«07» փետրվարի 2013 թ.                                                                                                         ԻՎ-ե-176

ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

«Տրանսֆերային գնագոյացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագծի (փաստաթղթային կոդ` Կ-192-11.01.2013-ՏՀ-010/0 ) վերաբերյալ

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից օրենսդրական նախաձեռնության կարգով ներկայացված «Տրանսֆերային գնագոյացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագիծը (այսուհետ` Նախագիծ) մասնագիտական փորձաքննության է ենթարկվել Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի աշխատակազմի իրավաբանական վարչությունում:

Ստորեւ ներկայացնում ենք Նախագծի վերաբերյալ մեր կողմից կատարված փորձաքննության արդյունքները:

1. Նախագիծը ներկայացվել է «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 47-րդ հոդվածի պահանջներին համապատասխան եւ համահունչ է Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությանը, միջազգային իրավունքի սկզբունքներին եւ նորմերին, Հայաստանի Հանրապետության վավերացրած միջազգային պայմանագրերին:

2. Առաջարկում ենք քննարկել Նախագծի 1-ի հոդվածի 2-րդ մասի «պայմանավորված միջազգային գործարքների կամ միջազգային գործարքներին առնչվող գործարքների կատարման հետ» բառերը «կապված միջազգային գործարքների կամ դրանցից բխող ներպետական գործարքների կատարման հետ» բառերով փոխարինելու հարցը:

3. Նախագծի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 5-րդ կետի «շուկայական գին» հասկացության սահմանման մեջ օգտագործվում է «պարզած ձեռքի հեռավորության» սկզբունք հասկացությունը, որի սահմանումը տրված չէ ինչպես Նախագծի «Օրենքում կիրառվող հիմնական հասկացությունները» վերտառությամբ 2-րդ հոդվածում, այնպես էլ «Պարզած ձեռքի հեռավորության սկզբունք» վերտառությամբ 5-րդ հոդվածում: Այդ կերպ այն հակասում է «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 42-րդ հոդվածի 1-ին մասի երկրորդ պարբերությանը, համաձայն որի. «Եթե նորմատիվ իրավական ակտում կիրառվում են նոր կամ բազմիմաստ կամ այնպիսի հասկացություններ կամ տերմիններ, որոնք առանց պարզաբանման միանշանակ չեն ընկալվում, ապա այդ իրավական ակտով պետք է տրվեն դրանց սահմանումները: »

4. Առաջարկում ենք Նախագծի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 9-րդ կետից հանել.

ա) «(տրանսֆերային գնագոյացում)» բառերը, քանի որ իրենց բովանդակությամբ գնագոյացումը եւ գինը տարբեր հասկացություններ են, բացի այդ սահմանման մեջխոսքը գնում է բացառապես գնի մասին, կամ էլ առանձին տալ «տրանսֆերային գնագոյացում» հասկացության սահմանումը` հաշվի առնելով, որ Նախագիծը ներկայացվել է «ՏՐԱՆՍՖԵՐԱՅԻՆ ԳՆԱԳՈՅԱՑՄԱՆ ՄԱՍԻՆ» ՀՀ ՕՐԵՆՔ վերտառությամբ,

բ) «(կամ)» բառը, այդ կերպ այն համապատասխանեցնելով «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 45-րդ հոդվածի 10-րդ մասի պահանջին, համաձայն որի. « Եթե իրավական ակտում նշված նորմի կիրառումը պայմանավորված է « կամ» շաղկապով բաժանված պայմաններով , ապա այդ նորմի կիրառման համար բավական է թվարկված պայմաններից առնվազն մեկի առկայությունը : »: Փաստորեն «եւ (կամ)» շաղկապի օգտագործումը տվյալ դեպքում կհանգեցնի նրան, որ որպես տրանսֆերային գին կդիտարկվեն նաեւ շուկայական գներից թեկուզ փոքր ինչ շեղված բոլոր գները` անկախ այն հանգամանքից, թե այդ գները վերաբերու՞մ են փոխկապակցված անձանց, թե՞ ոչ` դրանով իսկ տվյալ օրենքի գործողությունն անթույլատրելիորեն տարածելով դրա կարգավորման առարկա չհանդիսացող գների վրա:

5. Առաջարկում ենք քննարկել Նախագծի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի12-րդ, 15-րդ, 17-րդ, 18-րդ եւ 19-րդ կետերը հանելու հարցը, նկատի ունենալով, որ դրանց հասկացություններն ամրագրված են համապատասխան օրենքներում եւ գործնականում ոչ թե սահմանումներ, այլ հղումներ են «Հարկերի մասին», «Շահութահարկի մասին», «Եկամտային հարկի մասին» «Բնապահպանական եւ բնօգտագործման վճարների մասին», «Ազատ տնտեսական գոտիների մասին» ՀՀ օրենքներին:

6. Անհրաժեշտ է Նախագծի2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 16-րդ կետում «համաձայնագրերով» բառից առաջ լրացնել «Հայաստանի Հանրապետության կողմից կնքված» բառերը:

7. Առաջարկում ենք Նախագծի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի.

ա) 2-րդ կետից հանել «տնօրինում է» բառը, քանի որ այն ենթադրում է համապատասխան գույքի օտարման գործընթաց, որը պետք է հանգի իր տրամաբանական ավարտին, մինչդեռ հոդվածի իմաստով տեսականորեն նախատեսվում է գույքի հետագա տնօրիման իրավունքը:

Նույն մոտեցումն անհրաժեշտ է կիրառել Նախագծիբոլոր այն հոդվածներում, որտեղ նախատեսվում է փոխկապակցված անձանց համապատասխան իրավազորությունը«տնօրինում է կամ իրավունք ունի տնօրինել» ձեւակերպմամբ եւ խմբագրել սույն եզրակացության 7-րդ կետով նշված մոտեցմանը համահունչ:

բ) 3-րդ կետը վերաշարադրել հետեւյալ կերպ. «Այն ֆիզիկական անձը, որնուղղակի կամ անուղղակի կերպով իրավունք ունի տնօրինել .....»,

գ) 5-րդ կետի «համատեղ գործադիր մարմին» բառերը փոխարինել «կոլեգիալ գործադիր մարմին» բառերով, իսկ«....կամ եթե ղեկավարության 50 եւ ավելի տոկոսը» ձեւակերպումը խմբագրել՝ մասնավորեցնելով թե ինչ է նկատի առնվում «իրավաբանական անձի ղեկավարություն» հասկացության ներքո՝ հաշվի առնելով իրավաբանական անձանց կազմակերպաիրավական տարբեր ձեւերի կառավարման առանձնահատկությունները:

դ) 8-րդ կետը վերաշարադրել հետեւյալ կերպ. «Այն իրավաբանական անձինք, որոնց միանձնյա գործադիր մարմնի լիազորությունները կատարում է միեւնույն ֆիզիկական անձը», իսկ 9-րդ կետը՝ «Այն իրավաբանական անձինք, որոնցից մեկի կողմից տրամադրված կամ երաշխավորված փոխառությունը կազմում է մյուսի .....»:

8. Առաջարկում ենք քննարկել Նախագծի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասից դրա 10-րդ, 11-րդ եւ 12-րդ կետերը հանելու հարցը, նկատի ունենալով, որնույնիսկ Ռուսաստանի Դաշնության հարկային օրենսգրքով, որի VI գլխից էլ օգտվել են Նախագծի մշակման աշխատանքների մասնակիցները, նշված հանգամքները ոչ միայն նախատեսված չեն, այլեւ նույն օրենսգրքի 105.1.-րդ հոդվածի 4-րդ մասով սահմանված է, որ նման հանգամանքները չեն կարող հիմք հանդիսանալ անձանց փոխկապակցված ճանաչելու համար:

9. Նախագծի 4-րդ հոդվածի 1-ին մասն անհրաժեշտ է հստակեցնել եւ համապատասխանեցնել Նախագծի 3-րդ հոդվածի համապատասխան դրույթներին, այլապես ստացվում է, որ սույն օրենքը տարածվում է բոլոր փոխկապակցված անձանց գործարքների վրա: Այդ կապակցությամբ առաջարկում ենք նշված մասի «փոխկապակցված անձանց միջեւ» բառերը փոխարինել «սույն օրենքի իմաստով փոխկապակցված ճանաչված անձանց միջեւ, սակայն ոչ ՀՀ ռեզիդենտ համարվող» բառերով:

10. Նախագծի 6-րդ հոդվածում ամրագրված «էական տարբերություններ», «էական ազդեցություն», «գործարքի առարկայի բնույթ», «տնտեսական հանգամանքներ», «գործարար ռազմավարություն» բառակապակցություններն անհրաժեշտ է հստակեցնել, նկատի ունենալով, որ Ռուսաստանի Դաշնության հարկային օրենսգրքի համապատասխան գլխում մանրամասն «բացված» են նմանատիպ բոլոր հասկացությունները:

Հարկ է նշել, որ ի տարբերություն Ռուսաստանի Դաշնության հարկային օրենսգրքի VI գլխի, Նախագծում բացակայում են այնպիսի հարցերի կարգավորումներ եւ ինստիտուտներ, ինչպիսիք են`
ա) պարտադիր գնահատման ենթակա ապրանքների իրացման դեպքում որպես շուկայական գին այդ գործարքների գնահատման գնի ընդունումը,
բ) լիազոր մարմնի հետ, համապատասխան համաձայնագրի կնքման հիման վրա, տրանսֆերային գների նախօրոք համաձայնեցումը եւ այդ գինը որպես շուկայական գին ընդունելը,
գ) տրանսֆերային գների վրա փոխառությունների, վարկերի ազդեցության գնահատումը եւ գործարքը համադրելի կամ վերահսկվող դիտարկելու հարցում դրանց հաշվի առնումը,
դ) գործարքների գների անկախ գնահատման ինստիտուտը եւ այլն:

11.  Նախագծի 7-րդ հոդվածի 3-րդ մասում «օտարերկրյա համադրելիների» բառերը առաջարկում ենքփոխարինել «օտարերկրյա համադրելի գործարքների» բառերով:

12. Առաջարկում ենք Նախագծի 7-րդ հոդվածի 4-րդ մասի 2-րդ կետի «հինգ հաշվետու տարիներին» բառերը փոխարինել «երեք հաշվետու տարիներին» բառերով, քանի որ վաղեմության ժամկետը, առնվազն հարկերի մասով, Հայաստանի Հանրապետությունում սահմանված է երեք տարին: Այսպես, «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 30.1-րդ հոդվածի 1-ին պարբերության համաձայն. « Հարկային oրենuդրության խախտումներ հայտնաբերելու դեպքում հարկային պարտավորություններ չեն կարող առաջանալ, եթե տվյալ խախտումը հայտնաբերվել է այն կատարելու տարվան անմիջապեu հաջորդող երեք տարին լրացնելուց հետո, բացառությամբ «Գույքահարկի մաuին» եւ «Հողի հարկի մաuին» Հայաuտանի Հանրապետության oրենքներով uահմանված դեպքերի:»:

13. Նկատի ունենալով, որ Նախագծի 8-րդ հոդվածի 7-րդ մասով սահմանվել է, որ. « Սույն հոդվածով նշված մեթոդների մանրամասն նկարագրությունը եւ կիրառության կարգը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը: », ուստի ենթադրվում է, որ նույն հոդվածի 2-րդ մասով տրանսֆերային գնագոյացման մեթոդների միայն սահմանումների ներկայացումը բավարար չէ սույն օրենքը կիրարկելու համար: Մեր կարծիքով, ՀՀ Սահմանադրության 83.5.-րդ հոդվածի 3-րդ կետի հետ համահունչ դարձնելու նպատակով, մեթոդների մանրամասն նկարագրությունը եւ կիրառության կարգը պետք սահմանվի հենց սույն օրենքով:

14. Նախագծի 11-րդ հոդվածի 2-րդ մասի «տրանսֆերային» բառից հետո անհրաժեշտ է ավելացնել «գնագոյացման» բառը:

15. Առաջարկում ենք հստակեցնել Նախագծի 12-րդ հոդվածի 1-ին մասի «կողմերը ձեռք են բերել պայմանավորվածություն» բառերը՝ սահմանելով թե ինչ կարգով է այդ պայմանավորվածությունը ձեռք բերվել՝ գրավոր, բանավոր, կոնկլյուդենտ գործողությունների հիման վրա եւ այլն: Բացի այդ, հոդվածի 1-ին մասին 1-ին եւ 2-րդ կետերը ենթակա են խմբագրման, քանի որ պարունակում են իրավաբանորեն ոչ հստակ ձեւակերպումներ եւ գնահատողական բնույթի արտահայտություններ:

16.Նախագծի 13-րդ հոդվածի 2-րդ մասում «բաժնետիրական շահագրգռվածություն» բառերը առաջարկում ենք փոխարինել «կորպորատիվ շահագրգռվածություն» բառերով, քանի որ գործարքին մասնակից իրավաբանական անձը կարող է հանդես գալ ոչ միայն բաժնետիրական ընկերության կազմակերպաիրավական ձեւով:

17.Նախագծի 14-րդ հոդվածի 1-ի մասի «վճարողը կարող է » բառերն առաջարկում ենք փոխարինել «վճարողը պետք է » բառերով, քանի որ նշված հոդվածով հարկ վճարողի վրա դրվում է ինքնուրույն ճշգրտումներ իրականացնելու պարտավորություն:

18. Նախագծի 15-րդ հոդվածի 1-ի մասի 2-դ կետում «անձնական» բառի փոխարեն օգտագործել «անհատականացնող» բառը:

19. Նախագծի 16-րդ հոդվածի 1-ի մասում «փաստաթղթավորումը այն փաստաթուղթը կամ փաստաթղթերն են» արտահայտությունը անհրաժեշտ է խմբագրել, քանի որ փաստաթղթավորումը գործընթաց է,ոչ թե փաստաթղթերի ամբողջություն:

20.Նախագծի 16-րդ հոդվածի 2-րդ մասն ամբողջությամբ ենթակա է վերաշարադրման, այնպես, որպեսզի հոդվածից հստակ բխի մինչեւ հաշվետու ժամանակաշրջանին հաջորդող տարվա ապրիլի 15-ը ոչ միայն հարկ վճարողի մոտ համապատասխան փաստաթղթերի առկայության, այլեւ դրանք հարկային մարմնին ներկայացնելու պահանջը, փաստաթղթերի ներկայացման ձեւն ու լեզուն: Նախագծում ներկայացված տարբերակը այս հարցերի շուրջ տարընթերցումների տեղիք է տալիս եւ որոշակի չէ:

21. Նախագծի 17-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի «մեկ այլ երկրի» բառերն առաջարկում ենք փոխարինել «տվյալ գործարքի մասնակից ՀՀ ոչ ռեզիդենտի ռեզիդենտության երկրի» բառերով:

Նույն հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետի առաջին պարբերության մեջ օգտագործված «մյուս երկրի» արտահայտությունը բավականին անորոշ է հնչում, ուստի առաջարկում ենք սույն դրույթը եւս հստակեցնել: Հստակեցման կարիք ունի նաեւ նույն հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետում նշված «մեկ այլ հարկ վճարող» արտահայտությունը: Պարզ չէ խոսքը վերաբերում է ցանկացած այլ հարկ վճարողի, թե տվյալ գործարքի կողմ հանդիսացող հարկ վճարողին:

Տարընթերցումները բացառելու համար սույն դրույթն ենթակա է վերաշարադրման:

22. Նախագծի 17-րդ հոդվածի 4-րդ մասի «որոշման ծանուցման մեջ» բառերից հանել «ծանուցման» բառը, ինչպես նաեւ կատարել խմբագրական շտկումներ, մի քանի անգամ կրկնվող «տվյալ անձի» բառերի փոխարեն, փորձելով հստակեցնել թե կոնկրետ ում մասին է խոսքը՝ օգտագործելով «հարկ վճարող», «դիմումատու» բառերը եւ այլն:

Նույն հոդվածի 7-րդ մասում «բորսային առաջարկ» բառերը փոխարինել «բորսայական առաջարկ» բառերով:

23. Նախագծի 20-րդ հոդվածի

ա) վերնագրում, հոդվածի եւ Նախագծի տեքստում «լիազոր մարմիններ» բառերը առաջարկում ենք փոխարինել «լիազոր մարմին» բառերով, քանի որ Նախագծի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 21-րդ կետում տրված է«լիազոր մարմին» հասկացության սահմանումը:բ) 1-ին մասի 6-րդ կետի «լիազոր մարմիններն ունեն ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված այլ իրավունքներ:» դրույթըհակասում է ՀՀ Սահմանադրության 5-րդ հոդվածի երկրորդ մասին, ըստ որի. «Պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմիններն ու պաշտոնատար անձինք իրավասու են կատարելու միայն այնպիսի գործողություններ, որոնց համար լիազորված են Սահմանադրությամբ կամ օրենքներով:»: Այդ կապակցությամբ առաջարկում ենք նշված մասի 6-րդ կետի «ՀՀ օրենսդրությամբ» բառերը փոխարինել «օրենքով» բառով:

Նույն հոդվածի 2-րդ մասի 7-րդ կետի «կատարում են» բառն անհրաժեշտ է փոխարինել «կրում են»բառով:

Նույնը վերաբերում է նաեւ21-րդ հոդվածի2-րդ մասի 5-րդ կետին:

Նախագծում առկա են նաեւ «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի, օրենսդրական տեխնիկայի կանոնների այլ խախտումներ, ինչպես նաեւ խմբագրական, լեզվաոճական եւ տեխնիկական բնույթի թերություններ, որոնք կներկայացվեն աշխատանքային քննարկումների ընթացքում:

ՀՀ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ԱՇԽԱՏԱԿԱԶՄԻ
ԻՐԱՎԱԲԱՆԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏ`                                                                 Ս. ՅՈՒԶԲԱՇՅԱՆ

Կատարող՝ խորհրդատու Ս.Թեւանյան հեռ.513-396