Հոդված 1. Օրենքի կարգավորման առարկան

Սույն օրենքը կարգավորում է մեղվաբուծության բնագավառի կառավարման, մեղվաբուծական մթերքների արտադրության հետ կապված հարաբերությունները, սահմանում է Հայաստանի Հանրապետությունում մեղրատու մեղուների բուծման, խնամքի, գյուղատնտեսական էնտոմոֆիլ բույսերի փոշոտման համար այդ մեղուների օգտագործման, մեղվաբուծական մթերքների ստացման, մեղրատու մեղուների պահպանման եւ անասնաբուժական սպասարկման ապահովմանն ուղղված գործունեության իրավական հիմքերը:

ԳԼՈՒԽ 1

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

Հոդված 2. Սույն օրենքում օգտագործվող հիմնական հասկացությունները

Սույն օրենքում օգտագործվում են հետեւյալ հիմնական հասկացությունները.

մեղվաբուծություն ` մեղրատու մեղուների բուծումը, խնամքը, դրանց օգտագործումը գյուղատնտեսական էնտոմոֆիլ բույսերի փոշոտման, մեղվաբուծական մթերքների եւ հումքի ստացման համար.

մեղվաբույծ ` մեղվաբուծությամբ զբաղվող ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձ.

մեղվաընտանիք ` միեւնույն մեղվափեթակում կամ  փչակում (բնում) ապրող մեղրատու մեղուների ընտանիք, որը կազմված է աշխատավոր մեղուներից, բոռերից (արու մեղուներից) եւ մայր մեղվից.

փեթակ ` մարդու կողմից պատրաստված շինություն մեղվաընտանիքի կենսագործունեության ապահովման համար.

մեղվանոց ` մեղվաընտանիքների ամբողջություն, որն ապահովված է մեղվաբուծությամբ զբաղվելու համար անհրաժեշտ գույքով եւ պարագաներով.

ամրակայված (ստացիոնար) մեղվանոց ` ամբողջ տարին նույն տեղում գտնվող մեղվանոց.

գյուղատնտեսական էնտոմոֆիլ ` մշակաբույսերի տարածքների շրջակայք տեղափոխված ժամանակավոր մեղվանոց.

էկոլոգիական մեղվանոց ` էկոլոգիապես մաքուր մեղվաբուծական մթերք արտադրելու համար գյուղատնտեսության բնագավառի պետական կառավարման լիազորված մարմնի (այսուհետ` լիազոր մարմին) սահմանած պահանջները բավարարող եւ հավաստագրված մեղվանոց.

տոհմային մեղվանոց ` ծագումով եւ հատկանիշներով տոհմային մեղվանոցներին ներկայացվող պահանջներին համապատասխանող մեղվանոց.

մեղուների պարս ` բնական պայմաններում մեղուների բազմացման ձեւ, ձագատվության ճանապարհով հիմնական մեղվաընտանիքից ինքնուրույնաբար ձեւավորված նոր ընտանիք.

մեղվաբուծական մթերք ` մեղրատու մեղուների ստեղծած  արտադրանքը (մեղր, մեղվամոմ, ակնամոմ, մայրակաթ, մեղվի թույն, ծաղկափոշի, մեղուների պարսեր եւ այլն), ինչպես նաեւ հենց մեղրատու մեղուները.

մոմաթերթ ` մեղրահացի կառուցման համար հատուկ մշակման ենթարկված մեղվամոմի շերտեր.

մեղրատու մեղուների ցեղ ` բնակլիմայական որոշակի պայմաններում բնական ընտրության ճանապարհով ձեւավորված, սերնդեսերունդ փոխանցվող հատկանիշների որոշակի ամբողջությամբ օժտված մեղվաընտանիքների խումբ.

մեղրատու մեղուների պոպուլյացիա ` մեղրատու մեղուների տեսակի շրջանակում ձեւավորված մեղվաընտանիքների ամբողջություն, որը ձեւավորվել է որոշակի տարածքում եւ ունի ընդհանուր գենոֆոնդ.

մեղվանոցի անձնագիր ` լիազորված մարմնի կողմից սահմանված ձեւի անձնագիր.

սերտիֆիկացման մարմին ` էկոլոգիական արտադրանքի սերտիֆիկացման գործունեություն իրականացնող հավատարմագրված իրավաբանական անձ.

էնտոմոֆիլ բույսեր `  միջատների կողմից փոշոտվող բույսեր.

մեղրաբերքի աղբյուրներ ` մեղրատու մեղուների բնական սնունդ` նեկտար եւ ծաղկափոշի արտադրող բույսեր, որոնք ապահովում են մեղրաբերքը:

Հոդված 3. Մեղվաբուծության մասին օրենսդրությունը

1. Մեղվաբուծության ոլորտի հարաբերությունները կարգավորվում են Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ, Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքով, սույն օրենքով եւ այլ օրենքներով:

2. Եթե Հայաստանի Հանրապետության վավերացրած միջազգային պայմանագրերում սահմանվում են այլ նորմեր, քան նախատեսված են Հայաստանի Հանրապետության օրենքներով, ապա կիրառվում են այդ նորմերը:

Հոդված 4. Մեղվաբուծության ոլորտում գործունեություն իրականացնող սուբյեկտները

1. Մեղվաբուծության ոլորտում գործունեություն իրականացնող սուբյեկտներն են մեղվաբուծությամբ զբաղվող ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձինք:

Հոդված 5. Մեղվաընտանիքների եւ մեղվանոցների քանակը, հաշվառումն ու գրանցումը

1. Ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանց համար մեղվաընտանիքների եւ մեղվանոցների թիվը չի սահմանափակվում, բացառությամբ սույն հոդվածի երկրորդ մասով նախատեսված դեպքի:

2. Հայաստանի Հանրապետության քաղաքային համայնքներում ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանց համար  լիազորված մարմինը կարող է սահմանել մեղվաընտանիքների եւ մեղվանոցների առավելագույն թիվը` ելնելով մեղրատու մեղուների խնամքի պայմաններից, անասնաբուժասանիտարական եւ քաղաքաշինական կանոններից:

3. Անասնաբուժասանիտարական կանոնները սահմանում է առողջապահության բնագավառի պետական լիազորված մարմինը:

Հոդված 6. Մեղվանոցների տեղաբաշխումը

1. րավաբանական եւ ֆիզիկական անձինք մեղվանոցները տեղադրում են  սահմանված կարգով հատկացված հողատարածքներում`  պահպանելով համապատասխան  անասնաբուժասանիտարական եւ մեղրատու մեղուներին պահելու կանոնները: Մեղվանոցները տեղադրվում են առողջապահական, կրթական, մշակութային եւ այլ հաստատություններից քաղաքացիների համար անվտանգ` առնվազն 0.5 կիլոմետր հեռավորության վրա:

2. Մեղվանոցները տեղադրվում են աղբանոցներից, թափոնների մաքրման, հավաքման, վերամշակման եւ օգտագործման (օգտահանման) օբյեկտներից, աղտոտված ջրամբարներից եւ այդօրինակ այլ տարածքներից առնվազն 3 կիլոմետր հեռավորության վրա: Այդ պահանջը չի կիրառվում մեղուների ձմեռացման դեպքում: Մեղվանոցները տեղադրվում են` հաշվի առնելով մեղրատու բույսերի աշխարհագրական դիրքը, որպեսզի մեղուները հնարավորինս չթռչեն բանուկ փողոցների, ճանապարհների,  կենդանիների քշելու ( տանելու) ուղիների, առողջապահական, կրթական, մշակութային եւ այլ հաստատությունների տարածքների, մարդկանց հանգստի կամ բնակվելու եւ մարդկանց կուտակումների վայրերի վրայով:

Հոդված 7. Մեղվաընտանիքների տեղափումը

1. Մեղվաընտանիքների տեղափոխումն իրականացվում է լիազոր մարմնի համապատասխան պետական տեսչության (այսուհետ` տեսչություն) նշած երթուղիներով` անասնաբուժական ուղեկցող փաստաթղթերի առկայությամբ:

2. Փեթակի գերջերմացման եւ օդի խոնավության կտրուկ բարձրացման հետեւանքով մեղվաընտանիքների անկումը  կանխելու նպատակով  ճանապարհային ոստիկանությանը արգելվում է մեղվի փեթակներ տեղափոխող  տրանսպորտային միջոցները 15 րոպեից կանգնեցնել, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ դա պայմանավորված է տրանսպորտային միջոցների տեխնիկական վիճակով, վարորդը գտնվում է հետախուզման մեջ, վարորդի արարքում առկա են Հայաստանի Հանրապետության  քրեական օրենսգրքով նախատեսված հանցակազմին բնորոշ հատկանիշներ, վարորդը չունի մեքենա վարելու իրավունք կամ կատարել է այնպիսի արարք, որը, Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության համաձայն նրան զրկում է մեքենա վարելու իրավունքից, եթթե վարորդը կատարել է այնպիսի արարք, որը հիմք է տալիս մեքենան բերման ենթարկելու տուգանային հրապարակ:

3. Սույն հոդվածի 2-րդ մասում նշված երկրորդ, երրորդ, չորրորդ եւ հինգերորդ հիմքերի առկայության դեպքերում մեղվաընտանիքների անկումը կանխելու նպատակով մեղվաընտանիքների փոխադրումն իրականացնում է ճանապարհային ոստիկանության տեսուչւ:

4. Որպես շարժական մեղվանոց օգտագործվող կցասայլերը, հենահարթակները, տաղավարները համարվում են գյուղատնտեսական տեխնոլոգիական սարքավորումներ:

Հոդված 8. Տոհմային մեղվանոցները

1. Տոհմային մեղվանոցները տեղակայվում են այնպիսի տարածքներում, որտեղ ութ ամսվա ընթացքում 3 կիլոմետր շառավղով չեն ախտորոշվել ակարոս, ամերիկյան փտախտ, եվրոպական փտախտ, նոզեմատոզ եւ վարրոատոզ հիվանդությունները:

2. Այլ վայրերից կամ մեղվանոցներից բերված տոհմային մեղվաընտանիքները մեկ տարի պահվում են կարանտինի մեջ:

3. Յուրաքանչյուր տարի առնվազն երկու անգամ տոհմային մեղվանոցները եւ բերված տոհմային մեղվաընտանիքները ակտիվ թռիչքից հետո եւ մեղուների սերնդի ակտիվ բազմացման շրջանում մեղվաբույծի մասնակցությամբ ուսումնասիրվում են տեսչության կողմից եւ վերցվում են համապատասխան նմուշներ` հիվանդությունների առկայությունը պարզելու նպատակով:

 4. Տոհմային մեղվանոցների սեփականատերերը կամ պատասխանատու անձինք պարտավոր են`

ա) այլ վայրերից կամ մեղվանոցներից բերված տոհմային մեղվաընտանիքների մասին եւ տոհմային կամ շրջակայքում գտնվող այլ մեղվանոցներում մեղուների վարակիչ հիվանդությունների կասկածի դեպքում անհապաղ տեղեկացնել անասնաբուժական ծառայությանը.

բ) մեղվանոց չբերել այլ մեղուներ (այդ թվում մեղվի սերունդ) կամ մեղվաբուծական մթերք վարակված կամ անհայտ կարգավիճակի մեղվանոցներից:

Հոդված 9. Էկոլոգիական մեղվանոցները

1. Էկոլոգիական մեղվաբուծությամբ մեղվաբույծները զբաղվում են կամավոր, իսկ էկոլոգիական մեղվանոցները հավաստագրվում են լիազորված մարմնի սահմանած կարգով:

2. Էկոլոգիական մեղվաբուծությունը համապատասխանում է էկոլոգիական գյուղատնտեսության սկզբունքներին:

3. Էկոլոգիական մեղվանոցները տեղադրվում են էկոլոգիական մեթոդներով աճեցվող մշակաբույսերի կամ վայրի` բնական բուսածածկով տարածքներում, որտեղ առկա են բավարար քանակի բնական նեկտարի, մեղրացողի եւ ծաղկափոշու պաշար, ինչպես նաեւ ջուր: Էկոլոգիական մեղվանոցները տեղադրվում են այնպես, որ 4 կիլոմետր շառավղով տարածքները լինեն էկոլոգիական կամ վայրի բնական եւ որտեղ առնվազն երկու տարի չեն կիրառվել հերբիցիտներ կամ պեստիցիդներ: Լիազորված մարմինը ոչ էկոլոգիական, սակայն ցածր ռիսկային տարածքների վրա կարող է թույլատրել մեղվանոցների տեղադրումը նշված շառավղում, եթե այնտեղ չեն օգտագործվել տեստիցիդներ: Չորս կիլոմետրանոց տարածությունը պահպանվում է նաեւ քաղաքներից, ավտոմայրուղիներից, արդյունաբերական օբյեկտներից, աղբանոցներից եւ աղբը այրելու վայրերից:

4. Փեթակները եւ մոմաթերթի շրջանակները պատրաստվում են բնական նյութերից, իսկ մոմաթերթերը` էկոլոգիական մեղվամոմից:

5. Էկոլոգիական նոր մեղվաընտանիքները կազմավորվում են առկա մեղվանոցից ձագեր վերցնելով եւ նոր ընտանիք կազմելով կամ այլ էկոլոգիական միավորներից դրանց ձեռքբերմամբ: Մեղվաընտանիքները թարմացնելու համար թույլատրվում է օգտագործել մինչեւ 10 տոկոս ոչ էկոլոգիական  մայր մեղուներ եւ պարսեր, եթե դրանք տեղադրվում են էկոլոգիական մոմաթերթերի վրա: Եթե մեղվաբույծը նույն տարածքի վրա մի քանի մեղվանոց ունի, ապա բոլորը պետք է լինեն էկոլոգիական: Յուրաքանչյուր արտադրական փուլի վերջում ձմռան ամիսների համար փեթակներում թողնվում է մեղրի ու ծաղկափոշու որոշակի պաշար:  Թույլատրվում է մեղուներին արհեստականորեն կերակրել, եթե դրանց գոյությունը վտանգված է կլիմայական անբարենպաստ պայմանների պատճառով: Արհեստական կերը պատրաստվում է էկոլոգիական մեղրից (գերադասելի է, որ դա լինի նույն մեղվանոցի արտադրանքը): Սերտիֆիկացման մարմինը կարող է թույլատրել մեղրի փոխարեն օգտագործել էկոլոգիական եղանակով արտադրված շաքարի օշարակ կամ մաթ, եթե տվյալ կլիմայական պայմաններում մեղրը բյուրեղանում է: Արհեստական կերակրումը կատարվում է մեղրի վերջին բերքահավաքի եւ նեկտարի ու մեղրացողի հաջորդ սեզոնի սկսվելուց 15 օր առաջ ընկած ժամանակահատվածում: Մեղվաբույծները կատարում են համապատասխան գրանցում մեղուներին տրված կերի տեսականու քանակի եւ տրման ժամկետի վերաբերյալ:

6. Էկոլոգիական մեղվանոցներում մեղուների բուժման համար օգտագործվում են ֆիտոթերապեւտիկ կամ հոմեոպատիկ պատրաստուկներ: Եթե դրանց բուժիչ ազդեցությունը բավարար չէ, եւ վտանգված է մեղվաընտանիքի գոյությունը, ապա անասնաբույժի պատասխանատվությամբ թույլատրվում է օգտագործել ալլոպաթիկ դեղամիջոցներ: Մեղուների բուժման համար թույլատրվում է միջամտություն` գոլորշիով  եւ (կամ) բաց կրակով (բոցով):

7. Անցումային շրջանում մոմաթերթերը փոխարինվում են էկոլոգիական մեթոդներով ստացված մոմաթերթերով: Եթե մոմաթերթերը մեկ տարվա ընթացքում հնարավոր չէ փոխարինել էկոլոգիականով, ապա սերտիֆիկացման կամ լիազորված մարմինը կարող է երկարաձգել անցումային շրջանի ժամկետը: Սերտիֆիկացման մարմինը կարող է թույլատրել ոչ էկոլոգիական մոմաթերթերի օգտագործումը, եթե դրանք վերցվել են այնպիսի տեղերից, որտեղ արգելված նյութեր չեն օգտագործվել: Եթե փեթակներում նախկինում արգելված նյութեր չեն օգտագործվել, ապա մոմաթերթերը կարելի է չփոխել:

8. Մեղվաբուծական մթերքը որպես էկոլոգիական կարող է վաճառվել այն դեպքում, եթե սույն օրենքում նշված պահանջները պահպանվել են առնվազն մեկ տարի:

9. Էկոլոգիական մեղվաբուծության համար մեղուների տոհմի ընտրության ժամանակ ուշադրություն է դարձվում տեղի պայմաններին դրանց հարմարվողականությանը, կենսունակությանը եւ հիվանդությունների նկատմամբ դիմացկունությանը:

Հոդված 10. Մեղվանոցների ստուգումը

1. Տարվա ընթացքում մեղվաբույծը պարբերաբար ստուգում է մեղվաընտանիքները, գնահատում դրանց առողջական վիճակը եւ հիվանդությունների առկայության կամ կասկածի դեպքերում վերցնում համապատասխան նմուշներ` լաբորատոր հետազոտությունների համար: Մեղվանոցի ստուգումից հետո արձանագրված արդյունքները գրանցվում են մեղվանոցի անձնագրում: Մեղուների վարակիչ հիվանդությունների հայտնաբերման դեպքում Հայաստանի Հանրապետությունում գրանցված անասնաբուժական դեղամիջոցներով անհապաղ իրականացվում են մեղվաընտանիքների մեկուսացումը եւ բուժումը: Արգելվում է հիվանդ մեղվաընտանիքներից ստացված մեղվաբուծական մթերքը մեղուների համար որպես կեր օգտագործելը:

Հոդված 11. Մեղվանոցների կարգավիճակը

1. Մարզային անասնաբուժական ծառայությունների կողմից համաճարակային իրավիճակի եւ հետազոտությունների արդյունքների հիման վրա մեղվանոցներին տրվում է մեղուների վարակիչ հիվանդություններից զերծ լինելու մասին գրավոր եզրակացություն (տեղեկանք) եւ մեղվանոցի անձնագրում կատարվում է համապատասխան գրանցում:

Հոդված 12. Մեղվաընտանիքների վաճառքին, փոխադրմանը եւ արտահանմանը ներկայացվող պահանջները

1. Մեղվաընտանիքների վաճառքը, փոխադրումը եւ արտահանումը թույլատրվում է եթե`

1) դրանք առողջ մեղվանոցներից են.

2) տեղափոխված չեն ամերիկյան փտախտի հետ կապված սահմանափակումներում գտնվող տարածքներից.

3) դրանք ծագումով այնպիսի մեղվաընտանիքներից են, որտեղ սատկած մեղուների նմուշները վերջին 30 օրվա ընթացքում հետազոտվել են ակարոզի, նոզեմատոզի, ամերիկյան փտախտի եւ եվրոպական փտախտի հայտնաբերման նպատակով, եւ ստացվել են բացասական արդյունքներ.

4)  փոխադրման եւ արտահանման համար տրվել են անասնաբուժական ուղեկցող փաստաթղթեր` «Անասնաբուժության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի եւ անասնաբուժությանը վերաբերող այլ օրենսդրական ակտերին համապատասխան:

2. Մեղվաբուծության մեջ օգտագործելու համար նախատեսված մեղվաբուծական մթերքների վաճառքը թույլատրվում է այն դեպքում, եթե դա ստացվել է մեղուների վարակիչ հիվանդությունների պատճառով սահմանափակումների մեջ չգտնվող մեղվանոցներից եւ ունի անասնաբուժական ուղեկցող փաստաթուղթ:

Հոդված 13. Մեղվաբույծների իրավունքներն ու պարտականությունները

1. Ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանց համար մեղվաընտանիքների թիվը չի սահմանափակվում, բացառությամբ սույն օրենքի 5-րդ հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված դեպքի:

2. Մեղվի պարսը բաց թողած ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձը այն վերադարձնելու իրավունք ունի:

3. Մեղվաբուծությամբ զբաղվող անձինք իրավունք ունեն տեղեկատվություն ստանալու մեղուների համար վտանգ ներկայացնող իրավիճակների մասին:

4. Մեղվաբույծները պարտավոր են ապահովել`

ա) մեղրատու մեղուների օգտագործման եւ վերարտադրության անասնաբուծական սպասարկումը.

բ) մեղրատու մեղուների կենսամիջավայրի պահպանությունը.

գ) մեղրատու մեղուների խնամքի ու կերակրման անասնաբուժասանիտարական կանոնների պահպանումը.

դ) «Անասնաբուժության մասին» Հայաստանի Հանրապետության  օրենքով սահմանված պահանջների կատարումը:

5. Մեղվաբույծները պարտավոր են փեթակներն ու մոմաթերթի շրջանակները եւ մեղվաբուծական այլ միջոցները պատրաստել  այնպես, որ կբացառվեն  մեղվաբուծական մթերքների որակի իջեցումը եւ շրջակա միջավայրի ախտոտումը:

Հոդված 14. Մեղվաբուծության համար հողատարածքների տրամադրումը

1. Մեղվաբուծության ոլորտում գործունեություն իրականացնելու համար հողատարածքները տրամադրվում են Հայաստանի Հանրապետության  հողային օրենսգրքին, Հայաստանի Հանրապետության անտառային օրենսդրությանը եւ «Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների մասին» Հայաստանի Հանրապետության  օրենքին համապատասխան:

2. Շարժական մեղվանոցները տեղաբաշխվում են մեղրաբերքի հավաքման աղբյուրներից այնպիսի հեռավորության վրա, որպեսզի ապահովվի մեղվաընտանիքների խնամքը, եւ որը հնարավորություն կտա միաժամանակ իրականացնել նաեւ գյուղատնտեսական էնտոմոֆիլ բույսերի արդյունավետ փոշոտումը:

3. Ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձինք մինչեւ շարժական մեղվանոցի տեղադրումը պարտավոր են ստանալ հողի սեփականատիրոջ համաձայնությունը, տեղական ինքնակառավարման մարմնին եւ տարածքային անասնաբուժական տեսչությանը ներկայացնել անասնաբուժասանիտարական տեղեկանք (մեղվանոցի վարակիչ հիվանդություններից զերծ լինելու մասին անասնաբուժական փաստաթուղթ):

Հոդված 15. Մեղվաընտանիքների օգտագործումը գյուղատնտեսական էնտոմոֆիլ բույսերի փոշոտման համար

1. Գյուղատնտեսական էնտոմոֆիլ բույսերի մշակմամբ զբաղվող ֆիզիկական ու իրավաբանական անձինք դրանց բերքատվության բարձրացման նպատակով կարող են օգտագործել այլ անձանց պատկանող մեղվաընտանիքները` Հայաստանի Հանրապետության  քաղաքացիական օրենսգրքին համապատասխան կնքված պայմանագրերի հիման վրա: 

ԳԼՈՒԽ 3

ՄԵՂՎԱԲՈՒԾՈՒԹՅԱՆ  ՈԼՈՐՏԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒՄԸ

Հոդված 16. Մեղվաբուծության ոլորտում Հայաստանի Հանրապետության կառավարության լիազորությունները

1. Մեղվաբուծության ոլորտում Հայաստանի Հանրապետության կառավարության լիազորություններն են`

1) մեղվաբուծության զարգացմանը նպատակաուղղված հանրապետական եւ համայնքային նշանակության նպատակային ծրագրերի հաստատումը.

2) Հայաստանի Հանրապետությունում բուծվող մեղուների ցեղերի կատարելագործման, օգտագործման եւ անհետացման վտանգի տակ գտնվող ցեղերի գենոֆոնդի պահպանության պետական ծրագրերի հաստատումը.

3) մեղվաբուծության ոլորտում միջազգային համագործակցության իրականացումը,.

4) մեղվաբուծության զարգացման տնտեսական խթանումը.

5) մեղրի եւ մեղվաբուծական այլ մթերքների ներկրման եւ արտահանման կարգի սահմանումը.

6) մեղրի մեջ հակաբիոտիկների, պեստիցիդների եւ աղտոտող այլ նյութերի թույլատրելի մնացորդային քանակությունների սահմանումը.

7) սույն օրենքով սահմանված այլ իրավասություններ:

Հոդված 17. Մեղվաբուծության ոլորտում լիազոր մարմնի իրավասությունները

Մեղվաբուծության ոլորտում լիազորված մարմինը  իրականացնում է հետեւյալ իրավասությունները.

1) մեղվաբուծության ոլորտում պետական քաղաքականության մշակումը եւ իրականացումը` համագործակցելով մեղվաբույծների հասարակական միավորումների եւ մեղվաբուծության զարգացման խորհրդի հետ.

2) մեղվաբուծության զարգացմանը նպատակաուղղված  հանրապետական եւ համայնքային նշանակության նպատակային ծրագրերի մշակումն ու իրականացումը` համագործակցելով մեղվաբուծների հասարակական միավորումների եւ մեղվաբուծության զարգացման խորհրդի հետ.

3) Հայաստանի Հանրապետությունում բուծվող մեղուների ցեղերի կատարելագործման, օգտագործման եւ անհետացման վտանգի տակ գտնվող ցեղերի գենոֆոնդի պահպանության պետական ծրագրերի եւ տոհմային մեղվաբուծության զարգացման այլ միջոցառումների մշակումն ու իրականացումը` համագործակցելով մեղվաբույծների հասարակական միավորումների եւ մեղվաբուծության զարգացման խորհրդի հետ.

4) մեղվաբուծության ոլորտում պետական ստանդարտների, կանոնների եւ կարգերի սահմանումը.

5) մեղրատու մեղուների պահպանման եւ մեղվաբուծական մթերքների որակի ապահովման նպատակով անասնաբուժասանիտարական կանոնների պահպանման եւ մեղրի անասնաբուժասանիտարական փորձաքննության պետական վերահսկողությունը.

6) բույսերի պաշտպանության միջոցառումների իրականացման ժամանակ մեղրատու մեղուների անվտանգ եւ բնականոն կենսակերպի ապահովումը.

7) մեղվաբուծության ոլորտում Հայաստանի Հանրապետության միջազգային համագործակցությանն աջակցելը.

8) մեղվաբուծության ոլորտում մասնագետների պատրաստման եւ վերապատրաստման աշխատանքների համակարգումը.

9) մեղվաբուծության ոլորտում տոհմաբուծության, մայրաբուծության, մեղրատու մեղուների արգելոցների զարգացման աշխատանքներին աջակցությունը.

10) մեղրատու մեղուների հիվանդությունների, թունավորումների կանխարգելման, բուժման, այդ մեղուների գոյությանը սպառնացող  վնասատուների դեմ պայքարի իրականացումը.

11) մեղվաբուծական մթերքների  արտահանման եւ ներմուծման նկատմամբ վերահսկողության  ապահովումը.

12) կեղծ մեղրի հայտնաբերման դեպքում դրա վաճառքի արգելումը.

13) մեղվաընտանիքներում հիվանդությունների կանխարգելման նպատակով անհապաղ միջոցների ձեռնարկումը` ընդհուպ վարակ տարածող մեղվաընտանիքների վերացումը.

14)  մեղրատու մեղուների խնամքի եւ կերակրման անասնաբուժասանիտարական  կանոնների հաստատումը.

15) մեղվաընտանիքների եւ մեղվանոցների գրանցման եւ հաշվառման կարգը սահմանելը.

16)  ժամանակակից տեխնոլոգիաների մեթոդների կիրառման ներդրմանը եւ սանիտարահիգիենիկ պայմանների բարելավմանը նպաստելը.

17) աջակցությոթւնը մեղվաբուծական մթերքի Հայաստանի Հանրապետությունից արտահանմանը (այդ թվումէ Եվրամիության երկրներ).

18) աջակցությոթւնը մեղվաբուծությամբ զբաղվող ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանց` ելնելով նրանից, որ մեղուների միջոցով պտղատու այգիների եւ դաշտերի մշակաբույսերի մեղվափոշոտման շնորհիվ դրանց բերքատվությունը եւ որակը բարձրանում են.

19) սույն օրենքով եւ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված այլ լիազորություններ:

2. Մեղվաբուծության զարգացմանը նպաստելու նպատակով կարող է ստեղծվել մեղվաբուծության զարգացման խորհուրդ` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով: Լիազորված մարմնի հետ մեղվաբուծության զարգացման խորհրդի համագործակցությունը իրականացվում է լիազորված մարմնի ղեկավարի  սահմանած կարգով:

ԳԼՈՒԽ 4

ՄԵՂՐԱՏՈՒ ՄԵՂՈՒՆԵՐԻ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

Հոդված 18. Մեղրատու մեղուների պաշտպանության եւ մեղվաբուծության բնագավառում անասնաբուժասանիտարական հսկողության կազմակերպումը

1. Մեղրատու մեղուների պաշտպանությունը, ինչպես նաեւ մեղվաբուծության ոլորտում մեղուների խնամքի անասնաբուժասանիտարական կանոնների պահպանման նկատմամբ վերահսկողությունն իրականացնում է լիազորված մարմինը`  «Անասնաբուժության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի պահանջներին համապատասխան:

2. Մեղրատու մեղուների պաշտպանության, ինչպես նաեւ մեղվաբուծության բնագավառում անասնաբուժասանիտարական կանոնների պահպանման միջոցառումները իրականացվում են` ապահովելով մեղվաբուծության ոլորտի հասարակական միավորումների անմիջական մասնակցությունը:

3. Մեղվաբուծության ոլորտում անասնաբուժասանիտարական հսկողությունը իրականացվում է Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը համապատասխան:

Հոդված 19. Մեղրատու մեղուների պաշտպանության հիմնական պահանջները

1. Մեղրատու մեղուների պաշտպանության հիմնական պահանջներն են`

1) մեղրատու մեղուների օգտագործման եւ վերարտադրության գիտականորեն հիմնավորված անասնաբուժական սպասարկումը.

2) մեղրատու մեղուների կենսամիջավայրի պահպանությունը.

3) մեղրատու մեղուների անասնաբուժասանիտարական սպասարկման ապահովումը:

Հոդված 20. Մեղրատու մեղուների պաշտպանության ապահովումը

1. Մեղրատու մեղուների պաշտպանությունն ապահովվում է լիազորված մարմնի եւ տեղական ինքնակառավարաման մարմինների կողմից:

2. Մեղրատու մեղուների պաշտպանության իրականացման հիմնական ձեւերն են.

1) ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանց կողմից մեղրատու մեղուների խնամքի անասնաբուժական եւ  սանիտարական կանոնների եւ կարգերի պաշտպանությունը.

2) բույսերի պաշտպանության զանգվածային միջոցառումների իրականացման ժամանակ մեղրատու մեղուների թունավորման կանխարգելումը.

3) մեղվաընտանիքների անխափան տեղափոխումը.

4) մեղրատու մեղուների պաշտպանության նպատակով գիտահետազոտական ուսումնասիրությունների կազմակերպումը.

5) մեղվաբուծության պետական աջակցության եւ միջազգային համագործակցության զարգացման ապահովումը:

3. Դաշտերի, մարգագետինների, անտառների պաշպանիչ անտառաշերտերի եւ տնկիների մշակման նպատակով նեկտարատու բույսերի ծաղկման շրջանում թունաքիմիկատների օգտագործումը  իրականացվում է լիազորված մարմնի գիտությամբ:

Հոդված 21. Անտառօգտագործման ժամանակ մեղրատու մեղուների պաշտպանությունը

1. Հայաստանի Հանրապետությունում անտառօգտագործումը իրականացվում է Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանության օրենսդրությանը համապատասխան:

2. Անտառների պահպանմանը եւ ընդարձակմանն ուղղված միջոցառումներն իրականացվում են` հաշվի առնելով մեղվաբուծության զարգացման համար անհրաժեշտ պայմանների ապահովումը:

3. Նեկտարատու բույսերի ծաղկման շրջանում թունաքիմիկատների եւ ագրոքիմիկատների օգտագործումը դաշտերի, մարգագետինների, անտառների, պաշտպանիչ անտառաշերտերի եւ տնկիների մշակման նպատակով իրականացվում է լիազորված մարմնի գիտությամբ:

4. Արգելվում է մեղրահումքի հավաքման աղբյուր համարվող ծառերի եւ թփերի (լորենի, թխկի, ուռենի, ակացիա եւ այլն) հատումը, մեղվանոցների տեղաբաշխման վայրերից առնվազն 3 կմ հեռավորության վրա գտնվող ուռիների կեղեւի մթերումը բացառությամբ անտառների սանիտարական վիճակի բարելավման եւ վերարտադրության խնդիրների լուծման նպատակով ձեռնարկվող միջոցառումների:

Հոդված 22. Մեղրատու մեղուների պաշտպանությունը դրանց բնակության բնական միջավայրում

1.Մեղրատու մեղուների օգտակար հատկությունների օգտագործումը` ըստ դրանց բնակության բնական միջավայրի, մեղրատու մեղուների մեղվաբուծական մթերքների ստացումը իրականացնում է կենդանական աշխարհի մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը համապատասխան:

2. Արգելվում է փչակների եւ մեղրատու մեղուների բնակության բնական այլ վայրերի ոչնչացումը:

3. Բնակության բնական վայրում մեղվաընտանիքի առկայությունը մարդու կենսագործունեությանը խոչընդոտելու պարագայում, այդ մեղվաընտանիքների տեղափոխման անհնարինության դեպքում դրա վերաբնակեցումը կամ ոչնչացումը իրականացվում է լիազորված մարմնի` մեղվաբուծության բնագավառի  համապատասխան մասնագետների մասնակցությամբ:

Հոդված 23. Մեղրատու մեղուների հիվանդության կանխարգելումը, բուժումը, մեղվաընտանիքների վնասատուների դեմ պայքարը

1. Մեղրատու մեղուների հիվանդության կանխարգելումը, բուժումը, մեղվաընտանիքների վնասատուների դեմ պայքարը իրականացնում է լիազորված մարմինը` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը համապատասխան:

2. Ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձինք մեղվաընտանիքների հիվանդության կանխարգելման, բուժման ու մեղվաընտանիքների վնասատուների դեմ պայքար իրականացնելիս Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը համապատասխան, կարող են ներգրավել անասնաբուժության ոլորտում լիցենզիա ունեցող ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանց:

3. Ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձինք պարտավոր են մեղվանոցների սանիտարական անձնագիր ունենալ: Սանիտարական անձնագրի վարումը եւ հանձնումը իրականացնում է լիազորված մարմինը:

Հոդված 24. Մեղվաընտանիքների առավել մեղրատու տեսակների բուծումը

1. Լիազորված մարմինը իրականացնում է միջոցառումներ Հայաստանի Հանրապետությունում բուծվող տեղական (աբորիգեն) մեղուների ցեղերի գենոֆոնդի պահպանման եւ բարելավման ուղղությամբ: Մեղվաբուծությունում սելեկցիոն տոհմային աշխատանքները եւ մեղուների առավել արժեքավոր տեսակների բուծմանը ու օգտագործմանը, ինչպես նաեւ մեղվաընտանիքների առավել արժեքավոր տեսակների բարելավմանն ուղղված ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանց գործունեությունն իրականացվում է տոհմային անասնաբուծության մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը համապատասխան:

2. Ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանց տոհմային առավել արժեքավոր մեղուների պոպուլյացիաներով ապահովելու, ինչպես նաեւ մեղրատու մեղուների տեսակների բազմացման նպատակով տարածքներում (բնակության բնական շրջակայքում) կարող են ստեղծվել սելեկցիոն մեղվանոցներ, մայրաբուծարաններ: Մայրաբուծարանների, տոհմային վերարտադրիչների եւ սելեկցիոն մեղվանոցների շուրջ սահմանվում են պաշտպանիչ տարածքներ ոչ պակաս, քան 10-15 կմ շառավղով: Այդ տարածքներում արգելվում է այլ տեսակի անհայտ ծագում ունեցող մեղվաընտանիքների, պարսամայրերի տեղակայումը:

3. Մեղվաբուծության զարգացման եւ մեղվաընտանիքների տոհմամթերատու հատկությունները բարելավելու նպատակով լիազորված մարմինը աջակցում է տոհմային մեղվանոցների եւ մայրաբուծարանների ստեղծմանն ու գործոընեությանը:

4. Արգելվում է Հայաստանի Հանրապետություն ներմուծել այլ ցեղերի մեղուներ, մայրապտուկներ, բացառությամբ մանգիտահետազոտական աշխատանքների կատարման նպատակով ներմուծումից:

Հոդված 25. Ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանց մեղրատու մեղուների համար վտանգավոր իրավիճակների մասին տեղեկացումը

1. Ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձիք, Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը համապատասխան, իրավունք ունեն ժամանակին ամբողջական ու հավաստի տեղեկատվություն ստանալու շրջակա միջավայրի, ինչպես նաեւ մեղրատու մեղուների համար վտանգ ներկայացնող իրավիճակի մասին: Շրջակա միջավայրի, մեղրատու մեղուների համար վտանգ ներկայացնող իրավիճակի մասին իրազեկումը իրականացվում է լիազորված մարմնի սահմանած կարգով:

2. Թունաքիմիկատներ կամ ագրոքիմիկատներ օգտագործող ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձինք պարտավոր են քիմիական մշակում սկսելուց ոչ ուշ, քան 3 օր առաջ, անձամբ գրավոր կամ զանգվածային լրատվության միջոցներով մշակման ենթակա գյուղատնտեսական եւ անտառային բույսերի տարածքից 5 կմ պակաս հեռավորության վրա գտնվող մեղվանոց ունեցող ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանց եւ լիազոր մարմնին տեղեկացնել աշխատանքների սկզբի եւ ավարտի մասին: Իրազեկումը պարունակում է գյուղատնտեսական եւ անտառային բույսերի մշակման ամսաթվի, մշակման ձեւի, օգտագործվող թունաքիմիկատների եւ ագրոքիմիկատների թունավորության աստիճանի մասին տեղեկատվություն:

ԳԼՈՒԽ 5

ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆԸ ՄԵՂՎԱԲՈՒԾՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ ՕՐԵՆՍԴՐՈՒԹՅԱՆ ԽԱԽՏՄԱՆ ՀԱՄԱՐ

Հոդված 26. Պատասխանատվությունը մեղվաբուծության բնագավառում օրենսդրության խախտման համար

1. Մեղվաբուծության բնագավառում օրենսդրության խախտումը հանգեցնում է վարչական կամ այլ պատասխանատվության` Հայաստանի Հանրապետության օրենքներին համապատասխան: 

ԳԼՈՒԽ 6

ԵԶՐԱՓԱԿԻՉ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

Հոդված 27. Օրենքի ուժի մեջ մտնելը

Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող տասներորդ օրը: