Հոդված 1. «Տեղական ինքնակառավարման մաuին» Հայաuտանի Հանրապետության 2002 թվականի մայիuի 7-ի ՀO-337 oրենքի (այuուհետ` Oրենք) 33-րդ հոդվածի 1-ին մասի 6-րդ կետը շարադրել նոր խմբագրությամբ.

«6) կանոնակարգում է հավաքների անցկացումը` Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ եւ օրենքով սահմանված կարգով:

Հոդված 2. Օրենքը լրացնել նոր 35.1.-րդ հոդվածով հետեւյալ բովանդակությամբ.

«Հոդված 35.1. Համայնքի ղեկավարի գործառույթները հանրային միջոցառումների կանոնակարգման բնագավառում

6. Հանրային է հավաք չհանդիսացող այն միջոցառումը (տոնակատարություններ, մշակութային եւ մարզական միջոցառումներ եւ այլն), որը տեղի է ունենում բացօթյա վայրում (փողոց, մայթ, հրապարակ, այգի, պուրակ եւ այլն) կամ որին կարող են մասնակցել անձինք, որոնց շրջանակը անհատապես որոշված չէ հանրային միջոցառման կազմակերպչի կողմից:

7.  Ծիսակատարությունների կազմակերպման եւ անցկացման կարգը սահմանվում է «Խղճի ազատության եւ կրոնական կազմակերպությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 7-րդ հոդվածով սահմանված կարգով:

8.  Եթե ակնկալվում է, որ հանրային միջոցառման մասնակիցների թիվը գերազանցելու է երեքհարյուրը, ապա այդ հանրային միջոցառումն անցկացվում է համայնքի ղեկավարի տեղեկացմամբ: Տեղեկացումն իրականացվում է հանրային միջոցառման կազմակերպչի կողմից`  հանրային միջոցառման անցկացման օրվանից ոչ ուշ, քան 3 օր առաջ, կազմակերպչի նախընտրած հետեւյալ եղանակներից որեւէ մեկով` անձամբ, հեռախոսով, փոստով կամ էլեկտրոնային փոստի միջոցով:

9.   Եթե ակնկալվում է, որ հանրային միջոցառման մասնակիցների թիվը չի գերազանցելու է երեքհարյուրը, ապա տեղեկացում չի պահանջվում, սակայն հանրային միջոցառման կազմակերպիչը` հանրային միջոցառման անվտանգությունն ու բնականոն ընթացքն ապահովելու նպատակով կարող է հանրային միջոցառման անցկացման մասին տեղեկացնել համայնքի ղեկավարին:

10. Տեղեկացումը պետք է ներառի հետեւյալ տեղեկությունները.

1)  հանրային միջոցառման վայրը,

2)  հանրային միջոցառման սկզբի եւ ավարտի մոտավոր ժամանակը,

3) մասնակիցների սպասվող թիվը,

4) հանրային միջոցառման անցկացման համար օգտագործվելիք առարկաները կամ տեխնիկական միջոցները,

5) հանրային միջոցառման կազմակերպչի անունը, ազգանունը եւ առկայության դեպքում հեռախոսահամարները։

6. Համայնքի ղեկավարը հանրային միջոցառումն անցկացնելու մասին տեղեկացումը քննարկում է հանրային միջոցառման մասին տեղեկացումը ստանալու պահից 24 ժամվա ընթացքում: Այն դեպքում, երբ պատասխանի ժամկետի վերջին օրը ոչ աշխատանքային օր է, ապա պատասխանը ներկայացվում է դրան հաջորդող աշխատանքային օրը:

7. Եթե համայնքի ղեկավարին ներկայացված տեղեկացումից կամ նրա տրամադրության տակ գտնվող այլ տեղեկություններից պարզ է դառնում, որ նախատեսված հանրային միջոցառման ժամանակը, վայրը կամ եղանակը անմիջականորեն կարող են հանգեցնել սույն հոդվածի 12-րդ մասում նշված վտանգների առաջացմանը, ապա լիազոր մարմինը հանրային միջոցառման անցկացման համար կարող է առաջադրել պայմաններ։ Դրանք կարող են վերաբերել բացառապես հանրային միջոցառման անցկացման ժամանակին, վայրին կամ եղանակին։

8. Պայմանների վերաբերյալ համաձայնություն ձեռք բերվելու դեպքում դրանք արձանագրվում են եւ կցվում գործին։ Պայմանների վերաբերյալ համաձայնություն ձեռք չբերվելու դեպքում լիազոր մարմինը որոշում է կայացնում հանրային միջոցառման ժամանակի, վայրի կամ եղանակի նկատմամբ սահմանափակումներ սահմանելու մասին։

9. Հանրային միջոցառման անցկացման համար սահմանվող սահմանափակումները չեն կարող աղավաղել հանրային միջոցառման նպատակը կամ հանրային միջոցառման մասնակիցների տարածքային մեկուսացման, ինչպես նաեւ հանրային միջոցառման անցկացման ժամանակի փոփոխության միջոցով էականորեն նվազեցնել դրա պոտենցիալ ներգործությունը կազմակերպիչների նախընտրած հանրային լսարանի վրա կամ որեւէ այլ ձեւով հանգեցնել հանրային միջոցառման փաստացի արգելմանը։

10. Այլ վայր առաջարկվելու դեպքում պետք է, մասնավորապես, ապահովվի տեղեկացման մեջ նշված՝ մաuնակիցների սպասվող թվով մաuնակցության հնարավորությունը, չպետք է առաջարկվեն կազմակերպիչների ընտրած համայնքի տարածքից դուրu վայրեր, իսկ առաջարկվող վայրը հնարավորինu պետք է մոտ լինի տեղեկացման մեջ նշված վայրին։

11. Հանրային միջոցառման մասին տեղեկացման մեջ հիշատակված ժամանակում եւ վայրում այլ հանրային միջոցառման անցկացումն ինքնին հիմք չէ հանրային միջոցառման նկատմամբ սահմանափակումներ սահմանելու համար, եթե չկա դրանց մասնակիցների բախման անմիջական վտանգ։ Հակառակ դեպքում տեղեկացումն ավելի ուշ ներկայացրած հանրային միջոցառման հանդեպ կիրառվում են սույն հոդվածով սահմանված սահմանափակումները:

12. Եթե ներկայացվել են միեւնույն օրը միեւնույն վայրում հանրային հավաք եւ հանրային միջոցառում անցկացնելու դիմումներ, ապա նախապատվությունը տրվում է հանրային հավաքին:

13. Եթե  միեւնույն օրը միեւնույն վայրում հանրային հավաք անցկացնելու վերաբերյալ դիմումը ներկայացվել է ավելի ուշ, քան հանրային միջոցառում անցկացնելու վերաբերյալ դիմումը, նախապատվությունը տրվում հանրային հավաքին, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ`

1)  հանրային միջոցառումն ակնկալվող մասնակիցների թվով էականորեն գերազանցելու է հանրային հավաքի մասնակիցների թիվը կամ,

2) հանրային միջոցառումը նախօրոք պլանավորված է եղել եւ դրա տեղափոխումն այլ վայր կառաջացնի անհամարժեք բարդություններ կամ ծախսեր եւ հանրային հավաքի անցկացման համար հնարավոր է առաջարկվել այլընտրանքային վայր, որը չի հանգեցնի  հավաքի նպատակի աղավաղման  կամ հավաքի մասնակիցների տարածքային մեկուսացման, ինչպես նաեւ հավաքի անցկացման ժամանակի կամ վայրի փոփոխության միջոցով էականորեն չի նվազեցնի դրա պոտենցիալ ներգործությունը կազմակերպիչների նախընտրած հանրային լսարանի վրա կամ որեւէ այլ ձեւով չի հանգեցնի հավաքի փաստացի արգելմանը։

14. Համայնքի ղեկավարը կարող է արգելել հանրային միջոցառման անցկացումը, եթե դա անհրաժեշտ է `

1) անձանց կյանքի, առողջության կամ սեփականության պաշտպանության համար.

2) hանրության համար առաջացող էական անհարմարությունները կանխելու համար.

3) շրջակա միջավայրին անմիջականորեն սպառնացող էական վտանգը կանխելու համար:

15. Համայնքի ղեկավարը չի կարող արգելել հանրային միջոցառման անցկացումը, եթե միջոցառման անցկացման սահմանափակումների միջոցով հնարավոր է կանխել սույն հոդվածի 14-րդ մասում նշված վտանգները:

16. Եթե չեն առաջանում սույն հոդվածով սահմանված հանրային միջոցառումն արգելելու հիմքերը, ապա տեղեկացումը համարվում է ի գիտություն ընդունված: Տեղեկացումն ի գիտություն ընդունելու մասին համայնքի ղեկավարն անհապաղ տեղեկացնում է կազմակերպիչներին եւ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր Հայաստանի Հանրապետության ոuտիկանությանը, ինչպեu նաեւ դրա մասին գրություն է փակցնում տեղական ինքնակառավարման մարմնի վարչական շենքում` բոլորի համար մատչելի ու տեuանելի տեղում։

17. Հանրային միջոցառման կազմակերպիչը`

1) որոշում է հանրային միջոցառման ընթացքը,

2) պարտավոր է ներկա լինել հանրային միջոցառմանը եւ հասանելի լինել ոստիկանության ներկայացուցչի համար,

3) հանրային միջոցառման ընթացքում պարտավոր է անհրաժեշտ միջոցներ ձեռնարկել   հանրային միջոցառման բնականոն ընթացքն ապահովելու համար, մասնավորապես, հանրային միջոցառման մասնակիցների կողմից բռնի գործողությունները կանխելու, բռնությունից զերծ մնալու եւ ուժի կիրառմանը պատրաստ մասնակիցներից սահմանազատվելու կոչերի միջոցով,

4) իրավունք ունի դիմել ոuտիկանության ծառայողներին` հանրային միջոցառման անցկացման վայրից հարկադիր դուրu բերելու այն անձանց, ովքեր կոպտորեն խախտում են հանրային միջոցառման  եւ բնականոն ընթացքը,

5) պարտավոր է հավաքի մաuնակիցներին անմիջապեu տեղեկացնել հանրային միջոցառման բնականոն ընթացքն ապահովելու վերաբերյալ ոuտիկանության ծառայողների պահանջների մասին։

Հոդված 3. Uույն oրենքն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման oրվան հաջորդող տաuներորդ oրը:

ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄ

«ՏԵՂԱԿԱՆ ԻՆՔՆԱԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՄԱUԻՆ» ՀԱՅԱUՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ OՐԵՆՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱUԻՆ» ՀՀ ՕՐԵՆՔԻ ԸՆԴՈՒՆՄԱՆ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏՈՒԹՅԱՆ

Ներկա իրավիճակը եւ առկա խնդիրները.

«Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծի ընդունումը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ «Ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր եւ ցույցեր անցկացնելու մասին» գործող օրենքը այսպես կոչված «այլ միջոցառումները» կարգավորում է Սահմանադրության 29 հոդվածի իմաստով հավաքների հետ միասին եւ այն թյուր տպավորությունը ստեղծում, որ որեւէ էական տարբերություն չկա, մի կողմից, հավաքների, իսկ մյուս կողմից, օրինակ, տոնակատարությունների կամ սպորտային միջոցառումների միջեւ: Իրականում դրանք ունեն լիովին տարբեր սահմանադրա-իրավական նշանակություն եւ պաշտպանություն: Սահմանադրության 29-րդ հոդվածով սահմանված հավաքների իմաստը կայանում է նրանում, որ դրանք անցկացվում են հանրային հետաքրքրություն ներկայացնող հարցերի շուրջ ընդհանուր կարծիք ձեւավորելու կամ արտահայտելու մտադրությամբ, մինչդեռ հանրային միջոցառումները ուղղված չեն ընդհանուր կարծիք ձեւավորելուն կամ արտահայտելուն:

Առաջարկվող լուծումները.

Վերոհիշյալ խնդիրները կարգավորելու նպատակով առաջարկվում է տարանջատել հավաքներն այլ միջոցառումներից: Այդ առումով Օրինագծի 2-րդ հոդվածը սահմանում է «հանրային միջոցառում» հասկացությունը եւ հանրային միջոցառումների անցկացման կարգը: Ըստ նախագծի, 300 - ից ավելի մասնակից ունեցող միջոցառման վերաբեյալ անպայման պետք է տեղեկացում ներկայացվի համայնքի ղեկավարին, որը միջոցառման վերաբերյալ տեղեկացումը պարտավոր է քննել այն ստանալու պահից 24 ժամվա ընթացքում: Մինչեւ 300 մասնակից ունեցող հանրային միջոցառման դեպքում տեղեկացումը պարտադիր չէ, սակայն կազմակերպիչն իր հայեցողությամբ կարող է այդ մասին տեղեկացնել համայնքի ղեկավարին: Անհրաժեշտ է նկատի ունենան, որ տեղեկացման մեխանիզմները էականորեն տարբերվում են «հավաքի անցկացման մասին իրազեկման» մեխանիզմներից, մասնավորապես` տեղեկացումը կատարվում է կազմակերպչի նախընտրած հետեւյալ եղանակներից որեւէ մեկով` անձամբ, հեռախոսով, փոստով կամ էլեկտրոնային փոստի միջոցով եւ պետք է պարունակի հետեւյալ տեղեկությունները`  հանրային միջոցառման վայրը, հանրային միջոցառման սկզբի եւ ավարտի մոտավոր ժամանակը,մասնակիցների սպասվող թիվ, հանրային միջոցառման անցկացման համար օգտագործվելիք առարկաները կամ տեխնիկական միջոցները եւ հանրային միջոցառման կազմակերպչի անունը, ազգանունը եւ առկայության դեպքում հեռախոսահամարները։

Ի տարբերություն հանրային հավաքների, որոնք գտնվում են Սահմանադրության 29-րդ հոդվածի պաշտպանության ներքո եւ որոնց սահմանափակումների համար Սահամանադրության 44-րդ հոդվածը նախատեսել է սահմանափակումների բավականին խիստ հիմքեր, հանրային միջոցառումները պաշտպանվում են Սահմանադրության 42-րդ հոդվածի 2-րդ մասով («Յուրաքանչյուր ոք ազատ է կատարելու այն, ինչն արգելված չէ օրենքով եւ չի խախտում այլոց իրավունքները եւ ազատությունները»), որում նշված սահմանափակումների հիմքերը էապես ավելի մեղմ եմ: Ելնելով դրանից, նախագծով լացվող նոր 35.1 հոդվածի 7-րդ մասով սահմանում է, որ լիազոր մարմինն իրավասու է սահմանափակումներ կիրառել հանրային միջոցառումների անցկացման նկատմամբ, եթե դրանք անհրաժեշտ են անձանց կյանքի, առողջության կամ սեփականության պաշտպանության, հանրության համար առաջացող էական անհարամրությունները կանխելու կամ շրջակա միջավայրին անմիջականորեն սպառնացող էական վտանգը կանխելու համար: Եթե համայնքի ղեկավարի կողմից առաջադրվող պայմանների միջոցով հնարավոր չէ հասնել նշված վտանգներից խուսափելուն, ապա հանրային միջոցառումն արգելվում է (մաս 14-րդ):

Օրինագիծը կարգավորում է նաեւ այն հարցը, թե ինչպես վարվել այն դեպքում, երբ ներկայացվել են միեւնույն օրը եւ միեւնույն վայրում հանրային հավաք եւ հանրային միջոցառում անցկացնելու վերաբերյալ դիմումներ: Ելնելով այն հանգամանքից, որ հանրային հավաքն ունի ավելի մեծ սահմանադրաիրավական պաշտպանություն, օրինագիծը սկզբունքորեն նախապատվություն է տալիս հանրային հավաքին: Սակայն, եթե հանրային միջոցառում անցկացնելու մասին դիմումը ներկայացվել է ավելի շուտ, քան հանրային հավաքի անցկացման դիմումը, ապա նախագծով լացվող նոր 35.1 հոդվածի 12-րդ եւ 13-րդ մասերով սահմանվում են այն նախադրյալները, որոնց առկայության դեպքում նախապատվությունը տրվում է հանրային միջոցառմանը:

Ակնկալվող արդյունքը.

Նախագծի ընդունման արդյունքում հստակ կկանոնակրագվեն հանարային միջոցառման կազմակերպաման եւ անցկացման հետ կապված իրավահարաբերությունները եւ կտարանջատվեն հանրային միջոցառումների եւ  հավաքների կազմակերպման եւ անցկացման կարգերը: