Հոդված 1. Հայաստանի Հանրապետության 2016 թվականի հոկտեմբերի 4-ի հարկային օրենսգրքի (այսուհետ՝ Օրենսգիրք) 4-րդ հոդվածի 1-ին մասում`

1) 77-րդ կետում «(քաղվածք)» բառից հետո «:» կետադրական նշանը փոխարինել «.» կետադրական նշանով,

2) լրացնել 78-րդ կետ` հետեւյալ բովանդակությամբ.

«78) բանկային հաշվի ամփոփ տեղեկություն` հարկ վճարողի բանկային հաշվի, արժույթի, հարկային տարվա հունվարի 1-ի եւ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ առկա մնացորդի, ինչպես նաեւ հարկային տարվա ընթացքում բանկային հաշվին մուտքագրված գումարների հանրագումարի եւ ելքագրված գումարների հանրագումարի վերաբերյալ տվյալներ:»:

Հոդված 2. Օրենսգրքի 341-րդ հոդվածի 4-րդ մասում՝

1) 3-րդ կետում «ներառյալ» բառից հետո «:» կետադրական նշանը փոխարինել «.» կետադրական նշանով,

2) լրացնել 4-րդ կետ` հետեւյալ բովանդակությամբ.

«4) բանկային հաշվի քաղվածքը ստանալու վերաբերյալ հարկ վճարողին կատարված հարցման դեպքերը, երբ ստուգման ընթացքը կասեցվում է մինչեւ Օրենսգրքի 4-րդ հոդվածի 1-ին մասի 77-րդ կետով սահմանված տեղեկություններին համապատասխանող բանկային հաշվի քաղվածքը ստուգում իրականացնող պաշտոնատար անձի (անձանց) ստանալու օրը ներառյալ, բայց ոչ ավելի, քան 180 օրով:»:

Հոդված 3. Օրենսգրքի 350.1-րդ հոդվածը շարադրել նոր խմբագրությամբ` հետեւյալ բովանդակությամբ.

«Հոդված 350.1. Բանկային հաշվի քաղվածքի եւ ամփոփ տեղեկությունների ստացումը

1. Օրենսգրքի 332-րդ հոդվածով սահմանված կարգով հարկային հսկողության շրջանակներում ռիսկերի գնահատման նպատակով հարկային մարմինը հարկ վճարողի յուրաքանչյուր բանկային հաշվի ամփոփ տեղեկությունները էլեկտրոնային համակարգի միջոցով ստանում է Հայաստանի Հանրապետության առեւտրային բանկերից՝ Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի միջոցով` մինչեւ շահութահարկի հաշվարկի, իսկ անհատ ձեռնարկատեր կամ նոտար չհանդիսացող ֆիզիկական անձանց դեպքում` եկամտային հարկի տարեկան հաշվարկի (հայտարարագրի) ներկայացման` Օրենսգրքով սահմանված վերջնաժամկետը:

Սույն մասով նախատեսված էլեկտրոնային համակարգի տեխնիկական բնութագիրը եւ տեղեկությունների փոխանցման կարգը եւ փոխանցվող տվյալների տիպային ձեւաչափը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկը` համաձայնեցնելով հարկային մարմնի հետ:

2. Օրենսգրքի 17-րդ բաժնով սահմանված հարկային հսկողության շրջանակներում հարկ վճարողի բանկային հաշվի քաղվածքը (հարկային հսկողության ժամանակահատվածի) ստանալու նպատակով հարկային մարմինը հաշվետվությունների ներկայացման էլեկտրոնային կառավարման համակարգի հարկ վճարողի անձնական էջի միջոցով հարցում է կատարում հարկ վճարողին, որը պարտավոր է հարցումը ստանալուց հետո 3 աշխատանքային օրվա ընթացքում, իսկ անհատ ձեռնարկատեր կամ նոտար չհանդիսացող հարկ վճարող ֆիզիկական անձինք` 5 աշխատանքային օրվա ընթացքում հարկային մարմնին տրամադրել առեւտրային բանկի կողմից հաստատված բանկային հաշվի քաղվածքը: Սույն մասով նախատեսված հարցումը էլեկտրոնային կառավարման համակարգի միջոցով ծանուցելու դեպքում համարվում է ստացված հաշվետվությունների ներկայացման էլեկտրոնային կառավարման համակարգի հարկ վճարողի անձնական էջում տեղադրելու հաջորդ օրը:

Հարկային մարմնի կողմից սույն մասով սահմանված հարկ վճարողին հարցման կարգը եւ ձեւը, հարկ վճարողի կողմից բանկային հաշվի քաղվածքի տրամադրման կարգը սահմանում է Կառավարությունը:

3. Հարկ վճարողի կողմից սույն հոդվածի 2-րդ մասով սահմանված հարկային մարմնի հարցումը ստանալուց հետո նույն մասով սահմանված ժամկետներում բանկային հաշվի քաղվածքի չտրամադրման դեպքում, հարկային մարմինը բանկային հաշվի քաղվածքը ստանում է դատարանի որոշման հիման վրա` Հայաստանի Հանրապետության վարչական դատավարության օրենսգրքով սահմանված կարգով: »:

Հոդված 4. Եզրափակիչ մաս եւ անցումային դրույթներ

1. Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:

Սույն օրենքի 3-րդ հոդվածով նոր խմբագրությամբ շարադրվող Օրենսգրքի 350.1-ին հոդվածի 2-րդ մասով սահմանված դրույթները տարածվում են հետեւյալ ժամկետներում եկամտային հարկի տարեկան հաշվարկներ (հայտարարագրեր) ներկայացնելու պարտականություն ունեցող ֆիզիկական անձանց նկատմամբ.

1) 2023 թվականի հարկային տարվա համար՝

ա. 2023 թվականի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ «Հանրային ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված պետական ծառայության, համայնքային ծառայության եւ (կամ) հանրային պաշտոններ զբաղեցնող Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներ, բացառությամբ Օրենսգրքի 156-րդ հոդվածի 4.1-ին մասի 3-րդ կետի 2-րդ պարբերությամբ սահմանված անձանցից,

բ. Հայաստանի Հանրապետության ռեզիդենտ հանդիսացող Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներ, որոնք 2023 թվականի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ հանդիսանում են (հանդիսացել են) 2022 թվականի արդյունքներով մեկ միլիարդ դրամ եւ ավելի համախառն եկամուտ հայտարարագրած Հայաստանի Հանրապետության ռեզիդենտ առեւտրային կազմակերպության մասնակից (բաժնետեր, փայատեր, անդամ),

գ. Հայաստանի Հանրապետության ռեզիդենտ հանդիսացող Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներ, որոնք «Փողերի լվացման եւ ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված իրական շահառու են համարվում,

դ. Հայաստանի Հանրապետության ռեզիդենտ հանդիսացող Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներ, որոնք 2023 թվականի ընթացքում ստացել են 20 միլիոն դրամի չափով կամ ավելի փոխառություն.

2) 2024 թվականի հարկային տարվա համար՝

ա. 2024 թվականի ընթացքում վարձու աշխատող համարված՝ սույն պարբերության 1-ին կետում չնշված՝ Հայաստանի Հանրապետության ռեզիդենտ հանդիսացող Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներ,

բ. 2024 թվականի ընթացքում քաղաքացիաիրավական պայմանագրերի շրջանակում հարկվող եկամուտ ստացած՝ սույն պարբերության 1-ին կետում չնշված՝ Հայաստանի Հանրապետության ռեզիդենտ հանդիսացող Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներ,

գ. 2024 թվականի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ «Հանրային ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված պետական ծառայության, համայնքային ծառայության եւ (կամ) հանրային պաշտոններ զբաղեցնող Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներ, բացառությամբ Օրենսգրքի 156-րդ հոդվածի 4.1-ին մասի 3-րդ կետի 2-րդ պարբերությամբ սահմանված անձանցից,

դ. Հայաստանի Հանրապետության ռեզիդենտ հանդիսացող Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներ, որոնք 2024 թվականի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ հանդիսանում են (հանդիսացել են) 2023 թվականի արդյունքներով մեկ միլիարդ դրամ եւ ավելի համախառն եկամուտ հայտարարագրած Հայաստանի Հանրապետության ռեզիդենտ առեւտրային կազմակերպության մասնակից (բաժնետեր փայատեր, անդամ),

ե. Հայաստանի Հանրապետության ռեզիդենտ հանդիսացող Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներ, որոնք «Փողերի լվացման եւ ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված իրական շահառու են համարվում,

զ. Հայաստանի Հանրապետության ռեզիդենտ հանդիսացող Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներ, որոնք 2024 թվականի ընթացքում ստացել են 20 միլիոն դրամի չափով կամ ավելի փոխառություն,

է. սույն պարբերության 1-ին կետում նշված ֆիզիկական անձինք.

3) 2025 թվականի եւ դրան հաջորդող հարկային տարիների համար՝ Հայաստանի Հանրապետության ռեզիդենտ հանդիսացող Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներ.

4) Սույն պարբերության 1-ին եւ 2-րդ կետերով նախատեսված կարգավորումները չեն տարածվում 2023 թվականի եւ 2024 թվականի հաշվետու տարիների համար եկամտային հարկի տարեկան հաշվարկ (հայտարարագիր) չներկայացնող այն անձանց նկատմամբ, որոնց վերաբերող տեղեկատվությունն օրենսդրությամբ սահմանված է որպես սահմանափակ օգտագործման ենթակա տեղեկատվություն՝ սահմանափակ օգտագործման ենթակա տեղեկատվություն համարվող՝ հարկվող եկամուտների մասով:

2. Հարկային մարմինը սույն օրենքի 3-րդ հոդվածով նոր խմբագրությամբ շարադրվող Օրենսգրքի 350.1-ին հոդվածի 1-ին մասով սահմանված հարկ վճարողի յուրաքանչյուր բանկային հաշվի ամփոփ տեղեկությունները 2023 թվականի հարկային տարվա համար ստանում է մինչեւ 2024 թվականի հոկտեմբերի 1-ը:

ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄ

«ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՀԱՐԿԱՅԻՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԵՎ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔԻ ՆԱԽԱԳԾԻ ԸՆԴՈՒՆՄԱՆ

1. Իրավական ակտի անհրաժեշտությունը (նպատակը).

«Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագծի նպատակը ռիսկերի կառավարման համակարգին ինտեգրելու համար հարկ վճարողների բանկային հաշիվների շարժի վերաբերյալ ամփոփ տեղեկատվության տրամադրման, ինչպես նաեւ հարկային ստուգումների եւ ուսումնասիրությունների ընթացքում հարկային մարմնին բանկային քաղվածքների տրամադրման գործընթացի կարգավորումն է:

2. Կարգավորման հարաբերությունների ներկա վիճակը եւ առկա խնդիրները.

ՀՀ հարկային օրենսգրքի (այսուհետ` Օրենսգիրք) 33-րդ հոդվածի 1-ին մասի 8-րդ կետի համաձայն` հարկ վճարողը (հարկային գործակալը) եւ դրա պաշտոնատար անձը պարտավոր է աշխատանքային պայմաններ ապահովել հարկային հսկողության իրականացման համար, այդ թվում` հարկային հսկողություն իրականացնող պաշտոնատար անձանց տրամադրել հարկի կամ վճարի հաշվարկման եւ վճարման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը, տվյալները եւ այլ տեղեկությունները, դրանց լուսապատճենները (լուսապատճենահանման ծախսերը կատարվում են հարկային մարմնի միջոցների հաշվին) կամ կրկնօրինակները:

Նույն մասի 10-րդ կետի համաձայն` հարկ վճարողը (հարկային գործակալը) եւ դրա պաշտոնատար անձը պարտավոր է չխոչընդոտել հարկային հսկողություն իրականացնող պաշտոնատար անձանց ծառայողական պարտականությունների կատարմանը, կատարել նրանց օրինական պահանջները:

Օրենսգրքի 350-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն հարկային մարմինը հարկային հսկողություն իրականացնելիս օգտագործում է հարկային մարմնին տրամադրված կամ հարկային մարմնի կողմից ստացված, այդ թվում՝ հրապարակային աղբյուրներում (համացանցում) կամ ինքնաշխատ տեղեկատվական բազաներում առկա, ինչպես նաեւ հարկ վճարողների կողմից իրենց կամ այլ հարկ վճարողների վերաբերյալ իրենց մոտ առկա կամ պահվող՝ հարկերի հաշվարկմանն առնչվող գործարքների, Կառավարության սահմանած ցանկում ընդգրկված եւ Կառավարության սահմանած կարգով ներկայացվող ապրանքների, ծառայությունների, աշխատանքների ծավալների, դրանց տեղաշարժի, իրացման փաստացի գների, ինչպես նաեւ իրենց կողմից եւ իրենց հաշվին վճարված եկամուտների, պահված հարկերի, գույքի կամ եկամուտների, հարկման նպատակով անհրաժեշտ այլ տվյալների վերաբերյալ տեղեկությունները, այդ թվում՝ երրորդ անձից ստացված տեղեկությունները, վարչական կամ քրեական վարույթում կամ օպերատիվ հետախուզական գործունեության ընթացքում կամ արդյունքում որպես ապացույց գնահատվող գործում առկա բացատրությունները, ցուցմունքները, փորձագիտական եզրակացությունները, փաստաթղթերը, նյութերը, իրերը, ինչպես նաեւ այն հանգամանքները, որոնք իր հայեցողությամբ հարկային մարմինը պիտանի եւ անհրաժեշտ է համարում գործի փաստական հանգամանքների բացահայտման եւ գնահատման համար:

Նույն հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն բանկային, առեւտրային, հարկային կամ օրենքով պահպանվող այլ գաղտնիք կազմող տեղեկությունները հարկային մարմինը պահպանում է Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով:

Օրենսգրքի 350.1-ին հոդվածի համաձայն` Օրենսգրքի 17-րդ բաժնով սահմանված հարկային հսկողության շրջանակում բանկային գաղտնիք համարվող տեղեկություններ ստանալու նպատակով հարկային հսկողություն իրականացնող պաշտոնատար անձինք հարկ վճարողից (բացառությամբ ֆիզիկական անձի) գրավոր պահանջում են էլեկտրոնային կամ թղթային եղանակով տրամադրել հարկային հսկողության ժամանակահատվածին վերաբերող յուրաքանչյուր հաշվի վերաբերյալ էլեկտրոնային կամ թղթային բանկային հաշվի քաղվածքը, ինչպես նաեւ սույն կետում նշված բանկային հաշվի քաղվածքը հարկային մարմնի կողմից Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի միջոցով ստանալու համաձայնությունը:

Նույն հոդվածի համաձայն` հարկ վճարողի (բացառությամբ ֆիզիկական անձի) կողմից հարկային հսկողություն իրականացնող պաշտոնատար անձանց գրավոր պահանջով բանկային հաշվի քաղվածք չտրամադրվելու դեպքում, հարկային մարմինը բանկային հաշվի քաղվածքը ստանում է դատարանի որոշման հիման վրա` Հայաստանի Հանրապետության վարչական դատավարության օրենսգրքով սահմանված կարգով:

Միաժամանակ, Օրենսգրքի համաձայն (տես` 132-րդ հոդվածի 2-րդ մաս, 142-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետ)` հարկ վճարողների բազմաթիվ հարկման օբյեկտների հաշվառումը իրականացվում է (հարկի հաշվարկը կատարվում է) հաշվառման դրամարկղային մեթոդով, իսկ Օրենսգրքի 15-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետի համաձայն` հաշվառման դրամարկղային մեթոդը նշանակում է, որ հարկ վճարողը եկամուտների եւ ծախսերի հաշվառումն իրականացնում է՝ ելնելով հատուցումների ստացման կամ վճարումների կատարման պահից՝ անկախ իր կողմից այդ եկամուտների ստացման իրավունքը ձեռք բերելու կամ իր համար այդ ծախսերը ճանաչելու պահից:

Օրենսգրքի 332-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` Օրենսգրքով սահմանված դեպքերում հարկային մարմինը հարկային հսկողությունն իրականացնում է ընտրողականության սկզբունքով՝ կիրառելով ռիսկերի կառավարման համակարգը:

Բացի այդ, 23.12.2023թ. թիվ ՀՕ-593-Ն օրենքով Օրենսգրքում 2023թ. հունվարի 1-ից ուժի մեջ մտած փոփոխություններով ըստ էության ներդրվել է անհատ ձեռնարկատեր կամ նոտար չհանդիսացող ֆիզիկական անձանց եկամուտների հայտարարագրման համակարգը:

Հարկ է ըդգծել, որ հարկային մարմինը՝ որպես օրենքով պահպանվող գաղտնիք տիրապետող եւ օգտագործող մարմին, իրավասու է ստանալ օրենքով պահպանվող գաղտնիք, այդ թվում` անձնական տվյալ հանդիսացող, բանկային, առեւտրային, հարկային կամ օրենքով պահպանվող այլ գաղտնիք կազմող տեղեկությունները եւ դրանք օգտագործել հարկային հսկողության շրջանակներում, իսկ հարկ վճարողները պարտավոր են Օրենսգրքով սահմանված դեպքերում եւ կարգով տրամադրել հարկային մարմնին նշված տեղեկատվությունը: Միաժամանակ, հարկային մարմնը պարտավոր է պահպանել բանկային, առեւտրային, հարկային կամ օրենքով պահպանվող այլ գաղտնիք կազմող տեղեկատվությունը Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով:

Վերոգրյալ իրավակարգավորումների շրջանակներում` հարկային մարմինը, հանդիսանալով հարկային հարաբերությունները կարգավորող իրավական ակտերի համատարած եւ ճիշտ կիրառությունը ապահովող մարմին, չունի համապատասխան հնարավորություն.

1) Ռիսկերի կառավարման համակարգում ինտեգրելու նաեւ դրամական հոսքերի վերաբերյալ տեղեկատվությունը (որն առավել թիրախային կդարձնի ընտրողականության սկզբունքը), քանի որ չի տիրապետում հարկ վճարելու պարտականություն ունեցող հարկ վճարողների դրամական հոսքերի վերաբերյալ որեւէ տեղեկատվության, որը ըստ էության ուղղակիորեն կարող են կապ ունենալ հարկային պարտավորությունների կատարման հետ:

2) Ստուգումների եւ ուսումնասիրությունների ընթացքում բանկային քաղվածքները հարկային մարմնին տրամադրելու պարտավորություն ունեցող, սակայն դրանք չտրամադրող` ոչ օրինապահ հարկ վճարողների նկատմամբ կիրառելու համապատասխան պատասխանատվության միջոցներ:

3) Հարկ վճարելու պարտականություն ունեցող եւ անհատ ձեռնարկատեր կամ նոտար չհանդիսացող ֆիզիկական անձանց գծով ստանալու հարկերի հաշվարկման առնչվող բանկային հաշվի քաղվածքները, այնինչ` 23.12.2023թ. թիվ ՀՕ-593-Ն օրենքով Օրենսգրքում 2023թ. հունվարի 1-ից ուժի մեջ մտած փոփոխություններով ներդրված անհատ ձեռնարկատեր կամ նոտար չհանդիսացող ֆիզիկական անձանց եկամուտների հայտարարագրման նկատմամբ հարկային հսկողության գործընթացը նույնպես վերապահված է հարկային մարմնին:

4) Գործող օրենսդրությամբ Հայաստանի Հանրապետության վարչական դատավարության օրենսգրքով սահմանված կարգով հարկային մարմինը կարող է ստանալ բանկային քաղվածքների վերաբերյալ տեղեկատվություն միայն կազմակերպությունների մասով, սակայն այն նույնպես երկարատեւ գործընթաց է:

Այսպիսով, հարկային եկամուտներ ապահովելու նպատակով բանկային գաղտնիք կազմող տեղեկությունների հասանելիությունը վարչարարության իրականացման համար կարեւոր քայլ է: Դրա մասին է վկայում նաեւ միջազգային փորձը: Մասնավորապես` Տնտեսական համագործակցության եւ զարգացման կազմակերպության (OECD) հարկաբյուջետային հարցերով հանձնաժողովի (այսուհետ՝ ՏՀԶԿ) կողմից 2000թ. «Հարկման նպատակով բանկային գաղտնիք համարվող տեղեկատվության մատչելիության բարելավում» զեկույցի մեջ եւս արձանագրվել է, որ շատ երկրներ այսօր ուղղակիորեն կամ անուղղակիորեն պետք է ապահովեն հարկային մարմինների հասանելիությունը բանկային գաղտնիք համարվող տեղեկատվությանը, որը կնպաստի վերջիններիս կողմից ամբողջությամբ կատարելու հարկերի (եկամուտների) հավաքագրման իրենց պարտականությունը: Նշված զեկույցում նախատեսվել է նաեւ, որ բանկային գաղտնիքի՝ հարկային մարմիններին հասանելի չլինելու պայմաններում հարկ վճարողներին հնարավորություն է տրվում կատարելու ապօրինի գործողություններ, խուսափել հարկերը վճարելուց եւ իրականացնել օրենքի շրջանցմամբ այլ ֆինանսական գործարքներ: Ըստ նշված զեկույցի՝ որոշ երկրներում բանկային գաղտնիք համարվող տեղեկատվությանը հարկային մարմիններն ունեն ուղղակի եւ անուղղակի ձեւերով հասանելիություն, այսինքն՝ կամ հարկային մարմինը ուղղակիորեն մուտք ունի բանկային տեղեկատվության կենտրոնացված տվյալների բազային կամ այդ տեղեկատվությունը ստանում են ուղղակիորեն բանկից:

Միաժամանակ, միջազգային տարբեր կառույցների կողմից իրականացված ուսումնասիրություններում եւ հրապարակված զեկույցներում եւս բազմիցս մատնանշվել է նշված ուղղություններում խնդիրների առկայությունը:

Մասնավորապես՝ Արժույթի միջազգային հիմնադրամի Հարկաբյուջետային հարցերի վարչության առաքելության 2020 թվականի փետրվարի 19-ից մարտի 3-ն ընկած ժամանակահատվածում Հայաստան կատարած այցելության եւ իրականացրած ուսումնասիրության արդյունքներով 2020 թվականի հունիսին հրապարակված «Կարգապահության ռազմավարության մշակում հարկային վարչարարության համար» զեկույցի «Ֆինանսական հաշվի տեղեկություններին ավտոմատ հասանելիության թույլատրում» ենթաբաժնի 44-րդ կետով անդրադարձ է կատարվել ՊԵԿ-ին՝ ֆինանսական հաշվի տեղեկություններին ավտոմատ հասանելիության անհրաժեշտությանը՝ Գլոբալ ֆորումի հանձնառությունների շրջանակում արտասահմանից հաշվետվությունների ներկայացմանը զուգահեռ: Զեկույցում նշված է, որ «հարկային ռիսկի տեսանկյունից տվյալների ամենանշանակալի աղբյուրը բանկերն ու ֆինանսական հաշիվների վերաբերյալ այլ տեղեկություններն են, իսկ հարկային նպատակով բանկային գաղտնիքի բարձր մակարդակի պահպանումը հակասում է միջազգային նորմերին, խրախուսում է հարկերի վճարումից չարամտորեն խուսափելուն եւ խաթարում է կամավոր հարկային կարգապահությունը: Նման մոտեցումը չի համապատասխանում նաեւ ՀՀ միջնաժամկետ հանձնառությանը՝ ոչ ռեզիդենտների բանկային տեղեկություններն ավտոմատ փոխանակելու եւ արտասահմանում ՀՀ ռեզիդենտների ունեցած հաշիվների վերաբերյալ փոխադարձ հաշվետվություններ ստանալուն: Առանց ներքին հարկ վճարողների վերաբերյալ բանկային հաշվետվությունները նման ավտոմատ կերպով ներկայացման, ՀՀ ռեզիդենտի չհայտարարագրած միջոցներն ավելի քիչ հավանական է, որ կհայտնաբերվեն, եթե դրանք պահվեն հայկական բանկում՝ օֆշորային վայրի փոխարեն»: Արժույթի միջազգային հիմնադրամը զեկույցում, ինչպես նաեւ հետագայում մի շարք քննարկումների ընթացքում առաջարկել է «նախատեսել ՊԵԿ-ին բանկային եւ այլ ֆինանսական հաշիվների վերաբերյալ տեղեկությունների ավտոմատ ներկայացման հնարավորություն՝ Գլոբալ ֆորումի հանձնառությունների շրջանակում արտասահմանից հաշվետվությունների ներկայացմանը զուգահեռ այն երկրի ներսում ներդնելով»:

Բացի այդ, Ֆրանսիայի օրենսդրությամբ Ֆրանսիայի հարկային մարմինը հասանելիություն ունի բանկային գաղտնիք համարվող տեղեկությունների բազային. մասնավորապես՝ հաճախորդի կողմից յուրաքանչյուր բանկային հաշիվ բացելու, դրամական փոխանցումներ կատարելու, այլ գործարքների վերաբերյալ: Հարկային ընթացակարգերի կանոնակարգի դրույթներին համապատասխան՝ ֆիսկալ գործակալները հարկային հսկողության նպատակով իրավունք ունեն վարկային կազմակերպություններից պահանջել տեղեկանքներ առեւտրային գրքերի, վարկային փաստաթղթերի, ինչպես նաեւ վարկային կազմակերպության ծառայողական փաստաթղթերի վերաբերյալ:

Գերմանիայի «Հարկային պարտավորությունների կատարումից խուսափելու կանխարգելման մասին» օրենքի շրջանակներում (ուժի մեջ է մտել 2017թ.) Գերմանիայի՝ հասարակական կառույցների, դատական ակտերի հարկադիր կատարողների հետ միաժամանակ, հարկային գործերով դաշնային կենտրոնական կառույցը իրավունք ունի բանկերից պահանջել եւ ստանալ բանկային գաղտնիք համարվող տեղեկություններ ներդրողների բանկային հաշիվների վերաբերյալ՝ առանց վերջիններիս այդ մասին ծանուցելու:

3. Առկա խնդիրների առաջարկվող լուծումները.

«Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագծով առաջարկվում է.

1) սահմանել, որ հարկային հսկողության շրջանակներում ռիսկերի գնահատման նպատակով հարկային մարմինը հարկ վճարողի յուրաքանչյուր բանկային հաշվի ամփոփ տեղեկությունները էլեկտրոնային համակարգի միջոցով ստանում է Հայաստանի Հանրապետության առեւտրային բանկերից՝ Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի միջոցով` մինչեւ շահութահարկի հաշվարկի, իսկ անհատ ձեռնարկատեր կամ նոտար չհանդիսացող ֆիզիկական անձանց դեպքում` եկամտային հարկի տարեկան հաշվարկի (հայտարարագրի) ներկայացման` Օրենսգրքով սահմանված վերջնաժամկետը,

2) բանկային հաշվի ամփոփ տեղեկությունը ներառում է հարկ վճարողի բանկային հաշվի, արժույթի, հարկային տարվա հունվարի 1-ի եւ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ առկա մնացորդի, ինչպես նաեւ հարկային տարվա ընթացքում բանկային հաշվին մուտքագրված գումարների հանրագումարի եւ ելքագրված գումարների հանրագումարի վերաբերյալ տվյալները,

3) եկամուտների հայտարարագրման համակարգին զուգահեռ նաեւ սահմանել անհատ ձեռնարկատեր կամ նոտար չհանդիսացող ֆիզիկական անձանց բանկային հաշվի քաղվածքները հարկային մարմնին տրամադրելու պարտականություն, որպեսզի ըստ էության հարկային մարմինը հնարավորություն ունենա սահմանելու հսկողություն հայտարարագրերում արտացոլված եկամուտների եւ հարկերի ճիշտ հայտարարագրման ուղղությամբ,

4) սահմանել հարկային հսկողության կասեցման հնարավորություն մինչեւ բանկային հաշվի քաղվածքի տրամադրումը, քանի որ հակառակ պարագայում (չկասեցնելու դեպքում) հարկային հսկողության ժամկետը կարող է ավարտվել, որի արդյունքում հարկային հսկողությունը համարվի թերի կատարված, քանի որ այն չի կարող համարվել լիարժեք` առանց բանկային հաշվի քաղվածքի տվյալների ուսումնասիրության,

5) նախատեսել բանկային հաշվի քաղվածքը չտրամադրելու դեպքում այն դատարանի որոշման հիման վրա` Հայաստանի Հանրապետության վարչական դատավարության օրենսգրքով սահմանված կարգով ստանալու հնարավորություն:

4. Կարգավորման առարկան.

«Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագծի նպատակը հարկ վճարողների բանկային հաշիվների շարժի վերաբերյալ ամփոփ տեղեկատվության տրամադրման, ինչպես հարկային ստուգումների եւ ուսումնասիրությունների ընթացքում հարկային մարմնին բանկային հաշիվների քաղվածքների տրամադրման գործընթացի կարգավորումն է:

5. Կապը ռազմավարական փաստաթղթերի հետ. Հայաստանի վերափոխման ռազմավարություն 2050, Կառավարության 2021-2026թթ. ծրագիր, ոլորտային եւ/կամ այլ ռազմավարություններ

Նախագծի ընդունումը չի բխում Հայաստանի վերափոխման ռազմավարություն 2050, Կառավարության 2021-2026թթ. ծրագրից, ոլորտային եւ/կամ այլ ռազմավարություններից:

6. Նախագծի մշակման գործընթացում ներգրավված ինստիտուտները եւ անձինք.

Նախագիծը մշակվել է Հայաստանի Հանրապետության պետական եկամուտների կոմիտեի կողմից:

7. Տեղեկատվություն լրացուցիչ ֆինանսական միջոցների անհրաժեշտության մասին

Նախագծի ընդունման կապակցությամբ լրացուցիչ ֆինանսական միջոցների անհրաժեշտություն չի նախատեսվում:

8. Իրավական ակտի ընդունման արդյունքում ակնկալվող արդյունքը.

«Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագծի մշակման նպատակը հարկ վճարողների բանկային հաշիվների շարժի վերաբերյալ ամփոփ տեղեկատվության տրամադրման, ինչպես հարկային ստուգումների եւ ուսումնասիրությունների ընթացքում հարկային մարմնին բանկային հաշիվների քաղվածքների տրամադրման գործընթացի, ինչպես նաեւ բանկային հաշվի քաղվածքը չտրամադրելու դեպքում այն դատարանի որոշման հիման վրա` Հայաստանի Հանրապետության վարչական դատավարության օրենսգրքով սահմանված կարգով ստանալու հնարավորության կարգավորումն է, եւ Նախագծերի ընդունման արդյունքում ակնկալվում է բարձրացնել հարկային կարգապահության մակարդակը, ապահովել հարկային մարմնին վերապահված հարկային հսկողության գործիքակազմի արդյունավետությունը:

ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

«ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՀԱՐԿԱՅԻՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԵՎ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔԻ ՆԱԽԱԳԾԻ ԸՆԴՈՒՆՄԱՆ ԿԱՊԱԿՑՈՒԹՅԱՄԲ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԲՅՈՒՋԵԻ ԵԿԱՄՈՒՏՆԵՐԻ ԷԱԿԱՆ ՆՎԱԶԵՑՄԱՆ ԿԱՄ ԾԱԽՍԵՐԻ ԱՎԵԼԱՑՄԱՆ ՄԱՍԻՆ

«Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագծի ընդունման կապակցությամբ Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեի եկամուտների էական նվազեցում կամ ծախսերի ավելացում չի նախատեսվում:

Տեղեկանք գործող օրենքի փոփոխվող հոդվածների վերաբերյալ

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշում

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի որոշում

Գրություն