«ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՀԱՐԿԱՅԻՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔԻ ՆԱԽԱԳԾԻ (Պ-114-23.04.2019-ՏՀ-011/0) ՎԵՐԱ­ԲԵՐ­ՅԱԼ ՀԱ­­­ՅԱՍ­­­ՏԱ­ՆԻ ՀԱ­Ն­ՐԱ­ՊԵ­­­ՏՈՒ­ԹՅԱՆ ԿԱՌԱ­ՎԱ­­ՐՈՒ­­ԹՅԱՆ ԱՌԱ­ՋԱՐ­­ԿՈՒ­ԹՅՈՒՆԸ

 

ՀՀ կառավարությունը ներկայացված օրենքի նախագծի վերաբերյալ ներկայացնում է հետևյալ դիտարկումները:

 

  1. Հարկային գաղտնիք չհամարվող տեղեկությունների շրջանակն ընդլայնելու առա­ջար­կության վերաբերյալ

 

Նախագծով առաջարկվում է սահմանել, որ հարկային գաղտնիք չեն համարվում նաև՝

  • հարկ վճարողի եկամուտների և ծախսերի վերաբերյալ տեղեկատվությունը.

2) հարկ վճարողի կողմից վճարված հարկերի և տուրքերի, ինչպես նաև ակտիվների վերաբերյալ տեղեկատվությունը.

3) հարկ վճարողի կողմից հայտարարագրված աշխատողների թվաքականի վերա­բեր­­յալ տեղեկատվությունը.

4) ընկերության հարկային ռեժիմի վերաբերյալ տեղեկատվությունը.

5) հարկ վճարողի կամ հարկ վճարողի գործունեության վերաբերյալ միջազգային կամ միջգերատեսչական պայմանագրերի (համաձայնագրերի) հիման վրա այլ պետությունների հարկային կամ մաքսային մարմիններին ներկայացվող տեղեկությունները:

Ընդհանուր առմամբ հրապարակային և հաշ­վետվողական գործելաոճը խրախուսելի է, քանի որ այն նպաստում է հանրային վերա­հսկո­ղության հնարավորությունների ընդ­լայնմանն ու վստահության ամրապնդմանը: Այդու­հան­դերձ, նախագծով ներկայացված վե­րո­նշյալ առաջարկություններն ունեն խնդրահարույց կողմեր։

1) Տնտեսավարող սուբյեկտների հաշ­վետ­վո­ղականության ու գործունեության թա­փան­ցի­­կության աստիճանը բարձրացնելու հիմնա­վոր­մամբ, նրանց վերաբերող՝ հանրային հետա­քրքրություն ձևավորող տեղեկատվությունը հար­­կա­յին գաղտնիք չհամարելու առա­ջար­կու­թյան քննարկման համատեքստում անհրա­ժեշտ է հաշվի առնել այն, որ տնտե­սա­վա­րող սուբ­յեկտ­ների և նրանց գործունեության վերա­բեր­յալ տեղեկատվությունը հանրայ­նաց­նելու հետ կապ­ված հարաբերությունները հիմնա­կա­նում կարգավորվում են այլ՝ հաշվա­պա­հա­կան հաշ­վառ­ման և աուդիտի ոլորտը կարգա­վո­րող օրենսդրությամբ, իսկ հարկային օրենս­դրու­թյամբ, մաս­նավորապես, հարկային գաղտ­նի­քին վերաբերող կարգավո­րում­նե­րով, տրա­մա­գծորեն հակա­ռակ խնդիրն է լուծվում՝ կապ­ված հարկ վճարողին վերաբերող և հար­կային մարմնին հայտնի դարձած տեղե­կատ­վու­թյունը՝ որոշակի բացառություններով, որպես հարկային գաղտ­­նիք որակելու և պահպանելու հետ։ Մաս­նա­­վորա­պես` «Հաշվապա­հա­կան հաշ­վառ­ման մասին» ՀՀ օրենքի 24-րդ հոդվածով սահ­ման­ված՝ խոշոր կազմակեր­պու­թյունների կողմից ֆինանսական հաշ­վետվությունները պար­տա­դիր հրապարակելու օրենս­­դրական պահանջի շրջա­­նակներում հրապարակման ենթակա են այդ կազմակեր­պու­թյուն­ների ֆինան­սա­կան հաշվետվությունների ամբողջական փաթեթ­ները, որոնք ներա­ռում են կազ­մա­կեր­պությունների ֆինանսական վիճակը, ֆինանսական արդ­յունքները, սեփական կապի­տալի շարժը, դրամական միջոցների հոսքերը բնու­թա­գրող համա­պար­փակ ցուցա­նիշ­ներ, ինչ­պես նաև՝ ավելի մանրամասնեցված տեղեկատվություն ծանո­թա­գրությունների տես­քով: Գտնում ենք, որ տեղեկատվության այս շրջանակը հաշ­վետ­վո­ղականության ու թափան­ցի­­կու­թյան ապա­հովման տեսանկյունից ավելի օգտակար է՝ հաշ­վի առնելով նաև այն հան­գա­մանքը, որ տնտեսավարող սուբ­յեկտ­ների վերաբերյալ տեղե­կատ­վու­թյունը հարկային մարմնին հայտնի է դառնում հիմնականում հարկ վճարողների կող­­մից հարկային մարմին ներ­կա­յացվող հար­կա­յին հաշվարկներից, որոնցում հայ­տա­րա­րա­գրվում են առավելապես հար­կա­յին հաշ­վառ­մանն առնչվող տեղեկություններ, իսկ տնտե­­­սա­վարող սուբյեկտի ընդհանուր արտա­դրա­տնտե­սական կամ ֆինանսական գործունեու­թյանը վերաբերող տեղեկատ­վու­թյունը, որը ենթակա է հրապարակման հաշվա­պահական հաշ­վառման և աուդիտի ոլորտը կարգավորող օրենս­դրությամբ սահմանված կարգով, հար­կա­յին մարմին ներկայացվող հար­­կային հաշ­վարկ­­ներում բացակայում է:

Բացի այդ, ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 141-րդ հոդվածի`

ա) 1-ին մասի համաձայն՝ տեղեկատվությունը ծառայողական, առևտրային կամ բան­կա­յին գաղտնիք է, եթե այն երրորդ անձանց անհայտ լինելու ուժով ունի իրական կամ հնա­րա­վոր առևտրային արժեք, չկա օրինական հիմքերով այն ազատորեն ստանալու հնարա­վո­րու­թյուն և տեղեկատվություն ունեցողը միջոցներ է ձեռնարկում դրա գաղտնիության պահ­պան­ման համար,

   բ) 2-րդ մասի համաձայն՝ տեղեկությունները, որոնք չեն կարող ծառայողական, առևտ­րա­յին կամ բանկային գաղտնիք լինել, սահմանվում են օրենքով,

   գ) 3-րդ մասի համաձայն՝ ծառայողական, առևտրային կամ բանկային գաղտնիք կազ­մող տեղեկատվությունը պաշտպանվում է նույն օրենսգրքով և այլ օրենքներով նախա­տես­ված եղանակներով:

Այս առումով գտնում ենք, որ նախագծով առաջարկվում է ՀՀ հարկային օրենսգրքի (այսուհետ՝ oրենսգիրք) 4-րդ հոդվածի 1-ին մասի 63-րդ կետի համաձայն` հարկային գաղտ­նիք չհամարվող տեղե­կու­թյուն­ների ցանկը լրացնել այնպիսի տեղեկատվությամբ (մասնա­վո­րա­պես` հարկ վճարողի եկա­մուտների և ծախսերի, ակտիվների վերաբերյալ տեղե­կատ­վու­թյունը), որը ՀՀ քաղա­քա­ցիա­կան օրենսգրքի վերոնշյալ հոդվածի համաձայն՝ համար­վում է առևտ­րային գաղտնիք:

Հաշվի առնելով վերոգրյալը՝ գտնում ենք, որ հարկ վճարողի եկամուտների, ծախսերի և ակտիվների վերա­բերյալ տեղե­կա­տվությունը հարկային գաղտիք չհամարելը չի կարող էակա­նորեն նպաս­տել տնտեսավարող սուբյեկտների հաշվետվողականության և թափան­ցի­կու­թյան ապա­­հովմանը և փոխարենը կարող է հակադրվել ՀՀ քաղաքացիական օրենս­գր­քով սահմանված՝ առևտրային գաղտնիքի պահպանման տրամաբանությանը:

2) Տնտեսավարող սուբյեկտների աշխատողների վերաբերյալ տեղե­կա­տվու­­թյունը հրա­­պա­րակելու առաջարկության կապակցությամբ հարկ ենք համարում նշել, որ Անձ­նական տվյալ­­ների պաշտպանության մասին ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի համա­­ձայն` անձնական տվյալ է համար­վում ֆիզի­կական անձին վերաբերող ցան­կա­ցած տեղե­­կություն, որը թույլ է տալիս կամ կարող է թույլ տալ ուղղակի կամ անուղղակի կեր­պով նույ­նա­կա­նացնել անձի ինքնությունը, իսկ 19-րդ հոդվածի 7-րդ մասի համաձայն` անձ­նա­կան տվյալ­ներ մշակողները կամ նույն օրենքով նախատեսված այլ անձինք պար­տավոր են պահ­պա­նել անձ­նական տվյալների գաղտնիու­թյունը ինչպես անձնական տվյալ­ները մշակելու հետ առնչ­վող ծառայողական կամ աշխա­տան­քային պարտա­կա­նու­թյուն­ները կատարելու ընթաց­քում, այնպես էլ դրա ավարտից հետո: Բացի այդ, նույն օրենքի համա­ձայն՝ անձ­նա­կան տվյալ­ները կարող են հրապարակվել տվյալ­ների սուբյեկտի համա­ձայնու­թյամբ:

Հետևաբար, աշխատողների վերաբերյալ տեղեկատվությունը կարող է հրապա­րակվել, եթե այն չի պարունակում աշխատողի վերաբերյալ անհա­տա­կան տվյալ­ներ և այդ կապակ­ցու­­­թյամբ նախագծում անհրաժեշտ է կատարել համապատասխան լրացում:

3) Ընկերության հարկային ռեժիմի վերաբերյալ տեղեկատվությունը հարկային գաղտ­նիք չհամարելու առաջարկության կապակցությամբ հայտնում ենք, որ ՀՀ պետական եկա­մուտ­ների կոմիտեի պաշտոնական կայքն արդեն իսկ որոշակի հնարավորություններ ընձե­ռում է հարկ վճարողի կողմից ընտրված հարկման համակարգը փնտրելու և գտնելու հա­մար (մաս­նավորապես` ԱԱՀ վճարող համարվող լինելու կամ չլինելու առումով): Այս առու­մով սկզբուն­քորեն դեմ չլինելով նախագծով առաջարկվող նշյալ լրացումը կատարելուն` առա­ջար­կում ենք այն ևս մեկ անգամ քննարկել՝ խուսափելու համար oրենս­գր­քում ավելորդ լրա­ցում­ներ կատարելուց:

Միևնույն ժամանակ պարզ չէ, թե ինչու է այս լրացումն առաջարկվում միայն ընկե­րու­թյան համար, այն պարագայում, երբ oրենսգրքի համաձայն՝ հարկ վճարողներ կարող են լինել ինչպես կազմակերպությունները (oրենսգրքում «ընկերություն» հասկացություն ընդ­հան­­րա­պես չկա), այնպես էլ ֆիզիկական անձինք:

4) Ինչ վերաբերում է միջազգային կամ միջգերատեսչական պայմանագրերի հիման վրա այլ պետությունների հարկային մարմիններին փոխանցվող տեղեկությունները հար­կա­յին գաղտ­­նիք չհամարելու առաջարկությանը, ապա այդ կապակցությամբ հարկ ենք համա­րում ընդգծել, որ oրենսգրքի համաձայն՝ միջազգային կամ միջգերատեսչական պայ­մա­նա­գրերի հիման վրա այլ պետությունների հարկային մարմիններին ներկայացվող տեղե­կու­թյուն­ները հարկային գաղտնիք չեն համարվում այդ մարմիններին ներկայացվելու դեպքում միայն: Նախագծով, սակայն, առաջարկվում է հանել վերջին պայմանը, ինչը նշանակում է, որ հար­կա­յին գաղտնիք չի համարվի, և հետևա­բար, Հայաստանի Հան­րապետությունում նույնպես հրապարակման ենթակա կլինի այն տեղեկությունը, որը միջազգային կամ միջ­գերա­տես­չական պայմանագրի հիման վրա փոխանցվել է այլ պե­տության հարկային մարմ­նին:

Հաշվի առնելով վերոգրյալը՝ այս մասով ներկայացված առաջարկությունը համա­­րում ենք աննպատակահարմար և առաջարկում ենք oրենսգրքով սահ­մանված կար­գա­վորումը թողնել անփոփոխ:

 

  1. Հարկման բազայի որոշման նպատակով` համախառն եկամտից նվազեցման ենթակա ներ­կա­յա­ցուցչական ծախսերի չափերը վերանայելու առաջարկության

վերա­բերյալ

 

Նախագծով առաջարկվում է սահմանել, որ ռեզիդենտ շահութահարկ վճարողի և մշտա­­կան հաստատության միջո­ցով Հայաստանի Հանրապետությունում գործունեություն իրա­­­կանացնող ոչ ռեզիդենտ շահու­թա­հարկ վճարողի հարկման բազան որոշելիս՝ համա­խառն եկամտից չի նվազեցվում ներ­կա­յա­ցուցչական ծախսերի այն մասը, որը գերա­զան­ցում է հարկային տարվա համախառն եկամտի 1 տոկոսը՝ ներկայումս սահմանված 0.5 տո­կոսի կամ հինգ միլիոն դրամի փոխարեն։ Առաջարկվում է սահմանել նաև, որ պետական գրանց­ման կամ հաշվառման տարվա ընթացքում ներ­կա­յա­ցուց­չական ծախսերի 1 տոկոսի սահ­մա­նա­չափը հաշվի չի առնվում: Միաժա­մա­նակ առաջարկվում է սահմանել, որ ներ­կա­յա­ցուց­չա­կան ծախսերի նվա­զեց­ման նպատակով հիմք կարող է հանդիսանալ նաև հսկիչ դրամ­արկ­ղային մեքենայի կտրոնի առկայությունը՝ նպատակ ունե­նա­լով պարզեցնել ներկայա­ցուց­­չական ծախսերի փաստաթղթավորման գործընթացը:

Վերոգրյալի կապակցությամբ նախ հարկ է նկատել, որ նախագծի ընդունման հիմ­նա­վոր­­մամբ որևէ կերպ չի հիմնավորվել հարկ­ման բազայի որոշման նպատակով՝ համախառն եկա­­մտից նվազեցման ենթակա ներկա­յա­ցուց­չական ծախսերի առավելագույն չափերը վերա­­նայելու անհրաժեշտությունը: Հետևաբար, պարզ չէ, թե որ խմբի հարկ վճարողների մոտ և ինչպիսի խնդիրներ են ստեղծում ներկայումս սահմանված առավելագույն չափերը, և ինչ հաշվարկների կամ դատողությունների հիման վրա է առաջարկվում նոր սահմանա­չափը։

Այս առումով հարկ է նկատել նաև այն, որ օրենսգրքի ընդունմամբ շահութահարկով հարկման նպատակով՝ համախառն եկամտից նվազեցման ենթակա այն նորմավորվող ծախ­սե­րը, որոնք հարկերի վճարումից խուսափելու հնարավորություններ ձևավորելու առու­մով ռիսկային չեն համարվում, դադարել են համարվել նորմավորվող ծախսեր, ինչը նշանակում է, որ այդ ծախսերն ամբողջությամբ ենթակա են օրենսգրքով սահմանված կարգով համա­խառն եկամտից նվազեցման։ Այս առումով, հաշվի առնելով ներկա­յացուցչական ծախսերի բնույթը, գտնում ենք, որ դրանց համար սահմանված թույլատրելի առավելագույն չափի բարձ­րացումը հարկերի վճարումից խուսափելու հնարավո­րություն­ների ձևավորման և արդ­յու­նավետ հարկային վարչարարություն իրականացնելու տե­սան­կյունից ռիսկային է։ Նշված ռիսկերը, սակայն, նախագծի ընդունման հիմնա­վոր­մամբ բացահայտված չեն, և դրանց կառա­վարման լուծումները տրված չեն։ Այդ մասին է վկայում նաև պետական գրանցման կամ հաշվառման տարվա համար ներկայացուցչական ծախ­սերի առավելագույն սահմանա­չափ առհասարակ չկիրառելու առաջարկությունը, քանի որ վերջինիս ընդունումն անխու­սա­փե­լիորեն հանգեցնելու է հարկումից խուսափելու ռիսկե­րի ձևավորման:

Ինչ վերաբերում է հսկիչ դրամարկղային մեքե­նայի կտրոններով ներկայացուցչական ծախ­սերը փաստաթղթավորելու առաջարկությանը, ապա հայտնում ենք, որ օրենսգրքով հսկիչ դրամարկղային մեքե­նայի կտրոնն արդեն իսկ կարող է համարվել ծախսը հիմնա­վո­րող հաշվարկային փաստաթուղթ, եթե վերջինս պարու­նակում է օրենսգրքի 381-րդ հոդ­վածի 3-րդ մասի երկրորդ պարբերությամբ սահ­ման­ված տեղե­կատվու­թյունը (տվյալները): Եթե առաջարկությունը ենթադրում է ներկայացուցչական ծախսերի փաստաթղթավորում հսկիչ դրամարկղային մեքե­նայի կտրոններով (այդ թվում՝ արտերկրում տրամադրվող հսկիչ դրամ­արկղային մեքենայի կտրոններով)՝ անկախ օրենսգրքի 381-րդ հոդ­վածով սահ­ման­ված՝ վերոնշյալ տվյալները պարունակելու հանգամանքից, ապա այն ընդունելի չէ, քանի որ առանց այդ տվյալների հսկիչ դրամարկղային մեքենայի կտրոնը կդառնա ոչ լիարժեք և միա­կողմանի հաշվարկային փաստաթուղթ, որի պարագայում  հնարավոր չէ հավաս­տիա­նալ, թե ով է եղել ապրանք ձեռք բերողը կամ ծառայություն ստացողը և առհա­սարակ ինչ գոր­ծարք է կատար­վել։ Բացի այդ, արտերկրում շահագործվող հսկիչ դրա­մարկղային մեքե­նա­ների կտրոնները ինտեգրված չեն հարկային մարմնի էլեկտրո­նային կառավարման համա­­կարգին, առկա չէ դրանց ֆիսկալային հիշողության նկատմամբ հսկո­ղություն իրա­կա­նաց­նելու որևէ հնա­րա­վո­րու­թյուն, հետևաբար միշտ առկա է ռիսկ, որ դրանք կարող են լինել իրա­կան գործարքներով չհիմնավորված հաշվարկային փաստա­թղթեր։

Հաշվի առնելով վերոգրյալը՝ նախագծի 2-րդ հոդվածով առաջարկվող փոփոխու­թյուն­­ները համարում ենք աննպատակահարմար:

 

  1. Ուսում­նական դասընթացների անցկաց­ման ընթացքում հանրա­կրթա­կան և դրանց հավա­սա­­րեց­ված այլ ուսում­նական հաս­տա­տու­­թյունների աշակերտներին և աշխա­­տա­կից­­­ներին սննդի իրացման դեպ­քերում հսկիչ դրամարկղային մեքենայի

կիրա­ռությունը պար­­­­տա­դիր չհամարվելու առաջարկության վերաբերյալ

 

Նախագծի 3-րդ հոդվածով առաջարկվում է սահմանել, որ ուսում­նական դասընթաց­ների անցկաց­ման ընթացքում հան­րա­կրթա­կան և դրանց հավա­սա­­րեց­ված այլ ուսում­նա­կան հաս­­տա­տու­­թյունների աշա­կերտ­ներին և աշխա­­տա­կից­­­ներին սննդի իրացման դեպ­քե­րում հսկիչ դրամարկղային մեքե­նայի կիրա­ռությունը պար­­­­տա­դիր չէ:

Նախագծի ընդունումը հիմնավորվում է այն հան­գա­մանքով, որ կրթական հաստա­տու­թյուն­ներն ունեն առանձնահատություններ, օրինակ՝ դպրո­ցում ընդմիջման ժամերին հսկիչ դրամ­արկ­­ղա­յին մեքե­­­նայի կիրա­­ռությունը բավական նվա­զեց­նում է գործընթացի արդյու­նա­վե­տու­թյունը։

Վերոգրյալի կապակցությամբ հայտնում ենք հետևյալը.

1) ՀՀ կառա­վա­րության կողմից իրա­կա­նաց­վող հարկային քաղա­քա­կա­նու­թյան հիմ­նա­կան ուղղություններից է տնտե­սու­թյու­նում իրականացվող գործարք­ների ամբող­ջական փաստա­թղթա­վոր­ման մշա­կույթի ներդրումը: Այս առումով հայտնում ենք, որ առաջար­կությունը հակա­­սում է ՀՀ կառա­վա­րության կողմից իրա­կա­նաց­վող հարկային քաղա­քա­կա­նու­թյան վերո­նշ­յալ ուղղությանը, քանի որ դրա ընդունումը նպաստելու է ստվերային շրջանառու­թյուն­ների ավելացմանը:

2) Օրենսգրքի 55-րդ հոդվածի 3-րդ մասի 2-րդ կետի համա­ձայն՝ հսկիչ դրա­մար­կղային մեքե­նայի կտրոնը կիրառվում է  ապրանքի մատա­կա­րա­րու­մից, աշխատանքի կատարումից և (կամ) ծառայության մատուցումից եկամտի ստաց­ման իրա­վունքի ձեռքբերումը, իսկ օրենս­­­գրքի 381-րդ հոդվածի 3-րդ մասի երկրորդ պար­բերությամբ սահ­մանված տեղե­կատ­վու­թյունը (տվյալները) պարունակելու դեպքում՝ նաև ապրանքի ձեռք­բեր­ման, աշխատանքի ընդունման և (կամ) ծառայության ստացման գծով ծախսի ճանաչումը, ինչ­պես նաև ձեռք բեր­ված ապրանքի տեղափոխությունը փաս­տա­թղ­թա­վո­րելու համար:

Վերոգրյալով պայմանավորված՝ հայտնում ենք, որ հասկանալի չէ, թե առա­ջար­կու­թյան ընդուն­ման դեպ­քում ինչպես պետք է իրականացվի սննդի իրացումից եկամտի ստաց­ման իրավունքի ձեռք­բե­ր­ման փաստաթղթավորումը, հետևաբար նաև՝ հարկային պար­­տավո­րու­թյուն­ների հաշ­վար­կման ճշտության նկատմամբ հսկողությունը:

3) Հարկ է նկատի ունենալ նաև այն, որ Սպառողների իրավունքների պաշտպա­նու­թյան մասին ՀՀ օրեն­քով կարգավորվում են տնտեսավարող սուբյեկտների և սպառող­ների միջև կատարվող՝ ապրանքների վաճառքի (աշխատանքների կատարման, ծառա­յու­թյուն­ների մատուցման) գործարքների ժամանակ ծագող հարաբերությունների, սպառող­ների կող­­մից պատշաճ որակի և սպառողների կյանքի ու առողջության համար անվտանգ ապրանք­­ների (աշխա­տանք­­ների, ծառայությունների) ձեռքբերման, սպառողների շահերի պետա­­կան և հասա­­րա­կա­կան պաշտպանության իրավունքների հետ կապված հարա­բե­րու­թյուն­­ները: Այս առու­մով հայտնում ենք, որ հսկիչ դրամարկղային մեքենայի կիրա­ռու­թյունը և հսկիչ դրա­մարկ­ղային մեքենայի կտրոնի տրա­մադ­րումը կարևոր­վում է ոչ միայն ապ­րանքի մատա­­կա­րա­­րու­մից, աշխատանքի կատարումից և (կամ) ծառա­յու­թյան մատու­ցու­մից եկա­մտի ստաց­ման իրա­վունքը կամ սահմանված դեպքում ծախսի ճանա­չումը կամ ապ­րանքի տեղա­փո­խու­թյունը փաս­­տա­թղթա­վորելու տեսանկյունից, այլ նաև վերո­նշյալ հարա­­բերու­թյուն­ների մասով սպա­ռողների իրավունքների պաշտպանության տեսան­կյունից: Հե­տևա­­բար, առաջար­կու­թյունը խնդրահարույց է նաև սպառողների իրա­վուն­ք­ների պաշտ­պա­նու­թյան առումով:

4) Ներկայացված առաջարկությունը չի բխում հարկման հավասա­րու­թյան և արդա­րու­թյան սկզբունքներից, քանի որ առաջար­կու­թյան ընդունումը կնշանակի, որ միևնույն տեսակի գործունեությամբ զբաղվող տնտեսավարող սուբյեկտների նկատմամբ կիրառվում են տար­բե­րակ­ված մոտեցումներ։ Մաս­նավորապես՝ առաջարկության ընդուն­ման դեպ­քում կստացվի, որ հան­րա­կրթա­կան և դրանց հավա­սա­­րեց­ված այլ ուսում­նական հաս­­տա­տու­­թյուն­ների աշա­կերտ­ներին և աշխա­­տա­կից­­­ներին սննդի իրացման դեպ­քերում հսկիչ դրա­մ­արկ­ղային մեքե­նայի կիրա­ռությունը պար­­­­տա­դիր չէ, իսկ օրինակ՝ միջին մասնագիտական կամ բարձրագույն ուսումնական հաս­տա­տու­թյուն­ների ուսանողներին և աշխա­­տա­կից­­­ներին սննդի իրացման դեպքերում հսկիչ դրա­մարկ­ղա­յին մեքե­նայի կիրա­ռությունը պար­­­­տա­դիր է:

Առաջարկությունը կարող է նախադեպ հանդիսանալ նաև այլ դեպքերում նույնպես օրինակ՝ բարձ­րա­գույն ուսումնական հաստատությունների ուսանողներին և աշխա­­տա­կից­­­նե­րին սննդի իրացման կամ ուսանողներին պատճենահանման ծառայությունների մատուց­­­­­­­­ման հսկիչ դրամարկղային մեքե­նայի կիրա­ռությունը պար­­­­տա­դիր չհա­մա­րելու համար, ինչը նպատակահարմար չէ: 

  1. Այդուհանդերձ, նախագծի վերաբերյալ հարկ ենք համարում նշել, որ նախագծի՝

1) 1-ին հոդվածով նոր խմբագրությամբ շարադրվող՝ օրենսգրքի 4-րդ հոդ­վածի 63-րդ կետի՝

ա) «ե» և «ժ» ենթակետերի դրույթները կրկնում են միմյանց. այս առումով օրենս­գրքի 63-րդ կետն անհրաժեշտ է խմբագրել և նշյալ կետից հանել «ժ» ենթակետը՝ հաշվի առնելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 13-րդ հոդվածի 8-րդ մասի պա­հանջները, մասնավորապես այն, որ նորմատիվ իրավական ակտերում բացառ­վում են իրա­վական նորմերի անհիմն կրկնությունները և ներքին հակասությունները,

 բ) «թ» ենթակետում նախատեսվում է «հարկային ռեժիմ» հաս­կա­ցու­թյունը. այս առումով հստակեցման կարիք ունի «հարկային ռեժիմ» հասկացության իրա­վա­կան բովան­դակությունը՝ հաշվի առնելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 15-րդ հոդվածի պահանջները, որոնց համաձայն՝ եթե նորմատիվ իրավական ակտում օգտա­գործվում են նոր կամ բազմիմաստ կամ այնպիսի հասկացություններ կամ տերմին­ներ, որոնք առանց պարզաբանման միանշանակ չեն ընկալվում, կամ այլ նորմատիվ ակտով տրված է այդ հասկացությունների կամ տերմինների այլ սահմանում, ապա տվյալ ակտով տրվում են այդ ակտի էությունից բխող դրանց սահմանումները. հետևաբար, «հարկային ռեժիմի վերաբերյալ տեղեկատվությունը» հասկացությունը հստակեցման և պարզա­բանման կարիք ունի՝ նկատի ունենալով ՀՀ օրենսդրությամբ ամրագրված իրավական որոշակիու­թյան սկզբունքը.

2) 3-րդ հոդվածում «կետը» և «ենթակետով» բառերն անհրաժեշտ է համա­պա­տաս­խանաբար փոխարինել «մասը» և «կետով» բառերով՝ հաշվի առնելով օրենսգրքի 380-րդ հոդվածի և «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 14-րդ հոդվածի պահանջ­ները, ինչպես նաև անհրաժեշտ է նկատի ունենալ, որ օրենս­­գրքի 380-րդ հոդվածի 3-րդ մասն արդեն իսկ ունի 12-րդ կետ, հետևաբար օրենս­գրքի 380-րդ հոդվածի 3-րդ մասն անհրաժեշտ է լրացնել 13-րդ կետով: