պալատին ակամայից ԶԼՄ-ների գործառույթ վերագրելով, գ)  «արդյունավետ կառավարումը» խիստ մեկնաբանելի բառակապակցություն է, որը հաճախ կապված չի էլ լինում պետական կամ համայնքային գույքի եւ դրամական միջոցների օգտագործման հետ: 17. Նախագծի 31-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանվում է, որ. «Հաշվեքննության իրականացմամբ հաշվեքննիչ պալատը ուսումնասիրում է հաշվեքննության օբյեկտի ներքին աուդիտի համակարգի արդյունավետությունը: Ներքին աուդիտի համակարգը արդյունավետ գնահատելու դեպքում՝ հաշվեքննիչ պալատը կարող է հիմնվել վերջինիս արձանագրած արդյունքների վրա:»: Այս կապակցությամբ առաջանում են մի քանի հարցեր, որոնց պատասխանները Նախագիծը չի պարունակում, մասնավորապես` ա) հաշվեքննության օբյեկտի ներքին աուդիտի համակարգի արդյունավերությունը գնահատվում է բոլո՞ր դեպքերում, թե առանձին դեպքերում (եթե ոչ բոլոր դեպքերում պետք է գնահատվի, ապա անհրաժեշտ է սահմանել դրանք), բ) ի՞նչ չափանիշներով պետք է գնահատվի հաշվեքննության օբյեկտի ներքին աուդիտի համակարգի արդյունավետությունը,  գ) ի՞նչ է նախատեսվում այն դեպքի համար, երբ հաշվեքննության օբյեկտի ներքին աուդիտի համակարգը գնահատվում է որպես անարդյունավետ (հաշվի առնելով նաեւ այն հանգամանքը, որ ներքին աուդիտի համակարգերի գործունեությունը նույնպես ֆինանսավորվում է պետական բյուջեից): 18. Նախագծի 34-րդ հոդվածի 7-րդ մասի վերջին նախադասության «կարող է վերսկսվել» բառերն առաջարկում ենք փոխարինել «վերսկսվում է» բառով: Փաթեթի կազմում ընդգրկված մյուս նախագծերի վերաբերյալ դիտողություններ եւ առաջարկություններ չկան:     ՀՀ ԱԺ աշխատակազմի                                                                                             տնտեսագիտական վարչության պետ`                      Ա. ԹԱՄԱԶՅԱՆ    03.11.2017թ.