«24» նոյեմբերի 2016թ.                                                                                                           ԻՎ-ե-123

ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

«Ազգային ժողովի կանոնակարգ» (փաստաթղթային կոդ՝ Պ-1108-31.10.2016-ՊԻ-010/0) Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական օրենքի նախագծի վերաբերյալ

Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի պատգամավորներ Վահրամ Բաղդասարյանի, Հովհաննես Սահակյանի եւ Արմեն Ռուստամյանի կողմից օրենսդրական նախաձեռնության կարգով ներկայացրած «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական օրենքի նախագիծը (այսուհետ՝ Նախագիծ ) իրավական փորձաքննության է ենթարկվել Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի աշխատակազմի իրավաբանական վարչության կողմից :

Ստորեւ ներկայացնում ենք Նախագծի վերաբերյալ մեր կողմից կատարված փորձաքննության արդյունքները:

Նախագիծ ը ներկայացվել է «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 47-րդ հոդվածի պահանջներին համապատասխան, չի հակասում միջազգային իրավունքի սկզբունքներին եւ նորմերին, Հայաստանի Հանրապետության վավերացրած միջազգային պայմանագրերին:

Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությանը համապատասխանության տեսանկյունից նշենք հետեւյալը:

1. Նախագծի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասում նշված «սահմանադրական» բառն անհրաժեշտ է հանել, քանի որ ՀՀ Սահմանադրության 88-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ Ազգային ժողովի լիազորությունները սահմանվում են Սահմանադրությամբ: Հակառակ պարագայում կստացվի, որ բացի Սահմանադրությամբ սահմանված լիազորություններից Ազգային ժողովի լիազորությունները կարող են սահմանվել նաեւ այլ իրավական ակտերով:

2. Նախագծի 8-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 24-րդ կետում նշված «օրենքով» բառից առաջ անհրաժեշտ է լրացնել «Սահմանադրությամբ եւ» բառերը՝ նկատի ունենալով, որ ՀՀ Սահմանադրությամբ նույնպես սահմանված են Ազգային ժողովի նախագահի մի շարք լիազորություններ: Օրինակ՝ ՀՀ Սահմանադրության 100-րդ հոդվածի համաձայն՝ Ազգային ժողովի արտահերթ նստաշրջան կամ նիստ գումարում է Ազգային ժողովի նախագահը` պատգամավորների ընդհանուր թվի առնվազն մեկ քառորդի կամ Կառավարության նախաձեռնությամբ, ՀՀ Սահմանադրության 103-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ Ազգային ժողովի որոշումները, հայտարարությունները եւ ուղերձներն ստորագրում եւ հրապարակում է Ազգային ժողովի նախագահը եւ այլն:

3. Նախագծի 30-րդ հոդվածի 3-րդ եւ 4-րդ մասերը չեն համապատասխանում ՀՀ Սահմանադրության 79-րդ հոդվածին: Այսպես՝ Նախագծի 30-րդ հոդվածի 3-րդ եւ 4-րդ մասերով նախատեսվում են դրույթներ, որոնց համաձայն՝ քննիչ հանձնաժողովի հարցումներով պահանջված տեղեկությունները չտրամադրելը կամ առանց հարգելի պատճառի քննիչ հանձնաժողովի նիստին չներկայանալն առաջացնում է օրենքով սահմանված պատասխանատվություն: Քննիչ հանձնաժողովին ոչ հավաստի տեղեկություններ կամ բացատրություններ ներկայացնելն առաջացնում է օրենքով սահմանված պատասխանատվություն :

Հարկ է նշել, որ Հայաստանի Հանրապետության գործող օրենքներով Նախագծի 30-րդ հոդվածի 3-րդ եւ 4-րդ մասերով նախատեսված արարքների համար պատասխանատվություն առաջացնող նորմեր սահմանված չեն: Հետեւաբար, անորոշ է, թե ինչ պատասխանատվության մասին է խոսքը: Այդ առումով անհրաժեշտ է նկատի ունենալ ՀՀ Սահմանադրության 79-րդ հոդվածի պահանջները, որոնց համաձայն. «Հիմնական իրավունքները եւ ազատությունները սահմանափակելիս օրենքները պետք է սահմանեն այդ սահմանափակումների հիմքերը եւ ծավալը, լինեն բավարար չափով որոշակի, որպեսզի այդ իրավունքների եւ ազատությունների կրողները եւ հասցեատերերն ի վիճակի լինեն դրսեւորելու համապատասխան վարքագիծ»:

Նույնը վերաբերում է նաեւ Նախագծի 168-րդ հոդվածի 3-րդ եւ 4-րդ մասերի վերջին նախադասություններին:

4. Նախագծի 88-րդ հոդվածի 1-ին մասում «պատգամավորները եւ Կառավարությունը» բառերն անհրաժեշտ է փոխարինել «պատգամավորը, խմբակցությունը եւ Կառավարությունը» բառերով՝ նկատի ունենալով, որ ՀՀ Սահմանադրության 109-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ օրենսդրական նախաձեռնության իրավունք ունեն պատգամավորը, Ազգային ժողովի խմբակցությունը եւ Կառավարությունը:

5. Նախագծի 168-րդ հոդվածի 1-ին մասում սահմանված են պատգամավորի լիազորությունների դադարման դեպքերը, մինչդեռ նշված չէ պատգամավորի մահվան դեպքը, ինչն ամրագրված է ՀՀ Սահմանադրության 98-րդ հոդվածի 1-ին մասում: Այդ առումովՆախագծի 168-րդ հոդվածի 1-ին մասն անհրաժեշտ է համապատասխանեցնել ՀՀ Սահմանադրության 98-րդ հոդվածի 1-ին մասին:

Հայաստանի Հանրապետության օրենքներին եւ օրենսդրական տեխնիկայի կանոներին համապատասխանության տեսանկյունից նշենք հետեւյալը:

1. Նախագծի 3-4-րդ հոդվածներով նախատեսված հարաբերությունները կարգավորվում են նաեւ «Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի պատգամավորի գործունեության երաշխիքների մասին» (փաստաթղթային կոդ՝ Պ-1119-15.11.2016-ՊԻ-010/0) Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագծի 2-5-րդ հոդվածներով: Հաշվի առնելով այն, որ այդ հարաբերություններն, ըստ էության, պատգամավորի գործունեության երաշխիքներին են վերաբերում, առաջարկում ենք դրանց կարգավորումը թողնել նշված նախագծին՝ Նախագծից հանելով 3-4-րդ հոդվածները:

2. Նախագծի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետում «հանձնաժողովների» բառից հետո անհրաժեշտ է լրացնել «ենթահանձնաժողովների» բառը՝ նկատի ունենալով, որ նույն հոդվածի 1-ին մասի 8-րդ կետի համաձայն՝ պատգամավորն իրավունք ունի ընդգրկվելու ենթահանձնաժողովներում, ինչից բխում է նաեւ վերջինիս՝ ենթահանձանաժողովների նիստերում ելույթներ ունենալու, հարցեր տալու եւ առաջարկներ ներկայացնելու իրավունքը:

3. Նախագծի 4-րդ հոդվածի 2-րդ մասում նշված «16-րդ մասի» բառերն անհրաժեշտ է փոխարինել «16-րդ կետի» բառերով՝ հիմք ընդունելով «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 41-րդ հոդվածի 3-րդ մասի պահանջները, որոնց համաձայն՝ հոդվածների մասերը կարող են բաժանվել միայն համարակալված կետերի, կետերը` միայն համարակալված ենթակետերի:

4. Նախագծի 4-րդ հոդվածի 4-րդ մասով նախատեսվում են դրույթներ, որոնց համաձայն՝ շահերի բախում առաջանալու դեպքում պատգամավորը պարտավոր է Ազգային ժողովի կամ նրա հանձնաժողովի նիստում իր ելույթից կամ քվեարկությունից առաջ հանդես գալ շահերի բախման վերաբերյալ հայտարարությամբ: Անորոշ է, թե շահերի բախման վերաբերյալ հայտարարությամբ հանդես չգալու դեպքում ինչ իրավական հետեւանքներ կարող են առաջանալ: Այդ առումով անհրաժեշտ է նկատի ունենալ «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 45րդ հոդվածի 3-րդ մասի պահանջները, որոնց համաձայն՝ նորմատիվ իրավական ակտերում չպետք է կիրառվեն նորմեր, որոնց չկատարման համար իրավական հետեւանքներ նախատեսված չեն: Հետեւաբար, առաջարկում ենք Նախագծով նախատեսել շահերի բախման վերաբերյալ հայտարարությամբ հանդես չգալու դեպքում իրավական հետեւանքների վերաբերյալ դրույթներ:

5. Նախագծի 5-րդ հոդվածում նշված «Աշխատակազմն» բառն առաջարկում ենք փոխարինել «Ազգային ժողովի աշխատակազմն (այսուհետ՝ Աշխատակազմ)» բառերով:

6. Նախագծի 6-րդ հոդվածի 6-րդ մասում նշված «հեռուստաընկերությամբ» բառն անհրաժեշտ է փոխարինել «հեռուստառադիոընկերությամբ» բառով՝ նկատի ունենալով Նախագծի 179-րդ հոդվածի 5-րդ մասի պահանջները:

Նույնը վերաբերում է նաեւ Նախագծի 179-րդ հոդվածի 7-րդ մասին:

7. Նախագծի 7-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսվում են դրույթներ, որոնց համաձայն. «Նախաձեռնությունն իրականացվում է ստորագրաթերթով, որը պատգամավորներին տրամադրում է Աշխատակազմը: Անհրաժեշտ քանակի ստորագրություններով ստորագրաթերթը 24 ժամվա ընթացքում հանձնվում է Ազգային ժողովի նախագահին, որից հետո ստորագրաթերթը փոփոխման ենթակա չէ»: Այդ առումով անորոշ է, թե 24 ժամը երբ է հաշվարկվում՝ Աշխատակազմի կողմից ստորագրաթերթը տրամադրելուց հետո, թե անհրաժեշտ քանակի ստորագրությունները հավաքելուց հետո:

Նույնաբնույթ դրույթներ են պարունակում նաեւ Նախագծի 7-րդ հոդվածի 4-րդ մասը, 26-րդ հոդվածի 3-րդ մասը, 47-րդ հոդվածի 4-րդ մասը, 50-րդ հոդվածի 5-րդ մասը, 61-րդ հոդվածի 3-րդ մասը, 128-րդ հոդվածի 2-րդ մասը, 165-րդ հոդվածի 4-րդ մասը, 170-րդ հոդվածի 9-րդ մասը եւ 171-րդ հոդվածի 9-րդ մասը:

8. Իմաստի շփոթը կանխելու նկատառումներից ելնելով՝ առաջարկում ենք Նախագծի 8-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 4-րդ կետում «Ազգային ժողովի ընդունած Սահմանադրությունում փոփոխությունները» բառերը փոխարինել «Սահմանադրության՝ Ազգային ժողովի ընդունած փոփոխությունները» բառերով:

9. Նախագծի 8-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 12-րդ կետում նշված «ինչպես նաեւ» բառերից հետո առաջարկում ենք լրացնել «նշանակումներ է կատարում» բառերը՝ հիմք ընդունելով «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 36-րդ հոդվածի 6-րդ մասի պահանջները:

10. Նախագծի 8-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 15-րդ կետի համաձայն՝ Ազգային ժողովի նախագահը հաստատում է «Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի աշխատակազմում պետական ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով նախատեսված կարգերը: Նույն հոդվածի 2-րդ մասի 24-րդ կետի համաձայն՝ Ազգային ժողովի նախագահը իրականացնում է օրենքով նախատեսված այլ լիազորություններ: Այդ առումով Նախագծի 8-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 24-րդ կետը ներառում է «Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի աշխատակազմում պետական ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով նախատեսված կարգերը հաստատելու Ազգային ժողովի նախագահի լիազորությունը: Հետեւաբար՝ առաջարկում ենք Նախագծի 8-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 15-րդ կետը հանել: Միաժամանակ պարզ չէ, թե ինչ հանգամանքով է պայմանավորված «Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի աշխատակազմում պետական ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով նախատեսված կարգերը հաստատելու լիազորությունը Նախագծում ամրագրելու անհրաժեշտությունը՝ նկատի ունենալով այն հանգամանքը, որ Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի աշխատակազմում պետական ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով Ազգային ժողովի նախագահն ունի նաեւ այլ լիազորություններ, օրինակ՝ «Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի աշխատակազմում պետական ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 8-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն. «Հայաստանի Հանրապետության պետական ծառայության 1-ին, 2-րդ եւ 3-րդ դասի խորհրդականի դասային աստիճանները շնորհում է Ազգային ժողովի նախագահը` Աշխատակազմի ղեկավարի առաջարկությամբ»:

11. Նախագծի 8-րդ հոդվածի 2-րդ մասում առաջարկում ենք լրացնել դրույթներ նաեւ Ազգային ժողովի նախագահի՝ Հանրապետության Նախագահի պաշտոնը թափուր մնալու դեպքում, մինչեւ նորընտիր Նախագահի կողմից պաշտոնի ստանձնումը, Հանրապետության Նախագահի պարտականությունները կատարելու, ինչպես նաեւ պաշտոնական հաղորդագրությամբհանդես գալու լիազորությունների մասին:

12. Նախագծի 8-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ Ազգային ժողովի նախագահն ընդունում է որոշումներ եւ կարգադրություններ, մինչդեռ անորոշ է, թե որ դեպքում է Ազգային ժողովի նախագահն ընդունում որոշումներ, իսկ որ դեպքերում՝ կարգադրություններ:

13. Նախագծի9-րդ հոդվածի 4-րդ մասում անորոշ է՝ եթե երկու եւ ավել տեղակալներ ստացել են հավասար թվով ձայներ, ապա Ազգային ժողովի նախագահի պաշտոնը թափուր մնալու դեպքում ով է փոխարինելու վերջինիս:

14. Նախագծի 12-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ կետը «ղեկավարի» բառից հետո անհրաժեշտ է լրացնել «, ղեկավարի տեղակալի» բառերով: Նույնը վերաբերում է 12-րդ հոդվածի 3-րդ մասին:

15. Նախագծի 22-րդ հոդվածի 4-րդ մասում առաջարկում ենք լրացնել դրույթ այն մասին, որ ժամանակավոր հանձանաժողով ստեղծելու մասին Ազգային ժողովի որոշմամբ սահմանվում են նաեւ նշված հանձնաժողովի խնդիրները:

16. Նախագծի 27-րդ հոդվածի 2-րդ մասում «տեղակալինը» բառն առաջարկում ենք փոխարինել «տեղակալի գործառույթները» բառերով՝ հիմք ընդունելով «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 36-րդ հոդվածի 6-րդ մասի պահանջները:

17. Նախագծի 27-րդ հոդվածի 4-րդ մասում անորոշ է, թե քննիչ հանձնաժողովի ստեղծման պահանջ ներկայացրած պատգամավորների գրավոր դիմումն ինչ ժամկետում է ներկայացվում Ազգային ժողովի նախագահին: Այդ առումով անհրաժեշտ է նշված հոդվածում նախատեսել դրույթ, որով կսահմանվի քննիչ հանձնաժողովի ստեղծման պահանջ ներկայացրած պատգամավորների գրավոր դիմումը Ազգային ժողովի նախագահին ներկայացնելու ժամկետը:

18. Նախագծի 28-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետում նշված «իրավասու պաշտոնատար անձանց» արտահայտությունը պարզաբանման կարիք ունի, քանի որ պարզ չէ, թե ինչ պաշտոնատար անձանց մասին է խոսքը:

19. Նախագծի 28-րդ հոդվածի 5-րդ մասի համաձայն՝ քննիչ հանձնաժողովի նիստերն անցկացվում են մշտական հանձնաժողովների համար Կանոնակարգով սահմանված կարգին համապատասխան: Քննիչ հանձնաժողովի հերթական նիստերը գումարվում են հանձնաժողովի կամ նրա նախագահի սահմանած օրերին:

Այդ առումով անհրաժեշտ է նկատի ունենալ Նախագծի 17-րդ հոդվածի 9-րդ մասի պահանջները, որոնց համաձայն՝ Ազգային ժողովի նիստի ընթացքում մշտական հանձնաժողովի նիստ չի կարող անցկացվել: Հետեւաբար՝ անհրաժեշտ է Նախագծի 28-րդ հոդվածի 5-րդ մասի՝ «Քննիչ հանձնաժողովի հերթական նիստերը գումարվում են հանձնաժողովի կամ նրա նախագահի սահմանած օրերին» նախադասությունը համապատասխանեցնել՝ Նախագծի 17-րդ հոդվածի 9-րդ մասի պահանջներին:

20. Նախագծի 29-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ քննիչ հանձնաժողովը չի կարող միջամտել դատավորների լիազորությունների իրականացմանը: Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ քննիչ հանձնաժողովի գործունեությունը չի կարող փոխարինել քրեական գործով մինչդատական վարույթին, դատաքննությանը կամ արդարադատության իրականացմանը: Նշված մասերով սպառիչ սահմանված են քննիչ հանձնաժողովի գործունեության սահմանափակումները՝ նշելով միայն, որ քննիչ հանձնաժողովը չի կարող միջամտել դատավորների լիազորությունների իրականացմանը, ինչպես նաեւ քննիչ հանձնաժողովի գործունեությունը չի կարող փոխարինել քրեական գործով մինչդատական վարույթին, դատաքննությանը կամ արդարադատության իրականացմանը: Այդ առումով նշված դրույթները խնդրահարույց են, քանի որ սահմավում է միայն դատավորների լիազորությունների իրականացմանը միջամտելու արգելք, ինչից բխում է, որ քննիչ հանձնաժողովը կարող է միջամտել քննիչի, դատախազի կամ պետական այլ մարմինների գործունեությանը: Բացի այդ, Նախագծի 29-րդ հոդվածի 2-րդ մասից բխում է, որ բացի 29-րդ հոդվածի 2-րդ մասում նշված մարմիններից, քննիչ հանձնաժողովի գործունեությունը կարող է փոխարինել այլ մարմինների գործունեությանը:

21. Նախագծի 29-րդ հոդվածի 3-րդ մասով նախատեսվում են դրույթներ, որոնց համաձայն՝ քրեական գործով մեղադրյալ կամ կասկածյալ հանդիսացող անձը քրեական գործ հարուցելու, անձին որպես մեղադրյալ կամ կասկածյալ ներգրավելու մասին որոշման կամ հանցակազմին վերաբերող հարցերով չի կարող հարցաքննվել քննիչ հանձնաժողովի կողմից: Այսինքն՝ հիշյալ դրույթների համաձայն՝ հանցանք կատարելու մեջ կասկածվելու պատճառով ձերբակալված անձի կամ մինչեւ մեղադրանք առաջադրելը խափանման միջոց ընտրելու մասին որոշում կայացված անձի նկատմամբ կայացվում է որոշում անձին որպես կասկածյալ ներգրավելու մասին, ինչը չի համապատասխանում ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի պահանջներին, քանի որ ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքում անձին որպես «կասկածյալ ներգրավելու մասին որոշում» գոյություն չունի: Ինչ վերաբերում է նշված հոդվածի «հանցակազմին վերաբերող հարցերով» արտահայտությանը, ապա այդ կապակցությամբ հայտնում ենք, որ ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքում նման ձեւակերպում նույնպես առկա չէ: Միաժամանակ անորոշ է «հանցակազմին վերաբերող հարցեր» արտահայտության իրավական բովանդակությունը:

22. Նախագծի 31-րդ հոդվածի 5-րդ եւ 6-րդ մասերում անորոշ է «իրավասու անձանց» հասկացության իրավական բովանդակությունը: Նույն հոդվածի 6-րդ մասում «Ազգային ժողովի նախագահի տեղակալներին» բառերն անհրաժեշտ է փոխարինել «Ազգային ժողովի նախագահին, նախագահի տեղակալներին» բառերով:

23. Նախագծի 39-րդ հոդվածի 11-րդ մասում կարգավորված չէ կազմակերպվող սեմինարների ընթացակարգը, սահմանված չէ, թե ով է կազմակերպում նշված սեմինարները, կարգավորված չէ նաեւ, թե սեմինարներից բացակայելու դեպքերում ինչ իրավական հետեւանքներ կարող են առաջանալ: Այդ առումով անհրաժեշտ է նկատի ունենալ «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 45-րդ հոդվածի 3-րդ մասի պահանջները, որոնց համաձայն՝ նորմատիվ իրավական ակտերում չպետք է կիրառվեն նորմեր, որոնց չկատարման համար իրավական հետեւանքներ նախատեսված չեն:

24. Նախագծի 48-րդ հոդվածի 2-րդ մասում կարգավորված չեն հերթական նիստերի օրը տեղի ունեցող մինչեւ երեք արտահերթ նիստերի ընթացքում ընդմիջում հայտարարելու հետ կապված հարաբերությունները: Այդ առումով առաջարկում ենք հերթական նիստերի օրը տեղի ունեցող արտահերթ նիստերի ընթացքում յուրաքանչյուր նիստից հետո սահմանել 30-ական րոպե ընդմիջում:

25. Նախագծի 50-րդ հոդվածի 3-րդ մասով նախատեսվում են դրույթներ, որոնց համաձայն՝ բացառիկ դեպքերում, վարչապետի կամ խմբակցության հիմնավորված միջնորդությամբ՝ Խորհրդի համաձայնությամբ օրենքի նախագիծը կարող է արտահերթ նստաշրջանի օրակարգում ընդգրկվել առանց գլխադասային հանձնաժողովում նախապես քննարկվելու: Այդ առումով անորոշ է, թե որոնք են նշված բացառիկ դեպքերը, կամ դրանց բացառիկ լինելու հանգամանքն ինչ չափանիշներով է որոշվելու: Այդ առումով անհրաժեշտ է սպառիչ սահմանել նաեւ այն դեպքերը, երբ օրենքի նախագիծը կարող է արտահերթ նստաշրջանի օրակարգում ընդգրկվել առանց գլխադասային հանձնաժողովում նախապես քննարկվելու:

26. Նախագծի 51-րդ հոդվածում սահմանված չէ արտահերթ նստաշրջանի նիստը սկսելու ժամը:

27. Նախագծի 54-րդ հոդվածի մասերի համարակալումը վերանայման կարիք ունի քանի որ պահպանված չէ նշված մասերի հաջորդականությունը:

28. Նախագծի 62-րդ հոդվածի 2-րդ մասում նշված «մասերում» բառն անհրաժեշտ է փոխարինել «կետերում» բառով՝ հիմք ընդունելով «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 41-րդ հոդվածի 3-րդ մասի պահանջները:

29. Նախագծի 72-րդ հոդվածի 5-րդ մասում հղում է կատարվում «Հանրաքվեի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված քաղաքացիական նախաձեռնության իրականացման կարգին, մինչդեռ «Հանրաքվեի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում նման կարգ գոյություն չունի:

30. Նախագծի 91-րդ հոդվածում առաջարկում ենք լրացնել դրույթ այն մասին, որ եթե այդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետում նշված առաջարկը քվեարկության արդյունքում չի ստացել ընդունման համար անհրաժեշտ թվով ձայներ, ապա օրենքի նախագիծը հանվում է շրջանառությունից:

31. Նախագծի 94-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ եթե Սահմանադրական դատարանը Սահմանադրության փոփոխությունների նախագիծը ճանաչում է Սահմանադրությանը հակասող, ապա նախագիծը հանվում է շրջանառությունից:

Ստացվում է, որ այն դեպքերում եւս, երբ Սահմանադրական դատարանը հակասահմանադրական է ճանաչում ոչ թե Սահմանադրության փոփոխությունների ամբողջ նախագիծը, այլ դրա մի քանի նորմեր, Սահմանադրության փոփոխությունների նախագիծը հանվում է շրջանառությունից: Մինչդեռ, Սահմանադրության փոփոխությունների նախագծի վերաբերյալ Սահմանադրական դատարանի դիրքորոշումները կարող են հնարավորություն ստեղծել ստեղծում այդ դիրքորոշումների հիման վրա լրամշակել նախագիծը, եւ այս դեպքում նախագիծը շրջանառությունից հանելու անհրաժեշտություն չի առաջանա:

32. Նախագծի 101-րդ հոդվածով կարգավորվում է միջազգային պայմանագրի վավերացման, կասեցման կամ չեղյալ հայտարարելու մասին օրենքի նախագծի ներկայացման ու քննարկամնա կարգը: Նշված հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ միջազգային պայմանագրի վավերացման, կասեցման կամ չեղյալ հայտարարելու մասին օրենքի նախագիծն Ազգային ժողովի նախագահին է ներկայացվում Կանոնակարգի 75-րդ հոդվածով սահմանված կարգով: Ստացվում է, որ նշված դրույթների համաձայն՝ միջազգային պայմանագրի վավերացումը, կասեցումը կամ չեղյալ հայտարարելը կատարվում է օրենքով, համապատասխան օրենքի նախագիծը Ազգային ժողովի քննարկմանը ներկայացնելու միջոցով: Այդ առումով նշված դրույթները չեն համապատասխանում «Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքի պահանջներին: Այսպես՝ «Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքի 22-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն. «Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրի վավերացումը կամ հաստատումը այդ պայմանագրի կնքման փուլ է, որի ընթացքում հայկական կողմից ստորագրված միջազգային պայմանագրի վերաբերյալ սույն օրենքով սահմանված կարգով Հայաստանի Հանրապետության իրավասու մարմինը համապատասխան որոշում է ընդունում , եւ այդ հիմքով պայմանագիրը պարտադիր է դառնում Հայաստանի Հանրապետության համար դրա ուժի մեջ մտնելու պահից : Այսինքն՝ նշված օրենքի համաձայն միջազգային պայմանագիր վավերացվում է ոչ թե օրենքով, այլ Հայաստանի Հանրապետության իրավասու մարմնի համապատասխան որոշմամբ, մինչդեռ Նախագծով նախատեսվում է, որ միջազգային պայմանագիրը վավերացնելը ենթադրում է օրենքի նախագծի ներկայացում եւ համապատասխան օրենքի ընդունում:

Ինչ վերաբերում է միջազգային պայմանագրերի կասեցմանը կամ չեղյալ հայտարարելուն, ապա այդ կապակցությամբ նույնպես անհրաժեշտ է նկատի ունենալ, որ «Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքի 57-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրի գործողության կասեցումն սկսվում է այդ մասին պայմանագրի մյուս կողմին կամ բազմակողմ միջազգային պայմանագրի ավանդապահին դիվանագիտական ուղիներով ծանուցելու պահից, իսկ եթե կասեցման համար հայցվել է մյուս կողմի համաձայնությունը` այդ համաձայնությունը դիվանագիտական ուղիներով ստանալու պահից կամ կասեցման մասին Ազգային ժողովի որոշմամբ կամ Հանրապետության Նախագահի հրամանագրով սահմանված պահից: Նույն օրենքի 59-րդ հոդվածի 6-րդ մասի համաձայն՝ եթե Հայաստանի Հանրապետության Նախագահը համաձայնում է միջազգային պայմանագրի գործողությունը կասեցնելու կամ դադարեցնելու առաջարկությանը, ապա նա հրամանագիր է հրապարակում իր հաստատած միջազգային պայմանագրի գործողությունը կասեցնելու կամ չեղյալ հայտարարելու մասին, իսկ վավերացված միջազգային պայմանագրի առնչությամբ դիմում է Ազգային ժողով` համապատասխան հարցը ներկայացնելու համար նշանակելով իր պաշտոնական ներկայացուցչին : Այսինքն՝ նշված դրույթների համաձայն՝ միջազգային պայմանագրի կասեցումը կամ չեղյալ հայտարարելը նույնպես իրականացվում է համապատասխան մարմնի որոշման հիման վրա, իսկ Նախագահի դեպքում հրամանագրի հիման վրա: Հետեւաբար՝ հիմք ընդունելով վերոգրյալը հայտնում ենք, որ Նախագծի 101-րդ հոդվածը չի համապատասխանում «Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքի պահանջներին:

33. Նախագծի 106-րդ հոդվածի 2-րդ մասում նշված երկրորդ «Ազգային» բառից հետո անհրաժեշտ է լրացնել «ժողովը» բառը:

34. Նախագծի 127-րդ հոդվածի 4-րդ մասում նշված «տաս» բառն անհրաժեշտ է փոխարինել «տասն» բառով՝ հիմք ընդունելով «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 36-րդ հոդվածի 6-րդ մասի պահանջները:

Նույնը վերաբերում է Նախագծի 153-րդ հոդվածի 8-րդ մասում նշված «տաս» բառին:

35. Նախագծի 129-րդ հոդվածի 1-ին մասում «հաղորդումները» բառից հետո անհրաժեշտ է լրացնել «, հաշվետվությունները» բառը՝ հիմք ընդունելով նշված հոդվածի վերնագրի պահանջները:

36. Նախագծի 132-րդ հոդվածի 3-րդ մասի 2-րդ նախադասությունը եւ 133-րդ հոդվածի 3-րդ մասի 2-րդ նախադասությունը առաջարկում ենք նախատեսել առանձին մասով:

37. Նախագծի 137-րդ հոդվածի վերնագիրն անհրաժեշտ է համապատասխանեցնել նշված հոդվածի կարգավորման առարկային: Մասնավորապես՝ նշված հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ Հեռուստատեսության եւ ռադիոյի հանձնաժողովը յուրաքանչյուր տարի` մինչեւ ապրիլի 1-ը, Ազգային ժողով է ներկայացնում նաեւ իր գործունեության մասին տարեկան հաղորդում, մինչդեռ նշված հոդվածի վերնագրի համաձայն Հեռուստատեսության եւ ռադիոյի հանձնաժողովը ներկայացնում է միայն տեղեկատվության ազատության վիճակի մասին հաղորդում: Այդ առումով անհրաժեշտ է Նախագծի 137-րդ հոդվածի վերնագրում սկզբից լրացնել «Հեռուստատեսության եւ ռադիոյի հանձնաժողովի գործունեության, հեռուստատեսությունում եւ ռադիոյում» բառերը՝ հիմք ընդունելով «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 41-րդ հոդվածի 1-ին մասի պահանջները, որոնց համաձայն՝ հոդվածների վերնագրերը պետք է համապատասխանեն հոդվածների բովանդակությանը:

38. Նախագծի 139-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի համաձայն՝ պաշտոնում թեկնածու առաջադրելիս վերջին վեց տարում միայն Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի հանդիսանալու եւ վերջին վեց տարում Հայաստանի Հանրապետությունում մշտապես բնակվելու մասին տեղեկանքները տրամադրվում են ՀՀ ընտրական օրենսգրքի 80-րդ հոդվածի 2-րդ մասին համապատասխան, մինչդեռ ՀՀ ընտրական օրենսգրքի 80-րդ հոդվածի 2-րդ մասը պաշտոնում թեկնածու առաջադրելիս վերջին վեց տարում միայն Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի հանդիսանալու եւ վերջին վեց տարում Հայաստանի Հանրապետությունում մշտապես բնակվելու մասին պահանջ չի նախատեսում: Այդ առումով նշված դրույթը չի համապատսխանում ՀՀ ընտրական օրենսգրքի 80-րդ հոդվածի 2-րդ մասին:

39. Նախագծի 140-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ եւ 4-րդ կետերում կարգավորված չեն թեկնածուին ներկայացնող անձի եւ թեկնածու ելույթների, ինչպես նաեւ նշված անձանց հարցեր տալու ժամանակահատվածի հետ կապված հարաբերությունները: Հետեւաբար, նշված կետերում անհրաժեշտ է նախատեսել ժամկետներին վերաբերող դրույթներ:

Նույնաբնույթ դրույթներ են պարունակում նաեւ Նախագծի 160-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ եւ 4-րդ կետերը, որոնցում նույնպես անհրաժեշտ է նախատեսել հիմնական զեկուցողին եւ Ազգային ժողովի նախագահին հարցեր տալու եւ մտքերի փոխանակության ժամկետներին վերաբերող դրույթներ:

40. Նախագծի 148-րդ հոդվածի 3-րդ մասում հղում է կատարվում բարձրագույն դատական խորհրդի կողմից վճռաբեկ դատարանի դատավորների թեկնածուներին ներկայացնելու Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգրքով սահմանված կարգին, մինչդեռ Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգրքում նման կարգ գոյություն չունի:

41. Նախագծի 168-րդ հոդվածի 5-րդ մասում նշված «դատապարտելու» բառից հետո անհրաժեշտ է լրացնել « վերաբերյալ դատավճիռը», իսկ «դատավճիռն» բառն անհրաժեշտ է փոխարինել «վճիռը» բառով՝ հիմք ընդունելով Հայաստանի Հանրապետության քրեական դատավարության օրենսգրքի եւ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի պահանջները:

42. Նախագծի 169-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետի համաձայն՝ եթե հրաժարականի հրապարակումից հետո՝ մեկ շաբաթվա ընթացքում, պատգամավորը գրավոր դիմումով հետ չի վերցնում հրաժարականի մասին իր դիմումը, ապա նրա լիազորությունների դադարման մասին կազմվում է արձանագրություն , որն ստորագրում եւ հրապարակում է Ազգային ժողովի նախագահը: Մինչդեռ ՀՀ ընտրական օրենսգրքի 100-րդ հոդվածի 3-րդ մասը նախատեսում է, որ պատգամավորի լիազորությունների վաղաժամկետ դադարման մասին պետք է իրազեկվի նաեւ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը: Հետեւաբար՝ անհրաժեշտ է Նախագծի նշված դրույթը համապատասխանեցնել ՀՀ ընտրական օրենսգրքի 100-րդ հոդվածի 3-րդ մասի պահանջներին՝ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովին իրազեկելու մասով:

43. Նախագծի 183-րդ հոդվածի 1-ին մասում նշված «8-րդ կետը» եւ «6-րդ կետը» բառերն անհրաժեշտէ փոխարինել համապատասխանաբար «8-րդ կետի» եւ «6-րդ կետի» բառերով՝ հիմք ընդունելով «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 36-րդ հոդվածի 6-րդ մասի պահանջները:

Նախագծի վերաբերյալ այլ դիտողություններ եւ առաջարկություններ չկան:

ԻՐԱՎԱԲԱՆԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏ`                                                               Հ. ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Կատարող` Ս. Առաքելյան (հեռ. 011-513-337)