ՊԵՏԱԻՐԱՎԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԲԱԺԻՆ

ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

««Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագծի (փաստաթղթային կոդ՝ Կ-695-24.07.2020-ՊԻ-011/0) եւ ««Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքինախագծի (փաստաթղթային կոդ՝ Կ-6951 -24.07.2020-ՊԻ-011/0) վերաբերյալ



Կառավարության կողմից օրենսդրական նախաձեռնության կարգով ներկայացված
««Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» եւ ««Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքների նախագծերը (այսուհետ միասին` Նախագծերի փաթեթ) իրավական փորձաքննության են ենթարկվել Ազգային ժողովի աշխատակազմի փորձագիտական եւ վերլուծական վարչության պետաիրավական փորձաքննության բաժնում:


Փորձաքննության արդյունքները

Նախագծերի փաթեթը համապատասխանում է Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությանը (հիմք՝ Ազգային ժողովի պաշտոնական կայքում հրապարակված Նախագծերի փաթեթը) :

Օրենքների պահանջներին համապատասխանության տեսանկյունից նշենք հետեւյալը.

1. ««Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագծի (այսուհետ նաեւ` Նախագիծ)2-րդ հոդվածի մասերի համարակալումն առաջարկում ենք համապատասխանեցնել «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի (այսուհետ նաեւ` Օրենք) 14-րդ հոդվածի պահանջներին՝ օրենսդրական ակտերում հոդվածները բաժանվում են «մասեր» կոչվող միայն համարակալված պարբերությունների , հոդվածների մասերը կարող են բաժանվել միայն համարակալված կետերի, կետերը` միայն համարակալված ենթակետերի: Օրենսդրական ակտի հոդվածները, մասերը եւ կետերը համարակալվում են արաբական թվանշաններով: Հոդվածների եւ մասերի համարները տեքստից բաժանվում են միջակետերով , իսկ հոդվածների կետերի համարները` փակագծերով :

Հիմք ընդունելով վերոգրյալը՝ առաջարկում ենք Նախագծի 2-րդ հոդվածի համարակալված պարբերությունները համարակալել որպես մասեր: Նույն առաջարկը վերաբերելի է նաեւ Նախագծի 8-րդ, 11-րդ, 13-րդ եւ 18-րդ հոդվածների մասեր հանդիսացող պարբերությունների համարակալ մանը :

2. Նախագծի 2-րդ հոդվածի 2-րդ մասի « բառը» բառն առաջարկում ենք փոխարինել «կետադարական նշանը եւ բառը» բառերով՝ հիմք ընդունելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 33-րդ հոդվածի 3-րդ մասը՝ նորմատիվ իրավական ակտում լրացումներ կատարվում են դրանում նոր բաժիններ, գլուխներ, հոդվածներ, մասեր, կետեր, ենթակետեր, պարբերություններ, նախադասություններ, բառեր , թվեր կամ կետադրական նշաններ լրացնելու միջոցով : Նույն առաջարկը վերաբերելի է նաեւ Նախագծի 5-րդ հոդվածում նշված «բառերը» եւ 18-րդ հոդվածի 1-ին մասում նշված «բառերը» բառերին:

Միաժամանակ աջառարկում ենք Նախագծի 3-րդ հոդվածում Օրենքի 4-րդ հոդվածի 2-րդ մասում ««15 օր է» բառերից հետո» ձեւակերպումը փոխարինել ««15 օր է» թվից եւ բառերից հետո» ձեւակերպումով, ինչպես նաեւ նշում կատարել այն մասին, որ Օրենքի 4-րդ հոդվածի 2-րդ մասում «15 օր է» թվից եւ բառերից հետո լրացվում են կետադարական նշան եւ բառեր :

Բացի այդ, Նախագծի 13-րդ հոդվածի 3-րդ մասի «բառերով» բառն առաջարկում ենք փոխարինել «կետադրական նշանը եւ բառերը» բառերով՝ հիմք ընդունելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 33-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետը՝ նորմատիվ իրավական ակտում փոփոխությունները կատարվում են նրա առանձին բառեր , թվեր կամ կետադրական նշաններ այլ բառերով , թվերով կամ կետադրական նշաններով փոխարինելու միջոցով :

3. Նախագծի 3-րդ հոդվածով Օրենքի 4-րդ հոդվածի 2-րդ մասում «15 օր է» թվից եւ բառերից հետո լրացվում են կետադարական նշան եւ բառեր՝ «, բացառությամբ ռազմական կամ արտակարգ դրության պայմաններում սահմանափակումների սահմանմանը կամ կիրառմանն ուղղված օրենքների նախագծերի հանրային քննարկմումների, որոնց տեւողությունը առնվազն 3 օր է»:

Օրենքի՝ հանրային քննարկումներին ներկայացվող պահանջներին վերաբերող 4-րդ հոդվածի համաձայն՝ հանրային քննարկումը կազմակերպում են ակտն ընդունելու իրավասություն ունեցող մարմինը կամ Կառավարության անդամը, ինչպես նաեւ Կառավարությանը եւ վարչապետին ենթակա մարմինները, հանրային քննարկումների տեւողությունն առնվազն 15 օր է:

Օրենքի 7-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ «Փորձաքննության չեն ենթարկվում ռազմական եւ արտակարգ դրություն հայտարարելու մասին Կառավարության որոշումների նախագծերը, ինչպես նաեւ ռազմական կամ արտակարգ դրության պայմաններում սահմանափակումների կիրառմանը եւ միջոցառումների իրականացմանն ուղղված նորմատիվ իրավական ակտերի նախագծերը »:

Հիրմք ընդունելով մեջբերված նորմատիվ իրավական ակտերը՝ հարկ ենք համարում ընդգծել, որ Օրենքի՝ «ՆՈՐՄԱՏԻՎ ԻՐԱՎԱԿԱՆ ԱԿՏԻ ՆԱԽԱԳԾԻ ԿԱՐԳԱՎՈՐՄԱՆ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄԸ ԵՎ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅՈՒՆԸ» վերտառությամբ 3-րդ գլխի կարգավորումները չեն տարածվում Ազգային ժողովի պատգամավորների կամ խմբակցությունների կողմից օրենսդրական նախաձեռնության կարգով ներկայացվող օրենքների նախագծերի վրա, սակայն Նախագծի 1-ին հոդվածով Օրենքի 1-ին հոդվածի 3-րդ մասում լրացվում է նոր կարգավորում, որի համաձայն՝ «Ազգային ժողովի պատգամավորների կամ խմբակցությունների կողմից օրենսդրական նախաձեռնության կարգով ներկայացվող օրենքների կամ Ազգային ժողովի որոշումների նախագծերի հանրային քննարկման իրականացման կարգը սահմանվում է «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքով»: Մինչդեռ ««Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծ ով «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքում չի նախատեսվում տվյալ առանձնահատկությունը կարգավորող որեւէ դրույթ:

Միաժամանակ, հարկ է նկատել, որ « ռազմական կամ արտակարգ դրության պայմաններում սահմանափակումների սահմանմանը կամ կիրառմանն ուղղված օրենքների նախագծերի » ձեւակերպումն ունի հստակեցման կարիք, այնքանով, որ Օրենքն կիրառում է նույնական հասկացություն նորմատիվ իրավական ակտերի նախագծերի համար, որի դեպքում ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտերի շրջանակը՝ ուղղակիորեն ուղղված սահմանափակումների սահմանմանը կամ կիրառմանը, կանխատեսելի է, մինչդեռ օրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտերի դեպքում, կարծում ենք, անհրաժեշտ է կատարել որոշակի հստակեցում, քանի որ ռազմական կամ արտակարգ դրության պայմաններում ընդունվող օրենքների նախագծերը կարող են ոչ միայն ուղղակիորեն ուղղված լինել սահմանափակումների սահմանման կամ կիրառման կարգավորումներ նախատեսելուն այլ նաեւ ստեղծել այդ սահմանափակումների սահմանման եւ կիրառման նախատեսման համար օրենսդրական հենք: Սույն դիտարկումը հիմնավորվում է նաեւ նրանով, որ Օրենքի նորմատիվ իրավական ակտի ուժի մեջ մտնելուն վերաբերող 23-րդ հոդվածի կարգավորումներում առկա են հետեւյալ ձեւակերպումները՝ «1. Նորմատիվ իրավական ակտերն ուժի մեջ են մտնում դրանցում սահմանված ժամկետներում, սակայն ոչ շուտ, քան դրանց պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ օրենքով սահմանված է, որ տվյալ նորմատիվ իրավական ակտն ուժի մեջ է մտնում հրապարակվելուց հետո՝ անմիջապես:

( … )

4. Անհետաձգելի համարվող օրենքները, ռազմական կամ արտակարգ դրությամբ պայմանավորված նորմատիվ իրավական ակտերը կարող են ուժի մեջ մտնել հրապարակվելուց հետո` անմիջապես, այդ ակտով նախատեսված լինելու դեպքում: ( … )»:

4. Նախագծի 4-րդ հոդվածով Օրենքի 6-րդ հոդվածի 2-րդ մասում «նախարարությունում (այսուհետ՝ նախարարություն)» բառերը փոխարինվում են «նախարարության (այսուհետ՝ նախարարություն) իրավական ակտերի փորձաքննության գործակալության կողմից» բառերով, որի արդյունքում որպես նորմատիվ իրավական ակտի նախագիծը փորձաքննության ենթարկող սուբյեկտ նախատեսվում է արդարադատության ոլորտում Կառավարության քաղաքականությունը մշակող եւ իրականացնող նախարարության իրավական ակտերի փորձաքննության գործակալությունը: Սակայն հարկ է նկատել, որ Օրենքի 6-րդ հոդվածի 7-րդ մասում նախատեսվում է հետեւյալ ձեւեկարպումը՝ «Եթե սույն հոդվածով նախատեսված ժամկետներում նախարարությունը փորձագիտական եզրակացություն չի տալիս ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտի նախագծի վերաբերյալ կամ չի երկարաձգում եզրակացության տրամադրման ժամկետը, ապա ակտն ընդունող մարմինն այն կարող է ընդունել եւ ուղարկել հրապարակման` առանց փորձագիտական եզրակացության»: Հիմք ընդունելով վերոգրյալը՝ առաջարկում ենք խմբագրել Օրենքի 6-րդ հոդվածի 7-րդ մասի կարգավորումը եւս:

5. Նախագծի 5-րդ հոդվածով Օրենքի՝ փորձաքննության ոչ ենթակա նորմատիվ իրավական ակտերին վերաբերող 7-րդ հոդվածի 2-րդ մասի առաջին նախադասությունում լրացվում է այն իրավական ակտերի նախագծերի շարքը, որոնք պետական-իրավական փորձաքննության ենթակա չեն՝ «պետական եւ համայնքային բյուջեների վերաբաշխման, ինչպես նաեւ բյուջեի կատարումն ապահովող միջոցառումների վերաբերյալ ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտերի նախագծերը , հարյուր տոկոս պետությանը սեփականության իրավունքով պատկանող բաժնեմաս ունեցող փակ բաժնետիրական ընկերությունների եւ պետականոչ առեւտրային կազմակերպությունների ստեղծման, վերակազմակերպման եւ լուծարման նախագծերը »: Առաջարկում ենք Նախագծի 5-րդ հոդվածով լրացվող կարգավորման տեքստում նշում կատարել նորմատիվ իրավական ակտերի մասին , որոնց նախագծերը ենթակա չեն փորձաքննության:

6. Նախագծի 6-րդ հոդվածով Օրենքի՝ նորմատիվ իրավական ակտի կառուցվածքին վերաբերող 13-րդ հոդվածում լրացվում է նոր՝ 5.1-ին մաս, հետեւյալ բովանդակությամբ. «5.1. Ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտ կարող է ընդունվել նաեւ այն օրենսդրական ակտի հիման վրա, որը ընդունվել սակայն դեռեւս ուժի մեջ չի մտել, եթե օրենսդրական ակտով (բացառությամբ Սահմանադրության) սահմանված նորմը կարող է կատարվել միայն այդ ակտով նախատեսված ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտի ընդունմամբ, կամ դրա կատարումն ուղղակիորեն պայմանավորված է ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտի ընդունմամբ»:

Օրենքի 13-րդ հոդվածը վերաբերում է նորմատիվ իրավական ակտի կառուցվածքին, որի համաձայն նորմատիվ իրավական ակտը կարող է ունենալ նախաբան, ունենում է հիմնական մաս եւ եզրափակիչ մաս, ինչպես նաեւ ունենում է անցումային դրույթներ, եթե, օրինակ՝ օրենսդրական ակտով (բացառությամբ Սահմանադրության) սահմանված նորմը կարող է կատարվել միայն այդ ակտով նախատեսված ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտի ընդունմամբ, կամ դրա կատարումն ուղղակիորեն պայմանավորված է ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտի ընդունմամբ (Օրենքի 13-րդ հոդվածի 5-րդ մաս): Հիմք ընդունելով վերոգրյալը եւ «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 14-րդ հոդվածի 8-րդ մասը՝ օ րենսդրական ակտի հոդվածները ունենում են վերնագրեր, հ ոդվածների վերնագրերը համապատասխանում են հոդվածների բովանդակությանը ՝ առաջարկում ենքՆախագծի 6-րդ հոդվածով լրացվող՝ ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտ ընդունելու լիազորությունը նաեւ ընդունված սակայն ուժի մեջ դեռեւս չմտած օրենսդրական ակտի դեպքում ունենալու կարգավորումը չնախատեսել Օրենքի 13-րդ հոդվածում:

Միաժամանակ՝ Նախագծի 6-րդ հոդվածով լրացվող նոր՝ 5.1-ին կետը առաջարկում ենք ներառել չակերտներում:

7. Նախագծի 7-րդ հոդվածով Օրենքի 14-րդ հոդվածի 5-րդ մասում լրացվում են նոր նախադասություններ՝ «Կետերը համարակալվում են արաբական թվանշաններով, որոնք բաժանվում են տեքստից միջակետով: Ենթակետերը՝ համարակալվում են արաբական թվանշաններով, որոնք բաժանվում են տեքստից փակագծով: Պարբերությունները համարակալվում են հայերեն փոքրատառերով, որոնք բաժանվում են տեքստից միջակետով:»: Հիմք ընդունելով վերոգրյալը՝ առաջարկում ենք Նախագծի 7-րդ հոդվածի «նախադասությամբ» բառը փոխարինել «նախադասություններով» բառով: Միաժամանակ՝ առաջարկում ենք լրացվող վերջին նախադասության տեքստում առկա «հայերեն փոքրատառերով» բառերը փոխարինել «հայերենի այբուբենի փոքրատառերով » բառերով՝ հիմք ընդունելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 15-րդ հոդվածի 2-րդ մասը՝ նորմատիվ իրավական ակտում միեւնույն միտքն արտահայտելիս կիրառվում են միեւնույն բառերը, տերմինները կամ բառակապակցությունները` որոշակի հերթականությամբ:

8. Նախագծի 8-րդ հոդվածով Օրենքի 18-րդ հոդվածի 5-րդ մասը շարադրվում է նոր խմբագրությամբ. «5. Սահմանադրական օրենք չհանդիսացող օրենսգրքի լրիվ անվանումը հիշատակելիս հետեւյալ հաջորդականությամբ ներառվում են օրենքի ընդունման տարին, ամիսը (տառերով), ամսաթիվը, օրենսգրքի վերնագիրը եւ «օրենսգիրք» բառը : Սահմանադրական օրենք չհանդիսացող օրենսգրքի կրճատ անվանումը հիշատակելիս նշվում է օրենսգրքի վերնագիրը եւ «օրենսգիրք» բառը, եթե վերնագիրը չի ներառում այն

Նախագծի 8-րդ հոդվածով Օրենքի 18-րդ հոդվածի նոր խմբագրությամբ շարադրվող 5-րդ մասում «օրենքի» բառն առաջարկում ենք փոխարինել «օրենսգրքի» բառով: Միաժամանակ, առաջարկում ենք, օրենսգրքի անվանումը հիշատակելիս օրենսգրքի վերնագիրը եւ «օրենսգիրք» բառը, եթե վերնագիրը չի ներառում այն,նշելու կանոնը կիրառել նաեւ սահմանադրական օրենք չհանդիսացող օրենսգրքի լրիվ անվանումը հիշատակելու կանոնի դեպքում:

9. Նախագծի 10-րդ հոդվածով Օրենքի՝ Նորմատիվ իրավական ակտի պաշտոնական թարգմանությանը վերաբերող 22-րդ հոդվածի 3-րդ մասում «արդարադատության ոլորտում Կառավարության քաղաքականությունը մշակող եւ իրականացնող նախարարը» բառերը փոխարինվում են «Կառավարության կողմից սահմանված պաշտոնական թարգմանության գործառույթ կատարող կազմակերպության ղեկավարը » բառերով, որի արդյունքում նախատեսվում է հետեւյալ կարգավորումը.

«1. Օրենսդրության պաշտոնական թարգմանությունը հայերենից օտար լեզու իրականացնում է նախարարությունը :

2. Պաշտոնական թարգմանությամբ նորմատիվ իրավական ակտի վերեւի ձախ անկյունում թարգմանության լեզվով գրվում են «ՊԱՇՏՈՆԱԿԱՆ ԹԱՐԳՄԱՆՈՒԹՅՈՒՆ» բառերը, ինչպես նաեւ թարգմանությունը կատարած մարմնի անվանումը :

3. Պաշտոնական թարգմանության տեքստն ստորագրում է Կառավարության կողմից սահմանված պաշտոնական թարգմանության գործառույթ կատարող կազմակերպության ղեկավարը :

4. Նորմատիվ իրավական ակտերի պաշտոնական թարգմանության իրականացման կարգը սահմանում է Կառավարությունը:»:

Այսպիսով՝ Նախագծի 10-րդ հոդվածով Օրենքի 22-րդ հոդվածում կատարվող փոփոխության արդյունքումնախատեսվում է, որ պաշտոնական թարգմանության տեքստը ստորագրում էայն կազմակերպության ղեկավարը, որը Կառավարության կողմից սահմանված պաշտոնական թարգմանության գործառույթ է կատարում , մինչդեռ Օրենքի 22-րդ հոդվածի 1-ին մասում շարունակում է գործել այն կարգավորումը, որի համաձայն օրենսդրության պաշտոնական թարգմանությունը հայերենից օտար լեզու իրականացնում է արդարադատության ոլորտում Կառավարության քաղաքականությունը մշակող եւ իրականացնող նախարարությունը : Հիմք ընդունելով վերոգրյալը՝ առաջարկում ենք Նախագծի 10-րդ հոդվածով Օրենքի 22-րդ հոդվածի 3-րդ մասում կատարվող փոփոխությանը զուգահեռ համապատասխան փոփոխություններ կատարել նաեւ Օրենքի 22-րդ հոդվածի 1-ին եւ 2-րդ մասերում:

10. Օրենքի 23-րդ հոդվածի 7-րդ մասի համաձայն՝ «Ներքին իրավական ակտն ուժի մեջ է մտնում հրապարակմանը հաջորդող օրվանից, բացառությամբ ակտերի, որոնք պարունակում են պետական կամ օրենքով պահպանվող այլ գաղտնիք: Պետական կամ օրենքով պահպանվող այլ գաղտնիք պարունակող ներքին ակտն ուժի մեջ է մտնում այդ ակտի ընդունման մասին այն անձանց առձեռն կամ օրենքով սահմանված այլ կարգով պատշաճ իրազեկելու օրվան հաջորդող օրվանից, որոնց ուղղված է ակտը, եթե օրենքով այլ կարգ սահմանված չէ: Ներքին իրավական ակտը հրապարակվում է ընդունող մարմնի պաշտոնական ինտերնետային կայքէջում առանձին բաժնում տեղադրելու միջոցով, իսկ եթե ընդունող մարմինը չունի պաշտոնական ինտերնետային կայքէջ, ապա այն անձանց համար տեսանելի եւ հասանելի վայրում տեղադրելով, որոնց ուղղված է այդ ակտը: Ընդունող մարմինը պարտավոր է նշել ակտի հրապարակման օրը: Ընդունող մարմինը պարտավոր է հրապարակել նաեւ ակտում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելուց հետո ակտի ինկորպորացված տարբերակը:»:

Նախագծի 11-րդ հոդվածի 1-ին մասով նոր խմբագրությամբ է շարադրվում Օրենքի 23-րդ հոդվածի 7-րդ մասի առաջին նախադասությունը, այն է՝ «օրվան հաջորդող օրվանից:»: Հիմք ընդունելով վերոգրյալը՝ առաջարկում ենք Նախագծի 11-րդ հոդվածի 1-ին մասում առկա վրիպակն ուղղել՝ նախատեսելով Օրենքի 23-րդ հոդվածի 7-րդ մասի առաջին նախադասությանը փոխարինող ամբողջական կարգավորումը:

Նախագծի 11-րդ հոդվածի 2-րդ մասով օրենքի 23-րդ հոդվածում լրացվում է նոր՝ 7.1-ին մաս. «7.1. Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի կողմից բանկային տոկոսի հաշվարկային դրույքի չափը սահմանելուն ուղղված՝ Կենտրոնական բանկի խորհրդի որոշումները, ֆինանսական շուկաներում զգալի ցնցումների, կամ դրանց տեղի ունենալու իրական վտանգի, կամ ռազմական կամ արտակարգ դրություն հայտարարված լինելու դեպքերում՝ բանկերի տնտեսական նորմատիվների սահմանման եւ ֆինանսական գործառնությունների սահմանափակումների վերաբերյալ որոշումները հրապարակվում են նաեւ Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի պաշտոնական կայքէջում, իսկ համացանցի բացակայության դեպքում՝ կապի այլ միջոցներով , ինչը համարվում է սույն օրենքի իմաստով պաշտոնական հրապարակում եւ դրանից հետո այդ ակտերը կարող են ուժի մեջ մտնել: »:

Օրենքի 23-րդ հոդվածը վերաբերում է նորմատիվ իրավական ակտերի ուժի մեջ մտնելուն, ուստի նորմատիվ իրավական ակտերի հրապարակմանը վերաբերող կարգավորումները չեն կարող նախատեսվել Օրենքի 23-րդ հոդվածում: Նորմատիվ իրավական ակտերի պաշտոնական հրաարակմանը վերաբերող կարգավորումները նախատեսված են Օրենքի 25-րդ հոդվածում: Հիմք ընդունելով վերոգրյալը եւ «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 14-րդ հոդվածի 8-րդ մասը՝ օ րենսդրական ակտի հոդվածները ունենում են վերնագրեր, հ ոդվածների վերնագրերը համապատասխանում են հոդվածների բովանդակությանը ՝ առաջարկում ենք Օրենքի 23-րդ հոդվածում լրացվող նոր կարգավորումը նախատեսել համապատասխան հոդվածում:

Միաժամանակ հարկ է նկատել, որ «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 14-րդ հոդվածի 11-րդ մասի համաձայն՝ նորմատիվ իրավական ակտում փոփոխություններ կամ լրացումներ կատարելիս փոփոխվող կամ լրացվող իրավական ակտի բաժինների, գլուխների, հոդվածների, մասերի, կետերի, ենթակետերի, պարբերությունների համարների փոփոխություն չի կատարվում, նորմատիվ իրավական ակտի բաժինների, գլուխների, հոդվածների, մասերի, կետերի, ենթակետերի կամ պարբերությունների միջեւ համապատասխանաբար նոր բաժին, գլուխ, հոդված, մաս, կետ, ենթակետ կամ պարբերություն կարող է լրացվել միայն լրացուցիչ համարով : Այսպիսով՝ նոր մասը լրացվում է լրացուցիչ համարով միայն այն դեպքերում, երբ նախատեսվում է գործող մասերի միջեւ, մինչդեռ Օրենքի 23-րդ հոդվածը կազմված է 7 մասից՝ հետեւաբար նոր լրացվող մասը չի կարող ունենալ լրացուցիչ համար:

Նախագծի 11-րդ հոդվածի 2-րդ մասով օրենքի 23-րդ հոդվածում լրացվող 7.1-ին մասում առկա է «համացանցի բացակայության դեպքում՝ կապի այլ միջոցներով» հրապարակելու հնարավորությունը: Կարծում ենք, քննարկվող ձեւակերպումը ունի հստակեցման կարիք, մասնավորապես կապի այլ միջոցներին վերաբերող դրույթը: Կապի միջոցների հստակ շրջանակի նախատեսումը կարեւորվում է այն հանգամանքով, որ պաշտոնական հրապարակման առկայությունը պետք է հստակ արձանագրված լինի:

Միաժամանակ հարկ է նկատել, որ «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 23-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ նորմատիվ իրավական ակտերն ուժի մեջ են մտնում դրանցում սահմանված ժամկետներում, սակայն ոչ շուտ, քան դրանց պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ օրենքով սահմանված է, որ տվյալ նորմատիվ իրավական ակտն ուժի մեջ է մտնում հրապարակվելուց հետո՝ անմիջապես, ուստի եթե հրապարակման եղանակը համարվում է Օրենքի իմաստով պաշտոնական հրապարակում , ապա նորմատիվ իրավական ակտի այդ հրապարակումից հետո ուժի մեջ մտնելու հնարավորության մասին նշումը անհիմն կրկնություն է: Հիմք ընդունելով վերոգրյալը եւ «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 13-րդ հոդվածի 8-րդ մասը՝ նորմատիվ իրավական ակտերում բացառվում են իրավական նորմերի անհիմն կրկնությունները եւ ներքին հակասությունները, առաջարկում ենք խմբագրել քննարկվող ձեւակերպումը:

11. Նախագծի 12-րդ հոդվածով Օրենքի 24-րդ հոդվածը շարադրվում է նոր խմբագրությամբ.

«Հոդված 24. Եվրասիական տնտեսական միության Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի, Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի, ե վրասիական տնտեսական հանձնաժողովի նորմատիվ իրավական բնույթի որոշումները

1.Եվրասիական տնտեսական միության Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի, Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի եւ Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի (այսուհետ՝ Եվրասիական տնտեսական միության մարմիններ) նորմատիվ իրավական բնույթի ակտերը , «Եվրասիական տնտեսական միության մասին» միջազգային պայմանագրին համապատասխան, Հայաստանի Հանրապետության տարածքում ենթակա են անմիջական կիրառության:

2. Եվրասիական տնտեսական միության մարմինների նորմատիվ իրավական բնույթի ակտերը «Եվրասիական տնտեսական միության մասին» պայմանագրի 110-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն թարգմանվելուց հետո Կառավարության կողմից սահմանված իրավասու մարմնի կողմից ուղարկվում են հրապարակման:

3. Եվրասիական տնտեսական միության մարմինների նորմատիվ իրավական բնույթի ակտերը թարգմանության, հրապարակման ուղարկելու եւ հրապարակման կարգը սահմանում է Կառավարությունը:

Մեջբերված իրավակարգավորման վերաբերյալ հարկ ենք համարում կատարել հետեւյալ դիտարկումները.

գ Նախագծի 12-րդ հոդվածով Օրենքի՝ նոր խմբագրությամբ շարադրվող 24-րդ հոդվածի վերնագրում կիրառվում է «նորմատիվ իրավական բնույթի որոշումները » ձեւակերպումը, մինչդեռ նոր խմբագրությամբ շարադրվող 24-րդ հոդվածի 1-3-րդ մասերում կիրառվում է «նորմատիվ իրավական բնույթի ակտեր » ձեւակերպումը: Հարկ է նկատել, որ «Եվրասիական տնտեսական միության մասին» 2014 թվականի մայիսի 29-ի պայմանագրի (այսուհետ՝ Պայմանագիր) սահմանումներին վերաբերող 2-րդ հոդվածի համաձայն՝ «որոշում»-ը սահմանվում է որպես Միության մարմինների կողմից ընդունվող, նորմատիվ իրավական բնույթի դրույթներ պարունակող ակտ:

Պայմանագրի՝ միության իրավունքին վերաբերող 6-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի եւ Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի որոշումները ենթակա են անդամ պետությունների կողմից դրանց ազգային օրենսդրությամբ նախատեսված կարգով կատարման ։

Պայմանագրի 1-ին հավելվածի 13-րդ կետի համաձայն՝ «Հանձնաժողովն իր լիազորությունների շրջանակներում ընդունում է նորմատիվ իրավական բնույթի եւ անդամ պետությունների համար պարտադիր որոշումներ , կազմակերպչական ու կարգադրիչային բնույթի կարգադրություններ եւ ոչ պարտադիր բնույթի հանձնարարականներ։

Հանձնաժողովի որոշումներն ընդգրկվում են Միության իրավունքի մեջ եւ ենթակա են անմիջական կիրառության անդամ պետությունների տարածքներում։»:

Հիմք ընդունելով մեջբերված կարգավորումները՝ առաջարկում ենք Եվրասիական տնտեսական միության Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի, Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի, Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի որոշումների մասին նշում կատարելիս չներառել դրանց նորմատիվ իրավական բնույթի մասին նշումը, քանի որ Պայմանագրի իմաստով որոշումները համարվում են Միության մարմինների կողմից ընդունվող նորմատիվ իրավական բնույթի դրույթներ պարունակող ակտեր:Միաժամանակ առաջարկում ենք նոր խմբագրությամբ շարադրվող 24-րդ հոդվածի վերնագրում եւ տեքստում միեւնույն միտքն արտահայտելիս կիրառել միեւնույն բառերը, տերմինները կամ բառակապակցությունները` որոշակի հերթականությամբ՝ հիմք ընդունելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 15-րդ հոդվածի 2-րդ մասը:

Բացի այդ, հարկ է նկատել, որ Պայմանագրի մեջբերված դրույթներում Եվրասիական տնտեսական միության մարմինների նորմատիվ իրավական բնույթի ակտերի վերաբերյալ առկա են տարբերակված կարգավորումներ եւ անդամ պետությունների տարածքում անմիջական կիրառության մասին կարգավորումը վերաբերում է Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի որոշումներին:

գ Նախագծի 12-րդ հոդվածով Օրենքի՝ նոր խմբագրությամբ շարադրվող 24-րդ հոդվածի 2-րդ մասում Եվրասիական տնտեսական միության մարմինների նորմատիվ իրավական բնույթի ակտերի թարգմանության մասին նշում կատարելիս հղում է կատարվում Պայմանագրի 110-րդ հոդվածի 2-րդ մասին: Սակայն, հարկ է նկատել, որ Պայմանագրի՝ Միության մարմինների աշխատանքային լեզվին՝ Միության շրջանակներում կնքվող միջազգային պայմանագրերի եւ Հանձնաժողովի որոշումների լեզվին վերաբերող 110-րդ հոդվածի 2-րդ մասը պարունակում է հետեւյալ կարգավորումը՝ Միության շրջանակներում կնքվող միջազգային պայմանագրերը եւ Հանձնաժողովի որոշումները , որոնք պարտադիր են անդամ պետությունների համար, ընդունվում են ռուսերենով՝ հետագայում թարգմանվելով անդամ պետությունների պետական լեզուներով, եթե դա նախատեսված է դրանց օրենսդրությամբ Հանձնաժողովի կողմից սահմանվող կարգով։

12. Նախագծի 13-րդ հոդվածով Օրենքի 25-րդ հոդվածում լրացվում է նոր՝ 3.1-ին մաս.

«3.1. Միասնական կայքում հրապարակվելուն զուգահեռ նորմատիվ իրավական ակտերը հրապարակվում են «Հայաստանի Հանրապետության պաշտոնական տեղեկագիր», «Հայաստանի Հանրապետության ենթաօրենսդրականնորմատիվ իրավական ակտերի տեղեկագիր», «Համայնքի իրավական ակտերի տեղեկագիր» եւ «Երեւանի իրավական ակտերի տեղեկագիր» պարբերականներում հրատարակվելու միջոցով:»:

Հարկ է նկատել, սակայն, որ լրացվող կարգավորումը չի պարունակում պաշտոնական տեղեկագրերում նորմատիվ իրավական ակտերի հրապարակումն ապահովող սուբյեկտի կամ սուբյեկտների վերաբերյալ եւ հրապարակման ժամկետների վերաբերյալ կարգավորումներ:

13. «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 14-րդ հոդվածի 7-րդ մասի համաձայն՝ « Օրենսդրական ակտի հոդվածները, մասերը եւ կետերը համարակալվում են արաբական թվանշաններով: Հոդվածների եւ մասերի համարները տեքստից բաժանվում են միջակետերով , իսկ հոդվածների կետերի համարները` փակագծերով:» : Հիմք ընդունելով վերոգրյալը՝ առաջարկում ենք Նախագծի 16-րդ հոդվածով Օրենքում լրացվող նոր՝ 38.1-ին հոդվածի համարը տեքստից բաժանել միջակետով:

Ն ախագծի 16-րդ հոդվածով Օրենքում լրացվող նոր՝ 38.1-ին հոդվածը կազմված է մեկ համարակալված մասից: Առաջարկում ենք այդ մասի համարակալումը հանել՝ հիմք ընդունելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 14-րդ հոդվածի 3-րդ մասը. «Օրենսդրական ակտերում հոդվածները բաժանվում են «մասեր» կոչվող միայն համարակալված պարբերությունների »:

14. Նախագծի 18-րդ հոդվածի 2-րդ մասով Օրենքի 42-րդ հոդվածում լրացվում է նոր՝ 4.1-ին մաս.

«4.1. Դատական օրենսգիրք սահմանադրական օրենքի, քաղաքացիական դատավարության, քրեական դատավարության եւ վարչական դատավարության օրենսգրքերի, վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի, «Վարչարարության հիմունքների եւ վարչական վարույթի մասին օրենքի, «Սնանկության մասին» օրենքով նախատեսված՝ դատարանի կողմից գործը վարելուն (գործի քննությանը) վերաբերող դրույթների վերաբերյալ պաշտոնական պարզաբանում չի տրամադրվում:»:

«Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 18-րդ հոդվածի համաձայն՝ « ( … ) 3. Օրենքի լրիվ անվանումը հիշատակելիս հետեւյալ հաջորդականությամբ ներառվում են օրենքի վերնագիրը, օրենքի ընդունման տարին, ամիսը (տառերով), ամսաթիվը, հերթական համարը եւ «օրենք» բառը: Օրենքի կրճատ անվանումը հիշատակելիս դրանում նշվում է օրենքի վերնագիրը:

4. ( … )Սահմանադրական օրենք հանդիսացող օրենսգրքի կրճատ անվանումը հիշատակելիս դրանում նշվում է օրենսգրքի վերնագիրը:

5. Սահմանադրական օրենք չհանդիսացող օրենսգրքի կրճատ անվանումը հիշատակելիս նշվում է օրենսգրքի վերնագիրը: ( … )»:

«Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 42-րդ հոդվածի համաձայն՝ օրենսդրական ակտի (բացառությամբ Սահմանադրության) եւ Կառավարության որոշման վերաբերյալ պաշտոնական պարզաբանում կարող է տալ ակտը կիրառող պետական կառավարման համակարգի մարմինը, Սահմանադրությամբ սահմանված մարմինները տալիս են իրենց ոլորտային օրենսդրական ակտերի պաշտոնական պարզաբանումը, բացառությամբ դատական համակարգի մարմինների:

Հիմք ընդունելով վերոգրյալը՝ առաջարկում ենք Նախագծի 18-րդ հոդվածի 2-րդ մասով Օրենքի 42-րդ հոդվածում լրացվող՝ 4.1-ին մասում Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգրքի կրճատ անվանման հիշատակումը համապատասխանեցնել «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 18-րդ հոդվածի 4-րդ մասի պահանջին, Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի, Հայաստանի Հանրապետության քրեական դատավարության օրենսգրքի, Հայաստանի Հանրապետության վարչական դատավարության օրենսգրքի եւ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքի կրճատ անվանումների հիշատակումը համապատասխանեցնել «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 18-րդ հոդվածի 5-րդ մասի պահանջին: Միաժամանակ առաջարկում ենք «Վարչարարության հիմունքների եւ վարչական վարույթի մասին» օրենքի վերնագիրը ներառել չակերտներում:

Միաժամանակ, հիմք ընդունելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 42-րդ հոդվածի կարգավորումները, անհրաժեշտ ենք համարում ընդգծել, որ Նախագծի 18-րդ հոդվածի 2-րդ մասով Օրենքի 42-րդ հոդվածում լրացվող՝ 4.1-ին մասում ընդգրկված օրենքների եւ օրենսգրքերի շրջանակը լրացուցիչ հիմնավորման կարիք ունի:

15. Նախագծի 19-րդ հոդվածի վերնագիրն առաջարկում ենք հանել` հիմք ընդունելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 14 -րդ հոդվածի 8-րդ մասը` «Օրենսդրական ակտի հոդվածները ունենում են վերնագրեր, բացառությամբ փոփոխություն կամ լրացում նախատեսող օրենսդրական ակտերի »:Միաժամանակ առաջարկում ենք Նախագծի 19-րդ հոդվածի «հրապարակման օրվան հաջորդող օրը» ձեւակերպումն փոխարինել «հրապարակմանը հաջորդող օրվանից» ձեւակերպմամբ` հիմք ընդունելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 23 -րդ հոդված ը: Նույն առաջարկը վերաբերելի է նաեւ ««Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծ ի 2-րդ հոդվածի «հրապարակման օրվան հաջորդող օրը» ձեւակերպմանը: Միաժամանակ, հարկ է նկատել, որ «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 23 -րդ հոդվածի համաձայն՝ նորմատիվ իրավական ակտերն ուժի մեջ են մտնում դրանցում սահմանված ժամկետներում, սակայն ոչ շուտ, քան դրանց պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից, նորմատիվ իրավական ակտն ընդունելու իրավասություն ունեցող մարմինը պարտավոր է նախատեսել նորմատիվ իրավական ակտի ուժի մեջ մտնելու ավելի ուշ ողջամիտ ժամկետ , եթե ակտով սահմանվում են այնպիսի իրավակարգավորումներ, որոնց համար անհրաժեշտ է հիմնավոր ժամանակահատված, որը հնարավորություն կտա հասցեատիրոջը իր վարքագիծը համապատասխանեցնելու սահմանված պահանջներին:

16. ««Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծ ի վերնագրումՀայաստանի Հանրապետության բառերից հետո առաջարկում ենք նշել «ՍԱՀՄԱՆԱԴՐԱԿԱՆ» բառը՝ հիմք ընդունելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 34 -րդ հոդվածի 2-րդ մասը՝ նորմատիվ իրավական ակտում փոփոխություն կամ լրացում կարող է կատարվել միայն նույն տեսակի եւ բնույթի նորմատիվ իրավական ակտով:

««Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծ ի 1-ին հոդվածում օրենք ի վերնագրից հետո նշված «(այսուհետ՝ Օրենք)» բառերն առաջարկում ենք հանել՝ հաշվի առնելով այն , որ ««Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծ ում օրենքին հղում այլեւս չի կատարվում :

17. Նախագծի 1-ին հոդվածով Օրենքի 1-ին հոդվածի 3-րդ մասում լրացվում է նոր նախադասություն՝ «Ազգային ժողովի պատգամավորների կամ խմբակցությունների կողմից օրենսդրական նախաձեռնության կարգով ներկայացվող օրենքների կամ Ազգային ժողովի որոշումների նախագծերի հանրային քննարկման իրականացման կարգը սահմանվում է «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքով:»:

««Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծ ի 1-ին հոդվածով «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենք ի 67-րդ հոդվածում լրացվում է նոր՝ 3-րդ մաս, որի համաձայն՝ «Սույն հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետով սահմանված դեպքում՝ նախաձեռնության հեղինակըմեկ աշխատանքային օրվա ընթացքում ապահովում է օրենքի նախագծի հանրային քննարկումը : Հանրային քննարկման կարգը սահմանվում է Աշխատակարգով:»:

Կարծում ենք, հստակեցման կարիք ունի ««Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծ ի 1-ին հոդվածով «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենք ի 67-րդ հոդվածում լրացվող նոր՝ 3-րդ մասի «հեղինակըմեկ աշխատանքային օրվա ընթացքում ապահովում է օրենքի նախագծի հանրային քննարկումը » ձեւակերպումը:

Միաժամանակ հարկ է նկատել, որ Օրենքը հղում է կատարում «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենք ին, որն էլ իր հերթին հղում է կատարում Աշխատակարգին: Արդյունքում ստացվում է իրավիճակ, երբ օրենքների նախագծերի մի մասի համար հանրային քննարկման կարգավորումների մի մասը եւ առանձնահատկությունները նախատեսվում են օրենսդրական մակարդակում, իսկ մյուս մասի՝ Ազգային ժողովի պատգամավորների կամ խմբակցությունների կողմից օրենսդրական նախաձեռնության կարգով ներկայացվող օրենքների նախագծերի հանրային քննարկման կարգավորումները թողնվում են ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտի մակարդակում: Հիմք ընդունելով վերոգրյալը, կարծում ենք, որ օրենսդրական ակտերի նախագծերի հանրային քննարկման համար պետք է նախատեսել միասնական իրականացման պայմաններ եւ կարգ:

Սույն առաջարկը հիմնավորվում է նաեւ Նախագծերի փաթեթեին կից ներկայացված հիմնավորման մեջ առկա դիտարկումներով.

««Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» 1-ին հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ հանրային քննարմանը վերաբերող դրույթները չեն տարածվում պատգամավորական կամ խմբակցությունների նախաձեռնությամբ օրենդրական ակտերի նախագծերի վրա:

Այս խնդիրը բարձրաձայնվում է ոչ միայնհանրության կողմից, այլեւ դրա մասին էր վկայում միջազգային փորձը եւ ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ը իր՝ 2016 թվականի «Հայաստանի իրավակարգավորման բարեփոխումների ճանապարհային քարտեզ» զեկույցում: Զեկույցում մասնավորապես նշվում է՝

«Օրենսդրական նախագծերի եւ օրենսդրական հայեցակարգերի հանրային քննարկումներն օրինաստեղծ գործընթացի կարեւոր փուլեր են, քանի որ օգնում են օրենքներ գրողներին՝ փորձարկելու օրենքի նախագծի գործնական նշանակությունը եւ ապահովելու, որ ընդունումից հետո օրենքներն աշխատեն նաեւ պրակտիկայում: Հանրային քննարկումները կարող են կազմակերպվել տարբեր եղանակներով, եւ խիստ կարեւոր է, որ թե՛ գործադիր, եւ թե՛ օրենսդիր մարմիններն ապահովեն հանրային լայն ներգրավվածությունն ու պրոակտիվ կերպով հետամուտ լինեն հասարակության մասնակցությանը օրենքների մշակման գործընթացին: Առավելագույնս արդյունավետ լինելու համար քննարկումները պետք է կազմակերպեն համապարփակ, հետեւողական, իմաստավորված կերպով եւ ժամանակին: Կառավարությունն ու Ազգային ժողովը պետք է ստեղծեն իրականացված քննարկումների թվի վիճակագրական ցուցակներ՝ ներառելով մասնակիցների թիվը՝ ըստ սեռի, մարզի, տարիքային խմբի ու մասնագիտական/ թեմատիկ պատկանելիության, որպեսզի օբյեկտիվորեն գնահատվի, թե արդյոք ներառվել են առնչվող եւ շահագրգիռ բոլոր շահակիցները: Քննարկման գործընթաց եւ/կամ հանրային լսումներ կազմակերպելիս Կառավարությունը եւ Ազգային ժողովը պետք է ապահովեն, որպեսզի Կառավարության եւ Ազգային ժողովի բոլոր ներքին շահակիցները եւ արտաքին շահակիցները տեղեկացված լինեն՝ այդ կերպ ստանալով տարբեր տեսակետները եւ գաղափարներն օրենքի նախագծի կամ քաղաքականության վերաբերյալ, որը կարող է օգտակար լինել համապարփակ լուծում գտնելու համար՝ միեւնույն ժամանակ հաշվի առնելով նաեւ գործող միջազգային ստանդարտները, կատարողականները եւ լավ պրակտիկան: Կառավարությունը եւ Ազգային ժողովը պետք է ապահովեն, որպեսզի հանրային քննարկումներն ունենան հստակ նպատակներ եւ ճշգրտորեն նշեն, թե ինչ է փոխվում նոր քաղաքականությամբ եւ օրենսդրությամբ, որպեսզի չձեւավորեն կեղծ ակնկալիքներ:»:»:

Նախագծերի փաթեթեին կից ներկայացված հիմնավորմամբ առաջ քաշված նպատակները, կարծում ենք, առավել արդյունավետ իրագործելի կլինեն հանրային քննարկումների իրականացման միասնական հարթակի եւ գործիքակազմի առկայության դեպքում, ինչը նաեւ հանրության համար առավել մատչելի եւ հասանելի կդարձնի գործընթացը:

Մասնավորապես՝ Ազգային ժողովի աշխատակազմն առաջարկում է «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքում նախատեսել ինչպես Կառավարության, այնպես էլ պատգամավորի եւ խմբակցությանկողմից օրենսդրական նախաձեռնության կարգով ներկայացված նախագծերի հանրային քննարկման միասնական ժամկետներ եւ պայմաններ՝ դրանք օրենքում սպառիչ կարգավորելով: Միաժամանակ առաջարկվում է բոլոր նախագծերի հանրային քննարկումը կազմակերպել իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման միասնական կայքում ( https://www.e-draft.am/ ): Ընդ որում, ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտով կարող են սահմանվել նաեւ կայքի սպասարկմանն ու վարմանն ուղղված տեխնիկական պայմաններ, որոնք միասնական կլինեն նախագծերի բոլոր հեղինակների համար: Նման կարգն առավել արդյունավետ կլինի նաեւ կայքից օգտվողների համար: Նրանց համար պահաջներն ու պայմանները կլինեն միասնական, իսկ օգտվելը կլինի առավել դյուրին:


Եզրահանգում

Ամփոփելով փորձաքննության արդյունքները՝ կարող ենք նշել, որ Նախագծերի փաթեթ ը համապատասխանում է Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությանը: Միաժամանակ անհրաժեշտ է ներկայացված առաջարկությունների հիման վրա ապահովել Նախագծերի փաթեթ ով նախատեսված կարգավորումների համապատասխանությունը «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքին:


ՓՈՐՁԱԳԻՏԱԿԱՆ ԵՎ ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ

ՎԱՐՉՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԻՐԱՎԱԿԱՆ

ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԲԱԺՆԻ ՊԵՏ                                                                           ԱՆԻ ՄՈՒԹԱՖՅԱՆ


Կատարող` Մ. Մնացականյան (հեռ. 011-513-248), (118)

15.08.2020թ.





ՏԵՂԵԿԱՆՔ

Նախագծերի փաթեթին առնչվող այլ օրենքի կամ Ազգային ժողովի որոշման ընդունման անհրաժեշտության մասին

Նախագծերի փաթեթին առնչվող այլ օրենքի ընդունման անհրաժեշտությունը բացակայում է:

Նախագծերի փաթեթի սույն տեսքով ընդունման պայմաններում անհրաժեշտություն կառաջանա Ազգային ժողովի որոշմամբ լրացումներ կատարել Ազգային ժողովի աշխատակարգում:


ՓՈՐՁԱԳԻՏԱԿԱՆ ԵՎ ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ

ՎԱՐՉՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԻՐԱՎԱԿԱՆ

ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԲԱԺՆԻ ՊԵՏ                                                                          ԱՆԻ ՄՈՒԹԱՖՅԱՆ


Կատարող` Մ. Մնացականյան (հեռ. 011-513-248), (118)

15 . 08 .2020թ.






ՖԻՆԱՆՍԱՏՆՏԵՍԱԳԻՏԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԲԱԺԻՆ

ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

«Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» ( փաստաթղթային կոդ՝ Կ-695-24.07.2020-ՊԻ-011/0) եւ «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքում լրացում կատարելու մասին» ( փաստաթղթային կոդ՝ Կ-6951 -24.07.2020-ՊԻ-011/0) Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերի փաթեթի վերաբերյալ



Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից օրենսդրական նախաձեռնության կարգով ներկայացված «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքում լրացում կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերի փաթեթը (այսուհետ՝ Նախագծերի փաթեթ) մասնագիտական փորձաքննության է ենթարկվել ՀՀ Ազգային ժողովի աշխատակազմի փորձագիտական եւ վերլուծական վարչության ֆինանսատնտեսագիտական փորձաքննության բաժնում:


Նախագծերի փաթեթ
ի հիմնական բովանդակությունը եւ ակնկալվող արդյունքները

Նախագծերի փաթեթ ի ներկայացման անհրաժեշտությունը, ըստ հեւինակի, պայմանավորված է գործնականում վերհանված մի շարք խնդիրներով: Հարկ է նշել, որ օրենքներում փոփոխությունները հիմնականում կապված են օրենսդրական ակտերի նախագծերի մշակման գործընթացի հետ: «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքը ընդունվեց 2018 թվականի մարտի 21-ին, եւ իր բնույթով եւ կարգավորումներով տարբերվում էր երկար տարիներ գործող «Իրավական ակտերի մասին» օրենքից: Նոր օրենքի ընդունումից հետո, պարզ էր, որ հնարավոր է կիրառության ընթացքում վեր հանվեն այնպիսի հարցեր, որոնք լուծելու համար անհրաժեշտ կլինեն նոր օրենսդրական փոփոխություններ:

Բացի այն, որ նոր ընդունված օրենքը պրակտիկայում երբեմն խնդիրներ էր առաջացնում, առկա էր նաեւ միջազգային կազմակերպությունների դիտարկումները մեր օրենքի վերաբերյալ, ինչպես նաեւ նախարարության համապատասխան մասնագետները ակտիվորեն ուսումնասիրում էին լավագույն միջազգային փորձը: Հաշվի առնելով վերոգրյալը՝ Արդարադատության նախարարությունը ձեռնամուխ եղավ օրենսդրական փոփոխությունների փաթեթի մշակմանը:

Բազմաթիվ քննարկումների արդյունքում վերհանված խնդիրները հիմնականում կարելի է բաժանել հետեւյալ խմբերի՝

1. Հանրային քննարկման հետ կապված խնդիրներ:

«Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» 1-ին հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ հանրային քննարմանը վերաբերող դրույթները չեն տարածվում պատգամավորական կամ խմբակցությունների նախաձեռնությամբ օրենդրական ակտերի նախագծերի վրա: Այս խնդիրը բարձրաձայնվում է ոչ միայնհանրության կողմից, այլեւ դրա մասին էր վկայում միջազգային փորձը եւ ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ը իր՝ 2016 թվականի «Հայաստանի իրավակարգավորման բարեփոխումների ճանապարհային քարտեզ» զեկույցում:

2. Օրենսդրական տեխնիկայի հետ կապված եւ կազմակերպչական բնույթի գործնական խնդիրներ,

3. Կոլիզիանների լուծման հետ կապված խնդիրներ:

Գործնականում առաջացած խնդիրը վերաբերում էր հավասար իրավաբանական ուժ ունեցող ակտերի միջեւ ավելի վաղ ուժի մեջ մտածին առաջնություն տալու հետ: Միջազգային փորձը վկայում էր, որ գործող կարգավորումը չի բխում ժողովրդաիշխանության սկզբունքի էությունից: Դրա էությունն այն է, որ ավելի ուշ տեւի ունեցած ընտրությունների արդյունքում ձեւավորված օրենսդիրն է ներկայումս արտահայտում ժողովրդի կամքը, այլ ոչ թե ավելի վաղ ձեւավորված օրենսդիրը: Արդյունքում, ավելի ուշ գրված օրենքը պետք է գերակայի ավելի վաղ օրենքի նկատմամբ՝ ելնելով ժողովրդաիշխանության սկզբունքից:

Հաշվի առնելով վերոգրյալը Նախագծով առաջարկվել են հետեւյալ լուծումները:

1. Հանրային քննարկումներ նախատեսվելու է նաեւ պատգամավորական եւ խմբակցությունների նախաձեռնությամբ նորմատիվ իրավական ակտերի համար:

2. Սահմանվել է, որ հավասար իրավաբանական ուժ ունեցող նորմատիվ իրավական ակտերի կամ դրանց դրույթների միջեւ անհամապատասխանության դեպքում առաջնահերթ կիրառվում են ավելի ուշ ուժի մեջ մտած նորմատիվ իրավական ակտերը կամ դրանց դրույթները.

3. Օրենսդրական տեխնիկայի հետ կապված մի շարք փոփոխություններ են կատարվել, իսկ նորմատիվ իրավական ակտերի մշակման տեսանկյունից նախատեսվել է հետեւյալ փոփոխությունները:

1) Առաջարկվում է լրացնել փորձաքննության ոչ ենթակա ակտերի շրջանակը, մասնավորապես` սահմանելով, որ փորձաքննության չեն ենթարկվում պետական եւ համայնքային բյուջեների վերաբաշխման եւ բյուջեի կատարումն ապահովող միջոցառումների վերաբերյալ նախագծերը, հարյուր տոկոս պետությանը սեփականության իրավունքով պատկանող բաժնեմաս ունեցող փակ բաժնետիրական ընկերությունների եւ պետականոչ առեւտրային կազմակերպությունների ստեղծման, վերակազմակերպման եւ լուծարման նախագծերը: Պրակտիկան վկայում է այն մասին, որ նախարարություն ուղարկվող այս նորմատիվ իրավական ակտերի նախագծերի մեջ մեծ թիվ են կազմում այնպիսի դեպքերը, երբ միայն տեղի է ունենում «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի ճշգրտության ստուգում, այսինքն՝ տեխնիկական ստուգում, որը, ըստ էության, պետք է իրականացնեն ակտը մշակող մարմինները եւ եթե ակտը պետք է ընդունվի հենց մշակող մարմնի կողմից, ապա կարող է վերստուգվել մարմնի համապատասխան ստորաբաժանման կողմից, իսկ եթե ներկայացնելու է Վարչապետի աշխատակազմ՝ ապա Վարչապետի աշխատակզմի կողմից:

2) Նախագծով առաջարկվում է բացի նորմատիվ իրավական ակտերի էլեկտրոնային եղանակով հրապարակումից, 2020 թվականի հուլիսի 1-ից հետո նույնպես ունենալ պաշտոնական տեղեկագրերում դրանց հրատարակում:

Առաջարկը պայմանավորված է նրանով, որ Հայաստանի Հանրապետության պարագայում, հաշվի առնելով տարածաշրջանային ռիսկերը, ինչպես նաեւ հակերային հարձակումները, անհրաժեշտ է որպես սկզբնաղբյուր ունենալ նաեւ պաշտոնական հրատարակությունը՝ թղթային ձեւով եւ սահմանափակ քանակությամբ: Բացի այդ, ռիսկերից խուսափելու համար որպես սկզբնաղբյուր պետք է ընդունել պարբերականում հրատարակված օրինակը:

4. Սահմանվել է, որ Եվրասիական տնտեսական միության մարմինների ակտերը դրանց ընդունվելուց հետո մինչեւ ուժի մեջ մտնելու համար սահմանված ժամկետը պետք է թարգմանվեն եւ հրապարակվեն՝ դրանով իսկ հասանելի եւ պարտադիր դառնալով հանրության համար: Ընդ որում՝ հաշվի են առնվել «Եվրասիական տնտեսական միության մասին» 2014 թվականի մայիսի 29-ի պայմանագրի կարգավորումները:

Նախագծերի փաթեթ ի ընդունման արդյունքում ակնկալվում է, որ կվերացվեն նորմատիվ իրավական ակտերի մշակման գործընթացի հետ կապված՝ գործնականում առաջացող խնդիրները:


Փորձաքննության արդյունքները

1. Նախագծերի փաթեթը համապատասխանում է «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական օրենքի 67-րդ հոդվածի եւ Ազգային ժողովի աշխատակարգի 25-րդ կետի պահանջներին:

2. Նախագծերի փաթեթը ֆինանսատնտեսագիտական հիմնախնդիրներ չի պարունակում:


Դիտողություններ եւ առաջարկություններ Նախագծերի փաթեթի վերաբերյալ

Նախագծերի փաթեթի վերաբերյալ դիտողություններ եւ առաջարկություններ չկան:


Եզրակացություն

Նախագծերի փաթեթը կարող է լուծել դրանով հետապնդվող խնդիրները եւ նպաստել նորմատիվ իրավական ակտերի նախագծերի մշակման եւ քննարկման գործընթացների կատարելագործմանը :


ՓՈՐՁԱԳԻՏԱԿԱՆ ԵՎ ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ

ՎԱՐՉՈՒԹՅԱՆ ՖԻՆԱՆՍԱՏՆՏԵՍԱԳԻՏԱԿԱՆ

ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԲԱԺՆԻ ՊԵՏ                                                                      ԱՐԹՈՒՐ ԹԱՄԱԶՅԱՆ

(հեռ.` 011 513-668)

30.07.2020թ.






ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ, ԿՐԹԱԿԱՆ, ԱՌՈՂՋԱՊԱՀԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԲԱԺԻՆ

ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

«Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին»(փաստաթղթային կոդ՝ Կ-695-24.07.2020-ՊԻ-011/0) եւ «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքում լրացում կատարելու մասին» (փաստաթղթային կոդ՝ Կ-6951 -24.07.2020-ՊԻ-011/0) օրենքների նախագծերի փաթեթի վերաբերյալ



Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանկողմից
օրենսդրական նախաձեռնության կարգով ներկայացված «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը ( այսուհետ ` Նախագծերի փաթեթ ) մասնագիտական փորձաքննության է ենթարկվել Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի աշխատակազմի փորձագիտական եւ վերլուծական վարչության սոցիալական, կրթական, առողջապահական փորձաքննության բաժնում:


Նախագծերի փաթեթիհիմնական բովանդակությունը եւ ակնկալվող արդյունքները

Նախագծերի փաթեթի ընդունման անհրաժեշտությունը պայմանավորված է գործնականում վերհանված մի շարք խնդիրներով, մասնավորապես՝ հանրային քննարկման եւ կ ոլիզիանների հետ կապված:

«Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի համաձայն՝ հանրային քննարմանը վերաբերող դրույթները չեն տարածվում պատգամավորական կամ խմբակցությունների նախաձեռնությամբ օրենդրական ակտերի նախագծերի վրա:

Այս խնդիրը բարձրաձայնվում է ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ը իր՝ 2016 թվականի «Հայաստանի իրավակարգավորման բարեփոխումների ճանապարհային քարտեզ» զեկույցում: Զեկույցում հանրային քննարկման պահանջ է սահմանվում ոչ միայն Կառավարության այլեւ Ազգային ժոովի համար, մինչդեռ գործող օրենսդրական կարագավորումների համաձայն՝ նման պահանջ սահմանված է միայն Կառավարության համար:

Զեկույցում նշվում է, որ. «Օրենսդրական նախագծերի եւ օրենսդրական հայեցակարգերի հանրային քննարկումներն օրինաստեղծ գործընթացի կարեւոր փուլեր են, քանի որ օգնում են օրենքներ գրողներին՝ փորձարկելու օրենքի նախագծի գործնական նշանակությունը եւ ապահովելու, որ ընդունումից հետո օրենքներն աշխատեն նաեւ պրակտիկայում: Հանրային քննարկումները կարող են կազմակերպվել տարբեր եղանակներով, եւ խիստ կարեւոր է, որ թե ́ գործադիր, եւ թե ́ օրենսդիր մարմիններն ապահովեն հանրային լայն ներգրավվածությունն ու պրոակտիվ կերպով հետամուտ լինեն հասարակության մասնակցությանը օրենքների մշակման գործընթացին:Կառավարությունը եւ Ազգային ժողովը պետք է ապահովեն, որպեսզի հանրային քննարկումներն ունենան հստակ նպատակներ եւ ճշգրտորեն նշեն, թե ի ՞ նչ է փոխվում նոր քաղաքականությամբ եւ օրենսդրությամբ, որպեսզի չձեւավորեն կեղծ ակնկալիքներ:»:

Հաջորդ խնդիրը վերաբերում է հավասար իրավաբանական ուժ ունեցող ակտերի միջեւ ավելի վաղ ուժի մեջ մտածին առաջնություն տալու հետ: Միջազգային փորձը վկայում էր, որ գործող կարգավորումը չի բխում ժողովրդաիշխանության սկզբունքի էությունից: Դրա էությունն այն է, որ ավելի ուշ տեղի ունեցած ընտրությունների արդյունքում ձեւավորված օրենսդիրն է ներկայումս արտահայտում ժողովրդի կամքը, այլ ոչ թե ավելի վաղ ձեւավորված օրենսդիրը: Արդյունքում, ավելի ուշ գրված օրենքը պետք է գերակայի ավելի վաղ օրենքի նկատմամբ՝ ելնելով ժողովրդաիշխանության սկզբունքից:

Ներկայիս կարգավորմամբ Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի ակտերը գործողության մեջ են դրվում օրենքով կամ կառավարության որոշմամբ: Մինչդեռ ՀՀ ստանձնած միջազգային պարտավորությունը այլ նպատակ է հետապնդում: ՀՀ ստանձնած միջազգային պարտավորության ուժով ՀՀ-ում պարտադիր կատարման են ենթակա Եվրասիական տնտեսական միության Հանձնաժողովի որոշումները եւ բոլորվին անհրաժեշտություն չկա դրանց գործողության մեջ մտնելու մասին ընդունել առանձին ակտ: Հարկ է միայն ապահովել նշված որոշումների հասանելիությունը հանրությանը՝ դրանք ժամանակին թարգմանելով եւ հրապարակելով:

Նախագծերի փաթեթով առաջարկվում է.

-հանրային քննարկում նախատեսել նաեւ պատգամավորական եւ խմբակցությունների նախաձեռնությամբ նորմատիվ իրավական ակտերի համար,

-սահմանել, որ հավասար իրավաբանական ուժ ունեցող նորմատիվ իրավական ակտերի կամ դրանց դրույթների միջեւ անհամապատասխանության դեպքում առաջնահերթ կիրառվում են ավելի ուշ ուժի մեջ մտած նորմատիվ իրավական ակտերը կամ դրանց դրույթները,

- լրացնել փորձաքննության ոչ ենթակա ակտերի շրջանակը՝ սահմանելով, որ փորձաքննության չեն ենթարկվում պետական եւ համայնքային բյուջեների վերաբաշխման եւ բյուջեի կատարումն ապահովող միջոցառումների վերաբերյալ նախագծերը, հարյուր տոկոս պետությանը սեփականության իրավունքով պատկանող բաժնեմաս ունեցող փակ բաժնետիրական ընկերությունների եւ պետականոչ առեւտրային կազմակերպությունների ստեղծման, վերակազմակերպման եւ լուծարման նախագծերը,

- ս ահմանել է, որ Եվրասիական տնտեսական միության մարմինների ակտերը դրանց ընդունվելուց հետո մինչեւ ուժի մեջ մտնելու համար սահմանված ժամկետը պետք է թարգմանվեն եւ հրապարակվեն՝ դրանով իսկ հասանելի եւ պարտադիր դառնալով հանրության համար: Ընդ որում՝ հաշվի են առնվել «Եվրասիական տնտեսական միության մասին» 2014 թվականի մայիսի 29-ի պայմանագրի կարգավորումները:


Փորձաքննության արդյունքները

1. Նախագծերի փաթեթը համապատասխանում է «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքի 67-րդ հոդվածի եւ Ազգային ժողովի աշխատակարգի 25-րդ եւ 28-րդ կետերի պահանջներին:

2. Նախագծերի փաթեթը սոցիալական, կրթական եւ առողջապահական հիմնախնդիրներ չի պարունակում:


Դիտողություններ եւ առաջարկություններ
Նախագծերի փաթեթի վերաբերյալ

Նախագծերի փաթեթի վերաբերյալ դիտողություններ եւ առաջարկություններ չկան:


Եզրակացություն

Նախագծերի փաթեթի ընդունումը կարող է լուծել դրանով հետապնդվող խնդիրները:


ՓՈՐՁԱԳԻՏԱԿԱՆ ԵՎ ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ

ՎԱՐՉՈՒԹՅԱՆ ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ,

ԿՐԹԱԿԱՆ, ԱՌՈՂՋԱՊԱՀԱԿԱՆ

ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԲԱԺԻՆ


Կատարող՝ Ս. Համբարձումյան (հեռ. 011-513-360)

27.07.2020թ.