Հոդված 1. «Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրացման մասին» 1999 թվականի ապրիլի 14-ի ՀՕ-295 օրենքի (այսուհետեւ` Օրենք) 35-րդ հոդվածի 3-րդ մասի 1-ին կետը շարադրել հետեւյալ խմբագրությամբ.

«1) պայմանագրի հիման վրա ձեռք բերված իրավունքի պետական գրանցումը` բացառությամբ հիփոթեքի պետական գրանցման, պայմանագրի գործողության ժամկետն ավարտվելուց հետո ուժը կորցրած է ճանաչվում պայմանագրի կողմերից որեւէ մեկի դիմումի հիման վրա, եթե օրենքով կամ պայմանագրով նախատեսված է, որ տվյալ պայմանագրի գործողության ժամկետի ավարտով կողմերի պարտավորությունները դադարում են, իսկ եթե գույքային իրավունքի ձեռք բերման համար հիմք հանդիսացած պայմանագրով կամ օրենքով պայմանագրի ժամկետի ավարտով կողմերի պարտավորությունների դադարման վերաբերյալ պայման սահմանված չէ, ապա նման պայմանագրի գործողության ժամկետն ավարտվելուց հետո պայմանագրի հիման վրա իրականացված իրավունքի պետական գրանցումը կարող է ուժը կորցրած ճանաչվել պայմանագրի կողմերի համատեղ դիմումի, պայմանագիրը լուծելու վերաբերյալ համաձայնագրի կամ դատական ակտի, իսկ անշարժ գույքի վարձակալության եւ անշարժ գույքի անհատույց օգտագործման  պայմանագրերի դեպքում նաեւ կողմերից որեւէ մեկի դիմումի եւ օրենքով սահմանված ժամկետում մյուս կողմին պայմանագրի դադարեցման մասին ծանուցելու փաստը հաստատող ապացույցի հիման վրա:

Հոդված 2. Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:

ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄ

«Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին նախագծի

1. Ընթացիկ  իրավիճակը եւ իրավական ակտի ընդունման անհրաժեշտությունը (նպատակը)

Համաձայն ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 624-րդ հոդվածի` Եթե պայմանագրի ժամկետի ավարտից հետո վարձակալը, վարձատուի առարկությունների բացակայությամբ, շարունակում է օգտվել գույքից, պայմանագիրը ճանաչվում է վերսկսված` նույն պայմաններով անորոշ ժամկետով:

Համաձայն ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 612-րդ հոդվածի 2-րդ մասի` Եթե վարձակալության ժամկետը պայմանագրում որոշված չէ, ապա վարձակալության պայմանագիրը կնքված է համարվում անորոշ ժամկետով: Այդ դեպքում կողմերից յուրաքանչյուրն իրավունք ունի ցանկացած ժամանակ հրաժարվելու վարձակալության պայմանագրից, այդ մասին մյուս կողմին մեկ ամիս առաջ, իսկ անշարժ գույքի վարձակալության դեպքում` երեք ամիս առաջ տեղեկացնելով, եթե այլ բան նախատեսված չէ օրենքով: Անորոշ ժամկետով կնքված վարձակալության պայմանագիրը դադարեցնելու համար օրենքով կամ պայմանագրով կարող է սահմանվել տեղեկացման այլ ժամկետ:

Վերոգրյալից բխում է, որ այն դեպքում, երբ որոշակի ժամկետով կնքված վարձակալության պայմանագրի ժամկետը ավարտվել է, եւ  պայմանագրի կողմերը իրենց երկուստեք գործողություններով ցույց են տալիս, որ չունեն առարկություններ, ապա  կողմերի միջեւ կնքված վարձակալության պայմանագիրը ճանաչվում է վերսկսված նույն պայմաններով անորոշ ժամկետով:

Անորոշ ժամկետով կնքված վարձակալության պայմանագրի յուրաքանչյուր կողմ կարող է իրացնել իր սուբյեկտիվ իրավունքը եւ հրաժարվել վարձակալության պայմանագրից` այդ մասին  մեկ ամիս առաջ, իսկ անշարժ գույքի վարձակալության դեպքում` երեք ամիս  առաջ տեղեկացնելով մյուս կողմին:

Հետեւաբար վարձակալության պայմանագրի կողմերից յուրաքանչյուրի  կողմից պայմանագրից հրաժարվելու ցանկության մասին օրենքով սահմանված ժամկետում տեղեկացնելուց եւ այդ ժամկետի ավարտից հետո պայմանագիրը համարվում է դադարած օրենքի ուժով:

Միեւնույն ժամանակ «Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքի 35-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն`  Գույքի սեփականատեր չհանդիսացող անձի այլ գույքային իրավունքների պետական գրանցումը ուժը կորցրած ճանաչելու հիմք են օրենքով նման իրավունքի դադարման համար նախատեսված հանգամանքները հաստատող փաստաթղթերը, ընդ որում`   1) պայմանագրի հիման վրա ձեռք բերված իրավունքի պետական գրանցումը պայմանագրի գործողության ժամկետն ավարտվելուց հետո ուժը կորցրած է ճանաչվում պայմանագրի կողմերից որեւէ մեկի դիմումի հիման վրա, եթե օրենքով կամ պայմանագրով նախատեսված է, որ տվյալ պայմանագրի գործողության ժամկետի ավարտով կողմերի պարտավորությունները դադարում են, իսկ եթե գույքային իրավունքի ձեռք բերման համար հիմք հանդիսացած պայմանագրով կամ օրենքով պայմանագրի ժամկետի ավարտով կողմերի պարտավորությունների դադարման վերաբերյալ պայման սահմանված չէ, ապա նման պայմանագրի գործողության ժամկետն ավարտվելուց հետո պայմանագրի հիման վրա իրականացված իրավունքի պետական գրանցումը կարող է ուժը կորցրած ճանաչվել պայմանագրի կողմերի համատեղ դիմումի, պայմանագիրը լուծելու վերաբերյալ համաձայնագրի կամ դատական ակտի հիման վրա:

Վերոգրյալ հոդվածից բխում է, որ եթե  պայմանագրի ժամկետի ավարտով կողմերի պարտավորությունները չեն դադարում, ապա պայանագրի հիման վրա իրականացված իրավունքի պետական  գրանցումը կարող է ուժը կորցրած ճանաչվել  1)  պայմանագրի կողմերի համատեղ դիմումի, 2) պայմանագիրը լուծելու վերաբերյալ համաձայնագրի կամ 3) դատական ակտի հիման վրա:

«Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրացման մասին» ՀՀ օրենքի հիշյալ դրույթն ակնհայտորեն հակասում է ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 612-րդ հոդվածին`  վարձակալության պայմանագրի կողմերին զրկելով ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 612-րդ հոդվածով իրենց  տրված  իրավունքի լիարժեք իրացման հնարավորությունից:

Խնդիրն այն է, որ անորոշ ժամկետով  կնքված վարձակալության պայմանագրի կողմերից, օրինակ, վարձատուն, ըստ էության, չի կարող  ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 612-րդ հոդվածով սահմանված կարգով  ընդամենը երեք ամիս առաջ տեղեկացնելով  վարձակալին պայմանագրից հրաժարվելու ցանկության մասին` լիարժեքորեն դադարեցնել  կնքված վարձակալության պայմանագիրը, քանի որ անհրաժեշտ է  նաեւ  ուժը կորցրած ճանաչել պայամանագրի հիման վրա իրականացված իրավունքի պետական գրանցումը: Իսկ  իրավունքի պետական գրանցումը  ուժը կորցրած ճանաչելու համար  անհրաժեշտ է ներկայացնել  պայմանագրի կողմերի համատեղ դիմում կամ պայմանագիրը լուծելու վերաբերյալ համաձայնագիր, ինչից բխում է, որ անհրաժեշտ է մյուս կողմի համաձայնությունը կամ առնվազն ցանկությունը համատեղ դիմումի ներկայացման համար, ինչը  հակասում է ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 612-րդ հոդվածով վարձակալին եւ վարձատուին տրված իրավունքին այն է` միակողմանի դադարեցնել պայմանագիրը: Անորոշ ժամկետով կնքված վարձակալության պայմանագրի դեպքում գույքի նկատմամբ իրավունքի պետական գրանցումը կարող է ուժը կորցրած ճանաչվել նաեւ դատական ակտի հիման վրա, ինչից բխում է, որ գույքի սեփականատերը ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 612-րդ հոդվածով իրեն վերապահված` սահմանված ժամկետում վարձակալին նախապես ծանուցելով պայմանագիրը միակողմանի դադարեցնելու իրավունքից չի կարողանում օգտվել լիարժեքորեն, եւ ստիպված է սեփական գույքն իրեն վերադարձնելու համար ընկնել դատական քաշքշուքների մեջ, ինչն էլ, իր հերթին, ավելացնում է դատարանների ծանրաբեռնվածությունը:

Համաձայն ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 685-րդ հոդվածի`  գույքի անհատույց օգտագործման պայմանագրի նկատմամբ համապատասխանաբար կիրառվում են սույն օրենսգրքի 608 հոդվածով, 612 հոդվածի 1-ին կետով եւ 2-րդ կետի առաջին պարբերությամբ, 617 հոդվածով, 624 հոդվածի 2-րդ կետով, 626 հոդվածի 1-ին եւ 3-րդ կետերով սահմանված կանոնները:

Վերոգրյալից բխում է, որ գույքի անհատույց օգտագործման պայմանագրի նկատմամբ եւս կիրառվում են 612-րդ եւ 624-րդ հոդվածների կարգավորումները, եւ հաշվի առնելով այն, որ  ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 687-րդ հոդվածի համաձայն` անշարժ գույքի անհատույց օգտագործման պայմանագրից ծագող իրավունքները ենթակա են պետական գրանցման, հիշյալ պայմանագրի կողմերի համար պայամանագրի հիման վրա իրականացված իրավունքի պետական գրանցումը ուժը կորցրած ճանաչելու տեսանկյունից նույնպես առաջանում են նույն խնդիրները, ինչ վարձակալության պայմանագրի կողմերի համար:

2. Կարգավորման նպատակը եւ բնույթը

Նախագծով առաջարկվում է անշարժ գույքի վարձակալության եւ անշարժ գույքի անհատույց օգտագործման պայմանագրերի դեպքերում հնարավորություն տալ ուժը կորցրած ճանաչել հիշյալ պայմանագրերի հիման վրա իրականացված իրավունքի  պետական գրանցումը գործող իրավակարգավորումներից բացի նաեւ կողմերից որեւէ մեկի դիմումի եւ օրենքով սահմանված ժամկետում մյուս կողմին պայմանագրի դադարեցման  մասին ծանուցելու փաստը հաստատող ապացույցի  ներկայացման հիման վրա, այն դեպքում, երբ գույքային իրավունքի ձեռք բերման համար հիմք հանդիսացած պայմանագրով կամ օրենքով պայմանագրի ժամկետի ավարտով կողմերի պարտավորությունների դադարման վերաբերյալ պայման սահմանված չէ:

Մինչդեռ ներկայիս կարգավորմամբ հիշյալ պայմանագրերի հիման վրա իրականացված իրավունքի պետական գրանցումը կարող է ուժը կորցրած ճանաչվել միայն պայմանագրի կողմերի համատեղ դիմումի, պայմանագիրը լուծելու վերաբերյալ համաձայնագրի կամ դատական ակտի հիման վրա:

3. Ակնկալվող արդյունքը

Նախագծի ընդունման արդյունքում անշարժ գույքի  վարձակալության պայմանագրի եւ անշարժ գույքի անհատույց օգտագործման պայմանագրի  կողմերը կկարողանան լիարժեք իրացնել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 612-րդ հոդվածով իրենց վերապահված իրավունքը, այն է`  միակողմանի, օրենքով սահմանված ժամկետներում մյուս կողմին պայմանագրից հրաժարվելու ցանկության մասին  տեղեկացնելուց հետո դադարեցնել պայմանագիր`` այդ թվում` նաեւ ուժը կորցրած ճանաչելով պայմանագրի հիման վրա իրականացված իրավունքի պետական գրանցումը:

Տեղեկանք գործող օրենքի փոփոխվող հոդվածների վերաբերյալ

Հարգարժա'ն պարոն Միրզոյան,

Ղեկավարվելով Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 109-րդ հոդվածի 1-ին մասով, «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական օրենքի 65-րդ հոդվածի 1-ին մասով եւ 67-րդ հոդվածով` օրենսդրական նախաձեռնության կարգով Ձեզ է ներկայացվում «Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին օրենքի նախագիծը:

ՀՀ ԱԺ աշխատակարգի 25-րդ կետի համաձայն` սույն գրությանը կցվում են`

1. օրենքի նախագիծը (հիմնական զեկուցող`  ԱՐՈՒՍՅԱԿ ՋՈՒԼՀԱԿՅԱՆ),

2. օրենքի նախագծի ընդունման հիմնավորումը,

3. գործող օրենքի այն հոդվածի մասին տեղեկանքը, որում առաջարկվում է կատարել փոփոխություն:

Խնդրում եմ օրենքի ներկայացված նախագիծը սահմանված կարգով դնել շրջանառության մեջ:

Առդիր`  8   թերթ:

Հարգանքով`  Արուսյակ Ջուլհակյան