ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

Հոդված 1.  Օրենքի կարգավորման առարկան

Սույն օրենքը կարգավորում է Հայաստանի Հանրապետությունում բնապահպանական օրենսդրության նորմերի կատարման  նկատմամբ  վերահսկողության կազմակերպման ու իրականացման խնդիրները եւ սահմանում է Հայաստանի Հանրապետությունում բնապահպանական օրենսդրության նորմերի կատարման  նկատմամբ վերահսկողության առանձնահատկությունների, կարգերի, պայմանների, դրանց հետ կապված հարաբերությունների եւ բնապահպանական վերահսկողության իրավական ու տնտեսական հիմքերը:

Հոդված 2.  Օրենքի գործողության ոլորտը

Սույն օրենքի գործողությունը տարածվում է բնապահպանական օրենսդրության նորմերի պահպանման նպատակով կարգավորման ենթակա իրավահարաբերությունների  վրա:

Հոդված 3. Բնապահպանական վերահսկողության մասին օրենսդրությունը

Բնապահպանական վերահսկողության մասին օրենսդրությունը բաղկացած է  Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությունից, սույն օրենքից եւ այլ իրավական ակտերից:

Եթե Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով սահմանված են այլ  նորմեր, քան նախատեսված են սույն օրենքով, ապա կիրառվում են միջազգային պայմանագրերի նորմերը:

Հոդված 4.  Օրենքում օգտագործվող հիմնական հասկացությունները

Սույն օրենքում օգտագործվող հիմնական հասկացություններն ունեն հետեւյալ իմաստը.

բնապահպանական վերահսկողություն՝   Հայաստանի Հանրապետության օրենքներով, իրավական այլ ակտերով եւ սույն օրենքով սահմանված կարգով  բնապահպանական պետական տեսչության (տեսուչի) կողմից իրականացվող   ստուգում է, որը նպատակաուղղված է շրջակա միջավայրի՝ մթնոլորտի, ջրերի, հողերի, ընդերքի, կենդանական ու բուսական  աշխարհի, ներառյալ անտառների ու բնության հատուկ պահպանվող տարածքների եւ ընդհանուր օգտագործման  տարածքների (ծառեր, թփեր, զբոսայգիներ եւ այլ կանաչ գոտիներ)  պահպանության, դրանց վերականգնման, բնական ռեսուրսների բանական (արդյունավետ)   օգտագործման, ինչպես նաեւ կենսանվտանգության, վտանգավոր նյութերի ու թափոնների անվտանգ գործածության, ռադիոակտիվ աղտոտվածության, բնապահպանական ու բնօգտագործման վճար վճարողների հաշվառման, վճարի օբյեկտ համարվող փաստացի ծավալների   հաշվարկման, վարչական վիճակագրական հաշվետվությունների ներկայացման եւ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված   այլ նորմերի կատարման նկատմամբ.

բնապահպանական պետական տեսչություն՝  բնապահպանական օրենսդրության  նորմերի պահպանման ու կատարման նկատմամբ  Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով լիազորված պետական մարմնի ստորաբաժանում.

բնապահպանական պետական տեսուչ՝  բնապահպանական օրենսդրության նորմերի  պահպանման ու կատարման նկատմամբ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով   ստուգման   լիազորություն ունեցող պաշտոնատար անձ.

ստուգվող սուբյեկտ՝ ֆիզիկական ու իրավաբանական անձինք, այդ թվում` օտարերկրյա, անհատ ձեռնարկատերեր, պետական կառավարման ու տեղական ինքնակառավարման մարմիններ, որոնց գործառույթների ու գործողությունների կատարման համար բնապահպանական օրենսդրությամբ ամրագրված են պահպանման  եւ կատարման ենթակա նորմեր.

շրջակա միջավայրի վրա վնասակար ներգործություն՝  շրջակա միջավայրի օբյեկտներ (մթնոլորտ, ջուր, հող, ընդերք, կենսառեսուրս, այդ թվում՝ անտառ եւ բնության հատուկ պահպանվող տարածք) արտանետվող, արտահոսվող ու տեղադրվող վնասակար տարրերի    համար սահմանված չափաքանակների գերազանցված ազդեցություն.

 բնական ռեսուրսների գերշահագործում` օրենսդրությամբ սահմանված չափաքանակներից ավել բնական ռեսուրսների օգտագործում.

թեմատիկ ստուգում՝ «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման եւ անցկացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի պահանջներին համապատասխան ստուգում.

ուսումնասիրություն` ստուգվող սուբյեկտների կողմից ներկայացված վարչական վիճակագրական հաշվետվությունների, տվյալների, ինչպես նաեւ լիազոր մարմնի կողմից տրված թույլտվությունների, հանձնարարականների, նորմատիվ ակտերով սահմանված այլ պահանջների վերաբերյալ տեղեկատվության եւ շրջակա միջավայրի վրա ներգործության մոնիթորինգի տվյալների եւ փաստաթղթերի համադրման վերլուծության ընթացքում` օրենսդրության պահանջների կատարման համար պատշաճ ձեւով (պաշտոնական գրությամբ)  նախազգուշացնող եւ իրավախախտման դեպքերը կանխարգելող` ստուգող մարմնում իրականացվող ներքին ընթացակարգ.

բնապահպանական հսկողություն՝ պետական կառավարման եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների եւ կազմակերպությունների կողմից  Հայաստանի Հանրապետության կառավարության սահմանած կարգով իրականացվող գործառույթներ, որոնք նպատակաուղղված են իրենց ենթակա  կառույցների կողմից կամ իրենց տնօրինության տակ գտնվող    տարածքներում, այդ թվում` ընդհանուր օգտագործման հողային տարածքներում (փողոցներ, հրապարակներ, զբոսայգիներ եւ հանրության կողմից օգտագործվող այլ տարածքներ)   բնապահպանական օրենսդրության պահանջների պահպանմանը.

ինքնահսկում կամ արտադրական հսկում՝  արտադրական կազմակերպությունների կողմից իրենց գործառույթների եւ գործողությունների իրականացման ընթացքում շրջակա միջավայրի վրա վնասակար ներգործության ժամանակին հայտնաբերման եւ հետեւանքների վերացման նպատակով ներքին մոնիթորինգի եւ տվյալների գրանցման իրականացում:

Հոդված 5. Բնապահպանական վերահսկողության  խնդիրները

Բնապահպանական վերահսկողության հիմնական   խնդիրներն են`

1) շրջակա միջավայրի պահպանության եւ բնական ռեսուրսների բանական օգտագործման,  բնապահպանական օրենսդրության նորմերի կատարման նպատակով Հայաստանի Հանրապետության տարածքում բնապահպանական վերահսկողության  ապահովումը.

2) բնապահպանական օրենսդրության կիրարկմամբ իրավախախտումների հայտնաբերման եւ համապատասխան որոշումների կայացման ապահովումը.

3) տնտեսական գործունեության հետեւանքով շրջակա միջավայրի վրա վնասակար ներգործությունների կանխարգելմանն ու նվազեցմանը նպաստումը

4) բնական ռեսուրսների գերշահագործման կանխարգելումը:

Հոդված 6.  Բնապահպանական վերահսկողության սկզբունքները

Բնապահպանական վերակսկողության սկզբունքներն են`

1) Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության, օրենքների գերակայությունը, մարդու իրավունքների եւ ազատությունների առաջնայնությունը.

2) շրջակա միջավայրի անվտանգության առաջնայնությունը.

3) բնապահպանական օրենսդրության միատեսակ եւ անկողմնակալ կիրառման ապահովումը.

4) ծրագրային գործողությունների իրականացումն ըստ գերակա ուղղությունների եւ առաջնայնությունների.

5) բնապահպանական հիմնախնդիրների լուծման գործընթացում հասարակայնության մասնակցության ապահովումը:

ԳԼՈՒԽ 2.

ԲՆԱՊԱՀՊԱՆԱԿԱՆ ՎԵՐԱՀՍԿՈՂՈՒԹՅԱՆ ԱՊԱՀՈՎՈՒՄԸ

Հոդված 7.  Բնապահպանական վերահսկողության ապահովումը

Բնապահպանական վերահսկողության իրականացումն ապահովում են Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը եւ բնապահպանության բնագավառի պետական կառավարման լիազորված մարմինը (այսուհետ` լիազոր մարմին):

Հոդված 8. Բնապահպանական վերահսկողության  ուղղությամբ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության իրավասությունները

Բնապահպանական վերահսկողության ուղղությամբ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության իրավասություններն են`

1) իր իրավասության սահմաններում բնապահպանական վերահսկողության ուղղությամբ հարաբերությունները կարգավորող իրավական ակտերի ընդունումը.

2) շրջակա միջավայրին հասցրած վնասի հաշվարկման կարգի սահմանումը.

3) Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված այլ իրավասություններ:

Հոդված 9.  Բնապահպանական վերահսկողության ուղղությամբ լիազոր մարմնի  իրավասությունները

Բնապահպանական վերահսկողության  ուղղությամբ  լիազոր մարմնի իրավասություններն են`

1) բնապահպանական պետական տեսչության աշխատանքների համակարգումը եւ բնապահպանական վերահսկողությունը կանոնակարգող իրավական ակտերի մշակման ապահովումն ու  իր իրավասության սահմաններում  դրանց հաստատումը.

2) բնապահպանական պետական տեսչության աշխատանքային ծրագրերի հաստատումը եւ կատարված աշխատանքների վերաբերյալ հաշվետվությունների ընդունումը.

3) Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ նախատեսված այլ իրավասություններ:
 

ԳԼՈՒԽ 3.

ԲՆԱՊԱՀՊԱՆԱԿԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ՏԵՍՉԱԿԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԸ, ՏԵՍՈՒՉՆԵՐԻ ՊԱՇՏՈՆՆԵՐԻ  ԴԱՍԱԿԱՐԳՈՒՄԸ,  ԻՐԱՎԱՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ԵՎ ՊԱՐՏԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 10.  Բնապահպանական պետական տեսչական համակարգը

1. Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանական պետական տեսչական համակարգը  հանրապետական բնապահպանական պետական տեսչության կառուցվածքային եւ տարածքային ստորաբաժանումների ամբողջությունն  է:

2. Տարածքային ստորաբաժանումները բնապահպանական օրենսդրության պահանջների նկատմամբ վարչատարածքային սկզբունքով վերահսկողական գործառույթներ իրականացնող կառույցներ են:

Հոդված 11.  Բնապահպանական պետական տեսուչների  պաշտոնների դասակարգումը

1. Բնապահպանական պետական տեսուչների պաշտոնները դասակարգվում  են `

ա) Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանական գլխավոր պետական տեսուչ.

բ) Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանական գլխավոր պետական տեսուչի տեղակալ.

գ) հանրապետական բնապահպանական ավագ պետական տեսուչ.

դ) հանրապետական բնապահպանական պետական տեսուչ.

ե) տարածքային բնապահպանական ավագ պետական տեսուչ.

զ) տարածքային բնապահպանական  պետական տեսուչ:

2. Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանական գլխավոր պետական տեսուչը  Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանական պետական տեսչության պետն է:

3. Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանական գլխավոր պետական տեսուչի տեղակալը Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանական պետական տեսչության պետի տեղակալն է:

4. Հանրապետական բնապահպանական ավագ պետական տեսուչը Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանական պետական տեսչության կառուցվածքային ստորաբաժանման ղեկավարը եւ նրա տեղակալն են:

5. Հանրապետական բնապահպանական պետական տեսուչը Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանական պետական տեսչության  կառուցվածքային բաժնի  համապատասխան պաշտոնատար անձն է:

6. Տարածքային բնապահպանական ավագ պետական տեսուչը  Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանական պետական տեսչության տարածքային բաժնի ղեկավարը եւ նրա տեղակալն են:

7. Տարածքային բնապահպանական  պետական տեսուչը  Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանական պետական տեսչության տարածքային բաժնի համապատասխան պաշտոնատար անձն է:

8. Սույն հոդվածի 1-ին մասով դասակարգված անձանց պաշտոնները եւ դասային  աստիճանները սահմանվում են «Քաղաքացիական ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով եւ իրավական այլ ակտերով նախատեսված քաղաքացիական ծառայության համապատասխան պաշտոններ զբաղեցնող պաշտոնատար անձանց պաշտոնի անձնագրով:

Հոդված 12.  Բնապահպանական պետական տեսուչի իրավասությունները

1. Բնապահպանական  պետական տեսուչն իրավունք ունի`

ա) բնապահպանական օրենսդրության պահանջների կատարման նկատմամբ ստուգվող սուբյեկտների մոտ իրականացնելու ստուգումներ,

բ) օրենքներով եւ իրավական այլ ակտերով սահմանված իրավասությունների սահմաններում ստուգվող սուբյեկտներից պահանջելու փաստաթղթեր, տվյալներ, բացատրություններ, տեղեկանքներ եւ իր պարտականությունների կատարման  համար անհրաժեշտ այլ փաստաթղթեր, ինչպես նաեւ վերցնելու փորձանմուշներ եւ կատարելու կապարակնքում.

գ) օրենքներով եւ իրավական այլ ակտերով սահմանված կարգով վերցնելու փաստաթղթեր, իրեր, փորձանմուշներ եւ կատարելու չափագրումներ, որոնք անմիջականորեն առնչվում  են ստուգումների նպատակներին.

դ) օրենքներով եւ իրավական այլ ակտերով սահմանված իրավասությունների շրջանակներում պատժամիջոցներ կիրառելու վերաբերյալ ընդունելու որոշումներ.

ե)  բնապահպանական օրենսդրության խախտման դեպքում արձանագրելու խախտումները, օրենսդրությամբ սահմանված կարգով ստուգվող սուբյեկտներին տալու հանձնարարականներ, կասեցնելու, դադարեցնելու, արգելելու  նրանց գործողությունները.

զ) բնապահպանական օրենսդրության կիրարկումն ապահովելու նպատակով. սույն օրենքով սահմանված կարգով եւ դեպքերում կանգնեցնելու տրանսպորտային միջոցները.

է) օրենսդրությամբ սահմանված կարգով առգրավելու ապօրինի ձեռք բերված բնական ռեսուրսները եւ բնապահպանական օրենսդրության պահանջների խախտմամբ ձեռք բերված որս, որսագործիքները, որսի գործիք հանդիսացող այլ միջոցները.

ը) օրենքով նախատեսված դեպքերում, ստուգվող սուբյեկտի ներկայացուցչի մասնակցությամբ, անարգել մուտք գործելու ստուգվող սուբյեկտի գրասենյակային, արտադրական, պահեստային, լաբորատոր եւ այլ ստորաբաժանումներ ու տարածքներ.

թ) ստուգումների ընթացքում ներգրավելու մասնագետների եւ փորձագետների.

ժ) օրենքով սահմանված կարգով կիրառելու հարկադրանքի միջոցներ.

ժա) օրենքով սահմանված կարգով պահելու, կրելու, օգտագործելու   ծառայողական զենք, զինամթերք, ձեռնաշղթա եւ կրելու համազգեստ.

ժբ) վարչական իրավախախտում արձանագրելու դեպքում օրենքով սահմանված կարգով իրականացնելու քննություն  եւ կայացնելու համապատասխան որոշում.

ժգ) ստուգվող սուբյեկտներին բնապահպանության ոլորտում տրված լիցենզիաների, պայմանագրերի, թույլտվությունների, արտոնագրերի ուժը կորցրած ճանաչելու կամ դրանց գործողությունը կասեցնելու վերաբերյալ. օրենքով սահմանված կարգով, լիազորված մարմիններին ներկայացնելու միջնորդագրեր.

ժդ) օրենքով սահմանված կարգով իրականացված ստուգումների արդյունքներով բնապահպանական եւ բնօգտագործման վճարի օբյեկտ համարվող փաստացի ծավալների  չափագրման եւ  չհաշվարկված վճարների վերաբերյալ կազմել ակտեր.

ժե)  օրենքով սահմանված դեպքերում  եւ  կարգով հայց ներկայացնելու դատարաններ.

ժզ)բնապահպանական օրենսդրության խախտման համար քրեական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ օրենքով նախատեսված դեպքերում եւ կարգով հաղորդում ներկայացնելու իրավապահ մարմիններին:

2. Պետական մարմինների եւ այլ պաշտոնատար անձանց կողմից բնապահպանական պետական տեսուչի լիազորությունների իրականացումն արգելվում է, եթե օրենքով այլ բան նախատեսված չէ:

3. Բնապահպանական պետական տեսչությունը կարող է ունենալ Հայաստանի Հանրապետության  օրենքներով նախատեսված այլ իրավասություններ:

Հոդված 13.  Բնապահպանական պետական տեսուչի պարտականությունները

1. Բնապահպանական պետական տեսուչը պարտավոր է`

ա) օրենքներով եւ իրավական այլ ակտերով սահմանված իրավասությունների սահմաններում ապահովել Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության, օրենքների եւ այլ իրավական ակտերի պահանջների կատարումը.

բ) օրենքներով եւ իրավական այլ ակտերով սահմանված իրավասությունների սահմաններում ապահովել քաղաքացիների իրավունքների եւ օրինական շահերի  պաշտպանումը.

գ) օրենքներով եւ իրավական այլ ակտերով սահմանված իրավասությունների սահմաններում ուսումնասիրել քաղաքացիների, կազմակերպությունների, պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների  բողոքներն ու դիմումները եւ դրանց ընթացք տալ.

դ) բնապահպանական օրենսդրության եւ դրան համապատասխան ընդունված իրավական ակտերի դրույթների կիրառման վերաբերյալ իրականացնել բացատրական աշխատանքներ.

ե) ապահովել  առգրավված բնական ռեսուրսների,   որսագործիքների եւ որսի գործիք հանդիսացող այլ միջոցների`  սույն օրենքով եւ իրավական այլ ակտերով սահմանված տնօրինման կարգի պահպանումը.

զ) արձանագրել բնապահպանական օրենսդրության խախտման դեպքերը եւ իր իրավասության սահմաններում տալ համապատասխան ընթացք.

է) իրականացնել անկողմնակալ վերահսկողություն բնապահպանական օրենսդրության պահանջների կատարման նկատմամբ.

ը) բնապահպանական օրենսդրության խախտում հայտնաբերելիս օրենքով սահմանված դեպքերում եւ կարգով անցկացնել քննություն.

թ) հանցագործության հատկանիշներով բնապահպանական օրենսդրության խախտման դեպքերը իրազեկել իրավապահ մարմիններին:

2. Բնապահպանական պետական տեսուչն իր պարտականությունների կատարման ընթացքում առաջնորդվում է սույն օրենքով, Հայաստանի Հանրապետության օրենքներով, իրավական այլ ակտերով եւ լիազոր մարմնի կողմից սահմանված մեթոդական ցուցումներով ու հրահանգներով:

Հոդված 14.  Բնապահպանական պետական տեսուչի նկատմամբ կիրառվող սահմանափակումները

Բնապահպանական պետական տեսուչի նկատմամբ կիրառվող սահմանափակումները սահմանվում են «Քաղաքացիական ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով եւ սույն օրենքով:

ԳԼՈՒԽ 4.

ԲՆԱՊԱՀՊԱՆԱԿԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ՏԵՍՉՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏՈՒԿ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԸ

Հոդված 15.  Բնապահպանական պետական տեսչության ֆինանսավորումը

Բնապահպանական պետական տեսչությունը ֆինանսավորվում է Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեի միջոցների հաշվին:

Հոդված 16.  Բնապահպանական պետական տեսուչի զենքը

Օրենքով սահմանված կարգով բնապահպանական պետական տեսուչին հատկացվող ծառայողական զենքի ու զինամթերքի տեսակը, ձեւը, մոդելը եւ  քանակը  սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը:

Հոդված  17.  Բնապահպանական պետական տեսուչի համազգեստը

Բնապահպանական պետական տեսուչի համազգեստի  ձեւը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը, իսկ այն կրելու կարգն ու պայմանները սահմանում է լիազոր մարմինը:

Հոդված 18. Բնապահպանական պետական տեսուչի կողմից ֆիզիկական ուժի եւ հատուկ միջոցների կիրառումը

1. Բնապահպանական պետական տեսուչը իր ծառայողական պարտականությունները կատարելիս բնապահպանական օրենսդրության իրավախախտների նկատմամբ իրավունք ունի կիրառելու (գործադրելու) ֆիզիկական հարկադրանք (ուժ) հետեւյալ դեպքերում՝

ա) իրենց եւ (կամ) այլ անձանց վրա հարձակումը կանխելու նպատակով.

