ՄԱՍ ԱՌԱՋԻՆ

ԲԱԺԻՆ 1.

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

ԳԼՈՒԽ 1.

ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

Հոդված 1. Ընտրական օրենսգրքի կարգավորման առարկան

1. Սույն օրենսգրքով սահմանվում է Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի, Ազգային ժողովի, տեղական ինքնակառավարման մարմինների  ընտրությունների  ժամանակ  ընտրական իրավունքի  իրականացման կարգը,   երաշխիքները:

Հոդված 2. Ընտրական իրավունքի  հիմնական սկզբունքները

1. Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 4 հոդվածի համաձայն՝ Հանրապետության Նախագահի, Ազգային ժողովի, տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններն անցկացվում են ընդհանուր, հավասար, ուղղակի ընտրական իրավունքի հիման վրա՝ գաղտնի քվեարկությամբ:

2. Ընտրողները ընտրություններին մասնակցում են կամքի ազատ արտահայտությամբ, կամավոր հիմունքներով:

3. Ոչ ոք  իրավունք չունի հարկադրել  ընտրողին  մասնակցելու կամ չմասնակցելու ընտրություններին, ինչպես նաեւ խոչընդոտել նրա կամքի ազատ արտահայտմանը:

Հոդված 3. Ընտրելու  եւ ընտրվելու  իրավունքը Հանրապետության Նախագահի, Ազգային ժողովի, տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրության ժամանակ

1. Հայաստանի Հանրապետությունում  18 տարին լրացած քաղաքացիները  Սահմանադրության 30 հոդվածի  համաձայն ունեն  Հանրապետության Նախագահ, Ազգային ժողով եւ տեղական ինքնակառավարման մարմիններ ընտրելու իրավունք /այսուհետ  ընտրողներ/: Տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների ժամանակ  ընտրելու  իրավունք ունեն նաեւ   ընտրությունների ժամանակ   համապատասխան համայնքում  առնվազն  մեկ  տարվա հաշվառում ունեցող եւ փաստացի բնակվող,  18 տարին լրացած  անձինք:

2. Հայաստանի Հանրապետության դիվանագիտական եւ հյուպատոսական ներկայացուց՟չությունները սույն օրենսգրքով եւ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի կողմից սահմանված կարգով ապահովում են  արտասահմանում բնակվող կամ գտնվող Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների ընտրական իրավունքի իրականացումը:

3. Ընտրել եւ ընտրվել չեն կարող դատարանի վճռով անգործունակ ճանաչված, ինչպես նաեւ դատարանի՝ օրինական ուժի մեջ մտած դատավճռով ազատազրկման դատապարտված եւ պատիժը կրող քաղաքացիները:  Ընտրական իրավունքի ցանկացած այլ սահմանափակում,   անկախ ազգությունից, ռասայից, սեռից, լեզվից, դավանանքից, քաղաքական կամ այլ հայացքներից, սոցիալական ծագումից, գույքային կամ այլ դրությունից   արգելվում է եւ հետապնդվում  օրենքով:

4. Ընտրողները իրավունք  ունեն  իրականացնելու նախընտրական քարոզչություն, դիտորդական առաքելություն, լինել ընտրական հանձնաժողովի անդամ, մասնակցել Հանրապետության Նախագահի թեկնածուների ինքնաառաջադրմանը,   ինչպես նաեւ իրականացնել սույն օրենքով սահմանված  այլ  գործողություններ:

5. Հանրապետության Նախագահ, Ազգային ժողովի պատգամավոր եւ տեղական ինքնակառավարման մարմիններում ընտրվելու  իրավունքը /այսուհետ պասիվ իրավունք/ սահմանվում է սույն օրենսգրքով:

Հոդված 4. Երկքաղաքացիների,  օտարերկրյա քաղաքացիների, քաղաքացիություն չունեցող անձանց,   օտարերկրյա, միջազգային կազմակերպությունների  մասնակցությունը ընտրություններին:

1. ՀՀ քաղաքացիությունից զատ այլ պետության քաղաքացիություն ունեցող  անձինք  ընտրելու իրավունք  են ստանում միայն այն դեպքում, եթե  քվեարկության օրվան նախորդող  մեկ տարվա ընթացքում  մշտապես բնակվել են Հայաստանի Հանրապետությունում:

2. Բացառությամբ սույն  օրենսգրքի 4-րդ  հոդվածի 1- ին կետում սահմանված դեպքերի`  օտարերկրյա քաղաքացիները, քաղաքացիություն չունեցող անձինք  չունեն   ընտրելու, եւ ընտրվելու իրավունք:

3. Օտարերկրյա /միջազգային/  դիտորդների մասնակցությունը ընտրություններին եւ  դիտորդական առաքելություն իրականացնելու  կարգը սահմանվում է ՀՀ միջազգային պայմանագրերով, սույն օրենսգրքով:

Հոդված 5. Ընտրություններ անցկացնելու պարտականությունը

Սահմանադրության 3-րդ հոդվածում սահմանված մարմինների ընտրությունները համարվում են պարտադիր, պարբերական  եւ պետք է  անցկացվեն Սահմանադրությամբ եւ սույն օրենսգրքով սահմանված  ժամկետներում,:

Հոդված 6. Ընտրությունների անցկացումը բացառող հանգամանքներ

1. Ռազմական եւ արտակարգ դրության ժամանակ եւ դրանից հետո երկու ամսվա  ընթացքում  Հայաստանի Հանրապետությունում Սահմանադրության 4-րդ հոդվածում  նշված մարմինների ընտրություններ  չեն անցկացվում:

2. Եթե ընտրությունների անցկացման ժամկետը  համընկնում է ռազմական կամ արտակարգ դրության ժամկետի հետ, ապա այդ ընտրությունները անցկացվում են  արտակարգ կամ ռազմական դրության դադարումից   60 օր հետո:

Հոդված 7. Պետության պատասխանատվությունը  ընտրությունների իրավաչափության համար

Պետությունը պատասխանատվություն է կրում ընտրությունների նախապատրաստման, կազմակերպման, անցկացման իրավաչափության  համար:

Հոդված 8. Ընտրությունների նախապատրաստման եւ անցկացման ծախսերը

1. Ընտրությունների նախապատրաստման եւ անցկացման ծախսերը (ներառյալ՝ ընտրողների ցուցակները կազմելը եւ վարելը) կատարվում են պետական բյուջեի միջոցների հաշվին:

2. Թեկնածուների նախընտրական քարոզչության ընթացքում ծախսերի կատարման եւ դրանց փոխհատուցման կարգը սահմանվում է սույն օրենսգրքով:

ԳԼՈՒԽ 2.

ԸՆՏՐՈՂՆԵՐԻ ՑՈՒՑԱԿՆԵՐԸ

Հոդված 9. Ընտրողների ցուցակներ կազմելը եւ վարելը

1. Հայաստանի Հանրապետության ընտրողների ցուցակը կազմում եւ վարում է քաղաքացիների` ըuտ բնակության վայրի հաշվառումն իրականացնող Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության անձնագրային եւ հրավերների վարչությունը (այսուհետ` լիազոր մարմին):

2. Ընտրողների ցուցակը մշտապես վարվող փաստաթուղթ է, որի` սույն օրենսգրքի պահանջներին համապատասխանության համար պատասխանատու է լիազոր մարմինը:

3. Լիազոր մարմինը Հայաստանի Հանրապետության ընտրողների ցուցակը կազմում եւ վարում է ըuտ մարզերի, տարածքների,  համայնքների եւ ընտրական տեղամասերի, որպես մեկ միասնական ցուցակ, այն է` Հայաստանի Հանրապետության ընտրողների ռեգիստր (ընտրողների ազգային գրանցամատյան):

4. Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության համապատասխան ստորաբաժանումների, քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցումն իրականացնող մարմինների եւ կալանքի տակ պահելու լիազորություն ունեցող հաստատությունների ղեկավարները ընտրողների ցուցակը կազմելու եւ վարելու համար լիազոր մարմնին յուրաքանչյուր տարվա նոյեմբեր եւ մայիս ամիսներին տրամադրում են անհրաժեշտ տեղեկություններ` մահացածների, ազատազրկման  վայրերում գտնվողների, զորակոչվածների,  զորացրվածների վերաբերյալ:

5. Uույն oրենuգրքով նախատեuված դեպքերում եւ կարգով ընտրողների ցուցակներ կազմվում են նաեւ օտարերկրյա պետություններում` Հայաստանի Հանրապետության դիվանագիտական կամ հյուպատոսական ներկայացուցչությունների ղեկավարների կողմից, ինչպես նաեւ կալանքի տակ պահելու լիազորություն ունեցող հաստատություններում` այդ հաստատությունների ղեկավարների կողմից:

6. Լիազոր մարմինը տարին երկու անգամ` հունիս եւ դեկտեմբեր ամիսներին, Հայաստանի Հանրապետության ընտրողների ռեգիստրը` էլեկտրոնային տարբերակով, ներկայացնում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով:

Հոդված 10. Ընտրողներին ընտրողների ցուցակում ընդգրկելը

1. Հայաստանի Հանրապետության ընտրողների ցուցակում ընդգրկվում են uույն օրենսգրքի 4-5 հոդվածի համաձայն ընտրելու իրավունք ունեցող անձինք:

2. Նույն անձը կարող է ընդգրկվել միայն մեկ ընտրական տեղամասի ընտրողների ցուցակում: Անձի անունը ընտրողների ցուցակում չի կարող կրկնվել:

3. Կոնկրետ ընտրական տեղամասի ընտրողների ցուցակում ընդգրկվում են   տվյալ տեղամասը  ընդգրկող   տարածքում հաշվառված ընտրողները, ինչպես նաեւ այդ համայնքում ժամանակավորապես կամ մշտապես բնակվող եւ հաշվառում չունեցող, իuկ համապետական ընտրությունների դեպքում նաեւ այլ տեղամասի տարածքում հաշվառված այն ընտրողները, ովքեր քվեարկության օրվանից առնվազն 5 oր առաջ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով լիազոր մարմին կամ նրա ստորաբաժանմանը ներկայացնում են տվյալ ընտրական տեղամասի ընտրողների ցուցակում ընդգրկվելու վերաբերյալ հայտ: Այլ տեղամասի տարածքում հաշվառում ունեցող ընտրողները ներկայացնում են նաեւ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած ձեւի տեղեկանք` հաշվառման վայրի ընտրողների ցուցակում ընդգրկված չլինելու մասին: Հաշվառում չունեցող ընտրողներն ընտրողների ցուցակում ընդգրկվում են բնակության վայրի մասին տեղեկանքի հիման վրա:

4. Տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների ժամանակ կազմվող ընտրողների ցուցակներում ընդհանուր հիմունքներով ընդգրկվում է տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների ժամանակ ընտրելու իրավունք ունեցող յուրաքանչյուր ոք:

5. Ժամկետային զինծառայության մեջ գտնվող կամ վարժական հավաքներ անցնող ընտրողները ծառայությունից օրենսդրությամբ սահմանված կարգով ժամանակավոր արձակված լինելու դեպքում իրենց մշտական բնակության վայրերում կարող են ընդգրկվել ընտրողների ցուցակում uույն հոդվածի 3-րդ կետով սահմանված կարգով, ընտրողների ցուցակում ընդգրկվելու մասին հայտ ներկայացնելու դեպքում:

6. Հայաստանի Հանրապետության տարածքից դուրս կազմվող ընտրողների ցուցակում, Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով ընդգրկվում են այն ընտրողները, ովքեր հաշվառված  են   Հայաստանի Հանրապետության տարածքից դուրս: Արտասահմանում  հաշվառված    ընտրողներին ընտրողների ցուցակում ընդգրկելու հիմք  է համարվում   նրա գրավոր դիմումը,    ներառյալ քվեարկության օրը, տրված համապատասխան տեղամասային ընտրական հանձնաժողովին:

Արտասահմանում  ժամանակավորապես գտնվող  ընտրողները  իրենց գտնվելու վայրի ընտրական տեղամասի ընտրողների ցուցակում կարող են ընդգրկվել, եթե ներկայացնեն համապատասխան տեղեկանք իրենց հաշվառման  վայրի ընտրողների ցուցակից ՀԿԸՀ-ի սահմանված կարգով տվյալ ընտրությունների համար ժամանակավորապես հանված լինելու վերաբերյալ:

7. Տվյալ պետություններում Հայաստանի Հանրապետության դիվանագիտական կամ հյուպատոսական ներկայացուցչության բացակայության դեպքում ընտրողը, ընտրողների ցուցակում ընդգրկելու հայտով կարող է դիմել իր բնակվելու կամ գտնվելու վայրին մոտ գտնվող պետությունում գործող Հայաստանի Հանրապետության դիվանագիտական կամ հյուպատոսական ներկայացուցչություն:

8. Ուսումնառության պատճառով  ուսանողական հանրակացարաններում  ժամանակավորապես հաշվառված   ընտրողները  համապետական ընտրությունների ժամանակ ընդգրկվում են  այն  ընտրական տեղամասի ընտրողների ցուցակում,  որտեղ գտնվում է  հանրակացարանը:

9. Համապետական ընտրությունների ժամանակ (համապետական են համարվում Հանրապետության նախագահի եւ Ազգային ժողովի ընտրությունները) ժամկետային զինծառայողները, զորամասերի տեղակայման տարածքում բնակվող զինծառայողները եւ նրանց ընտանիքների` ընտրելու իրավունք ունեցող անդամները, վարժական հավաքներ անցնող ընտրողները ընդգրկվում են մոտակա ընտրական տեղամասի ընտրողների ցուցակում:

10. Համապետական ընտրությունների ժամանակ` քվեարկության օրվանից առնվազն 45 oր առաջ, զինվորական մասերի ղեկավարները համապատասխան համայնքի եւ լիազոր մարմնի ղեկավարին ու տարածքային ընտրական հանձնաժողով են ներկայացնում  զինվորական մասերում հաշվառված ընտրողների ցուցակը: Այս ցուցակներից  պատճեններ չեն հանվում, դրանք այլ անձանց չեն տրվում:

11. Զորամասի տարածքից դուրս բնակվող զինծառայողներն ընտրողների ցուցակում ընդգրկվում են ընդհանուր հիմունքներով:

12. Կալանքի տակ գտնվող ընտրողների ցուցակները կազմում է  կալանքի տակ պահելու լիազորություն ունեցող տվյալ հաստատության ղեկավարը` տարածքային ընտրական հանձնաժողովի անդամի մասնակցությամբ, քվեարկությունից 3 oր առաջ:

Հոդված  11. Ընտրողների ցուցակներին ներկայացվող  պահանջները

1. Ընտրողների ցուցակները կազմվում են ըuտ ընտրողների հաշվառման վայրի հասցեների:

2. Ընտրողների ցուցակում նշվում է մարզի եւ համայնքի անվանումը, ընտրական տեղամասի համարը, իuկ առանձին սյունակներում` ընտրական իրավունք ունեցող անձի`

1) ընտրողների ցուցակում հերթական համարը.

2) ազգանունը, անունը, հայրանունը (հայրանունը նշվում է միայն այն դեպքում, երբ տվյալ ընտրողի անձնագրում առկա է հայրանունը).

3) ծննդյան ամսաթիվը, ամիսը եւ տարին.

4) հաշվառման վայրի հասցեն կամ բնակության վայրի հասցեն, եթե հաշվառված է այլ համայնքում կամ հաշվառում չունի:

3. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովներին տրվող ընտրողների ցուցակներում uույն հոդվածի 2-րդ կետի 1-ին ենթակետում նշված համարակալումը կատարվում է ըuտ տեղամասերի, ցուցակների յուրաքանչյուր թերթի վրա նշվում է նաեւ ընտրական տեղամասի համարը, նախատեսվում է չորս լրացուցիչ սյունակ` ընտրողի անձը հաստատող փաստաթղթի սերիայի, համարի,   ընտրողի ստորագրության,  ընտրողի գրանցումը իրականացնող  հանձնաժողովի  անդամի ստորագրության եւ լրացուցիչ նշումների համար:

4. Ընտրողների ցուցակները կազմվում են մատյանի ձեւով եւ էջակալվում մինչեւ 1000 ընտրողի քանակով: Ընտրողների ցուցակի յուրաքանչյուր էջ ստորագրում եւ կնքում է լիազոր մարմնի համապատասխան ստորաբաժանման ղեկավարը, իսկ քվեարկության օրը  քվեարկությունը սկսելուց առաջ, այդ  ցուցակները կնքվում են նաեւ համապատասխան  տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի կնիքով:

Հոդված  12. Ընտրողների ցուցակները ընտրական հանձնաժողովներին եւ  տեղամասային կենտրոնների տարածքները տնօրինող հաստատությունների ղեկավարներին տրամադրելը

1. Լիազոր մարմնի կամ նրա համապատասխան ստորաբաժանման ղեկավարը քվեարկության օրվանից առնվազն 40 oր առաջ համապատասխան տարածքային ընտրական հանձնաժողովի նախագահին է տրամադրում այդ տարածքում ընդգրկված բոլոր ընտրական տեղամասերի ընտրողների ցուցակը` ըստ ընտրական տեղամասերի, իսկ  համապատասխան տեղամասային կենտրոնների տարածքները տնօրինող հաստատությունների ղեկավարներին  տրամադրում է տվյալ ընտրական տեղամասի ընտրողների ցուցակների մեկական օրինակ`   տեղամասային կենտրոնում փակցնելու համար:

2. Ընտրողների վերջնական ցուցակները` ըuտ տեղամասերի եւ տեղամասում ընդգրկված բնակելի շենքերի (տների) հասցեները` տպագրված 2 օրինակից (նաեւ էլեկտրոնային կրիչով), լիազոր մարմինը կամ նրա համապատասխան ստորաբաժանման ղեկավարը քվեարկության օրվանից առնվազն 2 oր առաջ տրամադրում է համապատասխան տեղամասային ընտրական հանձնաժողովների նախագահներին:

3. Զինվորական մասերում կազմված ընտրողների վերջնական ցուցակները համապատասխան տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի նախագահին տրամադրում է զորամասի ղեկավարը քվեարկության օրվանից 3 oր առաջ, զմռսված ծրարով, որը բացվում է միայն քվեարկության oրը տեղամասային ընտրական հանձնաժողովում:  Վստահված անձինք եւ  դիտորդները իրավունք ունեն  ծանոթանալ այդ  ցուցակներին:

4. Կալանքի տակ պահելու լիազորություն ունեցող հաստատությունների ղեկավարները քվեարկության օրվանից 2 oր առաջ ընտրողների ցուցակը հանձնում են համապատասխան հաստատությունում կազմավորված տեղամասային ընտրական հանձնաժողովների նախագահներին:

Հոդված 13. Ընտրողների ցուցակների մատչելիությունը

1. Հայաստանի Հանրապետության ընտրողների ցուցակը     ազատ է ծանոթության համար:

2. Լիազոր մարմինը Հայաստանի Հանրապետության ընտրողների ցուցակը տեղադրում է ինտերնետում:

3. Ընտրողներն ու միջազգային դիտորդները իրավունք ունեն լիազոր մարմնից կամ նրա ստորաբաժանումներից դիմելուց հետո` եռօրյա ժամկետում, ստանալ իրենց անհրաժեշտ համայնքի, տեղամասի   ընտրողների ցուցակները` էլեկտրոնային կրիչներով կամ թղթային տարբերակով` համապատասխան ինքնարժեքային վճարով, բացառությամբ  զինվորական  մասերում կազմված ընտրողների ցուցակների:

4. Տեղամասային կենտրոնի տարածքը տնօրինող հաստատության ղեկավարը ընտրությունից 40 oր առաջ ընտրողների ցուցակների մեկ օրինակը փակցնում է տեղամասային կենտրոնում` բոլորի համար տեսանելի տեղում:

5. Տեղամասային կենտրոնում ընտրողների ցուցակների հետ պարտադիր փակցվում է նաեւ տեղեկանք` այդ ցուցակներում անճշտությունների վերաբերյալ դիմումներ տալու ժամկետների, տեղի, դրանց քննարկման կարգի, ժամանակի եւ պայմանների մասին:

6. Ընտրողների ցուցակի վերջնական օրինակը ընտրության օրվանից 2 oր առաջ տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի նախագահը փակցնում է տեղամասային կենտրոնում` բոլորի համար տեսանելի տեղում: Այu ցուցակները տեղամասային կենտրոնում մնում են փակցված մինչեւ տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի լիազորությունների դադարեցման oրը:

7. Զինվորական մասերում կազմվող ընտրողների ցուցակները քվեարկությունից 10 oր առաջ փակցվում են զորամասերում` զինծառայողների համար տեսանելի տեղում:

Հոդված  14. Ընտրողների ցուցակների անճշտությունների վերաբերյալ դիմումները քննարկելու եւ ցուցակները ճշտելու  կարգը

1. Յուրաքանչյուր ոք իրավունք ունի քվեարկության   օրվանից ոչ ուշ քան 7 oր առաջ ընտրողների ցուցակներում տեղ գտած անճշտությունների, իրեն` ընտրողների ցուցակում ընդգրկելու կամ ընտրողների ցուցակից հանելու մասին դիմում ներկայացնել համայնքի ղեկավարին, իuկ քվեարկության օրվանից ոչ ուշ, քան քան 5 oր առաջ` նաեւ լիազոր մարմնի կամ նրա համապատասխան ստորաբաժանման ղեկավարին:

2. Համայնքի ղեկավարը դիմումը ստանալուց հետո` 2 օրվա ընթացքում, դիմումը եւ նրան կից` հարցի վերաբերյալ իր դիրքորոշումը ներկայացնում է լիազոր մարմնի համապատասխան ստորաբաժանման ղեկավարին:

3. Լիազոր մարմնի կամ նրա համապատասխան ստորաբաժանման ղեկավարը դիմումը ստանալուց հետո` մեկ օրվա ընթացքում, uույն oրենuգրքով սահմանված բավարար հիմքերի առկայության դեպքում, ընտրողների ցուցակում կատարում է անհրաժեշտ փոփոխություններ կամ ուղղումներ` այդ մասին գրավոր տեղեկացնելով դիմողին:

4. Լիազոր մարմնի համապատասխան ստորաբաժանման ղեկավարը ընտրողների ցուցակներում կատարված փոփոխությունների մասին տեղեկություններ է հաղորդում լիազոր մարմնի ղեկավարին` Հայաստանի Հանրապետության ընտրողների գրանցամատյանում անհրաժեշտ փոփոխություններ կամ ուղղումներ կատարելու համար:

5. Ընտրողների ցուցակներում անճշտությունների վերաբերյալ վեճերը լուծվում են դատական կարգով: Դատարանը եռօրյա ժամկետում կայացնում է վճիռ, որը վերջնական է եւ բողոքարկման ենթակա չէ:

6. Քվեարկությանը նախորդող հինգ օրվա ընթացքում եւ քվեարկության oրը ընտրողների ցուցակներում ընդգրկվելու մասին դիմումների վերաբերյալ վճիռները կայացվում են այնպիսի ժամկետներում, որ ընտրողը հնարավորություն ունենա մասնակցելու քվեարկությանը:

7. Քվեարկությանը նախորդող հինգ օրվա  ընթացքում եւ քվեարկության օրը ընտրողներին  ընտրողների ցուցակում ընդգրկելու հարցը  կարող է  քննարկել նաեւ տեղամասային ընտրական հանձնաժողովը: Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի անդամների ընդհանուր թվի ձայների երկու  երրորդով ընդունված որոշմամբ   անձը կարող է ընդգրկվել ընտրողների լրացուցիչ ցուցակում:

Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի որոշումների եւ դատարանների  վճիռների հիման վրա ընտրողների ցուցակներում լրացումներ կատարում է համապատասխան տեղամասային ընտրական հանձնաժողովը` քվեարկության oրը, uույն օրենսգրքի 15 հոդվածով սահմանված կարգով` լրացուցիչ ցուցակներ կազմելու միջոցով:

Հոդված  15. Ընտրողների լրացուցիչ ցուցակները

1. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովը uույն oրենuգրքով սահմանված կարգով կազմում է ընտրողների լրացուցիչ ցուցակ:

2. Տեղամասի ընտրողների լրացուցիչ ցուցակում ընդգրկվում են uույն օրենսգրքի 14 հոդվածի 7-րդ կետի համաձայն տեղամասային ընտրական  հանձնաժողովի որոշմամբ եւ դատարանի վճիռներով ընտրողների ցուցակներում ընդգրկված անձինք:

3. Ընտրողների լրացուցիչ ցուցակները կազմվում  են 2 օրինակից uույն օրենսգրքի 12 հոդվածով սահմանված` տեղամասային ընտրական հանձնաժողովներին քվեարկության համար տրվող ընտրողների ցուցակներին ներկայացվող պահանջներին համապատասխան` ավելացնելով մեկ սյունակ` անձին ընտրողների ցուցակում ընդգրկելու մասին դատարանի վճռի  համարը, ամսաթիվը,    կամ հանձնաժողովի  որոշման  ամսաթիվը նշելու համար:

4. Ընտրողների լրացուցիչ ցուցակների յուրաքանչյուր էջ ստորագրում եւ կնքում է տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի նախագահը, իuկ քվեարկությունից հետո` ցուցակի վերջում, հանձնաժողովի նախագահը նշում է լրացուցիչ ցուցակում ընդգրկված ընտրողների ընդհանուր թիվը: Ընտրողին ընտրողների լրացուցիչ ցուցակում ընդգրկելու համար հիմք հանդիսացող փաստաթղթերը կցվում են լրացուցիչ ցուցակին:

5. Ընտրողների լրացուցիչ ցուցակի մեկ օրինակը, տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի կողմից  քվեարկության ավարտից հետո  5 օրյա ժամկետում փոխանցվում  է լիազոր մարմնին, կամ նրա համապատասխան ստորաբաժանմանը:

ԳԼՈՒԽ 3.

ԸՆՏՐՈՂՆԵՐԻ ՏԵՂԵԿԱՑՎԱԾՈՒԹՅՈՒՆՆ ՈՒ ՆԱԽԸՆՏՐԱԿԱՆ ՔԱՐՈԶՉՈՒԹՅՈՒՆԸ

Հոդված 16. Ընտրությունների տեղեկատվական ապահովվածությունը

Ընտրությունների տեղեկատվական ապահովումը ներառում է  ընտրությունների նախապատրաստման, անցկացման, քվեարկության, ընտրության արդյունքների  ամփոփման, ինչպես նաեւ  այլ ընտրական միջոցառումների վերաբերյալ ընտրողներին  տեղեկացնելը եւ նախընտրական քարոզչությունը,  որոնք նպաստում   են  ընտրողների`  ընտրություններին մասնակցության ակտիվացմանը,   գիտակցված կամաարտահայտությանն ու ընտրությունների թափանցիկությանը:

Հոդված  17. Ընտրողների տեղեկացվածությունը

1. Ընտրողների տեղեկացվածությունը իրականացնում են ընտրական հանձնաժողովները, պետական ու տեղական ինքնակառավարման մարմինները,   ԶԼՄ-ները` սույն օրենսգրքով եւ այլ օրենքներով սահմանված կարգով:

2. ԶԼՄ-ներով  կամ այն եղանակով տարածվող ընտրություններին վերաբերվող տեղեկատվությունը պետք է լինի    հավաստի,  առանց որեւէ թեկնածուի, կուսակցության նախապատվություն տալու:

3. Քվեարկության օրվա, ժամի եւ տեղի մասին ընտրողները Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի կողմից սահմանված կարգով պետք է տեղեկացվեն քվեարկությունից առնվազն 20 օր առաջ իսկ վերաքվեարկության կամ քվեարկության երկրորդ  փուլի դեպքում` քվեարկությունից առնվազն 7 օր առաջ:

4. Ընտրական տեղամասերի կազմավորումից հետո` երկօրյա ժամկետում, համայնքի ղեկավարը կազմում է ընտրական տեղամասերի ու տեղամասային կենտրոնների գտնվելու վայրերի եւ յուրաքանչյուր ընտրական տեղամասի նկարագրի,  ինչպես նաեւ քվեարկության օրվա վերաբերյալ տեղեկատվություն պարունակող հայտարարություններ: Համայնքի ղեկավարը ստորագրված եւ կնքված հայտարարությունների երկուական օրինակ ուղարկում է տեղամասային կենտրոնի տարածքը տնօրինող հաստատության ղեկավարին:

5. Uույն հոդվածի 4-րդ կետում նշված ժամկետում, համայնքի ղեկավարը իր նստավայրում   (քաղաքապետարան, թաղապետարան, գյուղապետարան) տեսանելի վայրում, համայնքի տարածքում գտնվող վարչական այլ շենքերում (թաղապետարանների բնակշահագործման գրասենյակներ, համատիրություններ,     ինչպես նաեւ համայնքի  բազմամարդ վայրերում, բազմաբնակարան շենքերի մուտքերում, փոստային բաժանմունքներում,  առեւտրի եւ սպասարկման օբյեկտներում, սեփականատերերի համաձայնությամբ, փակցնում է ընտրական տեղամասերի եւ տեղամասային կենտրոնների գտնվելու  վայրերի, քվեարկության օրվա վերաբերյալ իր կողմից կնքված ու ստորագրված հայտարարություն:

6. Տեղամասային կենտրոնի տարածքը տնօրինող հաստատության ղեկավարը  հայտարարությունները ստանալուց հետո տեղամասային կենտրոնում` բոլորի համար տեսանելի վայրում, փակցնում է ընտրական տեղամասերի եւ տեղամասային կենտրոնների գտնվելու վայրերի եւ տվյալ ընտրական տեղամասի նկարագրի վերաբերյալ հայտարարություններ:

7. Հայաստանի Հանրապետության Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի կազմի վերաբերյալ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը հրապարակում է  հայտարարություն` հանձնաժողովի կազմավորման օրվանից հետո` հինգ օրվա  ընթացքում, "Հայաստանի Հանրապետություն" օրաթերթում:

Հայտարարությունում նշվում է հանձնաժողովի անդամների ազգանունը,  անունը, հայրանունը եւ պաշտոնը:

8. Տարածքային  ընտրական հանձնաժողովների կազմերի վերաբերյալ  հրապարակվում է հայտարարություն` հանձնաժողովների կազմավորման համար  նախատեuված ժամկետի ավարտից հետո` հինգ օրվա ընթացքում, "Հայաստանի  Հանրապետություն" օրաթերթում` Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի կողմից:

Տարածքային ընտրական հանձնաժողովների կազմերի վերաբերյալ  հայտարարությունում նշվում են uույն հոդվածի  7-րդ կետում սահմանված տվյալները:

Կենտրոնական եւ տարածքային ընտրական հանձնաժողովների կազմերի  վերաբերյալ տեղեկատվությունը uույն հոդվածի  7-8-րդ կետերում սահմանված  կարգով տեղադրվում է նաեւ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի ինտերնետային  կայքում:

9. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովների կազմերի վերաբերյալ տեղեկությունները հրապարակում են համապատասխան տարածքային ընտրական հանձնաժողովները` տեղամասային ընտրական հանձնաժողովների առաջին նիստերից հետո` երեք օրվա ընթացքում: Տարածքային ընտրական հանձնաժողովում եւ տեղամասային կենտրոնում փակցվում է հայտարարություն, որտեղ նշվում է տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի անդամների ազգանունը, անունը, հայրանունը եւ պաշտոնը:

10.Հանրապետության Նախագահի, Ազգային ժողովի    ընտրությունների     քվեաթերթիկները տպագրող տպագրատան, տպագրման օրվա եւ ժամի վերաբերյալ զանգվածային լրատվության միջոցներով Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը`  ոչ ուշ քան երեք  օր առաջ:

Հոդված 18. Հասարակական  կարծիքի հարցումները

1. Ընտրությունների հետ կապված հասարակական կարծիքը հրապարակելիս /հրատարակելիս/  ԶԼՄ-ների խմբագրությունները, ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձինք,   որոնք հրապարակում կամ հրատարակում են հասարակական կարծիքի հարցման արդյունքները, պարտավոր են նշել հարցում իրականացրած կազմակերպության անվանումը, դրա անցկացման ժամկետը,  հարցվածների թիվը,  մեթոդը,  հարցում անցկացնելու վայրը,  հարցի  հստակ ձեւակերպումը,  հնարավոր շեղումների վիճակագրական  գնահատականը, հարցումը պատվիրած  անձին  եւ տվյալ հարցումն անցկացնելու  ֆինանսական աղբյուրը:

2. Քվեարկությունից եւ  դրան նախորդող երեք օրվա ընթացքում   արգելվում է  սոցիոլոգիական հարցման արդյունքների,  ինչպես նաեւ   ընտրության արդյունքների կանխատեսումների  հրապարակումը, հրատարակումը:

Հոդված 19. Նախընտրական քարոզչությունը եւ դրա անցկացման ժամկետները

1. Սույն օրենքի իմաստով նախընտրական քարոզչություն է համարվում.

ա) կոչերը` քվեարկելու թեկնածուին, կուսակցությանը   "կողմ" կամ "դեմ", կամ բոյկոտել  քվեարկությունը

բ) թեկնածուներից, կուսակցություններից  որեւէ մեկին հրապարակայնորեն նախապատվություն տալը, այդ թվում` հրապարակայնորեն հայտնելը, թե ում օգտին է ինքը պատրաստվում քվեարկել.

գ)  համապատասխան  թեկնածուի, կուսակցության  ընտրվելու կամ չընտրվելու հնարավոր հետեւանքների  նկարագրությունը.

դ)  թեկնածուներից, կուսակցություններից մեկի վերաբերյալ ակնհայտ գերակշռող   տեղեկատվության տարածումը.

ե)  գործունեությունը, որը   աջակցում է ընտրողին  թեկնածուի, կուսակցության նկատմամբ դրական կամ  բացասական վերաբերմունքի ձեւավորելու հարցում:

2. Ընտրողները, կուսակցությունները, հասարակական կազմակերպություններն իրավունք ունեն սույն օրենսգրքով չարգելված ձեւերով ու եղանակներով  իրականացնել  նախընտրական  քարոզչություն:

3.Նախընտրական քարոզչությունն սկսվում է քվեարկությունից 30 օր առաջ եւ վերջանում` քվեարկությունից մեկ օր առաջ:

4. Վերաքվեարկության եւ երկրորդ փուլի քվեարկության դեպքում  նախընտրական քարոզչությունը սկսվում է   վերաքվեարկություն, երկրորդ փուլ նշանակելու վերաբերյալ որոշումն ընդունելու պահից:

Հոդված 20. Նախընտրական քարոզչության հիմնական սկզբունքները

1. Պետությունն ապահովում է  ընտրողների, քաղաքական կուսակցությունների,  հասարակական կազմակերպությունների նախընտրական քարոզչության ազատ իրականացումը: Նախընտրական քարոզչությունն իրականացվում է հավասար հիմունքներով:

2.Նախընտրական քարոզչությունը կարող է անցկացվել զանգվածային լրատվության միջոցներով, հրապարակային նախընտրական միջոցառումների ձեւով (նախընտրական ժողովներ եւ հանդիպումներ ընտրողների հետ, հրապարակային նախընտրական քննարկումներ, բանավեճեր, հավաքներ կազմակերպելու միջոցով), տպագիր նյութեր հրապարակելու, ձայնագրված եւ նկարահանված նյութեր տարածելու միջոցով:

3. Հեռուստատեսության եւ ռադիոյի տեղեկատվական հաղորդումների ընթացքում, ինչպես նաեւ պարբերական մամուլում նախընտրական քարոզչությունը պետք է լուսաբանվի   բացառապես  առանձին տեղեկատվական բլոկի միջոցով, առանց մեկնաբանությունների: Նման տեղեկատվական բլոկները  չեն վճարվում  թեկնածուների կողմից: Այդ հաղորդումների ընթացքում չպետք է նախապատվություն տրվի  թեկնածուներից մեկին, եւ չպետք է խտրականություն դրվի  թեկնածուներից մեկի նկատմամբ, այդ թվում` լուսաբանման ժամանակի  եւ տպագրման ծավալի առումով:

4.Արգելվում է պատմամշակութային շինությունները եւ դրանց հարող տարածքները նախընտրական քարոզչության նպատակներով տրամադրելը, եթե  առկա է  այդ  շինությունների վնասվելու վտանգ:

5. Զանգվածային լրատվության միջոցներից օգտվելու համար թեկնածուներին եւ կուսակցություններին երաշխավորվում են հավասար պայմաններ` եթերաժամանակ կամ ծավալ, սակագին եւ այլն:

 6.Նախընտրական քարոզչության ընթացքում արգելվում է չարաշահել խոսքի ազատությունը՝ սահմանադրական կարգը բռնի տապալելու, ռասայական, ազգային, կրոնական եւ այլ գերակայության քարոզումը, ռասայական, ազգային կամ կրոնական ինչպես նաեւ այլ թշնամանք առաջացնող նյութերի հրապարակումն ու տարածումը:

7.Արգելվում է նախընտրական քարոզչություն կատարել եւ ցանկացած բնույթի քարոզչական նյութ տարածել՝

1) պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմիններին.

2)  անձանց,   որոնք  հանդիսանում են պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինների պաշտոնատար անձինք կամ պետական  ու մունիցիպալ ծառայողներ,  կամ  հանդիսանում են      կազմակերպությունների ղեկավարներ` անկախ սեփականության ձեւից, բացառությամբ քաղաքական կուսակցությունների,  իրենց  պաշտոնական կամ ծառայողական պարտականությունները կատարելիս կամ /եւ/ իրենց պաշտոնական կամ ծառայողական  դիրքի օգտագործմամբ.

3) սահմանադրական դատարանի անդամներին, դատավորներին, ոստիկանության եւ ազգային անվտանգության ծառայության, հարկային, մաքսային մարմինների, դատախազության մարմինների աշխատակիցներին (ծառայողներին), զինծառայողներին.

3) զինվորական մասերին,

4)  ընտրական հանձնաժողովների անդամներին.

5) բարեգործական եւ կրոնական կազմակերպություններին.

6) միջազգային կազմակերպություններին.

7) օտարերկրյա քաղաքացիներին եւ կազմակերպություններին.

8) քաղաքացիություն  չունեցող անձանց:

7.Նախընտրական քարոզչության ժամանակ թեկնածուներին, կուսակցություններին   արգելվում է  անձամբ, միջնորդավորված կամ ցանկացած այլ եղանակով ընտրողներին  կաշառել` ընտրողներին տալ կամ խոստանալ դրամ, սննդամթերք, արժեթղթեր, ապրանքներ կամ մատուցել (խոստանալ) ծառայություններ, այլ նյութական արժեքներ,  իրականացնել ապրանքների զեղջային վաճառք, իրականացնել անհատույց կամ  զեղջային ծառայություններ, անվճար տարածել ցանկացած ապրանք, բացառությամբ    քարոզչական տպագիր նյութերի  եւ քարոզչության համար պատրաստված  նշանների:

 8. Նախընտրական քարոզչության փուլում արգելվում է  իրականացնել վիճակախաղեր կամ  ռիսկի վրա հիմնված այլ խաղեր, որոնցում  շահումը, կամ շահումին մասնակցելը կախված է  քվեարկության կամ ընտրությունների արդյունքից կամ որոնք որեւէ կերպ կապված են ընտրությունների հետ:

9. Ընտրությունների հետ չկապված գովազդի  վճարումը, որի ընթացքում  օգտագործվում է  թեկնածուների  նկարները կամ ազգանունը, ինչպես նաեւ  կուսակցության անվանումը, խորհրդանիշը, նախընտրական քարոզչության փուլում  վճարվում է նախընտրական հիմնադրամից: Քվեարկության եւ դրան նախորդող օրերին  նման քարոզչությունն արգելվում է:

10. Թեկնածուները, նրանց վստահված անձինք, թեկնածուներին առաջադրած քաղաքական կուսակցությունները, նրանց վստահված անձինք, ինչպես նաեւ այն  կազմակերպությունները, որոնց հիմնադիրները կամ  որոնց ղեկավար, ղեկավար  մարմնի անդամը կամ հիմնադիրն  այդ անձինք, կամ գրանցվել են ընտրությունները նշանակելուց հետո, նախընտրական քարոզչության փուլում իրավունք չունեն զբաղվել  բարեգործական գործունեությամբ: Այլ ֆիզիկական ու իրավաբանական անձինք իրավունք չունեն  զբաղվել բարեգործական գործունեությամբ վերը նշված անձանց  խնդրանքով, հանձնարարությամբ կամ անունից, ինչպես նաեւ  բարեգործական գործունեության հետ միասին իրականացնել նախընտրական քարոզչություն:

Նշված անձանց  արգելվում է  դիմել   ֆիզիկական  ու իրավաբանական անձանց`  ընտրողներին ֆինանսական կամ որեւէ այլ նյութական օգնություն ցուցաբերելու առաջարկությամբ:

11. Արգելվում է   պաշտոնական դիրքի չարաշահումը:

Սույն օրենսգրքի իմաստով պաշտոնական դիրքի չարաշահում է համարվում.

ա) ծառայողական   կամ այլ ենթակայության հարաբերություններում գտնվող անձանց,  պետական եւ մունիցիպալ ծառայողների   ներգրավումը միջոցառումներին, գործողություններին, որոնք   օժանդակում են թեկնածուի, կուսակցության ընտրվելուն.

բ) պետական ու տեղական ինքնակառավարման մարմիններին կամ կազմակերպություններին` անկախ սեփականության ձեւից, պատկանող  տարածքների (բացառությամբ կուսակցություններին պատկանողների),  օգտագործումը թեկնածուի, կուսակցության, թեկնածուների ցուցակների առաջադրման կամ ընտրվելուն նպաստող միջոցառումների համար, որի օգտագործումն այլ թեկնածուներին, կուսակցություններին  չի երաշխավորվի  այդ նույն պայմաններով.

գ) պետական,  տեղական ինքնակառավարման մարմինների, պետական ու տեղական ինքնակառավարման  հիմնարկների, իրավաբանական անձանց` անկախ սեփականության ձեւից  (բացառությամբ կուսակցությունների), տիրապետման ներքո գտնվող կապի միջոցների եւ այլ տեխնիկական միջոցների, ինչպես նաեւ տեղեկատվական  ծառայությունների  օգտագործումը թեկնածուների, կուսակցությունների առաջադրմանը,   գրանցմանը կամ ընտրվելուն  նպաստելու նպատակով.

դ) պետական,  տեղական ինքնակառավարման մարմինների, պետական ու տեղական ինքնակառավարման մարմինների  ենթակայության տակ գտնվող հիմնարկների, իրավաբանական անձանց` անկախ սեփականության ձեւից,  բացառությամբ կուսակցությունների, տիրապետման ներքո գտնվող տրասնպորտային միջոցների  անվճար կամ արտոնյալ պայմաններով օգտագործումը  թեկնածուների  ընտրվելուն  նպաստելու նպատակով:  Սույն դրույթը չի տարածվում   Հանրապետության Նախագահի, Ազգային ժողովի նախագահի,  վարչապետի  ծառայողական մեքենաների  վրա.

ե) նախընտրական  քարոզչության կատարումը կամ ցանկացած եղանակով  թեկնածուի ընտրվելուն նպաստող գործողությունների կատարումն այն անձանց կողմից, որոնք   վարում են պաշտոններ պետական  կամ տեղական ինքնակառավարման մարմիններում, կամ հանդիսանում  են պետական  կամ մունիցիպալ ծառայողներ, կամ  հանդիսանում են կազմակերպության ղեկավարներ` անկախ սեփականության ձեւից, իրենց աշխատանքային պարտականությունները կատարելիս, կամ իրենց դիրքի գործադրմամբ.

զ) պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների  ենթակայության տակ  գտնվող, ինչպես նաեւ հանրային    ԶԼՄ-ների եթերաժամի տրամադրումը թեկնածուներին, կուսակցություններին, եթե  այլ թեկնածուներին, կուսակցություններին նույն նպատակներով եւ նույն պայմաններով չի երաշխավորվի  նմանատիպ մատչելիություն.

է) պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների կամ կազմակերպությունների` անկախ սեփականության ձեւից (բացառությամբ կուսակցությունների),   կողմից կազմակերպվող  հրապարակային միջոցառումների ժամանակ նախընտրական քարոզչություն կատարելը, ինչպես նաեւ  նախընտրական քարոզչության փուլում  ԶԼՄ-ներում այդ կազմակերպությունների կողմից  կատարված աշխատանքների վերաբերյալ հաշվետվությունների  տպագրությունը,  որը չի վճարվում նախընտրական հիմնադրամից, այդ միջոցառումներին տվյալ մարմինների կամ կազմակերպությունների աշխատողներին սպառնալիքի կամ որեւէ այլ ապօրինի ներգործության, ինչպես նաեւ` խրախուսում կամ այլ բարիքներ խոստանալով ներգրավելը, դրա համար ծառայողական տրանսպորտի միջոցներ տրամադրելը:

12. 18 տարին չլրացած անձանց արգելվում է  ուղղակի կամ անուղղակի ներգրավել նախընտրական քարոզչությանը:

13. Նախընտրական քարոզչության նյութերում  ֆիզիկական անձանց`  իրենց  վերաբերյալ կատարված  արտահայտությունների օգտագործումը թույլատրվում է  միայն տվյալ անձի գրավոր թույլտվության հիման վրա:

Համապատասխան համաձայնությունը ներկայացվում է համապատասխան ընտրական հանձնաժողով:

Սույն սահմանափակումը չի տարածվում

ա) կուսակցության վերաբերյալ իր առաջադրած թեկնածուի  արտահայտությունների վրա.

բ) այն տեղեկությունների վրա,  որոնք հրապարակվել են ԶԼՄ-ներով: Այդ  դեպքում նշվում է համապատասխան ԶԼՄ-ի անվանումը, թողարկման, եթեր արձակման օրը, ժամը.

գ) թեկնածուների նկարների օգտագործման վրա.

դ) թեկնածուների կնոջ, երեխաների (այդ թվում եւ 18 տարին չլրացածների )    վրա:

14.  Քվեարկության օրը  մինչեւ քվեարկության ավարտն  արգելվում է  քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ հարցման արդյունքների հրապարակումը, այդ թվում` դրանք ինտերնետային կայքում տեղադրելը:

15.Նախընտրական քարոզչության ծախսերը կատարվում են  բացառապես նախընտրական հիմնադրամի միջոցներից: Այլ թեկնածուների, կուսակցությունների նախընտրական  հիմնադրամներից նախընտրական  քարոզչության կատարումն արգելվում է:

16. Թեկնածուի, կուսակցության կողմից արգելվում է այլ կուսակցության կամ թեկնածուի օգտին քարոզչություն կատարելը:

17. Արգելվում է քվեարկության օրը տեղամասային կենտրոնին հարող տարածքում՝ մինչեւ 50 մետր  շառավղով, խմբերով հավաքվելը:

18. Թեկնածուները եւ կուսակցությունները  պարտավոր են պահպանել նախընտրական քարոզչության անցկացման սահմանված կարգը:

Ընտրական հանձնաժողովները հսկում են նախընտրական քարոզչության սահմանված կարգի պահպանումը: Այդ կարգի խախտման դեպքում համապատասխան  հանձնաժողովը դիմում է իրավասու մարմիններ՝ դրանք կանխելու նպատակով, ինչպես նաեւ դատարան՝ տվյալ թեկնածուի կամ կուսակցության, թեկնածուների ցուցակի, ցուցակում ընդգրկված թեկնածուի գրանցումն ուժը կորցրած ճանաչելու համար: Ընտրական հանձնաժողովներից այդպիսի դիմումներ ստանալու դեպքում դատարանը պարտավոր է վճիռ կայացնել հնգօրյա ժամկետում, իսկ քվեարկությանը նախորդող 5 օրվա ընթացքում՝ անհապաղ:

19. Ձերբակալված, կալանքի տակ գտնվող թեկնածուները նախընտրական քարոզչությունն իրականացնում են իրենց վստահված անձանց միջոցով: Այդ նպատակով՝ ձերբակալված,  կալանքի տակ գտնվող թեկնածուներն իրավունք ունեն նախընտրական քարոզչության ընթացքում  հանդիպում  ունենալ  օրական մինչեւ 2 ժամ տեւողությամբ, միաժամանակ մինչեւ 3 վստահված անձի հետ, ձերբակալվածներին պահելու եւ կալանքի տակ պահելու լիազորություն ունեցող հաստատություններում:

20. Ընտրական հանձնաժողովները, պետական ու տեղական ինքնակառավարման մարմինները հետեւում են նախընտրական քարոզչության սահմանված կարգի պահպանմանը: Հայտնաբերված  խախտումների վերաբերյալ անհապաղ տեղեկացնում են   տարածքային կամ Կենտրոնական  ընտրական  հանձնաժողովին:

Հոդված 21. Նախընտրական քարոզչությունը զանգվածային լրատվության միջոցներով

1. Զանգվածային լրատվության միջոցները, բացառությամբ կուսակցությունների կողմից  հիմնված  թերթերի, ամսագրերի, պարտավոր են հավասար պայմաններ ապահովել թեկնածուների, կուսակցությունների նախընտրական քարոզչության համար:

Հանրապետության Նախագահի թեկնածուները եւ Ազգային ժողովի ընտրություններին մասնակցող կուսակցությունները (կուսակցությունների դաշինքները) ունեն հանրային ռադիոյի եւ հանրային հեռուստատեսության եթերաժամերից հավասար պայմաններով անվճար եւ վճարովի (այդ թվում` ուղիղ եթերով) օգտվելու իրավունք:

2. Հանրային ռադիոյում եւ հանրային հեռուստատեսությունում Հանրապետության Նախագահի թեկնածուներին եւ Ազգային ժողովի ընտրություններին մասնակցող կուսակցություններին (կուսակցությունների դաշինքներին) անվճար եթերաժամ տրամադրելու կարգը եւ ժամանակացույցը յուրաքանչյուր համապետական ընտրության համար սահմանում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը`  նախընտրական քարոզչությունը սկսվելուց  ոչ ուշ, քան երեք օր առաջ, թեկնածուների, կուսակցությունների թեկնածուների ցուցակների գրանցման համար սահմանված ժամկետի ավարտից հետո` եռօրյա ժամկետում:

3. Հանրային հեռուստաընկերությունը եւ հանրային ռադիոն պարտավոր են հավասար պայմաններ ապահովել ընտրություններին մասնակցող բոլոր թեկնածուների եւ կուսակցությունների (կուսակցությունների դաշինքների) համար:

Հանրային հեռուստաընկերությամբ եւ հանրային ռադիոյով հեռարձակվող լրատվական հաղորդումներում թեկնածուների, կուսակցությունների կամ կուսակցությունների դաշինքների կողմից իրականացվող նախընտրական քարոզարշավի վերաբերյալ պետք է ներկայացվի անկողմնակալ եւ գնահատականներից զերծ տեղեկատվություն` ապահովելով արդար ու հավասար պայմանների պահպանումը:

4. Համապետական ընտրությունների նշանակումից ոչ ուշ, քան 5 oր հետո պետք է հրապարակվի հանրային ռադիոյով եւ հանրային հեռուստաընկերությամբ վճարովի եթերաժամի յուրաքանչյուր րոպեի գինը: Նախընտրական քարոզչության փուլում այդ գինը չի կարող փոփոխվել:

5. Թեկնածուներն ու Ազգային ժողովի ընտրություններին մասնակցող կուսակցությունները (կուսակցությունների դաշինքները) իրավունք ունեն հավասար պայմաններով օգտվելու նաեւ (անկախ սեփականության ձեւից) այլ ռադիոընկերության եւ հեռուստաընկերության եթերաժամերից: Uույն հոդվածի 3-4-րդ կետերում սահմանված դրույթները հավասարապես տարածվում են նաեւ (անկախ սեփականության ձեւից) այլ ռադիոընկերությունների եւ հեռուստաընկերությունների վրա:

Մասնավոր հեռուստաընկերությունները իրավունք չունեն  նախընտրական քարոզչության  նպատակով համապետական ընտրությունների ժամանակ թեկնածուներին եւ  Ազգային ժողովի ընտրություններին մասնակցող կուսակցություններին եթերաժամ չտրամադրել:

Մասնավոր հեռուստաընկերություններով եւ ռադիոընկերություններով նախընտրական քարոզչության ժամանակը  յուրաքանչյուր համապետական ընտրության ժամանակ  թեկնածուների, կուսակցությունների թեկնածուների ցուցակների գրանցումից հետո 3 օրյա   ժամկետում սահմանում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը:

6. Թեկնածուներին, կուսակցություններին եթեր եւ տպագրական ծավալ տրամադրվում է  գրավոր պայմանագրի հիման վրա:

Պայմանագրում պետք է նշվեն հետեւյալ պայմանները. նախընտրական քարոզչության ձեւը,  եթեր  հեռարձակելու, տպագրվելու  ժամկետը,  եթերի տեւողությունը, վճարման կարգը, չափը: Պայմանագրի պայմանները կատարելուց հետո կազմվում է  աշխատանքի կատարման ակտ:

7. Թերթերը եւ ամuագրերը, անկախ նրանց հիմնադիրներից (բացառությամբ կուսակցության կողմից հիմնադրված թերթերի եւ ամսագրերի), նախընտրական քարոզչական նյութեր հրապարակելիս պարտավոր են ապահովել հավասար պայմաններ:

8. Պետական ու տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից հիմնադրված   թերթերում, ամսագրերում, որոնք հիմնադրվել են բացառապես  այդ մարմնի պաշտոնական նյութերը, հաղորդումները, նորմատիվ եւ անհատական իրավական ակտերը   հրատարակելու  համար, արգելվում է քարոզչական նյութերի, ինչպես նաեւ կուսակցությունների,  թեկնածուների գործունեությունը լուսաբանող  նյութերի տպագրումը:

10. Զանգվածային լրատվության միջոցներով նախընտրական քարոզչությունն իրականացվում է հրապարակային բանավեճերի, կլոր սեղանների, մամուլի ասուլիսների, հարցազրույցների, քաղաքական գովազդի եւ  սույն օրենսգրքով  չարգելված այլ ձեւերով:

11. "Հայաստանի Հանրապետություն" եւ "Ռեսպուբլիկա Արմենիա" oրաթերթերում` նախընտրական քարոզչության համար սահմանված ժամանակահատվածում, անվճար հրապարակվող քարոզչական նյութերի համար յուրաքանչյուր թեկնածուի, կուսակցության հատկացվում է  0.25 մամուլ ծավալ:

Թեկնածուն կամ կուսակցությունը "Հայաստանի Հանրապետություն" եւ "Ռեսպուբլիկա Արմենիա" oրաթերթերում անվճար  հրապարակվող նախընտրական նյութերը խմբագրություն են ներկայացնում հրապարակման  օրվանից ոչ ուշ, քան երեք oր առաջ:

12. Արգելվում է նախընտրական քարոզչությանը վերաբերող ռադիոհաղորդումներն ու հեռուստահաղորդումներն ընդմիջել ապրանքների կամ ծառայությունների գովազդով, այլ թեկնածուների գովազդով:

13. Նախընտրական քարոզչությանը վերաբերող ռադիոհաղորդումները եւ հեռուստահաղորդումնեը եթեր հեռարձակելիս ձայնագրվում եւ տեսագրվում են: Դրանք համապատասխան հեռուստաընկերությունում, ռադիոընկերությունում պահպանվում են առնվազն վեց  ամիս:

14. Զանգվածային լրատվության միջոցները նախընտրական քարոզչության փուլում, թեկնածուներին, կուսակցությանը գրանցած ընտրական հանձնաժողովներին  3 օրյա պարբերականությամբ ՀԿԸՀ սահմանված կարգով հաշվետվություն են ներկայացնում, իրենց եթերում /էջերում/ հեռարձակված /տպագրված/ նախընտրական  քարոզչության նյութերի  ծավալի, դրանց  պատվիրողների, վճարման  չափի, վճարողի վերաբերյալ:

15. Եթե ԶԼՄ-ները նախընտրական քարոզչության փուլում տպագրել են այնպիսի տեղեկատվական կամ քարոզչական նյութեր, որոնք կարող են վնաս հասցնել  թեկնածուի կամ կուսակցության  պատվին, բարի համբավին կամ թեկնածուի գործարար համբավին, ապա դրանք պարտավոր են 3 օրյա ժամկետում, իսկ քվեարկությանը նախորդող 4 օրվա ընթացքում` 1 օրյա ժամկետում  համապատասխան թեկնածուին կամ կուսակցությանը  անվճար տրամադրել եթեր,  տպագրական  ծավալ` իր բարի համբավին կամ գործարար համբավին վերաբերող  տեղեկությունը հերքելու կամ  դրա վերաբերյալ  պարզաբանում տալու համար:

Համապատասխան  հերքման կամ պարզաբանման հրապարակման համար եթերային ժամանակը կամ տպագրական ծավալը  թեկնածուին, կուսակցությանը պետք է  տրամադրվի  օրվա նույն ժամին, երբ հրապարակվել է սկզբնական տեղեկությունը եւ  նրա ծավալը պետք է  լինի ոչ պակաս քան սկզբնական տեղեկատվությունը, սակայն ոչ պակաս քան 2 րոպեն:

16. Եթե նման տեղեկությունը տպագրվել է  մամուլում, ապա  համապատասխան պարբերականի նույն էջում, նույն ծավալով ու նույն տառատեսակով պետք է հատկացվի համապատասխան ծավալ:

Հոդված 22. Նախընտրական քարոզչության կատարումը հրապարակային միջոցառումների միջոցով

1. Պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինները պարտավոր են աջակցել թեկնածուներին, կուսակցություններին նախընտրական հրապարակային միջոցառումներ կազմակերպելիս:

2. Պետական մարմինները համապատասխան  տարածքային ընտրական  հանձնաժողովի պահանջով` նախընտրական ժողովներ, ընտրողների հետ հանդիպումներ եւ  ընտրությունների հետ կապված այլ միջոցառումներ կազմակերպելու նպատակով,  թեկնածուներին, կուսակցություններին, կուսակցությունների դաշինքներին հավասար  հիմունքներով, անվճար տրամադրում են դահլիճներ եւ այլ շինություններ:

3. Նախընտրական քարոզչության ժամանակ անվճար հիմունքներով դահլիճ կամ այլ շինություն օգտագործելու նպատակով թեկնածուները, կուսակցությունները, կուսակցությունների դաշինքները կամ նրանց վստահված անձինք միջոցառման կազմակերպման օրվանից առնվազն 5 oր առաջ դիմում են ներկայացնում  այն  տարածքային ընտրական հանձնաժողովին, որի տարածքում գտնվում է   համապատասխան դահլիճը, շինությունը կամ տարածքը:

4. Դիմումում նշվում է միջոցառումն անցկացնելու վայրը, միջոցառման ձեւը,  oրը, uկuելու եւ ավարտելու մոտավոր ժամը, հնարավոր մասնակիցների մոտավոր թիվը,  կազմակերպվող միջոցառման պատասխանատուի տվյալները (ազգանուն, անուն, հայրանուն, հաշվառման վայրի հասցեն, հեռախոuահամարները), դիմումը  ներկայացնելու ամսաթիվը, ամիսը, տարեթիվը:

5. Դահլիճ, այլ շինություն կամ տարածք տրամադրելու մասին դիմումները` ըuտ ստացման  հերթականության, գրանցվում են  տարածքային ընտրական հանձնաժողովի  գործավարության մատյանում եւ մեկ օրվա ընթացքում ուղարկվում համապատասխան պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմնի ղեկավարին:

6. Պետական, տեղական ինքնակառավարման մարմնի ղեկավարը դիմումը ստանալուց հետո` եռօրյա ժամկետում,  դիմումատուին գրավոր տեղեկացնում է դահլիճը կամ այլ շինությունը տրամադրելու,  իuկ համապատասխան հիմքերի առկայության դեպքում` դիմումը մերժելու մասին:

7. Եթե դահլիճը կամ այլ շինությունը դիմումատուի կողմից հայցվող  ժամանակահատվածում չի կարող հատկացվել, ապա պետական մարմնի ղեկավարը դիմումը  մերժելու մասին գրությամբ պետք է առաջարկի այն ժամանակահատվածը  (ժամանակահատվածները), որի դեպքում հնարավոր է համապատասխան դահլիճի կամ այլ  շինության տրամադրումը:

Տրամադրումը կարող է մերժվել միայն այն դեպքում, եթե  այդ նույն  ժամանակ  այդ դահլիճում, շինությունում, տարածքում իրականացվելու է  այլ  միջոցառում, որը  նախատեսված է  եղել մինչեւ նախընտրական քարոզչության սկսելը:

8. Միեւնույն դահլիճը, շինությունը, տարածքը նույն ժամին տրամադրելու համար տարբեր դիմումների առկայության դեպքում նախապատվությունը տրվում է ավելի վաղ  դիմում ներկայացրած թեկնածուին, կուսակցությանը:

9. Դահլիճը, շինությունը  կամ այլ տարածքը տրամադրվում է թեկնածուի, կուսակցության  նշած ժամկետով, սակայն ոչ ավել, քան 4 ժամ  տեւողությամբ:

10. Թեկնածուն, կուսակցությունը զանգվածային հրապարակային միջոցառումներ իրականացնելու  նպատակով կարող է  վարձակալել ցանկացած դահլիճ, շինություն:

11. Հրապարակային միջոցառումների իրականացումը  Հավաքների մասին ՀՀ օրենքով արգելված  վայրերում  արգելվում է:

12.Հրապարակային միջոցառումների անվտանգությունն ապահովվում է ՀՀ օրենսդրության համապատասխան:

Հոդված 23. Քարոզչական պաստառների եւ այլ նյութերի օգտագործման կարգը

1. Թեկնածուներն ու կուսակցությունները իրավունք ունեն հավասար հիմունքներով անարգել հրապարակել եւ տարածել պաստառներ, թերթիկներ եւ քարոզչական այլ տպագիր նյութեր:

2. Համայնքի ղեկավարը, ոչ ուշ, քան նախընտրական քարոզչությունն սկսվելուց երեք օրվա ընթացքում, համայնքի տարածքում առանձնացնում է հատուկ տեղեր քարոզչական պաստառներ փակցնելու համար։ Այդ տեղերը պետք է հարմար լինեն ընտրողների այցելության համար: Թեկնածուներին եւ Աժ ընտրություններին մասնակցող կուսակցություններին հատուկ տեղերում տրամադրվում է հավասար մակերես:

Արգելվում է  մշակութային հուշարձանների պատերի հատկացումը  քարոզչական պաստառներ փակցնելու համար:

Այլ  տեղերում,  բացի     գովազդային  վահանակներից, նախընտրական պաստառների  փակցնելը    կամ տեղադրելն  արգելվում է:

3. Արգելվում է քարոզչական պաստառի վրա Հայաստանի Հանրապետության զինանշանը կամ դրոշը պատկերելը։

4. Արգելվում է փակցված քարոզչական պաստառները պոկելը, պատռելը կամ դրանց վրա գրառումներ կատարելը։

Արգելվում է  քարոզչական   տպագիր նյութերի վրա կոմերցիոն գովազդային նյութերի զետեղումը:

Արգելվում  է  թեկնածուի, կուսակցության քարոզչական նյութերի վրա այլ թեկնածուի, կուսակցության  քարոզչական նյութերի  զետեղումը:

5. Համայնքի ղեկավարներն ապահովում են, որպեսզի չքվեարկվող թեկնածուների,  կուսակցությունների քարոզչական պաստառներն անհապաղ վերացվեն։

6. Քարոզչական տպագիր նյութերը պետք է տեղեկություններ պարունակեն այն կազմակերպությունների եւ անձանց մասին, որոնք պատասխանատու են հրատարակման համար, ինչպես նաեւ տպագրող կազմակերպության եւ տպաքանակի, տպագրողի հասցեն, հարկային կոդը, տպագրման ժամկետի, վճարման չափի վերաբերյալ:

7.Նախընտրական տպագիր նյութերը մինչեւ հրապարակվելը պետք է ներկայացվեն համապատասխան ընտրական հանձնաժողով:

8. Տպագիր նյութերը չեն կարող պարունակել   կոմերցիոն գովազդ:

10. Գովազդային ծառայություններ մատուցող կազմակերպությունները,  անհատ ձեռնարկատերերը պարտավոր են թեկնածուներին  ապահովել  նախընտրական քարոզչության նյութեր տեղադրելու հավասար պայմաններ:

11. Արգելվում է անանուն քարոզչական տպագիր նյութեր տարածելը:

Հոդված 24. Քաղաքական, հայեցողական պաշտոններ զբաղեցնող,  պետական, քաղաքացիական, տեղական ինքնակառավարման մարմինների ծառայող հանդիսացող թեկնածուների նախընտրական քարոզչության սահմանափակումները

Քաղաքական, հայեցողական պաշտոններ զբաղեցնող, պետական ծառայող հանդիսացող թեկնածուները նախընտրական քարոզչությունը իրականացնում են ընդհանուր հիմունքներով, uույն հոդվածով սահմանված սահմանափակումների հաշվառմամբ.

1) արգելվում է նախընտրական քարոզչության իրականացումը պաշտոնական պարտականությունները կատարելիս կամ պաշտոնեական դիրքի ցանկացած օգտագործումը ընտրությունների ժամանակ առավելություն ստանալու համար.

2) արգելվում է նախընտրական քարոզչության նպատակով իրենց ծառայողական պարտականությունների իրականացման համար տրամադրված տարածքների, տրանսպորտային եւ կապի միջոցների, նյութական միջոցների    օգտագործումը:

Նախընտրական քարոզչության նպատակով պետական սեփականությունը այդ թեկնածուների կողմից օգտագործվում է ընդհանուր հիմունքներով.

3) արգելվում է զանգվածային լրատվության միջոցներով այդ թեկնածուների գործունեության լուսաբանումը, բացառությամբ Uահմանադրությամբ սահմանված դեպքերի, պաշտոնական այցերի եւ ընդունելությունների, ինչպես նաեւ տարերային աղետների ընթացքում վերջիններիս իրականացրած, կամ ձեռնարկվող միջոցառումների:

Հոդված 25. Նախընտրական շտաբ

1. Թեկնածուներն ու կուսակցությունները  իրենց  նախընտրական   քարոզչությունը կազմակերպելու համար  իրավունք ունեն հիմնելու  նախընտրական  շտաբներ:

2. Նախընտրական շտաբներ  հիմնելու մասին  թեկնածուն, կուսակցությունը նախընտրական շտաբ   հիմնելուց   հետո   3 օրյա  ժամկետում պարտավոր  է   համապատասխան   տարածքային ընտրական հանձնաժողովին տեղեկացնել   այդ  մասին, տարածքային ընտրական հանձնաժողով  ներկայացնելով  նախընտրական շտաբի տարածքը   տնօրինող  անձի  հետ  կնքված  պայմանագիրը:

3.Նախընտրական շտաբներ  չեն կարող  հիմնվել պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների  տնօրինության տակ գտնվող   տարածքներում:

4.Նախընտրական  շտաբը կարող է  ղեկավարել  թեկնածուն, կուսակցության ղեկավարը, կամ թեկնածուի կուսակցության  վստահված  անձանցից  մեկը:

5.Նախընտրական շտաբի գործունեության բոլոր ծախսերը  պետք  է կատարվեն նախընտրական հիմնադրամի  միջոցներից:

ԳԼՈՒԽ 5.

ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՈՒՄԸ

Հոդված 26. Ընտրությունների կազմակերպման եւ անցկացման ֆինանսավորումը

1. Ընտրությունների  կամակերպման ու անցկացման հետ կապված  միջոցառումների ֆինանսավորումը  կատարվում է պետական բյուջեի միջոցների հաշվին:

Համապատասխան  ծախսերը նախատեսվում են պետական բյուջեի առանձին հոդվածով:

Համապետական ընտրությունների  ժամանակ  ընտրությունները ֆինանսավորելու հետ  կապված  ծախսերը չպետք է  պակաս լինեն   մեկ ընտրողի  հաշվով  500  դրամից:

2. Արտահերթ ընտրությունների անցկացման դեպքում ընտրությունները ֆինանսավորվում են պետական բյուջեի պահուստային ֆոնդից, իսկ դրա անհնարինության դեպքում` Կենտրոնական բանկի պահուստային ֆոնդից՝ հետագայում պետական բյուջեի միջոցների հաշվին փոխհատուցելու պայմանով, նախորդ համապետական ընտրությունների ընթացքում կատարված ծախսերին համաչափ: Եթե բյուջետային միջոցները ժամանակին չեն տրամադրվում Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովին, կամ Հայաստանի Հանրապետության Կենտրոնական բանկի պահուստային ֆոնդում միջոցներ չկան, կամ տրամադրված միջոցները չեն բավարարել արտահերթ ընտրությունները կամ ընտրությունների երկրորդ փուլը ֆինանսավորելու համար, ապա Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովն իրավունք ունի մրցութային հիմունքներով վարկ ստանալ մասնավոր բանկերից՝ վարկը կառավարության կողմից եռամսյա ժամկետում մարելու պայմանով:

3. Ընտրությունների համար նախատեսված ֆինանսական միջոցները Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովին տրամադրվում են ընտրությունները նշանակելուց հետո՝ հնգօրյա ժամկետում:

4. Ընտրական հանձնաժողովների միջեւ ֆինանսական միջոցները  բաշխվում են  ՀՀ  կառավարության որոշմամբ՝  ֆինանսների նախարարության  սահմանած կարգով, ըստ ՀԿԸՀ-ի կողմից կազմված նախահաշիվների: Ընտրական հանձնաժողովների նախագահները տնօրինում են ֆինանսական միջոցները եւ պատասխանատվություն կրում դրանք սահմանված կարգով օգտագործելու համար:

5. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը բյուջետային համակարգի մասին օրենքով սահմանված ժամկետում  ՀԿԸՀ-ը կանոնակարգով սահմանված կարգով ընտրական հանձնաժողովների  ծախսերի նախահաշիվը /բյուջետային հայտ/   ներկայացնում  է կառավարություն   `պետական բյուջե ի նախագծում ընդգրկելու համար:

Բյուջետային հայտը կառավարության կողմից ընդգրկվելու դեպքում ընդգրկվում է պետական բյուջեի նախագծում, իսկ առարկության դեպքում` պետական բյուջեի նախագծի հետ միասին ներկայացվում է  Ազգային ժողով:

6. Ընտրությունների համար նախատեuված ֆինանսական միջոցները, այդ թվում հանձնաժողովների պահպանման համար նախատեuված միջոցները, հատկացվում են »Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի աշխատակազմ« պետական կառավարչական հիմնարկին` Հայաստանի Հանրապետության կառավարության սահմանած կարգով: »Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի աշխատակազմ« պետական կառավարչական հիմնարկը Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով տնօրինում է ֆինանսական միջոցները եւ պատասխանատու է այդ միջոցները Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած նախահաշիվներին համապատասխան օգտագործելու համար:

Հոդված 27. Նախընտրական հիմնադրամը

1.Թեկնածուները եւ Ազգային ժողովի ընտրություններին մասնակցող կուսակցությունները, նախընտրական քարոզչությունը ֆինանսավորելու նպատակով, պարտավոր են ձեւավորել  նախընտրական հիմնադրամ։ Հիմնադրամներից կարող է վճարվել նաեւ  ընտրական գրավը:   Հանրապետության Նախագահի եւ Ազգային ժողովի ընտրությունների ժամանակ նախընտրական հիմնադրամի միջոցները հավաքվում են Հայաստանի Հանրապետության Կենտրոնական բանկում, իսկ տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների  ժամանակ` Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող որեւէ բանկում (հատուկ հաշվեհամարում): Նախընտրական հիմնադրամի միջոցները տնօրինում են թեկնածուները եւ Ազգային ժողովի ընտրություններին մասնակցող կուսակցությունները: Թեկնածուների,  Ազգային ժողովի ընտրություններին մասնակցող կուսակցությունների գրավոր դիմումի համաձայն՝ բանկերը բացում են ժամանակավոր հատուկ հաշվեհամարներ: Այդ հաշվեհամարներից եկամուտներ չեն հաշվարկվում եւ չեն վճարվում:

2.Նախընտրական հիմնադրամը ձեւավորվում է՝

1) թեկնածուի անձնական միջոցներից.

2) թեկնածուին առաջադրած կուսակցության կողմից թեկնածուին տրամադրված միջոցներից.

3) կուսակցության սեփական միջոցներից.

4) ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանց կամավոր մուծումներից:

2. Նախընտրական հիմնադրամներում մուծումներ կատարելու իրավունք չունեն՝

1) պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինները.

2) բյուջետային հիմնարկները.

3) օտարերկրյա ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձինք.

4)քաղաքացիություն չունեցող անձինք.

5)այն իրավաբանական անձիք, որոնց կանոնադրական կամ բաժնեհավաք կապիտալում բաժնեմաս ունեն Հայաստանի Հանրապետությունը կամ համայնքները.

6)այն իրավաբանական անձիք , որոնց բաժնեհավաք կապիտալում 30 տոկոսից ավելին կազմում են օտարերկրյա միջոցները.

7)բարեգործական եւ կրոնական կազմակերպությունները, միջազգային կազմակերպությունները եւ միջազգային հասարակական շարժումները.

8) 18 տարին չլրացած քաղաքացիները:

3.Սույն հոդվածի 2-րդ կետում   նշված ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանց կողմից նախընտրական հիմնադրամների հաշվին մուծված գումարները, ինչպես նաեւ անանուն փոխանցումները փոխանցվում են պետական բյուջե։

4.Նախընտրական հիմնադրամներում կատարվող կամավոր մուծումների կարգը սահմանում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը։

5.Ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանց կողմից նախընտրական հիմնադրամներում կատարվող մուծումների առավելագույն չափերը սահմանվում են սույն օրենսգրքով։ Սահմանված չափը գերազանցող մուծումները, ինչպես նաեւ ընտրություններից հետո նախընտրական հիմնադրամում մնացած գումարները փոխանցվում են պետական բյուջե:

6.Նախընտրական հիմնադրամների միջոցները ծախսվում են թեկնածուի եւ Ազգային ժողովի ընտրություններին մասնակցող կուսակցության, ինչպես նաեւ նրանց լիազորած անձանց միջոցով։ 7.Նախընտրական հիմնադրամի միջոցները   կարող են ծախսվել միայն հետեւյալ նպատակներով.

ա) նախընտրական  քարոզչության` այդ թվում  տեղեկատվական ու խորհրդատվական ծառայությունների դիմաց վճարելու համար.

բ) նախընտրական քարոզչության հետ կապված ֆիզիկական ու իրավաբանական անձանց մատուցած այլ  ծառայությունների դիմաց վճարելու համար.

Թեկնածուներին, կուսակցություններին արգելվում է այս ծառայությունների դիմաց վճարել այլ աղբյուրներից:

 8. Իրավաբանական անձանց  արգելվում է կուսակցություններին, թեկնածուներին ծառայություններ մատուցել  անվճար կամ  չհիմնավորված ցածր  գներով, որոնք ուղղակիորեն  կամ անուղղակիորեն կապված են ընտրությունների հետ եւ ուղղված են  ընտրությունների ժամանակ որոշակի արդյունքի հասնելուն:

Անվճար ծառայությունների մատուցումը թույլատրվում է  եթե  դրանց չեն ներգրավվում   երրորդ անձինք:

9. Նախընտրական հիմնադրամ ձեւավորելու նպատակով առաջադրված թեկնածուներին, բացառությամբ համայնքի ղեկավարի եւ ավագանու անդամի թեկնածուների, կուսակցություններին, կուսակցությունների դաշինքներին համապատասխան ընտրական հանձնաժողովների կողմից առաջադրման համար պահանջվող փաստաթղթերը ներկայացնելուց հետո` մեկօրյա ժամկետում, տրվում է առաջադրման փաստը հավաստող տեղեկանք, որի հիման վրա եւ թեկնածուների կամ նրանց լիազոր ներկայացուցիչների, կուսակցությունների, կուսակցությունների դաշինքների գրավոր դիմումների, իuկ գրանցված թեկնածուների, կուսակցությունների, կուսակցությունների դաշինքների համար` միայն գրավոր դիմումների համաձայն, բանկերը թեկնածուների կամ նրանց լիազոր ներկայացուցիչների, իuկ կուսակցությունների կամ կուսակցությունների դաշինքների դեպքում` կուսակցության, կուսակցության դաշինքի  անվամբ բացում են ժամանակավոր հատուկ հաշվեհամարներ:

10. Յուրաքանչյուր թեկնածու, կուսակցություն նախընտրական քարոզչությունը ֆինանսավորելու, ինչպես նաեւ Հայաստանի Հանրապետության ընտրական oրենuգրքով սահմանված ընտրական գրավը մուծելու նպատակով կարող է ձեւավորել մեկ նախընտրական հիմնադրամ:

11. Նախընտրական հիմնադրամ ձեւավորելու նպատակով ժամանակավոր հատուկ հաշվեհամարի բացման համար դիմումատուի եւ համապատասխան բանկի միջեւ կնքվում է բանկային հաշվի պայմանագիր` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

12. Բանկերը, որտեղ բացված են ժամանակավոր հատուկ հաշվեհամարներ, եռօրյա պարբերականությամբ համապատասխան ընտրական հանձնաժողով տեղեկանք են ներկայացնում թեկնածուների եւ Ազգային ժողովի ընտրություններին մասնակցող կուսակցությունների նախընտրական հիմնադրամների հետ կապված գործարքների վերաբերյալ: Այդ բանկերը նախընտրական հիմնադրամ մուծումներ կատարելու իրավունք ունեցող անձանց վերադարձնում են սույն օրենսգրքով սահմանված նախընտրական հիմնադրամների առավելագույն չափը լրացված լինելուց հետո ստացված գումարները:

13. Թեկնածուն, կուսակցությունը իրավունք ունի հետ վերադարձնել հիմնադրամ կատարված կոնկրետ մուծումը:

14.Եթե թեկնածուն կամ կուսակցությունը կամ կուսակցության ընտրական ցուցակում ընդգրկված թեկնածուն նախընտրական քարոզչության համար, բացի նախընտրական հիմնադրամի միջոցներից, օգտագործում է նաեւ այլ միջոցներ, ապա Կենտրոնական  ընտրական հանձնաժողովի դիմումի հիման վրա դատարանը ուժը կորցրած է ճանաչում թեկնածուի, կուսակցության ընտրական ցուցակի, կուսակցության ընտրական ցուցակում ընդգրկված թեկնածուի գրանցումը։

15.Թեկնածուների եւ Ազգային ժողովի ընտրություններին մասնակցող կուսակցությունների նախընտրական հիմնադրամների հաշվարկային հաշիվների հետ կատարվող բոլոր գործառնությունները դադարեցվում են քվեարկության օրվանից։

16.Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը   թեկնածուներին, Ազգային ժողովի ընտրություններին մասնակցող կուսակցություններին թույլատրում է հիմնադրամից վճարումներ կատարել նաեւ քվեարկության օրվանից հետո՝ մինչեւ քվեարկության օրը կատարված գործարքների համաձայն:

17. Ընտրությունները չկայացած ճանաչվելու դեպքում նախընտրական հիմնադրամում մնացած միջոցները սառեցվում են մինչեւ նոր ընտրությունների համար թեկնածուներ կամ կուսակցություններ գրանցելը։ Նոր ընտրությունների համար կրկին գրանցված թեկնածուները կամ կուսակցությունները կարող են օգտագործել իրենց նախընտրական հիմնադրամներում մնացած միջոցները։ Նոր ընտրությունների համար թեկնածուների կամ կուսակցությունների չգրանցվելու դեպքում նրանց նախընտրական հիմնադրամներում մնացած միջոցները փոխանցվում են պետական բյուջե:

18. Նախընտրական հիմնադրամներից վճարումների   օրինականության համար պատասխանատվություն է կրում  համապատասխան թեկնածուն,   կուսակցությունը:

19. Թեկնածուները եւ կուսակցությունները ոչ ուշ, քան քվեարկությունից 3 օր հետո, իրենց գրանցած ընտրական հանձնաժողովներին ներկայացնում են հայտարարագիր՝ իրենց նախընտրական հիմնադրամներ կատարված մուծումների   եւ   դրանց օգտագործման վերաբերյալ։ Հայտարարագրի ձեւը եւ այն ներկայացնելու կարգը սահմանում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը: Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը հաշվետվություններն ստանալուց անմիջապես հետո հաշվետվությունները հրապարակում է իր սահմանած կարգով, տեղադրում իր ինտերնետային կայքում:

20. Ընտրական գրավի գումարը նախընտրական հիմնադրամի միջոցներից վճարված լինելու եւ ընտրությունների արդյունքում ընտրվելու կամ թեկնածուների օգտին տրված ձայների 5 տոկոսից ավելի ձայներ ստանալու, Ազգային ժողովի համամասնական ընտրակարգով ընտրությունների դեպքում վավեր ձայների եւ անճշտությունների թվի գումարի` կուսակցության համար առնվազն 5 տոկոս, իuկ կուսակցությունների դաշինքի համար առնվազն 7 տոկոս ձայներ ստանալու դեպքում թեկնածուի, կուսակցության, կուսակցությունների դաշինքի ընտրական գրավի գումարը հետ է վերադարձվում համապատասխան նախընտրական հիմնադրամ:

21. Ընտրությունների արդյունքների պաշտոնական հրապարակումից հետո` եռամսյա ժամկետում նախընտրական հիմնադրամում մնացած միջոցները թեկնածուի, կուսակցության, կուսակցությունների դաշինքի հայեցողությամբ օգտագործվում են բարեգործական նպատակներով: Եռամսյա ժամկետը լրանալուց հետո նախընտրական հիմնադրամում մնացած միջոցները փոխանցվում են պետական բյուջե:

22. Թեկնածուների օգտին տրված ձայների 5 տոկոսից պակաս ձայներ ստանալու, Ազգային ժողովի ընտրությունների դեպքում վավեր ձայների եւ անճշտությունների թվի գումարի` կուսակցության համար 5 տոկոսից, իuկ կուսակցությունների դաշինքի համար 7 տոկոսից պակաս ձայներ ստանալու դեպքում թեկնածուի, կուսակցության, կուսակցությունների դաշինքի նախընտրական հիմնադրամում մնացած միջոցները եւ ընտրական գրավի գումարը փոխանցվում են պետական բյուջե:

23. Ընտրությունները չկայացած ճանաչվելու դեպքում նախընտրական հիմնադրամում ընտրությունից հետո մնացած միջոցները սառեցվում են մինչեւ նոր ընտրության համար թեկնածու գրանցելը: Նոր ընտրության ժամանակ գրանցված թեկնածուն կարող է օգտագործել նախորդ ընտրության ժամանակ ստեղծված հիմնադրամում մնացած միջոցները: Նոր ընտրությանը չմասնակցող նախկին թեկնածուի նախընտրական հիմնադրամում մնացած միջոցները փոխանցվում են պետական բյուջե:

24. Հայտարարագրում նշվում է`

ա) հիմնադրամ կատարված բոլոր մուծումների ժամանակագրությունը, դրանց կատարողների անունը, ազգանունը, դրանց կատարման ժամկետը, ծախսերի կատարումը հաստատող փաստաթղթերի տվյալները.

բ) հիմնադրամում մնացած գումարի չափը (այդպիսին լինելու դեպքում):

Հայտարարագրերը ստորագրում են uույն կարգի 4-րդ կետով սահմանված կարգով հաշվեհամարներ բացած թեկնածուները կամ թեկնածուների, կուսակցությունների լիազոր ներկայացուցիչները: Հայտարարագրերը համապատասխան ընտրական հանձնաժողով ներկայացվում են ուղեկցող  գրությամբ:

25. Համապետական ընտրությունների դեպքում ընտրական հանձնաժողովները հայտարարագրերը ստանալուց հետո` 3 օրվա ընթացքում, դրանք ուղեկցող գրությամբ ներկայացնում են Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի վերահսկիչ-վերստուգիչ ծառայություն: Հանրապետության Նախագահի եւ կուսակցությունների հայտարարագրերը եռօրյա ժամկետում տեղադրվում են Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի ինտերնետային կայքում, իuկ մյուս թեկնածուների հայտարարագրերի պատճենները կարող են տրամադրվել վստահված անձանց, ԶԼՄ-ների ներկայացուցիչներին, դիտորդներին:

26. Համապետական ընտրությունների ժամանակ նախընտրական հիմնադրամների եւ ընտրական գրավների հետ կապված գործավարությունն իրականացնում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի վերահսկիչ-վերստուգիչ ծառայությունը:

27.  Համայնքի ղեկավարի կամ ավագանու անդամների ընտրությունների ժամանակ նախընտրական հիմնադրամների եւ ընտրական գրավների հետ կապված գործավարությունն իրականացնում է համապատասխան տարածքային ընտրական հանձնաժողովը` գործավարության սահմանված կարգին համապատասխան, հանձնաժողովի գործավարության մատյանում նշելով ստացված փաստաթղթի հերթական համարը, տարին, ամիսը, ամսաթիվը, բանկի անվանումը, փաստաթղթի համառոտ բովանդակությունը: Գործավարության մատյանում կարող են կատարվել նաեւ այլ գրառումներ:

28. Նախընտրական հիմնադրամների եւ ընտրական գրավների հետ կապված փաստաթղթերը, այդ թվում` թեկնածուների, կուսակցությունների, կուսակցությունների դաշինքների կողմից ներկայացված նախընտրական հիմնադրամներ կատարված մուծումների եւ դրանց օգտագործման վերաբերյալ հայտարարագրերը սույն oրենuգրքով սահմանված ժամկետներում պահպանության են հանձնվում Հայաստանի ազգային արխիվ:

Հոդված 28. Նախընտրական հիմնադրամ կատարվող կամավոր մուծումները

1.Նախընտրական հիմնադրամ կատարվող վճարումները կատարվում են սեփական միջոցների հաշվին, անձամբ` ներկայացնելով  անձնագիրը կամ դրան փոխարինող փաստաթուղթը: Կամավոր մուծում կատարելիս  վճարման անդորրագրում նշվում է` ազգանուն, անուն հայրանունը, ծննդյան  թիվը, բնակության վայրը, անձնագրի կամ դրան փոխարինող փաստաթղթի համարը:

2.Իրավաբանական անձինք կամավոր վճարումներ կարող են կատարել միայն անկանխիկ եղանակով:

Վճարման հանձնարարագրում պետք է նշվի իրավաբանական անձի  անվանումը, հարկային կոդը,  գրանցման ժամկետը,  բանկային տվյալները:

3. Կամավոր վճարումները պետք է  փոխանցվեն հատուկ հաշվեհամար ոչ ուշ, քան  վճարմանը հաջորդող օրը:

4. Յուրաքանչյուր ֆիզիկական անձ համայնքի ղեկավարի եւ ավագանու անդամի թեկնածուի նախընտրական հիմնադրամ կարող է կատարել նվազագույն աշխատավարձի մինչեւ 25-ապատիկի, իuկ յուրաքանչյուր իրավաբանական անձ` մինչեւ 150-ապատիկի չափով կամավոր մուծում:

5. Նախընտրական հիմնադրամներում կատարվող մուծումների` Հայաստանի Հանրապետության ընտրական oրենuգրքով սահմանված առավելագույն չափերը գերազանցող գումարները հետ են վերադարձվում:

6. Նախընտրական հիմնադրամի հաշվեհամարին վճարումները կատարվում են բացառապես Հայաստանի Հանրապետության դրամով:

7. Նախընտրական հիմնադրամի հաշվեհամարին կատարվող կանխիկ վճարումների վճարման մուտքագրման օրդերի, իuկ անկանխիկ վճարման դեպքում հանձնարարականի "Վճարում կատարողը" մասում պարտադիր նշվում է`

ա) իրավաբանական անձանց համար` իրավաբանական անձի լրիվ անվանումը, պետական գրանցման տարեթիվը, բանկային վավերապայմանները, կանոնադրական կամ բաժնեհավաք կապիտալում օտարերկրյա միջոցների տոկոսը.

բ) ֆիզիկական անձանց համար` քաղաքացու անուն-ազգանունը, ծննդյան տարեթիվը, անձնագրի   համարը:

Վճարումներ կատարողի կողմից uույն կետի պահանջները չպահպանելու դեպքում գումարը հետ է վերադարձվում, իuկ դրա անհնարինության դեպքում` փոխանցվում պետական բյուջե:

7. Բացառությամբ  թեկնածուի մահվան`   թեկնածուի  գրանցումն ուժը կորցրած  ճանաչելու դեպքում  ընտրական գրավի գումարը փոխանցվում է պետական բյուջե։

Հոդված 29. Ֆինանսական միջոցների հաշվառումը

1.Բյուջետային միջոցներ ստանալու, օգտագործելու, նախընտրական հիմնադրամներ կատարվող մուծումների եւ ծախսերի հաշվառումը կատարվում է Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը համապատասխան:

2.Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովը ֆինանսական միջոցների ծախսման վերաբերյալ հաշվետվություն է ներկայացնում տարածքային ընտրական հանձնաժողով՝ ընտրությունների ավարտից հետո՝ եռօրյա ժամկետում: Տարածքային ընտրական հանձնաժողովը ֆինանսական միջոցների ծախսման վերաբերյալ հաշվետվություն է ներկայացնում Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով՝ ընտրություններից հետո՝ 10 օրյա ժամկետում: Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը ֆինանսական միջոցների ծախսման վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատ հաղորդում  է ներկայացնում ընտրություններից հետո՝ 60 օրվա ընթացքում:

Հոդված 30. Վերահսկիչ-վերստուգիչ ծառայություն

1. Ընտրությունների կազմակերպման եւ անցկացման համար ընտրական  հանձնաժողովներին տրամադրված միջոցների նպատակային օգտագործման, ինչպես նաեւ  նախընտրական հիմնադրամներ կատարվող մուծումների, դրանց հաշվարկման եւ  ծախսերի վրա վերահսկողություն իրականացնելու նպատակով Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը հանձնաժողովին առընթեր ստեղծում է վերահսկիչ-վերստուգիչ ծառայություն:  Ծառայության աշխատանքներում պայմանագրային հիմունքներով կարող են ընդգրկվել  համապատասխան մասնագետներ: Վերահսկիչ-վերստուգիչ ծառայությունը թեկնածուների,   կուսակցությունների, դաշինքների նախընտրական հիմնադրամներում եղած միջոցների  օգտագործման վերաբերյալ հայտարարագրերը նրանց գրանցող հանձնաժողովներից uույն  օրենսգրքի 27-րդ հոդվածի 12-րդ կետում նշված կարգով ստանալուց հետո` 15 օրվա ընթացքում ստուգում եւ նյութերը ներկայացնում է Կենտրոնական ընտրական  հանձնաժողովի քննարկմանը: Քննարկման արդյունքում հայտնաբերված խախտումների  վերաբերյալ նյութերը Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի որոշմամբ եռօրյա  ժամկետում ուղարկվում են իրավասու մարմնին` այդ թվում` դատարան:

Վերահսկիչ-վերստուգիչ  ծառայության գործունեության կարգը սահմանում է Կենտրոնական ընտրական  հանձնաժողովը:

2.Վերահսկիչ-վերստուգիչ ծառայությունը.

ա) ստուգում է թեկնածուների,  կուսակցությունների ֆինանսական հաշվետվությունները.

բ) ստուգում է զանգվածային լրատվության միջոցների  ներկայացրած ֆինանսական հաշվետվությունները.

գ) ստուգում է թեկնածուների  հայտարարագրերի հավաստիությունը իրենց գույքի եւ  եկամուտների մասին.

դ) հսկողություն է իրականացնում նախընտրական հիմնադրամների հետ կատարվող գործարքների նկատմամբ

ե) առաջարկություն է ներկայացնում  ՀԿԸՀ-ին  քննարկելու համապատասխան կուսակցության,  թեկնածուի  գրանցումը ուժը  կորցրած ճանաչելու հարցը.

զ) ուսումնասիրում է ընտրական հանձնաժողովներում առկա ֆինանսական  փաստաթղթերը.

է) անհրաժեշտության դեպքում ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանցից պահանջում է  համապատասխան տեղեկություններ, տեղեկանքներ, փաստաթղթերի պատճեններ`  ընտրությունների կազմակերպման եւ անցկացման համար թեկնածուների եւ  կուսակցությունների (կուսակցությունների դաշինքների) կողմից կատարված  ֆինանսավորման հարցերի առնչությամբ.

ը) Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովին առաջարկություններ է ներկայացնում  բյուջետային միջոցների բաշխման եւ ընտրական հանձնաժողովներում բացահայտված  թերությունների վերացման ուղղությամբ.

թ) իր գործունեությանն առնչվող հարցերի վերաբերյալ նախապատրաստում  է որոշումների նախագծեր եւ ներկայացնում Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի  քննարկմանը.

ժ) մասնակցում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի կողմից ընտրությունների  ընթացքում ֆինանսական ապահովման նպատակով իրավական ակտերի նախագծերի նախապատրաստման աշխատանքներին:

7. Ծառայությունն իր գործառույթներն իրականացնելիս վարում է գործավարություն ՀԿԸՀ սահմանած կարգով:

ԳԼՈՒԽ 6.

ՎՍՏԱՀՎԱԾ ԱՆՁԻՆՔ, ԴԻՏՈՐԴՆԵՐԸ ԵՎ ԶԱՆԳՎԱԾԱՅԻՆ ԼՐԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ՄԻՋՈՑՆԵՐԻ ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՑԻՉՆԵՐԸ

Հոդված 31. Վստահված անձի կարգավիճակը

1. Կուսակցությունների թեկնածուների ցուցակների  ու  թեկնածուների,  գրանցվելուց հետո ընտրական հանձնաժողովների, պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների, կազմակերպությունների, զանգվածային լրատվության միջոցների հետ փոխհարաբերություններում, իրենց իրավունքներն ու օրինական շահերը պաշտպանելու, նախընտրական քարոզչությունը կազմակերպելու նպատակով, կարող են ունենալ վստահված անձինք: Վստահված անձ կարող են լինել միայն ընտրողները:

2. Կուսակցություններին  եւ թեկնածուներին, ըստ ներկայացված վստահված անձանց ցուցակների, տրվում են կնքված վկայականներ, բայց տեղամասերի թվի եռապատիկից ոչ ավելի: Վկայականները տրվում են հայտը ներկայացնելուց հետո՝  եռօրյա ժամկետում: Համապատասխան հանձնաժողովը վկայականում նշում է թեկնածուի անունը, ազգանունը, կուսակցության անվանումը եւ կնքում է այն: Թեկնածուն կամ կուսակցության ղեկավարը վկայականները լրացնում, կնքում /թեկնածուն ստորագրում/ եւ տրամադրում է վստահված անձանց:

3.Վստահված անձանց գրանցման կարգը սահմանում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը: Թեկնածուն, կուսակցությունների ղեկավարները ցանկացած պահի կարող են հետ կանչել իրենց նշանակած վստահված անձանց, նշանակել նորերին՝ այդ մասին գրավոր տեղյակ պահելով համապատասխան ընտրական հանձնաժողովին:

4.Վստահված անձ չեն կարող լինել սահմանադրական դատարանի անդամները, դատավորները, ոստիկանության,  ազգային անվտանգության ծառայության, պաշտպանության նախարարության, հարկային կոմիտեի, դատախազության  եւ մաքսային ծառայողները, սոցիալական ապահովության մարմինների (ծառայությունների) աշխատակիցները, զինծառայողները, հոգեւորականները, ընտրական հանձնաժողովի անդամները, թեկնածուները,  հանրային զանգվածային լրատվության միջոցների ղեկավարները:

Պետական  եւ մունիցիպալ պաշտոններ  ունեցող անձինք,  ինչպես նաեւ պետական ու մունիցիպալ այլ ծառայողները վստահված անձ  կարող են դառնալ իրենց լիազորությունները   ժամանակավորապես դադարեցնելու  պայմանով: Այս  խումբ անձանց որպես վստահված անձինք ներկայացնելու պարագայում, համապատասխան ցուցակների հետ միասին ընտրական հանձնաժողով է ներկայացվում նաեւ ժամանակավորապես լիազորությունները դադարեցնելու վերաբերյալ  հրամանի պատճեն:

Հոդված 32. Դիտորդական առաքելության իրավունքը

1.Ընտրությունների ժամանակ դիտորդական առաքելության իրավունք ունեն՝

1) միջազգային կազմակերպությունները.

2) օտարերկրյա պետությունները.

3) Հայաստանի Հանրապետության եւ օտարերկրյա հասարակական այն կազմակերպությունները, որոնց կանոնադրական խնդիրները ներառում են ժողովրդավարության եւ մարդու իրավունքների պաշտպանության հարցեր, եւ որոնք չեն աջակցում թեկնածուներին կամ կուսակցություններին:

2.Դիտորդական առաքելություն իրականացնելու կարգը սահմանում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը:

3. Ընտրությունների ժամանակ միջազգային կազմակերպություններից ու  այլ պետություններից  դիտորդներ հրավիրելու իրավունք  ունեն`

1) Հանրապետության  Նախագահը.

2) Ազգային ժողովի նախագահը.

3) Ազգային ժողովի խմբակցությունները.

4) վարչապետը.

5) արտաքին գործերի  նախարարը.

6)  Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը:

Սույն կետում նշված մարմիններին`   համապատասխան կազմակերպություններին որպես դիտորդ հրավիրելու առաջարկություն կարող է ներկայացնել մարդու իրավունքների պաշտպանը, կուսակցությունները,  հասարակական կազմակերպությունները:

Հոդված 33. Դիտորդների հավատարմագրումը

1.Սույն օրենսգրքի 32 հոդվածում նշված կազմակերպությունները դիտորդական առաքելություն կարող են իրականացնել Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովում հավատարմագրվելուց հետո:

2.Հավատարմագրվելու համար դիմումները Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով են հանձնվում ընտրությունները նշանակելու օրվանից հետո, բայց ոչ ուշ, քան ընտրության օրվանից 10 օր առաջ:

3.Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը դիտորդական առաքելություն իրականացնելու հավատարմագիրը համապատասխան կազմակերպություններին է հանձնում դիմումն ստանալուց ոչ ուշ, քան 3 օր հետո:  Դիմումի հետ միասին պետք է ներկայացվի անձը հաստատող փաստաթուղթը, իսկ միջազգային դիտորդները պետք է ներկայացնեն նաեւ 32 հոդվածում նշված սուբյեկտներից որեւէ մեկի հրավերքը:

4.Հավատարմագրվելուց հետո դիտորդական առաքելություն իրականացնողների կողմից որեւէ թեկնածուի կամ ԱԺ ընտրություններին մասնակցող կուսակցության աջակցելու դեպքում Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովն իրավունք ունի համապատասխան   դիտորդին  զրկելու   դիտորդական իրավունքից, իսկ  նման դեպքերի  կրկնվելու  դեպքում այդ  իրավունքից  զրկել նաեւ համապատասխան կազմակերպությանը:

Դիտորդական  կազմակերպությունների լիազորությունները սկսվում են հավատարմագրման օրվանից եւ ավարտվում են ընտրության արդյունքների  պաշտոնական հրապարակման պահից  8-րդ օրը,  եթե  ընտրության արդյունքները  դատարան չեն  բողոքարկվել:

Ընտրության արդյունքները դատարան բողոքարկվելու դեպքում  լիազորությունները ավարտվում են  դատական ակտի  հրապարակման  պահից 7 օր հետո, եթե վերաքվեարկություն կամ  նոր  ընտրություն  չի  նշանակվել:  Վերաքվեարկության կամ նոր ընտրությունների դեպքում   դիտորդական  կազմակերպությունների վերագրանցում չի պահանջվում:

Նոր ընտրության դեպքում կարող են  գրանցվել նոր դիտորդական կազմակերպություններ:

Հոդված 34. Վստահված անձի  իրավունքները, պարտականությունները եւ գործունեության երաշխիքները

1. Վստահված անձը իրավունք ունի`

1) խորհրդակցական ձայնի իրավունքով մասնակցելու հանձնաժողովի նիստերին, քվեարկության ընթացքում ներկա գտնվելու քվեարկության սենյակում.

2) ծանոթանալու ընտրական փաստաթղթերին, այդ թվում` ընտրողին ընտրողների ցուցակում ընդգրկելու մասին դատարանի վճռին կամ լիազոր մարմնի տված համապատասխան տեղեկանքին.

3) ընտրական հանձնաժողովի նախագահի, նախագահի տեղակալի, քարտուղարի կամ հանձնաժողովի այն անդամի ներկայությամբ, ում որ կհանձնարարի հանձնաժողովի նախագահը, անարգել ծանոթանալու ընտրական փաստաթղթերին, մասնավորապես` ընտրական հանձնաժողովների որոշումներին, արձանագրություններին, ստանալու դրանց պատճենները, կատարելու քաղվածքներ, նույն կարգով ծանոթանալու քվեարկած քվեաթերթիկներին: Որոշումների, արձանագրությունների, գրանցամատյանի գրառումների պատճենները եւ քաղվածքները պետք է կնքեն եւ ստորագրեն հանձնաժողովի նախագահը եւ քարտուղարը: Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովից ստացված փաստաթղթերը կնքվում են միայն քվեարկության oրը.

4) բողոքարկելու հանձնաժողովների որոշումները, գործողությունները, անգործությունը.

5) հետեւելու քվեաթերթիկների տպագրման,  քվեաթերթիկները տպարանից  տարածքային ընտրական հանձնաժողով,  տարածքային ընտրական հանձնաժողովից` տեղամասային ընտրական հանձնաժողով,  իuկ քվեարկությունից հետո` ընտրական փաստաթղթերը տեղամասային ընտրական  հանձնաժողովից տարածքային   ընտրական հանձնաժողով փոխադրելու, տարածքային   եւ տեղամասային ընտրական հանձնաժողովներում դրանք պահպանելու, սույն oրենuգրքով սահմանված գործառույթներն ավարտելուց հետո` դրանք պահպանման հանձնելու, տեղամասային ընտրական հանձնաժողովում քվեաթերթիկները հաշվարկելու գործընթացներին:

Տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների դեպքում uույն հոդվածի 2-րդ կետում նշված տեղեկությունները հայտնում են համապատասխան  տարածքային   ընտրական հանձնաժողովները` հանձնաժողովի գտնվելու վայրում`  բոլորի համար տեսանելի տեղում, փակցնելով համապատասխան հայտարարություն.

6) քվեաթերթիկների տպագրման ամբողջ ընթացքում ներկա գտնվել տպարանում, ինչպես նաեւ իր միջոցների հաշվին ուղեկցել  քվեաթերթիկները  տարածքային ընտրական հանձնաժողով, քվեարկության նախորդ  oրը`  տարածքային ընտրական հանձնաժողովից տեղամասային ընտրական  հանձնաժողով, իuկ քվեարկությունից հետո` տեղամասային ընտրական հանձնաժողովից   տարածքային ընտրական հանձնաժողով տեղափոխող մեքենան:

7) քվեարկության նախորդ oրը   տարածքային ընտրական հանձնաժողովում հետեւել քվեաթերթիկները  տեղամասային ընտրական հանձնաժողովներին հատկացնելու գործընթացին.

8) քվեարկությանը նախորդող եւ քվեարկության oրը տեղամասային ընտրական  հանձնաժողովում, չմիջամտելով հանձնաժողովի աշխատանքներին, հետեւել քվեաթերթիկների հաշվարկման եւ փաթեթավորման  գործընթացներին.

9) չմիջամտելով հանձնաժողովի անդամի աշխատանքներին` ներկա գտնվելու հանձնաժողովի` ընտրողների գրանցում իրականացնող, քվեաթերթիկներ հատկացնող, քվեաթերթիկը կնքող եւ քվեատուփը հսկող անդամների կողքին եւ հետեւելու նրանց աշխատանքներին.

10) քվեարկության արդյունքները ամփոփելիս ընտրական հանձնաժողովի նախագահի, նախագահի տեղակալի, քարտուղարի կամ հանձնաժողովի անդամներից որեւէ մեկի ներկայությամբ, ում կհանձնարարի հանձնաժողովի նախագահը, անարգել ծանոթանալու քվեարկած քվեաթերթիկներին եւ դրանցում կատարված նշումներին.

11) մասնակցել քվեարկության արդյունքների վերահաշվարկմանը.

12) իրականացնելու uույն oրենuգրքով իրեն վերապահված այլ իրավունքներ:

2. Վստահված անձը իր իրավունքները իրականացնում է uույն oրենuգրքով սահմանված կարգով:

Վստահված անձը պետք է ներկայացնի վստահված անձի վկայականը եւ անձը հաստատող  փաստաթուղթ (անձնագիր կամ անձնագրին փոխարինող 9-րդ ձեւ):

3. Ընտրական հանձնաժողովի նիստին (խորհրդակցական ձայնի իրավունքով), քվեարկության ընթացքում,  ինչպես նաեւ  ընտրական մյուս  միջոցառումներին կարող է ներկա գտնվել յուրաքանչյուր թեկնածուի եւ   կուսակցությունների   մեկական վստահված անձ:

Քվեարկության երկրորդ փուլում, ինչպես նաեւ այն դեպքերում, երբ  քվեարկվում են երեք եւ պակաս թեկնածուներ, կուսակցություններ, թեկնածուների ցուցակներ, ապա կարող են մասնակցել  երկուական վստահված անձ:

4. Վստահված անձի իրավունքների որեւէ սահմանափակում չի թույլատրվում: Ոչ ոք, այդ թվում` ընտրական հանձնաժողովները, իրավունք չունեն վստահված անձանց դուրս հրավիրել հանձնաժողովի նիստից,   քվեարկության սենյակից կամ ցանկացած այլ կերպ նրանց մեկուսացնել հանձնաժողովի աշխատանքներին կամ այլ ընտրական միջոցառմանը ներկա գտնվելուց, բացառությամբ նրանց ձերբակալելու կամ կալանավորելու դեպքերի:

5. Վստահված անձը չի կարող պատասխանատվության ենթարկվել ընտրությունների ընթացքի եւ արդյունքների ամփոփման վերաբերյալ իր հայտնած կարծիքի համար:

Հոդված 35. Դիտորդի, զանգվածային լրատվության միջոցների ներկայացուցչի իրավունքները, պարտականությունները եւ գործունեության երաշխիքները

1. Դիտորդը, զանգվածային լրատվության միջոցների ներկայացուցիչն իրավունք ունեն`

1) ներկա գտնվել ընտրական հանձնաժողովի նիստերին, իuկ քվեարկության ընթացքում` նաեւ տեղամասային կենտրոնում: Հետեւելու քվեաթերթիկների տպագրման,  քվեաթերթիկները տպարանից  տարածքային ընտրական հանձնաժողով,  տարածքային ընտրական հանձնաժողովից` տեղամասային ընտրական հանձնաժողով,  իuկ քվեարկությունից հետո` ընտրական փաստաթղթերը տեղամասային ընտրական  հանձնաժողովից տարածքային   ընտրական հանձնաժողով փոխադրելու, տարածքային   եւ տեղամասային ընտրական հանձնաժողովներում դրանք պահպանելու, սույն oրենuգրքով սահմանված գործառույթներն ավարտելուց հետո` դրանք պահպանման հանձնելու, տեղամասային ընտրական հանձնաժողովում քվեաթերթիկները հաշվարկելու գործընթացներին:

2) ծանոթանալ ընտրական փաստաթղթերին, քվեաթերթիկների նմուշներին, ընտրական հանձնաժողովի որոշումներին, նիստերի արձանագրություններին, ստանալ դրանց պատճենները, կատարել քաղվածքներ.

 3)  ազատ տեղաշարժվել տեղամասային կենտրոնում` քվեաթերթիկների ու քվեատուփի դիտարկման համար:

4) հետեւել  քվեարկության արդյունքների  ամփոփմանը, ստանալ քվեարկության արդյունքների ամփոփման  արձանագրությունները,  քվեարկության արդյունքները ամփոփելուց հետո ուղեկցել  ընտրական  փաստաթղթերը  վերադաս ընտրական հանձնաժողով:

5) բողոքարկել ընտրական հանձնաժողովի իրեն վերաբերվող որոշումները, գործողությունները, անգործությունները.

6) մասնակցել տարածքային ընտրական հանձնաժողովում տեղամասի քվեարկության արդյունքների վերահաշվարկին.

7) ներկա գտնվել  նախընտրական քարոզչության հրապարակային միջոցառումներին.

8) հանդես գալ միջանկյալ եւ վերջնական  եզրակացություններով.

2. Դիտորդը, զանգվածային լրատվության միջոցների ներկայացուցիչը իրավունք չունի միջամտել ընտրական հանձնաժողովի աշխատանքներին, ձեռնարկել միջոցներ,  որոնք կխախտեն քվեարկության գաղտնիությունը, օգտագործել իրենց կարգավիճակը   այն  հարցերում, որոնք կապված չեն ընտրությունների դիտարկման հետ:

3. Դիտորդը քվեարկության oրը հետեւում է ընտրական հանձնաժողովի աշխատանքներին: Դրանց վերաբերյալ հանձնաժողովի նախագահին կարող է ներկայացնել դիտողություններ եւ առաջարկություններ, որոնց կապակցությամբ վերջինս ձեռնարկում է անհրաժեշտ միջոցառումներ:

4. Դիտորդի եւ զանգվածային լրատվության միջոցների ներկայացուցչի իրավունքների որեւէ սահմանափակում չի թույլատրվում: Ոչ ոք, այդ թվում` ընտրական հանձնաժողովները, իրավունք չունեն դիտորդին եւ զանգվածային լրատվության միջոցների ներկայացուցչին դուրս հրավիրել հանձնաժողովի նիստից,   քվեարկության սենյակից կամ ցանկացած այլ կերպ նրանց մեկուսացնելու հանձնաժողովի աշխատանքներին կամ այլ ընտրական միջոցառմանը ներկա գտնվելուց, բացառությամբ նրանց ձերբակալելու կամ կալանավորելու դեպքերի:

5. Դիտորդը եւ զանգվածային լրատվության միջոցների ներկայացուցիչը չեն կարող պատասխանատվության ենթարկվել ընտրությունների ընթացքի եւ արդյունքների ամփոփման վերաբերյալ իրենց հայտնած կարծիքի համար:

Հոդված 36. Օտարերկրյա (միջազգային) դիտորդներ

1.Օտարերկրյա (միջազգային) դիտորդները  ՀՀ մուտքի արտոնագիր են ստանում օրենքով սահմանված կարգով եւ հավատարմագրվում են ՀԿԸՀ-ում, սույն օրենսգրքով սահմանված  պաշտոնատար անձանցից համապատասխան հրավերք ունենալու պարագայում:

2. ՀԿԸՀ-ը օտարերկրյա դիտորդին տալիս է սահմանված նմուշի վկայական նրա կողմից ներկայացված փաստաթղթի հիման վրա` հավատարմագրման   վերաբերյալ դիմումի եւ համապատասխան հրավերքի, ինչպես նաեւ անձը հաստատող փաստաթղթի:

3.Միջազգային  դիտորդի գործունեությունը  սահմանվում է սույն օրենքով եւ ՀՀ միջազգային պայմանագրերով:

4.Օտարերկրյա դիտորդներն իրենց լիազորությունների իրականացման ընթացքում գտնվում են ՀՀ հովանու ներքո: Ընտրական հանձնաժողովները, պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինները, պաշտոնատար անձինք  պարտավոր են իրենց լիազորությունների շրջանակներում աջակցել միջազգային դիտորդներին:

5.Ընտրությունների կազմակերպման ու անցկացման ցանկացած փուլում միջազգային դիտորդներն իրավունք ունեն իրենց կարծիքը հայտնել  օրենսդրության, ընտրությունների կազմակերպման վերաբերյալ,  հանդես գալ մամլո ասուլիսներով,  հայտարարություններով:

6.Միջազգային դիտորդներն ունեն  ընտրական հանձնաժողովներում արտահերթ ընդունելության իրավունք: Նրանք կարող են հանդիպել թեկնածուների վստահված անձանց,  դիտորդական առաքելություն իրականացնող այլ կազմակերպությունների, կուսակցությունների, հասարակական կազմակերպությունների եւ փորձագետների հետ:

7.Միջազգային դիտորդական կազմակերպությունը կարող է  զրկվել այդ իրավունքից սույն օրենսգրքի .... հոդվածով սահմանված հիմքերով:
 
 

ԲԱԺԻՆ 2.

ԸՆՏՐԱԿԱՆ ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎՆԵՐԸ

ԳԼՈՒԽ 7.

ԸՆՏՐԱԿԱՆ ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎՆԵՐԻ ՀԱՄԱԿԱՐԳԸ: ԸՆՏՐԱԿԱՆ ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎՆԵՐԻ ԱՆԴԱՄՆԵՐԻ ԿԱՐԳԱՎԻՃԱԿԸ

Հոդված 37. Ընտրական հանձնաժողովները

1.Ընտրական հանձնաժողովները  պետական մարմիններ են, որոնք  ապահովում են ընտրությունների կազմակերպումն ու անցկացումը, ընտրողների ընտրական իրավունքի իրականացումը եւ պաշտպանությունը` սույն օրենսգրքով սահմանված կարգով:

2.Ընտրությունների կազմակերպման ու անցկացման ընթացքում ընտրական հանձնաժողովներն սույն օրենսգրքով  սահմանված իրենց լիազորությունների շրջանակներում անկախ են եւ ենթարկվում են միայն  Սահմանադրությանը, օրենքներին եւ դատական ակտերին, իսկ ստորադաս ընտրական հանձնաժողովները` վերադաս ընտրական հանձնաժողովների որոշումներին:

3. Ընտրական հանձնաժողովի աշխատանքներին օրենսդիր, գործադիր, դատական մարմինների, տեղական ինքնակառավարման մարմինների, դրանց պաշտոնատար անձանց, ինչպես նաեւ ֆիզիկական ու իրավաբանական անձանց միջամտությունը  արգելվում է:

4.Կենտրոնական եւ տարածքային ընտրական  հանձնաժողովները գործում են մշտական հիմունքներով:

5.Ընտրական հանձնաժողովների որոշումները՝ ընդունված իրենց լիազորությունների շրջանակներում,   պարտադիր  են պետական ու տեղական ինքնակառավարման մարմինների, ֆիզիկական ու իրավաբանական անձանց համար:

6.Ընտրական հանձնաժողովների ոչ իրավաչափ որոշումները ենթակա  են վերացման վերադաս ընտրական հանձնաժողովների կամ դատարանի  կողմից: Վերադաս ընտրական հանձնաժողովը  համապատասխան որոշումը կարող է  վերացնել նաեւ իր նախաձեռնությամբ: Վերադաս ընտրական հանձնաժողովը  կարող է ընդունել ստորադաս ընտրական հանձնաժողովի լիազորությունների մեջ մտնող հարցի վերաբերյալ ըստ էության որոշում կամ հանձնարարել ստորադաս ընտրական հանձնաժողովին  ընդունելու այս  կամ այն որոշումը, կատարելու որեւէ գործողություն կամ ձեռնպահ մնալ որեւէ գործողություն կատարելուց:

Հոդված 38. Ընտրական հանձնաժողովների համակարգը

1 Հայաստանի Հանրապետությունում ընտրությունները  կազմակերպում եւ անցկացնում են՝

1)  Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը.

2) տարածքային  ընտրական հանձնաժողովները.

3) տեղամասային ընտրական հանձնաժողովները:

2. Հայաստանի Հանրապետությունում կազմավորվում են  50  տարածքային ընտրական  հանձնաժողովներ:

Տարածքային  ընտրական հանձնաժողովների տարածքները ընդգրկող  ընտրողների թվերի տարբերությունը չի կարող գերազանցել  ընտրողների  x տոկոսը:

Տարածքային ընտրական հանձնաժողովների սահմանները սահմանում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը:

3.Յուրաքանչյուր ընտրական տեղամասում կազմավորվում է մեկ տեղամասային ընտրական հանձնաժողով:

Հոդված 39. Ընտրական հանձնաժողովների անդամների կարգավիճակը

1. Ընտրական հանձնաժողովների անդամ կարող են լինել այն  ընտրողները, որոնք Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով անցել են ընտրությունների անցկացման մասնագիտական դասընթացներ եւ ստացել են որակավորման վկայականներ:

Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի անդամ /նախագահ, նախագահի տեղակալ, քարտուղար/, տարածքային ընտրական հանձնաժողովների նախագահ, նախագահի տեղակալ, քարտուղար կարող են լինել առնվազն 5 տարվա աշխատանքային ստաժ, բարձրագույն  իրավաբանական կրթություն կամ իրավունքի ոլորտում գիտական աստիճան ունեցող քաղաքացիները:

2.Կենտրոնական եւ տարածքային ընտրական  հանձնաժողովների անդամներն ազատվում են զորահավաքներից եւ վարժական հավաքներից, իսկ համապետական ընտրությունների ժամանակահատվածում՝ նաեւ զորակոչից:

3.Ընտրական հանձնաժողովների անդամների  նկատմամբ քրեական հետապնդում կարող է հարուցել գլխավոր դատախազը:

4.Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահը, նախագահի տեղակալը, քարտուղարն ու անդամները  աշխատում են մշտական հիմունքներով, չեն կարող  զբաղվել ձեռնարկատիրական գործունեությամբ, զբաղեցնել իրենց պարտականությունների հետ չկապված պաշտոն պետական, տեղական ինքնակառավարման  մարմիններում, պաշտոն առեւտրային կազմակերպություններում, կատարել վճարովի այլ աշխատանք,   բացի գիտական, մանկավարժական եւ ստեղծագործական աշխատանքից:

5.Ընտրական հանձնաժողովների անդամներն իրավունք ունեն նախապես ծանոթանալ հանձնաժողովի քննարկմանը ներկայացվող հարցերին եւ փաստաթղթերին, ելույթներ ունենալ հանձնաժողովի նիստերում, ներկայացնել առաջարկություններ եւ պահանջել, որ այդ առթիվ անցկացվի քվեարկություն, նիստի մասնակիցներին տալ հարցեր եւ ստանալ պատշաճ պատասխաններ, բողոքարկել համապատասխան ընտրական հանձնաժողովի որոշումները, գործողությունը կամ անգործությունը:

6.Ընտրական հանձնաժողովների անդամները պարտավոր են կատարել հանձնաժողովի նախագահի կողմից իր լիազորության սահմաններում տրված հանձնարարությունները։

7.Վերադաս ընտրական հանձնաժողովի անդամները՝ համապատասխան հանձնաժողովի նախագահին  տեղեկացնելով, իրավունք ունեն խորհրդակցական ձայնի իրավունքով մասնակցել ստորադաս ընտրական հանձնաժողովի նիստերին, իսկ քվեարկության օրը՝ ներկա գտնվել քվեարկության սենյակում, մասնակցել քվեարկության արդյունքների ամփոփմանը:

8. Տարածքային եւ տեղամասային ընտրական հանձնաժողովների անդամներն ընտրությունների ընթացքում իրավունք ունեն ազատվել արտադրական կամ ծառայողական պարտականություններ կատարելուց:

9.Ընտրական հանձնաժողովների անդամների, ինչպես նաեւ աշխատակազմի վարձատրությունը կատարվում է պետական բյուջեի միջոցների հաշվին:

Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահի, նախագահի տեղակալի, քարտուղարի եւ հանձնաժողովի անդամների վարձատրությունը կատարվում է  “Հայաստանի Հանրապետության օրենսդիր, գործադիր եւ դատական իշխանության մարմինների ղեկավար աշխատողների պաշտոնական դրույքաչափերի մասին” Հայաստանի Հանրապետության օրենքին համապատասխան:

9.Տարածքային ընտրական հանձնաժողովի նախագահը, նախագահի տեղակալը, հանձնաժողովի քարտուղարը, իսկ    ընտրությունների ժամանակահատվածում նաեւ հանձնաժողովի անդամները վարձատրվում են Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված նվազագույն աշխատավարձի չափով: Ընտրությունների ժամանակահատվածում տարածքային ընտրական հանձնաժողովի նախագահը, նախագահի տեղակալը եւ քարտուղարը վարձատրվում են համապատասխանաբար Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահի, նախագահի տեղակալի եւ քարտուղարի վարձատրության 50 տոկոսի չափով:

10.Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի նախագահը, նախագահի տեղակալը եւ հանձնաժողովի քարտուղարը ընտրությունների ժամանակահատվածում վարձատրվում են Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված նվազագույն աշխատավարձի կրկնապատիկի չափով: Տարածքային եւ տեղամասային ընտրական հանձնաժողովների անդամների աշխատավարձը նրանց հիմնական աշխատավայրում պահպանվում է:

12.Ընտրական հանձնաժողովի անդամները պարտավոր են մասնակցել ընտրական հանձնաժողովի աշխատանքներին:

ԳԼՈՒԽ 8.

ԸՆՏՐԱԿԱՆ ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎՆԵՐԻ ԿԱԶՄԱՎՈՐՈՒՄԸ

Հոդված 40. Ընտրական հանձնաժողովներ կազմավորելու հիմունքները

1. Քաղաքացին կարող է ընդգրկվել միայն մեկ ընտրական հանձնաժողովի կազմում:

2. Ընտրական հանձնաժողովի անդամ չեն կարող լինել Ազգային ժողովի պատգամավորները, սահմանադրական դատարանի անդամները, դատավորները նախարարները եւ նրանց տեղակալները, մարզպետները, Երեւանի քաղաքապետը, համայնքների ղեկավարները, ազգային անվտանգության, ոստիկանության եւ պաշտպանության գերատեսչությունների, դատախազության, բանկային համակարգի աշխատակիցները, վստահված անձինք, դիտորդները, թեկնածուները, թեկնածուների մերձավոր  ազգականները, անմիջապես նրանց  ենթակայությամբ աշխատող անձինք, ինչպես նաեւ Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքի 149-154 հոդվածներով նախատեսված հանցագործությունների համար դատվածություն ունեցող անձինք:

Հոդված 41. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով կազմավորելու, հանձնաժողովի նախագահ, նախագահի տեղակալ եւ քարտուղար ընտրելու կարգը

1.Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը կազմավորվում է Ազգային ժողովի խմբակցությունների կողմից` այն հաշվով որ, քաղաքական  իշխանությունն ու  ընդդիմությունը հանձնաժողովներում ներկայացված լինեն հավասար թվով անդամներով:

2.Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը բաղկացած է  12 անդամից, որոնցից 6-ին նշանակում  են Ազգային ժողովում խմբակցություն ունեցող այն կուսակցությունները /դաշինքները/, որոնք ընդգրկված են կառավարության կազմում, 6-ին Ազգային ժողովում խմբակցություն ունեցող այն կուսակցությունները /դաշինքները/ որոնք ընդգրկված չեն կառավարության կազմում:

3. Եթե կառավարության կազմում ընդգրկված  կուսակցությունների թիվը  6-ից ավել է, ապա հանձնաժողովի անդամ նշանակում են  այդ կուսակցություններից ընտրությունների արդյունքում առավելագույն ձայներ ստացած առաջին  6 կուսակցությունները,  եթե այդ կուսակցությունների թիվը 5 է ապա   յուրաքանչյուր կուսակցություն նշանակում է մեկական անդամ,   եթե 6-ից փոքր է, ապա  լրացուցիչ տեղերը  լրացվում են   համապատասխան թվով առավելագույն ձայներ ստացած  կուսակցությունների կողմից:

Սույն կարգը տարածվում  է  նաեւ կառավարության կազմում չընդգրկված  կուսակցությունների վրա:

4.Ընտրական հանձնաժողովի անդամ նշանակելու իրավունք ունեցող    կուսակցությունները   ընտրական հանձնաժողովի անդամին   նշանակում են իրենց մշտական գործող բարձրագույն մարմնի  որոշմամբ:

5.Ընտրական հանձնաժողովի անդամ նշանակելու իրավունք ունեցող  դաշինքները  ընտրական հանձնաժողովի անդամին   նշանակում են Ազգային ժողովում  ձեւավորված խմբակցության  որոշմամբ:

6.Նոր Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը կազմավորվում եւ իր լիազորությունները ստանձնում է Ազգային ժողովի  ընտրություններից հետո, ոչ  շուտ, քան 100 եւ ոչ ուշ, քան 110 օրվա ընթացքում:

7.Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի կազմը հրապարակում է գործող Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահը:

8. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահ, նախագահի տեղակալ եւ քարտուղար ընտրում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը՝ իր ձեւավորվելուց հետո 5 օրյա ժամկետում: Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի առաջին նիստն սկսվում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի կազմավորման համար սահմանված վերջին օրը՝ ժամը 12.00-ին: Առաջին նիստում հանձնաժողովի նախագահ, տեղակալ, քարտուղար չընտրելու դեպքում  հաջորդ օրերին, նույն ժամին հրավիրվում են հանձնաժողովի նիստեր, մինչեւ հանձնաժողովի նախագահ ընտրվելը:   Նիստը հրավիրվում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նստավայրում: Առաջին նիստը վարում է  հանձնաժողովի՝ տարիքով ավագ անդամը:

9.Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահի թեկնածուների առաջադրման իրավունքը պատկանում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի անդամներին:

10. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահը  եւ տեղակալն ու քարտուղարը չեն կարող լինել միայն կառավարության կազմում ընդգրկված կուսակցությունների նշանակած անդամների թվից կամ միայն կառավարության կազմում չընդգրկված կուսակցությունների նշանակած անդամների թվից: Հանձնաժողովի նախագահի, տեղակալի եւ քարտուղարի ընտրություններից առաջ վիճակահանությամբ որոշվում է, թե որ կուսակցությունների խմբի կողմից նշանակած անդամների թվից պետք է ընտրվի հանձնաժողովի նախագահը, եւ որ կուսակցությունների խմբի կողմից նշանակած անդամների թվից` տեղակալն ու  քարտուղարը:

11.Հանձնաժողովի նախագահ, տեղակալ, քարտուղար կարող են  ընտրվել միայն վիճակահանության համաձայն որոշված  խմբերի ներկայացուցիչները:

Եթե Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահի պաշտոնի համար քվեարկվել է մեկ թեկնածու, ապա նա ընտրված է համարվում, եթե ստացել է քվեարկության մասնակիցների ձայների կեսից ավելին:

12.Եթե Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահի պաշտոնի համար քվեարկվել է երկու թեկնածու, ապա ընտրված է համարվում առավել ձայներ ստացած թեկնածուն: Եթե  թեկնածուները ստացել են հավասար թվով ձայներ, ապա անց է կացվում նոր  քվեարկություն՝ թեկնածուների նոր առաջադրմամբ:

13.Եթե Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահի պաշտոնի համար քվեարկվել է երկուսից ավելի թեկնածու, եւ նրանցից ոչ մեկը չի ստացել քվեարկության մասնակիցների ձայների կեսից ավելին, ապա առավել ձայներ ստացած թեկնածուների միջեւ անցկացվում է  քվեարկության երկրորդ փուլ: Երկրորդ փուլում ընտրված է համարվում առավել ձայներ ստացած թեկնածուն:  Ձայների հավասարության դեպքում անց է կացվում նոր ընտրություն՝ թեկնածուների նոր  առաջադրմամբ :

14.Սահմանված կարգով Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահ չընտրվելու դեպքում եռօրյա ժամկետում, նախագահին նշանակում է կառավարությունը՝ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի վիճակահանությամբ որոշված համապատասխան խումբ  անդամներից:

15.Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալի եւ քարտուղարի ընտրությունը կատարվում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահի ընտրության համար սույն հոդվածով նախատեսված կարգով Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահ ընտրվելուց (նշանակվելուց) հետո՝ 5 օրյա ժամկետում` պայմանով, որ եթե հանձնաժողովի նախագահը ընտրվել է կառավարության կազմում ընդգրկված կուսակցությունների կողմից նշանակված անդամների թվից, ապա հանձնաժողովի նախագահի տեղակալը եւ քարտուղարն ընտրվում են կառավարության կազմում չընդգրկված  կուսակցությունների կողմից նշանակված անդամների  թվից եւ հակառակը: Սույն կանոնը տարածվում է  նաեւ կառավարության կողմից  սույն հոդվածում նախատեսված դեպքերում հանձնաժողովի նախագահ, տեղակալ, քարտուղար նշանակելու վրա:

Հոդված 42. Տարածքային ընտրական հանձնաժողով  կազմավորելու, հանձնաժողովի նախագահ, նախագահի տեղակալ եւ քարտուղար ընտրելու կարգը

1.Տարածքային ընտրական հանձնաժողովը կազմավորվում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի կազմավորման համար սահմանված կարգով, Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի ձեւավորվելուց հետո ոչ ուշ, քան մեկ ամսվա ընթացքում՝ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի  սահմանած օրը:

2. Տարածքային ընտրական հանձնաժողովները  համարակալվում են եւ բաժանվում, ըստ կենտ եւ զույգ  թվերի:  Կենտ համար ունեցող ընտրական հանձնաժողովներում  հանձնաժողովի նախագահը ընտրվում է  կառավարության կազմում ընդգրկված կուսակցությունների կողմից  նշանակված հանձնաժողովի անդամներից, իսկ  քարտուղարն ու տեղակալը  կառավարության կազմում չընդգրկված կուսակցությունների կողմից նշանակված անդամների թվից:

Զույգ համար ունեցող ընտրական հանձնաժողովներում  հանձնաժողովի նախագահը ընտրվում է  կառավարության կազմում չընդգրկված կուսակցությունների կողմից  նշանակված հանձնաժողովի անդամներից, իսկ քարտուղարն ու տեղակալը կառավարության կազմում ընդգրկված կուսակցությունների կողմից նշանակված անդամներից:

3.Տարածքային ընտրական հանձնաժողովի նախագահին,  նախագահի տեղակալին եւ քարտուղարին ընտրում է տարածքային ընտրական հանձնաժողովը՝ հանձնաժողովի անդամների կազմից, տարածքային ընտրական հանձնաժողովի առաջին նիստում Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահի, տեղակալի եւ քարտուղարի ընտրության համար սահմանված կարգով: Տարածքային ընտրական հանձնաժողովի առաջին նիստը սկսվում է տարածքային ընտրական հանձնաժողովի կազմավորման օրը՝ ժամը 12.00-ին եւ կարող է ընթանալ մինչեւ 2 օր: Նիստը հրավիրվում է տարածքային ընտրական հանձնաժողովի վարչական շենքում,  այն վարում է հանձնաժողովի՝ տարիքով ավագ անդամը:

4.Տարածքային ընտրական հանձնաժողովի նախագահի թեկնածությունների առաջադրման իրավունքը պատկանում է տարածքային ընտրական հանձնաժողովի անդամներին:

5.Տարածքային ընտրական հանձնաժողովի  նախագահի տեղակալը եւ քարտուղարն ընտրվում են Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահի ընտրության համար սահմանված կարգով, տարածքային ընտրական հանձնաժողովի նախագահ ընտրվելուց (նշանակվելուց) հետո՝ 2 օրյա ժամկետում:

6.Սահմանված կարգով եւ ժամկետում տարածքային ընտրական հանձնաժողովի նախագահ, տեղակալ կամ քարտուղար չընտրվելու դեպքում հանձնաժողովի նախագահ, տեղակալ կամ քարտուղար նշանակում է կառավարությունը՝ տվյալ տարածքային ընտրական հանձնաժողովի անդամներից` եռօրյա ժամկետում, պահպանելով սույն հոդվածի 2-րդ կետի պահանջը:

Հոդված 43. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողով կազմավորելու, հանձնաժողովի նախագահ, նախագահի տեղակալ եւ քարտուղար ընտրելու կարգը

1.Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի անդամներին նշանակում են համապատասխան տարածքային ընտրական հանձնաժողովի անդամները՝ տարածքային ընտրական հանձնաժողովի մեկ անդամ՝ տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի մեկ անդամ սկզբունքով:

2.Նշված կարգով տեղամասային ընտրական հանձնաժողով կազմավորելու համար հայտերը տարածքային ընտրական հանձնաժողովի նախագահին  են ներկայացվում յուրաքանչյուր ընտրությունից   առաջ   ոչ    շուտ,   քան 55 եւ  ոչ   ուշ,  քան  50 oր  առաջ:

3.Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովները նշված կարգով չկազմավորվելու դեպքում հանձնաժողովի թափուր տեղերը եռօրյա ժամկետում համալրում է տարածքային ընտրական հանձնաժողովի նախագահը:

4. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովները  համարակալվում եւ բաժանվում են, ըստ կենտ եւ զույգ  թվերի:  Կենտ համար ունեցող ընտրական հանձնաժողովներում  հանձնաժողովի նախագահը ընտրվում է  կառավարության կազմում ընդգրկված կուսակցությունների կողմից  նշանակված տարածքային ընտրական հանձնաժողովների անդամների կողմից նշանակված հանձնաժողովի անդամներից, իսկ  քարտուղարն ու տեղակալը  կառավարության կազմում չընդգրկված կուսակցությունների կողմից նշանակված  տարածքային ընտրական հանձնաժողովների անդամների  կողմից նշանակված անդամների թվից:

Զույգ համար ունեցող ընտրական հանձնաժողովներում  հանձնաժողովի նախագահը ընտրվում է  կառավարության կազմում չընդգրկված կուսակցությունների կողմից  նշանակված տարածքային ընտրական հանձնաժողովների անդամների կողմից նշանակված հանձնաժողովի անդամներից, իսկ  քարտուղարն ու տեղակալը  կառավարության կազմում ընդգրկված կուսակցությունների կողմից նշանակված  տարածքային ընտրական հանձնաժողովների անդամների  կողմից նշանակված անդամների թվից:

5.Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի առաջին նիստը տեղամասային կենտրոնում հրավիրում է տարածքային ընտրական հանձնաժողովի նախագահը՝ հանձնաժողովի կազմավորման հաջորդ օրը՝ ժամը 12.00-ին  եւ վարում է տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի տարիքով ավագ անդամը:

6.Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովն առաջին նիստում իր կազմից ընտրում է հանձնաժողովի նախագահ, նախագահի տեղակալ եւ քարտուղար:

7.Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի նախագահի, նախագահի տեղակալի եւ քարտուղարի ընտրություններն անցկացվում են Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահի ընտրության համար սահմանված կարգով՝ երկօրյա ժամկետում:

8.Եթե տեղամասային ընտրական հանձնաժողովը սույն հոդվածի 6-րդ կետով նախատեսված ժամկետում հանձնաժողովի նախագահ, տեղակալ կամ քարտուղար չի ընտրում, ապա համապատասխան ընտրական հանձնաժողովի նախագահ, տեղակալ կամ քարտուղար նշանակում է տարածքային ընտրական հանձնաժողովի նախագահը՝ տեղամասային ընտրական հանձնաժողովները կազմավորվելուց ոչ ուշ, քան 5 օր հետո՝ համապատասխան հանձնաժողովի կազմից` պահպանելով սույն հոդվածի 4-րդ կետի պահանջը:

Հոդված 44. Ընտրական հանձնաժողովի, ընտրական հանձնաժողովի  նախագահի, նախագահի տեղակալի եւ քարտուղարի,  հանձնաժողովի  անդամների լիազորությունները վաղաժամկետ դադարեցնելու կարգը

1.Դատարանի որոշմամբ ընտրական հանձնաժողովի բոլոր անդամների լիազորությունը կարող է դադարեցվել, իսկ հանձնաժողովի անդամները կարող են մինչեւ 10 տարի ժամանակով զրկվել   հանձնաժողովի անդամ լինելու իրավունքից, եթե ընտրական հանձնաժողովի կողմից  ընտրական իրավունքի խախտումները հանգեցրել  են տվյալ ընտրական տեղամասում քվեարկության արդյունքներն անվավեր ճանաչելուն, կամ եթե  ընտրական հանձնաժողովը չի կատարել դատարանի կամ վերադաս ընտրական հանձնաժողովի որոշումները:

2.Ընտրական հանձնաժողովի լուծարման դեպքում նոր ընտրական հանձնաժողովը ձեւավորվում է   սույն օրենսգրքով սահմանված կարգով լուծարումից հետո 5 օրյա ժամկետում:

Քվեարկությանը նախորդող 20 օրվա ընթացքում չեն կարող լուծարվել Կենտրոնական եւ տարածքային ընտրական հանձնաժողովները, իսկ   քվեարկությանը նախորդող 8 օրվա ընթացքում տեղամասային ընտրական հանձնաժողովը:

1.Ընտրական հանձնաժողովի անդամի, այդ թվում՝ նախագահի, նախագահի  տեղակալի եւ քարտուղարի  լիազորությունները վաղաժամկետ դադարեցվում են՝

1) իր  դիմումի համաձայն.

2)  եթե նա կորցրել է իր ընտրական իրավունքը.

3) 45 հոդվածի 11-րդ կետով նախատեսված հիմքով.

4) եթե նա զորակոչվել է.

5) եթե  նա դատարանի օրինական ուժի մեջ մտած վճռով ճանաչվել է անգործունակ, մահացած կամ անհայտ բացակայող.

6) եթե ընտրական օրենսդրության խախտման համար դատարանի օրինական ուժի մեջ մտած ակտով ենթարկվել է քրեական կամ վարչական  պատասխանատվության.

7) Ազգային ժողովի խմբակցության  որոշմամբ /իր նշանակած անդամին/.

8) տարածքային ընտրական հանձնաժողովի  անդամի  իսկ  43-րդ հոդվածի   3-րդ մասում սահմանված կարգով նշանակված լինելու դեպքում հանձնաժողովի նախագահի որոշմամբ /իր նշանակած տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի  անդամին/.

2. Ընտրական հանձնաժողովի նախագահը,  նախագահի տեղակալը, քարտուղարը կարող են պաշտոնանկ արվել համապատասխան հանձնաժողովի անդամների ձայների ընդհանուր թվի առնվազն կեսով ընդունված որոշմամբ: Ընտրական հանձնաժողովի նախագահը կարող է պաշտոնանկ արվել քվեարկության օրվանից ոչ ուշ, քան 3 օր առաջ: Հանձնաժողովի նախագահի նոր ընտրությունը կատարվում է սույն օրենսգրքով սահմանված կարգով, նույն նիստում:

3.Ընտրական հանձնաժողովների անդամների լիազորությունների վաղաժամկետ դադարեցման դեպքում հանձնաժողովի համալրումը համապատասխան կուսակցության, խմբակցության կամ հանձնաժողովի անդամի կողմից  կատարվում է  10- օրյա  ժամկետում, իսկ   քվեարկությանը նախորդող 3 օրվա ընթացքում` 24 ժամվա ընթացքում: Համապատասխան ժամկետներում համալրումներ  չկատարելու  դեպքում  հանձնաժողովի անդամներին նշանակում է համապատասխան հանձնաժողովի   նախագահը:

Քվեարկության եւ նրա նախորդ օրը,  բացառությամբ այն դեպքերի, երբ հանձնաժողովի  նախագահը,  տեղակալը, քարտուղարը  կամ անդամը մահացել են, կամ կորցրել ընտրական իրավունքը, ընտրական հանձնաժողովի անդամի   եւ  ընտրական հանձնաժողովի նախագահի, նախագահի տեղակալի եւ քարտուղարի փոփոխություն չի թույլատրվում:

Հոդված 45. Ընտրական հանձնաժողովի աշխատանքների կազմակերպումը

1. Ընտրական հանձնաժողովի գործունեությունն իրականացվում է կոլեգիալության սկզբունքով:

2. Ընտրական հանձնաժողովներն իրավասու են  սկսելու իրենց  աշխատանքները, եթե   նշանակվել են ընտրական հանձնաժողովների անդամների առնվազն երկու երրորդը:

2. Ընտրական հանձնաժողովի աշխատանքները ղեկավարում է հանձնաժողովի նախագահը կամ նրա հանձնարարությամբ՝ նախագահի տեղակալը:

3. Օժանդակ աշխատանքների համար Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահը կազմավորում է մշտական հիմունքներով գործող աշխատակազմ: Աշխատակազմի աշխատանքները ղեկավարում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի կողմից նշանակված աշխատակազմի ղեկավարը` ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով: Նման աշխատակազմ տարածքային ընտրական հանձնաժողովում ժամանակավոր հիմունքներով կարող է ստեղծվել Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի համաձայնությամբ: Աշխատակազմի աշխատակիցների վարձատրության դրույքաչափերը որոշում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը:

Ընտրությունների ընթացքում հանձնաժողովի աշխատանքների արդյունավետ  կազմակերպման  համար, հանձնաժողովի աշխատանքներին օժանդակելու նպատակով կարող են  ներգրավվել  անձինք քաղաքացիաիրավական պայմանագրի հիման վրա:

4. Ընտրական հանձնաժողովի նիստերը հրավիրում է հանձնաժողովի նախագահը` ըստ անհրաժեշտության, իսկ ընտրությունների ժամանակահատվածում` ըստ հաստատված ժամանակացույցի:

5.Հանձնաժողովի անդամների առնվազն մեկ երրորդի գրավոր պահանջով՝  հրավիրվում է  հանձնաժողովի արտահերթ նիստ:  Արտահերթ նիստ հրավիրելու ժամկետի մասին հանձնաժողովի նախագահը գրավոր տեղյակ է պահում հանձնաժողովի անդամներին:

6.Ընտրական հանձնաժողովի նիստն իրավազոր է, եթե նիստին ներկա են հանձնաժողովի անդամների երկու երրորդը:

7. Քվեարկությունը համարվում է կայացած, եթե քվեարկությանը մասնակցել է հանձնաժողովի անդամների ընդհանուր  թվի առնվազն   կեսը: Որոշումը համարվում է ընդունված, եթե դրա օգտին քվեարկել են  հանձնաժողովի անդամների ընդհանուր  թվի    կեսից  ավելին: Ձայների հավասարության դեպքում ընտրական հանձնաժողովի նախագահի (նիստը վարողի) ձայնը վճռորոշ է:

8. Հանձնաժողովի անդամները, որոնք համաձայն չեն  ընտրական հանձնաժողովի որոշման  հետ, իրավունք ունեն ներկայացնել գրավոր հատուկ կարծիք, որը պետք է  քննարկվի այդ հանձնաժողովի կողմից, արտացոլվի ընտրական հանձնաժողովի արձանագրությունում, կցվի  համապատասխան որոշմանը եւ այդ մասին ոչ ուշ, քան  երեք օրվա  ընթացքում պետք է տեղեկացվի վերադաս ընտրական հանձնաժողովի նախագահը:

9.Ընտրական հանձնաժողովներն ստանում են համարակալված էջերով եւ վերադաս հանձնաժողովի կողմից կնքված գործավարության մատյան, որում պարտադիր կարգով գրառվում է ընտրությունների նախապատրաստման եւ անցկացման հետ կապված գործավարությունը՝ համապատասխան ամսաթվերով, ժամերով, րոպեներով: Գործավարության մատյանին ներկայացվող պահանջները, ինչպես նաեւ այն լրացնելու կարգը սահմանում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը:

10.Գործավարության մատյանում նշվում է նիստերին հանձնաժողովի անդամների մասնակցության մասին: Այդ գրառման տակ ստորագրում են հանձնաժողովի նիստին ներկա անդամները:

11.Ընտրական հանձնաժողովի անդամները պարտավոր են մասնակցել համապատասխան ընտրական հանձնաժողովի նիստերին: Հերթական նիստերից երեք  անընդմեջ անհարգելի բացակայության դեպքում, սակայն ոչ ուշ,  քան  քվեարկությունից 3 օր  առաջ, համապատասխան հանձնաժողովն իր անդամների ընդհանուր թվի ձայների մեծամասնությամբ ընդունված որոշմամբ իրավունք ունի վաղաժամկետ դադարեցնել հանձնաժողովի անդամի լիազորությունները:

12.Պետական մարմիններն ու կազմակերպությունները, տեղական ինքնակառավարման մարմինները, այն կազմակերպությունները, որոնց բաժնեհավաք կապիտալում ավելի քան 30  տոկոսը կազմում է պետական կամ համայնքային սեփականություն, համապետական ընտրությունների ժամանակ սույն օրենքով եւ այլ իրավական ակտերով սահմանված կարգով պարտավոր են աջակցել Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի աշխատանքների կազմակերպմանը:

Հոդված 46. Հրապարակայնությունը ընտրական հանձնաժողովների աշխատանքում

1.Ընտրական հանձնաժողովի  նիստերին,  ինչպես նաեւ սույն օրենքով նախատեսված ընտրական հանձնաժողովի կազմակերպած այլ միջոցառումներին իրավունք ունեն ներկա գտնվելու վերադաս ընտրական  հանձնաժողովի անդամները,  թեկնածուները,    նրանց վստահված անձինք, դիտորդները, զանգվածային լրատվության միջոցների ներկայացուցիչները: Ընտրական հանձնաժողովի աշխատանքներին այս  անձանց մասնակցության համար լրացուցիչ թույլտվություն չի պահանջվում:

2.Համապատասխան ընտրական հանձնաժողովը   ընտրական հանձնաժողովների նիստերի եւ քվեարկության ընթացքում, սույն օրենսգրքով սահմանված կարգով, ապահովում է վստահված անձանց, դիտորդների եւ զանգվածային լրատվության միջոցների ներկայացուցիչների մասնակցությունն ընտրական հանձնաժողովի աշխատանքներին, նրանց համար ապահովում է աշխատանքային անհրաժեշտ եւ հավասար պայմաններ:

3.Վերադաս ընտրական  հանձնաժողովի անդամները,  վստահված անձինք, դիտորդները, զանգվածային լրատվության միջոցների ներկայացուցիչներն ընտրական հանձնաժողովի նիստերին, քվեարկության օրը, քվեարկության եւ ընտրության արդյունքներն ամփոփելիս պետք է կրեն իրենց անուն ազգանունով տարբերանշաններ:

4. Համապատասխան ընտրական հանձնաժողովն  իր  նիստերի մասին  տեղեկացնում է  անմիջական վերադաս ընտրական հանձնաժողովին,  գրանցված թեկնածուներին,  կուսակցություններին, նրանց վստահված անձանց,  դիտորդներին, զանգվածային լրատվության միջոցների ներկայացուցիչներին`  ընտրական հանձնաժողովների  նիստերի տեղի, վայրի ինչպես նաեւ քննարկվող հարցերի վերաբերյալ:

5.Ընտրական հանձնաժողովների ընդունած որոշումների վերաբերյալ 2 օրյա  ժամկետում  տեղեկացվում է վերադաս ընտրական հանձնաժողովը:

Ընտրական հանձնաժողովի այն նիստին, որի ընթացքում քննարկվում են  հանձնաժողովին ներկայացված դիմումները, կարող են ներկա  գտնվել նաեւ դիմումատուն,   շահագրգիռ  անձինք ու նրանց ներկայացուցիչները, ինչպես նաեւ այն անձինք, որոնք կարող են ըստ էության բացատրություններ, պարզաբանումներ տալ քննարկվող հարցի վերաբերյալ:

6.Ընտրական հանձնաժողովներին, պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմիններին արգելվում է ընտրությունների նախապատրաստմանն ու անցկացմանը վերաբերող հարցերի առնչությամբ ընդունել  գաղտնի որոշումներ:

7.Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի որոշումներն  ընդունվելուց հետո 3 օրյա ժամկետում հրապարակվում են  »Հայաստանի Հանրապետություն« թերթում:

8.Ընտրությունները նշանակվելուց հետո  ոչ ուշ, քան  10 օրը մեկ 10 րոպե տեւողությամբ, իսկ նախընտրական քարոզչության փուլում` ոչ ուշ, քան  շաբաթական 3 անգամ 15 րոպե տեւողությամբ Հանրային հեռուստաընկերությունը ՀԿԸՀ-ին  իր որոշումները ներկայացնելու,  ընտրությունների ընթացքի,  ձեռնարկվող միջոցառումների, պլանավորվող աշխատանքների, ինչպես նաեւ  ընտրական օրենսդրության վերաբերյալ տեղեկատվություն ներկայացնելու համար   տրամադրում է  անվճար  եթեր:

Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի  նման դիմումի առկայության դեպքում 2 օրվա ընթացքում  իր ծավալի միչեւ 5 տոկոսը պարտավոր է տրամադրել նաեւ  »Հայաստանի Հանրապետություն« թերթը:

9. Համապետական  ընտրությունների ժամանակ` քվեարկության նախորդ oրը, Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը հրապարակում է Հայաստանի Հանրապետության ընտրողների գրանցամատյանում ընդգրկված ընտրողների ընդհանուր թիվը:

10.Ընտրության   օրը տեղամասային ընտրական հանձնաժողովները պարտավոր են երեքժամյա պարբերականությամբ տարածքային ընտրական հանձնաժողով տվյալներ հաղորդել քվեարկությանը մասնակցած ընտրողների թվի մասին: Տարածքային ընտրական հանձնաժողովները նշված տվյալներն ամփոփում, հրապարակում եւ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով են հաղորդում երեքժամյա պարբերականությամբ: Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը համապետական ընտրությունների ժամանակ (համապետական են համարվում Հանրապետության Նախագահի եւ Ազգային ժողովի ընտրությունները), ժամը 11.00-ից պարբերաբար հրապարակում է տվյալներ ընտրություններին մասնակցած ընտրողների թվի մասին: Նախնական վերջին տվյալները հրապարակվում են ժամը 23.00-ից ոչ ուշ: Քվեարկությանը մասնակցած ընտրողների թվի մասին վերջնական տվյալները Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը պաշտոնապես հրապարակում է քվեարկության ավարտից  հետո  16  ժամվա ընթացքում:

11.Քվեարկությունն ավարտվելուց անմիջապես հետո՝ ժամը 20-ից մինչեւ ընտրությունների նախնական արդյունքների հրապարակումը, Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովից քվեարկության  ընթացիկ  արդյունքների վերաբերյալ  հանրային ռադիոյով եւ   հանրային հեռուստատեսությամբ ոչ ուշ,  քան  երեքժամյա պարբերականությամբ տրվում է տեղեկատվություն:

Հոդված 47. Ընտրական հանձնաժողովներում վիճակահանություններ անցկացնելու կարգը

1. Քվեարկության նախորդ oրը տեղամասային ընտրական հանձնաժողովը քվեաթերթիկները ստորագրող հանձնաժողովի  երեք անդամին որոշելու համար անց է կացնում վիճակահանություն:

Քվեաթերթիկները ստորագրելու համար անցկացվող վիճակահանությանը  մաuնակցում են տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի բոլոր անդամները:

Վիճակահանությունը կազմակերպելու նպատակով հանձնաժողովի նախագահը նիստին ներկա հանձնաժողովի անդամների թվին համապատասխան պատրաստում է իրարից չտարբերվող թերթիկներ, որոնցից երեքի վրա նշում է »ստորագրող«: Թերթիկները քառապատիկ ծալում է` այնպես, որ չտարբերվեն միմյանցից եւ գցում վիճակահանության համար նախատեսված արկղի մեջ:

Ըuտ հանձնաժողովի անդամների ազգանունների, իuկ ազգանունները  համընկնելու դեպքում` ըuտ անունների (հայրանունների) այբբենական  հերթականության, հանձնաժողովի յուրաքանչյուր անդամ վիճակահանության արկղից  հանում է մեկ թերթիկ:

Քվեաթերթիկները ստորագրում են հանձնաժողովի այն երեք անդամները, որոնց  վիճակահանության արդյունքում բաժին է ընկել նշում պարունակող թերթիկ:

Վիճակահանության արդյունքներն արձանագրվում են տեղամասային  ընտրական հանձնաժողովի գործավարության մատյանում:

2. Քվեարկության oրը` ժամը 7:00-ին, տեղամասային ընտրական հանձնաժողովը,  տեղամասային կենտրոնում կայացած իր նիստում, վիճակահանությամբ որոշում է ընտրողների գրանցումն իրականացնող անդամներին` յուրաքանչյուր 1000 ընտրողի հաշվարկով առնվազն մեկ անդամ, ինչպես նաեւ քվեաթերթիկներ հատկացնող, քվեաթերթիկների կնքման եւ քվեատուփի համար պատասխանատու մեկական անդամի: Հանձնաժողովի նախագահը եւ քարտուղարը վիճակահանությանը չեն մաuնակցում:

3. Վիճակահանությունը կազմակերպելու նպատակով հանձնաժողովի նախագահը վիճակահանությանը մասնակցող հանձնաժողովի անդամների թվին համապատասխան պատրաստում է իրարից չտարբերվող թերթիկներ, որոնց վրա լրացնում է`

ա) «Ընտրողների գրանցումն իրականացնող» (1, իuկ 1000-ից ավելի ընտրող ընդգրկող տեղամասի դեպքում` 2 հատ թերթիկ),

բ) «Քվեաթերթիկներ հատկացնող» (1 հատ),

գ) «Քվեաթերթիկները կնքող» (1 հատ),

դ) «Քվեատուփի համար պատասխանատու» (1 հատ) բառերը:

Թերթիկները քառապատիկ ծալում է այնպես, որ չտարբերվեն միմյանցից եւ գցում վիճակահանության համար նախատեսված արկղի մեջ:

Ըuտ հանձնաժողովի անդամների ազգանունների, իuկ ազգանունները  համընկնելու դեպքում` ըuտ անունների (հայրանունների) այբբենական հերթականության, հանձնաժողովի յուրաքանչյուր անդամ վիճակահանության արկղից հանում է մեկ թերթիկ, բարձրաձայն կարդում թերթիկի վրա գրվածը եւ թերթիկը փոխանցում հանձնաժողովի նախագահին:

Վիճակահանության արդյունքում, ըuտ հանձնաժողովի անդամներին բաժին ընկած թերթիկների նշումների, հանձնաժողովի անդամների միջեւ բաշխվում են քվեարկությունը կազմակերպելու համար սույն օրենսգրքով նախատեսված պարտականությունները:

Վիճակահանության արդյունքում առանց նշումի թերթիկ հանած հանձնաժողովի անդամը կատարում է հանձնաժողովի նախագահի` քվեարկության կազմակերպմանն ուղղված հանձնարարականները:

Վիճակահանության արդյունքներն արձանագրվում են տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի գործավարության մատյանում:

3. Ընտրական հանձնաժողովներում  այլ վիճակահանություններ անցկացնելու կարգը սահմանում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը:

4.Վիճակահանության արդյունքներին չհամապատասխանող փոխատեղում չի թույլատրվում:

Հոդված 48. Ընտրական հանձնաժողովի որոշումները, գործողությունները եւ անգործությունը բողոքարկելու կարգը, ժամկետները

1. Կուսակցությունները, թեկնածուները, հասարակական կազմակերպությունները,  իրավաբանական  ու ֆիզիկական անձինք իրենց ընտրական իրավունքների խախտման  կամ  խախտման անմիջական  սպառնալիքի   դեպքում  իրավունք ունեն բողոքարկել ընտրական հանձնաժողովների  որոշումները՝ այդ թվում նաեւ ընտրական հանձնաժողովների, դրանց նախագահների, նախագահների տեղակալների, անդամների  (այսուհետ՝ հանձնաժողովների )   գործողությունը կամ անգործությունը:

2. Ընտրական հանձնաժողովների որոշումները, այդ թվում նաեւ ընտրական հանձնաժողովների գործողությունը կամ անգործությունը, եթե սույն օրենսգրքով այլ բան նախատեսված չէ, կարող են բողոքարկվել՝

ա) բողոքարկվող ակտն ընդունած ընտրական հանձնաժողովին,

բ) բողոքարկվող ակտն ընդունած ընտրական հանձնաժողովի վերադաս  ընտրական հանձնաժողովին,

գ) դատարան:

3. Ընտրական հանձնաժողովների ակտերը, այդ թվում նաեւ ընտրական հանձնաժողովների գործունեության կամ անգործության վերաբերյալ  բերված  բողոքը, չի կարող միաժամանակ քննարկվել  սույն հոդվածի 2 կետի  ա), բ), եւ գ) ենթակետերում նշված մարմիններում:

4. Եթե ընտրական հանձնաժողովի որոշումը, այդ թվում նաեւ ընտրական հանձնաժողովի գործողությունը կամ անգործությունը բողոքարկվում է ընտրական հանձնաժողովներ  եւ դատարան  միաժամանակ, ապա այն ենթակա է դատարանի քննությանը` ընտրական հանձնաժողովում բողոքի քննարկման միաժամանակյա դադարեցմամբ:

Եթե ընտրական հանձնաժողովի որոշումը բողոքարկվել է  ակտն ընդունած ընտրական հանձնաժողովին եւ բողոքարկվող ակտն ընդունած ընտրական հանձնաժողովի վերադաս  ընտրական հանձնաժողովին, ապա այն ենթակա է վերադաս ընտրական հանձնաժողովում  քննարկմանը` ակտն ընդունած ընտրական հանձնաժողովում բողոքի քննարկման միաժամանակյա դադարեցմամբ:

5. Եթե սույն օրենսգրքով այլ ժամկետ սահմանված չէ, ապա ընտրական հանձնաժողովի որոշումները, գործողությունները եւ անգործությունը կարող են բողոքարկվել՝ որոշումը հրապարակվելուց, գործողությունը կատարվելուց կամ անգործություն ցուցաբերվելուց հետո՝  ընտրությունների  ժամանակ  (ընտրությունների նշանակման օրվանից մինչեւ ընտրությունների արդյունքների պաշտոնական հրապարակումը)՝ 5 օրյա ժամկետում,  ընտրությունների միջեւ ընկած ժամանակահատվածում՝ եռամսյա ժամկետում:

6. Քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի որոշումները կարող են բողոքարկվել տարածքային ընտրական հանձնաժողով քվեարկության հաջորդ օրը՝ մինչեւ ժամը 14.00-ն: Այդ բողոքների վերաբերյալ տարածքային ընտրական հանձնաժողովը    որոշում  է կայացնում   մինչեւ  տարածքային ընտրական հանձնաժողովում քվեարկության արդյունքների ամփոփումը։

7. Եթե սույն օրենսգրքով այլ կարգ սահմանված չէ, բողոքները  քննարկվում եւ    որոշում է կայացվում  համապատասխան դիմումը ստանալուց հետո  հնգօրյա ժամկետում, իսկ քվեարկություններին  նախորդող 5 օրվա ընթացքում տրված   բողոքների վերաբերյալ`  անհապաղ, իսկ ընտրությունների միջեւ ընկած ժամանակահատվածում` 30 օրյա ժամկետում։

Եթե քվեարկությանը  նախորդող 5 օրվա ընթացքում  ընտրողների  իրավունքների  խախտմանը  վերաբերվող   բողոքների  քննարկման հարցով հնարավոր չէ   հրավիրել  հանձնաժողովի  նիստ, այդ հարցով  որոշումներ ընդունելու իրավունք   ունի  հանձնաժողովի նախագահը:

8. Քվեարկության եւ դրան  նախորդող 5 օրվա ընթացքում ստացված բողոքները քննարկվում են եւ որոշում (վճիռ)  է կայացվում անհապաղ։

Քվեարկության արդյունքների ամփոփման վերաբերյալ տարածքային ընտրական հանձնաժողովի որոշումները  բողոքարկվում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով:

9. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի որոշումները, բացառությամբ Հանրապետության Նախագահի եւ Ազգային ժողովի ընտրությունների արդյունքների վերաբերյալ որոշումների, ինչպես նաեւ այդ հանձնաժողովի գործողությունները եւ անգործությունը , կարող են բողոքարկվել դատարան:

10. Ընտրությունների արդյունքներով ընդունված որոշումների  հետ կապված վեճերը, բացառությամբ տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների հետ կապված վեճերի, լուծում է սահմանադրական դատարանը:

11. Հանրապետության Նախագահի եւ Ազգային ժողովի  ընտրությունների արդյունքներով ընդունված որոշումների  հետ կապված վեճերով սահմանադրական դատարան կարելի է դիմել արդյունքների պաշտոնական հրապարակման պահից հետո 7-րդ օրը:

12. Ընտրական հանձնաժողովի այն նիստերին, որոնց ընթացքում քննարկվելու են բողոքներ,  բացի  սույն օրենքի... հոդվածում նշված անձանցից, պետք է հրավիրվեն բոլոր  այն անձինք, որոնց բացատրությունները  կարող են օգտակար լինել  բողոքի  քննարկման արդյունքում որոշում ընդունելու համար:

13. Համապետական ընտրությունների ժամանակ  բոլոր դատարանների եւ դատախազության, իսկ  մյուս ընտրությունների  ժամանակ` տվյալ տարածքը սպասարկող դատարանների եւ  դատախազության համար քվեարկության օրն աշխատանքային օր է:

Հոդված 49. Ընտրական հանձնաժողովներում բողոքների քննարկման կարգը

1. Ընտրական հանձնաժողովներում բողոքների քննարկվում եւ պատասխանվում են Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված ժամկետներում եւ կարգով, եթե  սույն օրենսգրքով  այլ բան  նախատեսված չէ:

2. Դիմումը պետք է լինի ստորագրված դիմողի կողմից, պարունակի նրա անունը, ազգանունը, բնակության հասցեն, տրման ամսաթիվը, ամիսը եւ տարեթիվը: Դիմումատուն պետք է հստակ սահմանի իր պահանջը, բերի հիմնավորումներ, իսկ հնարավոր ապացույցները կցի դիմումին:

3. Եթե դիմումում առկա են ձեւական uխալներ, որոնք կարող են շտկվել, ապա  ընտրական հանձնաժողովը դրանք մատնացույց է անում դիմողին` նրան հնարավորություն ընձեռելով շտկելու այդ սխալները, կամ ինքն է շտկում դրանք` նախապես կամ հետագայում դիմողին իրազեկելով այդ մասին: Եթե դիմումին կից ներկայացված փաստաթղթերի ցանկն ամբողջական չէ, ընտրական հանձնաժողովը դիմողին առաջարկում է սահմանված ժամկետում համալրել այդ ցանկը:

4. Եթե դիմումը ներկայացվել է ոչ իրավասու ընտրական հանձնաժողովին, ապա դիմումն ստացած ընտրական հանձնաժողովը եռօրյա ժամկետում այն վերահաuցեագրում է իրավասու ընտրական հանձնաժողովին` ծանուցելով դիմողին:

5. Եթե բողոքում ներկայացված հարցերից մեկը կամ մի քանիսը ենթակա են   այլ մարմնի իրավասությանը, ապա ընտրական հանձնաժողովը դիմումն այդ մասով վերահաuցեագրում է իրավասու   մարմին` ծանուցելով դիմողին:

6. Եթե բողոքում առաջադրված պահանջը չի մտնում ինչպես այն ստացած ընտրական հանձնաժողովի, այնպես էլ որեւէ այլ  մարմնի իրավասության մեջ, ապա ընտրական հանձնաժողովը դիմումը եւ դրան կից փաստաթղթերը, դրանք ստանալուց հետո` եռօրյա ժամկետում, վերադարձնում է դիմողին` նշելով պատճառների մասին:

7. Uույն հոդվածով նախատեսված դեպքերում ընտրական հանձնաժողովն իր մոտ պահում է վերահաuցեագրված կամ հետ վերադարձված դիմումի պատճենները, իuկ անհրաժեշտության դեպքում` նաեւ դրանց կից փաստաթղթերի կամ դրանց մի մասի պատճենները կամ դրանց ցանկը:

8. բողոքը տրվում է այն ընտրական հանձնաժողովին, որն իրավասու է լուծելու բողոքում բարձրացված հարցը: Ստացված բողոքը անհապաղ մուտքագրվում է ընտրական հանձնաժողովում: Հանձնաժողովի նախագահը, իսկ նրա բացակայության դեպքում` նախագահի տեղակալը դիմումը հասցեագրում է հանձնաժողովի անդամին: Բողոքը բարձրացված հարցերը ուսումնասիրում է հանձնաժողովի անդամը եւ ներկայացնում առաջարկություն դրանց լուծման վերաբերյալ: Բողոք բերողը պարբերաբար կարող է տեղեկանալ իր դիմումի քննարկման ընթացքի մասին, իր հայեցողությամբ ներկայացնել դիմումում բերված փաստերի վերաբերյալ տեղեկություններ:

9. Օպերատիվ լուծում պահանջող հարցերի վերաբերյալ ընտրական հանձնաժողովները ձեռնարկում են  միջոցներ `անհապաղ:

10. Բողոքի պատասխանը բողոք բերողին ուղարկվում է հանձնաժողովի նախագահի կամ նախագահի տեղակալի ստորագրությամբ: Բողոքի պատասխանը նախապատրաստած հանձնաժողովի անդամը ստորագրում է հանձնաժողովում պահվող դիմումի պատասխանի օրինակի վրա:

11. Ընտրական հանձնաժողովներում մուտքագրված բողոքների թափանցիկ ու արդարացի քննարկման եւ նրանց հետագա ընթացքի վերաբերյալ պարբերաբար տեղեկացվում են հանձնաժողովի անդամները, վերադաս ընտրական հանձնաժողովի անդամները եւ վստահված անձինք, դիտորդներն ու զանգվածային լրատվության միջոցների ներկայացուցիչները:

Հոդված 50. Տարածքային ընտրական հանձնաժողովում տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի քվեարկության արդյունքների վերահաշվարկման կարգը

1. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի հատուկ կարծիք ներկայացրած անդամը եւ տվյալ տեղամասում  քվեարկության արդյունքների ամփոփման ընթացքում ներկա  գտնված   վստահված անձն իրավունք ունեն սույն օրենսգրքով սահմանված կարգով եւ ժամկետներում բողոքարկելու այդ տեղամասում քվեարկության արդյունքները` համապատասխան տարածքային ընտրական հանձնաժողով ներկայացնելով տեղամասում քվեարկության արդյունքների վերահաշվարկի պահանջի մասին դիմում:

2. Վերահաշվարկի պահանջի մասին դիմումը դիմումատուն տարածքային ընտրական հանձնաժողով ներկայացնում է անձամբ` ներկայացնելով նաեւ անձը հաստատող փաստաթուղթ, վստահված անձի դեպքում` նաեւ վստահված անձի վկայականը:

3. Վերահաշվարկի պահանջի մասին դիմումը պետք է պարունակի դիմումատուի անունը, ազգանունը, բնակության վայրը եւ այն ընտրական տեղամասի համարը, որում պահանջվում է կատարել վերահաշվարկ, ինչպես նաեւ այն քվեարկության արդյունքները (եթե միաժամանակ կայացել է մի քանի քվեարկություն), որոնց վերաբերյալ պահանջվում է վերահաշվարկ անցկացնել:

4. Եթե միաժամանակ կայացել է մի քանի քվեարկություն, ապա տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի անդամը վերահաշվարկի պահանջի մասին դիմում կարող է ներկայացնել միայն այն քվեարկության արդյունքի վերաբերյալ, որի մասին ներկայացրել է հատուկ կարծիք:

5. Միաժամանակ մեկից ավելի քվեարկություններ անցկացվելու դեպքում յուրաքանչյուր քվեարկության արդյունքների վերահաշվարկի պահանջի համար ներկայացվում է առանձին դիմում:

6. Տարածքային ընտրական հանձնաժողովը վերահաշվարկի պահանջի մասին դիմումները գրառում է գործավարության մատյանում` ըստ ստացման հերթականության` նշելով ստացման ժամանակը:

7. Վերահաշվարկի պահանջի մասին դիմումները տարածքային ընտրական հանձնաժողովում ընդունվում եւ սահմանված կարգով գործավարության մատյանում գրառվում են քվեարկության հաջորդ օրը՝ մինչեւ ժամը 14:00-ն: Վերահաշվարկի աշխատանքներն տարածքային ընտրական հանձնաժողովում սկսվում են քվեարկության հաջորդ օրը` ժամը 16:00-ից: Վերահաշվարկ իրականացնելիս տարածքային ընտրական հանձնաժողովն աշխատում է առանց հանգստյան օրերի, ժամը  9:00-ից մինչեւ 18:00-ն, եթե հանձնաժողովն աշխատաժամանակը երկարաձգելու մասին որոշում չի ընդունում:

8. Տարածքային ընտրական հանձնաժողովը քվեարկության արդյունքների վերահաշվարկներն իրականացնում է ըստ   վերահաշվարկի պահանջի մասին ստացած դիմումների հերթականության, սակայն  եթե  դիմումները ներկայացվել են տարբեր թեկնածուների  վստահված անձանց կողմից, ապա   ստուգվում է  ըստ թեկնածուների վստահված  անձանց   հերթականության`մեկական տեղամաս յուրաքանչյուր վստահված անձի պահանջածներից` ըստ վերջինիս հայեցողության:

Ստուգումները կատարվում են տեղամասում քվեարկության արդյունքների ամփոփման համար սույն օրենսգրքով սահմանված պահանջներին համապատասխան:

9. Տարածքային ընտրական հանձնաժողովը պետք է ստուգումների աշխատանքները կազմակերպի այնպես, որպեսզի հնարավորություն ունենա ստուգել պահանջված բոլոր տեղամասերի քվեարկության արդյունքները, անհրաժեշտության դեպքում կարող են այս աշխատանքների կազմակերպման համար  հանձնաժողովի անդամների թվից  ստեղծվել առանձին հանձնախմբեր:

10. Վերահաշվարկի արդյունքներով տարածքային ընտրական հանձնաժողովը կազմում է տեղամասային ընտրական հանձնաժողովում քվեարկության արդյունքների վերահաշվարկի մասին արձանագրություն: Հանձնաժողովի անդամների, դիտորդների, վստահված անձանց պահանջով նրանց տրամադրվում են ամփոփիչ արձանագրությունների պատճենները:

11. Տարածքային  ընտրական հանձնաժողովում քվեարկության արդյունքների վերահաշվարկի աշխատանքներին կարող են ներկա գտնվել ընտրական հանձնաժողովի նիստերին սույն օրենսգրքով ներկա գտնվելու իրավունք ունեցող անձինք: Քվեարկության արդյունքների վերահաշվարկի պահանջի մասին դիմում ներկայացնողի բացակայությունը հիմք չէ վերահաշվարկ չանցկացնելու կամ այն դադարեցնելու համար:

12. Քվեարկության արդյունքների վերահաշվարկի աշխատանքները տարածքային ընտրական հանձնաժողովում կարող են ընթանալ քվեարկության օրվանից հնգօրյա ժամկետում՝ մինչեւ հինգերորդ օրվա ժամը 16.00-ը:

13. Եթե ընտրությունների արդյունքները բողոքարկվել են դատարան, եւ մնացել են դեռեւս  չստուգված  ընտրական տեղամասեր, ապա  տարածքային ընտրական հանձնաժողովը պարտավոր է  շարունակել ստուգումները եւ  այդ  արդյունքները ներկայացնել դատարան:

ԳԼՈՒԽ 9.

ԸՆՏՐԱԿԱՆ ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎՆԵՐԻ ԼԻԱԶՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 51. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի լիազորությունները

1.Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովն ընտրությունները կազմակերպող եւ ընտրությունների օրինականության նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնող մարմին է, որը գործում է  մշտական հիմունքներով` իր ընդունած կանոնակարգին համապատասխան:

2.Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը՝

1) ղեկավարում է ընտրական հանձնաժողովների համակարգը,

2) ապահովում է սույն օրենսգրքի միատեսակ կիրառումը,

3) հսկողություն է իրականացնում  ընտրական իրավունքի պահպանման նկատմամբ,

4) ընտրական հանձնաժողովներին ցուցաբերում է իրավական, մեթոդական, կազմակերպչատեխնիկական  օգնություն.

5) տնօրինում է ընտրությունների նախապատրաստման եւ անցկացման համար հատկացված պետական բյուջեի միջոցները, վերահսկում է ընտրական հանձնաժողովներին շենքերով, կահավորանքով, այլ անհրաժեշտ նյութատեխնիկական միջոցներով ապահովելը.

6)որոշում է ընդունում իր եւ ստորադաս ընտրական հանձնաժողովների աշխատակարգի վերաբերյալ.

7)սահմանում է  ընտրական փաստաթղթերի ձեւերը, դրանց լրացման եւ պահպանման կարգը, ընտրական հանձնաժողովներին ապահովում է անհրաժեշտ ընտրական փաստաթղթերով.

8) ապահովում է նախընտրական քարոզչության  հավասար պայմաններ.

10)լսում է ընտրական հանձնաժողովների եւ համապատասխան պետական ու տեղական ինքնակառավարման մարմինների հաղորդումներն ընտրությունների նախապատրաստման ու անցկացման մասին.

11)գրանցում է նախաձեռնող խմբերին.

12)գրանցում է  դիտորդներին.

13)հավատարմագրում է ԶԼՄ-ների ներկայացուցիչներին.

14)գրանցում է վստահված անձանց.

15) գրանցում է Հանրապետության Նախագահի թեկնածուներին.

16) գրանցում է Հանրապետության Նախագահ  ընտրված  թեկնածուին,  նրան տրամադրում է վկայական.

17)  կազմակերպում է Հանրապետության Նախագահի թեկնածուների կենսագրական տվյալների հրապարակումը.

18) գրանցում է  կուսակցությունների թեկնածուների ցուցակները.

19) սահմանում է ընտրական հանձնաժողովների կնիքների ձեւերը.

20) ամփոփում է  Հանրապետության Նախագահի եւ Ազգային ժողովի ընտրությունների արդյունքները:

21) գրանցում է Ազգային ժողովում ընտրված պատգամավորներին եւ նրանց տրամադրում է պատգամավորի վկայական.

22) սահմանում  ու համարակալում է  տարածքային հանձնաժողովները.

23) սահմանում  է Հանրային  ռադիոյով եւ Հանրային հեռուստաընկերությամբ   նախընտրական քարոզչության համար  եթերաժամի տրամադրման  կարգը,  եւ բաշխում է նախընտրական քարոզչության  անվճար եւ վճարովի ժամաքանակը.

24) դիմում է համապատասխան իրավասու պետական մարմիններ՝ սույն օրենսգրքի պահանջների խախտման դեպքերում.

25) լուծում է սույն օրենսգրքի կիրառման հետ կապված այլ հարցեր.

26) սահմանում է ընտրական հանձնաժողովի անդամների ուսուցումը կազմակերպելու կարգը, կազմակերպում է ընտրական հանձնաժողովների անդամների ուսուցումը.

27) սահմանում է ընտրական հանձնաժողովներում վիճակահանություններ անցկացնելու կարգը.

28) սահմանում է նախընտրական հիմնադրամների եւ ընտրական գրավների հետ կապված գործավարության կարգը.

29) քննարկում է ստացված դիմումները, բողոքները.

30)  ընդունում է սույն օրենսգրքի կիրառումն ապահովող  ակտեր.

31) իրականացնում է միջազգային համագործակցություն ընտրությունների ոլորտում.

32)  օրենքով սահմանված կարգով կարող է ստեղծել հիմնարկներ.

33) իրականացնում է սույն օրենսգրքով նախատեսված այլ լիազորություններ:

3. Համապետական յուրաքանչյուր ընտրությունների արդյունքների պաշտոնական հրապարակման  պահից  հետո՝  90  օրյա ժամկետում, Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահը կամ նրա հանձնարարությամբ՝ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի անդամներից որեւէ մեկը ընտրությունների նախապատրաստման  եւ անցկացման վերաբերյալ հաղորդագրությամբ հանդես է գալիս Ազգային ժողովում: Հաղորդումը ներկայացնելու կարգը սահմանվում է »Ազգային ժողովի  կանոնակարգ« օրենքով:

4. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը կարող է դիմել կառավարությանը՝ ընտրական գործընթացի կազմակերպման բարելավմանն ուղղված օրենսդրական փոփոխությունների մասին առաջարկություններով:

5. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովն ունի իր պարբերականը, որը  լույս է տեսնում  ոչ պակաս, քան  եռամսյակը մեկ, իսկ համապետական ընտրությունների նշանակումից հետո` ոչ ուշ, քան 15 օրը մեկ:

6. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահը իրավունք ունի մասնակցելու կառավարության նիստերին:

Հոդված 52. Տարածքային ընտրական հանձնաժողովի լիազորությունները

1. Տարածքային ընտրական հանձնաժողովները գործում են Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի ընդունած կանոնակարգի համաձայն,  ունեն իրավաբանական անձի կարգավիճակ:

2. Տարածքային ընտրական հանձնաժողովը՝

1) համակարգում է  իր տարածքում ընդգրկված ընտրական հանձնաժողովների աշխատանքը.

2) իր տարածքում ապահովում է նախընտրական քարոզչության հավասար պայմաններ.

3) սահմանում է տեղական  ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների քվեաթերթիկները.

4) սահմանում է իր  տարածքում ընդգրկված  ընտրական տեղամասերի միասնական թվակալում.

5) ապահովում է իր տարածքում ընտրական օրենսգրքի միասնական կիրառումը.

6) լսում է իրավասու  պետական ու տեղական ինքնակառավարման մարմինների  հաղորդումները ընտրությունների կազմակերպման եւ անցկացման  վերաբերյալ.

7) ամփոփում է  քվեարկության արդյունքները.

8) տնօրինում է ընտրությունների նախապատրաստման եւ անցկացման համար  իրենց հատկացված պետական բյուջեի միջոցները.

9) սահմանում է տեղամասերի, տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրական տարածքների հերթական համարները՝ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգին համապատասխան.

10) տեղամասային ընտրական հանձնաժողովներին ապահովում է անհրաժեշտ նյութատեխնիկական միջոցներով, ընտրական փաստաթղթերով, սահմանված կարգով կազմակերպում է ընտրությունների նախապատրաստման եւ անցկացման համար անհրաժեշտ միջոցառումներ, վերահսկում է տեղամասային ընտրական հանձնաժողովների ապահովումը շենքերով, կահավորանքով, տրանսպորտով, կապի եւ անհրաժեշտ այլ միջոցներով.

11) իր եւ տեղամասային ընտրական հանձնաժողովների գործունեության վերաբերյալ տեղեկություններ է հաղորդում Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով.

12) քննարկում է ստացված դիմումներն ու կայացնում   որոշումներ.

13) հայտարարում է տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների օրը.

14) հետեւում է ընտրողների ցուցակները կազմելուն եւ համընդհանուր ծանոթացման համար դրանք տեղամասերում ներկայացնելուն.

15) ապահովում է տեղամասային կենտրոնների, խցիկների, քվեատուփերի, ինչպես նաեւ քվեարկության համար անհրաժեշտ այլ միջոցների նախապատրաստումը.

16) հավատարմագրում է հայտ ներկայացրած զանգվածային լրատվության միջոցների ներկայացուցիչներին.

17) գրանցում եւ վկայականներ է տալիս համայնքի ղեկավարի եւ ավագանու անդամի թեկնածուներին.

18) ամփոփում է տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների արդյունքները.

19) վկայականներ է տալիս համայնքների ընտրված ղեկավարներին եւ ավագանու անդամներին.

20) վերահսկում է տեղամասային ընտրական հանձնաժողովների կողմից սույն օրենսգրքի կատարման ընթացքը.

21) դիմում է իրավասու պետական մարմիններին՝ սույն օրենսգրքի խախտման դեպքերում.

22) իրականացնում է սույն օրենսգրքով նախատեսված այլ լիազորություններ:

Հոդված 53. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի լիազորությունները

1.Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովները գործում են Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի կողմից հաստատված կանոնակարգի համաձայն:

2. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովը՝

1) տնօրինում է ընտրությունների նախապատրաստման եւ անցկացման համար իրեն հատկացված պետական բյուջեի միջոցները.

2) ապահովում է տեղամասային կենտրոնում քվեարկության   անցկացման համար.

3) դիմում է իրավասու պետական մարմիններ՝ սույն օրենսգրքի խախտման դեպքերում.

4) իրականացնում է սույն օրենսգրքով նախատեսված այլ լիազորություններ:

Հոդված 54. Ընտրական փաստաթղթեր հանձնելն ու  ընդունելն ընտրական հանձնաժողովներում

1.Ընտրական փաստաթղթերը (քվեաթերթիկներ, ձեւաթղթեր, արձանագրություններ, գրանցամատյան, ընտրողների ցուցակներ, եւ այլ փաստաթղթեր, նյութեր, (այսուհետ՝ ընտրական փաստաթղթեր), ընտրական հանձնաժողովներում հանձնվում եւ ընդունվում են գործավարության մատյաններում պարտադիր գրառմամբ, հանձնողի ու ընդունողի կողմից ստորագրելու եւ ստացական տալու միջոցով:

2.Ընտրությունների նախապատրաստման եւ անցկացման համար ընտրական հանձնաժողովներին հատկացվում են քվեաթերթիկներ, ձեւաթղթեր, այլ փաստաթղթեր, գրենական պիտույքներ եւ այլ պարագաներ, որոնց ստացման, տեղափոխման եւ պահպանման պատասխանատուներն ընտրական հանձնաժողովի նախագահներն են:

3. Քվեարկության արդյունքներն ամփոփելուց եւ համապատասխան արձանագրությունները կազմելուց հետո ընտրական բոլոր փաստաթղթերն ընտրական տեղամասերից տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի նախագահի ուղեկցությամբ անհապաղ տեղափոխվում են տարածքային ընտրական հանձնաժողով:

4. Ընտրական բոլոր փաստաթղթերը, բացառությամբ տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններին վերաբերող փաստաթղթերի, քվեարկության արդյունքներն ամփոփելուց հետո տարածքային ընտրական հանձնաժողովը ներկայացնում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով: Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովն ապահովում է նշված փաստաթղթերի պահպանությունը եւ ընտրությունների արդյունքների պաշտոնական հրապարակումից երկու ամիս հետո, իսկ դատական վեճի առկայության դեպքում՝ վերջնական որոշում ընդունելուց հետո, դրանք հանձնում է Հայաստանի պետական արխիվ՝ սահմանված կարգով պահպանելու համար:

5. Տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների արդյունքների պաշտոնական հրապարակումից հետո՝ երկու ամսվա ընթացքում, իսկ դատական վեճի առկայության դեպքում՝ վերջնական որոշում ընդունելուց հետո տարածքային ընտրական հանձնաժողովը դրանք հանձնում է Հայաստանի պետական արխիվ՝ սահմանված կարգով պահպանելու համար:

Հոդված 55. Ընտրական հանձնաժողովների եւ իրավապահ մարմինների համագործակցությունը

Ոստիկանության ծառայության  եւ ազգային անվտանգության  ծառայության Կենտրոնական եւ տարածքային մարմինները, դրանց ծառայություններն ու ստորաբաժանումները պարտավոր են ապահովել ընտրությունների անցկացման բնականոն ընթացքը, ընտրական հանձնաժողովների ու դրանց անդամների, թեկնածուների, վստահված անձանց, դիտորդների ու լրագրողների անկաշկանդ գործունեությունը, ընտրությունների հետ կապված միջոցառումներում պատշաճ կարգ ու կանոնը, քվեարկության արդյունքները  ամփոփելուց հետո ապահովել ընտրական փաստաթղթերի անվտանգ տեղափոխումը, հանձնաժողովների պահանջով նրանց ցուցաբերել    անհրաժեշտ  օգնություն:

ԳԼՈՒԽ 3.

ԸՆՏՐԱԿԱՆ ՏԵՂԱՄԱՍԵՐԸ ԵՎ ՏԵՂԱՄԱՍԱՅԻՆ ԿԵՆՏՐՈՆՆԵՐԸ

Հոդված 56. Ընտրական տեղամասերը

1. Քվեարկությունը կազմակերպելու եւ  քվեարկության արդյունքները ամփոփելու նպատակով կազմավորվում են ընտրական տեղամասեր՝  համայնքներում հաշվառված ընտրողների  թվի հիման վրա` հերթական համարակալմամբ:  Համարակալման ձեւը եւ կարգը  սահմանում  է  ՀԿԸՀ-ն:

2. Լիազոր մարմինը կամ նրա համապատասխան տարածքային ստորաբաժանումը համայնքների ղեկավարների եւ  տարածքային ընտրական հանձնաժողովի ներկայացուցչի մասնակցությամբ կազմավորում է ընտրական տեղամասեր քվեարկությունից ոչ ուշ, քան 60 օր առաջ՝ հաշվի առնելով տեղական եւ այլ պայմաններ, նպատակ ունենալով առավել նպաստավոր պայմաններ ստեղծել ընտրողների ընտրական իրավունքների իրականացման համար:

3. Զինվորական մասերն ընդգրկվում են իրենց տեղակայման տարածքն ընդգրկող տարածքում կազմավորված ընտրական տեղամասի մեջ: Մինչեւ ընտրական տեղամասեր կազմավորելու օրը զինվորական մասերի ղեկավարները համապատասխան համայնքի ղեկավարին են ներկայացնում զինվորական մասերում հաշվառված ընտրողների թիվը:

4. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով, բացառությամբ տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների, ընտրական տեղամասեր են կազմավորվում նաեւ  Հայաստանի Հանրապետության դիվանագիտական կամ հյուպատոսական ներկայացու՟ցչություններում եւ կալանքի տակ պահելու լիազորություն ունեցող հաստատություններում:

5. Ընտրական տեղամասի տարածքում կարող են  հաշվառված լինել ոչ ավելի, քան 2000 ընտրող։

6. Ընտրական տեղամասը չի կարող ընդգրկել տարբեր համայնքների բնակավայրեր։

7.  Համապետական ընտրությունների ժամանակ ՀՀ սահմաններից դուրս ընտրական տեղամասեր  կազմավորվում են ՀԿԸՀ-ի որոշմամբ` համապատասխան դիվանագիտական կամ հյուպատոսական ներկայացուցչության  ներկայացմամբ` քվեարկությունից առնվազն  25 օր առաջ:

Հոդված 57. Տեղամասային կենտրոնը

1. Համայնքի ղեկավարը` ոչ ուշ, քան քվեարկությունից 55 օր առաջ, Տարածքային ընտրական հանձնաժողովի հաստատմանն է ներկայացնում ընտրական տեղամասում տեղամասային կենտրոն կազմավորելու մասին որոշման նախագիծը:

Տարածքային ընտրական հանձնաժողովը տեղամասային կենտրոնը հաստատում է քվեարկությունից ոչ ուշ,  քան 55 օր առաջ:

2.Տեղամասային կենտրոն կազմավորվում է տեղամասի տարածքում գտնվող պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինների ենթակայության ներքո գտնվող նախադպրոցական դաստիարակության, կրթության, գիտության, մշակույթի, մարզական կամ այլ բնագավառի հաստատությունների զբաղեցրած շենքերում, այլ տեղերում տեղամասային կենտրոնի տեղակայումը արգելվում է։

3 Արգելվում է  մեկ տեղամասի  տեղամասային կենտրոնի տեղակայումը մեկ  այլ տեղամասի   տարածքում: Տեղամասային  կենտրոնում  պետք  է  առկա լինի   առնվազն 60 քառակուսի մետր մեծություն  ունեցող   քվեարկության սենյակ:

4. Տեղամասային կենտրոններ կարող են կազմավորվել կալանքի տակ պահելու լիազորություն ունեցող հաստատություններում, ինչպես նաեւ դիվանագիտական կամ հյուպատոսական հաստատություններում կազմավորված ընտրական տեղամասերում:

5. Տեղամասային կենտրոնը պետք է հնարավորին չափ մոտ լինի ընտրական տեղամասում գտնվող բնակելի շենքերին եւ տներին:

6. Տեղամասային կենտրոնում քվեարկության անցկացման անհնարինության դեպքում  տարածքային ընտրական հանձնաժողովի  նախագահը քվեարկության օրվանից առնվազն 3 օր առաջ, տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի նախագահի պահանջով եւ համայնքի  ղեկավարի   ներկայացմամբ, փոխում է տեղամասային կենտրոնի գտնվելու տեղը, իսկ բացառիկ դեպքերում (տարերային աղետ, վթար, հրդեհ) համապատասխան տարածքային ընտրական հանձնաժողովի նախագահը տեղամասային  կենտրոնը կարող է փոխել  նաեւ քվեարկության եւ դրան նախորդող 2 օրվա ընթացքում:

7. Համայնքի ղեկավարը, սույն օրենսգրքի ….. հոդվածով սահմանված կարգով    քաղաքացիներին տեղեկացնում է ընտրական տեղամասերի եւ տեղամասային կենտրոնների կազմավորման մասին՝ այդ մասին տեղեկացնելով նաեւ տեղամասային կենտրոնի տարածքը տնօրինող հաստատության ղեկավարին:

8. Սույն հոդվածի 6-րդ կետով սահմանված կարգով՝ տեղամասային կենտրոնի գտնվելու վայրը փոխելու դեպքում համայնքի ղեկավարը ընտրողներին տեղեկացնում է անհապաղ:

ԲԱԺԻՆ  3.

ՔՎԵԱՐԿՈՒԹՅՈՒՆԸ: ՔՎԵԱՐԿՈՒԹՅԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐԻ ԱՄՓՈՓՈՒՄԸ

ԳԼՈՒԽ 10.

ՔՎԵԱՐԿՈՒԹՅԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄԸ

Հոդված 58. Քվեարկության տեղը եւ ժամանակը

1. Քվեարկությունն անցկացվում է տեղամասային կենտրոններում հատուկ առանձնացված սենյակում, սրահում, քվեարկության օրը՝ ժամը 8.00-ից մինչեւ 20.00-ը։ Ժամը 20.00-ին քվեարկության սենյակում գտնվող, բայց դեռեւս չքվեարկած ընտրողները քվեարկելու իրավունք ունեն:

2. Քվեարկության օրը տեղամասային կենտրոն ներկայանալու հնարավորություն չունեցող  անձանց համար    քվեարկությունը կարող է կազմակերպվել  վերջիններիս  գտնվելու վայրում:

3. Քվեարկության օրը  հաշմանդամները  եւ տեղամասային կենտրոն ներկայանալու հնարավորություն չունեցող անձինք  պետք է    քվեարկությունից մինչեւ 14 ժամ  առաջ իրենց գտնվելու վայրում  քվեարկելու  վերաբերյալ դիմում ներկայացնեն  համապատասխան  տեղամասային ընտրական հանձնաժողովին:

Տեղամասային  ընտրական հանձնաժողովը, քննարկելով  համապատասխան  դիմումները  քվեարկությունից  ոչ  ուշ,  քան 12 ժամ առաջ  կազմում է իրենց գտնվելու վայրում քվեարկողների ցուցակը, վերջիններիս  անունների  դիմաց Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի  կողմից  սահմանված  կարգով  նշում կատարելով ընտրողների ցուցակում:

Տեղամասի տարածքից  դուրս  գտնվող   անձինք չեն կարող  ընդգրկվել  այդ  ցուցակներում:

Քվեարկության  օրը   ընտրական հանձնաժողովի  վիճակահանությամբ  որոշված 2  անդամները ընտրական տեղամասի  սահմաններում շրջիկ  արկղերի միջոցով կազմակերպում  են  իրենց գտնվելու  վայրում   քվեարկելու իրավունք ունեցող  անձանց  քվեարկությունը,  որին  իրավունք  ունեն  ներկա գտնվել նաեւ վստահված անձինք,  դիտորդներ եւ  ԶԼՄ-ների ներկայացուցիչներ: Քվեարկությունը  պետք  է   անցկացվի   քվեարկության  գաղտնիության պահպանմամբ:  Իրենց գտնվելու  վայրում  քվեարկողների  քվեարկության կարգը   սահմանվում է  ՀԿԸՀ-ի կողմից:

Հոդված 59. Քվեարկության սենյակը

1. Քվեարկությունը կատարվում է  տեղամասային կենտրոնում  այդ նպատակով կահավորված սենյակում՝ յուրաքանչյուր տեղամասային կենտրոնում  մեկ սենյակ հաշվարկով:

2. Քվեարկության սենյակը պետք է բավարարի հետեւյալ պահանջները՝

1) հնարավորություն ընձեռի քվեարկության ողջ ընթացքում ապահովել տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի բոլոր անդամների, վստահված անձանց, դիտորդների, զանգվածային լրատվության  միջոցների ներկայացուցիչների միաժամանակյա կանոնավոր աշխատանքը.

2) տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի բոլոր անդամներին, վստահված անձանց, դիտորդներին եւ  զանգվածային լրատվության միջոցների ներկայացուցիչներին հնարավորություն ընձեռի իրենց տեսադաշտում պահել քվեարկության խցիկները, քվեատուփերը, ինչպես նաեւ քվեարկության խցիկների մուտքն ու ելքը, դրանցից մինչեւ քվեատուփերը ընկած հատվածը:

3) սենյակում պետք է տեղադրված լինեն աշխատանքային սեղաններ ընտրողների գրանցման եւ ընտրողներին քվեաթերթիկներ հատկացնելու, քվեաթերթիկները կնքելու եւ քվեաթերթիկի վերահսկումն իրականացնելու համար:

3. Քվեատուփերը` /քվեաթերթիկների եւ  ելունդները/  տեղադրվում են քվեարկությանը ներկա գտնվելու իրավունք ունեցող անձանց համար տեսանելի տեղում:

4. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովը քվեարկության  սենյակում կամ  սենյակի մուտքի մոտ պարտավոր է տեղակայել ցուցանակ, որտեղ պետք է փակցվեն լրացված քվեաթերթիկների նմուշներ:

5. Քվեարկության օրը տեղամասային կենտրոնում՝ տեսանելի տեղում, պետք է փակցված լինեն կուսակցությունների թեկնածուների  ցուցակները:

6. Քվեարկության սենյակի կահավորումն ավարտվում է քվեարկությունն սկսվելուց առնվազն 24 ժամ առաջ:

Հոդված 60. Քվեարկության սենյակի տեխնիկական հագեցվածությունը, քվեարկության եւ քվեարկության արդյունքների ամփոփման տեխնիկական վերահսկողությունը

1.Յուրաքանչյուր տեղամասային կենտրոն պետք է ապահովված լինի.

1) մեկ համակարգչով.

2) մեկ սկանեռով.

3) համապատասխան էլեկտրոնային հաշվիչ  պարունակող քվեատուփով (քվեատուփերով).

4) մեկ տեսախցիկով.

2. Ընտրական տեղամասերում տեղադրված համակարգիչը, տեսախցիկը, քվեատուփը պետք է միացված լինեն ինտերնետային ցանցին: Ինտերնետային համապատասխան կայքում  ուղիղ կապի միջոցով պետք է հնարավոր լինի հետեւել  ցանկացած  տեղամասային կենտրոնում ընթացող  քվեարկության ընթացքին, իսկ քվեարկության ամփոփման փուլում` քվեարկության ամփոփման ընթացքին:

3. Տեխնիկական հագեցվածությունը պետք է հնարավորություն տա սեփական հոսանքի աղբյուրների հիման վրա  սույն հոդվածի 1-ին կետում  նշված տեխնիկայի առնվազն 3 ժամ անխափան աշխատելը:

4. Քվեարկության ողջ ընթացքն ու քվեարկության արդյունքների ամփոփումը տեսագրվում է համակարգչի անձեռնմխելի կրիչի մեջ:

5. Քվեարկության ներկայացած յուրաքանչյուր  ընտրողի անձնագիրը պետք է  սկան  արվի եւ  պահվի համակարգչի անձեռնմխելի կրիչի մեջ:

6. Քվեատուփի վրա  տեղադրված հաշվիչը  պետք  է ցույց տա քվեատուփում առկա  քվեաթերթիկների թիվը` դրանք քվեատուփ գցելուն համընթաց, որը  ձայնագրվում է համակարգչի անձեռնմխելի կրիչի վրա:

7. Քվեարկության արդյունքների ամփոփումից հետո քվեարկության արդյունքներն անմիջապես մուտքագրվում են ՀԿԸՀ ինտերնետային կայքում:

8. Քվեարկության արդյունքները ամփոփելուց հետո, սույն հոդվածի  1-ին մասում  նշված տեխնիկան ապամոնտաժվում է, եւ տվյալ ընտրական տեղամասի ընտրական  փաստաթղթերի հետ միասին տեղափոխվում տարածքային ընտրական հանձնաժողով:

Հոդված 61. Քվեարկության խցիկները

1. Ընտրողը  քվեաթերթիկը լրացնում է դրա համար քվեարկության սենյակում  տեղադրված քվեարկության խցիկում:

2. Քվեարկության խցիկը պետք է կահավորված լինի այնպես, որպեսզի ընտրողը կարողանա տեղամասային կենտրոնում գտնվող անձանցից գաղտնի լրացնել քվեաթերթիկը, սակայն միաժամանակ գտնվի  քվեարկության սենյակում գտնվելու իրավունք ունեցող անձանց տեսադաշտում:

3. Քվեարկության խցիկում պետք է տեղադրվի սեղան, վրան՝ գրիչ, բոլոր խցիկներում պետք է լինեն  միեւնույն`  կապույտ  կամ  սեւ  գույնի  գրիչներ։

4. Քվեարկության խցիկը պետք է ունենա բավարար լուսավորվածություն։

5. Քվեարկության խցիկները կահավորվում են հետեւյալ կերպ՝ յուրաքանչյուր 750 ընտրողի հաշվով առնվազն մեկ խցիկ:

6. Քվեարկության խցիկները պետք է տեղադրվեն քվեաթերթիկների կնքման համար տեղադրված  սեղանների եւ քվեատուփի միջեւ ընկած տարածքում եւ միմյանցից  լինեն առնվազն  1 մետր հեռավորության վրա: Քվեախցիկները պետք է  2  մետր շառավղով բաժանված լինեն  եւ ունենան  մեկ  մուտք եւ մեկ ելք։

Հոդված 62. Քվեաթերթիկը

1. Քվեարկության ժամանակ յուրաքանչյուր ընտրող ստանում է հավասար թվով քվեաթերթիկ:

2. Քվեաթերթիկները պետք է պատրաստված լինեն անթափանց թղթերից:

3. Քվեաթերթիկները   բաղկացած են քվեաթերթիկի հիմնական մասից, եւ վերջինիցս հեշտությամբ անջատվող ելունդից:

Կտրոնները համարակալվում են  0000001-ից մինչեւ ընտրողների ընդհանուր  թվից 1,5 տոկոս ավել համարակալմամբ:

Քվեաթերթիկները կեղծելուց պաշտպանելու նպատակով դրանք պատրաստելիս օգտագործվում է ջրանիշ կամ պաշտպանիչ ցանց ունեցող թուղթ, կամ այդ նպատակով օգտագործվում են  հատուկ  դրոշմանիշեր:

Հատուկ պաշտպանիչ միջոցների  պատրաստման ու օգտագործման  կարգը,  քվեաթերթիկի վրա  դրանց քանակը սահմանում է  ՀԿԸՀ-ը`  քվեարկությունից առնվազն 40 օր առաջ:

4. Քվեաթերթիկի  հիմնական մասը պետք է պարունակի ծանուցում՝ քվեաթերթիկի լրացման կարգի մասին:

5. Քվեաթերթիկները թողարկվում են քվեարկությունից ոչ շուտ, քան 9 եւ ոչ ուշ, քան 3 օր առաջ:

6. Համապետական  ընտրությունների  ժամանակ  քվեաթերթիկները   կարող  են  տպագրվել 2-ից  ոչ ավելի  տպարաններում:  Քվեաթերթիկների տպագրության  տեղի    եւ  ժամանակի մասին   տեղեկություն է հրապարակվում   հանրային  ռադիոյով եւ  հանրային  հեռուստաընկերությամբ:  ՀՀ նախագահի  թեկնածուների եւ   յուրաքանչյուր  կուսակցության մեկական  վստահված  անձ,  դիտորդներն  ու  ԶԼՄ-ների ներկայացուցիչները իրավունք  ունեն  մասնակցելու տպագրության  ողջ  ընթացքին:  Եթե  տպագրությունը շարունակվելու  է մի  քանի  օր,  ապա համապատասխան տպագրական  մեքենաները  պետք է զմռսվեն ՀԿԸՀ-ի կողմից սահմանված կարգով, որի վրա իրավունք ունեն  ստորագրելու տպագրությանը ներկա  վստահված  անձինք:

7. Քվեաթերթիկները տեղամասային ընտրական հանձնաժողովներին են հանձնվում քվեարկության նախորդ օրը, տեղամասում ընտրողների ցուցակներում ընդգրկված ընտրողների թվից 0.5 տոկոսով ավել, սակայն ոչ պակաս քան 5 քվեաթերթիկ:

Քվեաթերթիկները հանձնելու վերաբերյալ կազմվում է  համապատասխան ակտ, երկու օրինակից:  Համապատասխան ակտում նշվում է  դրա կազմման  օրը եւ ժամը, փոխանցվող  քվեաթերթիկների թիվը:

8. Քվեաթերթիկում ընդգրկված թեկնածուի կամ կուսակցության ընտրական ցուցակի գրանցումը Հայաստանի Հանրապետության ընտրական օրենսգրքով սահմանված կարգով ուժը կորցրած ճանաչվելու դեպքում տեղամասային ընտրական հանձնաժողովը, մինչեւ քվեաթերթիկն ընտրողին հանձնելը այդ թեկնածուի անունը կամ կուսակցության կամ կուսակցությունների դաշինքի անվանումը պարունակող տողի վրա` գրիչով, գիծ քաշելով քվեաթերթիկից հանում է թեկնածուի անունը կամ կուսակցության կամ կուսակցությունների դաշինքի անվանումը:

Քվեաթերթիկները տպագրելուց հետո թեկնածուներից կամ կուսակցություններից մեկին գրանցելու դեպքում քվեարկության նախորդ օրը քվեաթերթիկները ստորագրելիս  թեկնածուների, կուսակցությունների անուն անվանումներից հետո , մինչեւ բոլորին դեմ տողի միջեւ ընկած հատվածում ավելացվում է  գրանցված թեկնածուի, կուսակցության անունը անվանումը,  դիմացը լրացվում սույն օրենսգրքով  սահմանված  տվյալները եւ դրվում  նշում կատարելու համար քառանկյունը:

9. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի կողմից քվեաթերթիկում սույն   կետին համապատասխան կատարված նշումը լրացուցիչ նշում չի համարվում եւ չի կարող քվեաթերթիկն անվավեր ճանաչելու հիմք հանդիսանալ:

10. Միաժամանակ մեկից  ավելի քվեարկություն անցկացնելու դեպքում քվեաթերթիկները պետք է  էապես տարբերվեն միմյանցից:

Հոդված 63. Ընտրական հանձնաժողովների կնիքները

1. Ընտրական հանձնաժողովների կնիքները պատրաստվում են Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի պատվերով՝ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած նմուշին համապատասխան:

2. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի կնիքը պետք է ունենա քառանիշ համար:

3. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը տեղամասային ընտրական հանձնաժողովների կնիքները փաթեթավորում է անթափանց փաթեթներում, առանց դրանց վրա նշումներ կատարելու զմռսում է դրանք եւ քվեարկությունից ոչ շուտ, քան 5 եւ ոչ ուշ, քան 3 օր առաջ հանձնում է տարածքային ընտրական հանձնաժողովներ՝ կատարելով հանձնվող կնիքների բացառապես քանակական հաշվառում՝ յուրաքանչյուր տեղամասին մեկական կնիք հաշվարկով:

4. Տարածքային ընտրական հանձնաժողովում փաթեթները լրացուցիչ փաթեթավորվում  եւ  զմռսվում են` ՀԿԸՀ-ի սահմանված կարգով, այնուհետեւ կնքվում են: Քվեարկության նախորդ օրը տարածքային ընտրական հանձնաժողովը փաթեթները հանձնում է տեղամասային ընտրական հանձնաժողովների նախագահներին՝ յուրաքանչյուրին մեկական փաթեթավորված կնիք:

Տեղամասային ընտրական  հանձնաժողովում  կնիքի   փաթեթը  լրացուցիչ  փաթեթավորվում   եւ   զմռսվում է ՀԿԸՀ-ի կողմից  սահմանված կարգով, զմուռսի   վրա  իրավունք  ունի  ստորագրելու հանձնաժողովի  ցանկացած անդամ:

5. Տեղամասում   քվեարկության  արդյունքների  ամփոփումից եւ  ընտրական փաստաթղթերը  տարածքային  հանձնաժողով հանձնելուց անմիջապես  հետո տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի կնիքը   ոչնչացնում  է  ՀԿԸՀ-ի կողմից  սահմանված կարգով:

Հոդված 64. Քվեարկության նախապատրաստումը

1. Քվեարկության նախորդ օրը տեղամասային ընտրական հանձնաժողովն իր նիստում վիճակահանությամբ որոշում է քվեաթերթիկներն ստորագրող հանձնաժողովի 3 անդամներին, որոնք պարտավոր են մինչեւ ժամը 22.00-ն ստորագրել բոլոր քվեաթերթիկները (ստորագրությունները դրվում են քվեաթերթիկների հակառակ կողմում): Հանձնաժողովի  ցանկացած այլ անդամ եւս իր ցանկությամբ մինչեւ սահմանված ժամը կարող է ստորագրել   բոլոր  քվեաթերթիկները:

2. Քվեարկության նախորդ oրը, տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի նիստում հաշվում են քվեաթերթիկները եւ հարյուրական քվեաթերթիկ` հերթական համարներով, քվեաթերթիկների վրա առկա անցքերի մասով կապում:

3. Հանձնաժողովին հատկացված բոլոր քվեաթերթիկները սույն հոդվածի 2-րդ մասում  սահմանված  կարգով կապելուց հետո քվեաթերթիկներ ստորագրող հանձնաժողովի  երեք անդամներ ստորագրում են տեղամասային ընտրական հանձնաժողովին հատկացված  բոլոր քվեաթերթիկները:

4. Ստորագրությունները դրվում են քվեաթերթիկների հակառակ կողմում`  քվեաթերթիկի հատման գծից ներքեւ, այնպես որ քվեաթերթիկները Կենտրոնական  ընտրական հանձնաժողովի սահմանված կարգով մարելու ժամանակ uտորագրությունների ամբողջականությունը պահպանվի:

5. Uտորագրելու ժամանակ հանձնաժողովը ստուգում է քվեաթերթիկների  համարների հերթականությունը:

6. Տպագրական խոտանի պատճառով` սահմանված նմուշից տարբերվող կամ  կրկնվող համարով քվեաթերթիկը կապից հանվում է, քվեաթերթիկի վրա նշվում է  "խոտան" բառը` ինչի վերաբերյալ տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի գործավարության մատյանում կազմվում է արձանագրություն:     Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի գործավարության մատյանում արձանագրվում է նաեւ հանձնաժողովին հատկացված տպագրական խոտանի պատճառով քվեաթերթիկների` ըuտ համարների հերթականության խախտումը:

7. Տպագրական խոտանի պատճառով` սահմանված նմուշից տարբերվող կամ կրկնվող համարով քվեաթերթիկը/քվեաթերթիկները Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանված կարգով մարվում են: Խոտանված` մարված քվեաթերթիկները դրվում են քվեարկության oրը մարված քվեաթերթիկների վրա, հաշվարկվում են մարված քվեաթերթիկների հետ եւ փաթեթավորվում նույն փաթեթում (ծրարում):

8. Ստորագրված քվեաթերթիկները եւ հանձնաժողովի կնիքը պահվում են հատուկ չհրկիզվող պահարանում։ Քվեաթերթիկների եւ հանձնաժողովների կնիքների պահպանման կարգը սահմանում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը:

Հոդված 65. Դիվանագիտական եւ հյուպատոսական ներկայացուցչություններում քվեարկության կազմակերպումը

1. Այլ պետություններում բնակվող կամ գտնվող Հայաստանի Հանրապետության՝ ընտրական իրավունք ունեցող քաղաքացիները Հանրապետության Նախագահի եւ Ազգային ժողովի ընտրություններին կարող են մասնակցել Հայաստանի Հանրապետության դիվանագիտական կամ հյուպատոսական ներկայացուցչություններում բացված տեղամասային կենտրոններում քվեարկելու միջոցով: Քվեարկությունից 7 օր առաջ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովն արտաքին գործերի նախարարության միջոցով Հայաստանի Հանրապետության դիվանագիտական ներկայացուցչություններ կամ հյուպատոսական ներկայացուցչություն է ուղարկում Հանրապետության Նախագահի՝  գրանցված թեկնածուների տվյալները,  Հանրապետության Նախագահի եւ Ազգային ժողովի ընտրությունների  քվեաթերթիկների նմուշները եւ ընտրական այլ փաստաթղթերի նմուշները:

2. Դիվանագիտական ներկայացուցչության կամ հյուպատոսական ներկայացուցչության ղեկավարն ապահովում է քվեաթերթիկների պատրաստումը՝ սույն օրենսգրքի պահանջներին համապատասխան:

 3. Հայաստանի Հանրապետության դիվանագիտական կամ հյուպատոսական ներկայացուցչության ղեկավարը, սույն օրենսգրքով եւ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով, նախապատրաստում, կազմակերպում եւ անցկացնում է քվեարկությունը, ամփոփում է քվեարկության արդյունքները, կազմում է արձանագրություն, որի տվյալները պաշտոնապես անհապաղ ուղարկում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով: Այդ արձանագրությունը, ընտրական փաստաթղթերի հետ միասին, զմռսված վիճակում, հատուկ փոստով ուղարկվում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով:

Հոդված 66. Ձերբակալվածների եւ կալանքի տակ գտնվող ընտրողների քվեարկության կազմակերպումը

1. Ձերբակալված ընտրողները քվեարկությանը մասնակցում են իրենց հաշվառման վայրում կազմակերպված տեղամասում: Ձերբակալված քաղաքացիների՝ քվեարկությանը մասնակցելու կարգը սահմանում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը:

2. Կալանքի տակ պահելու լիազորություն ունեցող հաստատություններում քվեարկությունը սույն օրենսգրքով եւ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով նախապատրաստում, կազմակերպում եւ անցկացնում են այդ հաստատությունների ղեկավարները:

ԳԼՈՒԽ 11.

ՔՎԵԱՐԿՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԳԸ

Հոդված 67. Քվեարկության սկիզբը եւ ընթացակարգը

1.Ընտրության օրը՝ ժամը 7.00-ին, տեղամասային կենտրոնում,  քվեարկության  սենյակում  տեղամասային ընտրական հանձնաժողովն իր նիստում, վիճակահանությամբ, որոշում է ընտրողների գրանցումն իրականացնող (յուրաքանչյուր 1000 ընտրողին մեկական անդամ) եւ քվեաթերթիկներ հատկացնող,  ինչպես նաեւ ընտրողների  ձեռքին չջնջվող նշում կատարող (յուրաքանչյուր 1000 ընտրողին մեկական անդամ) անդամներին, քվեաթերթիկը կնքող հանձնաժողովի մեկ անդամի, քվեատուփը հսկող  հանձնաժողովի մեկ անդամի, ինչպես նաեւ որոշում է նրանց հերթափոխային աշխատանքի ժամակարգը։ Հանձնաժողովի նախագահը եւ նրա տեղակալը վիճակահանությանը չեն մասնակցում։

2. Հանձնաժողովը նիստին ներկա վստահված անձանց միջեւ  անցկացված վիճակահանությամբ որոշում  է  ընտրողների գրանցումն իրականացնող հանձնաժողովի անդամների աշխատանքներին հետեւող  երկու վստահված անձանց, քվեաթերթիկներ հատկացնող հանձնաժողովի անդամի աշխատանքներին հետեւող  մեկ վստահված անձի,  քվեաթերթիկները կնքող հանձնաժողովի աշխատանքներին  հետեւող   մեկ  վստահված անձին,  ինչպես նաեւ քվեատուփը հսկող  հանձնաժողովի  անդամի  աշխատանքներին հետեւող  մեկ վստահված անձին:

Քվեարկության ընթացքում,  սակայն ոչ  շուտ,  քան 3 ժամյա պարբերականությամբ,  վստահված անձի պահանջով   անց է կացվում նոր վիճակահանություն: Վիճակահանության արդյունքները  արձանագրվում են գործավարության մատյանում:

Վիճակահանությանը  մասնակցում է յուրաքանչյուր  թեկնածուի եւ կուսակցության մեկ վստահված անձ: Տվյալ  տեղամասում սահմանված թվով վստահված անձանց բացակայության փաստը  արգելք չէ քվեարկության անցկացման համար:

3. Հանձնաժողովն իր անդամների ներկայությամբ (կարող են ներկա գտնվել նաեւ քվեարկությանը ներկա գտնվելու իրավունք ունեցող անձինք) բացում է փաթեթավորված կնիքը, հերթականությամբ  բոլորի ներկայությամբ ստուգելով ՀԿԸՀ-ի, տարածքային ընտրական հանձնաժողովի եւ ՏԸՀ-ի  զմուռսների ամբողջականությունը, հանձնաժողովի գրանցամատյանում  դնում կնիքի նմուշը,  ստուգում է քվեատուփերի դատարկ լինելը, փակում եւ կնքում է քվեատուփերը, ապա՝ քվեարկությանը ներկա գտնվելու իրավունք ունեցող անձանց ներկայությամբ  չհրկիզվող պահարանից  հանում է քվեաթերթիկները եւ քվեաթերթիկների հաշված քանակությունն ու   ընտրողների  ձեռքերին   դրվող  չմաքրվող  նյութը հանձնում  քվեաթերթիկների հատկացման եւ ընտրողների ձեռքերին նշումներ կատարելու համար հանձնաժողովի պատասխանատու անդամներին, ընտրողների ցուցակը՝ ընտրողների գրանցման համար հանձնաժողովի  պատասխանատու անդամներին, հանձնաժողովի կնիքը՝ հանձնաժողովի՝ քվեաթերթիկները  կնքող անդամին, այդ գործողությունների մասին  համապատասխան գրանցում կատարելով գործավարության մատյանում:

4. Քվեարկության օրը՝ ժամը 8.00-ին, տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի նախագահն ընտրական տեղամասը հայտարարում է բացված,  որից հետո ընտրողներին  հրավիրում է քվեարկության սենյակ:

5. Յուրաքանչյուր ընտրող քվեարկում է  անձամբ: Այլ ընտրողների փոխարեն քվեարկելն արգելվում է:

Հոդված 68. Ընտրողներին  տեղամասային կենտրոն տեղափոխելու արգելքը

Թեկնածուներին, վստահված անձանց, քաղաքական կուսակցություններին, նրանց վստահված անձանց,  ինչպես նաեւ այն կազմակերպություններին, որոնց հիմնադիրը,  սեփականատերը, կամ ղեկավարը, ղեկավար մարմնի անդամը համարվում են վերը նշված անձինք եւ կազմակերպությունները,  այլ ֆիզիկական ու իրավաբանական անձանց  արգելվում է  ձեռնարկել ցանկացած միջոց, ուղղված  ընտրողներին   տեղամասային կենտրոն տեղափոխելուն:

Հոդված 69. Տեղամասային կենտրոն մուտք գործելը

1. Զինծառայողները  եւ ազգային անվտանգության ծառայողները տեղամասային կենտրոն մուտք են գործում ոչ շարային կարգով, առանց զենքի: Արգելվում է տեղամասային կենտրոն զենքով, զինամթերքով մուտք գործելը, բացառությամբ ընտրությունների բնականոն ընթացքի վտանգման դեպքերի: Այդ դեպքերում տեղամասային կենտրոն զենքով, զինամթերքով մուտք գործելը թույլատրում է տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի նախագահը կամ տեղակալը:

2. Քվեարկելուց հետո քվեարկողն անհապաղ պետք է դուրս գա  քվեարկության  սենյակից։

3. Քվեարկության բնականոն ընթացքն ապահովելու համար ընտրական հանձնաժողովի նախագահն իրավունք ունի ընտրողներին քվեարկության սենյակ թողնել հերթականությամբ՝ մեկ-մեկ: Քվեարկության սենյակում միաժամանակ չի կարող գտնվել 15-ից ավելի ընտրող:

Հոդված 70. Ընտրողների գրանցումը

1. Քվեարկությանը ներկայացած յուրաքանչյուր ընտրող քվեարկության սենյակ  մտնելիս  գրանցման համար մոտենում է ընտրողների գրանցման համար պատասխանատու անդամին:

2. Հանձնաժողովի՝  ընտրողների գրանցման համար պատասխանատու անդամն ստուգում է ընտրողի անձը հաստատող փաստաթուղթը,  ընտրողի  ձեռքին  չջնջվող  նշումի   բացակայությունը, իսկ սույն օրենսգրքի 55 հոդվածում սահմանված կարգով որոշված վստահված անձը  հավաստիանում է դրանում, ընտրողների ցուցակում գտնում է նրա անունը, ազգանունը եւ հերթական համարը, անձը հաստատող փաստաթղթի տվյալները լրացնում է ընտրողների ցուցակում,  որից  հետո ընտրողը  եւ  ընտրական հանձնաժողովի համապատասխան անդամը   ստորագրում են համապատասխան ընտրողի  անվան դիմաց:

3. Ընտրողների ցուցակում ինքնուրույն ստորագրելու եւ քվեաթերթիկն ինքնուրույն լրացնելու հնարավորություն չունեցող ընտրողը իրավունք ունի դիմել այլ անձի օգնության, բացառությամբ` վստահված անձանց, դիտորդների եւ ընտրական հանձնաժողովի անդամների:

4. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի` ընտրողների գրանցումն իրականացնող անդամը լրացնում է ՀԿԸՀ սահմանած ձեւի    արձանագրությունը, որը կցվում է գործավարության մատյանին: Անձը իրավունք ունի գտնել միայն քվեարկությանը ինքնուրույն մասնակցելու հնարավորություն չունեցող մեկ ընտրողի:

5. Քվեարկությանը ինքնուրույն մասնակցելու հնարավորություն չունեցող ընտրողին օգնող անձը ընտրողների ցուցակում ստորագրում է տվյալ ընտրողի տվյալների դիմաց:

6. Անձը հաստատող փաստաթուղթ են համարվում անձնագիրը, անձնագրին փոխարինող փաստաթուղթը, զինվորական սպաների եւ ենթասպաների համար՝ նաեւ զինվորական վկայականը, իսկ այլ զինծառայողների համար՝ զինվորական գրքույկը:

Հոդված 71. Քվեաթերթիկ հատկացնելը, ընտրողի ձեռքին նշում կատարելը, քվեաթերթիկի կնքումը

1. Գրանցվելուց անմիջապես հետո հանձնաժողովի՝ ընտրողներին քվեաթերթիկ հատկացնող անդամն   ստուգում է ընտրողի ձեռքին  համապատասխան նշումի բացակայությունը, վերջինիս բացակայության դեպքում համապատասխան նշում  է կատարում  ընտրողի  ձեռքին, որից հետո  ընտրողին հանձնում է քվեաթերթիկը:  Համապատասխան նշում լինելու դեպքում կազմվում է  արձանագրություն:

2. Հանձնաժողովի քվեաթերթիկները կնքող անդամը ստուգում է անձի տվյալ ընտրական տեղամասում հաշվառված լինելու  փաստը իսկ  սույն օրենսգրքի 55 հոդվածում սահմանված կարգով որոշված վստահված անձը հավաստիանում է  դրանում:  Հանձնաժողովի քվեաթերթիկները կնքող անդամը կնքում է  քվեաթերթիկը: Կնիքը դրվում է  քվեաթերթիկի հակառակ կողմի  վերեւի  աջ անկյունում, սակայն այնպես, որպեսզի այն չհատվի  հանձնաժողովի անդամների ստորագրությունների հետ եւ  դուրս  չգա  քվեաթերթիկի սահմաններից:

3. Ընտրողը քվեաթերթիկը լրացնում է գաղտնի՝ քվեարկության խցիկում: Արգելվում է   քվեաթերթիկի  լրացումը մինչեւ քվեախցիկ մտնելը: Արգելվում է քվեաթերթիկը լրացնելիս քվեարկության խցիկում որեւէ այլ անձի ներկայությունը:

4. Եթե ընտրողը կարծում է, որ քվեաթերթիկը սխալ է լրացրել, ապա նա կարող է դիմել հանձնաժողովի նախագահին, իսկ նրա բացակայության դեպքում՝ տեղակալին՝ նոր քվեաթերթիկ ստանալու համար: Հանձնաժողովի անդամը, հատկացնելով նոր քվեաթերթիկ, ընտրողների ցուցակում կատարում է համապատասխան նշում՝ տվյալ ընտրողի անվան, ազգանվան դիմաց: Սխալ լրացված (վնասված) քվեաթերթիկն անհապաղ մարվում է, որի մասին կազմվում է համապատասխան արձանագրություն:

5. Ընտրողն իրավունք չունի հայտարարել, թե որ կուսակցության, թեկնածուի օգտին կամ դեմ է պատրաստվում քվեարկել: Քվեարկելուց եւ տեղամասային  կենտրոնից  դուրս գալուց հետո միայն  ընտրողն իրավունք ունի հայտարարել, թե ինչպես է քվեարկել:

Հոդված 72. Քվեաթերթիկը լրացնելու կարգը

1. Ընտրողը քվեաթերթիկում V  ձեւի    նշում է կատարում այն թեկնածուի կամ կուսակցության  անվան դիմացի` նշումի համար նախատեսված, դատարկ քառանկյունում, որին կողմ է քվեարկում: Մեկ թեկնածու քվեարկվելու դեպքում` եթե կողմ է քվեարկելու, նշում է կատարում "Կողմ եմ" բառերի, եթե դեմ` "Դեմ եմ" բառերի դիմացի` նշումի համար նախատեսված, դատարկ քառանկյունում:

2. Քվեաթերթիկն ինքնուրույն լրացնելու հնարավորություն չունեցող   ընտրողը իրավունք ունի դիմել այլ անձի օգնության, բացառությամբ` վստահված անձանց   եւ ընտրական հանձնաժողովի անդամների:

3. Քվեաթերթիկը ինքնուրույն լրացնելու հնարավորություն չունեցող ընտրողին օգնող անձն իրավունք ունի ընտրողի հետ մտնել քվեարկության խցիկ եւ ընտրողի կամքով լրացնել քվեաթերթիկը: Անձն իրավունք ունի օգնել միայն քվեարկությանը ինքնուրույն մասնակցելու հնարավորություն չունեցող մեկ ընտրողի:

Հոդված 73. Քվեաթերթիկը քվեատուփ գցելը

1. Ընտրողը քվեարկության խցիկից դուրս  է բերում  լրացված   քվեաթերթիկը,  այն կերպ քառապատիկ ծալված, որպեսզի առանց քվեարկության գաղտնիությունը խախտելու հնարավոր լինի   ստուգել  քվեաթերթիկի վրա  կնիքի եւ հանձնաժողովի անդամների  ստորագրությությունների առկայությունը: Հանձնաժողովի   անդամի  ներկայությամբ  կտրում է    քվեաթերթիկի ելունդը  եւ  անձը հաստատող փաստաթղթի  հետ միասին  մեկնում  հանձնաժողովի անդամին:  Վերջինս ստուգում է  անձը հաստատող փաստաթուղթը, ելունդի  թիվը,   ընտրողի  ձեռքին հատուկ նշումի   առկայությունը,  առանց  քվեաթերթիկը ընտրողի ձեռքից վերցնելու ստուգում է    քվեաթերթիկի վրա  հանձնաժողովի կնիքի եւ  հանձնաժողովի անդամների  ստորագրությունների առկայությանը, իսկ սույն օրենսգրքի 55 հոդվածում սահմանված կարգով որոշված վստահված անձը, հավաստիանում է  դրանցում,  որից հետո  քվեատուփի  համար  պատասխանատու հանձնաժողովի անդամը բացում է քվեատուփի ճեղքը՝ ընտրողին հնարավորություն տալով քվեաթերթիկը գցել քվեատուփի մեջ: Հանձնաժողովի  անդամը  ելունդը գցում է ելունդների համար  նախատեսված   տուփը:

2. Քվեարկության ընթացքում սույն օրենսգրքով նախատեսված քվեարկության կարգի խախտման բոլոր դեպքերը, հանձնաժողովի որեւէ անդամի կամ որեւէ վստահված անձի պահանջով, արձանագրվում են գործավարության մատյանում։

Հոդված  74. Տեղամասային կենտրոնից դուրս քվեարկելը

1.Սույն օրենսգրքով եւ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով ընտրական հանձնաժողովները  ապահովում են քվեարկության օրը  տեղամասային կենտրոն, հարգելի պատճառով  (հաշմանդամություն, հիվանդություն) ինքնուրույն գալու եւ   տեղամասային կենտրոնում քվեարկելու հնարավորություն չունեցող ընտրողների  քվեարկությունը:

2. Քվեարկության սենյակից դուրս քվեարկելու իրավունք  ընտրողը կարող է  ստանալ միայն մինչեւ քվեարկության նախորդ օրը` տեղամասային ընտրական հանձնաժողովին  տրված համապատասխան գրավոր դիմումի հիման վրա:

 3. Քվեարկության սենյակից դուրս քվեարկելու իրավունք    տալու վերաբերյալ  տեղամասային ընտրական հանձնաժողովը կայացնում է  որոշում:

4. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովը կազմում է  քվեարկության սենյակից դուրս քվեարկելու իրավունք ունեցող  ընտրողների ցուցակ, որը ստորագրում են հանձնաժողովի անդամները: Այն կնքվում է  հանձնաժողովի կնիքով: Ընտրողների ցուցակում այդ անձանց  դիմաց կատարվում է  նշում` »իրավունք է  ստացել քվեարկելու քվեարկության սենյակից դուրս«:

5. Քվեարկության սենյակից դուրս քվեարկելու իրավունք հայցելու վերաբերյալ դիմումում պետք է նշվի այն հիմքը, որն իրավունք է տալիս անձին քվեարկելու  քվեարկության սենյակից դուրս, անհրաժեշտության դեպքում  դիմումին կցվում են նաեւ  անհրաժեշտ փաստաթղթեր, դրանց պատճեններ: Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովը այդ պատճառները կարող է համարել ոչ հարգելի:

6. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի սույն օրենսգրքի  ... հոդվածով  սահմանված կարգով ազատ մնացած  2  անդամները քվեարկության սենյակից դուրս քվեարկելու  իրավունք  ստացած ընտրողների  քվեարկությունը կազմակերպելու համար տեղամասային ընտրական հանձնաժողովից ստանում են  շրջիկ  արկղը եւ համապատասխան ցուցակը, այդ  թվից  3-ով ավել քվեաթերթիկներ, դրանք կնքում են տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի կնիքով: Հանձնաժողովի գրանցամատյանում այդ մասին կազմվում է  արձանագրություն, որը ստորագրում են հանձնաժողովի անդամները:

Չօգտագործված քվեաթերթիկները  մարվում  են ՀԿԸՀ-ի սահմանված կարգով

7. Քվեարկության սենյակից դուրս քվեարկելու իրավունք ունեցող ընտրողների քվեարկությունը կազմակերպվում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով, այն հաշվով, որ չխախտվի քվեարկության  գաղտնիությունը: Քվեարկությանը կարող են ներկա գտնվել  դիտորդներ,   վստահված անձինք, այդ  թվում նաեւ  այն թեկնածուների, կուսակցությունների վստահված անձինք,  որոնց  վստահված անձանցից մեկը ներկա  է  քվեարկության սենյակում:

ԳԼՈՒԽ 12.

ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐՆ ԱՄՓՈՓԵԼՈՒ ԵՎ ԱՆՃՇՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՒ ՉԱՓԸ ՈՐՈՇԵԼՈՒ ԿԱՐԳԸ

Հոդված 75. Քվեաթերթիկների վավերականությունը

1. Uահմանված նմուշի քվեաթերթիկը համարվում է անվավեր, եթե`

1) մեկից ավելի թեկնածուների (կուսակցությունների) օգտին նշումներ է պարունակում.

2) մեկ թեկնածու քվեարկելու դեպքում միաժամանակ թեկնածուին »կողմ եմ« եւ »դեմ եմ« բառերի դիմաց նշումներ է պարունակում.

3) չի պարունակում որեւէ նշում.

4) պարունակում է ընտրողի ինքնությունը բացահայտող նշում.

5) կնքված կամ ստորագրված  չէ .

6) խախտված է սույն օրենսգրքի 62 հոդվածով սահմանված` քվեաթերթիկում նշում կատարելու կարգը:

2. Կասկած հարուցող քվեաթերթիկների հարցը քվեարկությամբ որոշում է ընտրական հանձնաժողովը:

3. Քվեաթերթիկը վավեր է, եթե ընտրողի մտադրությունը հստակ է եւ աներկբա, ինչպես նաեւ բացակայում են նշումներ, որոնք կարող են բացահայտել ընտրողի ինքնությունը:

Հոդված 76. Չսահմանված նմուշի քվեաթերթիկները

1. Չսահմանված նմուշի են համարվում սահմանված նմուշից տարբերվող քվեաթերթիկները:

2. Կասկած հարուցող քվեաթերթիկների հարցը քվեարկությամբ որոշում է ընտրական հանձնաժողովը:

3. Քվեարկության  արդյունքներն ամփոփելիս չսահմանված նմուշի քվեաթերթիկները հաշվի չեն առնվում։

Հոդված 77. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովում քվեարկության արդյունքներն ամփոփելու եւ անճշտությունների չափը որոշելու կարգը

1. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի նախագահը ժամը 20.00-ին արգելում է ընտրողների մուտքը քվեարկության  սենյակ, քվեարկության սենյակում  գտնվող ընտրողներին քվեարկելու հնարավորություն է տալիս, փակում է քվեատուփերի ճեղքը, դուրս է հրավիրում տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի նիստերին ներկա գտնվելու իրավունք չունեցող բոլոր անձանց եւ փակում է քվեարկության սենյակը: Նշված գործողություններն իրականացնելուց հետո տեղամասային ընտրական հանձնաժողովն սկսում է ընտրական տեղամասում քվեարկության արդյունքների ամփոփման նիստը,  մինչեւ  նիստի հրավիրումը  կարող է կատարվել ընդմիջում առավելագույնը 20 րոպե տեւողությամբ:

Քվեարկության արդյունքների ամփոփման   նպատակով՝

1) վիճակահանությամբ   որոշվում են այն   երեք վստահված  անձանց,  որոնք, տեղ  զբաղեցնելով հանձնաժողովի նախագահի կողքին,  պետք  է հետեւեն  հանձնաժողովի աշխատանքներին.

2) հաշվարկվում, Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով մարվում եւ զմռսվում են չօգտագործված, ընտրողի կողմից ոչ ճիշտ լրացված եւ հետ վերադարձված քվեաթերթիկները.

3) ընտրողների ցուցակների հիման վրա հաշվարկվում է ընտրողների ընդհանուր թիվը.

4) ընտրողների ցուցակներում առկա ստորագրությունների հիման վրա հաշվարկվում է քվեաթերթիկ ստացած ընտրողների թիվը, այնուհետեւ նշված ցուցակը զմռսվում է.

5) բացվում է  ելունդների համար նախատեսված շրջիկ  արկղը,  հաշվարկվում   դրանում առկա   ելունդները,  բացվում է   քվեաթերթիկների ելունդների համար   նախատեսված  արկղը, դրանց   վրա  ավելացնում  շրջիկ արկղերի միջոցով  քվեարկած  քվեաթերթիկների ելունդները, հաշվարկվում է   ելունդների  ընդհանուր  թիվը եւ ՀԿԸՀ-ի կողմից  սահմանված կարգով    զմռսվում.

6) բացվում է  քվեաթերթիկների  համար նախատեսված շրջիկ  արկղը,  հաշվարկվում   դրանում առկա   քվեաթերթիկները, բացվում է քվեաթերթիկների քվեատուփը, դրանց վրա  ավելացվում  շրջիկ  արկղում առկա     քվեաթերթիկները:

Սույն կետում նշված բոլոր գործողությունների արդյունքները  բարձրաձայն հրապարակվում են եւ  անմիջապես արձանագրվում հանձնաժողովի գրանցամատյանում, որի տակ ստորագրում են հանձնաժողովի անդամները:

2. Հանձնաժողովի նախագահը քվեատուփից հանում է մեկ քվեաթերթիկ, բարձրաձայն հայտարարում է քվեաթերթիկի սահմանված նմուշի, վավեր կամ անվավեր լինելու մասին, վավեր քվեաթերթիկի դեպքում՝ ում օգտին է քվեարկված: Պահանջի դեպքում քվեաթերթիկը փոխանցում է հանձնաժողովի մյուս անդամներին: Հանձնաժողովի նախագահի կարծիքին համաձայն չլինելու դեպքում հանձնաժողովի անդամը ներկայացնում է առարկություն։ Առարկությունը դրվում է քվեարկության: Առարկության դեպքում՝ քվեարկության արդյունքով, իսկ առարկություն չլինելու դեպքում՝ հանձնաժողովի նախագահն իր հայտարարության համաձայն՝ քվեաթերթիկը դնում է համապատասխան թեկնածուի (կուսակցության) օգտին, »բոլորին դեմ« կամ »անվավեր« քվեաթերթիկների փաթեթի մեջ, որից հետո քվեատուփից հանում է հաջորդ քվեաթերթիկը: Վիճակահանությամբ  որոշված  3 վստահված անձանցից  որեւէ  մեկի   պահանջով հանձնաժողովի նախագահը պարտավոր  է   քվեաթերթիկը առանց նրանց փոխանցելու հնարավորության տալ վերջիններիս ծանոթանալու  համապատասխան քվեաթերթիկին: Այս գործողությունը կրկնվում է քվեատուփում առկա բոլոր քվեաթերթիկների համար: Քվեաթերթիկների տեսակավորումն իրականացնելու ժամանակ հանձնաժողովի անդամներին արգելվում է նշումներ կատարել, ինչպես նաեւ իրենց մոտ ունենալ գրիչներ, մատիտներ կամ նշումներ կատարելու այլ առարկաներ:

3. Քվեատուփում առկա բոլոր քվեաթերթիկները տեսակավորելուց հետո հանձնաժողովի նախագահը, հանձնաժողովի անդամների ներկայությամբ, մեկ առ մեկ հաշվարկում է անվավեր ճանաչված քվեաթերթիկների, բոլորին դեմ քվեարկված, ինչպես նաեւ յուրաքանչյուր թեկնածուի  օգտին քվեարկված ձայների թիվը:  Կուսակցության ընտրական  ցուցակում կուսակցության թեկնածուների ստացած  ձայների հանրագումարը   համարվում  է   տեղամասում տվյալ կուսակցության ստացած ձայների ամբողջությունը: Արդյունքների հիման վրա հաշվարկվում է սահմանված նմուշի վավեր քվեաթերթիկների եւ թեկնածուների օգտին տրված ձայների ընդհանուր թիվը: Հաշվարկված եւ տեսակավորված քվեաթերթիկները փաթեթավորվում եւ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով զմռսվում են:

ՄԻնչեւ քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ արձանագրություն կազմելը  տեղամասային ընտրական հանձնաժողովը   քննարկում է  քվեարկության եւ քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ տրված բողոքները:

4. Քվեարկության արդյունքները ամփոփելիս չսահմանված նմուշի քվեաթերթիկները հաշվի չեն առնվում

5.  Հաշվարկված եւ  տեսակավորված քվեաթերթիկները  Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի  սահմանված կարգով  փաթեթավորվում են, իսկ փաթեթները կնքվում եւ ստորագրվում հանձնաժողովի անդամների, ինչպես նաեւ  ցանկություն  հայտնած վստահված անձանց կողմից:

Հոդված 78. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի` քվեարկության արդյունքների  վերաբերյալ  արձանագրությունը

1. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովը,  քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ իր  որոշումը  ձեւակերպում է  քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ  արձանագրության միջոցով: Արձանագրությունը կազմվում է, հիմք ընդունելով սույն օրենսգրքի  60 հոդվածով սահմանված կարգով կատարված հաշվարկները:

Արձանագրությունում  նշվում է`

1) ընտրողների ընդհանուր թիվը` ըuտ ընտրողների ցուցակների.

2) տեղամասային ընտրական հանձնաժողովին հատկացված քվեաթերթիկների թիվը (Ա) եւ ելունդների համարները.

3) տեղամասային ընտրական հանձնաժողովում մարված քվեաթերթիկների ընդհանուր թիվը (Գ).

4) գրանցված եւ քվեաթերթիկներ ստացած ընտրողների թիվը` ըuտ ստորագրությունների (Բ).

5) անվավեր քվեաթերթիկների թիվը (Դ2).

6) օգտագործված քվեաթերթիկների ելունդների թիվը (Ե).

7) յուրաքանչյուր թեկնածուին, կուսակցությանը կողմ քվեարկված քվեաթերթիկների թիվը.

8) թեկնածուներին, կուսակցություններին, կողմ քվեարկված քվեաթերթիկների ընդհանուր թիվը (մեկ թեկնածու քվեարկվելու դեպքում սույն տողը չի լրացվում).

9) թեկնածուին դեմ քվեարկված քվեաթերթիկների թիվը (լրացվում է մեկ թեկնածու քվեարկվելու դեպքում).

10) վավեր քվեաթերթիկների թիվը (Դ1).

11) անճշտությունների չափը.

12) արձանագրությունը կազմելու տեղը /տեղամասային կենտրոնի հասցեն/.

13) քվեարկության ընթացքում եւ քվեարկության արդյունքներն ամփոփելու ժամանակ ստացված դիմումների,  բողոքների թիվը:

2. Արձանագրությունը ստորագրում են հանձնաժողովի նիստին ներկա անդամները, այն կնքում է հանձնաժողովի նախագահը:

3. Եթե հանձնաժողովի որեւէ անդամ արձանագրության տվյալների վերաբերյալ  ունի հատուկ կարծիք, ապա նա ներկայացնում է իր կարծիքը` գրավոր, որը կցվում է արձանագրությանը, իuկ իր ստորագրության կողքին այդ մասին կատարում է նշում:

Քվեարկության ժամանակ եւ քվեարկության արդյունքներն ամփոփելու ընթացքում ստացված  դիմումները եւ բողոքները կցվում են արձանագրությանը:

4. Եթե հանձնաժողովի անդամը հրաժարվում է արձանագրությունն ստորագրելուց, ապա արձանագրությունում նշվում է այդ մասին:

5. Քվեարկության ավարտից հետո` մինչեւ տեղամասում քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ արձանագրություն կազմելը, տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի նիստը չի կարող ընդհատվել:

6. Նիստի վերջում, բայց ոչ ուշ, քան քվեարկության ավարտից 10 ժամ հետո, հանձնաժողովն ավարտում է արձանագրության կազմումը, իuկ հանձնաժողովի նախագահը հրապարակում է տեղամասում քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ կազմված արձանագրությունը:

7. Արձանագրությունը կազմվում է չորս օրինակից:  Արձանագրությունը պետք է կազմվի մեկ  թղթի վրա: Արձանագրության մեկ օրինակը փաթեթավորվում է հիմք համարվող փաստաթղթերի հետ, իuկ փաթեթը կնքվում եւ դրվում է նախապես համարակալված հատուկ պարկում, որի կրկնակի օգտագործումը բացելուց հետո դառնում է անհնարին, իuկ արձանագրության մեկ օրինակը փակցվում է տեղամասային կենտրոնում` տեսանելի տեղում` սույն հոդվածով նախատեսված գործողություններն ավարտելուց անմիջապես հետո, բայց ոչ ուշ, քան սույն կետով նախատեսված փաստաթղթերը եւ զմռսված փաթեթը տեղամասային կենտրոնից հանելը:

Փաթեթի եւ պարկի վրա պետք է առկա լինեն հանձնաժողովի երեք անդամների ստորագրությունները: Հանձնաժողովի մյուս անդամները եւ վստահված անձինք եւu իրավունք ունեն ստորագրելու փաթեթների վրա, որի վերաբերյալ համապատասխան գրառում է կատարվում հանձնաժողովի գրանցամատյանում:

8. Վստահված անձի, դիտորդի, ԶԼՄ-ի ներկայացուցչի պահանջով նրան տրվում է տեղամասում քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ արձանագրությունից քաղվածք` վավերացված հանձնաժողովի նախագահի (տեղակալի) եւ քարտուղարի ստորագրություններով եւ հանձնաժողովի կնիքով:

9. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի նախագահը եւ քարտուղարը, սույն օրենսգրքի 60 եւ 61 հոդվածներով սահմանված կարգով, փաթեթավորված եւ պարկի մեջ դրված ընտրական փաստաթղթերը, քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ արձանագրության մեկ օրինակը, գործավարության մատյանը եւ կնիքը քվեարկության ավարտից հետո` ոչ ուշ, քան 12 ժամվա ընթացքում, ներկայացնում են համապատասխան  տարածքային ընտրական հանձնաժողով` Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով:

10. Տեղամասում քվեարկության արդյունքների արձանագրության եւ այդ արձանագրության քաղվածքի ձեւերը հաստատում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը:

Հոդված 79. Անճշտությունները որոշելու կարգը

1. Տեղամասում անճշտությունների չափը հաշվարկելու համար`

1) տեղամասային ընտրական հանձնաժողովին հատկացված քվեաթերթիկների թիվը (Ա) համադրվում է մարված քվեաթերթիկների թվի (Գ), քվեատուփի` վավեր (Դ1) եւ անվավեր (Դ2) քվեաթերթիկների թվի գումարի (Դ) հետ: Տարբերությունը` թվի բացարձակ արժեքով, նշվում է որպես առաջին անճշտության չափ.

2) ընտրողների ցուցակում ստորագրությունների թիվը (Բ) համադրվում է  քվեատուփի վավեր եւ անվավեր քվեաթերթիկների թվերի գումարի (Դ) հետ: Տարբերությունը թվի բացարձակ արժեքով նշվում է որպես երկրորդ անճշտության չափ:

3) օգտագործված քվեաթերթիկների ելունդների թիվը (Ե) համադրվում է  քվեատուփի վավեր եւ անվավեր քվեաթերթիկների թվերի գումարի (Դ) հետ: Տարբերությունը` թվի բացարձակ արժեքով, նշվում է որպես երրորդ անճշտության չափ.

4) սույն կետի 1-ին, 2-րդ եւ 3-րդ ենթակետերում նշված անճշտությունների թվերը գումարվում են: Այդ թվերի գումարը համարվում է տվյալ տեղամասում անճշտությունների չափ:

2. Uույն հոդվածի 1-ին կետի 1-3-րդ ենթակետում նախատեսված յուրաքանչյուր գործողության արդյունք նշվում է տեղամասի քվեարկության արդյունքների արձանագրությունում:

Հոդված  80. Տարածքային ընտրական հանձնաժողովի գործողությունները տեղամասային ընտրական հանձնաժողովների արձանագրությունները ստանալուց հետո

1. Տարածքային ընտրական հանձնաժողովում ստուգվում է տեղամասերում քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ արձանագրությունների վավերականությունը, եւ թվաբանական սխալների առկայության դեպքում համապատասխան տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի նախագահը եւ քարտուղարը վերացնում են այդ սխալները` ուղղումները վավերացնելով իրենց ստորագրություններով: Ելակետային տվյալների փոփոխություն չի կատարվում:

2. Տարածքային ընտրական հանձնաժողովը տեղամասում քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ արձանագրության տվյալները Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով մուտքագրում է համակարգիչ: Հանձնաժողովը պարբերաբար, բայց ոչ ուշ, քան 3 ժամը մեկ, համակարգչի օգնությամբ կատարում է  տարածքում քվեարկության արդյունքների աղյուuակավորում` ըuտ տեղամասերի:

Տեղամասերում քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ արձանագրությունների տվյալների մուտքագրումը համակարգիչ տարածքային ընտրական հանձնաժողովն ավարտում է քվեարկության ավարտից հետո` ոչ ուշ, քան 16 ժամ հետո:

3. Տարածքում քվեարկության արդյունքների աղյուuակավորման օրինակը փակցվում է հանձնաժողովում` բոլորի համար տեսանելի տեղում: Վստահված անձի, ԶԼՄ-ի ներկայացուցչի կամ դիտորդի պահանջով նրան տրվում է ընտրատարածքում քվեարկության արդյունքների աղյուuակավորման օրինակ` վավերացված հանձնաժողովի նախագահի (տեղակալի) եւ քարտուղարի ստորագրություններով ու հանձնաժողովի կնիքով:

4. Համապետական ընտրությունների ժամանակ տարածքային ընտրական հանձնաժողովը  տարածքում քվեարկության արդյունքների ամփոփման վերաբերյալ արձանագրություն կազմում է  աղյուսակի ձեւով:

Հոդված 81. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովում Հանրապետության Նախագահի եւ Ազգային ժողովի  ընտրությունների արդյունքներն ամփոփելու կարգը

1. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը  տարածքային ընտրական հանձնաժողովներից ստացված` ընտրական տեղամասերում քվեարկությունների արդյունքների հիման վրա քվեարկության ավարտից ոչ ուշ, քան 28 ժամ հետո, սույն հոդվածի պահանջներին համապատասխան, ամփոփում է համապետական ընտրությունների նախնական արդյունքները, արձանագրությամբ այն ու հանրային ռադիոյի եւ հանրային հեռուստատեսության ուղիղ եթերով պաշտոնապես հրապարակում ընտրությունների նախնական արդյունքները:

2. Մինչեւ ընտրությունների նախնական արդյունքները հրապարակելը Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նիստը չի ընդհատվում:

3. Դատարանում կամ  տարածքային ընտրական հանձնաժողովում տեղամասերում քվեարկության արդյունքների հետ կապված բողոք լինելու դեպքում քվեարկության օրվանից ոչ ուշ, քան 7 oր հետո, հիմք ընդունելով տարածքային ընտրական հանձնաժողովներից ստացված` ընտրական տեղամասերում քվեարկությունների արդյունքների վերաբերյալ արձանագրությունները, դատարանների վճիռներն ու  տարածքային հանձնաժողովներում  կատարված վերահաշվարկների արդյունքները, Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովն ամփոփում է համապետական ընտրությունների արդյունքները եւ արձանագրությամբ վավերացնում դրանք:

Մինչեւ քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ արձանագրություն կազմելը  Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը   քննարկում է  քվեարկության եւ քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ բողոքները:

4. Համապետական ընտրությունների արդյունքների մասին արձանագրությունում նշվում են`

1) ընտրողների ընդհանուր թիվը` ըuտ ընտրողների ցուցակների.

2) տեղամասային ընտրական հանձնաժողովներին հատկացված քվեաթերթիկների թիվը (Ա) եւ ելունդների համարները.

3) տեղամասային ընտրական հանձնաժողովներում մարված քվեաթերթիկների ընդհանուր թիվը (Գ).

4) գրանցված եւ քվեաթերթիկներ ստացած ընտրողների թիվը` ըuտ ստորագրությունների (Բ).

5) անվավեր քվեաթերթիկների թիվը (Դ2).

6) օգտագործված քվեաթերթիկների ելունդների թիվը (Ե).

7) յուրաքանչյուր թեկնածուին, կուսակցությանը, կուսակցությունների դաշինքին կողմ քվեարկված քվեաթերթիկների թիվը.

8) թեկնածուներին, կուսակցություններին, կուսակցությունների դաշինքներին կողմ քվեարկված քվեաթերթիկների ընդհանուր թիվը (մեկ թեկնածու քվեարկվելու դեպքում սույն տողը չի լրացվում).

9) թեկնածուին դեմ քվեարկված քվեաթերթիկների թիվը (լրացվում է մեկ թեկնածու քվեարկվելու դեպքում).

10) վավեր քվեաթերթիկների թիվը (Դ1).

11) անճշտությունների չափը:

Համապետական ընտրությունների դեպքում անճշտությունների չափը հավասար է կազմավորված բոլոր տեղամասերի անճշտությունների չափերի գումարին:

5. Արձանագրությունն uտորագրում են հանձնաժողովի նիստին ներկա անդամները, այն կնքում է հանձնաժողովի նախագահը:

6. Եթե հանձնաժողովի որեւէ անդամ արձանագրության տվյալների վերաբերյալ ունի հատուկ կարծիք, ապա նա ներկայացնում է իր գրավոր կարծիքը, որը կցվում է արձանագրությանը, իuկ իր ստորագրության կողքին այդ մասին կատարում է նշում:

7. Եթե հանձնաժողովի անդամը հրաժարվում է արձանագրությունը ստորագրելուց, ապա արձանագրությունում նշվում է այդ մասին:

Արձանագրությանը կցվում է  բոլոր  ընտրական տեղամասերի քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ   արձանագրությունների ամփոփիչ աղյուսակը:

8. Արձանագրությունը վավերացնելուց հետո դրա հիման վրա Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովն որոշում է ընդունում ընտրության արդյունքների վերաբերյալ:

9. Նիստի ավարտից հետո, բայց ոչ ուշ, քան 3 ժամվա ընթացքում, Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահը կամ նրա հանձնարարությամբ հանձնաժողովի անդամներից որեւէ մեկը հանրային ռադիոյի եւ հանրային հեռուստատեսության ուղիղ եթերով պաշտոնապես հրապարակում է քվեարկության վերջնական արդյունքները  եւ  ընտրության արդյունքների վերաբերյալ   որոշումը:

10. Վստահված անձի կամ դիտորդի պահանջով նրան տրվում է ընտրությունների արդյունքների ամփոփիչ արձանագրության պատճենը` վավերացված հանձնաժողովի նախագահի (տեղակալի) եւ քարտուղարի ստորագրություններով ու հանձնաժողովի կնիքով:

11. Համապետական ընտրությունների արդյունքների վերաբերյալ կազմվող արձանագրությունների ձեւերը հաստատում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը:

12. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովն ընտրությունների նախնական արդյունքների ստացմանը զուգընթաց պարբերաբար, բայց ոչ ուշ, քան 3 ժամը մեկ, հանրային ռադիոյի եւ հանրային հեռուստատեսության ուղիղ եթերով, ինչպես նաեւ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի ինտերնետային կայքի միջոցով հրապարակում է տեղեկություններ ընտրությունների նախնական արդյունքների վերաբերյալ` ըuտ ընտրական տեղամասերի:

13. Համապետական ընտրությունների վերջնական արդյունքների հրապարակումից հետո` 3 ամսվա ընթացքում, Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը հրապարակում է սույն օրենսգրքի խախտումների վերլուծությունը` մատնանշելով խախտումներ կատարողների դեմ ձեռնարկված միջոցները:

ՄԱՍ ԵՐԿՐՈՐԴ.

ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ, ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ԵՎ ՏԵՂԱԿԱՆ ԻՆՔՆԱԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐԻ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

ԲԱԺԻՆ 4.

ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

ԳԼՈՒԽ 13.

 ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

Հոդված 82. Ընտրատարածք Հանրապետության նախագահի ընտրությունների ժամանակ

Հանրապետության Նախագահի ընտրությունն անցկացվում է Հայաստանի Հանրապետության ամբողջ տարածքն ընդգրկող մեկ համապետական ընտրատարածքում:  ՀՀ տարածքից դուրս գտնվող կամ բնակվող ընտրողները  համարվում  են հավելագրված համապետական ընտրատարածքին:

Հոդված 83. Հանրապետության Նախագահի ընտրվելու իրավունքը

1. Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 50 հոդվածի համաձայն՝ Հանրապետության Նախագահ կարող է ընտրվել երեսունհինգ տարին լրացած,  վերջին տասը տարում Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի հանդիսացող, վերջին տասը տարում Հանրապետությունում մշտապես բնակվող եւ ընտրական իրավունք ունեցող յուրաքանչյուր ոք:

2. Հանրապետության Նախագահ ընտրվելու իրավունք չունեն ՀՀ  քաղաքացիությունից բացի այլ պետության  քաղաքացիություն ունեցող անձինք:

2. Նույն անձը չի կարող ավելի քան երկու անգամ անընդմեջ ընտրվել Հանրապետության Նախագահի պաշտոնում:

Հոդված 84. Հանրապետության Նախագահի ընտրությունների անցկացման օրը

1.Հանրապետության Նախագահի ընտրությունների անցկացումը Սահմանադրությամբ  եւ սույն օրենքով սահմանված ժամկետներում պարտադիր է:

2. Հանրապետության Նախագահի ընտրությունն անցկացվում է Հանրապետության Նախագահի լիազորությունների ավարտից հիսուն օր առաջ։

2. Հանրապետության Նախագահի ընտրության օրվա մասին հանրային ռադիոյով եւ հանրային հեռուստատեսությամբ հաղորդագրությամբ հանդես է գալիս Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահը՝ ընտրության օրվանից  ոչ շուտ, քան 110 եւ ոչ ուշ, քան  100 օր առաջ։

3. Հանրապետության Նախագահի նոր եւ արտահերթ ընտրություն  անց է կացվում  Հանրապետության Նախագահի պաշտոնը թափուր մնալուց հետո   40-րդ օրը:

Հանրապետության   Նախագահի նոր եւ արտահերթ  ընտրություն անցկացնելու   օրվա մասին  հանրային հեռուստատեսությամբ եւ հանրային  ռադիոյով հաղորդագրությամբ հանդես է գալիս Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահը՝ ընտրության օրվանից   39 օր առաջ:

3. Հանրապետության Նախագահի ընտրության օրը  ոչ աշխատանքային օր է։

ԳԼՈՒԽ 14.

ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ԹԵԿՆԱԾՈՒՆԵՐԻ ԱՌԱՋԱԴՐՈՒՄԸ ԵՎ ԳՐԱՆՑՈՒՄԸ

Հոդված 85. Հանրապետության Նախագահի թեկնածու առաջադրելու իրավունքը

1.Հանրապետության Նախագահի թեկնածու առաջադրելու իրավունք ունեն կուսակցությունները, ինչպես նաեւ  պասսիվ ընտրական իրավունք ունեցող անձինք` ինքնաառաջադրմամբ, սույն օրենսգրքի 73-74 հոդվածներով սահմանված կարգով:

2.Հանրապետության Նախագահի թեկնածու  չի կարող առաջադրվել նաեւ Հանրապետության այն նախկին Նախագահը, որի լիազորությունները վաղաժամկետ դադարեցվել են նրա պաշտոնավարման երկրորդ ժամկետի ընթացքում:

Հոդված 86. Հանրապետության Նախագահի թեկնածու առաջադրելու եւ գրանցելու ժամկետները

1. Կուսակցության կողմից Հանրապետության Նախագահի թեկնածու առաջադրելու եւ ինքնաառաջադրման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով են ներկայացվում ընտրության օրվանից ոչ շուտ, քան 90 եւ ոչ ուշ, քան 75 օր առաջ՝ մինչեւ ժամը 18.00-ն:

2. Թեկնածուի  գրանցման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը  Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով ներկայացվում է ընտրության օրվանից ոչ շուտ, քան 70 եւ ոչ ուշ, քան 50 օր առաջ՝ մինչեւ ժամը 18.00-ն։

3. Թեկնածուների գրանցումը կատարվում է  գրանցման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը ներկայացնելուց հետո  5 օրյա ժամկետում:

4. Եթե սույն հոդվածով սահմանված ժամկետներում Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով է  ներկայացվում մեկ թեկնածուի առաջադրման կամ գրանցման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը,  ապա թեկնածուների առաջադրման եւ գրանցման   ժամկետները  երկարաձգվում են 5 օրով:

Հոդված 87. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուի առաջադրումը կուսակցությունների կողմից

1.Կուսակցությունների կողմից Հանրապետության Նախագահի թեկնածուի առաջադրումը կատարվում է Հանրապետության Նախագահի ընտրության վերաբերյալ ՀԿԸՀ-ի պաշտոնական հաղորդումից հետո 30 օրյա ժամկետում:

2.Կուսակցությունը Հանրապետության Նախագահի թեկնածու առաջադրում է իր  համագումարի կամ մշտապես գործող մարմնի որոշմամբ։

3.Կուսակցությունները իրավասու են առաջադրել միայն մեկ թեկնածու: Կուսակցությունները իրավասու են առաջադրելու    որպես թեկնածու իրենց կուսակցության անդամ չհանդիսացող անձին եւս:

4.Կուսակցության  համագումարի կամ մշտապես գործող բարձրագույն մարմնի որոշումը Հանրապետության Նախագահի թեկնածու առաջադրելու վերաբերյալ ձեւակերպվում   է արձանագրությամբ:

5. Միեւնույն անձի թեկնածությունը տարբեր կուսակցությունների կողմից առաջադրվելու դեպքում կարող են կազմավորվել կուսակցությունների դաշինքներ:

6. Կուսակցությունների դաշինքները կարող են կազմավորվել միեւնույն անձի թեկնածությունը պաշտպանող առնվազն երկու կուսակցության միանալու դեպքում:

7. Կուսակցությունների դաշինքի մեջ մտած կուսակցություններն ընտրությունների ընթացքում չեն կարող մտնել այլ կուսակցությունների դաշինքի մեջ:

8. Կուսակցությունների դաշինքի մեջ մտնելու որոշումն ընդունվում է կուսակցության մշտապես գործող մարմնի որոշմամբ:

9. Կուսակցությունների դաշինքը գրանցվում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովում՝ կուսակցությունների մշտապես գործող մարմնի որոշումը ներկայացնելուց ոչ ուշ, քան եռօրյա ժամկետում:

7. Հանրապետության Նախագահի թեկնածու առաջադրելու մասին կուսակցության համագումարի կամ  մշտապես  գործող մարմնի որոշումը պետք է պարունակի առաջադրվող թեկնածուի՝

1) անուն- ազգանունը.

2) ծննդյան տարեթիվը, ամիսը, ամսաթիվը.

3) հաշվառման վայրը.

4) աշխատանքի վայրը եւ պաշտոնը (զբաղմունքը).

5) կուսակցական պատկանելությունը.

6) անձնագրի համարը:

8. Հանրապետության Նախագահի թեկնածու առաջադրելու մասին որոշման հետ միաժամանակ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով է ներկայացվում.

1) տեղեկանք՝ առաջադրված թեկնածուի՝ վերջին տասը տարում Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի հանդիսանալու մասին.

2) տեղեկանք՝ առաջադրված թեկնածուի՝ վերջին տասը տարում Հայաստանի Հանրապետությունում մշտապես բնակվելու մասին.

3) առաջադրված թեկնածուի գրավոր հայտարարությունը՝ որպես Հանրապետության Նախագահի թեկնածու գրանցվելու համաձայնության մասին.

4) Հանրապետության Նախագահի թեկնածու առաջադրող կուսակցության կանոնադրությունը (կուսակցությունների դաշինքի դեպքում՝ դաշինքի մեջ մտած բոլոր կուսակցությունների կանոնադրությունները).

5) թեկնածուի ինքնակենսագրությունը, որում պետք է նշվի թեկնածուի անուն-ազգանունը, հայրանունը, ծննդյան ամսաթիվը, հաշվառման հասցեն,  կրթությունը, գիտական աստիճանը /եթե այդպիսին կա/,  աշխատանքի կամ ծառայության վայրը, զբաղմունքը, աշխատանքային  գործունեությունն ըստ տարիների,  անձնագրի   համարը եւ տրման ժամկետը, անձնագիրը տված մարմնի անունն ու կոդը,  կուսակցական պատկանելությունը, հասարակական կազմակերպություններին անդամակցությունը,   մարված կամ չմարված դատվածությունը: Կենսագրությանը կցվում է դրա մեջ նշված տվյալներն հաստատող  փաստաթղթերի պատճենները:

6)թեկնածու առաջադրված քաղաքացու անունով ընտրական գրավի վճարման անդորրագիրը.

Եթե  փաստաթղթերը ներկայացվում են լիազոր ներկայացուցիչների միջոցով, ապա դրանց կցվում է նաեւ լիազոր ներկայացուցիչների լիազորագիրը` նոտարական վավերացմամբ:

Սույն մասի  1-ին եւ 2-րդ ենթակետերում նշված տեղեկանքները առաջադրվող թեկնածուին  Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով, տրամադրում է լիազորված պետական մարմինը՝ դիմելուց հետո ոչ ուշ, քան  եռօրյա ժամկետում։

9. Կուսակցության մշտապես գործող մարմինը Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովում գրանցվելու համար ներկայացնում է իր երկու լիազոր ներկայացուցիչների տվյալները (ազգանունը, անունը, ծննդյան տարեթիվը, անձնագրի համարը, աշխատանքի վայրը եւ պաշտոնը (զբաղմունքը)։

10. Կուսակցությունը Հանրապետության Նախագահի թեկնածու առաջադրելու համար անհրաժեշտ  փաստաթղթերը եւ լիազոր ներկայացուցիչների վերաբերյալ տվյալները Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով է ներկայացնում սույն օրենսգրքի 91 հոդվածի 1-ին կետում սահմանված ժամկետում։

11. Թեկնածուն կարող  է առաջադրվելու համաձայնություն տալ միայն մեկ կուսակցության:

Ինքնաառաջադրված թեկնածուն չի կարող առաջադրվել  կուսակցության կողմից:

12.Առաջադրման  փաստաթղթերի ներկայացման վերաբերյալ ՀԿԸՀ-ը տարածում է պաշտոնական հաղորդագրություն:

Հոդված 88. Թեկնածուի ինքնաառաջադրումը

1. Հանրապետության Նախագահի ընտրությունների ժամանակ պասսիվ ընտրական իրավունք ունեցող յուրաքանչյուր ոք,  ընտրությունների օրվա մասին ՀԿԸՀ-ի հաղորդմամբ հանդես գալուց հետո  իրավունք ունի առաջադրելու իր թեկնածությունը Հանրապետության Նախագահի պաշտոնում:

2. Ինքնաառաջադրումը պաշտպանելու համար պետք է  ձեւավորվի  ընտրողների խումբ,  բաղկացած ոչ պակաս,  քան 100 ընտրոներից:

Անձը կարող է ընդգրկվել միայն  ինքնաառաջադրումը պաշտպանող մեկ խմբի մեջ:  Ինքնաառաջադրումը պաշտպանող խմբի ժողովի մասին պետք է տեղեկացվի  ՀԿԸՀ-ը:

3. Իր թեկնածությունը առաջադրած անձը  ընտրությունների օրվա մասին ՀԿԸՀ-ի պաշտոնական  հաղորդման օրվանից 30 օրվա ընթացքում ՀԿԸՀ է ներկայացնում իր ինքնաառաջադրումը պաշտպանող խմբի դիմումը:

4. Դիմումում  պետք է նշվեն թեկնածուի վերաբերյալ սույն օրենսգրքի 87 հոդվածում նշված տվյալները:

5.Դիմումին կից պետք է ներկայացվեն  87 հոդվածում նշված փաստաթղթերը

Եթե  փաստաթղթերը ներկայացվում են լիազոր ներկայացուցիչների միջոցով ապա փաստաթղթերին կցվում է նաեւ լիազոր ներկայացուցիչների լիազորագիրը` նոտարական վավերացմամբ:

Սույն կետի  1)-րդ եւ 2)-րդ ենթակետերում նշված տեղեկանքները թեկնածու առաջադրվող քաղաքացուն, Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով, տրամադրում է լիազորված պետական մարմինը՝ դիմելուց հետո՝ ոչ ուշ, քան  եռօրյա ժամկետում։

7)թեկնածու առաջադրված քաղաքացու անունով ընտրական գրավի վճարման անդորրագիրը.

8)ինքնաառաջադրումը պաշտպանելու վերաբերյալ,  թեկնածուի վերաբերյալ սույն օրենքով ... հոդվածով սահմանված տեղեկություններով.

9) թեկնածուի  լիազոր ներկայացուցիչների լիազորագրերը` նոտարական վավերացմամբ

7.Կուսակցության կողմից առաջադրված թեկնածուն չի կարող առաջադրվել ինքնաառաջադրմամբ:

8.Թեկնածուների կողմից առաջադրման  փաստաթղթերի ներկայացման վերաբերյալ ՀԿԸՀ-ը տարածում է պաշտոնական հաղորդագրություն:

Հոդված 89. Հանրապետության Նախագահի  թեկնածուի ընտրական գրավը

1. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուները  մինչեւ գրանցվելը Հայաստանի Հանրապետության Կենտրոնական բանկում բացված Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի հաշվեհամարին վճարում են ընտրական գրավ՝ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված հաշվարկային նվազագույն աշխատավարձի (այսուհետ՝ նվազագույն աշխատավարձ) 2500-ապատիկի չափով: Թեկնածուների օգտին տրված ձայների 5 եւ ավելի տոկոս ստանալու դեպքերում ընտրական գրավի գումարը վերադարձվում է ընտրությունների արդյունքներն ամփոփելուց հետո՝ ոչ ուշ,  քան 30 օրվա ընթացքում։

2. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուների օգտին տրված ձայների 5 տոկոսից պակաս ձայներ ստանալու դեպքում թեկնածուի ընտրական գրավի գումարը փոխանցվում է պետական բյուջե։

3. Ընտրությունը չկայացած ճանաչելու դեպքում, եթե այն չկայացած է ճանաչվել   …. հոդվածի  սահմանված հիմքով,   ապա  ընտրական գրավի գումարը   փոխանցվում է պետական բյուջե,  մյուս դեպքերում վերադարձվում  է։

4. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուի գրանցումը մերժելու եւ գրանցումն անվավեր ճանաչելու դեպքերում թեկնածուի ընտրական գրավը  փոխանցվում է պետական բյուջե:

5. Հանրապետության Նախագահի  թեկնածուի մահվան դեպքում նրա ընտրական գրավի գումարը փոխանցվում է ժառանգներին:

Այլ հիմքերով Հանրապետության Նախագահի   թեկնածուի գրանցումն ուժը կորցրած  ճանաչելու դեպքերում  նրա ընտրական գրավի գումարը փոխանցվում է  պետական բյուջե։

6.Հանրապետության Նախագահի թեկնածուն իր ընտրական գրավը կարող է վճարել  նաեւ իր նախընտրական հիմնադրամից:

Հոդված 90. Հանրապետության Նախագահի  թեկնածուի գրանցումը

1. Հանրապետության Նախագահի թեկնածու առաջադրված յուրաքանչյուր  անձը կարող է գրանցվել միայն մեկ կուսակցության /կուսակցության դաշինքի/  բացել, կամ մեկ նախաձեռնող խմբի առաջադրմամբ։

Հանրապետության Նախագահի թեկնածուի գրանցման հարցը Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը քննարկում է, եթե սույն օրենսգրքի 91 հոդվածի 1-ին եւ 2-րդ կետերով սահմանված ժամկետում ներկայացվել է .... հոդվածում նշված փաստաթղթերը:

2. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը թեկնածուի  գրանցման հարցը քննարկում է անհրաժեշտ փաստաթղթերը ներկայացնելուց հետո 5 օրյա ժամկետում:

3. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուի գրանցման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի կողմից ընդունվելուց հետո՝ մինչեւ նրա գրանցումը, Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նիստերին խորհրդակցական ձայնի իրավունքով մասնակցելու իրավունք ունեն թեկնածուն կամ կուսակցության, նախաձեռնող խմբի  լիազոր ներկայացուցիչը։

4. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուների գրանցման մասին հաղորդագրությունը հրապարակում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը՝ եռօրյա ժամկետում։

5. Գրանցվելուց հետո 5-օրյա  ժամկետում  թեկնածուն ՀԿԸՀ-ին  է  ներկայացնում  հայտարարագիր՝ իր սեփականության (ունեցվածքի) եւ վերջին մեկ տարում իր եւ իր ընտանիքի անդամների եկամուտների մասին, որը հրապարակվում է »Հայաստանի Հանրապետություն«  թերթում:

6.Հանրապետության Նախագահի թեկնածուներին տրվում է  վկայական` գրանցման ամսաթվի նշումով:

7.  Գրանցման վերաբերյալ տեղեկությունը ոչ ուշ, քան  24 ժամվա ընթացքում փոխանցվում է  ԶԼՄ-ներին, հայտարարվում Հանրային ռադիոյով, Հանրային հեռուստատեսությամբ, տպագրվում Հայաստանի Հանրապետություն թերթի առաջիկա համարում:

8. Եթե մինչեւ թեկնածուների գրանցման ժամկետի ավարտը գրանցվել է  միայն մեկ թեկնածու, ապա  ընտրությունները հետաձգվում  են  15 օրով, որի ընթացքում կարող են  կատարվել  նոր թեկնածուների առաջադրումներ եւ գրանցումներ:

Հոդված 91. Հանրապետության Նախագահի  թեկնածուի գրանցումը մերժելը

1. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուի գրանցումը Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը մերժում է, եթե`

1) առաջադրված  թեկնածուն չունի պասիվ ընտրական իրավունք.

3) գրանցման համար ներկայացված փաստաթղթերը  ամբողջական չեն, թերի են  կամ կեղծված են:

Հանրապետության Նախագահ առաջադրված թեկնածուի գրանցման համար ներկայացված փաստաթղթերում անճշտությունների կամ փաստաթղթերը թերի լինելու դեպքում Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը 48 ժամ ժամանակ է տալիս նշված անճշտությունները վերացնելու կամ փաստաթղթերը լրացնելու համար: Այդ ժամանակահատվածում անճշտությունները չվերացնելու կամ փաստաթղթերը չլրացնելու դեպքում գրանցումը մերժվում է:

2. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը Հանրապետության Նախագահի թեկնածուի գրանցման վերաբերյալ առարկությունը, եթե այդպիսին ներկայացվել է, դնում է քվեարկության: Գրանցումը մերժվում է հանձնաժողովի անդամների ընդհանուր թվի ձայների առնվազն երկու երրորդով ընդունված որոշմամբ։ Առարկություն չլինելու դեպքում թեկնածուն համարվում է գրանցված:

3. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի որոշումը  Հանրապետության Նախագահի թեկնածուին գրանցելու  կամ գրանցումը  մերժելու վերաբերյալ կարող է  բողոքարկվել  դատարան:

Հոդված 92. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուի գրանցումն անվավեր ճանաչելը

1. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուի գրանցումը Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի անդամների ձայների ընդհանուր թվի երկու երրորդով ընդունված որոշմամբ անվավեր է ճանաչվում, եթե գրանցումից հետո հայտնի են դառնում փաստեր, որոնց ուժով՝

1) թեկնածուի   վրա տարածվում են Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ նախատեսված սահմանափակումները.

2) գրանցման համար ներկայացված փաստաթղթերը  ամբողջական չեն, թերի են  կամ կեղծված են:

2. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի որոշումը  Հանրապետության Նախագահի թեկնածուի գրանցումն անվավեր ճանաչելու վերաբերյալ կարող է  բողոքարկվել  դատարան:

Հոդված 93. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուի գրանցումն ուժը կորցրած ճանաչելը

1. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուի գրանցումն ուժը կորցնում է, եթե նա՝

1) մահացել է.

.3) ներկայացրել է դիմում՝ ինքնաբացարկի մասին.

2. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուի գրանցումը ՀԿԸՀ-ի որոշմամբ ուժը կորցրած է ճանաչվում, եթե նա՝

1) սահմանված ժամկետում չի բացել նախընտրական հիմնադրամ.

2) խախտել է նախընտրական քարոզչության սահմանված  կարգը, որը հաստատվել է դատարանի վճռով.

3) կորցրել է ընտրական իրավունքը

4)  չարաշահել է պաշտոնական դիրքը  որը հաստատվել է դատարանի վճռով.

5) խախտել է սույն օրենսգրքի 27-րդ հոդվածի 8-րդ կետով նախատեսված պահանջը:

3. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի որոշումը  Հանրապետության Նախագահի թեկնածուի գրանցումն ուժը կորցրած ճանաչելու վերաբերյալ կարող է  բողոքարկվել  դատարան:

ԳԼՈՒԽ 15.

ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ԹԵԿՆԱԾՈՒՆԵՐԻ ԿԱՐԳԱՎԻՃԱԿԸ

Հոդված 94. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուների իրավահավասարությունը

Հանրապետության Նախագահի   թեկնածուներն ունեն  Հանրապետության Նախագահի թեկնածուի կարգավիճակից բխող  հավասար իրավունքներ եւ պարտականություններ:

Հոդված 95. Սահմանափակումներ` կապված պաշտոնական կամ ծառայողական դիրքի հետ

1. Թեկնածուները, որոնք զբաղեցնում են պետական  կամ  մունիցիպալ պաշտոններ, կամ գտնվում են  պետական կամ  մունիցիպալ ծառայության մեջ, կամ համարվում են կազմակերպության  կառավարման մարմնի անդամ` անկախ սեփականության ձեւից,  ինչպես նաեւ  թեկնածուները,  որոնք համարվում են  ԶԼՄ-ների սեփականատերեր կամ  համապատասխան կազմակերպության ղեկավար աշխատակից, իրավունք չունեն   օգտագործել իրենց պաշտոնական կամ ծառայողական դիրքի  առավելությունները:

2. Գրանցման պահից Հանրապետության Նախագահի  այն թեկնածուները,  որոնք  զբաղեցնում են  ՀՀ  Ազգային ժողովի նախագահի, նախագահի տեղակալի,  վարչապետի, նախարարի կամ  ցանկացած    այլ  քաղաքական կամ  հայեցողական   պաշտոն,  կամ հանդիսանում են քաղաքացիական ծառայող, կամ աշխատում են տեղական ինքնակառավարման մարմիններում, կամ  հանդիսանում են կազմակերպության` անկախ սեփականության ձեւից  կառավարման մարմնի  ղեկավար կամ անդամ,   գրանցման պահից մինչեւ ընտրությունների  արդյունքների պաշտոնական հրապարակումը ժամանակավորապես ազատվում են իրենց պարտականությունները կատարելուց:  Լիազորությունները կասեցնելու վերաբերյալ  համապատասխան փաստաթղթերը ՀԿԸՀ են ներկայացվում գրանցման պահից ոչ ուշ, քան 3 օրվա ընթացքում:

 3. Հանրապետության Նախագահը կամ Հանրապետության Նախագահի պաշտոնակատարը Հանրապետության Նախագահի թեկնածու առաջադրվելու դեպքում շարունակում են իրենց լիազորությունների կատարումը, սակայն չպետք է օգտագործեն իրենց պաշտոնական դիրքի առավելությունները:

Հոդված 96. Հանրապետության Նախագահի  թեկնածուների իրավունքներն ու պարտականությունները

1. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուներն ունեն   վստահված անձանց համար սահմանված բոլոր իրավունքներն ու պարտականությունները, բացառությամբ քվեարկությանը ներկա գտնվելու իրավունքի:

2. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուն ազատվում է զորահավաքներից եւ ուսումնավարժական հավաքներից։

3. Գործատուն,  ուսումնական հաստատության ադմինիստրացիան, որտեղ աշխատում, ծառայում կամ սովորում է  թեկնածուն,  թեկնածուի գրանցման  օրվանից մինչեւ ընտրությունների արդյունքների պաշտոնական հրապարակումը  թեկնածուի  դիմումի համաձայն պարտավոր է այդ ողջ ընթացքում կամ դրա մի մասում ազատել  թեկնածուին իր պարտականությունների կատարումից:

3. Արգելվում է Հանրապետության Նախագահի թեկնածուին ադմինիստրացիայի նախաձեռնությամբ ազատել աշխատանքից, տեղափոխել այլ աշխատանքի կամ գործուղել:

4. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուն իրավունք  ունի    հանելու իր  թեկնածությունը   բ      քվեարկությունից մինչեւ 10 օր առաջ,  , այդ մասին ՀԿԸՀ-ին ներկայացնելով համապատասխան  գրավոր դիմում:  Այդ դեպքում Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը տվյալ թեկնածուի գրանցումը ճանաչում է ուժը կորցրած, իսկ  թեկնածուն պարտավոր է հատուցել իր առաջադրման եւ նախընտրական քարոզչության համար պետության կողմից կատարած ֆինանսական ծախսերը։

6. Թեկնածուին առաջադրած կուսակցությունը  թեկնածուի գրանցման պահից հետո ցանկացած պահի, սակայն ոչ ուշ,  քան  քվեարկությունից 10 օր առաջ կարող  է  հետ կանչել իր  առաջադրած թեկնածուին, ՀԿԸՀ ներկայացնելով  հետ կանչման վերաբերյալ համապատասխան մարմնի որոշումը:    Այդ դեպքում Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը տվյալ թեկնածուի գրանցումը ճանաչում է ուժը կորցրած, իսկ  համապատասխան կուսակցությունը պարտավոր է հատուցել թեկնածուի   նախընտրական քարոզչության համար պետության կողմից կատարած ֆինանսական ծախսերը։

7. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուները չեն կարող կալանավորվել,  քրեական կամ դատական կարգով վարչական պատասխանատվության ենթարկվել առանց Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի   անդամների ընդհանուր թվի  ձայների երկու երրորդով ընդունված որոշմամբ տրված համաձայնության:

ԳԼՈՒԽ 16.

ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ԹԵԿՆԱԾՈՒԻ ՆԱԽԸՆՏՐԱԿԱՆ ՔԱՐՈԶՉՈՒԹՅՈՒՆԸ

Հոդված 97. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուի նախընտրական քարոզչությունը

1. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը Հանրապետության Նախագահի թեկնածուների համար ապահովում է  հանրային  ռադիոյի եւ հանրային  հեռուստատեսության ուղիղ եթերաժամերից անվճար եւ վճարովի օգտվելու հավասար հնարավորություններ։

2. Հանրային  ռադիոյի եւ  հանրային հեռուստատեսության եթերաժամերից՝ Հանրապետության Նախագահի թեկնածուների անվճար եւ վճարովի նախընտրական քարոզչությունն իրականացվում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով եւ ժամանակացույցով:

Հանրային  ռադիոյի եւ  հանրային հեռուստատեսության եթերաժամերից  օգտվելու ժամանակացույցը սահմանվում  է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի կողմից անցկացվող վիճակահանության միջոցով:

3. Հանրապետության Նախագահի  յուրաքանչյուր թեկնածու իրավունք ունի անվճար օգտվել    հանրային հեռուստատեսության եթերաժամից ոչ ավելի, քան 100 րոպե, իսկ հանրային ռադիոյի եթերաժամից՝ ոչ ավելի, քան 120 րոպե:

4. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուն կամ նրա համաձայնությամբ՝ նրան առաջադրած կուսակցությունը կամ նախաձեռնող խումբն իրավունք ունեն թեկնածուի նախընտրական հիմնադրամի հաշվին վճարովի հիմունքներով օգտվել հանրային հեռուստատեսության եթերաժամից ոչ ավելի, քան 180 րոպե, իսկ հանրային ռադիոյի եթերաժամից՝ ոչ ավելի, քան 240 րոպե:

5. Հանրապետության Նախագահի  թեկնածուի համաձայնությամբ՝ այդ եթերաժամերից կարող է օգտվել նաեւ նրան առաջադրած կուսակցությունը կամ նախաձեռնող խումբը:

6. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովն ընտրությունների կազմակերպման ու անցկացման համար հատկացված միջոցների հաշվին ընտրությունների արդյունքով ձայների 20 եւ ավելի տոկոս ձայներ ստացած թեկնածուներին փոխհատուցում է ընտրարշավում կատարած ծախսերի 50 տոկոսը:

Հոդված  98. Հանրապետության նախագահի նախընտրական հիմնադրամը

1. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուի` իր նախընտրական հիմնադրամ կատարած անձնական մուծումների չափը չի կարող գերազանցել նվազագույն աշխատավարձի 10.000-ապատիկը:

2. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուին առաջադրած կուսակցության կողմից նախընտրական հիմնադրամ կատարած մուծումների չափը չի կարող գերազանցել նվազագույն աշխատավարձի 30.000-ապատիկը:

3. Յուրաքանչյուր ֆիզիկական անձ կարող է Հանրապետության Նախագահի թեկնածուի նախընտրական հիմնադրամ կատարել նվազագույն աշխատավարձի մինչեւ 200-ապատիկի, իuկ յուրաքանչյուր իրավաբանական անձ` մինչեւ 500-ապատիկի չափով կամավոր մուծում:

4. Նախընտրական հիմնադրամից Հանրապետության Նախագահի թեկնածուի կատարած ծախսերի չափը չի կարող գերազանցել նվազագույն աշխատավարձի 100.000-ապատիկը, չհաշված ընտրական գրավի գումարը, եթե այն մուծվել է նախընտրական հիմնադրամի միջոցներից:

ԳԼՈՒԽ 17.

ՔՎԵԱԹԵՐԹԻԿՆԵՐԸ։ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐԻ ԱՄՓՈՓՈՒՄԸ, ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՊԱՇՏՈՆԻ ՍՏԱՆՁՆՈՒՄԸ

Հոդված 99. Քվեաթերթիկները

1. Հանրապետության Նախագահի ընտրությունների քվեաթերթիկում նշվում են թեկնածուի (թեկնածուների) ազգանունը՝ այբբենական հերթականությամբ, անունը, եւ առաջադրող կուսակցության անվանումը, իսկ ինքնաառաջադրման կարգով առաջադրվելու դեպքում՝ «ինքնաառաջադրում» բառերը։

Այն դեպքերում, երբ թեկնածուներից առնվազն երկուսն ունեն միեւնույն անուն-ազգանունը, ապա քվեաթերթիկում գրվում է նաեւ  այդ թեկնածուների հայրանունը:

2. Հանրապետության Նախագահի ընտրությունների քվեաթերթիկները տպագրվում են Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի պատվերով:

Հոդված 100. Ընտրությունների արդյունքների ամփոփումը

1. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը, տարածքներում քվեարկության արդյունքների ամփոփիչ արձանագրությունների տվյալների հիման վրա, սույն օրենսգրքի 69-րդ հոդվածով սահմանված կարգով, ամփոփում է ընտրության արդյունքները եւ ընդունում է հետեւյալ որոշումներից մեկը.

1) Հանրապետության Նախագահ ընտրվելու մասին.

2) քվեարկության երկրորդ փուլ անցկացնելու մասին.

3) ընտրությունն անվավեր ճանաչելու եւ Հանրապետության Նախագահ չընտրվելու մասին.

4) ընտրությունը չկայացած ճանաչելու եւ Հանրապետության Նախագահ չընտրվելու մասին։

2. Հանրապետության Նախագահի ընտրությունների արդյունքներով ընդունված որոշումների հետ կապված վեճերով սահմանադրական դատարան կարելի է դիմել արդյունքների պաշտոնական հրապարակման պահից  հետո յոթերորդ օրը:

3.Եթե սահմանված ժամկետում ՀԿԸՀ որոշում չի ընդունում ապա համարվում է որ ՀԿԸՀ-ն որոշում է ընդունել ընտրությունն անվավեր ճանաչելու եւ Հանրապետության Նախագահ չընտրվելու մասին.

Հոդված 101. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի որոշումը Հանրապետության Նախագահ ընտրվելու մասին

1. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը որոշում է ընդունում այն թեկնածուի Հանրապետության Նախագահ ընտրվելու մասին, որին կողմ է քվեարկել բոլոր թեկնածուներին կողմ քվեարկած ընտրողների թվի կեսից ավելին։

2. Եթե քվեարկվել է մեկ թեկնածու, ապա նա ընտրված է համարվում քվեարկության մասնակիցների ձայների կեսից ավելին ստանալու դեպքում։

3. Երկրորդ փուլում ընտրված է համարվում առավել ձայներ ստացած թեկնածուն:

4. Եթե երկրորդ փուլում քվեարկվել է մեկ թեկնածու, ապա նա ընտրված է համարվում քվեարկության մասնակիցների ձայների կեսից ավելին ստանալու դեպքում:

Հոդված 102. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի որոշումը Հանրապետության Նախագահի ընտրության երկրորդ փուլ անցկացնելու մասին

1. Եթե քվեարկվել է երկուսից ավելի թեկնածու, եւ նրանցից որեւէ մեկին կողմ չեն քվեարկել անհրաժեշտ թվով ընտրողներ, ապա քվեարկությունից հետո՝ տասնչորսերորդ օրը, անցկացվում է քվեարկության երկրորդ փուլ: Հանրապետության Նախագահի  ընտրության երկրորդ փուլին  կարող են մասնակցել  այն երկու թեկնածուները, որոնց կողմ  են քվեարկել  առավել թվով ընտրողներ:

2. Երկրորդ  փուլին մասնակցող թեկնածուներից մեկի թեկնածությունը  դուրս գալու դեպքում, երկրորդ փուլին մասնակցում է առաջին փուլում առավել ձայներ ստացած հաջորդ թեկնածուն, իսկ եթե այդպիսին չկա,  ապա երկրորդ փուլում քվեարկվում  է  մեկ թեկնածու:

Երկրորդ փուլում Հանրապետության Նախագահ է ընտրվում այն թեկնածուն, որին կողմ են քվեարկել  առավել թվով ընտրողներ:

Հոդված 103. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի որոշումը Հանրապետության Նախագահի ընտրությունն անվավեր ճանաչելու մասին

1. Հանրապետության Նախագահի ընտրությունը ցանկացած փուլում անվավեր է ճանաչվում, եթե՝

1) թեկնածուի օգտին տրված ձայների քանակի վրա ազդող անճշտությունների չափը գումարային առումով էապես ազդում է ընտրության արդյունքի վրա, այն է՝ հնարավոր չէ վերականգնել ընտրության իրական արդյունքները եւ պարզել ընտրված թեկնածուին.

2) ընտրության նախապատրաստման եւ անցկացման, քվեարկության արդյունքների ամփոփման ընթացքում տեղի են ունեցել սույն օրենսգրքի այնպիսի խախտումներ, որոնք  կարող    են ազդել  ընտրությունների արդյունքների վրա եւ  հնարավորություն չեն տալիս պարզելու ընտրված թեկնածուին:

2. Հանրապետության  նախագահի   ընտրություններն անվավեր ճանաչելու վերաբերյալ որոշումը հրապարակելուց  հետո 14-րդ օրը, սույն օրենսգրքով սահմանված կարգով եւ թեկնածուների նույն կազմով, անցկացվում է վերաքվեարկություն։

Վերաքվեարկության  արդյունքներով  ընտրությունների արդյունքներն անվավեր ճանաչվելու դեպքում  անցկացվում է նոր ընտրություն:

Հոդված 104. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի որոշումը Հանրապետության Նախագահի ընտրությունը չկայացած ճանաչելու մասին

1. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը Հանրապետության Նախագահի ընտրությունը չկայացած է ճանաչում, եթե՝

1) քվեարկված միակ թեկնածուն չի ստացել ընտրվելու համար անհրաժեշտ ձայներ.

2) ընտրված թեկնածուն մահացել է մինչեւ ընտրության արդյունքներն ամփոփելը.

3) երկու  թեկնածուներ  ստացել են առավելագույն  թվով  հավասար  ձայներ:

Հոդված 105. Հանրապետության Նախագահի   պաշտոնն ստանձնելու  ժամկետը

Հանրապետության Նախագահն իր  պաշտոնն ստանձնում է Հանրապետության նախորդ Նախագահի  լիազորությունների  ավարտման օրը:

Նոր կամ արտահերթ ընտրությունների միջոցով ընտրված  Հանրապետության Նախագահը պաշտոնն ստանձնում է  ընտրությունների արդյունքները ամփոփելուց հետո  քսաներորդ  օրը:

ԳԼՈՒԽ 18.

ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՆՈՐ եւ ԱՐՏԱՀԵՐԹ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 106. Հանրապետության Նախագահի նոր ընտրությունը

1. Եթե սույն օրենսգրքի  89 հոդվածով նախատեսված դեպքերում Հանրապետության Նախագահ չի ընտրվում, ապա քվեարկությունից հետո քառասուներորդ օրը, անցկացվում է նոր ընտրություն։

2. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուներից մեկի համար անհաղթահարելի խոչընդոտներ առաջանալու դեպքում Հանրապետության Նախագահի ընտրությունը հետաձգվում է երկշաբաթյա ժամկետով։   Այդ ժամկետում  անհաղթահարելի ճանաչված  խոչընդոտները  չվերանալու կամ մինչեւ քվեարկության օրը թեկնածուներից մեկի մահվան  դեպքերում  անցկացվում է նոր ընտրություն:

3. Նոր ընտրությունն անցկացվում է խոչընդոտներն անհաղթահարելի ճանաչելուց հետո՝ քառասուներորդ օրը։

4. Հանրապետության Նախագահի նոր ընտրությունն անցկացվում է թեկնածուների նոր առաջադրմամբ:

Հոդված 107. Հանրապետության Նախագահի արտահերթ ընտրությունը

1. Հանրապետության Նախագահի հրաժարականի, մահվան, լիազորությունների կատարման անհնարինության կամ Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 57-րդ հոդվածով սահմանված կարգով նրան պաշտոնանկ անելու դեպքում Նախագահի պաշտոնը թափուր մնալուց հետո՝ քառասուներորդ օրը, անցկացվում է Հանրապետության Նախագահի արտահերթ ընտրություն։

Հոդված 108. Հանրապետության Նախագահի նոր եւ արտահերթ ընտրություն անցկացնելու կարգը

1. Հանրապետության Նախագահի նոր եւ արտահերթ ընտրությունն անցկացվում է հերթական ընտրության համար սույն օրենսգրքով սահմանված կարգով։

3. Հանրապետության Նախագահի նոր եւ արտահերթ ընտրության օրվա մասին  հանրային հեռուստատեսությամբ եւ հանրային  ռադիոյով հաղորդագրությամբ հանդես է գալիս Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահը՝ ընտրության օրվանից ոչ ուշ, քան 39 օր առաջ:

Հոդված 109. Հանրապետության Նախագահի թեկնածուներ առաջադրելը եւ գրանցելը, ընտրական տեղամասեր, տեղամասային կենտրոններ կազմավորելը եւ ընտրողների ցուցակները հրապարակելը Հանրապետության Նախագահի  նոր  եւ արտահերթ ընտրությունների ժամանակ

1. Կուսակցության կամ ինքնաառաջադրման կարգով Հանրապետության Նախագահի թեկնածուի առաջադրման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով են ներկայացվում ընտրության օրվանից ոչ շուտ, քան 36 եւ ոչ ուշ, քան 30 օր առաջ՝ մինչեւ ժամը 18.00-ն։

2. Թեկնածուի գրանցման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով ներկայացվում են ոչ շուտ, քան 28 եւ ոչ ուշ, քան 20 օր առաջ՝ մինչեւ ժամը 18.00-ն։

3. Թեկնածուների գրանցումը կատարվում է քվեարկության օրվանից ոչ շուտ, քան 20 եւ ոչ ուշ, քան 12 օր առաջ։

4. Ընտրական տեղամասերը եւ տեղամասային կենտրոնները կազմավորվում են քվեարկության օրվանից առնվազն 25 օր առաջ: Լիազոր մարմինը կամ նրա ստորաբաժանումը ընտրողների ցուցակները քվեարկության օրվանից առնվազն 20 օր առաջ հանձնում է տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի նախագահին, որն այն անհապաղ փակցնում է տեղամասային կենտրոնում՝ բոլորի համար տեսանելի տեղում:

ԲԱԺԻՆ 5.

ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆԸ

ԳԼՈՒԽ 19.

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

Հոդված 110. Ազգային ժողովի կազմը

1. Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 63 հոդվածի համաձայն՝ Ազգային ժողովը կազմված է հարյուր երեսունմեկ պատգամավորից։

Հոդված 111. Ընտրական համակարգը

1. Ազգային ժողովի ընտրությունն  անցկացվում է  համամասնական ընտրակարգով։

2. Հայաստանի Հանրապետության ամբողջ տարածքը համարվում է մեկ բազմամանդատ ընտրատարածք:

Հոդված 112. Ընտրական իրավունքը

1. Յուրաքանչյուր ընտրող ունի մեկ ձայնի իրավունք:

2. Ազգային Ժողովի ընտրությունների  ժամանակ  թեկնածուները կարող  են առաջադրվել կուսակցությունների  /կուսակցությունների դաշինքների/ թեկնածուների  ցուցակով:

Յուրաքանչյուր ընտրող կարող է առաջադրվել միայն մեկ  կուսակցության   թեկնածուների ցուցակով :

Հոդված 113. Պատգամավորության թեկնածուին առաջադրվող պահանջները

1. Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 64 հոդվածի համաձայն՝ պատգամավոր կարող է ընտրվել քսանհինգ տարին լրացած, վերջին հինգ տարում Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի հանդիսացող, վերջին հինգ տարում Հանրապետությունում մշտապես բնակվող եւ ընտրական իրավունք ունեցող յուրաքանչյուր ոք։

Ազգային ժողովի պատգամավորի թեկնածու չեն կարող առաջադրվել ՀՀ  քաղաքացիությունից բացի նաեւ այլ պետության  քաղաքացիություն ունեցող անձինք:

2. Ազգային ժողովի պատգամավորության թեկնածու չեն կարող առաջադրվել ժամկետային զինվորական ծառայության մեջ գտնվող անձինք:

3. Ազգային ժողովի՝  պատգամավորության այն թեկնածուները որոնք   սահմանադրական դատարանի անդամները, դատավորները, ներքին գործերի եւ ազգային անվտանգության ծառայության, հարկային, մաքսային մարմինների, դատախազության աշխատակիցները (ծառայողները), զինծառայողները: Վերոհիշյալ անձինք Ազգային ժողովի պատգամավորության թեկնածու գրանցվելուց հետո  3 օրյա ժամկետում վայր են դնում իրենց լիազորությունները:

ԳԼՈՒԽ  24.

ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՆՇԱՆԱԿԵԼԸ ԵՎ ԱՆՑԿԱՑՆԵԼԸ

Հոդված 114. Ազգային ժողովի հերթական ընտրություններ նշանակելու, անցկացնելու եւ կուսակցությունների թեկնածուների  ցուցակները առաջադրելու եւ գրանցելու ժամկետները

1. Ազգային ժողովի հերթական ընտրությունն  անցկացվում է նրա լիազորությունների ավարտին նախորդող  ոչ շուտ, քան 40 եւ ոչ ուշ, քան 30 օր առաջ:

2. Հերթական ընտրություններ նշանակելու մասին Հանրապետության Նախագահը հրապարակում է հրամանագիր՝ քվեարկության օրվանից ոչ ուշ, քան 110 օր առաջ: Հերթական ընտրությունների նշանակման վերաբերյալ Հանրապետության Նախագահի  հրամանագիրը ուժի մեջ է մտնում   ոչ  ուշ, քան  քվեարկությունից 100 օր առաջ:

3. Կուսակցությունների  ընտրական   ցուցակների     առաջադրման փաստաթղթերը կուսակցությունները  եւ  նախաձեռնող խմբերը Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով են ներկայացնում քվեարկության օրվանից ոչ ուշ, քան 65 օր առաջ, մինչեւ ժամը 18.00-ն:

4. Գրանցման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով է ներկայացվում քվեարկության օրվանից ոչ ուշ, քան 45 օր առաջ՝ մինչեւ ժամը 18.00-ն:

5. Կուսակցությունների թեկնածուների ցուցակների   գրանցումը կատարվում է  գրանցման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը ՀԿԸՀ ներկայացնելուց հետո 5 օրյա ժամկետում:

Հոդված 115. Ազգային ժողովի արտահերթ ընտրություններ նշանակելը եւ անցկացնելը

1. ՀՀ Ազգային ժողովի  արտահերթ ընտրությունն անցկացվում է Ազգային ժողովն արձակելուց հետո   ոչ շուտ, քան 30 եւ ոչ ուշ, քան 40 օր առաջ` հերթական ընտրության համար սույն օրենսգրքով սահմանված կարգով:

2. Արտահերթ ընտրություններ նշանակելու մասին Հանրապետության Նախագահը հրամանագիր է հրապարակում Ազգային ժողովն արձակելու մասին հրամանագրի հետ միաժամանակ։

Եթե սահմանված ժամկետում Հանրապետության Նախագահը համապատասխան հրամանագիր չի ընդունում, ապա ընտրությունները նշանակում է  Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը:

3. Արտահերթ ընտրություններ անցկացվում են Ազգային ժողովն արձակելուց հետո 40-րդ օրը։

4. ՀՀ Ազգային ժողովի  արտահերթ ընտրության օրվա մասին հանրային  ռադիոյով եւ հանրային հեռուստատեսությամբ հաղորդագրությամբ հանդես է գալիս Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահը՝ ընտրության օրվանից ոչ ուշ, քան 39 օր առաջ:

5. Կուսակցության թեկնածուների   ցուցակների առաջադրման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով են ներկայացվում քվեարկության օրվանից ոչ ուշ, քան 35 օր առաջ՝ մինչեւ ժամը 20.00-ն։

6. Գրանցման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով են ներկայացվում քվեարկությունից ոչ ուշ, քան 25 օր առաջ` մինչեւ ժամը 20.00-ն։

Հոդված 116. ՀՀ Ազգային ժողովի  արտահերթ ընտրությունների ժամանակ ընտրական տեղամասեր, տեղամասային կենտրոններ կազմավորելը եւ ընտրողների ցուցակները հրապարակելը

Ընտրական տեղամասերը եւ տեղամասային կենտրոնները կազմավորվում են քվեար՟կության օրվանից առնվազն 25 օր առաջ:

Լիազոր մարմինն ընտրողների ցուցակները քվեարկության օրվանից առնվազն 20 օր առաջ հանձնում է տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի նախագահին, որն այն անհապաղ փակցնում է տեղամասային կենտրոնում՝ բոլորի համար տեսանելի տեղում:

ԳԼՈՒԽ 20.

ՊԱՏԳԱՄԱՎՈՐՈՒԹՅԱՆ ԹԵԿՆԱԾՈՒՆԵՐԻ ԱՌԱՋԱԴՐՈՒՄԸ ԵՎ ԳՐԱՆՑՈՒՄԸ

Հոդված 117. Պատգամավորության թեկնածու առաջադրելու իրավունքը

1.  Պատգամավորության թեկնածուները  /այսուհետ` թեկնածու/ առաջադրվում են կուսակցության թեկնածուների ցուցակի կազմում:

2.Թեկնածուներ առաջադրելու իրավունք ունեն կուսակցությունները եւ կուսակցությունների դաշինքները:

3. Կուսակցությունների դաշինքները կարող են կազմավորվել առնվազն երկու կուսակցության նախընտրական դաշինք կազմավորելու դեպքում:

4. Կուսակցությունների դաշինքում ընդգրկված կուսակցություններն ընտրությունների ընթացքում չեն կարող ընդգրկվել այլ կուսակցությունների դաշինքում:

5. Կուսակցությունների դաշինքում ընդգրկվելու եւ դաշինքի կազմավորման մասին որոշումն ընդունվում է կուսակցության մշտապես գործող մարմնի որոշմամբ:

6. Կուսակցությունները դաշինքի մեջ ընդգրկվելուց ոչ ուշ, քան երեք օրվա ընթացքում պարտավոր են Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովին ներկայացնել դաշինքի անվան մասին   որոշումը` ստորագրված դաշինքի մեջ մտնող  կուսակցությունների  ղեկավարների, կամ կուսակցության լիազորված անձի ստորագրությամբ:

7. Կուսակցությունների դաշինքը գրանցվում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովում կուսակցության մշտապես գործող մարմնի որոշումը ներկայացնելուց ոչ ուշ, քան 3 օրվա ընթացքում:

8. Կուսակցությունների դաշինքը  Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովին է ներկայացնում դաշինքի  թեկնածուների միասնական ցուցակը, դրան կցելով միասնական ցուցակի հիմք հանդիսացող դաշինքում ընդգրկված կուսակցություններից յուրաքանչյուրի առանձին ցուցակը:

9. Կուսակցությունների դաշինքից որեւէ կուսակցության դուրս գալու դեպքում այդ կուսակցության ներկայացրած թեկնածուները հանվում են ցուցակից, սակայն ցուցակում մնացած թեկնածուների համարակալումը պահպանվում է:

Հոդված 118. Կուսակցության թեկնածուների  ցուցակ առաջադրելը, գրանցելը

1. Կուսակցության թեկնածուների  ցուցակի առաջադրումը կատարվում է կուսակցության մշտապես գործող մարմնի որոշման ։

Որոշումը ներկայացվում է ՀԿԸՀ-ին:

2. Յուրաքանչյուր կուսակցություն իրավունք ունի առաջադրել միայն թեկնածուների  մեկ ցուցակ։ Կուսակցությունների դաշինքում ընդգրկված կուսակցությունն իրավունք չունի իր անունից թեկնածուների առանձին ցուցակ առաջադրել։

3. Ազգային ժողովի ընտրություններին մասնակցելու մասին կուսակցության հայտին կցվում են՝

1) կուսակցության կանոնադրությունը (կուսակցությունների դաշինքի դեպքում՝ դաշինքում ընդգրկված բոլոր կուսակցությունների կանոնադրությունները), դաշինքի անվանման վերաբերյալ փաստաթուղթը.

2) կուսակցության մշտապես գործող մարմնի որոշումն Ազգային ժողովի ընտրություններին իրենց թեկնածուների ցուցակը  առաջադրելու մասին,   ընտրական ցուցակով առաջադրված թեկնածուների ցուցակը,  որում  նշվում են առաջադրվող թեկնածուների՝

ա) ազգանունը- անունը.

բ) ծննդյան տարեթիվը, ամիսը, ամսաթիվը.

գ) հաշվառման վայրը.

դ) աշխատանքի վայրը եւ պաշտոնը (զբաղմունքը).

ե) կուսակցական պատկանելությունը.

զ) անձնագրի համարը.

4. ՀՀ Ազգային ժողովի պատգամավորության թեկնածուների ցուցակ  առաջադրելու մասին որոշման հետ միաժամանակ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով են ներկայացվում.

1) տեղեկանք՝ առաջադրված թեկնածուի՝ վերջին 5 տարում Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի հանդիսանալու մասին.

2) տեղեկանք՝ առաջադրված թեկնածուի՝ վերջին 5 տարում Հայաստանի Հանրապետությունում մշտապես բնակվելու մասին.

3) առաջադրված թեկնածուի գրավոր հայտարարությունը՝ ՀՀ ԱԺ պատգամավորության  թեկնածու գրանցվելու համաձայնության մասին.

Սույն մասի  1-ին եւ 2-րդ կետերում նշված տեղեկանքները թեկնածու առաջադրվող քաղաքացուն, Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով, տրամադրում է լիազորված պետական մարմինը՝ դիմելուց հետո՝ եռօրյա ժամկետում։

5) կուսակցությունների դաշինքում ընդգրկված կուսակցությունների ներկայացրած առանձին ընտրական ցուցակները.

6)   նվազագույն աշխատավարձի 2000-ապատիկի չափով  մուծված ընտրական գրավի անդորրագիր:

5. Կուսակցության մշտապես գործող մարմինը Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովում գրանցվելու համար ներկայացնում է մինչեւ 2 լիազոր ներկայացուցչի տվյալները (ազգանունը, անունը, ծննդյան տարեթիվը,  անձնագրի համարը, աշխատանքի վայրը եւ պաշտոնը (զբաղմունքը)։

6. Առաջադրման  համար ներկայացված  փաստաթղթերում կեղծիքներ հայտնաբերելու  դեպքում  ՀԿԸՀ-ն իր  որոշմամբ մերժում է առաջադրումը  պաշտպանելու   պաշտոնաթերթիկների տրամադրումը:

7. Եթե գրանցումից հրաժարվել է կուսակցությունների դաշինքում ընդգրկված որեւէ կուսակցություն, ապա նրա թեկնածուները հանվում են ընդհանուր ցուցակից:

8. Կուսակցության թեկնածուների ցուցակի   գրանցման վերաբերյալ առարկություն լինելու դեպքում այն դրվում է քվեարկության։ Առարկություն չլինելու դեպքում կուսակցության  թեկնածուների   ցուցակը     համարվում է գրանցված։ Կուսակցության ընտրական ցուցակի,   գրանցումը մերժվում է հանձնաժողովի անդամների ընդհանուր թվի ձայների առնվազն երկու երրորդով ընդունված որոշմամբ։

9. Կուսակցության թեկնածուների  ցուցակի    գրանցման հարցը քննարկելիս հանձնաժողովի նիստին իրավունք ունեն ներկա գտնվել կուսակցության եւ նախաձեռնող խմբի լիազոր ներկայացուցիչները։

10. Կուսակցությունների թեկնածուների ցուցակները թեկնածուների համապատասխան թվակալմամբ գրանցելուց հետո, գրանցման համար սահմանված ժամկետը ավարտվելուց  հետո, ոչ ուշ, քան եռօրյա  ժամկետում,  հրապարակում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը Ցուցակները հրապարակելուց  հետո կուսակցության ընտրական ցուցակից որեւէ թեկնածուի դարս գալու դեպքում թեկնածուների  համարները չեն  փոփոխվում:

11. Գրանցվելուց հետո 5-օրյա  ժամկետում կուսակցության թեկնածուների  ցուցակում ընդգրկված   թեկնածուները   ՀԿԸՀ-ին   ներկայացնում են  հայտարարագիր՝ իրենց սեփականության (ունեցվածքի) եւ վերջին մեկ տարում իր եւ իր ընտանիքի անդամների եկամուտների մասին:

Հոդված 119. Ընտրական գրավը Ազգային ժողովի ընտրությունների ժամանակ

1. Ազգային ժողովի ընտրություններին մասնակցող կուսակցությունները Հայաստանի Հանրապետության Կենտրոնական բանկում բացված Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի հաշվեհամարին վճարում են ընտրական գրավ՝ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված հաշվարկային նվազագույն աշխատավարձի (այսուհետ՝ նվազագույն աշխատավարձ) 2000-ապատիկի չափով:

2. Մանդատների բաշխմանը մասնակցած կուսակցություններին  ընտրական գրավի գումարը վերադարձվում է ընտրությունների արդյունքներն ամփոփելուց հետո՝ ոչ ուշ, քան 30 օրվա ընթացքում։

Մյուս դեպքերում  ընտրական գրավի գումարը փոխանցվում է պետական բյուջե։

3. Ընտրություններն անվավեր ճանաչվելու դեպքում ընտրական գրավի գումարը վերադարձվում է։

4. Ընտրություններին մասնակցող  կուսակցությունների  թեկնածուների    ցուցակի,    գրանցումը մերժելու, գրանցումն անվավեր ճանաչելու դեպքում թեկնածուի ընտրական գրավը  փոխանցվում է պետական բյուջե:

Այլ  հիմքերով կուսակցության՝  ընտրական   ցուցակի գրանցումն ուժը կորցրած  ճանաչելու դեպքում  ընտրական գրավի գումարը փոխանցվում է պետական բյուջե։

Հոդված 120. Կուսակցության թեկնածուների ցուցակի, դրանում ներառված թեկնածուի գրանցումը մերժելը

1. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը մերժում է կուսակցության ընտրական ցուցակի գրանցումը, եթե առաջադրման կամ   գրանցման համար ներկայացված փաստաթղթերը ամբողջական չեն, թերի են  կամ կեղծված են:

2. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը մերժում է կուսակցության՝ ընտրական  ցուցակում ներառված թեկնածուի գրանցումը, եթե՝

նրա վրա տարածվում են սույն օրենսգրքով նախատեսված սահմանափակումները. կամ եթե   գրանցման համար նրա վերաբերյալ ներկայացված փաստաթղթերը  ամբողջական չեն, թերի են  կամ կեղծված են:

3. Կուսակցության թեկնածուների ցուցակում ներառված թեկնածուի գրանցումը մերժվում է հանձնաժողովի անդամների ընդհանուր թվի ձայների առնվազն երկու երրորդով ընդունված որոշմամբ։

4. Գրանցումը մերժելու վերաբերյալ որոշումը կարող է բողոքարկվել դատարան:

Հոդված 121. Կուսակցության թեկնածուների ցուցակի, դրանում ներառված թեկնածուի գրանցումը անվավեր ճանաչելը

1. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը կուսակցության թեկնածուների ցուցակի գրանցումը ճանաչում է անվավեր, եթե գրանցումից հետո հայտնի են դառնում փաստեր, որոնց ուժով՝

1) կուսակցության ընտրական  ցուցակում ընդգրկված  թեկնածուների  վրա տարածվում են սույն օրենսգրքով նախատեսված սահմանափակումները.

2) առաջադրման կամ գրանցման  համար ներկայացված փաստաթղթերը    ամբողջական չեն, թերի են  կամ կեղծված են:

2. Կուսակցության՝ ընտրական ցուցակում ընդգրկված թեկնածուի գրանցումը համարվում է անվավեր, եթե գրանցումից հետո հայտնի են դառնում փաստեր, որոնց ուժով՝

1) նրա վրա տարածվում են սույն օրենսգրքով նախատեսված սահմանափակումները.

2) առաջադրման կամ  գրանցման համար նրա վերաբերյալ ներկայացված փաստաթղթերը   ամբողջական չեն, թերի են  կամ կեղծված են:

3. Նման դեպքում թեկնածուն հանվում է ցուցակից։

4. Կուսակցության ընտրական ցուցակի կամ դրանում ընդգրկված թեկնածուի  գրանցումն անվավեր է ճանաչվում Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի անդամների ընդհանուր թվի առնվազն երկու երրորդով ընդունված որոշմամբ։

5. Կուսակցության ընտրական ցուցակի կամ դրանում ներառված թեկնածուի  գրանցումը մերժելու կամ անվավեր ճանաչելու մասին Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի որոշումը կարող է բողոքարկվել դատարան։

Հոդված 122. Կուսակցության ընտրական ցուցակի, դրանում ներառված թեկնածուի գրանցումն ուժը կորցրած ճանաչելը

1. Կուսակցության թեկնածուների ցուցակի գրանցումն ուժը կորցրած է ճանաչվում, եթե՝

1) ներկայացվել է դիմում թեկնածուների իր ցուցակը հանելու վերաբերյալ.

2) խախտվել է սույն օրենսգրքի 19-րդ հոդվածի 7-րդ կետով նախատեսված պահանջը.

3) խախտվել է սույն օրենսգրքի 27-րդ հոդվածի 8-րդ կետով նախատեսված պահանջը:

2.Կուսակցությունն իր թեկնածուների ցուցակը հանելու մասին որոշումը Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով կարող է ներկայացնել քվեարկությունից ոչ ուշ, քան 10 օր առաջ։Այդ որոշումն անհապաղ ներկայացվում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով: Քվեարկության ավարտից հետո կուսակցության ընտրական ցուցակում փոփոխություններ կատարել չի թույլատրվում:

3.Կուսակցության թեկնածուների ցուցակում ներառված թեկնածուի գրանցումն ուժը կորցրած է ճանաչվում, եթե նա՝

1) ներկայացրել է դիմում ինքնաբացարկի մասին.

2) մահացել է.

3) խախտել է սույն օրենսգրքի 19-րդ հոդվածի 7-րդ կետով նախատեսված պահանջը.

4) խախտել է սույն օրենսգրքի 27-րդ հոդվածի 8-րդ կետով նախատեսված պահանջը.

5) կորցրել է ընտրական իրավունքը:

ԳԼՈՒԽ 21.

ՊԱՏԳԱՄԱՎՈՐՈՒԹՅԱՆ ԹԵԿՆԱԾՈՒԻ ԿԱՐԳԱՎԻՃԱԿԸ

Հոդված 123. Ազգային ժողովի պատգամավորության թեկնածուների իրավահավասարությունը

1. Պատգամավորության թեկնածուներն ունեն Ազգային ժողովի պատգամավորի թեկնածուների կարգավիճակից բխող հավասար իրավունքներ եւ պարտականություններ։

Հոդված 124. Ազգային ժողովի պատգամավորության թեկնածուների իրավունքները, պարտականությունները եւ գործունեության երաշխիքները

1. Այն թեկնածուները, ովքեր պետական, կամ մունիցիպալ ծառայողներ են կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինների աշխատակիցներ, գրանցման պահից մինչեւ ընտրությունների արդյունքների պաշտոնական հրապարակումն ազատվում են իրենց պաշտոնական պարտականությունները կատարելուց:

2. Թեկնածուներն ազատվում են զորահավաքներից, ժամկետային զինվորական ծառայությունից եւ ուսումնավարժական հավաքներից:

3. Ընտրություններին մասնակցելու ժամանակահատվածը թեկնածուի համար համարվում է աշխատանքային ստաժ այն մասնագիտությամբ, որով նա աշխատել է մինչեւ գրանցվելը:

Թեկնածուն  գրանցվելուց հետո ցանկացած ժամանակ, սակայն ոչ ուշ քան  քվեարկությունից 15  օր առաջ իրավունք ունի հանելու իր թեկնածությունը:

Կուսակցությունները իրենց թեկնածուների ցուցակները գրանցելուց հետո ցանկացած ժամանակ, սակայն ոչ ուշ քան  10 օր առաջ   կուսակցության մշտապես գործող մարմնի որոշմամբ իրավունք ունեն հանել իրենց  թեկնածուների ցուցակը:

4. Կուսակցությունների թեկնածուների ցուցակը հանելու դեպքում Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը տվյալ  կուսակցության թեկնածուների ցուցակի  գրանցումը ճանաչում է ուժը կորցրած, իսկ կուսակցությունը,   պարտավոր են հատուցել իրենց առաջադրման եւ նախընտրական քարոզչության համար պետության կողմից կատարած ֆինանսական ծախսերը։

5. Ընտրությունների ժամանակահատվածում  պատգամավորության թեկնածուները  կարող են կալանավորվել, դատական կարգով վարչական կամ քրեական պատասխանատվության ենթարկվել միայն Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի համաձայնությամբ: Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը նշված հարցի վերաբերյալ համաձայնությունը տալիս է  հանձնաժողովի անդամների ընդհանուր թվի ձայների առնվազն երկու երրորդով ընդունված որոշմամբ:

ԳԼՈՒԽ 22.

ՆԱԽԸՆՏՐԱԿԱՆ ՔԱՐՈԶՉՈՒԹՅՈՒՆՆ  ԱԶԳԱՅԻՆ  ԺՈՂՈՎԻ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ  ԺԱՄԱՆԱԿ

Հոդված 125.  Ազգային ժողովի ընտրություններին մասնակցող կուսակցության, նախընտրական հիմնադրամը

1. Ազգային ժողովի  ընտրություններին մասնակցող  կուսակցությունը, կուսակցությունների դաշինքում ընդգրկված յուրաքանչյուր  կուսակցության կողմից` համապատասխանաբար կուսակցության կամ կուսակցությունների   դաշինքի հիմնադրամում`  մուծումների չափը չի կարող գերազանցել    նվազագույն աշխատավարձի   20000-ապատիկը:

3. Յուրաքանչյուր ֆիզիկական անձ կարող է կուսակցության նախընտրական հիմնադրամներում կատարել մինչեւ նվազագույն աշխատավարձի 200-ապատիկի չափով, իսկ յուրաքանչյուր իրավաբանական անձ՝ մինչեւ նվազագույն աշխատավարձի 500-ապատիկի չափով կամավոր մուծում։

4. Նախընտրական քարոզչության ընթացքում  կուսակցությունը իրավունք ունի ծախսել նվազագույն աշխատավարձի 80.000-ապատիկը չգերազանցող գումար:

Հոդված 126. Նախընտրական քարոզչությունը Ազգային ժողովի ընտրությունների ժամանակ

1. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը Ազգային ժողովի ընտրություններին մասնակցող կուսակցությունների  համար ապահովում է  հանրային  ռադիոյի եւ հանրային  հեռուստատեսության ուղիղ եթերաժամերից անվճար եւ վճարովի օգտվելու հավասար հնարավորություններ։

2. Հանրային  ռադիոյի եւ  հանրային հեռուստատեսության եթերաժամերից՝ Ազգային ժողովի ընտրություններին մասնակցող կուսակցությունները անվճար եւ վճարովի նախընտրական քարոզչությունն իրականացվում են Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով եւ ժամանակացույցով:

Հանրային ռադիոյի եւ հանրային հեռուստատեսության եթերաժամերից օգտվելու ժամանակացույցը սահմանվում  է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի կողմից անցկացվող վիճակահանության միջոցով:

3. Ազգային ժողովի ընտրություններին մասնակցող կուսակցությունները իրավունք ունեն անվճար օգտվել հանրային հեռուստատեսության եթերաժամից ոչ ավելի, քան 50 րոպե, իսկ հանրային ռադիոյի եթերաժամից՝ ոչ ավելի, քան 80 րոպե:

4. Ազգային ժողովի ընտրություններին մասնակցող կուսակցությունները եւ   իրավունք ունեն վճարովի հիմունքներով օգտվել   հանրային հեռուստատեսության եթերաժամից ոչ ավելի, քան 60 րոպե, իսկ   հանրային ռադիոյի եթերաժամից՝ ոչ ավելի, քան 100 րոպե:
 
 

ԳԼՈՒԽ 23.

ՔՎԵԱԹԵՐԹԻԿՆԵՐԸ։ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐԻ ԱՄՓՈՓՈՒՄԸ

Հոդված 127. Քվեաթերթիկները

1. Ազգային ժողովի ընտրությունների քվեաթերթիկում նշվում է Ազգային ժողովի  ընտրությունների մասնակցող  կուսակցությունների անվանումները  ըստ  այբբենական հերթականության:

 Քվեաթերթիկում  ընտրողը  կուսակցության անվան   դիմաց    գրում է համապատասխան  կուսակցության՝ ընտրական ցուցակի  այն թեկնածուի համարը, որին տալիս է նախապատվությունը:

Ընտրողը կարող է  չնշել  որեւէ թիվ,  այլ համապատասխան  կուսակցության անվան   դիմաց առանձնացված տեղում կատարել  V նշում :  Այդ ձայները  հաշվարկվում են  ցուցակում առավելագույն ձայներ ստացած թեկնածուի օգտին:

2. Բոլոր թեկնածուներին դեմ քվեարկելու դեպքում ընտրողը համապատասխան  տողի վանդակում  կատարում է նշում:

4. Ազգային ժողովի  ընտրությունների քվեաթերթիկները տպագրվում են Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի պատվերով:

Հոդված 128. Ազգային ժողովի ընտրությունների արդյունքներն ամփոփելը

1. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը տարածքային ընտրական հանձնաժողովների քվեարկության ամփոփիչ արձանագրությունների տվյալների հիման վրա, սույն օրենսգրքի 69-րդ հոդվածով սահմանված կարգով եւ ժամկետում, ամփոփում է ընտրությունների արդյունքները եւ ընդունում հետեւյալ որոշումներից մեկը՝

1) Ազգային ժողովի պատգամավորներ ընտրվելու մասին.

2) Ազգային ժողովի  ընտրություններն անվավեր ճանաչելու մասին:

2. Ազգային ժողովի պատգամավորների մանդատները բաշխվում են այն կուսակցությունների  թեկնածուների ցուցակների   միջեւ, որոնք ստացել են քվեարկությանը մասնակցած բոլոր կուսակցությունների (դաշինքների)   կողմ տրված ձայների ընդհանուր թվի եւ անճշտությունների թվի գումարի առնվազն 5 տոկոսը,  եւ այն դաշինքների, որոնք ստացել են քվեարկությանը մասնակցած բոլոր կուսակցությունների (դաշինքների)  օգտին կողմ տրված ձայների ընդհանուր թվի եւ անճշտությունների թվի գումարի առնվազն 7 տոկոսը:

Եթե Ազգային ժողովի՝ ընտրությանը մասնակցում է մինչեւ 3 կուսակցություն (դաշինք), ապա մանդատների բաշխմանը մասնակցում են բոլոր կուսակցությունները (դաշինքները) :

 3. Ազգային ժողովի պատգամավորների մանդատները բաշխվում են կուսակցությունների թեկնածուների ցուցակների միջեւ՝ նրանց օգտին տրված ձայներին համամասնորեն: Յուրաքանչյուր կուսակցության թեկնածուների ցուցակին հասանելիք մանդատների թվի հաշվարկը կատարվում է հետեւյալ կերպ. յուրաքանչյուր ցուցակին կողմ տրված ձայների թիվը բազմապատկվում է ընտրական ցուցակներին հասանելիք մանդատների թվով, արդյունքը բաժանվում է մանդատների բաշխմանը մասնակցող ընտրական ցուցակներին կողմ տրված ձայների ընդհանուր թվի վրա, եւ առանձնացվում են ամբողջ թվերը, որոնք յուրաքանչյուր կուսակցության ընտրական ցուցակին հասանելիք մանդատների թվերն են:

5. Մնացած մանդատներն ընտրական ցուցակների միջեւ բաշխվում են ըստ մնացորդների մեծության հերթականության՝ յուրաքանչյուրին մեկական մանդատ սկզբունքով: Մնացորդների մեծության հավասարության դեպքում վիճարկվող մանդատը տրվում է այն ցուցակին, որին կողմ տրված ձայների թիվն ամենամեծն է, իսկ դրանց հավասարության դեպքում հարցը լուծվում է վիճակահանությամբ:

6. Կուսակցության թեկնածուների  ցուցակներով   ընտրված են համարվում համապատասխան ցուցակին հասանելիք  մանդատների թվին հավասար, տվյալ ցուցակի ներսում առավելագույն ձայներ ստացած թեկնածուները:  Ձայների  հավասարության  դեպքում  մանդատը  բաշխվում է   ՀԿԸՀ-ի կողմից  սահմանված   վիճակահանությամբ:

7. Ազգային ժողովի՝ ընտրություններն անվավեր են ճանաչվում, եթե ընտրությունների նախապատրաստման,    անցկացման եւ  քվեարկության արդյունքների  ամփոփման ընթացքում տեղի են ունեցել սույն օրենսգրքի այնպիսի  խախտումներ, որոնք ազդել են ընտրությունների արդյունքների վրա կամ  հնարավորություն չեն տալիս պարզելու քվեարկության իրական արդյունքները:

8. Ազգային ժողովի ընտրությունների արդյունքների հետ կապված վեճերով սահմանադրական դատարան կարելի է դիմել արդյունքների պաշտոնական հրապարակման պահից յոթնօրյա ժամկետում:

9. Ազգային ժողովի  ընտրություններն անվավեր ճանաչելու վերաբերյալ որոշումն ուժի մեջ մտնելուց ոչ շուտ, քան 10 եւ ոչ ուշ քան 20 օր հետո, սույն օրենսգրքով սահմանված կարգով եւ կուսակցությունների թեկնածուների  ցուցակների նույն կազմով անցկացվում է վերաքվեարկություն։

10. Եթե սահմանված ժամկետում ՀԿԸՀ-ը որեւէ որոշում չի ընդունում ապա համարվում է որ ԿԸՀ-ն որոշում է ընդունել   Ազգային ժողովի  ընտրություններն անվավեր ճանաչելու մասին:

Հոդված 129. Ազգային ժողովի պատգամավորներին գրանցելը

1. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը ընտրության արդյունքները ամփոփելուց հետո  անհապաղ  գրավոր ձեւով տեղեկացնում է  ԱԺ-ի  ընտրության արդյունքներով ընտրված  պատգամավորներին: Ազգային ժողովի պատգամավոր ընտրված թեկնածուն պարտավոր է  3-օրյա ժամկետում     ՀԿԸՀ ներկայացնել հրամանի  կամ այն փաստաթղթի պատճեն, որի հիման վրա ինքը ազատվել է, կամ դիմել  է ազատվելու իր  կատարած այն աշխատանքից, կամ զբաղեցրած պաշտոնից, որը բացառում է վերջինիս համատեղումը Ազգային ժողովի պատգամավորի  աշխատանքի հետ:

2.Եթե սահմանված ժամկետում նման փաստաթուղթ չի ներկայացվում, ապա համապատասխան թեկնածուն դուրս է մնում  թեկնածուների ցուցակից, իսկ համապատասխան  մանդատը  տրվում է   տվյալ ցուցակի հաջորդ առավել ձայներ ստացած թեկնածուին: Սույն հոդվածի առաջին մասում սահմանված պահանջը տարածվում է նաեւ այդ թեկնածուի վրա:

Սույն հոդվածի առաջին մասում նշված  ժամկետների ավարտից հետո 5 օրյա ժամկետում Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը  գրանցում է ընտրված թեկնածուներին եւ նրանց տալիս համապատասխան վկայական:

Հոդված  130. Ազգային Ժողովի պատգամավորի մանդատի թափուր տեղը համալրելը

Ազգային ժողովի պատգամավորի լիազորությունների վաղաժամկետ դադարման դեպքում այդ մանդատը   Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի որոշմամբ մեկշաբաթյա ժամկետում տրվում է համապատասխան կուսակցության ընտրական ցուցակի հերթական հաջորդ` առավել ձայներ ստացած թեկնածուին։ Եթե կուսակցության ընտրական ցուցակում այլ թեկնածու չկա կամ հաջորդ թեկնածուները հրաժարվում են  մանդատից, ապա մանդատը մնում է թափուր:

ԲԱԺԻՆ  6.

ՏԵՂԱԿԱՆ ԻՆՔՆԱԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐԻ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

ԳԼՈՒԽ 25.

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

Հոդված 131. Ընտրական համակարգը

1. Համայնքի ղեկավարի ընտրության ժամանակ համայնքի տարածքում կազմավորվում է մեկ   ընտրատարածք:

2. Համայնքի ավագանին բաղկացած է՝

1) հինգ անդամից՝ մինչեւ 3000 բնակչություն ունեցող համայնքում.

2) տասն անդամից՝ 3000-ից մինչեւ 20000 բնակչություն ունեցող համայնքում.

3) տասնհինգ անդամից՝ 20000-ից ավելի բնակչություն ունեցող համայնքում:

3. Համայնքի ավագանու ընտրության ժամանակ համայնքի տարածքը համարվում է՝

1) մեկ բազմամանդատ   ընտրատարածք՝ մինչեւ 3000 բնակչություն ունեցող համայնքում.

2) երկու բազմամանդատ   ընտրատարածք՝ յուրաքանչյուրը հնգական մանդատով` 3000-ից մինչեւ 20000 բնակչություն ունեցող համայնքում: Համայնքի ընտրատարածքի բնակչության թիվը չպետք է գերազանցի այդ համայնքի բնակչության ընդհանուր թվի 55 տոկոսը.

3) երեք բազմամանդատ   ընտրատարածք՝ յուրաքանչյուրը հնգական մանդատով՝ 20000-ից ավելի բնակչություն ունեցող համայնքում: Համայնքի ընտրատարածքների միջեւ թույլատրելի է մինչեւ 5 տոկոս տատանումը:

Հոդված 132. Ընտրական իրավունքը

1. Յուրաքանչյուր ընտրող ունի մեկ ձայնի իրավունք՝

1) համայնքի ղեկավարի ընտրության ժամանակ.

2) համայնքի ավագանու անդամի ընտրության ժամանակ։

ԳԼՈՒԽ 26.

ՏԵՂԱԿԱՆ ԻՆՔՆԱԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐԻ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՆՇԱՆԱԿԵԼՈՒ ԵՎ ԱՆՑԿԱՑՆԵԼՈՒ ԺԱՄԿԵՏՆԵՐՆ ՈՒ ԿԱՐԳԸ

Հոդված 133. Հերթական ընտրություն նշանակելու, անցկացնելու եւ թեկնածուներ առաջադրելու ու գրանցելու ժամկետները

1. Տեղական ինքնակառավարման մարմինների հերթական ընտրություններն անցկացվում են ոչ ուշ, քան տեղական ինքնակառավարման մարմինների լիազորությունների ավարտից 30 օր առաջ:

2. Տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունները նշանակում է համապատասխան մարզպետը՝ համայնքի ղեկավարի լիազորությունների ժամկետը լրանալուց ոչ ուշ, քան 60 օր առաջ:

3. Թեկնածուների առաջադրման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը տարածքային ընտրական հանձնաժողով են ներկայացվում քվեարկության օրվանից ոչ շուտ, քան 30 եւ ոչ ուշ, քան 25 օր առաջ՝ մինչեւ ժամը 18.00-ն:

4. Թեկնածուների գրանցումը կատարվում է քվեարկության օրվանից ոչ շուտ, քան 25 եւ ոչ ուշ, քան 20 օր առաջ՝ մինչեւ ժամը 18.00-ն:

Հոդված 134. Բազմամանդատ ընտրատարածքներ ձեւավորելու ժամկետները եւ կարգը

1. Մինչեւ 3000 բնակչություն ունեցող համայնքում, համայնքի  ավագանու անդամների ընտրությունների ժամանակ ձեւավորվում է մեկ բազմամանդատ ընտրատարածք :

2. 3000 մինչեւ 20000 բնակչություն ունեցող համայնքում, համայնքի ավագանու անդամների ընտրությունների ժամանակ ձեւավորվում է երկու բազմամանդատ ընտրատարածք:

 3. 20000-ից ավել   բնակչություն ունեցող համայնքում, համայնքի ավագանու անդամների ընտրությունների ժամանակ ձեւավորվում է երեք բազմամանդատ ընտրատարածք:

4. Ընտրատարածքների  բաժանում կատարում է համապատասխան տարածքային  ընտրական հանձնաժողովը, համապատասխան մարզպետի  ներկայացմամբ:

5. Համայնքը բազմամանդատ ընտրատարածքների է բաժանվում քվեարկության օրվանից ոչ ուշ, քան 35 օր առաջ:

Հոդված 135. Նոր ընտրություն նշանակելը եւ անցկացնելը

1. Համայնքի ղեկավարի կամ  համայնքի  ավագանու անդամների  ընտրությունները չկայացած ճանաչելու մասին ընտրական հանձնաժողովի որոշումն ընդունելուց կամ դատարանի վճիռը օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո՝ երեսուներորդ օրը, անցկացվում է նոր ընտրություն: Նոր ընտրությունն անցկացվում է թեկնածուների նոր առաջադրմամբ՝ արտահերթ ընտրության համար սույն օրենսգրքի 130-րդ հոդվածով սահմանված կարգով:

Հոդված 136. Արտահերթ ընտրություն նշանակելը եւ անցկացնելը

1. Համայնքի ղեկավարի արտահերթ ընտրությունն անցկացվում է այդ պաշտոնը թափուր մնալուց հետո՝ երեսնօրյա ժամկետում:

2. Կառավարությունն արտահերթ ընտրության նշանակման մասին որոշում է ընդունում համայնքի ղեկավարին պաշտոնանկ անելու կամ լիազորությունները վաղաժամկետ դադարեցնելու հետ միաժամանակ:

3. Համայնքի ավագանու անդամների ընդհանուր թիվը կիսով չափ նվազելու դեպքում երեսնօրյա ժամկետում անցկացվում է համայնքի ավագանու անդամների արտահերթ ընտրություն:

4. Թեկնածուների առաջադրման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը տարածքային ընտրական հանձնաժողով են ներկայացվում քվեարկության օրվանից ոչ շուտ, քան 18 եւ ոչ ուշ, քան 15 օր առաջ՝ մինչեւ ժամը 18.00-ն:

5. Թեկնածուների գրանցումը կատարվում է ընտրության օրվանից ոչ շուտ, քան 15 եւ ոչ ուշ, քան 12 օր առաջ՝ մինչեւ ժամը 18.00-ն:

Հոդված 137. Համայնքի ղեկավարի եւ համայնքի  ավագանու անդամի թեկնածուներին առաջադրվող պահանջները

1. Համայնքի ղեկավար կարող է ընտրվել 25 տարին լրացած, տվյալ համայնքում առնվազն վերջին մեկ տարվա հաշվառում ունեցող՝ տեղական ինքնակառավարման մարմինների  ընտրությունների ժամանակ ընտրական իրավունք ունեցող յուրաքանչյուր ոք:

2. Համայնքի ավագանու անդամ կարող է ընտրվել 21 տարին լրացած, տվյալ համայնքում առնվազն վերջին մեկ տարվա հաշվառում ունեցող, տեղական ինքնակառավարման մարմինների  ընտրությունների ժամանակ ընտրական իրավունք ունեցող յուրաքանչյուր ոք:

3. Համայնքի ղեկավարի եւ համայնքի  ավագանու անդամի թեկնածու չեն կարող գրանցվել սահմանադրական դատարանի անդամները, դատավորները, ոստիկանության, ազգային անվտանգության, հարկային, մաքսային ծառայությունների,  եւ դատախազության աշխատակիցները,  զինծառայողները:

ԳԼՈՒԽ 27.

ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՂԵԿԱՎԱՐԻ ԵՎ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԱՎԱԳԱՆՈՒ ԱՆԴԱՄԻ ԹԵԿՆԱԾՈՒՆԵՐ ԱՌԱՋԱԴՐԵԼԸ

Հոդված 138. Համայնքի ղեկավարի եւ համայնքի  ավագանու անդամի թեկնածուներ առաջադրելը

1. Համայնքի ղեկավարի եւ  համայնքի ավագանու անդամի թեկնածուները  առաջադրվում են ինքնաառաջադրման կարգով՝ համապատասխան տարածքային ընտրական հանձնաժողով այդ մասին ներկայացնելով դիմում:

2. Համայնքի ղեկավարի թեկնածուները  ներկայացնում են նաեւ  ընտրական գրավի մուծման անդորրագիր՝ մինչեւ 5000 ընտրող ունեցող համայնքներում համայնքի ղեկավարի թեկնածուն՝ նվազագույն աշխատավարձի 50-ապատիկի, 5000-ից ավելի ընտրող ունեցող համայնքներում համայնքի ղեկավարի թեկնածուն՝ նվազագույն աշխատավարձի 100-ապատիկի, չափով:

3. Համայնքի ղեկավար ընտրվելու, ինչպես նաեւ թեկնածուների օգտին տրված ձայների 5 տոկոսից ավելի ձայներ ստանալու դեպքերում թեկնածուի ընտրական գրավի գումարը վերադարձվում է: Ձայների 5 տոկոսից պակաս ստանալու դեպքում ընտրական գրավի գումարը փոխանցվում է պետական բյուջե։

4. Քաղաքացին ինքնաառաջադրման մասին դիմումում նշում է իր ազգանունը, անունը, ծննդյան տարեթիվը, ամիսը, ամսաթիվը, հաշվառման հասցեն, աշխատավայրը, պաշտոնը (զբաղմունքը) եւ կուսակցական պատկանելությունը։

5. Ինքնաառաջադրվող քաղաքացին դիմումին կից ներկայացնում է՝

1)  ընտրական գրավի գումարի վճարման անդորրագիրը.

2) տեղեկանք՝ վերջին մեկ տարում Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի հանդիսանալու մասին.

3) տեղեկանք՝ քվեարկության օրվանից առնվազն  մեկ տարի առաջ  տվյալ համայնքում հաշվառված լինելու մասին, իսկ Երեւան քաղաքի  տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների  ժամանակ՝ տեղեկանք քվեարկության օրվանից առնվազն  մեկ տարի առաջ  Երեւան քաղաքում հաշվառված լինելու մասին.

4) հայտարարագիր՝ իր սեփականության (ունեցվածքի) եւ վերջին մեկ տարում իր եւ իր ընտանիքի անդամների եկամուտների վերաբերյալ:

6. Սույն հոդվածի 5-րդ կետի 2)-րդ եւ 3)-րդ ենթակետերում նշված տեղեկանքները համայնքի ղեկավարի եւ ավագանու անդամի թեկնածու ինքնաառաջադրվող քաղաքացուն, Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով, տրամադրում է լիազորված պետական մարմինը՝ դիմելուց հետո՝ երեք օրվա ընթացքում։

7. Նշված փաստաթղթերն ինքնաառաջադրվող համայնքի ղեկավարի եւ ավագանու անդամի թեկնածուները ներկայացնում են անձամբ կամ իրենց լիազոր ներկայացուցչի միջոցով:

8. Համայնքի ղեկավարի թեկնածուն կարող է առաջադրվել միայն մեկ համայնքում: Ավագանու անդամի թեկնածուն կարող է առաջադրվել միայն մեկ ընտրատարածքում:

Հոդված 139. Համայնքի ղեկավարի  եւ համայնքի ավագանու անդամի  թեկնածուներին գրանցելը, գրանցումը մերժելը

1. Համայնքի ղեկավարի եւ համայնքի ավագանու անդամի թեկնածուները գրանցվում են տարածքային ընտրական հանձնաժողովի որոշմամբ։ Առաջադրված թեկնածուի գրանցման հարցը քննարկելիս հանձնաժողովի նիստին անձամբ ներկա գտնվելու իրավունք ունի առաջադրված թեկնածուն կամ նրա լիազոր ներկայացուցիչը։

2. Առաջադրված թեկնածուի գրանցումը տարածքային ընտրական հանձնաժողովը մերժում է, եթե՝

1) թեկնածու առաջադրված քաղաքացու վրա տարածվում են սույն օրենսգրքով նախատեսված սահմանափակումները.

2) գրանցման համար ներկայացված փաստաթղթերը ամբողջական չեն, թերի են կամ կեղծված են:

Համայնքի ղեկավարի եւ համայնքի ավագանու անդամի թեկնածու առաջադրված քաղաքացու գրանցման վերաբերյալ առարկություն լինելու դեպքում այն դրվում է քվեարկության: Գրանցումը մերժվում է տարածքային ընտրական հանձնաժողովի անդամների ձայների առնվազն երկու երրորդով ընդունված որոշմամբ: Առարկություն չլինելու դեպքում թեկնածուն համարվում է գրանցված: Համայնքի ղեկավարի  թեկնածուի  գրանցումը մերժելու դեպքում նրա ընտրական գրավի գումարը փոխանցվում է պետական բյուջե։

Հոդված 140. Համայնքի ղեկավարի եւ համայնքի ավագանու անդամի  թեկնածուների գրանցումը  անվավեր ճանաչելը

1. Համայնքի ղեկավարի եւ համայնքի ավագանու անդամի թեկնածուի գրանցումը անվավեր է ճանաչվում, եթե գրանցումից հետո հայտնի են դարձել փաստեր, որոնց ուժով՝

1) թեկնածուի վրա տարածվում են սույն օրենսգրքով նախատեսված սահմանափակումները.

2) առաջադրման կամ գրանցման համար ներկայացված փաստաթղթերը կեղծված են:

Համայնքի ղեկավարի եւ համայնքի ավագանու անդամի թեկնածուի գրանցումն անվավեր է ճանաչվում տարածքային ընտրական հանձնաժողովի անդամների ընդհանուր թվի ձայների առնվազն երկու երրորդով ընդունված որոշմամբ։ Թեկնածուի գրանցումն անվավեր ճանաչելու դեպքում նրա ընտրական գրավի գումարը եւ նախընտրական հիմնադրամում եղած միջոցները փոխանցվում են պետական բյուջե։

2. Համայնքի ղեկավարի եւ  համայնքի ավագանու անդամի թեկնածուի գրանցումը մերժելու կամ անվավեր ճանաչելու մասին տարածքային ընտրական հանձնաժողովի ընդունած որոշումը կարող է բողոքարկվել դատարան՝ որոշումն ընդունվելու օրվանից եռօրյա ժամկետում։ Համայնքի ղեկավարի եւ ավագանու անդամի թեկնածուի գրանցումը մերժելու կամ անվավեր ճանաչելու որոշումն անվավեր ճանաչելու մասին դատարանի որոշման հիման վրա նա ճանաչվում է գրանցված կամ վերագրանցված:

Հոդված 141. Համայնքի ղեկավարի եւ համայնքի ավագանու անդամի  թեկնածուների գրանցումն ուժը կորցրած ճանաչելը

1. Համայնքի ղեկավարի եւ համայնքի ավագանու անդամի թեկնածուի գրանցումն ուժը կորցրած է ճանաչվում, եթե նա՝

1) կորցրել է ընտրական իրավունքը.

2) ներկայացրել է դիմում ինքնաբացարկի մասին.

3) մահացել է.

4) խախտել է սույն օրենսգրքի 19-րդ հոդվածի 7-րդ կետով նախատեսված պահանջը.

5) խախտել է սույն օրենսգրքի 27-րդ հոդվածի 8-րդ կետով նախատեսված պահանջը:

2. Համայնքի ղեկավարի եւ համայնքի ավագանու անդամի թեկնածուն ինքնաբացարկի մասին դիմում կարող է տարածքային ընտրական հանձնաժողով ներկայացնել քվեարկությունից ոչ ուշ, քան 10 օր առաջ։

3. Համայնքի ղեկավարի եւ համայնքի ավագանու անդամի  թեկնածուի մահվան դեպքում նրա գրանցումն ուժը կորցրած է ճանաչվում, համայնքի ղեկավարի ընտրական գրավի գումարը փոխանցվում է ժառանգներին, իսկ նախընտրական հիմնադրամում մնացած միջոցները՝ պետական բյուջե։

Այլ  հիմքերով համայնքի ղեկավարի եւ ավագանու անդամի թեկնածուի գրանցումն ուժը կորցրած  ճանաչելու դեպքում  նրա ընտրական գրավի գումարն ու նախընտրական հիմնադրամում մնացած միջոցները փոխանցվում են պետական բյուջե։

ԳԼՈՒԽ 28.

ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՂԵԿԱՎԱՐԻ ԵՎ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԱՎԱԳԱՆՈՒ ԱՆԴԱՄԻ ԹԵԿՆԱԾՈՒՆԵՐԻ ԿԱՐԳԱՎԻՃԱԿԸ

Հոդված 142. Համայնքի ղեկավարի   թեկնածուների իրավահավասարությունը, համայնքի ավագանու անդամի թեկնածուների  իրավահավասարությունը

1. Համայնքի ղեկավարի թեկնածուներն ունեն  իրենց կարգավիճակից բխող հավասար իրավունքներ եւ պարտականություններ։

2. Համայնքի ավագանու անդամի թեկնածուներն ունեն իրենց կարգավիճակից բխող  հավասար իրավունքներ եւ պարտականություններ։

Հոդված 143. Համայնքի ղեկավարի եւ համայնքի ավագանու անդամի թեկնածուների գործունեության երաշխիքները

Համայնքի ղեկավարի եւ համայնքի ավագանու անդամի թեկնածուները կարող են կալանավորվել տարածքային ընտրական հանձնաժողովի համաձայնությամբ: Տարածքային ընտրական հանձնաժողովը նշված հարցի վերաբերյալ   որոշում է ընդունում հանձնաժողովի անդամների ընդհանուր թվի ձայների առնվազն երկու երրորդով:

ԳԼՈՒԽ 29.

ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՂԵԿԱՎԱՐԻ ԵՎ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԱՎԱԳԱՆՈՒ ԱՆԴԱՄԻ ԹԵԿՆԱԾՈՒՆԵՐԻ ՆԱԽԸՆՏՐԱԿԱՆ ՔԱՐՈԶՉՈՒԹՅՈՒՆԸ

Հոդված 144. Համայնքի ղեկավարի եւ համայնքի ավագանու անդամի թեկնածուների նախընտրական հիմնադրամը

1. Նախընտրական քարոզչություն իրականացնելու համար համայնքի ղեկավարի եւ համայնքի ավագանու անդամի թեկնածուն իր կամ իր լիազոր ներկայացուցչի անունով կարող է հիմնել նախընտրական հիմնադրամ, որը ձեւավորվում է սույն օրենսգրքի 27-րդ հոդվածում նշված կամավոր մուծումներից: Յուրաքանչյուր   թեկնածու իր նախընտրական հիմնադրամ կարող է մուծումներ կատարել  նվազագույն  աշխատավարձի 1000-ապատիկի   չափով:  Յուրաքանչյուր ֆիզիկական անձ թեկնածուի նախընտրական հիմնադրամ կարող է կատարել նվազագույն աշխատավարձի մինչեւ 25-ապատիկի, իսկ յուրաքանչյուր իրավաբանական անձ՝ մինչեւ 150-ապատիկի չափով կամավոր մուծում։

2. Համայնքի ղեկավարի եւ համայնքի ավագանու անդամի թեկնածուները նախընտրական քարոզչություն իրականացնելու համար իրավունք ունեն օգտագործել միայն իրենց նախընտրական հիմնադրամների միջոցները։

3. Ավագանու անդամի  նախընտրական  քարոզչության նպատակով կատարվող  ծախսերը չեն կարող  գերազանցել նվազագույն  աշխատավարձի 2000-ապատիկի չափով իսկ  համայնքի  ղեկավարը  նվազագույն  աշխատավարձի 5000-ապատիկի  չափով  գումար:

Հոդված 145. Նախընտրական քարոզչությունը

1. Տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններում նախընտրական քարոզչությունն իրականացվում է սույն օրենսգրքի 18-24-րդ հոդվածներով սահմանված կարգով եւ ժամկետներում։

ԳԼՈՒԽ 30.

ՔՎԵԱԹԵՐԹԻԿՆԵՐԸ։ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐԻ ԱՄՓՈՓՈՒՄԸ

Հոդված 146. Քվեաթերթիկները

1. Համայնքի ղեկավարի եւ համայնքի ավագանու անդամի թեկնածուների ընտրություններն անցկացվում են առանձին քվեաթերթիկներով։

2. Համայնքի ղեկավարի թեկնածուի ընտրության քվեաթերթիկում նշվում են թեկնածուների ազգանունները, անունները  եւ  հայրանունները, ազգանվան այբբենական հերթականությամբ: Համայնքի ղեկավարի եւ  համայնքի  ավագանու անդամների ընտրության քվեաթերթիկները պատրաստվում են տարածքային ընտրական հանձնաժողովի պատվերով: Տարածքային ընտրական հանձնաժողովը քվեարկության նախորդ օրը քվեաթերթիկները տրամադրում է տեղամասային ընտրական հանձնաժողովներին:Քվեաթերթիկները պետք է լինեն միեւնույն գույնի։

3. Համայնքի ավագանու անդամի ընտրության քվեաթերթիկում նշվում են թեկնածուների ազգանունները, անունները  եւ  հայրանունները, ազգանվան այբբենական հերթականությամբ: Քվեաթերթիկները պետք է լինեն միեւնույն գույնի եւ տարբերվեն համայնքի ղեկավարի ընտրության քվեաթերթիկների գույնից։

Հոդված 147. Համայնքի ղեկավարի  ընտրության արդյունքներն ամփոփելը

1. Տարածքային ընտրական հանձնաժողովը տեղամասերում քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ արձանագրությունների հիման վրա քվեարկության ավարտից հետո` ոչ ուշ, քան 18 ժամվա ընթացքում, սույն հոդվածի պահանջներին համապատասխան` ամփոփում է տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների նախնական արդյունքները եւ արձանագրությամբ վավերացնում այն:

2. Դատարանում կամ տարածքային ընտրական հանձնաժողովում տեղամասերում քվեարկության արդյունքների հետ կապված բողոք լինելու դեպքում քվեարկության օրվանից ոչ ուշ, քան 5 oր հետո, հիմք ընդունելով տեղամասերում քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ արձանագրությունները, դատարանների վճիռներն ու տարածքում կատարված վերահաշվարկների արդյունքները, տարածքային ընտրական հանձնաժողովը ամփոփում է ընտրությունների արդյունքները եւ արձանագրությամբ վավերացնում այն:

Մինչեւ   քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ արձանագրություն կազմելը տարածքային ընտրական հանձնաժողովը     քննարկում է  քվեարկության եւ քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ տրված բողոքները:

Տարածքային ընտրական հանձնաժողովը ամփոփելով համայնքի ղեկավարի ընտրությունների արդյունքները  ընդունում է հետեւյալ որոշումներից մեկը՝

1)  համայնքի ղեկավար ընտրվելու մասին.

2)  համայնքի ղեկավարի ընտրությունն անվավեր ճանաչելու մասին.

3)  համայնքի ղեկավարի ընտրությունը չկայացած ճանաչելու մասին:

2. Համայնքի ղեկավար ընտրված է համարվում այն թեկնածուն, որն ստացել է առավելագույն »կողմ« ձայներ։ Եթե քվեարկվել է մեկ թեկնածու, ապա նա ընտրված է համարվում, եթե ստացել է մասնակիցների ձայների կեսից ավելին:

Թեկնածուների  ձայների հավասարության դեպքում համայնքի ղեկավարը որոշվում  է ՀԿԸՀ-ի կողմից սահմանված վիճակահանությամբ:

3. Համայնքի ղեկավարի թեկնածուի ընտրությունն անվավեր է ճանաչվում, եթե՝

1)  ձայների քանակի վրա ազդող անճշտությունների չափը բացառում է ընտրված թեկնածուին պարզելու հնարավորությունը,

2) ընտրությունների նախապատրաստման եւ անցկացման ընթացքում տեղի են ունեցել սույն օրենսգրքի այնպիսի խախտումներ, որոնք կարող էին ազդել ընտրությունների արդյունքների վրա կամ հնարավորություն չեն տալիս պարզելու քվեարկության իրական արդյունքները:

4. Համայնքի ղեկավարի ընտրությունն անվավեր ճանաչվելու դեպքում ընտրությունից 14 օր հետո, սույն օրենսգրքով սահմանված կարգով եւ թեկնածուների նույն կազմով, անցկացվում է վերաքվեարկություն:

5. Համայնքի ղեկավարի ընտրությունը համարվում է չկայացած, եթե՝

1) քվեարկված մեկ թեկնածուն չի ստացել ընտրվելու համար անհրաժեշտ թվով ձայներ.

2) ընտրված թեկնածուն մահացել է մինչեւ ընտրության արդյունքներն ամփոփելը.

3) վերաքվեարկության արդյունքում համայնքի ղեկավարի ընտրությունները  անվավեր են ճանաչվել:

6. Տարածքային ընտրական հանձնաժողովի նախագահը համայնքի ղեկավարի  ընտրության մասին որոշումն ընդունելուց հետո՝ երկու ժամվա ընթացքում, հաղորդագրություն է ուղարկում Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով եւ համապատասխան մարզպետին:

7. Համայնքի ղեկավարի ընտրության արդյունքների վերաբերյալ տարածքային ընտրական հանձնաժողովի որոշումը կարող է բողոքարկվել   այն ընդունելուց հետո՝ 3 օրվա ընթացքում։

8. Համայնքի ղեկավարի ընտրությունը դատարանի որոշմամբ անվավեր ճանաչվելու դեպքում , 14 օր հետո, սույն օրենսգրքով սահմանված կարգով եւ թեկնածուների նույն կազմով, անցկացվում է վերաքվեարկություն:

9. Թեկնածուների նույն կազմով վերաքվեարկություն կարող է անցկացվել միայն մեկ անգամ:

Հոդված 148. Համայնքի ավագանու անդամի ընտրության արդյունքներն ամփոփելը

1. Տարածքային ընտրական հանձնաժողովը տեղամասերում քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ արձանագրությունների հիման վրա քվեարկության ավարտից հետո` ոչ ուշ, քան 18 ժամվա ընթացքում, սույն հոդվածի պահանջներին համապատասխան` ամփոփում է ավագանու ընտրությունների նախնական արդյունքները եւ արձանագրությամբ վավերացնում այն:

2. Դատարանում կամ տարածքային ընտրական հանձնաժողովում տեղամասերում քվեարկության արդյունքների հետ կապված բողոք լինելու դեպքում քվեարկության օրվանից ոչ ուշ, քան 5 oր հետո, հիմք ընդունելով տեղամասերում քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ արձանագրությունները, դատարանների վճիռներն ու տարածքում կատարված վերահաշվարկների արդյունքները, տարածքային ընտրական հանձնաժողովը ամփոփում է ընտրությունների արդյունքները եւ արձանագրությամբ վավերացնում այն:

Մինչեւ   քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ արձանագրություն կազմելը տարածքային ընտրական հանձնաժողովը     քննարկում է  քվեարկության եւ քվեարկության արդյունքների վերաբերյալ տրված բողոքները:

3. Արձանագրությունը վավերացնելուց հետո այդ արդյունքների հիման վրա  տարածքային ընտրական հանձնաժողովն ընդունում է որոշում ընտրության արդյունքների վերաբերյալ:

4. Տարածքային ընտրական հանձնաժողովի նախագահը հրապարակում է կազմված արձանագրությունը, արձանագրության եւ ընդունած որոշումների օրինակները պաշտոնապես ուղարկում Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով:

5. Տարածքային  ընտրական հանձնաժողովը տեղամասային ամփոփիչ արձանագրությունների հիման վրա ամփոփում է  համայնքի ավագանու անդամների ընտրության արդյունքները ե ընդունում հետեւյալ որոշումներից մեկը՝

1) համայնքի ավագանու անդամներ ընտրվելու մասին.

2) համայնքի ավագանու անդամների ընտրությունն անվավեր ճանաչելու մասին.

3) համայնքի ավագանու անդամների ընտրությունը չկայացած ճանաչելու մասին:

6. Համայնքի ավագանու անդամների ընտրության արդյունքներն ամփոփվում են ըստ սույն օրենսգրքի 116-րդ հոդվածի 3-րդ կետում նշված բազմամանդատ   ընտրատարածքների:

7. Համայնքի ավագանու անդամների ընտրությունները կարող են անվավեր կամ չկայացած ճանաչվել ըստ 116-րդ հոդվածի 3-րդ կետում նշված բազմամանդատ ընտրատարածքների:

8. Տվյալ բազմամանդատ   ընտրատարածքում ընտրված են համարվում առավելագույն »կողմ« ձայներ ստացած՝ համայնքի ավագանու առաջին 5 թեկնածուները:

9. Համայնքի ավագանու անդամների  ընտրությունն անվավեր է ճանաչվում, եթե

1)  ձայների քանակի վրա ազդող անճշտությունների չափը բացառում է ընտրված թեկնածուին պարզելու հնարավորությունը,

2)  ընտրությունների նախապատրաստման եւ անցկացման ընթացքում տեղի են ունեցել սույն օրենսգրքի այնպիսի խախտումներ, որոնք կարող էին ազդել ընտրությունների արդյունքների վրա կամ հնարավորություն չեն տալիս պարզելու քվեարկության իրական արդյունքները:

10. Համայնքի ավագանու անդամների ընտրությունն անվավեր ճանաչվելու դեպքում ընտրությունից 14 օր հետո, սույն օրենսգրքով սահմանված կարգով եւ թեկնածուների նույն կազմով, անցկացվում է վերաքվեարկություն:

11. Համայնքի ավագանու անդամների  ընտրությունը համարվում է չկայացած, եթե վերաքվեարկության արդյունքում առկա են համայնքի ավագանու անդամի ընտրությունն անվավեր ճանաչելու հիմքեր: Համայնքի ավագանու անդամների ընտրությունը դատարանի որոշմամբ անվավեր ճանաչվելու դեպքում որոշումն օրինական ուժի մեջ մտնելուց 14 օր հետո, սույն օրենսգրքով սահմանված կարգով եւ թեկնածուների նույն կազմով, անցկացվում է վերաքվեարկություն:

12. Համայնքի ավագանու անդամների  ընտրության արդյունքում ձայների հավասարության դեպքում մանդատների բաշխումը կատարվում է վիճակահանությամբ՝ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով:

13. Տարածքային ընտրական հանձնաժողովի նախագահը համայնքի ավագանու անդամների ընտրության մասին որոշումն ընդունելուց հետո՝ երկու ժամվա ընթացքում, հաղորդագրություն է ուղարկում Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով եւ համապատասխան մարզպետին:

14. Համայնքի ավագանու անդամների ընտրության արդյունքների վերաբերյալ տարածքային ընտրական հանձնաժողովի որոշումը կարող է բողոքարկվել դատարան՝ այն ընդունվելուց հետո՝ 3 օրվա ընթացքում:

15. Թեկնածուների նույն կազմով վերաքվեարկություն կարող է անցկացվել միայն մեկ անգամ:

ՄԱՍ 3.

ԳԼՈՒԽ 31.

ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆԸ ՍՈՒՅՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔԻ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐԸ ԽԱԽՏԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ

Հոդված 149. Պատասխանատվությունը սույն օրենսգրքի դրույթները խախտելու համար

1. Ընտրական օրենսդրության խախտումն առաջացնում է պատասխանատվության՝  Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

ՄԱՍ  4.

ԱՆՑՈՒՄԱՅԻՆ ԵՎ ԵԶՐԱՓԱԿԻՉ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ.

ԳԼՈՒԽ 32.

 ԱՆՑՈՒՄԱՅԻՆ ԵՎ ԵԶՐԱՓԱԿԻՉ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ.

Հոդված 150. Հանձնաժողովների ձեւավորումը

1. Սույն օրենսգրքի ուժի մեջ մտնելու պահից, ոչ շուտ, քան 20 եւ ոչ ուշ, քան 30 օրվա ընթացքում ՀՀ կառավարության կողմից սահմանված օրերին,  ՀՀ Ազգային ժողովի  խմբակցությունները  նշանակում են  Կենտրոնական եւ տարածքային ընտրական հանձնաժողովների երկուական անդամներ:

2. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովները սույն օրենսգրքով սահմանված կարգով ձեւավորվում են  տարածքային ընտրական հանձնաժողովների ձեւավորումից ոչ ուշ քան 30 օրվա ընթացքում:
 

Հոդված 151. Եզրափակիչ դրույթներ

1. Սույն օրենսգիրքն ուժի մեջ մտնելու պահից ուժը կորցրած ճանաչել՝ ՀՀ Ընտրական օրենսգիրքը՝ ընդունված 1999 թվականի փետրվարի 5-ին եւ դրանում կատարված լրացումներն ու փոփոխությունները:

Հոդված 152.    Ընտրությունների նշանակման օրվանից հետո սույն օրենսգրքում  կատարված տվյալ ընտրություններին  վերաբերվող  փոփոխություններն ու լրացումները ուժի մեջ են մտնում,  այդ ընտրությունների արդյունքների պաշտոնական հրապարակումից հետո:
 
 

Հիմնավորում

Ընտրական օրենսգրքի նախագծի սույն տարբերակը լրամշակված է «Ժողովրդավարություն» ՀԿ կողմից` հաշվի առնելով նախորդ` 2006թ. մարտի 13-ին ներկայացված Ազգային ժողովրդավարական կուսակցության տարբերակի մասնագիտական եւ հասարակական քննարկումների արդյունքում կատարված առաջարկությունները:

Հայաստանի Հանրապետությունում ժողովորդավարական ընտրությունների անցկացմանը խոչնդոտող տասնյակ գործոնների  շարքում`  /պետությունից անկախ  հեռարձակվող զանգվածային լրատվամիջոցների, ժողովրդավարական ավանդույթների,  քաղաքացիական հասարակության բացակայությունը,      ընտրությունների արդյունքների վրա վարչական եւ ֆինանսական ռեսուրսների վճռորոշ ազդեցությունը, ընտրությունները ժողովրդավարական ինստիտուտից առանձին մարդկանց կամ խմբերի անձնական հետաքրքրություններն ու շահերը սպասարկող ինստիտուտի վեր ածվելը,  ընտրական կուլտուրայի մակարդակի ցածր լինելը, ժողովրդավարական ընտրությունների անցկացումը ապահովող օժանդակ իրավունքների ոչ պատշաճ մակարդակի վրա գտնվելը, ընտրությունների ընթացքում խախտումներ թույլ տված անձանց անպատիժ թողնելը,  եւ այլն/ առանձնահատուկ  տեղ է  զբաղեցնում ընտրական օրենսգիրքը:

Ընտրական օրենսգրքում  առկա  թերություններից պետք է  առանձնացնել ընտրական հանձնաժողովների ձեւավորման կարգը, որի պայմաններում  ապահովված չէ  հանձնաժողովների հավասարակշռվածությունը, անաչառությունն ու անկողմանակալությունը:  Իշխանությունները  հանձնաժողովների  ձեւավորման սահմանված կարգի պայմաններում գրեթե անսահմանափակ հնարավորություն են ունենում զեղծարարություններ կատարելու եւ անպատիժ մնալու համար:

Ընտրական օրենսգիրքը  լիարժեքորեն չի երաշխավորում հավասարության   սկզբունքը.  ընտրությունների ընթացքում պետական  ու տեղական  ինքնակառավարման մարմինների ռեսուրսներով  այս կամ այն  քաղաքական ուժին աջակցելը  մեր ընտրություններն ուղեկցող  սովորական  երեւույթներ են դարձել: Ընտրությունների ընթացքում,  այն, ինչ մատչելի է  որոշ թեկնածուների, դառնում է  անհասանելի հատկապես ընդդիմադիր   կուսակցությունների եւ թեկնածուների համար:

Նախընտրական քարոզչության փուլում  իրենց լրատվական հաղորդումների անվան տակ, հատկապես հեռարձակվող լրատվամիջոցները, ակհնհայտորեն միակողմանի քարոզչություն կամ հակաքարոզչություն են իրականացնում:

Ընտրական օրենսգիրքը պատշաճ երաշխիքներ չի ստեղծում ֆինանսական  միջոցների օգտագործման  վերահսկելիությունը ապահովելու, դրանով իսկ ընտրությունների արդյունքների վրա  ֆինանսական միջոցների ազդեցությունը  նվազեցնելու հարցում:

Ընտրական օրենսգրքով  սահմանված  ԱԺ  պատգավամավորների ընտրության ընտրական համակարգը  չի երաշխավորում  Ազգային ժողովում կայուն մեծամասնության ձեւավորումը:

Երաշխավորված չէ նաեւ քվեարկության եւ  քվեարկության արդյունքների  ամփոփման ընթացքում  խախտումների բացառումը:

Բացի այդ ընտրական օրենսգիրքը պարունակում է մի շարք ներքին հակասություններ, ինչպես նաեւ  հակասություններ  ՀՀ գործող  այլ օրենքների հետ:

Ընտրկան օրենսգրքում առկա են նաեւ   օրենսդրական տեխնիկայի կանոնների որոշ խախտումներ:

Լրամշակված նախագծում լուծված են այս եւ մի շարք այլ հարցեր: