ՓՈՐՁԱԳԻՏԱԿԱՆ ԵՎ ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹՅՈՒՆ Ազգային ժողովի պատգամավորներ Մխիթար Հայրապետյանի, Աննա Կոստանյանի, Արթուր Մանուկյանի, Արման Եղոյանի կողմից օրենսդրական նախաձեռնության կարգով ներկայացված «Կինեմատոգրաֆիայի մասին» օրենքի նախագիծը (փաստաթղթային կոդ` Պ-910-26.03.2021-ԳԿ-011/0), «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը  (փաստաթղթային կոդ` Պ-9101 -26.03.2021-ԳԿ-011/0) եւ «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը  (փաստաթղթային կոդ` Պ-9102 -26.03.2021-ԳԿ-011/0)  (այսուհետ միասին` Նախագծերի փաթեթ) մասնագիտական փորձաքննության են ենթարկվել Ազգային ժողովի աշխատակազմի փորձագիտական եւ վերլուծական  վարչությունում: Նախագծերի փաթեթը ենթարկվել է իրավական, ֆինանսատնտեսագիտական, սոցիալական փորձաքննության:  Ստորեւ ներկայացվում է մասնագիտական փորձաքննության եզրակացությունը, ինչպես նաեւ Նախագծերի փաթեթին առնչվող այլ օրենքի կամ Ազգային ժողովի որոշման ընդունման անհրաժեշտության բացակայության  մասին տեղեկանքը:         ՓՈՐՁԱԳԻՏԱԿԱՆ ԵՎ ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ             ՎԱՐՉՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏ                                                       ԳԱՌՆԻԿ ԱԹԱՆԵՍՅԱՆ     16.04.2021թ. ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ Իրավական փորձաքննության արդյունքները Ուսումնասիրելով Նախագծերի փաթեթը՝ Սահմանադրության եւ օրենքների պահանջներին համապատասխանության տեսանկյունից նշենք հետեւյալը՝  1.  «Կինեմատոգրաֆիայի մասին» օրենքի նախագծի (այսուհետ՝ Նախագիծ) 3-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանված է ազգային ֆիլմի հասկացությունը, որի համաձայն՝ ազգային ֆիլմ է համարվում կինոթատրոնում ցուցադրելու համար նախատեսված եւ սույն օրենքի 13-րդ հոդվածում նշված պայմանները բավարարող ֆիլմը: Նախագծի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի 10-րդ կետի համաձայն՝ «կինոթատրոնը՝ համապատասխան տեխնիկական միջոցներով էկրանի վրա 50 եւ ավելի դիտորդների համար ֆիլմի ցուցադրման մեկ կամ ավելի սրահ ունեցող վայր է»: Նշված դրույթների վերլուծությունից բխում է, որ ֆիլմը ազգային համարելու չափանիշներից մեկը կինոթատրոնում ցուցադրելու համար նախատեսված լինելու հանգամանքն է, մինչդեռ Նախագծի 17-րդ հոդվածի բովանդակությունից բխում է, որ ազգային ֆիլմը կարող է ցուցադրվել ոչ միայն կինոթատրոնում՝ այն է համապատասխան տեխնիկական միջոցներով էկրանի վրա 50 եւ ավելի դիտորդների համար ֆիլմի ցուցադրման մեկ ավելի սրահ ունեցող վայրում, այլեւ հեռարձակմամբ:  «Տեսալսողական մեդիայի մասին» օրենքի 3-րդ հոդվածով նախատեսված հեռարձակողի հասկացությունը, մասնավորապես՝ հեռարձակող կարող են հանդիսանալ Հայաստանի Հանրապետության հիմնադրած կազմակերպություն կամ կարգավորող պետական մարմնի հեղինակազորած ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձը, որը կազմում եւ սպառողին է ներկայացնում տեսալսողական տեղեկատվություն: Նշված հոդվածների վերլուծությունից բխում է, որ ազգային ֆիլմ կարող է ցուցադրվել ոչ միայն կինոթատրոնում, այլեւ հեռարձակմամբ, հետեւաբար՝ անհրաժեշտ է Նախագծի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետը համապատասխանեցնել Նախագծի 17-րդ հոդվածի բովանդակությանը: 2.  Նախագիծ 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի մի շարք կետերով սահմանված հասկացությունների բովանդակությունից բխում է, որ մատակարար, վարձույթ իրականացնող, ֆիլմ ցուցադրող, ֆիլմարտադրող կարող են հանդիսանալ միայն տնտեսվարող սուբյեկտները, իսկ, որպես տնտեսվարող սուբյեկտ, Նախագծի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի 24-րդ կետով սահմանված են միայն իրավաբանական անձինք: Հասկանալի չէ Նախագծով նախատեսված նման սահմանափակման իրավաչափ նպատակը, մասնավորապես՝ պարզ չէ, թե ինչու է ֆիլմարտադրությամբ զբաղվելու իրավունք կամ վարձույթ իրականացնելու իրավունք տրամադրվում միայն իրավաբանական անձին եւ ոչ նաեւ անհատ ձեռնարկատիրոջը: 3.  Նախագծով նախատեսված են մի շարք հասկացությունների սահմանումներ,  որոնք անհրաժեշտ են համապատասխանեցնել «Հեղինակային իրավունքի եւ հարակից իրավունքների մասին» օրենքի պահանջներին: Մասնավորապես՝ Նախագծի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի 25-րդ կետով ֆիլմի հասկացությունը սահմանված է որպես ստեղծագործական խմբի համատեղ գործունեության արդյունքում ստեղծագործական մտահղացման հիմքի վրա ստեղծված, կինոժապավենի կամ այլ տեսակի կրիչների վրա ամրագրված եւ համապատասխան տեխնիկական միջոցներով հանրությանը ներկայացնելու համար նախատեսված տեսալսողական ստեղծագործություն: «Հեղինակային իրավունքի եւ հարակից իրավունքների մասին» օրենքի 48-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն «ֆիլմ» նշանակում է տեսալսողական ստեղծագործություն կամ շարժվող պատկերներ՝ ձայնի ուղեկցությամբ կամ առանց դրա:  Համապատասխան իրավական շփոթ է առաջանում նաեւ «վարձույթ իրականացնող» հասկացությունը: Մասնավորապես՝ Նախագծի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի 22-րդ կետի համաձայն «վարձույթ իրականացնող է համարվում ֆիլմի վարձույթը կազմակերպող տնտեսվարող սուբյեկտ», 31-րդ կետի համաձայն` «ֆիլմի վարձույթ` ֆիլմի բնօրինակի, բնօրինակ պատճենների կամ օրինակների սահմանափակ ժամանակահատվածով օգտագործման տրամադրում»: «Հեղինակային իրավունքի եւ հարակից իրավունքների մասին» օրենքի 16-րդ հոդվածի համաձայն վարձույթ է համարվում ստեղծագործության բնօրինակի կամ օրինակների սահմանափակ ժամանակահատվածով օգտագործման տրամադրումը ուղղակի կամ անուղղակի տնտեսական կամ առեւտրային օգուտ ստանալու նպատակով: Նշված հոդվածների վերլուծությունից բխում է, որ Նախագծով սահմանված ֆիլմի վարձույթի հասկացությունից դուրս է մնում վարձույթի կարեւոր հատկանիշներից մեկը, այն է՝ օգտագործման տրամադրումը՝ տնտեսական կամ առեւտրային օգուտ ստանալու նպատակը: Իրավական շփոթից խուսափելու նպատակով առաջարկում ենք Նախագծում կիրառված հասկացությունները համապատասխանեցնել «Հեղինակային իրավունքի եւ հարակից իրավունքների մասին» օրենքին կամ հղում կատարել նշված օրենքին: 4.  Նախագծի 5-րդ հոդվածով սահմանված կինեմատոգրաֆիայի պետական աջակցության մի շարք ձեւեր միանշանակ չեն ընկալվում, եւ հասկանալի չեն: Այսպես՝ Նախագծի 5-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետով սահմանված աջակցող ենթակառուցվածքների ստեղծումը կամ նույն մասի 5-րդ կետով սահմանված ֆինանսավորման բարենպաստ պայմանների ապահովումը, բավարար չափով որոշակի չեն եւ, պարզ չէ նշված աջակցության ձեւերն իրագործելու հնարավոր եղանակը, եւ որքանով են վերջիններս իրատեսական: 5.  Նախագծի 8-րդ հոդվածի 1-ին մասի 7-րդ կետի համաձայն՝ «Մշակույթի ոլորտում կառավարության լիազորած պետական կառավարման մարմինը հաստատում է կինեմատոգրաֆիայի ազգային մարմնի (այսուհետ՝ ազգային մարմին) հոգաբարձուների խորհրդի (այսուհետ` խորհուրդ) անդամների եւ ազգային մարմնի գործադիր տնօրենի (այսուհետ՝ տնօրեն) ընտրության կարգը»: Նշված դրույթի բովանդակությունից բխում է, որ ազգային մարմնի հոգաբարձուների խորհրդի անդամների եւ տնօրենի ընտրության կարգը հաստատում է լիազորված պետական մարմինը, մինչդեռ Նախագծի 12-րդ հոդվածով արդեն իսկ սահմանված է ազգային մարմնի տնօրենի ընտրության կարգը: Տվյալ պարագայում հասկանալի չէ, եթե ազգային մարմնի գործադիր տնօրենի ընտրության կարգը նախատեսված է Նախագծի 12-րդ հոդվածով, լիազորված պետական մարմնի հաստատած գործադիր տնօրենի ընտրության կարգով ի՞նչ այլ հարաբերություններ են կարգավորելու:  6.  Նախագծի 12-րդ հոդվածով նախատեսված է ազգային մարմնի տնօրենի ընտրության կարգը: Մասնավորապես՝ Նախագծի 12-րդ հոդվածի համաձայն «2.Տնօրենն ընտրվում է մրցութային կարգով՝ երեք տարի ժամկեով, եւ չի կարող նույն անձն ավելի քան երկու անգամ անընդմեջ ընտրվել տնօրենի պաշտոնում: 3. Տնօրենի ընտրության մրցույթին կարող են մասնակցել բարձրագույն կրթություն եւ արվեստի բնագավառում առնվազն երեք տարվա մասնագիտական աշխատանքի փորձ ունեցող Հայաստանի Հանրապետության գործունակ չափահաս քաղաքացիները»: Նշված հոդվածով սահմանված է ազգային մարմնի տնօրենի մրցութային կարգով ընտրության ընթացակարգը: Նախագծի 10-րդ հոդվածի 1-ին մասում, որպես ազգային մարմին, սահմանված է «Հայֆիլմ» ինստիտուտ հիմնադրամը: Այս առումով, հաշվի առնելով ազգային մարմնի՝ հիմնադրամ հանդիսանալու հանգամանքը՝ հիմնադրամի տնօրենի ձեւավորման առումով հարկ ենք համարում անդրադառնա «Հիմնադրամների մասին» օրենքի համապատասխան կարգավորումներին: Այսպես՝ «Հիմնադրամների մասին» օրենքի 21-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ «Հիմնադրամի մարմիններն են՝ 1) հոգաբարձուների խորհուրդը. 2) կառավարիչը (տնօրենը, գործադիր տնօրենը (...):»: Նույն օրենքի 13-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ «(...) հիմնադիրները պետք է միաձայն (...) նշանակեն հիմնադրամի գործադիր մարմնի ղեկավարին»: Նշված դրույթների վերլուծությունից բխում է, որ ազգային մարմնի, որպես հիմնադրամի, տնօրենի ձեւավորման եւ գործունեության կարգը, պետք է համապատասխանի «Հիմնադրամների մասին» օրենքի դրույթներին: 7.  Նախագծի 14-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ «Ֆիլմի պահպանությունը, հեղինակային իրավունքի ու հարակից իրավունքների պաշտպանությունը եւ կինոժառանգության հանրային օգտագործումը կազմակերպելու նպատակով ազգային ֆիլմի փաստաթղթերը, այդ թվում՝ ֆիլմի հիմնանյութերն ու ֆիլմի բնօրինակը օրենքով սահմանված կարգով հանձնվում են պետական արխիվ՝ մշտական պահպանության»:  «Հեղինակային իրավունքի եւ հարակից իրավունքերի մասին» օրենքի 3-րդ հոդվածով եւ Քաղաքացիական օրենսգրքի 1112-րդ հոդվածի 1-ին մասի 6-րդ կետով ֆիլմը նախատեսված է որպես հեղինակային իրավունքի օբյեկտ, Քաղաքացիական օրենսգրքի 1139-րդ հոդվածով հարակից իրավունքի օբյեկտ են համարվում ֆիլմերի ամրագրումները: Հետեւաբար դրույթի որոշակիությունն ապահովելու նպատակով, առաջարկում ենք Նախագծի 14-րդ հոդվածի 2-րդ մասում «հեղինակային» բառից առաջ նշել «ազգային ֆիլմի» բառերը, իսկ «հարակից» բառից առաջ նշել «ազգային ֆիլմի ամրագրումների» բառերը: Միաժամանակ, ապահովելով Նախագծի 14-րդ հոդվածի վերնագրի եւ բովանդակության համապատասխանությունը՝ առաջարկում ենք Նախագծի 14-րդ հոդվածի  2-րդ մասում նշված «Ֆիմի» բառը փոխարինել «Ազգային ֆիլմի» բառերով: Սույն առաջարկը բխում է այն հանգամանքից, որ Նախագծով ֆիլմը տարբերակված է ազգային ֆիլմից, իսկ 14-րդ հոդվածն ամբողջությամբ վերաբերում է ազգային ֆիլմերին: Նշված առաջարկը բխում է «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 14-րդ հոդվածի 8-րդ մասի պահանջներից: 8.  Նախագծի 15-րդ հոդվածի 1-ին մասի «ՀՀ դրամ» ձեւակերպումն առաջարկում ենք փոխարինել «հայկական դրամ» ձեւակերպմամբ՝ հիմք ընդունելով «Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի մասին» օրենքի 40-րդ հոդվածի 1-ին մասը, որի համաձայն «Հայաստանի Հանրապետության արժույթը հայկական դրամն է» եւ «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 15-րդ հոդվածի 1-ին մասը,որի համաձայն «Նորմատիվ իրավական ակտում կիրառվում են նորմատիվ իրավական ակտերով սահմանված կամ հանրածանոթ հասկացություններ կամ տերմիններ»: 9.  Նախագծի 18-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետով նախատեսված է կարգավորում առ այն, որ հավաստագիր ստանալու համար ֆիլմարտադրողը պետական լիազոր մարմին է ներկայացնում հեղինակային իրավունքի վերաբերյալ հայտարարություն: Հեղինակային իրավունքի վերաբերյալ հայտարարություն ներկայացնելու պահանջ նախատեսված է նաեւ համատեղ արտադրության նախնական եւ վերջնական կարգավիճակ ստանալու համար ֆիլմարտադրողների կողմից եւ վարձույթի վկայական ստանալու նպատակով վարձույթ իրականացնողների կողմից: «Հեղինակային իրավունքի եւ հարակից իրավունքերի մասին» օրենքի 9-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ «Ստեղծագործության նկատմամբ հեղինակային իրավունքը ծագում է ստեղծագործության ստեղծման փաստով: Ստեղծագործությունը համարվում է ստեղծված, եթե այն արտահայտված է ընկալելու հնարավորություն թույլատրող որեւէ օբյեկտիվ ձեւով եւ կախված չէ այդ իրավունքի պաշտոնական հաստատագրումից, ստեղծագործության գրանցումից եւ որեւէ այլ գործողության կատարումից»: Քաղաքացիական օրենսգրքի 1116-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ «Հեղինակային իրավունքի ծագման համար չի պահանջվում ստեղծագործության գրանցում կամ որեւէ այլ ձեւականություն»: Նշված դրույթների բովանդակությունից բխում է, որ ֆիլմերի, որպես հեղինակային իրավունքի օբյեկտների, նկատմամբ իրավունքները ծագում են դրանց ստեղծման փաստի ուժով, եւ Նախագծի նշված դրույթներից հասկանալի չէ, թե հեղինակային իրավունքի վերաբերյալ ինչ հայտարարություն պետք է ներկայացվի ֆիլմարտադրողի կամ վարձույթ իրականացնողի կողմից: 10.  Նախագծի 18-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ «Հավաստագրի տրամադրման հայտը մերժվում է, եթե՝ 1) ներկայացված տեղեկատվությունը արժանահավատ չէ. 2) ներկայացված փաստաթղթերը չեն համապատասխանում օրենքի պահանջներին. 3) ներկայացված փաստաթղթերը թերի են, եւ տեղեկացնելուց հետո տասը աշխատանքային օրվա ընթացքում թերությունները չեն վերացվում. 4) ֆիլմարտադրողը նախկինում խախտել է օրենքով սահմանված պահանջները»: Վերոնշյալ կարգավորմամբ նախատեսվում է ֆիլմարտադրողի կողմից օրենքով սահմանված պահանջները նախկինում խախտելը՝ որպես հավաստագրի տրամադրման հայտը մերժելու հիմք: Նախագծի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասով «Հայաստանի Հանրապետության օրենքները» սահմանվում են որպես «օրենք»: Արդյունքում՝ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված ցանկացած խախտում կարող է հանդիսանալ մերժման հիմք, ինչը չի բխում կարգավորման տրամաբանությունից: Ուստի առաջարկում ենք որոշակիացնել վերոնշյալ դրույթով նախատեսված խախտումների շրջանակը: 11.  Նախագծի 21-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ «Ֆիլմարտադրության նպատակով Հայաստանի Հանրապետություն ժամանող անձինք իրավունք ունեն ֆիլմի նախագծով հաստատված ժամկետի ընթացքում առանց մուտքի վիզայի գտնվել Հայաստանի Հանրապետության տարածքում եւ առանց աշխատանքի թույլտվության մասնակցել ֆիլմարտադրության աշխատանքներին՝ կառավարության սահմանած կարգով»: Համապատասխան դրույթի առկայությունն անհրաժեշտություն  է առաջացնում լրացումներ կատարել «Օտարերկրացիների մասին» օրենքում՝ ապահովելով նշված օրենքի եւ Նախագծով սահմանված կարգավորումների համապատասխանությունը: Մասնավորապես «Օտարերկրացիների մասին» օրենքի 9-րդ հոդվածի 5-րդ մասի համաձայն՝ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը փոխադարձության սկզբունքի հիման վրա կամ անհրաժեշտության դեպքում նաեւ միակողմանիորեն որոշ պետությունների քաղաքացիների համար կարող է սահմանել առանց մուտքի վիզայի այցելությունների ռեժիմ կամ որոշակի կատեգորիայի անձանց կարող է ազատել մուտքի վիզա ձեռք բերելու պահանջից: Նույն հոդվածի 8-րդ մասի համաձայն՝ Հայաստանի Հանրապետության մուտքի վիզա ստանալու դիմումի քննարկման կարգը, դիմումի հետ ներկայացվող փաստաթղթերի ցանկը եւ խմբակային մուտքի վիզաների տրամադրման կարգը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը: Այսինքն կառավարությունը յուրաքանչյուր առանձին դեպքում հիշյալ օրենքի 9-րդ հոդվածի 5-րդ մասում նախատեսված պայմաններում կարող է ընդունել որոշում՝ որոշակի քաղաքացիների համար առանց մուտքի վիզայի այցելությունների ռեժիմ սահմանելու մասին, հետեւաբար այս առումով անհրաժեշտ է լրացուցիչ քննարկել կառավարության կողմից ֆիլմարտադրության նպատակով Հայաստանի Հանրապետություն ժամանող անձանց մուտքի վիզա ձեռք բերելու պահանջից ազատելու կարգը հաստատելու լիազորությունը: Ինչ վերաբերում է կառավարության կողմից առանց աշխատանքի թույլտվության աշխատելու իրավունք տվող մասնագիտությունների ցանկը հաստատելու լիազորությանը՝ նշենք, որ «Օտարերկրացիների մասին» օրենքի 23-րդ հոդվածով հստակ նախատեսվել են աշխատանքի թույլտվության բացառությունները՝ նշելով այն սուբյեկտների շրջանակը, որոնք առանց աշխատանքի թույլտվության կարող են աշխատել Հայաստանի Հանրապետությունում: Հիմք ընդունելով վերոգրյալը՝ առաջարկում ենք Նախագծով նախատեսվախ կարգավորումները դիտարկել «Օտարերկրացիների մասին» օրենքի համատեքստում: 12.  Նախագծի 22-րդ հոդվածով կիրառված են մի շարք կարգավորումներ, որոնք միանշանակ չեն  ընկալվում եւ բավարար չափով որոշակի չեն: Մասնավորապես՝ հսականալի չէ, թե որն է Նախագծի 22-րդ հոդվածի 3-րդ մասի 4-րդ կետով սահմանված նվազագույն չափով մասնակցությամբ համատեղ արտադրության ֆիլմ կարգավիճակը, նույն մասի 6-րդ կետով սահմանվածխ քվոտաները: Միաժամանակ պարզ չէ նաեւ 22-րդ հոդվածի 6-րդ մասով սահմանված դրույթը, մասնավորապես, հասկանալի չէ, թե պետական բյուջեից կատարվող ինչ այլ հատկացումների հաշվին կարող է կինոտարեգրության ստեղծման, կինոժառանգության պահպանման եւ ազգային ֆիլմերի ստեղծման ֆինանսավորումն իրականացվել: 13.  Նախագծի 23-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ «Դրամագլխի գումարները պահվում են կենտրոնական գանձապետարանում ազգային մարմնի անվամբ բացված հաշվում եւ բացառապես օգտագործվում են ազգային ֆիլմերի ստեղծման, տարածման, առաջխաղացման եւ մրցունակության բարձրացման նպատակով»: Նախագծի 15-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ «Համատեղ արտադրության ֆիլմն օգտվում է սույն օրենքի համաձայն ազգային ֆիլմին վերապահվող առավելություններից»: Նշված երկու դրույթների համադրության արդյունքում հասկանալի չէ «բացառապես» բառի կիրառության պարագայում համատեղ արտադրության ֆիլմերն օգտվում են արդյո՞ք ազգային ֆիլմերին վերապահված՝ դրամագլխից օգտռվելու արտոնությունից թե ոչ: Իրավական շփոթից խուսափելու նպատակով առաջարկում ենք Նախագծով կարգավորումները նախատեսել հստակ եւ որոշակի: 14.  Նախագծի 24-րդ հոդվածի 4-րդ մասով սահմանված են հանձնախմբում ընդգրկվող մասնագետների չափանիշները: Նշված չանիշներն արդեն իսկ կլանում են Նախագծի 24-րդ հոդվածի 4-րդ մասի 2-րդ եւ 3-րդ կետերով սահմանված հատկանիշները, հետեւաբար, անհիմն կրկնություններից խուսափելու նպատակով, առաջարկում ենք Նախագծի 24-րդ հոդվածի 4-րդ մասի 2-րդ եւ 3-րդ կետերը հանել: 15.  «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագծի 2-րդ հոդվածով նախատեսվում է Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքի 112-րդ հոդվածի 1-ին մասը լրացնել նոր՝ 18-19 կետերով՝  «18) հեռարձակմամբ ազգային ֆիլմի ցուցադրման  ընթացքում տեղադրվող գովազդի գծով կատարվող ծախսերը` մինչեւ 2030 թվականի դեկտեմբերի 31-ը. 19) կինոթատրոնում ազգային ֆիլմի ցուցադրման գծով կատարվող ծախսերը` մինչեւ 2030 թվականի դեկտեմբերի 31-ը»: Վերոնշյալ լրացմամբ նախատեսվում է արտոնության տրամադրում՝  մինչեւ 2030 թվականի դեկտեմբերի 31-ը շահութահարկով հարկման բազայի որոշման նպատակով շահութահարկ վճարողների համար ծախս չհամարել հեռարձակմամբ ազգային ֆիլմի ցուցադրման  ընթացքում տեղադրվող գովազդի գծով կատարվող ծախսերը եւ կինոթատրոնում ազգային ֆիլմի ցուցադրման գծով կատարվող ծախսերը: Մասնավորապես, հասկանալի չէ, ինչով է պայմանավորված նման արտոնության տրամադրման ահնարժեշտությունը: Նախագծերի փաթեթին կից ներկայացված հիմնավորման մեջ բացակայում է որեւէ ֆինանսատնտեսագիտական վերլուծություն վերոնշյալ արտոնության տրամադրման անհրաժեշտության մասին: 16.  Նախագծի 26-րդ հոդվածով սահմանվում է, որ Նախագծի 17-րդ հոդվածի 1-3 –րդ մասերով նախատեսված դրույթների խախտումը առաջացնում է պատասխանատվություն Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքով սահմանված կարգով, սակայն «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագծով սահմանված չէ պատասխանատվություն Նախագծի 17-րդ հոդվածի 2-րդ մասի դրույթը խախտելու համար: 17.   Առաջարկվում է «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագծի 4-րդ հոդվածում «կետ» բառը փոխարինել «մաս» բառով՝ հաշվի առնելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 14-րդ հոդվածի 3-րդ մասի դրույթը, համաձայն որի՝ «Օրենսդրական ակտերում հոդվածները բաժանվում են «մասեր» կոչվող միայն համարակալված պարբերությունների( )»: 18.   Նախագծի ընդհանուր դրույթներին վերաբերող 1-ին գլխում նախատեսվում է օրենքի նախաբանը: Հիմք ընդունելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 13-րդ հոդվածի 1-ին մասը՝ նորմատիվ իրավական ակտը կարող է պարունակել նախաբան, որը սահմանում է իրավական ակտի ընդունման նպատակներն ու պատճառները, նախաբանը չի շարադրվում առանձին հոդվածով, չի համարակալվում եւ չի բաժանվում հոդվածների (կետերի), նախաբանով չեն սահմանվում նորմատիվ դրույթներ՝ առաջարկում ենք Նախագծում նախաբանը սահմանել համարակալված կառուցվածքային մասերից դուրս: 19.  Նախագծի «ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆԸ» վերտառությամբ 9-րդ գլուխը կազմված է միայն մեկ հոդվածից: «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 14-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ օրենսդրական ակտերում բովանդակությամբ համասեռ հոդվածները միավորվում են գլուխներում: Հիմք ընդունելով վերոգրյալն՝ առաջարկում ենք Նախագծի կառուցվածքը համապատասխանեցնել «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 14-րդ հոդվածի պահանջներին: 20.  Նախագծի մի շարք հոդվածներ կազմված են մաս հանդիսացող մեկ համարակալված պարբերությունից: Հիմք ընդունելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 14-րդ հոդվածի 3-րդ մասը՝ օրենսդրական ակտերում հոդվածները բաժանվում են «մասեր» կոչվող միայն համարակալված պարբերությունների՝ առաջարկում ենք հանել մաս հանդիսացող համարակալված պարբերությունների համարակալումները: 21.  «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագծի 1-ին հոդվածում Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենգրքի լրիվ անվանման հիշատակումն առաջարկում ենք համապատասխանեցնել «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 18-րդ հոդվածի 3-րդ մասի պահանջին՝ օրենքի լրիվ անվանումը հիշատակելիս հետեւյալ հաջորդականությամբ ներառվում են օրենքի վերնագիրը, օրենքի ընդունման տարին, ամիսը (տառերով), ամսաթիվը, հերթական համարը եւ «օրենք» բառը՝  նշելով նաեւ օրենսգրքի հերթական համարը՝ «ՀՕ-165-Ն»: Եզրահանգում Ամփոփելով փորձաքննության արդյունքները՝ կարող ենք նշել, որ անհրաժեշտ է ապահովել Նախագծերի փաթեթ համապատասխանությունը որոշակիության սկզբունքին: Միաժամանակ, ներկայացված առաջարկությունների հիման վրա, անհրաժեշտ է ապահովել Նախագծերի փաթեթով սահմանված կարգավորումների համապատասխանությունը «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի, «Օտարերկրացիների մասին» օրենքի,  «Հեղինակային իրավունքի եւ հարակից իրավունքերի մասին» օրենքի, Քաղաքացիական օրենսգրքի պահանջներին     ՓՈՐՁԱԳԻՏԱԿԱՆ ԵՎ ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ  ՎԱՐՉՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԻՐԱՎԱԿԱՆ  ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԲԱԺՆԻ ՊԵՏ                                 ԱՆԻ ՄՈՒԹԱՖՅԱՆ Կատարող` Զ. Հովասափյան (հեռ.` 011-513-248) 16.04.2021թ ՏԵՂԵԿԱՆՔ Նախագծերի փաթեթին առնչվող այլ օրենքի կամ Ազգային ժողովի որոշման ընդունման անհրաժեշտության բացակայության մասին  Նախագծերի փաթեթին առնչվող այլ օրենքի կամ Ազգային ժողովի որոշման ընդունման անհրաժեշտությունը բացակայում է:     ՓՈՐՁԱԳԻՏԱԿԱՆ ԵՎ ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ  ՎԱՐՉՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԻՐԱՎԱԿԱՆ  ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԲԱԺՆԻ ՊԵՏ                                 ԱՆԻ ՄՈՒԹԱՖՅԱՆ Կատարող` Զ. Հովասափյան (հեռ.` 011-513-248) 16.04.2021թ Ֆինանսատնտեսագիտական փորձաքննության արդյունքները 1.   Փաթեթում ընդգրկված «Կինեմատոգրաֆիայի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագծի ընդունումը պայմանավորված է Հայաստանի Հանրապետությունում կինեմատոգրաֆիայի ոլորտի իրավական կարգավորման անհրաժեշտությամբ:  «Կինեմատոգրաֆիայի մասին» ՀՀ օրենքի նախագծով առաջարկվում է կանոնակարգել կինեմատոգրաֆիայի ոլորտը, մասնավորապես, սահմանել կինեմատոգրաֆիայի ոլորտի պետական քաղաքականության սկզբունքները, պետական աջակցության նպատակներն ու ձեւերը, ՀՀ կառավարության, լիազորված պետական մարմնի եւ ազգային մարմնի լիազորությունները, ազգային ֆիլմ հասկացությունը, ազգային ֆիլմի վիճակագրական հաշվառումը եւ պահպանությունը, ֆիլմարտադրության, ֆիլմի վարձույթի եւ ցուցադրման կանոնները, հավաստագրի, վարձույթի վկայականի, համատեղ արտադրության կարգավիճակի տրամադրման եւ դրանց դադարեցման հիմնական կանոնները, պետական բյուջեի եւ դրամագլխի միջոցների հաշվին ոլորտը ֆինանսավորելու կարգն ու պայմանները, ինչպես նաեւ միջազգային համագործակցության ձեւերը: 2.    Փաթեթով առաջարկվում է լրացումներ կատարել «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում», մասնավորապես, սահմանել պատասխանատվություն «Կինեմատոգրաֆիայի մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի 1-ին մասով եւ 17-րդ հոդվածի 1-3-րդ մասերով նախատեսված պահանջները խախտելու համար:  Սակայն հարկ ենք համարում նշել, որ Փաթեթում սահմանված չեն հսկողության եւ վերահսկողության հստակ մեխանիզմներ, մասնավորապես, սահմանված չէ, թե որ՞ պետական մարմինը կարող է իրավախախտման համար կազմել արձանագրություն կամ հայցադիմումով դիմել վարչական դատարան:  3.    Փաթեթով առաջարկվում է նաեւ լրացումներ կատարել «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում» (այսուհետ՝ Օրենսգիրք): Օրենսգրքի 108-րդ եւ 112-րդ հոդվածներում համապատասխանաբար եկամուտ չհամարվող եւ ծախս չհամարվող տարրերին են դասվում պետական բյուջեից եւ ազգային ֆիլմերի աջակցության դրամագլխից տրամադրվող գումարները, ազգային ֆիլմերի ցուցադրման ընթացքում գովազդից ստացվող եկամուտները (մինչեւ 2030 թվականի դեկտեմբերի 31-ը), ազգային ֆիլմերի ցուցադրման տոմսերի վաճառքից ստացվող եկամուտները (մինչեւ 2030 թվականի դեկտեմբերի 31-ը), իսկ Օրենսգրքի 123-րդ հոդվածում ռեզիդենտ եւ ոչ ռեզիդենտ շահութահարկ վճարողի հարկման բազայի որոշման նպատակով համախառն եկամտից նվազեցվում են ազգային ֆիլմերի աջակցության դրամագլխին կատարվող մասհանումները, ինչպես նաեւ Օրենսգրքի 127-րդ հոդվածով ռեզիդենտ առեւտրային կազմակերպությանը կարող է տրվել շահութահարկի նվազեցման արտոնություն:  4.   Հարկ ենք համարում նշել, որ Փաթեթի ընդունումը կհանգեցնի բյուջետային որոշակի ծախսերի, մասնավորապես, լիազորված պետական մարմնի հաստատած ծրագրով՝ տվյալ տարվա պետական բյուջեով նախատեսվող միջոցների մասով, ինչպես նաեւ ազգային մարմնի ընթացիկ գործունեության ապահովման, ազգային մարմնի խորհրդի չորս մասնագետների վարձատրության, կինոտարեգրության ստեղծման եւ կինոժառանգության պահպանման համար:  Ընդհանուր առմամբ Փաթեթի ընդունումը կարող է նպաստել կինեմատոգրաֆիայի ոլորտում պետական աջակցության թափանցիկության եւ արդյունավետության բարձրացմանը, հեղինակային եւ հարակից իրավունքների պաշտպանությանը, ազգային ֆիլմերի ստեղծմանն ու տարածմանը, օտարերկրյա ներդրումների ներգրավմանը եւ նոր աշխատատեղերի ստեղծմանը, ինչպես նաեւ հայկական մշակույթի եւ պատմության ճանաչելիության բարձրացմանը: Մեր կարծիքով Փաթեթը, թեեւ ֆինանսատնտեսագիտական հիմնախնդիրներ չի պարունակում, սակայն դրանում սահմանված որոշ դրույթներ հստակեցման կարիք ունեն: Նախագիծը ֆինանսատնտեսագիտական հիմնախնդիրներ չի պարունակում: Նախագծի վերաբերյալ այլ դիտողություններ եւ առաջարկություններ չկան:  Եզրահանգում Նախագիծը ֆինանսատնտեսագիտական հիմնախնդիրների տեսանկյունից լրամշակման կարիք չի զգում:     ՓՈՐՁԱԳԻՏԱԿԱՆ ԵՎ ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹՅԱՆ ՖԻՆԱՆՍԱՏՆՏԵՍԱԳԻՏԱԿԱՆ  ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԲԱԺՆԻ ՊԵՏ                                              ԱՐԹՈՒՐ ԹԱՄԱԶՅԱՆ      Կատարող՝ Գ. Նազարյան (հեռ.՝ 011-513-343)  14.04.2021թ. Սոցիալական փորձաքննության արդյունքները Նախագծերի փաթեթով առաջարկվում է կանոնակարգել կինեմատոգրաֆիայի ոլորտի պետական ֆինանսավորման, օտարերկրյա ներդրումների  բարենպաստ պայմանների ստեղծման, հեղինակային ու հարակից իրավունքների պաշտպանության, ֆիլմերի վիճակագրական հաշվառման, ֆիլմի պահպանության, դասակարգման, կինեմատոգրաֆիայի ոլորտում գործունեություն իրականացնող սուբյեկտների հետ կապված հարաբերությունները եւ ոլորտին առնչվող այլ հարցեհո: Նախագծերի փաթեթը սոցիալական հիմնախնդիրներ չի պարունակում: Նախագծերի փաթեթի վերաբերյալ դիտողություններ եւ առաջարկություններ չկան: Եզրահանգում Մինչ օրս կինեմատոգրաֆիայի ոլորտը կարգավորող օրենք ընդունված չէ եւ այս պարագայում, կարծում ենք, որ Նախագծերի փաթեթի ընդունումը դրական ազդեցություն կունենա իրավահարաբերությունների կարգավորման եւ պետական քաղաքականության մշակման հստակեցման վրա:     ՓՈՐՁԱԳԻՏԱԿԱՆ եւ ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ  ՎԱՐՉՈՒԹՅԱՆ ՍՈՑԻԱԼ, ԿՐԹԱԿԱՆ,  ԱՌՈՂՋԱՊԱՀԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԲԱԺԻՆ     Կատարող՝ Ա. Հարությունյան (հեռ.՝ 011-513-339) 15.04.2021թ