Հոդված 1. «Հարկերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության 1997 թվականի ապրիլի14-ի ՀՕ -107 օրեն՟քի (այսուհետ Օրենք) 12-րդ հոդվածում հանել «կամ պարզեցված հարկեր» բառերը:
Հոդված 2. Օրենքի 15-րդ հոդվածում`
1. «գ» կետը շարադրել հետեւյալ խմբագրությամբ.
«գ) սահմանված ժամկետում հարկային տեսչություն ներկայացնել (մասնավորապես` ըստ պատ՟՟՟կանելիության հանձնել կամ ուղարկել փոստով կամ ներկայացնել էլեկտրոնային համակարգով` Հա՟՟՟յաստանի Հանրապետության կառավարության սահմանած կարգով) հարկային օրենսդրությամբ նա՟՟՟՟՟խատեսված հաշ՟վե՟տվութ՟՟յունները, հաշ՟վարկ՟ները, այլ փաստաթղթեր եւ տեղեկություններ.».
2. լրացնել նոր «թ» կետ` հետեւյալ բովանդակությամբ.
«թ) իր գործունեության իրականացման յուրաքանչյուր հասցեում առավել տեսանելի տեղում փակ՟՟՟՟ցնել հարկային մարմնի սահմանած ձեւի հայ՟տա՟րա՟՟րություն (իսկ գտնվելու եւ (կամ) կառավարման որոշումների ընդունման, oպերատիվ ֆինանuական ղեկավարման գործունեության վայրերում` համապատասխան ցուցանակների վրա)` նշելով հարկ վճարողի լրիվ ան՟վա՟նու՟՟մը (ան՟հատ ձեռնարկատերերի դեպ՟քում` ֆի՟զի՟կա՟կան ան՟ձի անունը, ազգանունը, հայրանունը), հարկ վճա՟րողի հաշվառման համարը, գոր՟ծու՟նեության տվ՟յալ վայրի հասցեն եւ տվյալ հասցեում իրա՟կա՟՟՟նացվող գործունեության տեսակը (տեսակները).» :
Հոդված 3. Օրենքի 20-րդ հոդվածը լրացնել նոր պարբերությամբ` հետեւյալ բովանդակությամբ.
«Հայաստանի Հանրապետությունում արտադրվող ԱՏԳ ԱԱ 2009, 2201, 2202, 2203 ծածկագրերին դասվող ապրանքների արտադրության ծավալների հաշվառումը իրականացվում է համապատասխան ծախսաչափային հանգույցների (ներառյալ` հաշվիչների, այսուհետ` ծախսաչափային հանգույցներ) միջոցով: Ծախսաչափային հանգույցները տեղադրվում են այդ ապրանքների արտադրության եւ լցման համապատասխան հոսքագծերի վրա: Ծախսաչափային հանգույցների վերաբերող չափագիտական կանոնները եւ նորմերը, հոսքագծերի վրա դրանց տեղադրման տեղը, տեղադրման ու կապարակնքման կարգերը, ինչպես նաեւ շահագործման կանոնները սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը: Արտադրված ապրանքների ծավալների մասին ծախսաչափային հանգույցի տվյալները դուրս են բերվում յուրաքանչյուր հաշվետու ժամանակաշրջանի համար, որն արձանագրվում է հարկային մարմնի եւ հարկ վճարողի ներկայացուցիչների համատեղ ակտով:»:
Հոդված 4. Օրենքը լրացնել հետեւյալ բովանդակությամբ 221 -րդ հոդվածով.
«ՀՈԴՎԱԾ 221 . ԱԱՀ (կամ դրան փոխարինող հաստատագրված վճար) վճարողների (այսուհետ, սույն հոդվածի իմաստով` հարկ վճարողների) կողմից արտադրանքի արտադրության, օգտակար հանածոների արդյունահանման եւ իրացման, ապրանքների շրջանառության եւ ծառայությունների մատուցման ծավալների, ինչպես նաեւ իրացման փաստացի գների (սակագների) (այդ թվում` միջին) վերաբերյալ հարկային մարմիններին ներկայացված հաշվետվությունների, ներառյալ դրանց համար հիմք հանդիսացած հաշվապահական, արտադրա-տեխնոլոգիական փաստաթղթերի եւ այլ ներքին հաշվառման տվյալների (այսուհետ` հաշվետվություններ) եւ վերջիններիս մոտ օրենքով սահմանված կարգով իրականացված չափագրումների արդյունքների միջեւ էական շեղումների (տարբերությունների) առկայությունը սույն օրենքի 22-րդ հոդվածի իմաստով դիտարկվում է որպես հարկվող oբյեկտների հաշվառման սահմանված կարգի կոպիտ խախտում:
Սույն հոդվածի կիրառման իմաստով էական շեղում (տարբերություն) է համարվում չափագրումների արդյունքում արձանագրված արտադրանքի արտադրության, օգտակար հանածոների արդյունահանման եւ իրացման, ապրանքների շրջանառության եւ ծառայությունների մատուցման ծավալների, ինչպես նաեւ իրացման փաստացի գների (սակագների) (այդ թվում` միջին) եւ հարկ վճարողի կողմից հարկային մարմիններին ներկայացված հաշվետվությունների համապատասխան տվյալների միջեւ 20 եւ ավելի տոկոսի (իսկ օգտակար հանածոների արդյունահանման ֆիզիկական ծավալների դեպքում` Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից սահմանված համապատասխան չափի) տարբերությունը:
Հարկ վճարողների կողմից ներկայացված հաշվետվությունների տվյալների եւ վերջիններիս մոտ օրենքով սահմանված կարգով իրականացված չափագրումների արդյունքների միջեւ էական շեղման (տարբերության) առկայության դեպքում ստուգվող ժամանակահատվածի համար հարկ վճարողի հարկային պարտավորություն՟ները օրենսդրությամբ սահմանված կարգով հաշվարկվում են չափագրումների արդյունքներով արձանագրված տվյալների (ներառյալ ծախսերի եւ կորուստների) հիման վրա հաշվարկված արտադրության եւ շրջանառության ծավալների նկատմամբ: Չափագրումների արդյունքում արձանագրված տվյալների հիման վրա հարկային մարմինների կողմից հարկ վճարողների հարկային պարտավորությունները հաշվարկելիս հաշվի են առնվում նաեւ սովորաբար տվյալ ոլորտի գործունեության տեսակի համար դիտարկվող համադրելի (համարժեք) ժամանակահատվածի հիմնական գործոնների ազդեցությունը` խելամիտ աստիճանի ջանքերի ներդրմամբ իրականացված ուսումնասիրությունների արդյունքում: Սույն հոդվածով սահմանված կարգը հարկային պարտավորությունների հաշվարկման առումով չի կիրառվում տարվա ընթացքում գործունեությունը ժամանակավորապես դադարեցրած այն հարկ վճարողների վրա, որոնք նախապես այդ մասին տեղեկացրել են հարկային տեսչությանը` նշելով գործունեության ժամանակավոր դադարեցման ժամանակահատվածը (սկիզբը եւ ավարտը): Նշված դեպքում սույն հոդվածով սահմանված կարգը կիրառվում է միայն գործունեության իրականացման ժամանակահատվածի նկատմամբ:»:
Հոդված 5. Օրենքի 28-րդ հոդվածում ուժը կորցրած ճանաչել նախավերջին մասը:
Հոդված 6. Օրենքը 283 հոդվածից հետո լրացնել լրացնել հետեւյալ բովանդակությամբ 284 -րդ, 285 -րդ եւ 285 -րդ հոդվածներով`
«Հոդված 284 . Հայաստանի Հանրապետության տարածքում ապրանքների մատակարարման, ծառայությունների մատուցման աշ՟խա՟տանք՟նե՟րի կա՟տար՟ման գործարքների համար երկկողմանի հաշվարկային փաստաթուղթ Հայաստանի Հան՟րապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով դուրս չգրե՟լու դեպքում (այդ թվում` գնորդի պահան՟ջով) ապրանքներ մատակարարող, ծա՟ռա՟յութ՟յուն՟ներ մա՟տու՟ցող, աշ՟խա՟տանքներ կատարող կազմակերպություններից եւ անհատ ձեռնարկատերերից, ինչպես նաեւ այդ՟պիսի ապրանքներ, ծառայություններ եւ աշխատանքներ ձեռքբերած կազ՟մա՟կերպություններից եւ անհատ ձեռ՟նար՟կա՟տե՟րե՟րից (բացառությամբ օրենսդրությամբ սահմանված կար՟գով իրականացվող վարձու աշխատանքի դեպքերի) գանձվում է`
տուգանք` այդ գործարքների լրիվ արժեքով հատուցման գումարի 20 տոկոսի չափով, բացառությամբ սույն հոդվածով սահմանված դեպքերի:
Սույն հոդվածով սահմանված տուգանքը չի կիրառվում ապրանքների մատակարարման, ծառայությունների մատուցման կամ աշխատանքների կատարման գործարքների կողմ հանդիսացող այն կազմակերպությունների եւ անհատ ձեռնարկատերերի նկատմամբ, որոնք`
ա) իրականացրել են յուրաքանչյուր միանվագ գործարքի մասով 150.0 հազար դրամը, իսկ այդպիսի գործարքների հանրագումարով ամսական 1.5 մլն. դրամը չգերազանցող ձեռքբերումներ, կամ
բ) այդ գործարքների համար որպես հաշվարկային փաստաթուղթ տրամադրել կամ ստա՟ցել են հսկիչ-դրամարկղային մեքենաների կտրոններ կամ կրճատ հաշիվ ապրանքագրեր, կամ
գ) որոնց մոտ առկա չեն այդ գործարքների համար դուրս գրված կամ ստացված հաշ՟վար՟՟կային փաստաթղթերը, սակայն առկա այլ փաստաթղթերը (մասնավորապես, հաշվարկային փաս՟տա՟թղ՟թերի պատ՟՟ճեն՟ները, հար՟՟կային հա՟շիվ՟ների վերաբերյալ երկկողմանի ներկայացված տե՟ղե՟կութ՟յուն՟ները) բա՟՟վա՟րար են պար՟՟զելու, որ այդ՟պիսի փաստաթղթերը դուրս են գրվել կամ ստացվել, կամ
դ) ապրանքներ մատակարարելիս, ծա՟ռա՟՟յություններ մատուցելիս կամ աշ՟խա՟՟՟տանքներ կա՟տա՟րելիս օրենսդրությամբ սահմանված դեպքերում եւ կարգով դուրս են գրել հաշվարկային փաս՟տա՟թղ՟թե՟՟րը` նշելով իրենց տվ՟յալ՟նե՟րը, սակայն գնորդը հրաժարվել է ստանալ հաշվարկային փաս՟տա՟թուղ՟թը, որի վերաբերյալ հաշ՟վար՟՟կային փաստաթղթում կատարվել է համապատասխան նշում կամ
ե) Հայաստանի Հանրապետության կառավարության սահմանած կարգով եւ ձեւով այդ գոր՟ծարքների կատարմանը հաջորդող 5 աշխատանքային օրվա ընթացքում հարկային մարմիններին տեղեկություններ են ներկայացրել առանց երկկողմանի հաշվարկային փաստաթղթերի (բա՟ցա՟ռութ՟յամբ սույն մասի «ա» կետով սահմանված դեպքի) Հայաստանի Հանրապետության տարածքում ապ՟րանքների ձեռք՟բեր՟ման, ծառայությունների կամ աշխատանքների ստացման գործարքների վե՟րա՟բերյալ, եւ որը հիմնավորվել է տե՟ղե՟կութ՟յուն՟նե՟րի ներ՟կա՟յաց՟ման օրվան հաջորդող 15 աշ՟խա՟տան՟քա՟յին օրվա ընթացքում Հայաստանի Հան՟րա՟պե՟տության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով հար՟կա՟յին մարմինների կողմից երրորդ անձի մի՟ջո՟ցով կատարված հսկիչ գնում՟՟ների արդյունքում:
Սույն հոդվածին համապատասխան` հարկային մարմիններին ներկայացվող տե՟ղե՟կութ՟յուն՟նե՟րում ներառման ենթակա են նաեւ այն հաշվարկային փաստաթղթերի վերաբերյալ տեղեկությունները, որոնցում նշված գործարքները կատարվել են սույն օրենքի 31-րդ հոդվածով սահմանված էական պայմաններից տարբերվող պայմաններով, որը սահմանված կարգով հիմնավորվելուց հետո հիմք է հանդիսանում նաեւ սույն օրենքի 31-րդ հոդվածով սահմանված կարգով եւ չափերով պա՟տաս՟խա՟նատվության կի՟րառման համար:
Սույն հոդվածին համապատասխան իրականացված հսկիչ գնումների արդյունքների մասին 3 աշխատանքային օրվա ընթացքում տե՟ղեկացվում է հարկ վճարողին:
Հոդված 285 . Սույն օրենքի 15-րդ հոդվածի «թ» կետով նախատեսված տեղեկությունները չփակցնելու դեպքում առեւտրային կազմակերպություններից եւ անհատ ձեռնարկատերերից գանձ՟վում է տուգանք 50 հազար դրամի չափով` յուրաքանչյուր հասցեում չփակցրած տեղեկության մասով, իսկ խախ՟տումն արձանագրելուն հաջորդող մեկ տարվա ընթացքում նշված տեղեկությունները չփակցնե՟լու կրկնական փաստ արձանագրվելու դեպքում գանձ՟վում է տուգանք` յուրաքանչյուր չփակցրած տե՟ղեկության մասով1.0 մլն. դրամի չափով:»:
Հոդված 286 . Հայաստանի Հանրապետությունում ԱՏԳ ԱԱ 2009, 2201, 2202, 2203 ծածկագրերին դասվող ապրանքատեսակների արտադրությունը առանց սույն օրենքի 20-րդ հոդվածով սահմանված ծախսաչափային հանգույցների իրականացնելու դեպքում արտադրողից գանձվում է տուգանք` առանց ծախսաչափային հանգույցի արտադրություն կազմակերպելու ժամանակաշրջանի համար հաշվարկվող հաշվարկային շրջանառության 25%-ի չափով : Տուգանքի կիրառման նպատակով հաշվարկվող հաշվարկային շրջանառությունը որոշվում է որպես առանց ծախսաչափային հանգույցի արտադրություն կազմակերպելու ժամանակաշրջանում աշխատանքային գրաֆիկով աշխատանքային ժամերի թվի, հոսքային գծի առավելագույն ժամային արտադրողական եւ այդ ժամանակաշրջանում կիրառված` միավոր արտադրանքի բացթողման գնի արտադրյալ :
Ծախսաչափային հանգույցների շահագործման կանոնները խախտելու համար ԱՏԳ ԱԱ 2009, 2201, 2202, 2203 ծածկագրերին դասվող ապրանքատեսակներ արտադրողներից գանձվում է տուգանք մեկ միլիոն դրամի չափով:»:
Հոդված 7. Օրենքի 30-րդ հոդվածի վերջին պարբերությունում «աճողական կարգով» բառերից հե՟՟տո լրացնել «, ավելացված արժեքի հարկ վճարող համարվողների հարկ վճարողի հաշ՟վառման հա՟մարները եւ անվանումները:»
Հոդված 8. Օրենքի 31-րդ հոդվածի վերջին պարբերությունում «պարտավորություն» բառից հե՟տո լրացնել «կամ ապրանքներ, աշխատանքներ եւ ծառայություններ ձեռքբերող անձը սույն օրենքի 284-րդ հոդվածով սահմանված կարգով հարկային մարմիններին ներկայացրել է տեղեկություններ հաշ՟վարկային փաստաթղթերում նշված պայմաններից էականորեն տարբերվող պայմաններով կա՟տար՟ված գործարքի մասին, որը սահմանված կարգով հիմնավորվել է հարկային մարմինների կող՟մից» բառերը:
Հոդված 7. Անցումային դրույթներ
Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում 2009 թվականի հունվարի 1-ից` բացառությամբ այն հոդվածների եւ դրույթների, որոնց կիրառման համար սույն հոդվածով այլ ժամկետ է սահմանված :
1. Սույն օրենքի 3-րդ հոդվածը ուժի մեջ է մտնում 2010 թվականի հունվարի 1-ից :
2 . Սույն օրենքի օրենքի 4-րդ հոդվածով սահմանված տուգանքները կիրառվում են սկսած Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից նույն հոդվածով սահմանված տեղե՟կութ՟յունների ներ՟կա՟յաց՟ման ձեւը եւ կարգը հաստատելու վերաբերյալ ընդունած որոշումն ուժի մեջ մտնելու ամ՟սա՟թվից:
3. Օրենքի 286-րդ հոդվածը կիրառվում է 2010 թվականի հունվարի 1-ից:
Հիմնավորում
«Հարկերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագծի վերաբերյալ
1. Իրավական ակտի անհրաժեշտությունը (նպատակը). Նա՟խա՟գծի ներ՟կա՟յացումը նախատես՟ված է Հայաստանի Հան՟րա՟պե՟տու՟թյան վարչապետի 2008 թվա՟՟կա՟նի ապ՟րի՟լի 11-ի թիվ 188-Ա որոշմամբ հաս՟տատված փոքր ձեռնարկատիրական գոր՟ծու՟նեու՟թյան ոլորտում հարկային օրենս՟՟՟դրության եւ վար՟չարարու՟թյան կատարելագործմանն ուղղ՟ված միջոցառումների ժա՟մա՟նա՟կա՟ցույ՟ցի 3-րդ կե՟տով: Օրենքի նախագծի նպատակն արդյունավետ տնտեսական մե՟խա՟նիզմ՟ների (խրախուսող, բայց միեւնույն ժամանակ խիստ) կի՟րա՟ռութ՟յամբ ապրանքների մա՟տա՟կարարման, ծա՟ռա՟յութ՟յուն՟ների մա՟տուց՟ման եւ աշխատանքների կա՟տար՟ման գոր՟ծարք՟նե՟րը համապատասխան փաստա՟թղ՟թերով ապա՟հովելն ու փաս՟տա՟թղ՟թա՟շր՟ջա՟նա՟ռության գոր՟ծըն՟թացի կանոնակարգումն է: Նախագծի անհրաժեշտությունը պայմանավորված է հարկային մարմնի կողմից, կիրառելով «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 22-րդ հոդվածի դրույթները, հարկային պարտավորությունների հաշվարկման ժամանակ «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման եւ անցկացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծով առաջարկվող կարգով իրականացված չափագրումների արդյունքների կիրառման հնարավորության ապահովմամբ, ինչպես նաեւ Հայաստանի Հանրապետությունում ԱՏԳ ԱԱ 2009 (մրգային եւ բանջարեղենային հյութեր), 2201 եւ 2202 (բնական, արհեստական հանքային ջրեր), 2203 (գարեջուր) ծածկագրերին դասվող ապրանքատեսակների արտադրության իրական ծավալների որոշման նպատակով հաշվառման մեխանիզմների ներդրման անհրաժեշտությամբ:
1.1. Կարգավորման հարաբերությունների ներկա վիճակը եւ առկա խնդիրները. Ներկայումս տնտե՟սությունում կատարվող ապրանքա՟շրջա՟նա՟ռության մեջ մեծ տեսակարար կշիռ ունեն առանց հաշվարկային փաստաթղթերի ապ՟րանք՟ների մատակարարման, ծառա՟յու՟թյուն՟ների մա՟տուցման եւ աշխատանքների կա՟տար՟ման գործարքները, ինչը պայ՟մա՟նա՟վոր՟ված է նաեւ առ՟կա օրենսդրական դաշտում փաստաթղթաշրջանա՟ռու՟թյու՟նը կար՟գա՟վո՟րող նորմերի կի՟րա՟ռու՟թ՟յան սահմանափակությամբ: Փաստաթղթա՟շրջա՟նա՟ռության հետ կապ՟ված հիմ՟նա՟խն՟դիր՟նե՟րի խորացմանը նպաստում է նաեւ առեւտ՟րա՟յին կազ՟մա՟կեր՟պու՟թյուն՟՟նե՟րի եւ ան՟հատ ձեռ՟նար՟կա՟տե՟րե՟րի կողմից հաշվարկային փաս՟տա՟թղթեր դուրս գրե՟լու տնտե՟՟սական խթան՟ների ու, միեւնույն ժամանակ, հաշ՟վար՟կային փաս՟տա՟թղթեր դուրս չգրե՟լու դեպ՟՟քերում խիստ պատ՟ժա՟՟միջոցների բացակա՟յու՟թյունը, ինչ՟պես նաեւ գոր՟ծարք՟նե՟րի կա՟տար՟ման փաստն ապա՟ցու՟ցե՟լու համապա՟տաս՟խան մե՟խա՟նիզմների սահմա՟նա՟փակ կիրա՟ռու՟թյունը: Հարկ վճարողների շրջանառության իրական ծավալները եւ գները պարզելուն ուղղված լուրջ վարչարարական գործիքներ հարկային մարմիններն ներկայումս չունեն: Հսկիչ գնումների գործիքի կիրառումն այս դեպքում գրեթե ոչ մի արդյունք չի տալիս, քանի որ այն կարող է իրականացվել միայն կոնկրետ ապրանքատեսակների համար, իսկ հարյուրավոր կամ հազարավոր անուն ապրանքներ իրացնող կազմակերպությունների մոտ այն որեւէ արդյունք ապահովել չի կարող: Հարկային մարմինները միշտ էլ կարիք են ունեցել տեղում ուսումնասիրությունների (չափագրումների) իրականացման միջոցով պարզելու հարկ վճարողի կողմից հայտարարվող իրացման ծավալների (արժեքային կամ ֆիզիկական) հավաստիությունը (արժանահավատությունը): Միաժամանակ, նույն խնդիրն առկա է նաեւ Հայաստանի Հանրապետությունում ԱՏԳ ԱԱ 2009, 2201, 2202, 2203 ծածկագրերին դասվող ապրանքատեսակների արտադրության իրական ծավալները բացահայտելու առումով:
1.2. Առկա խնդիրների առաջարկվող լուծումները. Նախագծով առաջարկվում է`
Նախագծի կարգավորման առարկան տնտեսության մեջ փաս՟տա՟թղթա՟շրջանառության ապահովման հետ կապված հիմնախնդիրներն են, «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 22-րդ հոդվածի դրույթների կիրառման հիմքերի հստակեցումը եւ ԱՏԳ ԱԱ 2009, 2201, 2202, 2203 ծածկագրերին դասվող ապրանքների արտադրության ծավալների հաշվառման հարցերի կանոնակարգումը:
3. Իրավական ակտի կիրառման դեպքում ակնկալվող արդյունքը.
Նախագծի ըն՟դունման եւ դրա՟նում տեղ գտած դրույթների կիրառման արդյունքում ակնկալվում է, որ`
