«ՀԱՇՎԱՊԱՀԱԿԱՆ ՀԱՇՎԱՌՄԱՆ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ԵՎ «ՎԱՐՉԱԿԱՆ ԻՐԱՎԱԽԱԽՏՈՒՄՆԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՄ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՆԵՐԻ ՆԱԽԱԳԾԵՐԻ (Պ-245-26.01.2018-ՖՎ-011/0 ԵՎ Պ-2451-26.01.2018-ՖՎ-011/0) ՓԱԹԵԹԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱՋԱՐԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ
Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2017 թվականի դեկտեմբերի 28-ի նիստի N 54 արձանագրության 61-րդ կետով հավանության է արժանացել Հաշվապահական հաշվառման և աուդիտորական գործունեության ոլորտների բարեփոխումների հայեցակարգը, որի շրջանակներում նախատեսվում է մշակել ոլորտների կարգավորման նոր օրենսդրական նախագծերի փաթեթ: Նախագծերում, ի թիվս այլ հարցերի, նախատեսվում է անդրադառնալ նաև ֆինանսական հաշվետվությունների հրապարակմանն առնչվող հարցերին: Ներկայացված Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերը չեն հակասում վերոնշյալ հայեցակարգի ընդհանուր տրամաբանությանը:
Այնուամենայնիվ, հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ նախագծերի հիմնական նպատակը հրապարակման ենթակա ֆինանսական հաշվետվությունների հասանելիության ապահովումն է շահագրգիռ անձանց և այլ օգտագործողների համար, առաջարկում ենք խնդրի առավել արդյունավետ լուծման նպատակով փոփոխություններ կատարել ֆինանսական հաշվետվությունների հրապարակման ձևերում: Ներկայումս կազմակերպությունները կարող են հրապարակել իրենց ֆինանսական հաշվետվությունները մամուլում, ինտերնետով կամ տարածել գրքույկների ձևով: Առաջարկում ենք հստակեցնել վերը նշված պահանջը՝ սահմանելով, որ ֆինանսական հաշվետվությունները հրապարակվեն կա΄մ կազմակերպությունների ինտերնետային կայքերում, կա΄մ http://www.azdarar.am հասցեում գտնվող Հայաստանի Հանրապետության հրապարակային ծանուցումների պաշտոնական ինտերնետային կայքում: Միաժամանակ առաջարկում ենք ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց համար սահմանել հնարավորություն, անհրաժեշտության դեպքում, դիմումի հիման վրա ստանալ կա΄մ ֆինանսական հաշվետվություններն
էլեկտրոնային տարբերակով կա΄մ ֆինանսական հաշվետվությունների հրապարակման էլեկտրոնային հղումը:
Անհրաժեշտ ենք համարում նաև՝
1) նախագծերում հստակեցնել այն կազմակերպությունների շրջանակը, որոնց ֆինանսական հաշվետվությունները ենթակա են տրամադրման դիմումի հիման վրա.
2) իրավաբանական անձանց համար նույնպես սահմանել առաջարկվող ընթացակարգով ֆինանսական հաշվետվություններ ստանալու հնարավորություն:
Միաժամանակ անհրաժեշտ է հաշվի առնել նաև, որ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծի 1-ին հոդվածով նախատեսված տուգանքների չափերը բավականին խիստ են սահմանված, ըստ էության պատժիչ բնույթ են կրում, և տանում են դեպի քրեական պատասխանատվություն: Մասնավորապես, օրենսգրքի 16912-րդ հոդվածի 1-ին մասն օրենքով սահմանված դեպքերում և ժամկետներում ֆինանսական հաշվետվությունները պետական մարմիններ չներկայացնելու կամ դրանք օրենքով սահմանված կարգով և ժամկետներում չհրապարակելու համար նախատեսում է տուգանքի նշանակում` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկի չափով, մինչդեռ նախագծով առաջարկվում է խստացնել օրենսգրքի 16912-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանված սանկցիայի չափը` նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկից դարձնելով հազարապատիկ: Բացի դրանից՝ նախագծի 1-ին հոդվածով նոր՝ «Օրենքով սահմանված դեպքերում և ժամկետներում պետական մարմիններ ներկայացված և հրապարակված ֆինանսական հաշվետվությունը քաղաքացու դիմումի հիման վրա չտրամադրելը» վարչական իրավախախտման համար միանգամից խիստ՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհազարապատիկի չափով տուգանք է սահմանում, ինչը հիմնավորման կարիք ունի: Այդ կապակցությամբ անհրաժեշտ է նկատի ունենալ, որ վարչական տույժի նպատակը պատժելը չէ: Վարչական պատասխանատվությունը, որպես իրավախախտի նկատմամբ ներգործության միջոց, ունի իրավախախտին դաստիարակելու, ինչպես նաև վարչական իրավախախտումները կանխելու նպատակ: Այդ նպատակներին հասնելու համար անհրաժեշտ է, որ վարչական պատասխանատվության միջոցը բխի համաչափության սահմանադրական սկզբունքի էությունից, այսինքն՝ լինի բավարար և համաչափ՝ իր նպատակին ծառայելու համար: Նշվածից ելնելով՝ գտնում ենք, որ, ցանկացած հակաիրավական արարքի համար պատասխանատվության միջոց ու չափ նախատեսելիս, նախ և առաջ անհրաժեշտ է համոզվել, որ դրանք հնարավորություն են տալու հասնելու վարչական պատասխանատվության նպատակների իրականացմանը: Հիշյալ դիտողությունը բխում է նաև Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի 2012 թվականի հունիսի 30-ի ՆԿ-96-Ա կարգադրության 5.6-րդ կետից, որի համաձայն մշակված «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ» Հայաստանի Հանրապետության նոր օրենսգրքի նախագիծը գտնվում է վերջնական լրամշակման և ամփոփման փուլում: Հիշյալ նախագծի հիմքում դրված է նաև սանկցիաների համաչափության սկզբունքը և այդ առումով առաջարկվող սանկցիաներն անհրաժեշտ է դիտարկել «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ» Հայաստանի Հանրապետության նոր օրենսգրքի նախագծի հայեցակարգային մոտեցումների և առաջարկվող իրավակարգավորումների շրջանակներում:
Վերը նշվածի հիմքերով առաջարկում ենք՝
- «Հաշվապահական հաշվառման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծի առաջին հոդվածը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ.
«Հոդված 1. «Հաշվապահական հաշվառման մասին» Հայաստանի Հանրապետության 2002 թվականի դեկտեմբերի 26-ի ՀՕ-515-Ն օրենքի 24-րդ հոդվածում՝
1) 2-րդ մասի առաջին նախադասությունը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ.
«Կազմակերպությունները, որոնց ֆինանսական հաշվետվություններն օրենքին համապատասխան ենթակա են հրապարակման, ֆինանսական հաշվետվությունները հրապարակում են իրենց ինտերնետային կայքում կամ http://www.azdarar.am հասցեում գտնվող Հայաստանի Հանրապետության հրապարակային ծանուցումների պաշտոնական ինտերնետային կայքում:».
2) լրացնել հետևյալ բովանդակությամբ նոր՝ 3-րդ մասով.
«3. Կազմակերպություններն օրենքով հրապարակման ենթակա ֆինանսական հաշվետվությունների էլեկտրոնային տարբերակը կամ ֆինանսական հաշվետվությունների հրապարակման ինտերնետային կայքի հղումը (հասցեն) տրամադրում են ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձանց՝ այդ մասին ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձի դիմումն ստանալուց հետո 10 աշխատանքային օրվա ընթացքում:»:
- «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծի առաջին հոդվածը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ.
«Հոդված 1. Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության 1985 թվականի դեկտեմբերի 6-ի օրենսգրքի 16912-րդ հոդվածը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ.
«Հոդված 16912. Պետական մարմիններ ֆինանսական հաշվետվությունները չներկայացնելը կամ դրանք չհրապարակելը կամ ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձի դիմումի հիման վրա ֆինանսական հաշվետվությունները կամ դրանց հրապարակման ինտերնետային կայքի հղումը (հասցեն) չտրամադրելը
Օրենքով սահմանված դեպքերում և ժամկետներում ֆինանսական հաշվետվությունները պետական մարմիններ չներկայացնելը կամ դրանք օրենքով սահմանված կարգով և ժամկետներում չհրապարակելը կամ ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձի դիմումի հիման վրա ֆինանսական հաշվետվությունները կամ դրանց հրապարակման ինտերնետային կայքի հղումը (հասցեն) օրենքով սահմանված կարգով և ժամկետներում չտրամադրելը`
առաջացնում է տուգանքի նշանակում` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկի չափով:
Տուգանքի նշանակման օրվանից հետո` երեսուն օրվա ընթացքում, ֆինանսական հաշվետվությունները պետական մարմիններ չներկայացնելը կամ դրանք օրենքով սահմանված կարգով չհրապարակելը կամ ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձի դիմումի հիման վրա ֆինանսական հաշվետվությունները կամ դրանց հրապարակման ինտերնետային կայքի հղումը (հասցեն) օրենքով սահմանված կարգով և ժամկետներում չտրամադրելը`
առաջացնում է տուգանքի նշանակում` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկի չափով:»:
Բացի դրանից՝ հաշվի առնելով «Իրավական ակտերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված օրենսդրական տեխնիկայի կանոնները՝
1) «Հաշվապահական հաշվառման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծի՝
ա. 1-ին հոդվածում «կետով» բառն անհրաժեշտ է փոխարինել «մասով» բառով, իսկ «տպագիր» բառը՝ «թղթային» բառով,
բ. 2-րդ հոդվածում «հրապարակմանը հաջորդող տասներորդ օրը» բառերն անհրաժեշտ է փոխարինել «հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը» բառերով.
2) «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագծի՝
ա. 1-ին հոդվածի պարբերությունների համարակալումն անհրաժեշտ է համապատասխանեցնել «Իրավական ակտերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 41-րդ հոդվածի պահանջներին,
բ. 2-րդ հոդվածում «հրապարակմանը հաջորդող տասներորդ օրը» բառերն անհրաժեշտ է փոխարինել «հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը» բառերով: