Հոդված 1.  «Հարկերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի (14 ապրիլի 1997 թվականի, ՀՕ-107)  30.1-րդ հոդվածում.

ա) հոդվածի առաջին մասում «տարին» բառը փոխարինել «տարին, իսկ որպես հանցանք դիտվող խախտումների դեպքում` 20 տարին» բառերով,

բ) հոդվածի երկրորդ մասում «ժամկետի» բառերը փոխարինել «ժամկետների» բառերով,

գ) հոդվածը լրացնել հետեւյալ բովանդակությամբ նոր մասերով.

«Սույն  հոդվածի առաջին մասին համապատասխան հարկային պարտավորությունները առաջադրվում են վաղեմության ժամկետը անցնելուց հետո քրեական պատասխանատվությունից ազատված լինելու հանգամանքից անկախ:

Հարկ վճարողի կողմից հաշվարկված հարկային պարտավորության գումարները չեն կարող նվազեցվել, իսկ հաշվանցվող գումարները չեն կարող ավելացվել, եթե այդ գումարները վերաբերվում են այն հաշվետու ժամանակաշրջանին, որից անցել է երեք տարի: Անկախ առանձին հարկատեսակների մասին օրենքով սահմանվածից` սույն մասում նշված ժամկետը լրանալուց հետո հարկային պարտավորության գումարները նվազեցնող կամ հաշվանցվող գումարները ավելացնող հարկատեսակի հաշվարկներ (հայտարարագրեր) չեն կարող ներկայացվել:»:

Հոդված 2.  Օրենքի 33-րդ հոդվածում.

ա) երկրորդ մասում «գումարները» բառը փոխարինել «գումարները, ինչպես նաեւ հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա այլ գումարները» բառերով,

բ) չորրորդ եւ հինգերորդ  մասերը շարադրել հետեւյալ խմբագրությամբ.

«Օրենքով սահմանված դեպքերում ա՟վե՟լաց՟ված ար՟ժե՟քի հարկի եւ ակ՟ցի՟զա՟յին հարկի գերավճարից տարբերվող գումարները, շա՟հու՟թա՟հարկի, ե՟կամ՟տա՟հարկի գծով տա՟րե՟կան կան՟խավ՟ճա՟րա՟յին մու՟ծում՟նե՟րի, ինչ՟պես նաեւ օ՟րեն՟քով սահ՟ման՟ված` ՟հար՟կի նվա՟զա՟գույն չա՟փի եւ վերջ՟նա՟կան հար՟կա՟յին պար՟տա՟վո՟րութ՟յան միջեւ ա՟ռա՟ջա՟ցող դրա՟կան տար՟բե՟րութ՟յու՟նը հաշ՟վանց՟վում է սույն հոդ՟վա՟ծով սահ՟ման՟ված կար՟գով, ե՟թե այդ հար՟կա՟տե՟սակ՟նե՟րի մա՟սին օ՟րենք՟նե՟րով այլ բան նա՟խա՟տես՟ված չէ:

Հարկատեսակների այն գումարները, որոնց վճարման նկատմամբ վերահսկողությունն իրականացնում է հարկային մարմինը (այսուհետ սույն մասով նախատեսված հավելվածի իմաստով՝ հարկային մարմնի միջոցով պետական բյուջե հավաքագրվող հարկի գումար) հաշվանցվում եւ (կամ) վերադարձվում են  սույն օրենքի բաղկացուցիչ մասը կազմող հավելված 1-ով սահմանված կարգով եւ ժամկետներում:»:

բ) ուժը կորցրած համարել հոդվածի վեցերորդ մասը:

Հոդված 3. Օրենքը լրացնել հավելված 1-ով.

«Հավելված 1
«Հարկերի մասին» Հայաստանի
Հանրապետության օրենքի

1. Կարգի գործողության ոլորտը

1.1. Սույն կարգով սահմանվում է պետական բյուջե վճարվող հարկերի գումարները օրենքով սահմանված դեպքերում հարկ վճարողի կամ հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձի իրավունք ձեռքբերողի պետական բյուջեի հանդեպ այլ պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման կարգը:

1.2. Սույն կարգին համապատասխան հաշվանցվում եւ (կամ) հարկ վճարողին վերադարձվում են հարկային մարմինների միջոցով պետական բյուջե հավաքագրվող հարկատեսակների մասով ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձանց, իրավաբանական անձանց առանձնացված ստորաբաժանումների (ներկայացուցչություններ, մասնաճյուղեր, հիմնարկներ), դի՟վա՟նա՟գի՟տա՟կան ներ՟կա՟յա՟ցուց՟չութ՟յուն՟նե՟րի եւ հյու՟պա՟տո՟սա՟կան հիմ՟նարկ՟նե՟րի, նրանց հա՟վա՟սա՟րեց՟ված մի՟ջազ՟գա՟յին, միջ՟կա՟ռա՟վա՟րա՟կան (միջ՟պե՟տա՟կան) կազ՟մա՟կեր՟պութ՟յուն՟նե՟րի (այսուհետ` հարկ վճարողի) կողմից պետական բյուջե վճարած այն գումարները, որոնց հաշվանցումը եւ (կամ) վերադարձը նախատեսված է սույն կարգով, կամ օրենքով:

1.3. Օ՟տա՟րերկր՟յա ան՟ձանց կող՟մից Հայաստանի Հան՟րա՟պե՟տութ՟յու՟նում ձեռք բեր՟ված ապ՟րանք՟ներն ար՟տա՟հա՟նե՟լիս դրանց հա՟մար հան՟րա՟պե՟տութ՟յան տա՟րած՟քում վճար՟ված ԱԱՀ-ի գու՟մար՟նե՟րի վերադարձման նպատակով սույն կարգը չի կիրառվում:

1.4. Սույն կարգին համապատասխան հաշվանցվում եւ (կամ) հարկ վճարողին վերադարձվում են.

ա) սահմանված չափից ավել վճարված՝ շահութահարկը, եկամտահարկը, ավելացված արժեքի հարկը, ակցիզային հարկը, հարկերին փոխարինող հաստատագրված վճարները, պարզեցված հարկը, հարկային մարմնի միջոցով պետական բյուջե հավաքագրվող գույքահարկը եւ հողի հարկը,

բ) ավելացված արժեքի հարկի զրոյական դրույքաչափով հարկվող գործարքների (բացառությամբ` սեւ եւ գունավոր մետաղների ջարդոնի արտահանման գործարքների) մասով հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա ավելացված արժեքի հարկը,

գ) պետական գրանցում ստացած անձանց կողմից Հայաստանի Հանրապետության տարածքում ակցիզային հարկ վճարողներից ձեռք բերված` ակցիզային հարկով հարկված ապրանքների արտահանման, ինչպես նաեւ ակցիզային հարկով հարկված հումքից պատրաստված` Հայաստանի Հանրապետությունում ակցիզային հարկով հարկման ենթակա ապրանքների արտահանման դեպքերում` օրենքին համապատասխան հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա ակցիզային հարկը,

դ) դի՟վա՟նա՟գի՟տա՟կան ներ՟կա՟յա՟ցուց՟չութ՟յուն՟նե՟րի եւ հյու՟պա՟տո՟սա՟կան հիմ՟նարկ՟նե՟րի, նրանց հա՟վա՟սա՟րեց՟ված մի՟ջազ՟գա՟յին, միջ՟կա՟ռա՟վա՟րա՟կան (միջ՟պե՟տա՟կան) կազ՟մա՟կեր՟պութ՟յուն՟նե՟րի պաշ՟տո՟նա՟կան օգ՟տա՟գործ՟ման նպա՟տա՟կով հան՟րա՟պե՟տութ՟յան տա՟րած՟քում ձեռք բեր՟ված ապ՟րանք՟նե՟րի, նրանց մա՟տուց՟ված ծա՟ռա՟յութ՟յուն՟նե՟րի դիմաց վճարված ավելացված արժեքի հարկի գումարները,

ե) «Հաստատագրված վճարների մասին» ՀՀ օրենքով նախատեսված սահմանային չափերը գերազանցելու դեպքում՝ վճարված հաստատագրված վճարի գումարը,

զ) օրենքով նախատեսված դեպքում ընդհանուր կարգով  (շահութահարկով (եկամտահարկով) եւ ավելացված արժեքի հարկով հարկման  համակարգով) հարկերը հաշվարկելու դեպքում՝ հարկ վճարողի կողմից մինչ այդ վճարված պարզեցված հարկի գումարները,

է) օրենքով սահմանված կանխավճարների եւ նվազագույն շահութահարկի կամ եկամտահարկի գումարները՝ օրենքով սահմանված դեպքերում եւ կարգով,

ը) հարկ՟վող շրջա՟նա՟ռութ՟յան նկատ՟մամբ հաշ՟վարկ՟ված ԱԱՀ-ի գու՟մար՟նե՟րից հաշ՟վանց՟ման են՟թա՟կա ԱԱՀ-ի գու՟մար՟նե՟րի գերազանցող մասը  (բացառությամբ` սույն կետի «բ» ենթակետում նշված գումարի), ակցիզային հարկով հարկման ենթակա ապ՟րանքների համար հաշվարկված ակցիզային հարկի գումարից հաշվանցման ակցիզային հարկի գումարի գերազանցող մասը (բացառությամբ` սույն կետի «գ» ենթակետում նշված գումարի)` համապատասխան հարկատեսակի մասին օրենքով սահմանված դեպքերում եւ կարգով:

2. Կարգում կիրառվող հասկացությունները

2.1. Սույն կարգում օգտագործված հասկացությունները կիրառվում են հետեւյալ իմաստներով.

գերավճար` սահմանված կարգով հաշվարկվող որեւէ հարկային պարտավորության գումարից ավելի վճարված գումար, կամ պարտավորության բացակայության պայմաններում (ներառյալ` օրենքով չնախատեսված դեպքերում)` տվյալ հարկատեսակի համապատասխան գանձապետական հաշվին հարկ վճարողի կամ հարկ վճարողի անունից այլ անձի կողմից փաստացի փոխանցված (վճարված) գումար, կամ դատարանի վճռով (կամ վճռի կատարման արդյունքում) հարկ վճարողին վերադարձման ենթակա գումար, կամ հարկատեսակի պարտավորությանը գերազանցող գումարով  այլ հարկատեսակից տվյալ հարկատեսակին  հարկային մարմնի կողմից հաշվանցված գումար (այսուհետ՝ գերավճար).

գերավճարից տարբերվող գումար՝ գերավճար չհանդիսացող գումար, որը օրենքով նախատեսված դեպքերում եւ կարգով կարող է հաշվանցվել հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների  դիմաց: Մասնավորապես՝ գերավճարից տարբերվող գումարներ են հանդիսանում սույն կարգի 1.4 կետի «բ»-ից «զ» կետերում նշվածները.

հաշվանցվող գումար՝ փաստացի վճարման, այլ հարկատեսակից տվյալ հարկատեսակի դիմաց հաշվանցման, կամ հարկատեսակի հաշվարկի ներկայացման արդյունքում, ինչպես նաեւ դատարանի վճռով պետական բյուջեի հանդեպ տվյալ հարկատեսակի պարտավորությունից պակասեցվող (դեբետագրվող) գումար.

հաշվանցում` տվյալ կամ այլ հարկատեսակի պարտավորության պակասեցում կամ հարկ վճարողի հանդեպ պարտավորության ձեւակերպում (գրանցում): Ընդ որում, պարտավորության պակասեցման դեպքում վերջինս մարվում է հաշվանցվող գումարով, իսկ հարկատեսակի մասով հարկ վճարողի հանդեպ պարտավորության գումարը ձեւակերպվելու դեպքում գրանցվում (արձանագրվում) է հաշվանցվող գումարի եւ հարկ վճարողի հարկային պարտավորության դրական տարբերության գումարը.

վերադարձ` հարկ վճարողի բանկային հաշվին (ֆիզիկական անձի անձնագրային տվյալներով` հարկ վճարողի կողմից առաջարկված առեւտրային բանկ) պետական բյուջեից գումարի փոխանցում.

հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ներկայացված  գումար` գերավճարի կամ գերավճարից տարբերվող գումարի մնացորդի հաշվից հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձի համար հարկ վճարողի դիմումով պահանջված գումար.

հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա գումար` հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ներկայացված  գումարի այն մասը, որը սույն կարգին համապատասխան հարկային մարմնի կողմից համարվել է հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա.

ապառք՝ սահմանված ժամկետում չկատարված՝ հարկի վճարման պարտավորություն.

գերավճարի (գերավճարից տարբերվող գումարի) մնացորդ` գերավճարի (գերավճարից տարբերվող գումարի) այն մասը, որը սույն կարգին համապատասխան` ժամանակագրական կարգով մարման արդյունքում, մնացորդի արձանագրման (որոշման) օրվա դրությամբ պակասեցված չէ հարկային պարտավորությունների հաշվին.

հարկի չհաշվանցվող մնացորդ`   հարկի դեբետային մնացորդի այն մասը, որը տվյալ օրվա դրությամբ ենթակա չէ հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորության դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման: Հարկի չհաշվանցվող գումարի մեջ ներառվում են.

ա) օրենքին համապատասխան պետական բյուջեի հանդեպ առաջիկա պարտավորություններից հաշվանցման ենթակա գումարը (որն առաջացել է որեւէ հարկատեսակի պարտավորության կատարման (այդ թվում` կանխավճարի, հարկատեսակի նվազագույն գումարների վճարման) կամ մատակարարներին, մաքսային մարմիններին վճարման արդյունքում)

բ) այն գումարները, որոնց հաշվանցումը եւ (կամ) վերադարձը ուսումնասիրություններով կամ ստուգումներով (այդ թվում՝ նախկինում անցկացված) մերժվել է, կամ համարվել է չհիմնավորված,

գ) այն գումարները, որոնց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձի ժամկետի ընթացքը կասեցված է.

հարկի դեբետային մնացորդ` տվյալ օրվա դրությամբ հարկի չհաշվանցվող մնացորդի, գերավճարի եւ գերավճարից տարբերվող գումարի մնացորդների հանրագումար:

3. Պարտավորությունների եւ հաշվանցվող գումարների ժամանակագրական կարգով մարումը

3.1. Որեւէ օրվա դրությամբ հարկ վճարողի հարկային պարտավորության գումարը, հարկի դեբետային մնացորդում գերավճարի, գերավճարից տարբերվող գումարի, չհաշվանցվող մնացորդների մեծությունները որոշվում են պարտավորությունների, հաշվանցվող գումարների ժամանակագրական կարգով մարման միջոցով, հետեւյալ կանոններով.

- հաշվի առած գումարների մեծությունները` ավելի վաղ առաջացած հարկային պարտավորությունը մարվում է (մարված է համարվում) ավելի վաղ առաջացած՝ հաշվանցվող գումարների հաշվին, իսկ ավելի վաղ առաջացած՝ հաշվանցվող գումարը մարվում է (մարված է համարվում) ավելի վաղ առաջացած հարկային պարտավորության կամ պետական բյուջեից ավելի վաղ վերադարձված գումարների հաշվին,

- հերթական հարկային պարտավորությունը (կամ հաշվանցվող գումարը) մարվելուց հետո մարվում է դրանից հետո առաջացած պարտավորությունը (հաշվանցվող գումարը),

- որեւէ ամսաթվի դրությամբ պարտավորությnւնները (կամ հաշվանցվող գումարները) մարվելուց հետո՝ կատարվում է հաշվանցվող գումարների (պարտավորությունների) մարում:

3.2. Եթե վճարման փաստաթղթերում (անդորրագիր, վճարման հանձնարարական) հարկ վճարողի կողմից նշված է, թե գումարը կոնկրետ որ հարկային պարտավորության մարմանը պետք է ուղղվի (կատարվել է նպատակային վճարում), ապա պարտավորությունների եւ հաշվանցվող գումարների ժամանակագրական կարգով մարումը կատարվում է հաշվի առնելով նպատակային վճարումը:

4. Ապառքների նկատմամբ տույժերի հաշվարկն ու վերահաշվարկը

4.1. Անկախ հաշվանցվող գումարների առկայությունից, որեւէ հարկատեսակի ապառքի նկատմամբ օրենքով սահմանված կարգով եւ չափերով հաշվարկվում են տույժ՝ մինչեւ այլ հարկատեսակի գերավճարի կամ գերավճարից տարբերվող գումարի մնացորդի հաշվին, սույն կարգին համապատասխան ապառքի մարման, կամ պարտավորության փաստացի կատարման օրը:

 4.2. Հարկային մարմինների միջոցով պետական բյուջե հավաքագրվող որեւէ հարկատեսակի մասով հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման ենթակա գումարն արձանագրվելու դեպքում՝ հարկային մարմինների միջոցով պետական բյուջե հավաքագրվող այլ հարկատեսակների գծով մինչ այդ հաշվարկված տույժերը վերահաշվարկվում են հաշվի առնելով հաշվանցման ենթակա գումարի առաջացման ամսաթիվը եւ մեծությունը:

4.3. Հարկային մարմինների միջոցով պետական բյուջե չհավաքագրվող գումարների (այլ վճարների, մաքսային մարմինների միջոցով պետական բյուջե հավաքագրվող հարկերի, տեղական բյուջե հավաքագրվող հարկերի եւ այլն) հաշվին հարկային մարմինների միջոցով պետական բյուջե հավաքագրվող հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցում կատարվելու դեպքում՝ հարկային մարմինների միջոցով պետական բյուջե հավաքագրվող հարկերի մասով ապառքների նկատմամբ տույժերը հաշվարկվում են մինչեւ փաստացի հաշվանցման (համապատասխան գանձապետական հաշիվ գումարի մուտքագրման) օրը:

4.4.  Եթե հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց փաստացի հաշվանցված եւ (կամ) վերադարձված գումարների հաշվանցումը եւ (կամ) վերադարձը ստուգմամբ (վերստուգմամբ) համարվում է չհիմնավորված, ապա ստուգման արդյունքներով ճշգրտված ապառքների մասով օրենքով սահմանված կարգով եւ չափերով հաշվարկվում են (վերահաշվարկվում են) տույժեր:

5. Հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա գումարի հիմնավորվածությունը

5.1. Հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցումը եւ (կամ) վերադարձը իրականացվում է գերավճարի եւ (կամ) գերավճարից տարբերվող գումարի մնացորդի այն մասով, որը օրենքով սահմանված պահանջներին համապատասխան, սույն կարգին համապատասխան հարկային մարմնի կողմից համարվել է հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա:

5.2. Հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ներկայացված  գերավճարի գումարը հիմնավորված չէ, եթե այն պարտավորությունների եւ հաշվանցվող գումարների ժամանակագրական կարգով մարման արդյունքում պետք է համարվի մարված` գերավճարի առաջացումից հետո առաջացող` օրենքով սահմանված պահանջներին համապատասխան հաշվարկվող հարկային պարտավորությունների հաշվին:

5.3. Հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ներկայացված գերավճարից տարբերվող գումարը կամ դրա մասը համարվում է չհիմնավորված, եթե.

- այն սխալ հաշվարկների կամ սահմանված չափից ավելի հաշվանցման (այդ թվում՝ հարկվող շրջանառությունը պակաս ցույց տալու) արդյունք է,

- այն պարտավորությունների եւ հաշվանցվող գումարների ժամանակագրական կարգով մարման արդյունքում պետք է մարված համարվի հետագայում առաջացող` օրենքով սահմանված կարգով հաշվարկվող պարտավորությունների հաշվին,

- այն ենթակա է հաշվանցման հետագա ժամանակաշրջաններում  առաջանալիք պարտավորությունների գումարներից,

- այն առաջացնող` հաշվարկային եւ (կամ) վճարային փաստաթղթում բացակայում են օրենքով դրանցում պարտադիր լրացման ենթակա տվյալներ կամ վավերապայմաններ:

5.4. Հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցումը եւ (կամ) վերադարձը կարող է հիմնավորված համարվել միայն ստուգման (վերստուգման) արդյունքներով: Գերավճարի կամ գերավճարից տարբերվող գումարով հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց փաստացի հաշվանցումը եւ կամ վերադարձը` հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձի հիմնավորվածության արձանագրում չէ:

6. Վճարողի այլ պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա գումարի որոշումը

6.1. Հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա գումարի մեծությունը հարկային մարմնի կողմից որոշվում (արձանագրվում) է.

ա) առանց ուսումնասիրության կամ ստուգման,

բ) կամերալ ուսումնասիրությամբ,

գ) հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ուսումնասիրությամբ,

դ) պետական բյուջեի հետ փոխհարաբերությունների ճշտության կամ հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ստուգմամբ:

6.2. Վճարողի այլ պարտավորությունների դիմաց հաշվանցումը եւ (կամ) վերադարձն իրականացվում է հարկային մարմնի կողմից համապատասխան եզրակացություն կազմելու միջոցով: Կամերալ ուսումնասիրություն կամ հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ուսումնասիրություն անցկացվելու դեպքերում եզրակացությունը կազմվում է արձանագրության, իսկ համապատասխան ստուգում անցկացնելու դեպքում` ստուգման ակտի հիման վրա: Սույն մասում նշված եզրակացության ձեւերը սահմանում է հարկային մարմինը՝ դրանք համաձայնեցնելով ՀՀ ֆինանսների եւ էկոնոմիկայի նախարարության հետ:

6.3. Ուսումնասիրությունների կամ ստուգման արդյունքներով վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա գումարն արձանագրելիս` ստուգման ակտում, կամ ուսումնասիրությունների արձանագրության մեջ պարտադիր նշվում են այն հիմքերը (այն իրավական նորմերը, որոնց պահանջները չեն կատարվել), որոնց հիման վրա հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցում եւ (կամ) վերադարձ չի կատարվում (հաշվանցումը եւ (կամ) վերադարձը մերժվում է):

7. Վճարողի այլ պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա գումարի հիմնավորվածության արձանագրման համար հարկային մարմին ներկայացվող փաստաթղթերը

7.1. Հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա գումարի մեծությունը որոշելու նպատակով հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ուսումնասիրություն, հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ստուգում, կամ պետական բյուջեի հետ փոխհարաբերությունների ճշտության ստուգում անցկացնելու դեպքերում հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա գումարն արձանագրելու կամ հաշվանցումը եւ (կամ) վերադարձը հիմնավորելու նպատակով  հարկ վճարողը հարկային մարմնին (ստուգում կամ ուսումնասիրություն իրականացնող անձանց) է ներկայացնում վճարումը հավաստող փաստաթղթերը (այդ թվում՝ վճարումը հավաստող անդորրագրերը, վճարման հանձնարարականները, բանկային հաշվից քաղվածքները), հարկատեսակի հաշվարկները, հայտարարագրերը, հարկային մարմին ներկայացվող տեղեկությունները, գնորդների եւ մատակարարների հետ կնքած պայմանագրերը, պայմանագրերի կատարմանը վերաբերվող փաստաթղթերը (այդ թվում՝ կատարողական ակտերը, ընդունման հանձնման ակտերը) մատակարարների կողմից դուրս գրված հաշվարկային փաստաթղթերը (հաշիվ ապրանքագրեր, հարկային հաշիվներ եւ այլն), ապրանքների ներմուծման մաքսային հայտարարագրերը, հաշվապահական հաշվառման փաստաթղթերը, ԱԱՀ-ի զրոյական դրույքաչափի կիրառման դեպքում` իրավասու մարմնի կողմից տրված` օրենքով նախատեսված տեղեկանքը եւ օրենքով նախատեսված այլ փաստաթղթերը:

7.2. Դի՟վա՟նա՟գի՟տա՟կան ներ՟կա՟յա՟ցուց՟չութ՟յուն՟նե՟րի եւ հյու՟պա՟տո՟սա՟կան հիմ՟նարկ՟նե՟րի, նրանց հա՟վա՟սա՟րեց՟ված մի՟ջազ՟գա՟յին, միջ՟կա՟ռա՟վա՟րա՟կան (միջ՟պե՟տա՟կան) կազ՟մա՟կեր՟պութ՟յուն՟նե՟րի կողմից ավելացված արժեքի հարկով հարկված ապրանքներ կամ ծառայություններ ձեռք բերելու դեպքերում` այդ կազմակերպությունների կողմից հարկային մարմին են ներկայացվում ապրանքներ մատակարարողների կամ ծառայություններ մատուցողների կողմից դուրս գրված՝ օրենքով սահմանված պահանջների պահպանմամբ լրացված հարկային հաշիվները:

8. Գերավճարի կամ գերավճարից տարբերվող գումարի մնացորդի հաշվին հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա գումարի որոշումը

8.1. Գերավճարի մնացորդի հաշվին հարկ վճարողի այլ պարտավորությունների դիմաց հաշվանցում եւ (կամ) վերադարձ իրականացվում է առանց ուսումնասիրության, եթե.

ա) գերավճարը կարող է արձանագրվել հարկի օրենքով սահմանված մեծության կամ հարկային մարմնի կողմից կատարված հաշվարկի եւ վճարումը հավաստող փաստաթղթի  (անդորրագրի, վճարման հանձնարարականի) համադրությամբ,

բ) պարտավորության բացակայության պայմաններում (ներառյալ` օրենքով չնախատեսված դեպքերում) կատարվել է վճարում,

գ) գերավճարի գումարը չի գերազանցում 100 հազ. դրամը եւ ուսումնասիրության կամ ստուգման իրականացումը նպատակահարմար է իրականացնել հետագայում:

8.2. Գերավճարի կամ գերավճարից տարբերվող գումարի (բացառությամբ՝ ավելացված արժեքի հարկի, ակցիզային հարկի գումարների) մնացորդի հաշվին հարկ վճարողի այլ պարտավորությունների դիմաց հաշվանցում եւ (կամ) վերադարձ իրականացվում է կամերալ ուսումնասիրությամբ, եթե

ա) հարկային մարմնում առկա փաստաթղթերի ուսումնասիրությունը բավարար է գերավճարի կամ գերավճարից տարբերվող գումարի մնացորդն արձանագրելու համար,

բ) հարկային մարմնի  ղեկավարը (հարկային տեսչության պետը) որոշում է կայացրել այդ մնացորդի հետազոտություն անցկացնել հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ուսումնասիրության կամ ստուգման ընթացքում:

8.3. Եթե հարկային մարմնում առկա փաստաթղթերը անբավարար են հաշվանցվող գումարում հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա գումարն արձանագրելու համար, ապա այդ գումարը որոշվում է հարկ վճարողի մոտ անցկացվող՝ հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ուսումնասիրությամբ (այսուհետ՝ ուսումնասիրությամբ):

8.4. Ավելացված արժեքի հարկի եւ ակցիզային հարկի գծով օրենքով սահմանված կարգով որոշվող` վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա գումարների մեծությունը արձանագրվում է ուսումնասիրությամբ, իսկ այդ գումարի հիմնավորվածությունը՝ սույն կարգի 6.1-րդ կետի «դ» ենթակետում նշված ստուգումներով (այսուհետ՝ ստուգմամբ): Ավելացված արժեքի հարկի եւ ակցիզային հարկի հաշվանցումների ուսումնասիրություն կամ ստուգում անց է կացվում նաեւ սույն կարգի 15-րդ կետով նախատեսված դեպքերում:

8.5. Գերավճարի կամ գերավճարից տարբերվող գումարի մնացորդի հաշվին հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձի նպատակով հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ուսումնասիրություն կամ ստուգում կարող է իրականացվել նաեւ հարկ վճարողի դիմումով:

8.6. Հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա գումարի մեծության որոշման նպատակով անցկացվող հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ուսումնասիրության իրականացման կարգը, ինչպես նաեւ ավելացված արժեքի հարկի եւ ակցիզային հարկի հաշվանցումների ուսումնասիրության առանձնահատկությունները սահմանվում են օրենքով:

9. Հարկ վճարողի այլ պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ կամ վերադարձի համար դիմումի ներկայացումը

9.1. Գերավճարի մնացորդի հաշվին հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցումը իրականացվում է հարկ վճարողի գրավոր դիմումով (այսուհետ՝ դիմում), իսկ սույն կարգով նախատեսված դեպքերում՝ նաեւ առանց դիմումի:

9.2. Որեւէ հարկատեսակի գերավճարի կամ գերավճարից տարբերվող գումարների մնացորդը (բացառությամբ՝ ավելացված արժեքի հարկի եւ ակցիզային հարկի գումարների) կարող է հաշվանցվել հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց առանց հարկ վճարողի դիմումի, եթե մնացորդն արձանագրվում է կամերալ ուսումնասիրությամբ կամ առանց ուսումնասիրության: Առանց հարկ վճարողի դիմումի հաշվանցումներ կատարելու մասին հարկ վճարողը կարող է տեղեկացվել իր եւ հարկային մարմնի կողմից իրականացված հաշվարկների ճշգրտման (փոխադարձ հաշվարկների ճշգրտման) ժամանակ: Եթե կատարված հաշվանցումների գումարը գերազանցում է 300 հազ. դրամը՝ հարկ վճարողը հաշվանցումների վերջնական ձեւակերպում տալու օրվան հաջորդող եռօրյա ժամկետում հեռախոսով (կամ կապի այլ միջոցներով), իսկ հաշվանցումների գումարը 500 հազ. դրամը գերազանցելու դեպքում՝  գրավոր, տեղեկացվում է  կատարված հաշվանցումների մասին:

9.3. Հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց ավելացված արժեքի հարկի եւ ակցիզային հարկի գումարների  հաշվանցումը եւ (կամ) դրանց վերադարձն իրականացվում է միայն հարկ վճարողի դիմումի հիման վրա՝ հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ուսումնասիրության կամ ստուգման արդյունքներով:

9.4. Գերավճարի մնացորդի վերադարձը, կամ միաժամանակ՝ հաշվանցումն ու վերադարձը, իրականացվում է միայն հարկ վճարողի դիմումի հիման վրա:

10. Հարկ վճարողի այլ պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձի կանոնները

10.1. Հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման ենթակա գումարը հաշվանցվում է հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց՝ նախ մարելով տվյալ հարկատեսակի մասով հաշվարկված տույժերը, տուգանքները, ապա՝ հարկի գումարը:

10.2. Հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման ենթակա գումարը կարող է ուղղվել հարկային մարմնի կողմից չհաշվառվող՝ հարկ վճարողի այլ պարտավորությունների մարմանը՝ միայն հարկային մարմնի կողմից հաշվառվող բոլոր պարտավորությունները մարելուց հետո:

10.3. Հաշվի առնելով հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման ենթակա գումարի մեծությունը՝ այդ գումարը նախ ուղղվում է մեկ հարկատեսակի մասով հարկային պարտավորությունների մարմանը, ապա՝ հաջորդ հարկատեսակի մասով հարկային պարտավորությունների մարմանը: Առանց հարկ վճարողի դիմումի հաշվանցումներ կատարելիս, ինչպես նաեւ այն դեպքերում, երբ հարկ վճարողը դիմումի մեջ չի նշել հարկատեսակների մասով պարտավորությունների մարման հերթականությունը՝

ա) նախ մարվում է «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 28-րդ հոդվածով սահմանված տուգանքը,

բ) որեւէ հարկատեսակին չվերաբերվող՝ օրենքով սահմանված այլ տուգանքները,

գ) այն հարկատեսակի մասով հարկային պարտավորությունները, որի ապառքն ավելի վաղ է առաջացել, ապա` ավելի ուշ առաջացածները:

10.4. Հարկ վճարողի դիմումում համապատասխան ցուցում լինելու դեպքում հարկ վճարողի այլ պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման ենթակա գումարը կարող է ուղղվել առաջիկայում առաջանալիք հարկային պարտավորությունների մարմանը:

11. Հարկ վճարողին գումարի վերադարձման կանոնները

11.1. Որեւէ հարկատեսակի գերավճարը կամ գերավճարից տարբերվող գումարը վերադարձվում է հարկ վճարողին` հարկային մարմնի միջոցով պետական բյուջե հավաքագրվող հարկերի մասով բոլոր  պարտավորությունները օրենքով սահմանված կարգով հաշվանցելուց հետո: Ընդ որում, եթե գումար վերադարձնելու վերաբերյալ դիմում ներկայացնելու պա՟հին ավարտվել է հերթական հաշվետու ժամանակաշրջանը, uակայն հարկ վճարողի կողմից չեն ներկայացվել (հարկային մարմնի կողմից չեն uտացվել) տվյալ հաշվետու ժամանակաշրջանում հարկերի հաշվարկման համար հիմք հանդիuացող` Հայաuտանի Հանրապետության oրենuդրությամբ uահմանված հաշվարկները, հայտարարագրերը, ելակետային տվյալների եւ ուղղիչ գործակիցների, հաստատագրված վճարների հաշվարկման սահմանային չափերի վերաբերյալ հայտարարություններն ու տեղեկությունները կամ եթե լրացել է նոր վճարում կատարելու ժամկետը, ա՟պա գումարների վերադարձ իրականացվում է նոր պարտավորությունների մեծություններն որոշելուց (մասնավորապես` ներկայացվող հաշվարկների, հայտարարագրերի, տեղեկությունների հիման վրա) եւ նոր ծագած պարտավորությունները մարելուց հետո: Սույն կետի կիրառման առումով շահութահարկի կամ եկամտահարկի մասով հաշվետու ժամանակաշրջանի ավարտ է համարվում հարկատեսակի հաշվարկի (հայտարարագրի) ներկայացման ժամկետը:

11.2. Հարկային մարմնում հաշվառվող բոլոր պարտավորությունները մարելուց հետո հարկ վճարողի այլ պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման ենթակա գումարը հարկ վճարողի դիմումի հիման վրա ենթակա է վերադարձման` անկախ այլ մարմիններում հաշվառվող պարտավորությունների առկայությունից, եթե հարկ վճարողը վերջիններս հաշվանցելու վերաբերյալ դիմում չի ներկայացրել:

11.3. Օրենքով սահմանված կարգով վերադարձման ենթակա հարկի գումարները (բացառությամբ՝ ավելացված արժեքի հարկի գումարների) վերադարձվում են հարկ վճարողին՝ համապատասխան դիմում ներկայացնելու օրվան հաջորդող 30 օրվա ընթացքում: Ավելացված արժեքի հարկի զրոյական դրույքաչափով հարկվող գործարքների մասով վերադարձման ենթակա գումարները վերադարձվում են հարկ վճարողին համապատասխան դիմում ներկայացնելու օրվան հաջորդող 90 օրվա, իսկ հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ընտրանքային ուսումնասիրության կամ ստուգման արդյունքներով վերադարձ կատարվելու դեպքերում` դիմում ներկայացնելու օրվան հաջորդող 70 օրվա ընթացքում:

12. Հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ուսումնասիրություն կամ ստուգում անցկացնելու որոշում կայացնելու եւ եզրակացություն կազմելու ժամկետները

12.1. Կամերալ ուսումնասիրություն, հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ուսումնասիրություն եւ ստուգում անցկացնելու վերաբերյալ հարկային մարմինը որոշում է կայացնում  դիմումը ստանալուն հաջորդող ոչ ավելի քան հինգ աշխատանքային օրվա ընթացքում: Առանց հարկ վճարողի դիմումի, կամերալ ուսումնասիրությամբ, հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցում իրականացնելիս այդպիսի ուսումնասիրություն անցկացնելու վերաբերյալ որոշում է կայացվում հաշվանցման ենթակա գումար բացահայտելու օրվան հաջորդող տաս աշխատանքային օրվա ընթացքում:

12.2. Հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցելու եւ (կամ) վերադարձնելու մասին համապատասխան եզրակացությունը կազմվում է հետեւյալ ժամկետներում.

հարկ վճարողի այլ պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա գումարը կամերալ ուսումնասիրությամբ արձանագրվելու դեպքում՝ կամերալ ուսումնասիրության ավարտից հետո՝ երեք աշխատանքային օրվա ընթացքում,

հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ուսումնասիրությամբ կամ ստուգմամբ հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցում եւ (կամ) վերադարձ կատարելու դեպքերում` համապատասխանաբար ուսումնասիրությունը կամ ստուգումն ավարտելու օրվան հաջորդող հինգ աշխատանքային օրվա ընթացքում:

13. Ուսումնասիրության ժամկետի ընթացքի կասեցումը

13.1. Ուսումնասիրության ժամկետի ընթացքը կասեցվում է, եթե

ա) վճարողի կողմից չեն uտեղծվել ուuումնաuիրության անցկացման պայմաններ (այդ թվում` չեն ներկայացվել կամ մասնակիորեն են ներկայացվել հարկերի հաշվարկմանը կամ կատարված վճարումներին վերաբերվող փաստաթղթերը),

բ) հաշվանցվող կամ վերադարձվող գումարների առաջացման հիմք հանդիuացած գործարքների հետ կապված անհնար է կատարել ուuումնաuիրություն` մինչեւ քաղաքացիական կամ քրեական դատավարության կարգով քննվող գործով կամ հարցով որոշում ընդունելը:

13.2. Առանձին հարկատեսակի կամ գործարքի մաuով ոչ ամբողջական փաuտաթղթեր ներկայացնելու կամ ուuումնաuիրության անցկացումն անհնարին լինելու դեպքերում ուuումնաuիրության ժամկետի ընթացքը (հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ժամկետի ընթացքը) կաuեցվում է միայն այդ հարկատեսակի կամ գործարքի մաuով:

13.3. Ուսումնասիրության ժամկետի ընթացքի կասեցման դեպքում հարկ վճարողը գրավոր տեղեկացվում է ուսումնասիրության ընթացքի կասեցնելու մասին` նշելով այն հանգամանքները, որոնք հիմք են հանդիսացել նման որոշում ընդունելու համար:

13.4. Ուսումնասիրության կասեցման հիմքերը վերացվելու դեպքում ուսումնասիրությունը շարունակվում է, իսկ հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձի ժամկետի ընթացքը կասեցված համապատասխան գումարները ուսումնասիրության արդյունքներով հանվում են հարկի չհաշվանցվող մնացորդից:

14. Ստուգումների անցկացումը

14.1. Հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձի  հիմնավորվածության արձանագրման նպատակով հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ստուգում անց է կացվում հարկ վճարողի այլ պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման վերաբերյալ դիմումի, կամ համապատասխան ստուգում անցկացնելու վերաբերյալ հարկ վճարողի դիմումի հիման վրա: Ստուգում կարող է իրականացվել առանց հարկ վճարողի դիմումի, եթե հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ուսումնասիրության ժամանակ բացահայտվել են ավելացված արժեքի կամ ակցիզային հարկով հարկվող շրջանառությունը պակաս ցույց տալու, կամ օրենքով սահմանված կարգով հաշվարկվող գումարից ավելի չափով հաշվանցումներ կատարելու փաստեր:

14.2. Հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց գումարների հաշվանցում եւ (կամ) վերադարձ կարող է իրականացվել նաեւ պետական բյուջեի հետ փոխհարաբերության ճշտության ստուգման արդյունքներով, եթե հարկ վճարողի կողմից ստուգման ընթացքում ներկայացվել է համապատասխան դիմում:

14.3. Պետական բյուջեի հետ փոխհարաբերությունների ճշտության կամ հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ստուգման ընթացքում ստուգվում է հարկ վճարողի կողմից ավելացված արժեքի հարկի եւ (կամ) ակցիզային հարկի հաշվարկման եւ ձեռքբերումների մասով հաշվանցումների կատարման համապատասխանությունը օրենքով սահմանված պահանջներին: Պետական բյուջեի հետ փոխհարաբերությունների ճշտության կամ հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ստուգման ընթացքում ճշտվում են ավելացված արժեքի հարկի եւ (կամ) ակցիզային մասով հարկ վճարողի այլ պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա գումարները:

14.4. Ստուգման ընթացքում օրենքով սահմանված պահանջների խախտման դեպքեր հայտնաբերելու դեպքում ստուգվող անձը ենթարկվում է օրենքով սահմանված պատասխանատվության: Ստուգման ընթացքում վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ)  վերադարձման ենթակա ավելացված արժեքի հարկի, ակցիզային հարկի գումարից նվազեցվում է օրենքով սահմանված պահանջների խախտման համար առաջադրված պարտավորությունների գումարը (եւ հակառակը):

14.5. Հարկային հաշվանցումների ստուգումից հետո անցկացված` պետական բյուջեի հետ փոխհարաբերությունների ճշտության ստուգմամբ կամ վերստուգմամբ հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա գումարները, կամ առաջադրված պարտավորությունները կարող են ճշգրտվել, եթե հայտնաբերվել են օրենքով սահմանված պահանջների խախտման նոր դեպքեր, կամ հարկային պարտավորությունների հաշվարկման (կամ առաջադրման) սխալներ (հաշվանցումը եւ (կամ) վերադարձը համարվել է չհիմնավորված):

15. Ավելացված արժեքի հարկի, ակցիզային հարկի գումարների հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ուսումնասիրությունների կամ ստուգումների անցկացումը

15.1. Ավելացված արժեքի հարկի կամ ակցիզային հարկի մասով տվյալ հարկատեսակի հաշվանցումները կատարվում են օրենքով սահմանված կարգով՝ հարկատեսակի հաշվարկի ներկայացմամբ: Նշված հաշվանցումների ուսումնասիրություններ կարող են անցկացվել, եթե.

ա) հարկային մարմնի կողմից անցկացված կամերալ ուսումնասիրություններով հայտնաբերվել են հարկային մարմին ներկայացված հաշվարկներում, հայտարարագրերում, հաշվետվություններում կամ տեղեկություններում արտացոլված տվյալների միջեւ անհամապատասխանություններ կամ անճշտություններ, եւ դրանց վերաբերյալ հարկ վճարողի կողմից ճշգրտված հաշվարկներ կամ հիմնավորված բացատրություններ չեն ներկայացվել,

բ) հարկային մարմնի կողմից անցկացված կամերալ ուսումնասիրություններով պարզվել է, որ հարկ վճարողի մեկ տարին գերազանցող ժամանակահատվածում աճում է պետական բյուջեից հաշվանցվող գումարի մեծությունը,

գ) հարկ վճարողի կողմից ներմուծումների կամ ՀՀ տարածքում ձեռքբերումների ծավալը  երկու տարուց ավելի ժամանակահատվածում գերազանցել է իրացված ապրանքներից հասույթը:

15.2. Հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ուսումնասիրության ընթացքում ավելացված արժեքի հարկով հարկվող շրջանառությունը պակաս ցույց տալու կամ օրենքով սահմանված կարգով հաշվարկվող գումարից ավելի չափով հաշվանցումներ կատարելու փաստեր  հայտնաբերելու դեպքերում հարկային մարմինը իրավասու է սույն կարգին համապատասխան անցկացնել ստուգում:

16. Հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ընտրանքային ուսումնասիրությունների եւ ստուգումների անցկացումը

16.1. Հարկային մարմինը իրականացնում է ավելացված արժեքի հարկի եւ ակցիզային հարկի մասով հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ընտրանքային եւ արագացված ուսումնասիրություն կամ ստուգում, եթե հարկ վճարողի.

ա) հաշվետու ժամանակաշրջանին նախորդող 4 եռամuյակների ընթացքում ԱԱՀ-ի զրոյական դրույքաչափով հարկվող գործարքների իրացման շրջանառությունը կազմում է հարկվող ընդհանուր շրջանառության առնվազն 50 տոկոuը, եւ,

բ) ժամկետանց հարկային պարտավորությունների գումարը հաշվետու ժամանակաշրջանին նախորդող 4 եռամuյակների ընթացքում չի գերազանցել նույն ժամանակահատվածում հաշվարկված հարկային պարտավորությունների 10 տոկոuը, եւ,

գ) մոտ անցկացված վերջին երեք հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ուսումնասիրության (ստուգման) ժամանակ արձանագրված եւ չհիմնավորված համարվող ավելացված արժեքի հարկի կամ ակցիզային հարկի գումարը չի  գերազանցել հարկ վճարողի կողմից ներկայացված` այլ հարկային  պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձման ենթակա գումարի 3 տոկոuը, եւ,

դ) մոտ հաշվետու եռամuյակին նախորդող 4 եռամuյակների ընթացքում անցկացված` Հայաuտանի Հանրապետության պետական բյուջեի հետ փոխհարաբերության ճշտության կամ հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ (կամ) վերադարձի հիմնավորվածության uտուգման` Հայաuտանի Հանրապետության oրենuդրությամբ uահմանված կարգով վավեր համարվող ակտով առաջադրված հարկային պարտավորությունների ընդհանուր գումարը չի գերազանցել համախառն եկամտի մեկ տոկոuը:

16.2. Ընտրանքային եւ արագացված ստուգման ընթացքում ներկայացված փաստաթղթերը ուսումնասիրվում են ընտրանքային կարգով: Ընտրանքային եւ արագացված ուսումնասիրության տեւողությունը չի գերազանցում երեք, իսկ ընտրանքային եւ արագացված ստուգման տեւողությունը` յոթ աշխատանքային օրը:

16.3. Հարկային հաշվանցումների եւ (կամ) վերադարձի ընտրանքային ուսումնասիրություն կամ ստուգում անցկացնելու որոշում ընդունում է հարկային մարմնի ղեկավարը:

17. Այլ պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման եւ վերադարձման ընթացակարգերը

17.1. Հարկային մարմնի կողմից հաշվանցման կամ վերադարձման ներկայացված` կազմված եզրակացություններում նշված գումարը, ոչ ուշ քան վերադաս հարկային մարմին եզրակացությունները (կամ եզրակացությունների մասին ամփոփ տեղեկանքները) վերադաս հարկային մարմին ուղարկելու օրվան հաջորդող աշխատանքային օրը, նախնական կարգով արտացոլվում է հարկային մարմնում վարվող՝ հարկ վճարողի անձնական հաշվի քարտում (կատարվում է նախնական գրառում):

17.2. Հաշվանցում կամ վերադարձ կատարելու մասին հարկային (տարածքային) մարմնի կողմից կազմված եզրակացությունը, իսկ մեկից ավելի եզրակացությունների առկայության դեպքում՝ եզրակացությունների մասին ամփոփ տեղեկանքը, ոչ ուշ, քան որեւէ եզրակացություն կազմելուն հաջորդող երրորդ աշխատանքային օրը ուղարկվում է վերադաս հարկային մարմին` եզրակացությունների հիման  վրա հաշվանցումները եւ (կամ) վերադարձները օրենքով սահմանված պահանջներին համապատասխան կատարելու հանգամանքները ստուգելու եւ հաշվառում իրականացնելու համար: Կատարվող հաշվանցումները կամ վերադարձը վերադաս հարկային մարմնի կողմից ընդունվելու դեպքում եզրակացությունը կամ եզրակացությունների մասին ամփոփ տեղեկանքը ոչ ուշ, քան այն ստանալու օրվան հաջորդող հինգերորդ աշխատանքային օրը ուղարկվում է Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների եւ էկոնոմիկայի նախարարություն:

17.3. Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների եւ էկոնոմիկայի նախարարությունը եզրակացությունների կամ եզրակացությունների մասին ամփոփ տեղեկանքների հիման վրա դրանք ստանալուց ոչ ուշ, քան տասներորդ աշխատանքային օրը կատարում է անհրաժեշտ հաշվանցումները` անհրաժեշտության դեպքում դրանք ուղարկելով համապատասխան գանձապետական բաժանմունքներ:

17.4. Հարկային (տարածքային) մարմինը բյուջետային հաշվի քաղվածքների հիման վրա  հարկ վ՟ճա՟րող՟նե՟րի անձնական հաշվի քարտերում կատարում է հաշվանցված գումարի վերջնական ձեւակերպում:

17.5. Գումարների վերադարձը գանձապետական հաշիվներով իրականացնում է գանձապետարանը՝ գումարը փոխանցելով հարկ վճարողի բանկային հաշվին: Այն դեպքերում, երբ հարկ վճարողը չունի բանկային հաշիվ՝ գումարը փոխանցվում է հարկ վճարողի կողմից առաջարկված առեւտրային բանկ՝ ֆիզիկական անձի անձնագրային տվյալներով:

17.6. Եզրակացությունները կամ եզրակացությունների մասին ամփոփ տեղեկանքները ստանալուց հետո Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների եւ էկոնոմիկայի նախարարությունը գումարների վերադարձման համար օրենքով սահմանված ժամկետներում (այդ ժամկետների ավարտից ոչ ուշ) իրականացնում է գումարների վերադարձը:

18. Գերատեսչական նորմատիվ իրավական ակտերի ընդունումը

18.1. Անհրաժեշտության դեպքում սույն կարգի կիրառման հետ կապված գերատեսչական իրավական ակտերն ընդունում է հարկային մարմինը` համաձայնեցնելով ՀՀ ֆինանսների եւ էկոնոմիկայի նախարարության հետ:»:

Հոդված 3. Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող տասներորդ օրվանից:
 

Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 83.5-րդ հոդվածի համաձայն` իրավաբանական անձանց, ձեռնարկատիրական գործունեությամբ զբաղվող ֆիզիկական անձանց գործունեության նկատմամբ հսկողություն եւ վերահսկողություն  (այդ թվում` ստուգում, ուսումնասիրություն, տեսչական ստուգում) իրականացնելու դեպքերը, պայմանները եւ կարգը սահմանվում են բացառապես Հայաստանի Հանրապետության օրենքներով, իսկ հարկային օրենսդրությունում առկա են նման դրույթներ, որոնք սահմանված են Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշումներով եւ այլ իրավական ակտերով, այլ ոչ թե Հայաստանի Հանրապետության օրենքներով:

Ներկայումս Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշումներով սահմանված` հարկային մարմինների կողմից իրականացվող ուսումնասիրություններին վերաբերող դրույթները կարգավորվում են Հայաստանի Հանրապետության կառա՟վարության 2002 թվականի մայիսի 11-ի «Որեւէ հարկային պարտավորությունից ավելի վճարված գումարների (գերավճարներ) հաշվանցման եւ վերադարձի դեպքերում եւ հսկիչ գնումների իրականացման դեպքում հարկային մարմնի կողմից ուսումնասիրությունների իրականացման կարգերը հաստատելու մասին» N 502, Հայաստանի Հանրապետության  կառավարության 2004 թվականի դեկտեմբերի 2-ի «Ավելացված արժեքի հարկի զրոյական դրույքաչափով հարկվող գործարքների գծով հարկ վճարողի այլ հարկային պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման կամ վերադարձման համար փաստաթղթերը ներկայացնելու, այլ գործարքների գծով վերադարձման ենթակա գումարների հիմնավորվածությունը հաստատող տեղեկանքը տրամադրելու կարգը հաստատելու մասին» N 1923-Ն որոշումներով, ինչպես նաեւ Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների եւ էկոնոմիկայի նախարարի 1998 թվականի դեկտեմբերի 8-ի «Հայաստանի Հանրապետության պետական եւ համայնքային բյուջեների հարկային պարտավորություններից ավելի վճարած գումարը հարկ վճարողների այլ պարտավորությունների դիմաց հաշվանցման կամ վերադարձման կարգը հաստատելու մասին» N 400 հրամանով:

Սահմանադրական պահանջի ապահովման նպատակով անհրաժեշտ է ուսումնասիրություններին վերաբերող դրույթները սահմանել օրենքներով, ինչի նպատակով էլ մշակվել են ներկայացված օրենքների նախագծերը: Միաժամանակ անհրաժեշտ էր օրենքների շարադրանքից հանել տարընթերցումների տեղիք տվող դրույթները: