Հոդված 1. «Խղճի ազատության եւ կրոնական կազմակերպությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության 1991 թվականի հունիսի 17-ի Հ.Ն-0333-1 օրենքի (այսուհետ՝ օրենք) նախաբանը ուժը կորցրած ճանաչել։
Հոդված 2. Օրենքի 1-ին հոդվածը շարադրել հետեւյալ խմբագրությամբ`
«Հայաստանի Հանրապետությունը երաշխավորում է խղճի եւ կրոնի ազատությունը եւ ապահովում է յուրաքանչյուրի իրավունքի իրացումը: Այս իրավունքը ներառում է կրոն, դավանանք կամ համոզմունքներ ընդունելու, չընդունելու կամ փոխելու ազատությունը եւ դրանք քարոզի, եկեղեցական արարողությունների եւ պաշտամունքի այլ ծիսակատարությունների միջոցով արտահայտելու իրավունքը՝ միայնակ եւ (կամ) այլոց հետ (համատեղ, միավորվելով)։
Հայաստանի Հանրապետությունը ճանաչում է Հայաստանյայց առաքելական սուրբ եկեղեցու՝ որպես ազգային եկեղեցու բացառիկ առաքելությունը հայ ժողովրդի հոգեւոր կյանքում, նրա ազգային մշակույթի զարգացման եւ ազգային ինքնության պահպանման գործում:
Հայաստանի Հանրապետությունում երաշխավորվում է օրենքով սահմանված կարգով գործող բոլոր կրոնական կազմակերպությունների գործունեության ազատությունը:»։
Հոդված 3. Օրենքը լրացնել հետեւյալ բովանդակությամբ 1.1.-րդ հոդվածով՝
«Հոդված 1.1. Խղճի ազատության եւ կրոնական կազմակերպությունների մասին օրենսդրությունը բաղկացած է Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությունից, Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերից, սույն օրենքից, բնագավառը կարգավորող օրենքներից եւ իրավական այլ ակտերից»:
Հոդված 4. Օրենքի 2-րդ հոդվածը շարադրել հետեւյալ բովանդակությամբ`
«Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիները հավասար են օրենքի առջեւ՝ անկախ կրոնի նկատմամբ իրենց վերա՟բեր՟մունքից կամ կրոնական պատկանելիությունից։
Կրոնի, դավանանքի կամ հոգեւոր համոզմունքի նկատմամբ անձի իրավունքների սահմանափակումները (բացառությամբ՝ օրենքով սահմանված դեպքերի), կրոնական հիմքի վրա հետապնդումները կամ այլ իրավունքների խոչընդոտումը, ինչպես նաեւ կրոնական թշնամանքի հարուցումը առաջ են բերում օրենքով սահմանված պատասխանատվություն»:
Հոդված 5. Օրենքի 3-րդ հոդվածի երկրորդ մասը շարադրել հետեւյալ խմբագրությամբ`
«Խղճի եւ կրոնի ազատության իրավունքի արտահայտումը կարող է սահմանափակվել միայն օրենքով, եթե դա անհրաժեշտ է հասարակական անվտանգության, առողջության, բարոյականության կամ հասարակության մյուս անդամների իրավունքների եւ ազատությունների պաշտպանության համար: »
Հոդված 6. Օրենքի 4-րդ հոդվածի երկրորդ մասը ուժը կորցրած ճանաչել:
Հոդված 7. Օրենքի 5-րդ հոդվածի՝
ա) առաջին մասի «ե» կետում «200» թիվը փոխարինել «1000» թվով.
բ) լրացնել հետեւյալ բովանդակությամբ «զ»կետ`
«զ) քրիստոնեական դավանանքի դեպքում` դավանում են Հիսուս Քրիստոսին որպես Աստված եւ Փրկիչ եւ ընդունում են Սուրբ Երրորդությունը»:
Հոդված 8. Օրենքի 6-րդ հոդվածի 2-րդ պարբերությունը «առաքելական» բառից հետո լրացնել «սուրբ» բառով։
Հոդված 9. Օրենքի 8-րդ հոդվածը շարադրել հետեւյալ խմբագրությամբ`
«Հայաստանի Հանրապետության տարածքում արգելվում է հոգեորսությունը։
Հոգեորսություն է համարվում այլ կրոնական կամ դավանաբանական հայացքներ ունեցող կամ դրանք չունեցող քաղաքացիների նկատմամբ այն քարոզչական ներգործությունը, որի ընթացքում ՝
ա) առաջարկվում կամ տրամադրվում է նյութական խրախուսանք,
բ) գործադրվում է ֆիզիկական, բարոյական կամ հոգեբանական ճնշում կամ հարկադրանք,
գ) ձեւավորվում է անվստահություն կամ ատելություն այլ կրոնական կազմակերպությունների, նրանց դավանանքի եւ գործունեության նկատմամբ,
դ) կիրառվում է այլ անձանց կամ կրոնի նկատմամբ վիրավորանքների արտահայտում:
զ) անձը հետապնդվում է իր բնակարանում, աշխատավայրում, հանգստի կամ այլ վայրերում, ինչպես նաեւ հեռախոսազրույցով՝ առանց իր ցանկության կամ խնդրանքի։
Հոդված 10. Օրեքնի 10-րդ հոդվածը «առաքելական» բառից հետո լրացնել «սուրբ» բառով։
Հոդված 11. Օրեքնի 11-րդ հոդվածը լրացնել հետեւյալ բովանդակությամբ 2-րդ մասով՝
«Արգելվում է առանց օրենքով սահմանված կարգով գրանցված եւ գործող տվյալ կրոնական կազմակերպության համաձայնության կրոնական խորհրդաբանության, կրոնական շինությունների (անկախ սեփականության ձեւից) պատկերների եւ անվանումների, սրբերի անունների եւ պատկերների օգտագործումը ապրանքային եւ սպասարկման նիշերում, ֆիրմային անվանումներում կամ նշաններում, գովազդում, բացառությամբ՝ սոցիալական գովազդի։ Այդ հարաբերությունները կարող են կարգավորվել պայմանագրային հիմունքներով:
Սույն հոդվածի 2-րդ մասի դրույթները չեն տարածվում ֆիզիկական անձանց գեղարվեստական ստեղծագործությունների եւ դրանց նկատմամբ հեղինակային իրավունք ունեցող օբյեկտների նկատմամբ։»։
Հոդված 12. Օրենքի 14-րդ հոդվածի՝
ա) 1-ին մասի «համայնքը կամ» բառերը հանել, իսկ « «բ»-«ե» ենթակետերով» բառերը փոխարինել «առաջին մասում, բացառությամբ՝ «ա» կետում» բառերով.
գ) 2-րդ մասի «տաս» բառը փոխարինել «երեսուն» բառով։
Հոդված 13. Օրենքի 17-րդ հոդվածի՝
ա) 1-ին մասի «բ» եւ «գ» կետերի վերջում լրացնել « , բացառությամբ օրենքով սահմանված դեպքերի։» բառերը։
բ) 2-րդ եւ 3-րդ մասերում «Հայաստանյաց Առաքելական եկեղեցու» բառերը կամ դրա հոլովաձեւերը շարադրել «Հայաստանյայց առաքելական սուրբ եկեղեցու» բառերով կամ դրա հոլովաձեւով։
Հոդված 14. Օրենքի 18-րդ հոդվածը «Պետությունը» բառից հետո լրացնել «, բացի օրենքով սահմանված դեպքերի, » բառերով:
Հոդված 15. Օրենքի 19-րդ հոդվածի երկրորդ մասը շարադրել հետեւյալ խմբագրությամբ`
«Հայաստանի Հանրապետության տարածքում արգելվում է այն կրոնական կազմակերպությունների գործունեությունը, որոնք իրենց գործունեության ընթացքում իրականացնում են կամ փորձում են իրականացնել անդամների գիտակցության, մտածողության, անձնական կյանքի, տեղեկացվածության, առողջության, սեփականության եւ վարքի վերահսկողություն»:
Հոդված 16. Օրենքի 23-րդ հոդվածի՝
ա) կետում «գրանցում է կրոնական կազմակերպությունների կանոնադրությունները» բառերը փոխարինել «սույն օրենքի 14-րդ հոդվածի համապատասխան տալիս է փորձագիտական եզրակացություն» բառերով.
բ) 23-րդ հոդվածի երկրորդ մասը ուժը կորցրած ճանաչել։
Հոդված 17. Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող երեսուներորդ օրվանից։
Հոդված 18. Սույն օրենքի ուժի մեջ մտնելուց հետո գրանցված եւ իրենց գործունեությամբ սույն օրենքի դրույթներին չհամապատասխանող կրոնական կազմակերպությունները երեք ամսվա ընթացքում վերագրանցվում են եւ իրենց գործունեությունը համապատասխանեցնում սույն օրենքի դրույթներին։
Սույն հոդվածի 1-ին մասում սահմանված դեպքերում եւ ժամկետներում չվերագրանցված կրոնական կազմակերպությունների գործունեությունը դադարում է, եթե օրենքով այլ բան սահմանված չէ։
«Խղճի ազատության եւ կրոնական կազմակերպությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքը ընդունվել է 1991 թվականին Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն Խորհրդի կողմից: Թեպետ երկու անգամ (1997 եւ 2001) ՀՀ Ազգային Ժողովի կողմից այն ենթարկվել է փոփոխությունների եւ լրացումների, գործող օրենքում պահպանվել են թե բովանդակային, թե խմբագրական թերություններ:
Խմբագրական շտկումների անհրաժեշտությունը ծագել է օրենքի ընդունման պահից առ այսօր Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության փոփոխության, նախեւառաջ` ՀՀ Սահմանադրության ընդունման հետեւանքով:
Բովանդակային փոփոխությունների կարեւորությունը առավել է ընդգծվում գործող օրենքում տեղ գտած մի շարք բացթողումների պատճառով: Ի մասնավորի, հստակեցված չէ «հոգեորսություն» հասկացությունը, վերանայման ենթակա է կրոնական կազմակերպության անդամների նվազագույն քանաքական շեմը, մատնանշված չեն կրոնական կազմակերպությունների քայքայիչ եւ ամբողջատիրական գործունեության բնութագրիչները եւ այլն: Նշված խնդիրների լուծմանն ուղղված առաջարկները հիմնված են միջազգային իրավունքի եւ փորձի վրա:
Առաջարկվող այս փոփոխություններին ու լրացումներին զուգահեռ ներկայացվում է Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը, որով առաջարկվում է սահմանել քրեական պատիժ անձանց իրավունքների կամ անձի դեմ ոտնձգող միավորումներ կազմելու, ղեկավարելու կամ նրանց աշխատանքներին աջակցելու եւ հոգեորսությամբ զբաղվելու համար
Այն կարծիքին ենք, որ ներկայացված նախագծերը հարմար հիմք եւ առիթ կարող են հանդիսանալ Ազգային Ժողովում հոգեւոր-կրոնական ոլորտի օրենսդրության վաղուց հասունացած արդիականացման եւ բարեփոխման համար, այդ թվում` ազգային անվտանգության դիտանկյունից:
