ՓՈՐՁԱԳԻՏԱԿԱՆ ԵՎ ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹՅՈՒՆ «Օտարերկրացիների մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի (փաստաթղթային կոդ՝ Կ-914-29.03.2021-ԱՍ-011/0), «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի (փաստաթղթային կոդ՝ Կ-9141 -29.03.2021-ԱՍ-011/0), «Պետական տուրքի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի (փաստաթղթային կոդ՝ Կ-9142 -29.03.2021-ԱՍ-011/0), «Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքային օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի (փաստաթղթային կոդ՝ Կ-9143 -29.03.2021-ԱՍ-011/0) նախագծերի փաթեթը (այսուհետ` Նախագծերի փաթեթ) մասնագիտական փորձաքննության են ենթարկվել Ազգային ժողովի աշխատակազմի փորձագիտական եւ վերլուծական  վարչությունում: Նախագծերի փաթեթը ենթարկվել է իրավական, ֆինանսատնտեսագիտական, սոցիալական փորձաքննության:  Ստորեւ ներկայացվում է մասնագիտական փորձաքննության եզրակացությունը, ինչպես նաեւ Նախագծերի փաթեթին առնչվող այլ օրենքի կամ Ազգային ժողովի որոշման ընդունման անհրաժեշտության բացակայության  մասին տեղեկանքը:       ՓՈՐՁԱԳԻՏԱԿԱՆ ԵՎ ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ           ՎԱՐՉՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏ                                                     ԳԱՌՆԻԿ ԱԹԱՆԵՍՅԱՆ     19.04.2021թ. ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ Իրավական փորձաքննության արդյունքները Ուսումնասիրելով Նախագծերի փաթեթը՝ կարծում ենք առկա չեն Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությանը հակասող նորմեր: Օրենքների պահանջներին համապատասխանության տեսանկյունից նշենք հետեւյալը. 1.  Նախագծի տարբեր հատվածներում միեւնույն մարմինը հիշատակելիս կիրառվում են տարբեր ձեւակերպումներ, մասնավորապես՝ «միգրացիայի բնագավառում լիազորված պետական մարմին», «միգրացիայի բնագավառում  պետական  լիազորված մարմին», «միգրացիայի բնագավառում Հայաստանի Հանրապետության լիազորված պետական մարմին» եւ «ոստիկանության եւ միգրացիայի բնագավառներում կառավարության  լիազորված պետական մարմիններ» տարբերակները: «Նորմատիվ իրավական ակտի մասին» օրենքի (այսուհետ նաեւ` Օրենք) 15-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ նորմատիվ իրավական ակտում կիրառվում են նորմատիվ իրավական ակտերով սահմանված կամ հանրածանոթ հասկացություններ կամ տերմիններ, նույն հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ սահմանումները պետք է լինեն այնպիսին, որ ապահովեն դրանց միատեսակ ու միանշանակ ընկալումն ու կիրառումը: Իրավական շփոթությունից խուսափելու եւ Օրենքի դրույթների պահանջները պահպանելու համար առաջարկվում է Նախագծից մեջբերված մարմնի անվանման ձեւակերպումների փոխարեն կիրառել «Պետական կառավարման համակարգի մարմինների մասին» օրենքի 6-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 7-րդ կետում նշված «միգրացիոն ծառայություն» ձեւակերպումը:  2.  Նախագծի 1-ին հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետով նախատեսվում է, որ օտարերկրացիներին աշխատանքի թույլտվությունը տրամադրվում է միգրացիայի բնագավառում լիազորված պետական մարմնի կողմից վարվող միասնական էլեկտրոնային հարթակի միջոցով, սակայն «Սոցիալական աջակցության մասին» օրենքի 22.1-րդ հոդվածի 1-ին մասի 21-րդ կետով նախատեսվում է, որ օտարերկրացի աշխատողի համար գործատուին աշխատանքի թույլտվություն տրամադրելու, մերժելու, կասեցնելու կամ դադարեցնելու գործընթացները կազմակերպում է միասնական սոցիալական ծառայությունը: Առաջարկվում է Նախագծի եւ «Սոցիալական աջակցության մասին» օրենքի կարգավորումները համապատասխանեցնել միմյանց: 3.  Նախագծի 4-րդ հոդվածով նախատեսվում է ուժը կորցրած ճանաչել «Օտարերկրացիների մասին» օրենքի 11-րդ հոդվածի 6-րդ մասի «գ» կետը: «Օտարերկրացիների մասին» օրենքի 11-րդ հոդվածի 6-րդ մասի «գ» ենթակետով սահմանվում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից լիազորված պետական կառավարման մարմնի կրճատ՝ «լիազորված մարմին» տարբերակը , որը օգտագործվում է «Օտարերկրացիների մասին» օրենքի այլ հոդվածներում: Այսինքն՝ նշված փոփոխության արդյունքում դուրս է մնում փոփոխությունը առ այն, թե որ մարմնին է վերաբերում «լիազորված մարմին» ձեւակերպումը: Օրենքի 21-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ «Նորմատիվ իրավական ակտում հաճախակի կիրառվող երկար արտահայտությունները նույն նորմատիվ իրավական ակտում կարող են սահմանվել կրճատ տարբերակով` իրավական ակտում առաջին իսկ կիրառումից հետո նախատեսելով կամ տվյալ արտահայտության սահմանումը, կամ փակագծերում նշելով կրճատ տարբերակը»: Ուստի, հաշվի առնելով վերոգրյալը, առաջարկվում է պահպանել Օրենքի 21-րդ հոդվածի 4-րդ մասի պահանջները եւ «Օտարերկրացիների մասին» օրենքում «լիազորված մարմին» կրճատ տարբերակը առաջին անգամ կիրառելիս նշել, որ դա Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից լիազորված պետական կառավարման մարմնի կրճատ տարբերակն է: 4.  Նախագծի 8-րդ հոդվածի 2-րդ կետում առաջարկվում է «Սույն հոդվածի 22.1-րդ հոդվածի» ձեւակերպման մեջ երկրորդ «հոդվածի» բառը փոխարինել «օրենքի» բառով՝ հաշվի առնելով Օրենքի 17-րդ հոդվածի կարգավորումները: 5.  Առաջարկվում է Նախագծի 21-րդ հոդվածի վերնագիրը հանել՝ հիմք ընդունելով Օրենքի 14-րդ հոդվածի 8-րդ մասի պահանջը, համաձայն որի՝ օրենսդրական ակտի հոդվածները ունենում են վերնագրեր, բացառությամբ փոփոխություն կամ լրացում նախատեսող օրենսդրական ակտերի: 6.  Նախագծի 21-րդ հոդվածի 1-ին մասով սահմանված է՝ «Օրենքն ընդունվելուց հետո կառավարությունը հաստատում է օրենքով նախատեսված ենթաօրենսդրական ակտերը: Այս դրույթը ուժի մեջ է մտնում օրենքի հրապարակմանը հաջորդող օրվանից»: Սույն դրույթից բխում է, որ Նախագծի անցումային դրույթով սահմանվում է ենթաօրենսդրական ակտերի հաստատման մասին կարգավորում, մինչդեռ նշենք, որ «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 13-րդ հոդվածի 5-րդ մասի 2-րդ կետի համաձայն՝ եթե օրենսդրական ակտով (բացառությամբ Սահմանադրության) սահմանված նորմը կարող է կատարվել միայն այդ ակտով նախատեսված ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտի ընդունմամբ, կամ դրա կատարումն ուղղակիորեն պայմանավորված է ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտի ընդունմամբ, ապա օրենսդրական ակտի անցումային դրույթներով սահմանվում են նաեւ` (...) 2) ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտի ընդունման նախատեսվող ժամկետը: Այսինքն՝ օրենսդրական ակտի անցումային դրույթում պետք է հստակ նշվի համապատասխան ենթաօրենսդրական ակտի ընդունման մոտավոր ժամկետը, այլ ոչ թե հաստատման մասին նշում: Հետեւաբար՝ հիմք ընդունելով վերոգրյալը առաջարկում ենք Նախագծի անցումային դրույթներում նշել ոչ թե ենթաօրենդրական ակտի հաստատման մասին, այլ հստակ նշել համապատասխան ենթաօրենդրական ակտի ընդունումը նախատեսող ժամկետը: Ինչ վերաբերում է համապատասխան դրույթի ուժի մեջ մտնելու մասին նշմանը, ապա նշված նշումը կատարելու անհրաժեշտությունը բացակայում է: 7.  Առաջարկվում է Նախագծի 21-րդ հոդվածի 2-րդ, 3-րդ, 4-րդ եւ 5-րդ մասերում «Օտարերկրացիների մասին» օրենքի անվանումը հիշատակելիս «Հայաստանի Հանրապետության» բառերը հանել՝ հիմք ընդունելով Օրենքի 18-րդ հոդվածի 3-րդ մասի պահանջները: Ամփոփելով փորձաքննության արդյունքները՝ կարող ենք նշել, որ Նախագծերի փաթեթում առկա չեն Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությանը հակասող նորմեր: Միաժամանակ՝ վերոգրյալ դիտարկումների հիման վրա անհրաժեշտ է ապահովել Նախագծերի փաթեթի համապատասխանությունը «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի պահանջներին:     ՓՈՐՁԱԳԻՏԱԿԱՆ ԵՎ ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԻՐԱՎԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԲԱԺՆԻ ՊԵՏ                                       ԱՆԻ ՄՈՒԹԱՖՅԱՆ   Կատարող` Ա. Ղազարյան (հեռ.` 011-513-248) 19.04.2021 ՏԵՂԵԿԱՆՔ Նախագծերի փաթեթին առնչվող այլ օրենքի կամ Ազգային ժողովի որոշման ընդունման անհրաժեշտության բացակայության մասին Նախագծերի փաթեթին առնչվող այլ օրենքի կամ Ազգային ժողովի որոշման ընդունման անհրաժեշտությունը բացակայում է:     ՓՈՐՁԱԳԻՏԱԿԱՆ ԵՎ ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԻՐԱՎԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԲԱԺՆԻ ՊԵՏ                                       ԱՆԻ ՄՈՒԹԱՖՅԱՆ      Կատարող` Ա. Ղազարյան (հեռ.` 011-513-248) 19.04.2021 Ֆինանսատնտեսագիտական փորձաքննության արդյունքները 1. Նախագծերի փաթեթով առաջարկվում է Հայաստանի Հանրապետությունում օտարերկրյա քաղաքացիներին աշխատանքի ընդունելու համար ստեղծել միասնական էլեկտրոնային հարթակ, ինչի արդյունքում գործատուները օտարերկրյա աշխատողներին աշխատանքի են ընդունելու եւ աշխատանքի թույլտվությունը ստանալու են միասնական էլեկտրոնային հարթակի միջոցով: Փոխվում է «աշխատանքի թույլտվություն» հասկացությունը, որը դարձել է էլեկտրոնային հարթակում տրվող հաստատում եւ որի հիմքով օտարերկրացին ստանում է ժամանակավոր կացության կարգավիճակ: Պարզեցվել է օտարերկրացուն ՀՀ-ում աշխատանքի թույլտվության հիմքով ժամանակավոր կացության կարգավիճակ տրամադրելու ընթացակարգը: Նախագծով հանվել է աշխատանքի թույլտվությունը, որպես առանձին փաստաթղթի տեսակ, հետեւաբար հանվել է դրա համար նախատեսված պետական տուրքը: 2. Նախագիծը ֆինանսատնտեսագիտական հիմնախնդիրներ չի պարունակում: 3. Նախագծերի փաթեթի վերաբերյալ դիտողություններ եւ առաջարկություններ չկան:  Եզրահանգում Նախագիծը ֆինանսատնտեսագիտական հիմնախնդիրների տեսանկյունից լրամշակման կարիք չի զգում:     ՓՈՐՁԱԳԻՏԱԿԱՆ ԵՎ ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ  ՎԱՐՉՈՒԹՅԱՆ ՖԻՆԱՆՍԱՏՆՏԵՍԱԳԻՏԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԲԱԺՆԻ ՊԵՏ                                            ԱՐԹՈՒՐ ԹԱՄԱԶՅԱՆ    Կատարող՝ Ն. Առաքելյան       (հեռ.՝ 011-513-217) 12.04.2021թ. Սոցիալական փորձաքննության արդյունքները 1.  Ներկայացված Նախագծերի փաթեթով առաջարկվում է մի շարք փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարել «Օտարերկրացիների մասին» օրենքում (այսուհետ՝ Օրենք), ինչը պայմանավորված է Հայաստանի Հանրապետությունում օտարերկրյա քաղաքացիներին աշխատանքի ընդունելու համար միասնական էլեկտրոնային հարթակի ստեղծմամբ: Վերջինիս շնորհիվ գործատուները օտարերկրյա աշխատողներին աշխատանքի  կընդունեն եւ աշխատանքի թույլտվությունը կստանան միասնական էլեկտրոնային հարթակի միջոցով:  Նախագծերի փաթեթում ներառված «Օտարերկրացիների մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի Նախագծով նախատեսված են բացառություններ միջազգային պայմանագրերով ՀՀ-ում աշխատանքի թույլտվությունից ազատված օտարերկրացիների եւ աշխատանքի թույլտվությունից բացառություն հանդիսացող օտարերկրացիների համար, որոնց մասին տվյալները նույնպես մուտքագրվելու են միասնական էլեկտրոնային հարթակ: Տվյալ գործընթացը թույլ կտա ունենալ հստակ վիճակագրություն ՀՀ-ում աշխատանքի անցած օտարերկրացիների մասին եւ ավելի արդյունավետ վերահսկելու գործատուների կողմից օտարերկրացիներին աշխատանքի ընդունելու գործընթացը:  Նախագծով փոփոխվել է «աշխատանքի թույլտվություն» հասկացությունը, որն իրենից ներկայացնելու է լիազոր պետական մարմնի կողմից տրվող էլեկտրոնային թույլտվություն, ինչի հիման վրա օտարերկրացին ստանալու է ժամանակավոր կացության կարգավիճակ: Ժամանակավոր կացության կարգավիճակ են ստանալու նաեւ աշխատանքի թույլտվություն ստանալու բացառություն կազմող օտարերկրացիները: Ժամանակավոր կացության կարգավիճակ չեն ստանալու ԵԱՏՄ քաղաքացիները, որոնք ստանալու են միայն բնակության օրինականությունը հաստատող տեղեկանք, եթե նախատեսում են Հայաստանի Հանրապետությունում գտնվել եւ աշխատել 180 օրը գերազանցող ժամանակահատվածով: Այդուհանդերձ, ԵԱՏՄ քաղաքացիներն իրենց ընտրությամբ եւս կարող են ստանալ ժամանակավոր կացության կարգավիճակ, եթե ունեն նման ցանկություն: Աշխատանքի թույլտվության, դրանից բացառությունների եւ միջազգային պայմանագրով Հայաստանի Հանրապետությունում աշխատանքի թույլտվությունից ազատված քաղաքացիներին տրամադրվող փաստաթղթերը տրամադրելու եւ մերժելու իրավասությունը վերապահվում է միգրացիայի բնագավառում լիազորված պետական մարմնին: 2. «Օտարերկրացիների մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագծի վերաբերյալ. 2.1  Առաջարկում ենք Նախագծի 1-ին հոդվածի 1-ին կետի՝ «աշխատանքի թույլտվություն՝ միասնական էլեկտրոնային հարթակում միգրացիայի բնագավառում լիազորված պետական մարմնի կողմից մուտքագրվող էլեկտրոնային հաստատում, որը թույլ է տալիս օտարերկրացուն ձեռք բերել ժամանակավոր կացության կարգավիճակ եւ աշխատել Հայաստանի Հանրապետությունում:» բովանդակությունից հանել «օտարերկրացուն ձեռք բերել ժամանակավոր կացության կարգավիճակ եւ» բառերը, քանի որ «ժամանակավոր կացության կարգավիճակ» հասկացության սահմանումն արդեն իսկ ներառված է Օրենքի 3-րդ հոդվածում: 2.2  Նախագծի 2-րդ հոդվածով առաջարկվում է Օրենքի 7-րդ հոդվածը լրացնել նոր՝ 3-րդ, 4-րդ եւ 5-րդ մասերով: Մասնավորապես, 3-րդ մասով առաջարկվում է. «3. Սույն օրենքի 23-րդ հոդվածի 1-ին մասի «ժէ» կետով նախատեսված կատեգորիայի օտարերկրացին Հայաստանի Հանրապետությունում սույն հոդվածի 1-ին մասով սահմանված ժամկետից ավելին գտնվելու մտադրության դեպքում պարտավոր է մինչեւ նշված ժամկետի ավարտը դիմել միգրացիայի բնագավառում լիազորված պետական մարմին՝ իր եւ իր ընտանիքի անդամների՝  Հայաստանի Հանրապետությունում բնակության օրինականությունը հավաստող տեղեկանք ստանալու համար:»:  Օրենքի 7-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն. «1. Այն պետությունների քաղաքացիները, որոնց համար սահմանված է Հայաստանի Հանրապետություն ժամանելու առանց մուտքի վիզայի ռեժիմ, Հայաստանի Հանրապետության տարածքում կարող են մնալ առավելագույնը 180 օր ժամկետով՝  մեկ տարվա ընթացքում, եթե Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով այլ ժամկետ սահմանված չէ:»:  Եթե առավելագույն ժամկետ արդեն իսկ Օրենքով սահմանված է, ապա «...սահմանված ժամկետից ավելին գտնվելու մտադրության...», կարծում ենք, անհրաժեշտ է Նախագծով հստակեցնել, թե առավելագույն ժամկետի ավարտից հետո որքա՞ն ժամանակով է իրավասու միգրացիայի բնագավառում լիազորված պետական մարմինը երկարաձգելու ՀՀ տարածքում մնալու ժամանակահատվածը (օրինակ՝ առավելագույնը 30 օր, 60 օր կամ 180 օր եւ այլն): 2.3  Նախագծի 7-րդ հոդվածով առաջարկվում է Օրենքի 21-րդ հոդվածի 1-ին մասը լրացնել նոր՝ «զ» կետով: Առաջարկում ենք վերախմբագրել եւ «զ» փոխարինել «ե» տառով, քանի որ Օրենքի 21-րդ հոդվածի 1-ին մասը պարունակում է «ա», «բ», «գ» եւ «դ» կետեր: 2.4  Նախագծի 8-րդ հոդվածով առաջարկվում է Օրենքի 22-րդ հոդվածի 2-րդ մասը շարադրել հետեւյալ խմբագրությամբ. «2.Հայաստանի Հանրապետության գործատուն իրավունք ունի օտարերկրացու հետ կնքել աշխատանքային (ծառայությունների մատուցման) պայմանագիր սույն օրենքի 15-րդ հոդվածի 1-ին մասի «բ» կետի հիմքով տրամադրված ժամանակավոր կացության կարգավիճակի քարտի, իսկ 23-րդ հոդվածի 1-ին մասի «ժէ» եւ «իա» կետերում նշված օտարերկրացիների հետ? հանրային ծառայությունների համարանիշի առկայության դեպքում՝ բացառությամբ այն դեպքերի, երբ օտարերկրացու համար չի պահանջվում ունենալ կացության կարգավիճակ կամ ստանալ հանրային ծառայությունների համարանիշ:»: Առաջարկում ենք քննարկել «ժամանակավոր կացության կարգավիճակի քարտի» եւ «օտարերկրացիների հետ՝ հանրային ծառայությունների համարանիշի առկայության դեպքում» բառակապակցությունները: Կարծում ենք՝ անհրաժեշտ է հստակեցնել դրանց տրամադրման կարգը եւ գործողության ժամկետները եւ Նախագում ներկայացնել առանձին դրույթով: 2.5  Առաջարկում ենք վերախմբագրել եւ քննարկել Նախագծի 18-րդ հոդվածի բովանդակությունը: Մասնավորապես,  «Հոդված 29.2. Օտարերկրացու մահվան դեպքում հուղարկավորության կազմակերպումը Աշխատանքային (ծառայությունների մատուցման) պայմանագրի գործողության ժամանակահատվածում աշխատանքային պարտականությունների կատարմամբ պայմանավորված օտարերկրացու մահվան դեպքում գործատուն հոգում է նրա դին ծագման պետություն տեղափոխելու հետ կապված ծախսերը: Տեղափոխման անհնարինության դեպքում հուղարկավորումը կատարվում է Հայաստանի Հանրապետությունում օտարերկրացու ընտանիքի անդամների գրավոր համաձայնությամբ:  Հուղարկավորության կազմակերպումը ստանձնողներ չլինելու դեպքում  հուղարկավորությունը  կատարվում  է  ,Հուղարկավորությունների կազմակերպման եւ գերեզմանատների ու դիակիզարանների շահագործման  մասին Հայաստան Հանրապետության  օրենքի  13-րդ  հոդվածով սահմանված  կարգով:»: Առաջարկում ենք լրացվող հոդվածում՝ «...աշխատանքային պարտականությունների կատարմամբ պայմանավորված օտարերկրացու մահվան դեպքում» բառերից հետո ավելացնել «, ինչպես նաեւ դատարանի օրինական ուժի մեջ մտած վճռով» բառերը: 3.  Նախագծերի փաթեթի վերաբերյալ այլ առաջարկություններ եւ դիտողություններ չկան: Եզրահանգում Նախագծերի փաթեթը, թեեւ սոցիալ, կրթական, առողջապահական հիմնախնդիրներ չի պարունակում, սակայն Նախագծերի փաթեթում ընդգրկված «Օտարերկրացիների  մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագծի որոշ դրույթներ հստակեցման կարիք ունեն:     ՓՈՐՁԱԳԻՏԱԿԱՆ ԵՎ ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹՅԱՆ ՍՈՑԻԱԼ, ԿՐԹԱԿԱՆ, ԱՌՈՂՋԱՊԱՀԱԿԱՆ  ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԲԱԺԻՆ   Կատարող` Ա. Գալստյան (հեռ. 011-513-235)  08.04.2021թ.