բ) բնապահպանական պետական տեսչությանը պատկանող կամ վերջինիս կողմից  վերահսկվող շինությունների, կառույցների եւ փոխադրամիջոցների վրա հարձակումը կանխելու նպատակով.

գ) իրավախախտումը կանխելու, խախտողի անձը պարզելու եւ իրավախախտման վերաբերյալ արձանագրություն կազմելու նպատակով բերման ենթարկելու դեպքերում` դիմադրություն ցույց տվող անձանց նկատմամբ:

2. Բնապահպանական պետական տեսուչը ֆիզիկական հարկադրանք (ուժ) կիրառելիս իրավունք ունի օգտագործելու ձեռնաշղթաներ եւ ուշադրությունը շեղող լուսաձայնային միջոցներ:

Հոդված 19. Բնապահպանական պետական տեսուչի կողմից զենքի գործադրումը

1. Զենք կրելու իրավունք ունեցող բնապահպանական պետական տեսուչը, իր ծառայողական պարտականությունները կատարելիս,  իրավունք ունի զենքը գործադրել՝

ա) իր կամ այլ անձի վրա զինված հարձակումը կանխելու համար, եթե առկա է նրանց կյանքին կամ առողջությանն սպառնացող  վտանգ,

բ) զենքի հափշտակման փորձը կանխելու համար:

2. Մինչեւ զենքի գործադրումը, բնապահպանական պետական տեսուչը պետք է կատարի նախազգուշական կրակոց, բացառությամբ սույն օրենքի 20-րդ հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված դեպքերի:

3. Արգելվում է զենքի գործադրումը հղիության կամ հաշմանդամության ակնհայտ նշաններ ունեցող անձանց եւ անչափահասների նկատմամբ, բացառությամբ նրանց կողմից զինված դիմադրություն ցույց տալու եւ բնապահպանական պետական տեսուչի կյանքին   վտանգ սպառնացող գործողություններ կատարելու դեպքերում:

Հոդված 20.  Բնապահպանական պետական տեսուչի կողմից ֆիզիկական ուժի, հատուկ միջոցների ու զենքի օգտագործման պայմանները

1. Նախքան ֆիզիկական ուժի, հատուկ միջոցների եւ զենքի օգտագործման իրավասություն ստանալը, իսկ այնուհետ՝ պարբերաբար, բնապահպանական պետական տեսուչը սահմանված կարգով անցնում է հատուկ պատրաստության   ստուգումներ:

Նշված անձը պարտավոր է ունենալ նաեւ տուժողին առաջին բուժօգնություն ցուցաբերելու հմտություն:

Բնապահպանական պետական տեսուչը տեսչական գործողությունների ծավալման ամբողջ ընթացքում պարտավոր է իր հետ ունենալ առաջին բուժօգնության համապատասխան պարագաներ` դրանց համար նախատեսվող հատուկ պայուսակով:

2.  Բնապահպանական պետական տեսուչը ֆիզիկական ուժ, հատուկ միջոցներ եւ զենք կիրառելուց (գործադրելուց) առաջ նախազգուշացնում է այդ մտադրության մասին, տալով իր պահանջները կատարելու համար բավարար ժամանակ, բացառությամբ անակնկալ զինված, ռազմական տեխնիկայի եւ փոխադրամիջոցների օգտագործմամբ հարձակումների եւ այլ իրադրությունների, երբ նման նախազգուշացումը ստեղծված իրավիճակում անտեղի է, անհնարին կամ կարող է առաջացնել վտանգ իր կամ այլ անձանց կյանքին եւ առողջությանը եւ հանգեցնել այլ ծանր հետեւանքների:

3. Իրավախախտման վտանգավորության աստիճանից եւ այն կատարող անձի ինքնությունից, ինչպես նաեւ դիմադրության ուժից ելնելով՝ վտանգի վերացմանն ուղղված գործողությունների հետեւանքով հնարավոր վնասները բնապահպանական պետական տեսուչի կողմից պետք է հասցվեն նվազագույնի:

4. Ֆիզիկական ուժի, հատուկ միջոցների եւ զենքի կիրառման (գործադրման) հետեւանքով մարմնական վնասվածքների եւ(կամ) մահվան դեպքերի մասին համապատասխան պետական տեսուչն անմիջապես տեղյակ է պահում առողջապահական եւ դատախազության համապատասխան մարմիններին եւ միաժամանակ լիազոր մարմնի ղեկավարին եւ Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանական գլխավոր պետական տեսուչին, վերջինիս բացակայության դեպքում` Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանական գլխավոր պետական տեսուչի տեղակալին:

5. Բնապահպանական պետական տեսուչի կողմից  զենքի օգտագործման հատուկ պատրաստության  ստուգումների անցկացման կարգը սահմանվում է «Զենքի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով, իսկ տեսուչի կողմից ֆիզիկական ուժի, հատուկ միջոցների եւ առաջին բուժօգնություն ցուցաբերելու հմտություն ձեռք բերելու կարգը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը:

6. Օրենքով չնախատեսված դեպքերում բնապահպանական պետական տեսուչի կողմից ֆիզիկական ուժի, հատուկ միջոցների եւ զենքի գործադրման կամ սահմանների անցումով գործառույթների կատարումը ենթակա է պատասխանատվության՝ Հայաստանի Հանրապետության օրենքով:

Հոդված  21.  Բնապահպանական պետական տեսչության տարբերանշանը

Բնապահպանական պետական տեսչությունն ունի տարբերանշան, որի նկարագիրը հաստատում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը:

Բնապահպանական պետական տեսչության տարբերանշանը բնապահպանական պետական տեսուչի համազգեստի պարտադիր բաղկացուցիչ մասն է:

ԳԼՈՒԽ 5.

ԲՆԱՊԱՀՊԱՆԱԿԱՆ ՎԵՐԱՀՍԿՈՂՈՒԹՅԱՆ ԻՐԱԿԱՆԱՑՈՒՄԸ

Հոդված  22.  Բնապահպանական վերահսկողության հիմնական ուղղությունները

1. Ստուգվող սուբյեկտների մոտ բնապահպանական վերահսկողությունն իրականացվում է բնապահպանական օրենսդրությամբ սահմանված նորմերի կատարման նկատմամբ՝ հետեւյալ ուղղություններով.

1) մթնոլորտային օդի պահպանություն՝
ա) մթնոլորտային օդն աղտոտող նյութերի սահմանային թույլատրելի արտանետումների թույլտվությունների առկայությունը եւ այդ թույլտվություններով սահմանված նորմատիվների պահպանումը.

բ) կենդանական եւ բուսական աշխարհի օբյեկտների վրա ֆիզիկական վնասակար ներգործությունների սահմանային թույլատրելի նորմատիվների պահպանումը.

գ) մթնոլորտային օդն աղտոտող արտանետումների մաքրման եւ հսկողության համար տեղակայված կառույցների ու սարքավորումների առկայությունը եւ դրանց կառուցման ու շահագործման ընթացքում մթնոլորտային օդի պահպանության պահանջների ու կանոնների պահպանումը.

դ) տրանսպորտային միջոցների, ինքնաթիռների, նավերի եւ այլ փոխադրամիջոցների ու կայանքների շահագործման ընթացքում մթնոլորտային օդն աղտոտող նյութերի համար սահմանված նորմատիվների պահպանումը,

ե) բնակավայրերում արտադրական, կենցաղային թափոնների եւ մթնոլորտը փոշով, վնասակար գազերով ու գարշահոտ նյութերով աղտոտելու աղբյուր հանդիսացող թափոնների պահեստավորման կամ դրանց այրման սահմանափակումների, պահանջների ու կանոնների պահպանումը.

զ) մթնոլորտն աղտոտող վնասակար նյութերի արտանետումների պետական հաշվառման վարման կանոնների կատարումը.

է) օզոնային շերտի պահպանության համար սահմանված սահմանափակումների եւ պահանջների պահպանումը:

2)  Ջրային ռեսուրսների օգտագործում եւ պահպանություն

ա) ջրային ռեսուրսների ինքնակամ եւ ոչ նպատակային օգտագործման սահմանափակումների պահպանումը.

բ) ջրօգտագործման թույլտվություն եւ առանց ջրօգտագործման թույլտվություն  պահանջող ջրօգտագործման իրականացման պահանջների կատարումը.

գ) սահմանված չափաքանակներից ավել ջրային ռեսուրսներն աղտոտելու եւ ջրահավաք ավազաններում ջրային ռեժիմի սահմանափակումների պահպանումը.

դ) ջրային ռեսուրսների պետական հաշվառման վարման կանոնների պահպանումը.

ե) ջրային ռեսուրսների վրա անուղղակի վնասակար ազդեցություն ունեցող թափոնների թաղման տեղամասերի, աղբյուսների, գերեզմանոցների եւ այլ օբյեկտների տեղադրման պահանջների կատարումը.

զ) ջրային ռեսուրսների վիճակի վրա ազդող աշխատանքների կատարման համար սահմանված պահանջների կատարումը.

է) հանգստի եւ սպորտի համար ջրային ռեսուրսներից օգտվելու սահմանված պահանջների կատարումը.

ը) ջրի ազգային ծրագրով սահմանված ջրային ռեսուրսների պահպանության եւ օգտագործման  նորմերի՝ չափաքանակների ու սահմանափակումների կատարումը:

3)  Հողերի  պահպանություն

ա) հողերը ջրային եւ հողմային հողատարումից, ողողումներից, ճահճացումից, աղակալումից, արտադրական եւ կենցաղային թափոններով, քիմիական նյութերով աղտոտումից, սողանքներից եւ հողի վիճակը վատթարացնող այլ ազդեցություններից պահպանման համար սահմանված սահմանափակումների ու նորմերի պահպանումն ու բնապահպանական միջոցառումների կատարումը

բ) հողերի խախտման հետ կապված աշխատանքներ կատարելիս հողի բերրի շերտի հանման, պահման եւ օգտագործման պահանջների պահպանումը.

գ) բնապահպանական, այդ թվում՝ բնության հատուկ պահպանվող տարածքների, ընդերքօգտագործման համար տրամադրված հողերի, անտառային եւ ջրային  հողերի օգտագործման համար սահմանված բնապահպանական սահմանափակումների ու նորմերի պահպանումը.

դ) բնապահպանական, ջրային, անտառային ֆոնդի հողերի, ընդերքի օգտագործման համար տրամադրված հողերի նպատակային ու գործառնական նշանակության օգտագործման, ինչպես նաեւ այդ հողերի սանիտարական եւ պահպանական գոտիների, բացառությամբ ջրային համակարգերի սանիտարական պահպանման եւ անօտարելի գոտիների համար, հողաշինարարական, անտառ շինական, քաղաքաշինական փաստաթղթերով եւ հողերի գոտիավորման ու օգտագործման սխեմաներով սահմանված նորմերի պահպանումը:

4)  Ընդերքի օգտագործում եւ պահպանություն՝

ա) ընդերքի օգտագործման, պահպանության եւ ընդերքն օգտագործման տրամադրման սահմանված պահանջների կատարումը.

բ)  երկրաբանական ուսումնասիրության, օգտակար հանածոների հանքավայրերի շահագործման, օգտակար հանածոների արդյունահանման  հետ չկապված ստորերկրյա կառույցների շինարարության (այդ թվում՝ տրանսպորտային ուղիների) եւ արտադրական թափոնների տեղադրման, ինչպես նաեւ դրանց շահագործման համար սահմանված ընդերքօգտագործման եւ բնապահպանական պահանջների կատարումը.

գ) ընդերքօգտագործման ընթացքում երկրաբանական եւ մարկշեյդերական փաստագրության վարման, արդյունահանված եւ ընդերքում թողնված օգտակար հանածոների պաշարների հաշվառման իրականացման եւ տեղեկատվության ներկայացման սահմանված պահանջների կատարումը.

դ) հաստատված նախագծերի համապատասխան ընդերքօգտագործման աշխատանքների կատարումը.

ե) ընդերքօգտագործման ընթացքում շրջակա միջավայրի վրա վնասակար ազդեցությունները կանխող բնապահպանական միջոցառումների իրականացումը.

զ) ընդերքօգտագործողների կողմից արտոնագրով եւ(կամ) լիցենզիայով եւ(կամ) պայմանագրով  նախատեսված պարտավորությունների կատարումը:

5)  Կենդանական եւ բուսական աշխարհի օգտագործում եւ պահպանություն՝

ա) կենդանական եւ բուսական աշխարհի օբյեկտների պահպանության, պաշտպանության, օգտագործման եւ վերարտադրության համար սահմանված պահանջների կատարումը.

բ) վայրի կենդանական եւ բուսական աշխարհի օբյեկտների` Հայաստանի Հանրապետությունից արտահանման, Հայաստանի Հանրապետություն դրանց ներմուծման  սահմանված պահանջների պահպանումը.

գ) Կարմիր գրքում գրանցված կենդանիների եւ բույսերի, ինչպես նաեւ բուսական համակեցությունների պահպանության համար սահմանված պահանջների պահպանումը.

դ)  կենդանական աշխարհի օբյեկտների վերաբնակեցման, կլիմայավարժեցման եւ սելեկցիոն նպատակով դրանց օգտագործման համար սահմանված պահանջների պահպանումը.

ե) բուսական աշխարհի օբյեկտների կլիմայավարժեցման եւ սելեկցիոն նպատակներով դրանց օգտագործման համար սահմանված պահանջների պահպանումը.

զ) ժամանակակից կենսաբանական տեխնոլոգիաների միջոցով ստացված կենդանի վերափոխված օրգանիզմների օգտագործման պահանջների պահպանումը.

է) բուսական աշխարհի օբյեկտների աճելավայրերի, ինչպես նաեւ կենդանական աշխարհի օբյեկտների բնակության միջավայրի, բնադրավայրերի, միգրացիոն ուղիների պահպանության համար սահմանված պահանջների պահպանումը.

ը) բուսական եւ կենդանական աշխարհի օբյեկտների գյուղատնտեսական, արդյունագործական եւ սոցիալական նպատակներով օգտագործման պահանջների պահպանումը.

թ) վայրի կենդանիների որսի եւ ձկնորսության կանոնների պահպանումը.

ժ) բնության հատուկ պահպանվող տարածքների համար սահմանված ռեժիմների պահպանության պահանջների կատարումը, ընդհանուր օգտագործման տարածքներում ծառերի, թփերի, զբոսայգիների եւ այլ կանաչ գոտիների պահպանման համար սահմանված պահանջների կատարումը.

ժա) անտառներում ծառերի, թփերի, մատղաշի եւ մշակաբույսերի պահպանման, ծառերի ու թփերի հատման կանոնների պահպանումը.

ժբ) անտառները արտադրական եւ կենցաղային կեղտաջրերով, արդյունաբերական արտանետումներով, քիմիական նյութերով եւ թափոններով աղտոտումը կանխարգելող սահմանափակումների պահպանումը.

ժգ) անտառային ֆոնդի տարածքներում խոտհնձի, անասունների արածեցման, խոտհարքների եւ արոտահանդակների օգտագործման կանոնների պահպանումը.

ժդ) անտառաշինական փաստաթղթերի համապատասխան անտառվերականգնման եւ այլ աշխատանքների կատարումը:

6) Վտանգավոր նյութեր եւ արտադրության ու սպառման թափոններ՝

ա) Հայաստանի Հանրապետության տարածքում վտանգավոր նյութերի եւ արտադրության ու սպառման թափոնների (բացառությամբ ռադիոակտիվ) գործածության՝ առաջացման, հավաքման, փոխադրման, պահման, մշակման, օգտահանման (թափոնի երկրորդային օգտագործում), հեռացման, վնասազերծման, շրջակա միջավայրում դրանց տեղադրման եւ թաղման համար սահմանված    նորմերի պահպանումը.

բ) վտանգավոր նյութերն ու թափոնները Հայաստանի Հանրապետությունից արտահանման, Հայաստանի Հանրապետություն դրանց ներմուծման եւ Հայաստանի Հանրապետության տարածքով դրանց տարանցիկ փոխադրման համար սահմանված պահանջների պահպանումը:

7) Ռադիոակտիվ նյութերով աղտոտվածություն`

ռադիոակտիվ նյութերով շրջակա միջավայրի աղտոտվածության կանխարգելմանն ուղղված նորմերի ու կանոնների պահպանումը, բացառությամբ ատոմային էներգիայի օգտագործման բնագավառի:

8) Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննություն՝

շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության ենթակա նախատեսվող գործունեության պետական փորձաքննական եզրակացության առկայության եւ շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության ենթարկված նախատեսվող գործունեության նախագծերով նախատեսված  բնապահպանական միջոցառումների կատարումը:

9) Բնապահպանական եւ բնօգտագործման վճարներ՝

ա)  բնապահպանական եւ բնօգտագործման վճարներ վճարողների հաշվառման կարգի պահանջների պահպանումը.

բ)  բնապահպանական եւ բնօգտագործման վճարների օբյեկտ համարվող փաստացի ծավալների չափաքանակների եւ վճարների հաշվարկման կարգի  պահպանումը.

10) Բնապահպանական վարչական վիճակագրություն՝

բնապահպանական վարչական վիճակագրության վարման եւ ներկայացման կարգի պահպանումը:

2. Բնապահպանական վերահսկողությունն իրականացվում է բնապահպանական օրենսդրությամբ սահմանված պայմանագրային պարտավորությունների կատարման նկատմամբ:

Հոդված 23.  Բնապահպանական վերահսկողության ձեւերը

Բնապահպանական վերահսկողությունն իրականացվում է ստուգումների եւ ուսումնասիրությունների միջոցով:

Հոդված 24.   Թեմատիկ ստուգումների իրականացման կարգը

1.  Թեմատիկ ստուգումների համար հիմք է հանդիսանում լիազոր մարմնի ղեկավարի կողմից հաստատված տարեկան ծրագիրը եւ լիազոր մարմնի եւ իրավաբանական կամ ֆիզիկական անձանց միջեւ կնքված` շրջակա միջավայրի պահպանության ու բնական ռեսուրսների բանական օգտագործման վերաբերյալ պայմանագիրը:

2. Հաստատված տարեկան ծրագրին համապատասխան, ստուգում իրականացնելու մասին հրամանը տալիս է լիազորված մարմնի ղեկավարը, իսկ հանձնարարագիրը՝ Հայաստանի Հանրապետության  բնապահպանական գլխավոր պետական տեսուչը կամ նրա  հանձնարարությամբ` տարածքային բնապահպանական ավագ պետական տեսուչը:

3. Թեմատիկ ստուգումների ընթացքի եւ ժամկետների համար նախատեսված սահմանափակումները չեն տարածվում  թեմատիկ ստուգումների ընթացքում հայտնաբերված խախտումների վերացման միջոցառումներ իրականացնելու վերաբերյալ լիազոր մարմնի ղեկավարի կողմից տրված հանձնարարականների` ըստ ժամկետների կատարման նկատմամբ ստուգման ընթացքի եւ ժամկետի վրա:

4. Թեմատիկ ստուգումներն իրականացվում են «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման եւ անցկացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով եւ սույն օրենքով սահմանված կարգով:

Հոդված 25.  Բնապահպանական օրենսդրության պահանջների կատարման նկատմամբ թեմատիկ ստուգումների իրականացման առանձնահատկ դեպքերը եւ դրանց իրականացման կարգը

1.     Բնապահպանական օրենսդրության պահանջների կատարման նկատմամբ  թեմատիկ ստուգումների իրականացման համար առանձնահատուկ դեպքերն (այսուհետ` առանձնահատուկ դեպքեր) են հանդիսանում՝

ա) շրջակա միջավայրին վտանգ սպառնացող արտակարգ եւ վթարային իրավիճակները.

բ) պետական կառավարման եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների հաղորդումները.

գ) քաղաքացիների եւ կազմակերպությունների դիմում-բողոքներն ու հաղորդումները.

դ) Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով ստանձնած պարտավորությունների իրականացման անհրաժեշտությունը:

 2. Առանձնահատուկ դեպքերում ստուգում իրականացնելու համար`

ա) սույն հոդվածի 1-ին մասի «ա», «բ», «գ» կետերով սահմանված դեպքերում ստուգումն անցկացվում է լիազոր մարմնի ղեկավարի հրամանով կամ հանձնարարականով, Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանական գլխավոր պետական տեսուչի հանձնարարագրով կամ նրա  հանձնարարությամբ`  տարածքային բնապահպանական ավագ պետական տեսուչի հանձնարարագրով.

բ) սույն հոդվածի  1-ին մասի «դ» կետով սահմանված դեպքում ստուգումն անցկացվում է լիազոր մարմնի ղեկավարի հրամանով  եւ հանձնարարագրով:

3.  Առանձնահատուկ դեպքերում ստուգումներ իրականացնելու մասին հրամանում եւ(կամ) հանձնարարագրում նշվում են ստուգման իրականացման նպատակը, ստուգող եւ ստուգվող սուբյեկտի անվանումը  եւ(կամ)  ստուգվող տարածքը, ստուգում իրականացնող պաշտոնատար անձի (անձանց) պաշտոնը, անունն ու ազգանունը եւ ստուգման ժամկետը:

Հրամանում  եւ(կամ) հանձնարարագրում չնշված պաշտոնատար անձինք չեն կարող մասնակցել ստուգմանը:

4.  Առանձնահատուկ դեպքերում ստուգումները կարող են տեւել ոչ ավելի, քան տասնհինգ օրացուցային օր, իսկ արտակարգ եւ վթարային իրավիճակներում ստուգումները կարող են շարունակվել մինչեւ վթարի կամ վտանգի վերացումը:

5.   Առանձնահատուկ դեպքերում ստուգումների ընթացքում՝

ա) ստուգվող սուբյեկտում բնապահպանական օրենսդրության խախտում  չհայտնաբերելու կամ հայտնաբերելու դեպքում բնապահպանական պետական տեսուչի կողմից ակտով արձանագրվում է օրենսդրության խախտում չհայտնաբերելու կամ հայտնաբերելու փաստը.

բ) ստուգվող սուբյեկտի կողմից  բնապահպանական օրենսդրության խախտման դեպքում բնապահպանական պետական տեսուչի կողմից տրվում է հանձնարարական, որում նշվում են խախտման բովանդակությունը, խախտումները վերացնելու վերաբերյալ միջոցառումներն ու դրանց կատարման ժամկետները:

6.  Առանձնահատուկ դեպքերում կատարված ստուգումների վերաբերյալ ակտի եւ հանձնարարականի բովանդակությունը նմանատիպ է թեմատիկ ստուգումների վերաբերյալ ակտի եւ հանձնարարականի բովանդակությանը: Ստուգումների արդյունքում արձանագրված ակտի մեկ օրինակը հանձնվում է ստուգվող սուբյեկտին, իսկ նրա կողմից ակտը ստորագրելուց կամ վերցնելուց հրաժարվելու դեպքում՝ ակտի օրինակը պատշաճ կերպով  ուղարկվում է փոստով:

7.   Առանձնահատուկ դեպքերում կատարվող ստուգումների ժամանակ կարող են իրականացվել համատեղ եւ այլընտրանքային ստուգումներ հետեւյալ սկզբունքներով.

ա) համատեղ ստուգումներն իրականացվում են բնապահպանական օրենսդրության   նորմերի կատարման ժամանակ, ստուգումներին պետական կառավարման մարմինների համապատասխան պաշտոնատար անձանց ներգրավման անհրաժեշտություն առաջանալու, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից սահմանված դեպքում` «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման եւ անցկացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքին եւ սույն օրենքին համապատասխան.

բ) այլընտրանքային ստուգումներն իրականացվում են միջազգային կոնվենցիաներից բխող` Հայաստանի Հանրապետության ստանձնած պարտավորությունների կատարման համար բնապահպանական օրենսդրության կիրարկման նպատակով կնքված միջպետական պայմանագրերի առկայության դեպքում եւ դրանց համապատասխան:

8.  Ստուգումների վերաբերյալ ակտի ու հանձնարարագրի ձեւերը եւ դրանց լրացման հրահանգը հաստատում է լիազոր մարմնի ղեկավարը:

Հոդված 26. Ուսումնասիրությունների միջոցով վերահսկողության իրականացման կարգը

1. Ուսումնասիրության ընթացքում բնապահպանական օրենսդրության պահանջների խախտում հայտնաբերելու դեպքում Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանական գլխավոր պետական տեսուչը կամ նրա հանձնարարությամբ`  տարածքային բնապահպանական ավագ պետական տեսուչը պատշաճ ձեւով նախազգուշացնում է համապատասխան ստուգվող սուբյեկտին բնապահպանական օրենսդրության պահանջի խախտման մասին` նշելով խախտման հետեւանքները վերացնելու միջոցառումները, այդ թվում` դրանց կատարման ժամկետը:

2. Ստուգվող սուբյեկտը նախազգուշացման հետ կապված միջոցառումների կատարման մասին պարտավոր է պատշաճ ձեւով տեղյակ պահել սույն հոդվածի 1-ին մասով սահմանված պաշտոնատար անձանց:

3. Նախազգուշացումից հետո ստուգվող սուբյեկտի կողմից սահմանված ժամկետում խախտման հետեւանքները չվերացնելը եւ (կամ) դրա վերաբերյալ պատշաճ ձեւով չտեղեկացնելը հիմք է հանդիսանում նոր ստուգումների իրականացման համար:

Ստուգումներ իրականացնելու ընթացքում սույն հոդվածով նախատեսված նախազգուշացումն արգելվում է:

4. Բնապահպանական օրենսդրության խախտման կանխարգելումը՝  բնապահպանական օրենսդրության վերաբերյալ տեղեկատվության տրամադրման եւ նորմատիվ բնույթի իրավական ակտի պահանջների կատարման վերաբերյալ բացատրական աշխատանքների կատարման ընթացակարգ է, որն իրականացվում է հանդիպումների, խորհրդակցությունների կամ կապի այլ միջոցներով, ինչպես  ուսումնասիրությունների, այնպես էլ ստուգվող  սուբյեկտի մոտ ստուգումների անցկացման  ընթացքում:

Հոդված 27. Բնապահպանական պետական տեսչական ստուգումների գործերով քննություն իրականացնելու եւ որոշումներ կայացնելու կարգը

1. Բնապահպանական պետական տեսչական ստուգումների  գործերով կատարվում է քննություն, որի արդյունքում սույն հոդվածով սահմանված պաշտոնատար անձանց կողմից ընդունվում են որոշումներ:

2. Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ, ինչպես նաեւ սույն հոդվածով սահմանված որոշումներ (այսուհետ` որոշումներ) կայացնելու իրավասություն ունեն լիազոր մարմնի ղեկավարը, Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանական գլխավոր պետական տեսուչը եւ  տարածքային բնապահպանական ավագ պետական տեսուչը`  իրենց կողմից տրված հրամանների, հանձնարարականների, հանձնարարագրերի համաձայն, իսկ տարածքային բնապահպանական  պետական տեսուչը՝ լիազոր մարմնի ղեկավարի կողմից սահմանված դեպքերում եւ կարգով:

3. Գործերը քննվում են  համապատասխան արձանագրությունը կազմելու օրվանից ոչ ուշ, քան տասը օր հետո` հնգօրյա ժամկետում, բացառությամբ վարչական իրավախախտումների գործերի, որոնց քննությունը կատարվում է համապատասխան օրենքով սահմանված ժամկետներում եւ կարգով:

4. Գործերի քննությունն իրականացվում է ստուգումների ընթացքում արձանագրված փաստերի եւ ուսումնասիրությունների արդյունքների համադրմամբ, որոնց անհամապատասխանության դեպքում սույն հոդվածի     2-րդ մասով սահմանված   պաշտոնատար անձանց  հանձնարարությամբ   ստուգումները կարող են երկարաձգվել «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման եւ անցկացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով:

5. Գործերի քննության արդյունքում կայացվում են հետեւյալ որոշումները.

ա) իրավախախտումներ չհայտնաբերելու դեպքում՝ «արձանագրությունը (ակտն)  ընդունել ի գիտություն».

բ) իրավախախտում թույլ տված անձանց նկատմամբ. օրենքով սահմանված դեպքերում եւ կարգով նշանակել վարչական տույժ.

գ) իրավախախտում թույլ տված անձանց քրեական պատասխանատվության ենթարկելու համար հաղորդում ներկայացնել իրավասու մարմիններ.

դ) շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատմամբ իրավախախտման հետեւանքով շրջակա միջավայրին հասցրած վնասի փոխհատուցման  պահանջ ներկայացնել ստուգվող սուբյեկտին.

ե) ըստ իրավախախտման բնույթի` օրենքով սահմանված դեպքերում եւ կարգով դադարեցնել, կասեցնել եւ արգելել իրավախախտում թույլ տվող անձանց գործողությունները.

զ) ըստ իրավախախտման բնույթի` օրենքով սահմանված դեպքերում եւ կարգով. առգրավել ապօրինի ձեռք բերված բնական ռեսուրսները, որսագործիքները եւ որսի գործիք հանդիսացող այլ միջոցներ.

է) իրավախախտում թույլ տված անձանց համապատասխան պայմանագրերի, թույլտվությունների, լիցենզիաների եւ արտոնագրերի  գործողության կասեցման կամ ուժը կորցրած ճանաչելու վերաբերյալ միջնորդագիր  ներկայացնել համապատասխան մարմիններին.

ը) հայտնաբերված իրավախախտումների վերացման համար տալ հանձնարարականներ:

6. Սույն հոդվածի 5-րդ մասով սահմանված որոշումներում նշվում են՝ որոշումն ընդունած մարմնի եւ ստորաբաժանման անվանումը, գործը քննող պաշտոնատար անձի անունը, ազգանունը եւ պաշտոնը, ստուգվող սուբյեկտի անվանումը, գործի քննության ամիսը, ամսաթիվը, տարեթիվը եւ տեղը, գործի քննության ընթացքում հաստատված հանգամանքների շարադրանքը, իրավախախտման դեպքում՝ տվյալ խախտման համար պատասխանատվություն նախատեսող հոդվածը, կատարման ենթակա միջոցառումներն ու դրանց կատարման ժամկետները, ինչպես նաեւ գործի վերաբերյալ եզրահանգումը:

7. Բնապահպանական պետական տեսչական ստուգմամբ կայացված որոշման եւ հայտնաբերված խախտման վերացման հանձնարարականի ձեւերը սահմանում է լիազոր մարմնի ղեկավարը:

Հոդված 28. Որոշումների կատարման ընթացակարգը

1. Գործերի քննության արդյունքում ընդունված որոշումները կատարվում են սույն հոդվածով սահմանված ընթացակարգով:

2. Գործի քննության արդյունքում ընդունված որոշման մեկ օրինակը եռօրյա ժամկետում հանձնվում կամ ուղարկվում է ստուգվող սուբյեկտին:

Որոշումը հանձնվում է ստորագրությամբ կամ ուղարկվում է փոստով,  համապատասխան նշում  կատարելով գործերի քննության գրանցամատյանում:

3. Սույն օրենքի 27-րդ հոդվածի 5-րդ մասի՝

1)  «ա» կետով սահմանված որոշումը ստուգվող սուբյեկտին տրամադրվում է սույն հոդվածի  2-րդ  մասով սահմանված կարգով.

2)  «բ» կետով  սահմանված որոշումը ստուգվող սուբյեկտին օրենքով սահմանված կարգով տրամադրելուց հետո վարչական տուգանքի ենթարկված անձը որոշմամբ սահմանված ժամկետում վճարման անդորրագիրը ներկայացնում է որոշում կայացնող պաշտոնատար անձին, որը կցվում է որոշման մյուս օրինակին.

3) «գ» կետով սահմանված որոշումն ընդունելուց հետո հնգօրյա ժամկետում ստուգման նյութերը ներկայացվում են հետաքննություն իրականացնող համապատասխան   մարմիններին, միաժամանակ որոշման մեկ օրինակը սույն հոդվածով սահմանված կարգով տրամադրելով ստուգվող սուբյեկտին.

4) «դ» կետով սահմանված որոշումը, ստուգվող սուբյեկտին սույն հոդվածով սահմանված կարգով տրամադրելուց հետո, իրավախախտում թույլ տված սուբյեկտը տասնհինգօրյա ժամկետում վճարման անդորրագիրը ներկայացնում է որոշում կայացնող պաշտոնատար անձին, որը կցվում է որոշման մյուս օրինակին: Սահմանված ժամկետում անդորրագիրը չներկայացնելու կամ շրջակա միջավայրին հասցված վնասի փոխհատուցման վերաբերյալ որոշումը չկատարելու դեպքում գանձումն իրականացվում է դատական կարգով.

5) «ե» կետով սահմանված որոշումը, ստոգվող սուբյեկտին, բացառությամբ ֆիզիկական անձանց, այդ թվում՝ օտարերկրյա ու անհատ ձեռնարկատերերին, տրամադրվում է սույն հոդվածով սահմանված կարգով, իսկ   որոշման կատարումն իրականացվում է սույն օրենքի  29-րդ հոդվածով սահմանված ընթացակարգով: Ֆիզիկական անձանց, այդ թվում՝ օտարերկրյա ու անհատ ձեռնարկատերերին,   «ե» կետով սահմանված որոշման վերաբերյալ տեղեկացվում է ստուգման պահին, ստուգող պաշտոնատար անձի կողմից.

6) «զ» կետով սահմանված որոշման վերաբերյալ ստուգվող սուբյեկտին տեղեկացվում է ստուգման պահին.

7) «է» կետով սահմանված որոշումը կայացնելուց հետո լիազոր մարմնի ղեկավարը հնգօրյա ժամկետում միջնորդագիր է ներկայացնում համապատասխան պայմանագրեր կնքող, լիցենզավորող կամ թույլտվություն տվող իրավասու պետական կառավարման մարմնի ղեկավարին՝  պայմանագրի, թույլտվության, լիցենզիայի եւ արտոնագրի գործողությունը կասեցնելու կամ ուժը կորցրած ճանաչելու մասին:

Բնապահպանության ոլորտում լիազորված պետական մարմնի կողմից կնքված պայմանագրերի, թույլտվությունների, լիցենզիաների եւ արտոնագրերի գործողությունը կասեցնելու կամ ուժը կորցրած ճանաչելու որոշման վերաբերյալ միջնորդագիրը համապատասխան պաշտոնատար անձին ներկայացնում է Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանական գլխավոր պետական տեսուչը, որոշումը կայացնելու օրվանից եռօրյա ժամկետում:

Միջնորդագրին կցվում է խախտման վերաբերյալ արձանագրության պատճենը: Պայմանագիր կնքող կամ թույլտվություն տվող կամ լիցենզավորող կամ արտոնագիր տվող մարմնի ղեկավարը կամ պաշտոնատար անձը միջնորդագիրն ստանալուց հետո տասնհինգօրյա ժամկետում քննում է այն եւ ընդունում որոշում պայմանագրի, թույլտվության կամ լիցենզիայի գործողությունը դադարեցնելու կամ ուժը կորցրած ճանաչելու կամ միջնորդագիրը մերժելու մասին եւ հնգօրյա ժամկետում տեղյակ է պահում միջնորդագիրը ներկայացնող պաշտոնատար անձին.

8) սույն օրենքի 27-րդ հոդվածի 5-րդ մասի «ը» կետով սահմանված որոշումը կարող է ընդունվել սույն օրենքի 27-րդ հոդվածի 5-րդ մասի «բ», «գ», «դ», «ե» եւ «է» կետերով սահմանված որոշումների ընդունման հետ միաժամանակ:

4. Գործերի քննության արդյունքների  եւ սույն հոդվածի 3-րդ մասով սահմանված որոշումների, դրանց ներկայացման ու կատարման ընթացքի վերաբերյալ տվյալները գրառվում են գործերի քննության գրանցամատյանում, որի ձեւն ու լրացման կարգը սահմանում է լիազոր մարմնի ղեկավարը:

Հոդված  29. Իրավախախտում թույլ տվող անձանց գործողությունների դադարեցման, կասեցման եւ արգելման  ընթացակարգը

1. Ստուգվող սուբյեկտների գործողությունները դադարեցվում, կասեցվում եւ արգելվում են   օրենքներով սահմանված դեպքում ու կարգով եւ սույն հոդվածով սահմանված ընթացակարգով:

2. Ստուգվող սուբյեկտների գործողությունների դադարեցման, կասեցման եւ արգելման վերաբերյալ որոշման մեկ օրինակը, սույն օրենքի 27-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանված պաշտոնատար անձանց հանձնարարությամբ, տարածքային բնապահպանական  պետական տեսուչի կողմից երկօրյա ժամկետում տրվում է ստուգվող սուբյեկտի ղեկավարին կամ նրան փոխարինող անձին, որոնք ստանալու մասին որոշման երկրորդ օրինակի վրա կատարում են համապատասխան նշագրում:

Պաշտոնատար անձանց կողմից որոշումն ընդունելուց հրաժարվելու կամ այն հանձնելու անհնարինության դեպքերում որոշման մեկ օրինակն  ուղարկվում է փոստով համապատասխան նշագրում կատարելով գրանցամատյանում:

3. Եթե որոշման պահանջի կատարումն իրականացման ենթակա է ստուգվող սուբյեկտի կողմից, ապա ստուգվող սուբյեկտի ղեկավարը որոշմամբ սահմանված ժամկետում այն իրականացնելուց հետո` մեկօրյա ժամկետում, պատշաճ ձեւով տեղյակ է պահում որոշումն ընդունող պաշտոնատար անձին:

4. Եթե որոշման պահանջի կատարումն իրականացման ենթակա է տվյալ ստուգվող սուբյեկտում համապատասխան բնապահպանական պետական տեսուչի կողմից կամ նրա մասնակցությամբ (դադարեցում, կասեցում, կապարակնքում եւ այլն), ապա որոշման պահանջների կատարումն իրականացվում է որոշմամբ սահմանված ժամկետում, որն  արձանագրվում է:

Բնապահպանական պետական տեսուչի կողմից կապարակնքման միջոցով որոշման պահանջների կատարումն իրականացնելու դեպքում կազմվում է նաեւ կապարակնքման ակտ:

5. Բնապահպանական պետական տեսուչի կապարակնիքի եւ կապարակնքման ակտի ձեւերը հաստատում է լիազոր մարմնի ղեկավարը:

Հոդված 30.  Կենսապաշարների օգտագործման համար բնօգտագործման վճարի վճարման փաստը հաստատող անդորրագրերի ստուգման կարգը

1. Ստուգումների ընթացքում բնապահպանական պետական տեսուչն ստուգում է բնօգտագործման վճար վճարող ստուգվող սուբյեկտի կողմից կենսապաշարի օգտագործման համար վճարի վճարման փաստը հաստատող անդորրագրի առկայությունը, ինչպես նաեւ բնապահպանական օրենսդրությանը համապատասխան կենսապաշարների օգտագործման համար տրված թույլտվության, լիցենզիայի, կնքված պայմանագրի եւ  բնօգտագործման վճարի վճարման փաստը հաստատող անդորրագրի համապատասխանությունը (իսկությունը):

Իսկությունը պարզելու նպատակով ստուգվում են կենսապաշարի տեսակը, քանակը, օգտագործման ժամանակահատվածը եւ  վայրը (տարածքը):

2. Կենսապաշարների տեղափոխման ժամանակ սույն օրենքի 31-րդ հոդվածով սահմանված դեպքերում եւ կարգով, ինչպես նաեւ դրանց իրացման վայրերում բնապահպանական պետական տեսուչն իրականացնում է կենսապաշարների օգտագործման համար` բնօգտագործման վճարի վճարման փաստը հաստատող անդորրագրերի  ստուգում:

Ստուգման ժամանակ  ստուգվում է նաեւ վճարի հաշվարկը,  անհրաժեշտության դեպքում համապատասխան ճշգրտումներ կատարելով նշված հաշվարկում, ստուգվող սուբյեկտին հանձնելով հաշվարկված վճարի վճարման անդորրագիր, այնուհետեւ վերահսկելով, որ վճար վճարողի կողմից ապահովվի հաշվարկված վճարի վճարումը:

3. Ստուգման արդյունքում, առանց բնօգտագործման վճարի վճարման փաստը հաստատող անդորրագրի հայտնաբերված ապօրինի կենսապաշարի` Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից հաստատված չափաքանակը չգերազանցելու դեպքում բնապահպանական պետական տեսուչն օրենքով սահմանված կարգով հաշվարկում է տվյալ կենսառեսուրսի օգտագործման համար վճարը եւ վերահսկում, որպեսզի վճար վճարողի կողմից ապահովվի վճարի վճարումը:

4. Ստուգման արդյունքում հայտնաբերված ապօրինի կենսապաշարը, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից հաստատված չափաքանակը գերազանցելու դեպքում, բնապահպանական պետական տեսուչն առգրավում է ապօրինի  օգտագործվող կենսապաշարը` սույն օրենքով սահմանված կարգով:

5. Կենսապաշարների  օգտագործման վճարի վճարման փաստը հաստատող վճարի եւ հաշվարկված վճարի  վճարման անդորրագրերի ձեւերը հաստատում է լիազոր մարմինը:

6. Ստուգման ժամանակ հայտնաբերված եւ առգրավված ապօրինի ձեռք բերված բնական ռեսուրսների (այդ թվում` որսի), որսագործիքների եւ որսի գործիք հանդիսացող այլ միջոցների տնօրինման կարգը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը:

Առգրավված բնական ռեսուրսների իրացումից կամ դրանց նկատմամբ կիրառված պատժամիջոցներից առաջացած գումարները մուտքագրվում են Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջե:

Հոդված 31.  Բնապահպանական պետական տեսուչի կողմից տրանսպորտային միջոցներ կանգնեցնելու կարգը

1. Հայաստանի Հանրապետության օրենքներով եւ իրավական այլ ակտերով սահմանված բնապահպանական նորմերի ու կանոնների պահպանման նկատմամբ  վերահսկողություն իրականացնելու նպատակով սույն օրենքի 12-րդ հոդվածի 1-ին մասի «զ» կետի համաձայն բնապահպանական պետական տեսուչն ավտոտրանսպորտային միջոցները կանգնեցնում է`

ա) մթնոլորտ արտանետվող վնասակար նյութերի չափաքանակների ակնհայտ գերազանցման դեպքում.

բ) թափոնների տեղափոխման  նորմերի ու կանոնների ակնհայտ խախտման դեպքում.

գ) կենսառեսուրսների, օգտակար հանածոների եւ հողի բերրի շերտի տեղափոխման դեպքերում, դրանց ձեռքբերման օրինականությունը պարզելու համար:

2. Բնապահպանական պետական տեսուչի կողմից  սույն հոդվածի`

ա) 1-ին մասի «ա»  կետով սահմանված ստուգման արդյունքում ավտոտրանսպորտային միջոցից մթնոլորտ արտանետվող վնասակար նյութերի թույլատրելի նորմատիվների գերազանցման դեպքում սույն օրենքով սահմանված կարգով փաստն արձանագրվում է եւ արգելվում տվյալ ավտոտրանսպորտային միջոցի շահագործումը` մինչեւ ստուգվող սուբյեկտի կողմից դրա կարգավորումը:

Ավտոտրանսպորտային միջոցի հետագա շահագործումը թույլատրվում է բնապահպանական պետական տեսուչի կողմից տրված համապատասխան տեղեկանքի հիման վրա, որի ձեւը հաստատում է լիազորված մարմնի ղեկավարը.

բ) 1-ին մասի  «բ»  կետով սահմանված ստուգման արդյունքում սույն օրենքով սահմանված կարգով քննություն անցկացնելու նպատակով արձանագրվում է իրավախախտման փաստը.

 գ)  1-ին մասի  «գ» կետով սահմանված ստուգման արդյունքում կենսառեսուրսների, օգտակար հանածոների եւ հողի բերրի շերտի տեղափոխման իրավախախտում հայտնաբերելու դեպքում տվյալ ավտոտրանսպորտային միջոցը տեղափոխվում է համապատասխան բնապահպանական պետական տեսչությանը պատկանող կամ նրանց հսկողության տակ գտնվող տարածք, սույն օրենքով սահմանված կարգով քննություն անցկացնելու նպատակով:

3. Հայաստանի Հանրապետւթյունում շահագործվող ավտոտրանսպորտային միջոցներից վնասակար նյութերի արտանետումների չափումն ու կարգավորումն իրականացվում է  Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից սահմանված կարգով:

ԳԼՈՒԽ 6.

ՍՏՈՒԳՎՈՂ ՍՈՒԲՅԵԿՏՆԵՐԻ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐՆ ՈՒ ՊԱՐՏԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 32. Ստուգվող սուբյեկտների իրավունքները

1. Բնապահպանական օրենսդրության նորմերի պահպանման բնագավառում ստուգվող սուբյեկտներն իրավունք ունեն`

ա) արգելելու ստուգումը եւ(կամ) ստուգում իրականացնող անձանց փաստաթղթեր տրամադրելը, եթե բնապահպանական պետական տեսուչի կողմից խախտվել է օրենքով սահմանված ստուգումների իրականացման կարգը.

բ) ծանոթանալու ստուգման ակտերին, ներկայացնելու բացատրություններ, պարզաբանումներ.

գ) օրենքով սահմանված կարգով բողոքարկելու ստուգումն իրականացնող բնապահպանական պետական տեսուչի գործողությունները.

դ) օրենքով սահմանված կարգով պահանջելու ստուգումն իրականացնող բնապահպանական տեսուչի ապօրինի գործողությունների հետեւանքով  պատճառված վնասի հատուցում.

ե) չկատարելու ստուգման առաջադրանքներից չբխող պահանջները.

զ) սեփական շահերի պաշտպանության նպատակով ստուգմանը մասնակից դարձնելու մասնագետների, փորձագետների եւ փաստաբանների:

2. Բնապահպանական պետական տեսուչի գործողությունները ստուգվող սուբյեկտի կողմից կարող են բողոքարկվել վերադասության կարգով՝ լիազոր մարմնի ղեկավարին կամ Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանական գլխավոր պետական տեսուչին, ինչպես նաեւ դատական կարգով:

3. Վերադասության կարգով բողոքարկելու դեպքում, մինչեւ պատասխան ստանալը, ստուգվող սուբյեկտը կարող է թույլ չտալ շարունակելու ստուգումը, իսկ դատական կարգով բողոքարկման դեպքում ստուգումը շարունակվում է:

4. Վերադասության կարգով բողոքարկման դեպքում 15 օրացուցային օրյա ժամկետում բողոքի վերաբերյալ պատասխան չտրվելու դեպքում բողոքի վերաբերյալ փաստարկներն համարվում են ընդունված:
Սույն կետով սահմանված ժամկետի սկիզբ է համարվում հասցեատիրոջ մոտ բողոքի ստացման օրը:

Հոդված 33. Ստուգվող  սուբյեկտների պարտականությունները

1. Բնապահպանական օրենսդրության նորմերի պահպանման բնագավառում ստուգվող սուբյեկտները պարտավոր են`

ա) պահպանել բնապահպանական օրեսդրության նորմերի կատարումը.

բ) Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով իրականացնել բնապահպանական օրենսդրության նորմերի կատարման նկատմամբ ինքնահսկում կամ արտադրական հսկում.

գ) չխոչընդոտել ստուգումների ընթացքին.

դ) կատարել ստուգում իրականացնող անձանց օրինական պահանջները.

ե) ստուգող անձանց պահանջով տրամադրել ստուգմանն առնչվող փաստաթղթեր, տվյալներ, բանավոր եւ գրավոր բացատրություններ, տեղեկանքներ, հաշվետվություններ եւ ստուգմանն անհրաժեշտ այլ փաստաթղթեր եւ իրեր.

զ) անհրաժեշտ պայմաններ ստեղծել ստուգումն իրականացնող անձանց գործունեության համար.

է) սույն օրենքով եւ այլ օրենքներով սահմանված կարգով եւ ժամկետներում վերացնել ստուգման արդյունքում բացահայտված թերություններն ու իրավախախտումները:

2. Ստուգվող սուբյեկտները պարտավոր են իրականացնել սույն օրենքով եւ իրավական այլ ակտերով սահմանված այլ պահանջներ:

3. Բնապահպանական օրենսդրության պահանջների կատարման համար ինքնահսկում կամ արտադրական հսկում իրականացնելու կարգը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը:

4. Սույն հոդվածի պահանջները չկատարելն  առաջացնում է պատասխանատվություն`   օրենքով սահմանված կարգով:

ԳԼՈՒԽ 7.

ԲՆԱՊԱՀՊԱՆԱԿԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ՏԵՍՉՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ, ՏԵՂԱԿԱՆ ԻՆՔՆԱԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐԻ ԵՎ ՀԱՍԱՐԱԿԱՅՆՈՒԹՅԱՆ ՀԵՏ ՓՈԽՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 34.  Բնապահպանական պետական տեսչության եւ մաքսային ու  հարկայինմարմինների հետ փոխհարաբերությունները

1. Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով  կենսառեսուրսների (բուսական եւ կենդանական աշխարհի օբյեկտների), վտանգավոր  թափոնների տեղափոխումը (ներմուծում, արտահանում, տարանցիկ փոխադրում) կատարվում է  Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով տրված թույլտվության  կամ լիցենզիայի առկայության դեպքում:

1) Սույն հոդվածում նշված ապրանքների արտահանման, ներմուծման, տարանցիկ փոխադրման   մասին ամփոփ տեղեկատվությունը մաքսային  մարմինը, մինչեւ յուրաքանչյուր ամսվա 25-ը նախորդ ամսվա ամփոփ տեղեկատվությունը տրամադրում է բնապահպանական պետական տեսչությանը:

Տեղեկանքում ներառվում են  ապրանքների նկարագիրը եւ ծածկագիրն` ըստ  արտաքին տնտեսական գործունեության ապրանքային անվանացանկի, քանակը, ամսաթիվը, եւ անհրաժեշտության դեպքում`  Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերից բխող այլ տեղեկություններ:

2) Բնապահպանական  պետական տեսչությունը սույն հոդվածում նշված տեղեկատվության ուսումնասիրության եւ տեղեկատվության մեջ ընդգրկված սուբյեկտների մոտ սույն օրենքով սահմանված կարգով կատարած ստուգումների արդյունքների   հիման վրա կարող է  դիմել մաքսային մարմին` լրացուցիչ տեղեկատվություն ստանալու համար:

2.  Բնապահպանական պետական տեսչության  եւ հարկային մարմինների միջեւ փոխհարաբերությունները կարգավորվում են սույն օրենքով եւ Հայաստանի Հանրապետության այլ  օրենքներով ու իրավական ակտերով:

Հոդված 35. Բնապահպանական պետական տեսչության եւ տարածքային կառավարման մարմինների փոխհարաբերությունները

1. Տարածքային կառավարման մարմինները, Երեւանում՝ Երեւանի քաղաքապետը, հսկողություն են իրականացնում իրենց ենթակայության կառույցների, բնապահպանական օրենսդրությամբ ամրագրված պահպանման ենթակա նորմերի կատարման նկատմամբ եւ հայտնաբերված իրավախախտումների մասին եռօրյա ժամկետում պատշաճ ձեւով տեղյակ պահում բնապահպանական պետական տեսչության համապատասխան տարածքային ստորաբաժանմանը, միաժամանակ միջոցներ ձեռնարկելով իրավախախտումը կանխելու համար:

2. Տարածքային կառավարման մարմինները, Երեւանում՝ Երեւանի քաղաքապետը, համապատասխանաբար մարզի եւ Երեւան քաղաքի, իրենց տնօրինության տակ գտնվող ընդհանուր օգտագործման հողային տարածքներում հսկողություն են իրականացնում բնապահպանական օրենսդրության նորմերի կատարման նկատմամբ եւ խախտման դեպքեր հայտնաբերելիս տեղյակ են պահում բնապահպանական պետական տեսչության համապատասխան տարածքային ստորաբաժանմանը, միաժամանակ միջոցներ ձեռնարկելով իրավախախտումը կանխելու համար:

3. Բնապահպանական պետական տեսչության համապատասխան տարածքային ստորաբաժանումը, սույն հոդվածի 1-ին եւ 2-րդ մասով սահմանված դեպքերում սույն օրենքով սահմանված կարգով իրականացնում է ստուգում եւ ստուգման ավարտից հետո եռօրյա ժամկետում արդյունքների մասին պատշաճ ձեւով տեղեկացնում է համապատասխան տարածքային կառավարման մարմնին կամ քաղաքապետին:

Ստուգումն սկսելու մասին տեղյակ է պահվում համապատասխան տարածքային կառավարման մարմնին կամ քաղաքապետին, որի ներկայացուցիչը կարող է մասնակից դառնալ ստուգումներին:

4. Տարածքային կառավարման մարմինները, Երեւանում՝ Երեւանի քաղաքապետը, հսկողություն են իրականացնում լիազոր մարմնի հետ համաձայնեցված եւ իրենց կողմից հաստատված բնապահպանական մարզային ծրագրերի համապատասխան միջոցառումների կատարման նկատմամբ, եւ դրանց ընթացքի մասին պարբերաբար, պատշաճ ձեւով տեղեկացնում բնապահպանական պետական տեսչության համապատասխան տարածքային ստորաբաժանմանը` օրենքով սահմանված կարգով վերահսկողություն իրականացնելու համար:

5. Բնապահպանական պետական տեսչության համապատասխան տարածքային ստորաբաժանումները սույն օրենքով սահմանված կարգով ստուգում են  տարածքային կառավարման մարմինների, Երեւանում՝ Երեւանի քաղաքապետարանի բնապահպանական համապատասխան ստորաբաժանման եւ(կամ) կազմակերպության կողմից բնապահպանական օրենսդրության նորմերի կատարումը եւ կայացված որոշումների մասին` սույն օրենքի  27, 28 եւ 29-րդ հոդվածներով սահմանված կարգով տեղյակ պահում մարզպետին (Երեւանում՝ Երեւանի քաղաքապետին):

6. Տարածքային կառավարման մարմինները, Երեւանում՝ Երեւանի քաղաքապետը, հսկողություն են իրականացնում բնապահպանական օրենսդրության նորմերի կատարման նկատմամբ Հայաստանի Հանրապետության օրենքներով սահմանված այլ դեպքերում:

Հոդված 36. Բնապահպանական պետական տեսչության եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների փոխհարաբերությունները

1. Տեղական ինքնակառավարման մարմինները  հսկողություն են իրականացնում իրենց ենթակայության կառույցների, բնապահպանական օրենսդրությամբ ամրագրված պահպանման ենթակա նորմերի կատարման նկատմամբ եւ հայտնաբերված իրավախախտումների մասին, եռօրյա ժամկետում, պատշաճ ձեւով տեղյակ  պահում բնապահպանական պետական տեսչության համապատասխան տարածքային ստորաբաժանմանը, միաժամանակ միջոցներ  ձեռնարկելով իրավախախտումը կանխելու համար:

2. Տեղական ինքնակառավարման մարմիններն իրենց տնօրինության տակ գտնվող ընդհանուր օգտագործման հողային տարածքներում հսկողություն են իրականացնում բնապահպանական օրենսդրության նորմերի կատարման նկատմամբ եւ խախտման դեպքեր հայտնաբերելիս կամ նկատելիս  տեղյակ են պահում բնապահպանական պետական տեսչության համապատասխան տարածքային ստորաբաժանմանը, միաժամանակ միջոցներ  ձեռնարկելով իրավախախտումը կանխելու համար:

3. Բնապահպանական պետական տեսչության համապատասխան տարածքային ստորաբաժանումը, սույն հոդվածի 1-ին եւ 2-րդ մասերով սահմանված դեպքերում, սույն օրենքով սահմանված կարգով իրականացնում է ստուգում եւ ստուգման արդյունքների մասին եռօրյա ժամկետում պատշաճ ձեւով տեղեկացնում է համապատասխան տեղական ինքակառավարման մարմնին:

Ստուգումն սկսելու մասին տեղյակ է պահվում համապատասխան տեղական ինքնակառավարման մարմնին, որի ներկայացուցիչը կարող է մասնակից դառնալ ստուգումներին:

4. Տեղական ինքնակառավարման մարմինները հսկողություն են իրականացնում լիազոր մարմնի հետ համաձայնեցված եւ իրենց կողմից հաստատված բնապահպանական համայնքային ծրագրերի համապատասխան միջոցառումների կատարման նկատմամբ եւ ընթացքի մասին պարբերաբար պատշաճ ձեւով տեղեկացնում բնապահպանական պետական տեսչության համապատասխան տարածքային ստորաբաժանմանը:

5. Բնապահպանական պետական տեսչության համապատասխան տարածքային ստորաբաժանումները, սույն օրենքով սահմանված կարգով, ստուգում են  տեղական ինքնակառավարման մարմինների ենթակայության կազմակերպությունների կողմից բնապահպանական օրենսդրության նորմերի կատարումը եւ կայացված որոշումների մասին սույն օրենքի   27, 28 եւ 29-րդ հոդվածներով սահմանված կարգով տեղյակ պահում համայնքի ղեկավարին:

Հոդված 37. Բնապահպանական պետական տեսչության փոխհարաբերությունները հասարակայնության հետ

1. Հասարակայնության, ներառյալ հասարակական կազմակերպությունների (այսուհետ՝ հասարակայնություն) պահանջով բնապահպանական օրենսդրության կիրարկման վերաբերյալ տեղեկատվությունը բնապահպանական պետական տեսչությունը տրամադրում է  Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ եւ սույն հոդվածով սահմանված կարգով:

2. Հասարակայնությունը բնապահպանական օրենսդրության խախտման դեպքեր հայտնաբերելիս պատշաճ ձեւով տեղյակ է պահում կամ ահազանգում է բնապահպանական պետական տեսչությանը, որը համապատասխան դիմում-բողոքը կամ հաղորդումն ստանալուց հետո սույն օրենքով սահմանված կարգով իրականացնում է ըստ անհրաժեշտության  ստուգում   եւ ստուգման ավարտից հետո հնգօրյա ժամկետում արդյունքների մասին տեղյակ է պահում նաեւ դիմողին կամ հաղորդում ներկայացնողին:

3. Սույն հոդվածով սահմանված դեպքերում բնապահպանական պետական տեսչությունը ստուգմանը կարող է ներգրավել նաեւ դիմողին կամ հաղորդում ներկայացնողին:

4. Բնապահպանական օրենսդրության կիրարկումն արդյունավետ իրականացնելու նպատակով բնապահպանական պետական տեսչությունը հասարակայնությանը կարող է տեղեկացնել կատարվող աշխատանքների վերաբերյալ միաժամանակ պահպանելով  գաղտնիությունն ու ձեռնպահ մնալով գործերի քննության ընթացքի մանրամասներ տրամադրելուց, ինչպես նաեւ հասարակայնությանը կարող է ներգրավել բնապահպանական օրենսդրության խախտման վերաբերյալ որոշումների կայացման գործընթացին:

5. Հասարակայնության կողմից բնապահպանական պետական տեսչության համապատասխան տարածքային ստորաբաժանումներին օրենսդրության խախտման դեպքերի վերաբերյալ ակնհայտ կեղծ տեղեկատվություն տրամադրելն առաջացնում է պատասխանատվություն Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով:

ԳԼՈՒԽ 8.

ԲՆԱՊԱՀՊԱՆԱԿԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ՏԵՍՉՈՒԹՅԱՆ, ՊԵՏԱԿԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՈՒ ՏԵՂԱԿԱՆ ԻՆՔՆԱԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐԻ ԵՎ ՍՏՈՒԳՎՈՂ ՍՈՒԲՅԵԿՏՆԵՐԻ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆԸ

Հոդված 38. Պատասխանատվությունը սույն օրենքի պահանջների խախտման համար

Կարգավորման ենթակա իրավահարաբերությունների կողմ հանդիսացող սուբյեկտները սույն օրենքով սահմանված իրենց պարտականությունները չկատարելու կամ իրավասությունները վերազանցելու, կամ դրանք ոչ պատշաճ կատարելու, կամ սույն օրենքի այլ պահանջները խախտելու համար կրում են պատասխանատվություն Հայաստանի Հանրապետության օրենքով  սահմանված կարգով:

ԳԼՈՒԽ 9.

ԵԶՐԱՓԱԿԻՉ  ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

Հոդված 39. Եզրափակիչ մաս

Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող տասներորդ օրվանից: