Ձեզ ենք ներկայացնում Հայաստանի Հանրապետության կառավարության եզրակացությունը Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի պատգամավորներ Հովհաննես Մարգարյանի, Հեղինե Բիշարյանի, Իշխան Խաչատրյանի, Մհեր Շահգելդյանի եւ Լեւոն Դոխոլյանի՝ օրենսդրական նախաձեռնության կարգով ներկայացրած «Հարկերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին», «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին», «Վարչարարության հիմունքների եւ վարչական վարույթի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» եւ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին»  Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերի (Պ-552-20.06.2014-ՊԻ-010/0 եւ Պ-5521-3-20.06.2014-ՊԻ-010/0) փաթեթի վերաբերյալ:

1. Ներկայացված օրենքների նախագծերով առաջարկվում է վերադառնալ այն կարգավորումներին, որոնք գործել են մինչեւ Հայաստանի Հանրապետության  վարչական դատավարության նոր օրենսգրքի ընդունումը: Մասնավորապես՝ նախագծերով առաջարկվում է անվիճարկելի դատական ակտերի հարկադիր կատարումն իրականացնել դատական կարգով, ինչը ենթադրում է, որ նախագծով փորձ է արվում վերականգնել նախկինում գոյություն ունեցող վճարման կարգադրությունների վարույթը՝ առանց համապատասխան համակարգային փոփոխություններ նախատեսելու գործող Հայաստանի Հանրապետության վարչական դատավարության օրենսգրքում: Այդ առումով անհրաժեշտ է նկատի ունենալ, որ Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի 2012 թվականի հունիսի 30-ի «Հայաստանի Հանրապետության իրավական եւ դատական բարեփոխումների 2012-2016 թվականների ռազմավարական ծրագիրը եւ ծրագրից բխող միջոցառումների ցանկը հաստատելու մասին» ՆԿ-96-Ա կարգադրության համաձայն մշակված եւ 2013 թվականի դեկտեմբերի 5-ին ընդունված Հայաստանի Հանրապետության վարչական դատավարության օրենսգրքով եւ համապատասխան օրենքների փաթեթով կատարվել են համակարգային, ինստիտուցիոնալ փոփոխություններ:

Ինչ վերաբերում է նախագծի հիմնավորման մեջ ներկայացված այն դիրքորոշմանը, որ «2013 թվականին ընդունված նախագծերի փաթեթը հնարավորություն է ընձեռել հարկային եւ տեղական ինքնակառավարման մարմիններին առանց դատարանի որոշման դատական ակտերի հարկադիր կատարման ծառայության միջոցով բռնագանձում իրականացնել քաղաքացիների սեփականության նկատմամբ, որի հետեւանքով խախտվում է Հայաստանի Հանրապետության Սահմանդրության 31-րդ հոդվածով ամրագրված քաղաքացիների սեփականության իրավունքը, ապա այդ առումով հայտնում ենք, որ  սահմանադրական իրավունքը, ըստ էության, չի պաշտպանում անձի ձեռքբերումները, եթե նա խախտել է իր սահմանադրական պարտականությունը, որն ամրագրված է Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 45-րդ հոդվածում` հարկեր, տուրքեր եւ այլ պարտադիր վճարներ կատարելու վերաբերյալ: Այսինքն` սեփականության իրավունքը չի կարող ծագել ի սկզբանե այն ժամանակ, երբ անձն ունի չկատարված սահմանադրական պարտականություն պետության առջեւ: Մասնավորապես` հարկային պարտականություն, եւ Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ ամրագրված սեփականության իրավունքի պաշտպանությունը բնավ չի ներառում այն գույքը, որն անձը ձեռք է բերել իր սահմանադրական պարտականությունը չկատարելու, ոչ պատշաճ կատարելու արդյունքում:

Մեր կարծիքով գործող իրավակարգավորումն իրավաչափ է, քանի որ  անձից պահանջվում է կատարել այն, ինչը վերջինս արդեն իսկ պարտավոր էր կատարել օրենքի ուժով: Հետեւաբար, այս դեպքում հանրային իրավական դրամական պահանջների արտադատական կարգով կատարումը լիովին բավարար է, քանի որ նույնիսկ այս դեպքում պահպանվում է անձի իրավունքը ցանկության դեպքում վիճարկելու դրամական պահանջի հիմքում դրված վարչական ակտը:

Հարկ է նաեւ նշել, որ շրջանառության մեջ են գտնվում Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության կողմից մշակված «Վարչարարության հիմունքների եւ վարչական վարույթի մասին» Հայաստանի  Հանրապետության  օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության վարչական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին», «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» եւ «Հայաստանի Հանրապետության մաքսային օրենսգրքում փոփոխություններ կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերը, որոնցով առաջարկվում է հանրային իրավական դրամական պահանջներով օրենքի պահանջների խախտմամբ պայմանավորված տույժեր կամ տուգանքներ սահմանող անբողոքարկելի վարչական ակտերի կատարման դատական կարգ սահմանել այն դեպքերում, երբ ֆիզիկական անձից գանձման ենթակա դրամական պահանջը գերազանցում է հինգ հարյուր հազար դրամը, ֆիզիկական անձից գանձման ենթակա դրամական պահանջի հարկադիր կատարումը հնարավոր է ապահովել  միայն նրան սեփականության իրավունքով պատկանող միակ բնակարանի բռնագանձմամբ, տնտեսավարող սուբյեկտից գանձման ենթակա դրամական պահանջը գերազանցում է տնտեսավարող սուբյեկտի կողմից հաշվետու տարվա ընթացքում վճարած կամ վճարման ենթակա  պետական հարկերի բոլոր հարկատեսակների հանրագումարը:

Հարկ ենք համարում տեղեկացնել նաեւ, որ նույն խնդրի վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական դատարանում առկա է Հայաստանի Հանրապետության մարդու իրավունքների պաշտպանի դիմումը:

Ելնելով շարադրվածից, Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունն օրենսդրական նախաձեռնության հեղինակներին առաջարկում է առայժմ ձեռնպահ մնալ ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթի քննարկումից եւ դրան անդրադառնալ Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական դատարանի որոշումից հետո:

Միաժամանակ հայտնում ենք, որ, ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթը Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովում քննարկելիս, հարակից զեկուցմամբ հանդես կգա Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարար Հովհաննես Մանուկյանը:

Նախագծերի ընդունումը Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշման կամ այլ իրավական ակտերի ընդունման անհրաժեշտություն չի առաջացնում:

Կից ներկայացվում են օրենքների նախագծերի կարգավորման ազդեցության գնահատման  եզրակացությունները: 

Հարգանքով`
	ՀՈՎԻԿ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

«Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին», «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին», «Վարչարարության հիմունքների եւ վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» եւ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի փաթեթի ընդունումն առողջապահության բնագավառի վրա ազդեցություն չի ունենա:

«Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին», «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին», «Վարչարարության հիմունքների եւ վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» եւ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի (այսուհետ` նախագծերի) սոցիալական պաշտպանության ոլորտում կարգավորման ազդեցության գնահատումը կատարվել է «Իրավական ակտերի մասին»  ՀՀ օրենքի 27.1 հոդվածի եւ ՀՀ Կառավարության 2010 թվականի հունվարի 14-ի թիվ 18-Ն որոշման համաձայն:

Նախագծերի սոցիալական պաշտպանության ոլորտում կարգավորման ազդեցության գնահատումը կատարվել է սոցիալական պաշտպանության  ոլորտի եւ դրա առանձին ենթաոլորտների իրավիճակի բնութագրիչների եւ դրանց ինդիկատորների հիման վրա:

Նախագծերը`

ա) ռազմավարական կարգավորման ազդեցության տեսանկյունից ունեն   չեզոք ազդեցություն.

բ) շահառուների վրա կարգավորման ազդեցության տեսանկյունից ունեն  դրական ազդեցություն:
 

«Հարկերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին», «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին», «Վարչարարության հիմունքների եւ վարչական վարույթի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» եւ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերն իրենց մեջ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2009 թվականի հոկտեմբերի 22-ի «Նորմատիվ իրավական ակտերի նախագծերի հակակոռուպցիոն բնագավառում կարգավորման ազդեցության գնահատման իրականացման կարգը հաստատելու մասին» թիվ 1205-Ն որոշմամբ հաստատված կարգի 9-րդ կետով նախատեսված որեւէ կոռուպցիոն գործոն չեն պարունակում:

«Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին», «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին», «Վարչարարության հիմունքների եւ վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» եւ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի փաթեթի ընդունումն այլ հավասար պայմաններում կարող է հանգեցնել ՀՀ պետական բյուջեի եւ համայնքների բյուջեների եկամուտների նվազման, քանի որ առաջարկվող փոփոխությունների արդյունքում կնվազի հարկային մարմնի կամ տեղական ինքնակառավարման մարմնի կողմից վերահսկվող հարկային եկամուտների հավաքագրման գործընթացի արդյունավետությունը:

Նախագծերի փաթեթի թե ընդունումը եւ թե չընդունումը ՀՀ պետական բյուջեի եւ  համայնքների բյուջեների ծախսերի, ինչպես նաեւ բյուջետային բնագավառում քաղաքականության փոփոխման չի հանգեցնում:

«Հարկերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին», «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին», «Վարչարարության հիմունքների եւ վարչական վարույթի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» եւ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերով (այսուհետ` Նախագծեր) նախատեսվում է մի շարք փոփոխություններ, մասնավորապես` հարկային պարտավորությունների գծով գումարների մուծումը սահմանված ժամկետներից ուշացնելու դեպքում քաղաքացիներին սեփականությունից հնարավոր կլինի զրկել միմիայն դատարանի օրինական ուժի մեջ մտած դատավճռի հիման վրա:

Նախագծերով կարգավորվող շրջանակները չեն առնչվում որեւէ առանձին ապրանքային  խմբի շուկայի հետ, ուստի եւ Նախագծերի ընդունմամբ որեւէ առանձին ապրանքային  խմբի շուկայում մրցակցային դաշտի վրա ազդեցություն լինել չի կարող:

Հիմք ընդունելով նախնական փուլի արդյունքները` կարգավորման ազդեցության գնահատման աշխատանքները դադարեցվել են` արձանագրելով Նախագծերի ընդունմամբ մրցակցության միջավայրի վրա ազդեցություն չհայտնաբերվելու եզրակացություն:

«Հարկերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին», «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին», «Վարչարարության հիմունքների եւ վարչական վարույթի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» եւ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի (այսուհետ` Նախագիծ) գործարար եւ ներդրումային միջավայրի վրա կարգավորման ազդեցության գնահատման նպատակով իրականացվել են նախնական դիտարկումներ:

Գնահատման նախնական փուլում պարզ է դարձել, որ Նախագծով նախատեսվում է  վարչական մարմինների կողմից գումարի բռնագանձումը եւ գույքի արգելադրումը իրականացնել միայն դատարանի միջոցով:

Նախագծի ընդունման դեպքում, դրա կիրարկման արդյունքում գործարար եւ ներդրումային միջավայրի վրա ընդհանուր առմամբ կնախատեսվի դրական ազդեցություն, եթե համապատասխան փոփոխություններ կատարվեն «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի 2-րդ կետում, ըստ որի հարկային մարմիններին եւ տեղական ինքնակառավարման մարմիններին իրավունք է վերապահվում դիմել դատարան հարկային պարտավորությունները չկատարած հարկ վճարողին անվճարունակ ճանաչելու պահանջով, եթե վերջինս 183 օրով ուշացրել է իր հարկային պարտավորությունների կատարումը` անկախ գումարի չափից: Նշված դրույթը հակասում է «Սնանկության մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածի 2-րդ մասին, որով սահմանված են պարտապանին դատական կարգով սնանկ կամ անվճարունակ ճանաչելու չափանիշները:

1. «Հարկերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին», «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին», «Վարչարարության հիմունքների եւ վարչական վարույթի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» եւ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների  նախագծերի (այսուհետ` օրենքներ) ընդունման արդյունքում մթնոլորտի, հողի, ջրային ռեսուրսների, ընդերքի, բուuական եւ կենդանական աշխարհի, հատուկ պահպանվող տարածքների վրա բացասական հետեւանքներ չեն առաջանա:

2. Օրենքների նախագծերի չընդունման դեպքում շրջակա միջավայրի oբյեկտների վրա բացասական հետեւանքներ չեն առաջանա:

3. Օրենքների նախագծերը բնապահպանության ոլորտին չեն առնչվում, այդ ոլորտը կանոնակարգող իրավական ակտերով ամրագրված uկզբունքներին եւ պահանջներին չեն հակասում:

Օրենքների կիրարկման արդյունքում բնապահպանության բնագավառում  կանխատեuվող հետեւանքների գնահատման եւ վարվող քաղաքականության համեմատական վիճակագրական վերլուծություններ կատարելու անհրաժեշտությունը բացակայում  է: