Սույն օրենքն ընդունվել է հաշվի առնելով բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման շուկայում սպառողների շահերի պաշտպանության անհրաժեշտությունը, բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման ոլորտում միասնական կանոնների սահմանման անհրաժեշտությունը, նպատակ ունենալով` բարձրացնել հիփոթեքային կրեդիտներ ստացող անձանց իրավունքների եւ օրինական շահերի պաշտպանության մակարդակը, նպաստել ֆինանսական միջնորդության ավելացմանը, ամրապնդել ֆինանսական համակարգի նկատմամբ սպառողների վստահությունը:

Հոդված 1. Օրենքի կարգավորման առարկան

1. Սույն օրենքը կարգավորում է բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման պայմանագրեր կնքող կրեդիտառուների իրավունքների, կրեդիտավորողի կողմից տեղեկությունների բացահայտման, բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման պայմանագրերի կնքման եւ այդ պայմանագրերի հետ կապված այլ հարաբերություններ, կրեդիտավորողների նկատմամբ պատասխանատվության միջոցների կիրառումը:

Հոդված 2. Բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման մասին օրենսդրությունը

1. Բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման հետ կապված հարաբերությունները կարգավորվում են սույն օրենքով, այլ իրավական ակտերով:

2. Բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտների տարեկան փաստացի տոկոսադրույքի հաշվարկման, գովազդի, կրեդիտավորողի եւ կրեդիտառուի միջեւ հաղորդակցման կարգի հետ կապված` սույն օրենքով չկարգավորված հարաբերությունների նկատմամբ կիրառվում են «Սպառողական կրեդիտավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 4-րդ եւ 5-րդ գլուխների դրույթները, եթե սույն օրենքով այլ բան նախատեսված չէ:

Հոդված 3. Օրենքում օգտագործվող հիմնական հասկացությունները
 
 

1. Սույն օրենքի իմաստով`

1) բնակարան` Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի 222-րդ հոդվածով սահմանված բնակարանը, ինչպես նաեւ` անհատական բնակելի տունը.

2) բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտ, հիփոթեքային կրեդիտ կամ կրեդիտ` կրեդիտավորողի կողմից տրամադրված վարկ, փոխառություն կամ այլ ֆինանսավորում, որը տրամադրվել է հետեւյալ պայմաններով`

ա. կրեդիտի տրամադրման նպատակը բնակարան ձեռքբերելը,  կառուցելը, վերակառուցելը, վերանորոգելը, բարեկարգելը կամ արդիականացնելն է, եւ

բ. կրեդիտի վերադարձելիությունն ապահովված է այդ բնակարանի հիփոթեքով  կամ կառուցվող բազմաբնակարան շենքի բնակարանի հիփոթեքով` Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի 270-րդ հոդվածին համապատասխան, կամ բնակարանի կառուցման համար նախատեսված հողամասի, անավարտ շինարարության եւ գրավատուին պատկանող շինարարության համար ձեռք բերված նյութերի ու սարքավորումների հիփոթեքով ` Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի 271-րդ հոդվածին համապատասխան,  կամ կրեդիտավորողից եւ կրեդիտառուից անկախ պատճառներով ձեռքբերվող, կառուցվող, վերակառուցվող, վերանորոգվող կամ արդիականացվող բնակարանը գրավադրելու անհնարինության դեպքում՝ այլ գրավով` պայմանով, որ գրավադրումը բացառող պայմանների վերացման դեպքում կգրավադրվի ձեռքբերվող, կառուցվող, վերակառուցվող, վերանորոգվող կամ արդիականացվող բնակարանը, եւ

գ. կրեդիտը տրամադրվել է որոշակի հատուցման դիմաց:

Սույն օրենքի իմաստով հիփոթեքային կրեդիտ են համարվում նաեւ սույն կետում նշված կրեդիտների վերաֆինանսավորման նպատակով կրեդիտառուներին տրամադրված վարկերը կամ փոխառությունները:

3) բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման պայմանագիր կամ կրեդիտավորման պայմանագիր` պայմանագիր, որով կրեդիտավորողը կրեդիտառուին տրամադրում կամ պարտավորվում է տրամադրել բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտ.

4) կրեդիտի անվանական տոկոսադրույք` հաստատուն կամ լողացող տոկոսադրույք, որի հիման վրա կրեդիտավորողը հաշվարկում է կրեդիտառուի կողմից վճարման ենթակա տոկոսագումարները.

5) հաստատուն տոկոսադրույք` կրեդիտի այն անվանական տոկոսադրույքը, որը ենթակա չէ փոփոխության կրեդիտավորման պայմանագրի գործողության ընթացքում.

6) լողացող տոկոսադրույք` կրեդիտի այն անվանական տոկոսադրույքը, որը կարող է փոփոխվել կրեդիտավորման պայմանագրի գործողության ընթացքում՝ սույն օրենքի 12-րդ հոդվածով սահմանված դեպքերում եւ կարգով.

7) կրեդիտառու` կրեդիտ ստացող ֆիզիկական անձ.

8) կրեդիտավորող` բանկ կամ վարկային կազմակերպություն.

9) կրեդիտի մարմանն ուղղված վճարներ` կրեդիտի գումարի մարմանն ուղղված վճարներ եւ կրեդիտառուի կրեդիտավորման ընդհանուր ծախսի մեջ ներառվող վճարներ.

10) տարեկան փաստացի տոկոսադրույք ` ըստ «Սպառողական կրեդիտավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի.

11) կրեդիտավորման ընդհանուր ծախս՝ բոլոր տոկոսներն ու այլ վճարումները, որոնք կրեդիտառուն պարտավոր է վճարել (կատարել) կրեդիտավորման համար.

12) օվերդրաֆտ՝ բանկի կողմից կրեդիտի տեսքով սույն օրենքով նախատեսված նպատակներով բանկային, ավանդային կամ այլ հաշվի վրա տրամադրված գումար կամ այդպիսի գումարի տրամադրման խոստում, այդ թվում վճարային քարտերով:

Հոդված 4. Տեղեկատվական ամփոփագիր

1. Կրեդիտավորողը պարտավոր է իր կողմից առաջարկվող յուրաքանչյուր տեսակի բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտի համար ունենալ տեղեկատվական ամփոփագիր: Հիփոթեքային կրեդիտների վերաբերյալ տեղեկատվական ամփոփագրերը կարող են համախմբվել նաեւ մեկ միաuնական տեղեկատվական ամփոփագրում` պայմանով, որ միաuնական տեղեկատվական ամփոփագիրը պարունակի յուրաքանչյուր տեսակի կրեդիտի վերաբերյալ uույն oրենքով uահմանված տեղեկատվությունը:

2. Յուրաքանչյուր տեղեկատվական ամփոփագիրը պետք է պարունակի հետեւյալ տեղեկատվությունը.

1)  կրեդիտի նպատակը,

2) կրեդիտի անվանական տոկոսադրույքի չափը, տեսակը (հաստատուն կամ լողացող, ընդ որում այս տեսակները չեն կարող անվանվել այլ կերպ, քան նախատեսված է սույն օրենքով), իսկ եթե անվանական տոկոսադրույքը լողացող է, ապա այն փոփոխելու պայմաններն ու կարգը, ինչպես նաեւ տոկոսադրույքի փոփոխության վրա ազդող գործոնների  բացատրությունը,

3) կրեդիտի տարեկան փաստացի տոկոսադրույքի չափը.

4) նշում այն մասին, որ կրեդիտառուն վճարելու է ապահովագրության, գնահատման կամ այլ օժանդակ ծառայությունների համար կամ նոտարական ծառայությունների համար կամ կատարելու է այլ վճարներ, եթե կրեդիտավորողին հայտնի է, որ կրեդիտառուն կատարելու է նման վճարներ,

5) նշում սույն մասի 4-րդ կետում նշված այն վճարների մասին, որոնք չեն ներառվում տարեկան փաստացի տոկոսադրույքի հաշվարկի մեջ,

6) եթե կրեդիտավորողը կրեդիտի տրամադրումը պայմանավորում է առանձին ապահովագրական ընկերությունների կամ  գնահատողների ծառայություններից օգտվելու հետ, ապա նշում այդ մասին, ինչպես նաեւ Կրեդիտավորողի կողմից սահմանված ցանկերում ներառված ապահովագրական ընկերությունների կամ  գնահատողների հետ կապվելու համար անհրաժեշտ տեղեկություններ, այդ թվում` անվանումներ, գտնվելու վայրեր, հեռախոսի համարներ,

7) կրեդիտի գումարի նվազագույն եւ առավելագույն չափերը,

8) կրեդիտավորման նվազագույն եւ առավելագույն ժամկետները,

9) կրեդիտավորման պայմանագրով ունեցած պարտավորություններն ամբողջությամբ կամ մասնակիորեն ժամկետից շուտ կատարելու իրավունքի մասին նշում, ինչպես նաեւ սույն օրենքով թույլատրված դեպքերում այդ իրավունքն իրականացնելու արդյունքում կրեդիտառուի կողմից վճարվող տուժանքի չափը կամ կրեդիտառուի համար այլ անբարենպաստ հետեւանքները,

10) նշում կրեդիտառուի պարտավորությունների կատարումն ապահովող միջոցների մասին,

11) տեղեկատվություն կրեդիտի մարմանն ուղղված վճարների վերաբերյալ, մասնավորապես` այդ վճարների պարբերականությունը, կրեդիտավորման պայմանագրի գործողության ընթացքում պարբերական վճարների հաստատուն լինելը կամ ավելացումը կամ նվազումը, կրեդիտի մարմանն ուղղված վճարների ցանկը,

12) կրեդիտի գումարի եւ բնակարանի գնահատված շուկայական արժեքի առավելագույն հարաբերակցությունը,

13) եթե առանձին պայմանների առկայության դեպքում հնարավոր է ընդհանուր պայմաններից տարբերվող արտոնյալ պայմաններով կրեդիտ ստանալ, ապա նշում այդ պայմանների մասին,

14) նախազգուշացում այն մասին, որ կրեդիտառուն կարող է զրկվել բնակարանի նկատմամբ իր իրավունքներից, եթե չկատարի կամ ոչ պատշաճ կերպով կատարի կրեդիտավորման պայմանագրով ստանձնած իր պարտավորությունները,

15) տեղեկատվություն այն մասին, որ հիփոթեքի պայմանագիրը պետք է վավերացվի նոտարական կարգով, բացառությամբ` այն դեպքի, երբ հիփոթեքի պայմանագիրը համապատասխանում է Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի հիման վրա ընդունված ՀՀ կառավարության որոշմամբ հաստատված հիփոթեքի օրինակելի պայմանագրի պայմաններին, եւ որ բնակարանի նկատմամբ սեփականության իրավունքը, հիփոթեքի իրավունքը եւ այլ գույքային իրավունքները ենթակա են պետական գրանցման,

16) Լողացող տոկոսադրույքի կիրառման դեպքում, պետք է նշվեն առավելագույն շեմեր, որոնցից ավել կրեդիտի անվանական տոկոսադրույքը չի կարող բարձրանալ կամ իջնել,

17) Կենտրոնական բանկի նորմատիվ իրավական ակտերով սահմանված` տեղեկատվական ամփոփագրում պարտադիր ներառման ենթակա այլ տեղեկատվություն, որն անհրաժեշտ է կրեդիտառուների շահերի պաշտպանության նպատակով: Կենտրոնական բանկն իրավունք ունի իր նորմատիվ իրավական ակտերով սահմանել նաեւ տեղեկատվական ամփոփագրեր կազմելու ձեւի, տեղեկատվական ամփոփագրերում ներառման ենթակա տեղեկատվությունների բովանդակության, ձեւաչափերի նկատմամբ պահանջներ, պարտադիր կիրառման ենթակա տեքuտեր, օրինակելի տարբերակներ:

3. Սույն հոդվածի 2-րդ մասով սահմանված տեղեկատվությունից բացի այլ տեղեկատվություն տեղեկատվական ամփոփագիրը չի պարունակում: Սույն հոդվածի 2-րդ մասով չսահմանված տեղեկատվությունը կրեդիտառուին կարող է ներկայացվել ամփոփագրին կից հավելվածի տեսքով:

Հոդված 5. Տեղեկատվական ամփոփագրի հրապարակումն ու տրամադրումը

1. Կրեդիտավորողը պարտավոր է տեղեկատվական ամփոփագրերը հրապարակել իր ինտերնետային կայքում, ինչպես նաեւ տեղադրել, այդ թվում՝ տեխնիկական սարքերի օգտագործմամբ, իր տարածքում` հաճախորդների համար տեսանելի վայրում:

2. Կրեդիտավորողը պարտավոր է տեղեկատվական ամփոփագիրն անվճար տրամադրել կրեդիտավորողի տարածքում գտնվող յուրաքանչյուր անձի` վերջինիս պահանջով:

Հոդված 6. Կրեդիտավորման պայմանագրի կնքումը

1. Կրեդիտավորման պայմանագիրը կնքվում է կրեդիտավորողի կողմից կրեդիտավորման պայմանագիր կնքելու գրավոր առաջարկը (օֆերտան) կրեդիտառուին առձեռն կամ փոստով հանձնելու եւ այդ առաջարկը կրեդիտառուի կողմից գրավոր ձեւով ընդունելու (ակցեպտի) միջոցով: Կրեդիտավորման պայմանագիրը կարող է կնքվել մեկ փաստաթուղթ կազմելու միջոցով, մասնավորապես` կրեդիտավորողի կողմից ստորագրված պայմանագրի նախագիծը կրեդիտառուին հանձնելու եւ այդ նախագիծը կրեդիտառուի կողմից ստորագրելու միջոցով:

2. Կրեդիտավորման պայմանագիր կնքելու առաջարկն ուժի մեջ է 7 աշխատանքային օր, եթե առաջարկի մեջ ավելի երկար ժամկետ նախատեսված չէ: Սույն մասում նշված յոթնօրյա ժամկետի հաշվարկը սկսվում է կրեդիտավորման պայմանագիր կնքելու առաջարկը կրեդիտառուին հանձնելու օրվան հաջորդող աշխատանքային օրվանից:

3. Կրեդիտավորման պայմանագիր կնքելու առաջարկը կրեդիտառուն կարող է ընդունել սույն հոդվածի 2-րդ մասում նշված ժամկետում: Կրեդիտավորման պայմանագիր կնքելու առաջարկը կրեդիտառուն ընդունում է այն ստորագրելու եւ առձեռն, իսկ կրեդիտավորողի համաձայնության դեպքում` նաեւ փոստով կրեդիտավորողին վերադարձնելու միջոցով:

4. Կրեդիտավորման պայմանագիր կնքելու առաջարկը պետք է պարունակի սույն օրենքի 7-րդ հոդվածում նշված տեղեկությունները, ինչպես նաեւ՝ նշում պարունակի այդ առաջարկը սույն հոդվածի 2-րդ մասում նշված ժամկետում ընդունելու կրեդիտառուի իրավունքի մասին:

5. Կրեդիտավորողը պարտավոր է ապահովել, որպեսզի կրեդիտառուն` կրեդիտավորման պայմանագրի կնքման պահից ոչ ուշ քան երկու աշխատանքային օրվա ընթացքում uտանա կրեդիտավորման պայմանագրի մեկ բնoրինակ: Ընդ որում, կրեդիտավորման պայմանագրի մեկ բնoրինակն իրեն հանձնված չլինելու վերաբերյալ կրեդիտառուի հայտարարությունը համարվում է հավաստի, քանի դեռ այլ բան չի ապացուցվել:

6.Կրեդիտավորողը պարտավոր է կրեդիտառուի պահանջով վերջինիս տրամադրել կրեդիտավորման պայմանագրի՝ կրեդիտավորողի կողմից հաստատված պատճենը: Կրեդիտավորման պայմանագրի պատճենը տրամադրելու համար կրեդիտավորողն իրավունք ունի գանձել միայն այնպիսի վճար, որը ողջամիտ է եւ անհրաժեշտ է կրեդիտավորման պայմանագրի պատճենը պատրաստելու համար:

Հոդված 7. Կրեդիտավորման պայմանագրի նվազագույն պայմանները

1. Կրեդիտավորողը պարտավոր է ապահովել, որպեսզի կրեդիտավորման պայմանագիրն առնվազն ներառի՝

1) Սույն օրենքի 4-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին, 2-րդ, 4-րդ, 5-րդ, 6-րդ, 9-րդ, 10-րդ, 12-րդ եւ 14-րդ կետերով նախատեսված տեղեկատվությունը,

2) կրեդիտի տարեկան փաստացի տոկոսադրույքի չափը, ինչպես նաեւ` սույն օրենքի 4-րդ հոդվածի 2-րդ մասի  2-րդ կետով նախատեսված տեղեկատվությունները,

3) կրեդիտառուի կրեդիտավորման ընդհանուր ծախսի մեջ ներառվող վճարների չափը,

4) կրեդիտի մարման ժամանակացույցը` սույն օրենքի 9-րդ հոդվածին համապատասխան.

5) կրեդիտի գումարը կրեդիտառուին տրամադրելու օրը.

6) հիփոթեքի առարկայի վրա բռնագանձում տարածելու կարգը, այդ թվում`

ա. բռնագանձում տարածելը դատական կարգով կամ առանց դատարան դիմելու,

բ. գրավի առարկան իրացնելու եղանակը,

գ. գրավի առարկայի իրացման հետ կապված ծախսերի մոտավոր չափը` պայմանագրի կնքման պահի դրությամբ,

դ. տեղեկատվություն գրավի առարկայի իրացման արդյունքում առաջացող հարկային պարտավորությունների վերաբերյալ` պայմանագրի կնքման պահի դրությամբ.

7) Կենտրոնական բանկի նորմատիվ իրավական ակտերով uահմանված այլ տեղեկություններ:

2. Ելնելով կրեդիտառուների շահերի պաշտպանության անհրաժեշտությունից՝ Կենտրոնական բանկն իր նորմատիվ իրավական ակտերով կարող է սույն հոդվածի 1-ին մասում նշված տեղեկությունների համար uահմանել պարտադիր կիրառման ենթակա տեքuտեր կամ օրինակելի տարբերակներ, այդ թվում` կրեդիտավորման պայմանագրի նվազագույն պայմանների նկատմամբ պահանջներ, օրինակելի ձեւեր:

Հոդված 8. Կրեդիտառուին տրամադրվող տեղեկատվությունը

1. Կրեդիտավորման պայմանագրի գործողության ընթացքում կրեդիտավորողը պարտավոր է կենտրոնական բանկի նորմատիվ իրավական ակտերով սահմանված ժամկետներում կրեդիտառուին տեղեկացնել`

1) անվանական տոկոսադրույքների եւ կրեդիտառուի կրեդիտավորման ընդհանուր ծախսի մեջ ներառվող այլ վճարների չափի փոփոխության մասին,

2) կողմերի՝ կրեդիտավորման պայմանագրով սահմանված իրավունքների եւ պարտականությունների փոփոխության մասին, որոնք հետեւանք են իրավական ակտերում կատարված փոփոխությունների,

3) կողմերի իրավունքների, պարտականությունների կամ պատասխանատվության վրա ուղղակի ազդեցություն ունեցող այլ հանգամանքների փոփոխության մասին,

4) Կենտրոնական բանկի նորմատիվ իրավական ակտերով սահմանված այլ հանգամանքների մասին:

2. Կրեդիտավորողը պարտավոր է պարբերաբար, սակայն ոչ ուշ, քան յուրաքանչյուր հերթական վճարումից (մարումից) 20 (քսան) աշխատանքային oր առաջ, կրեդիտառուին անվճար տրամադրել քաղվածք, որտեղ առնվազն պետք է արտացոլվի հետեւյալ տեղեկատվությունը`

1) կրեդիտի մնացորդը,

2) ժամանակահատվածը եւ դրանում ներառված օրերի քանակը, որոնց վերաբերյալ տրամադրվում է տեղեկատվությունը,

3) քաղվածքում նշված  ժամանակահատվածում կրեդիտի կիրառված տոկոսադրույքը,

4) կրեդիտառուի կողմից քաղվածքի տրամադրման դրությամբ կատարված վճարումները (մարումները),

5) կրեդիտառուի կողմից հերթական վճարման (մարման) չափը եւ վճարման (մարման) ամսաթիվը,

6) Տուժանք հաշվարկված լինելու դեպքում` հաշվարկված տուժանքները,

7) Կենտրոնական բանկի նորմատիվ իրավական ակտերով սահմանված այլ տեղեկություններ:

3. Սույն հոդվածի 1-ին եւ 2-րդ մասերով նախատեսված տեղեկատվությունը կրեդիտավորողին տրամադրվում է փոստային կապի միջոցով` բացառությամբ սույն հոդվածի 4-րդ մասով նախատեսված դեպքերի:

4. Կրեդիտառուն իր գրավոր, այդ թվում` էլեկտրոնային եղանակով ներկայացված դիմումի հիման վրա կարող է հրաժարվել սույն հոդվածի 1-ին մասով սահմանված տեղեկատվությունը եւ (կամ) 2-րդ մասով սահմանված քաղվածքը փոստային կապի միջոցով ստանալու իրավունքից` տեղեկատվությունը եւ (կամ)  քաղվածքը էլեկտրոնային կամ կապի այլ միջոցներով կամ կրեդիտավորողի տարածքում ստանալու պայմանով: Տեղեկատվությունը եւ (կամ) քաղվածքը էլեկտրոնային կամ կապի այլ միջոցներով կամ կրեդիտավորողի տարածքում ստանալու կրեդիտառուի իրավունքը սահմանափակող պայմանը կամ համաձայնությունն առ ոչինչ է: Ընդ որում, կրեդիտավորողն իրավունք չունի կրեդիտառուին պարտադրելու, այդ թվում` կրեդիտառուի համար ոչ բարենպաստ իրավիճակ ստեղծելու, որ կրեդիտառուն հրաժարվի սույն հոդվածով սահմանված տեղեկատվությունը եւ (կամ) քաղվածքը փոստային կապով ստանալու իր իրավունքից:

5. Եթե սույն հոդվածով սահմանված տեղեկատվությունը եւ (կամ) քաղվածքը կրեդիտառուին պետք է հանձնվի կրեդիտավորողի տարածքում, ապա կրեդիտավորողը պարտավոր է առնվազն 3 տարի թղթային կամ էլեկտրոնային կրիչի վրա պահպանել կրեդիտառուի կողմից չպահանջված տեղեկատվությունը եւ (կամ) քաղվածքները:

6. Կրեդիտավորողի կողմից կրեդիտառուին հասցեագրված ցանկացած գրավոր փաստաթուղթ պետք է շարադրվի պարզ գրական հայերենով (պարզ լեզվի կանոն): Հայերենին զուգահեռ այլ լեզուների օգտագործումը չի արգելվում: Սույն մասում նշված փաստաթղթերը կարող են շարադրվել միայն կրեդիտառուի կողմից նախընտրած լեզվով, եթե կրեդիտառուն նման պահանջ է ներկայացրել եւ այդ պահանջն ընդունվել է կրեդիտավորողի կողմից:

7. Կրեդիտավորողի կողմից կրեդիտառուին տրամադրվող տեղեկատվությունը չպետք է լինի շփոթեցնող, խրթին կամ մոլորեցնող:

8. Ելնելով կրեդիտառուների շահերի պաշտպանության անհրաժեշտությունից Կենտրոնական բանկն իր նորմատիվ իրավական ակտերով կարող է սահմանել կրեդիտավորողի կողմից կրեդիտառուին հասցեագրված տեղեկատվության համար պարտադիր կիրառման ենթակա ձեւեր, տեքստեր կամ օրինակելի ձեւեր եւ(կամ) այլ նվազագույն պահանջներ:

Հոդված 9. Կրեդիտի մարումը եւ մարման ժամանակացույցը

1. Կրեդիտավորման պայմանագիր կնքելու առաջարկի մեջ ներառվող կրեդիտի մարման ժամանակացույցը պետք է կազմվի` ենթադրելով, որ կրեդիտավորման պայմանագիրը կկնքվի սույն օրենքի 6-րդ հոդվածով նախատեսված յոթնօրյա ժամկետի վերջին օրը, եթե պայմանագրով ավելի ուշ ժամկետ սահմանված չէ (նախնական ժամանակացույց):

2. Կրեդիտի մարման նախնական ժամանակացույցը պետք է պարունակի նշում այն մասին, որ նախնական ժամանակացույցը կարող է ճշգրտվել:

3. Այն դեպքում, երբ կրեդիտավորման պայմանագիրը կնքվում է ավելի շուտ, քան սույն օրենքի 6-րդ հոդվածով նախատեսված յոթնօրյա ժամկետի վերջին օրը, կրեդիտի մարման ժամանակացույցն անհրաժեշտության դեպքում ճշգրտվում է կրեդիտավորողի կողմից (վերջնական ժամանակացույց):

4. Նախնական ժամանակացույցի ճշգրտման արդյունքում կարող են փոփոխվել կրեդիտի մարմանն ուղղված վճարների կատարման ժամկետները: Նախնական ժամանակացույցի ճշգրտման արդյունքում չեն կարող փոփոխվել կրեդիտի մարմանն ուղղված վճարների թիվը եւ հաճախականությունը:

5. Կրեդիտի մի մասի վաղաժամկետ մարման, այդ թվում՝ սույն հոդվածի 7-րդ մասում նշված դեպքում մարման ժամանակացույցում նշված կրեդիտի գումարը եւ տոկոսավճարները համամասնորեն նվազեցվում են՝ պահպանելով մարման ժամանակացույցով նախատեսված մյուս բոլոր պայմանները:

6. Կրեդիտի մի մասի վաղաժամկետ մարման դեպքում կրեդիտավորողը կրեդիտառուին անվճար տրամադրում է սույն օրենքի 8-րդ հոդվածով նախատեսված քաղվածքը, ինչպես նաեւ` կրեդիտառուի եւ կրեդիտավորողի կողմից հաստատված նոր, ճշգրտված կրեդիտի մարման ժամանակացույցի` կրեդիտառուի բնօրինակը:

7. Կրեդիտավորողը պարտավոր է կրեդիտառուի կողմից կրեդիտի մարմանն ուղղված` հերթական մարումից ավել կատարված վճարներն ուղղել կրեդիտի մնացորդի գումարի մարմանը, եթե կրեդիտառուի կողմից գրավոր այլ կարգադրություն (կամ վճարման հանձնարարական) չի ստացել:

Հոդված 10. Կրեդիտավորման պայմանագրի փոփոխությունը

1. Կրեդիտավորման պայմանագիրը չի կարող պարունակել դրույթ, որը կրեդիտավորողին թույլատրում է միակողմանիորեն փոփոխել պայմանագրի պայմանները: Արգելվում է կրեդիտավորման պայմանագրում նախատեսել դրույթ, որով կրեդիտառուն նախապես թույլատրում է կրեդիտավորողին հետագայում միակողմանիորեն փոփոխել կրեդիտավորման պայմանագրի պայմանները:

2. Սույն հոդվածի 1-ին մասը չի սահմանափակում կողմերի իրավունքը` կրեդիտավորման պայմանագրի պայմանների փոփոխությունը պայմանավորել կրեդիտավորողի կամքից չկախված հանգամանքների հետ, այդ թվում` պայմանագրով նախատեսել լողացող տոկոսադրույք:

3. Կրեդիտի մասնակի վաղաժամկետ մարման արդյունքում սույն օրենքով նախատեսված ժամանակացույցի՝ սույն օրենքի 9-րդ հոդվածի պահանջներին համապատասխանող փոփոխությունը չի համարվում կրեդիտավորողի կողմից կրեդիտավորման պայմանագրի միակողմանի փոփոխում:

Հոդված 11. Կրեդիտառուին նախազգուշացնելը

1. Կրեդիտավորողի կողմից կրեդիտառուին հասցեագրված հիփոթեքային կրեդիտի հետ կապված ցանկացած գրավոր փաստաթուղթ պետք է պարունակի նախազգուշացում այն մասին, որ կրեդիտառուն կարող է զրկվել բնակարանի նկատմամբ իր իրավունքներից, եթե չկատարի կամ ոչ պատշաճ կատարի կրեդիտավորման պայմանագրով ստանձնած իր պարտավորությունները:

2. Սույն հոդվածի 1-ին մասում նշված նախազգուշացումը պետք է լինի առնվազն գրավոր փաստաթղթում առկա այլ տեքստում կիրառվող տառատեսակի չափ:

Հոդված 12. Տոկոսագումարների հաշվարկը

1. Կրեդիտավորման պայմանագրով նախատեսված անվանական տոկոսադրույքը կիրառվում է կրեդիտի փաստացի մնացորդի նկատմամբ:

2. Տոկոսագումարները, որոնք կրեդիտառուն պարտավոր է վճարել կրեդիտի օգտագործման դիմաց, սկսում են հաշվարկվել կրեդիտի գումարը կրեդիտառուին տրամադրելու օրվանից, իսկ հաշվի վարկավորման (օվերդրաֆտի) միջոցով կրեդիտի տրամադրման դեպքում` կրեդիտառուի կողմից հաշվի միջոցները փաստացի օգտագործելու օրվանից:

3. Կրեդիտավորման պայմանագրում կրեդիտի անվանական տոկոսադրույքը կարող է սահմանվել լողացող տոկոսադրույքի ձեւով:

4. Լողացող տոկոսադրույքի կիրառման դեպքում, կրեդիտի անվանական տոկոսադրույքը պետք է փոփոխվի (բարձրանա կամ իջնի) կախված` այդ տոկոսադրույքի հաշվարկման հիմքում ընկած կոնկրետ, հրապարակվող եւ կրեդիտավորողից չկախված ցուցանիշների, (օրինակ՝ Կենտրոնական բանկի վերաֆինանսավորման տոկոսադրույք, քոսթ օֆ ֆանդս ինդեքս (Սի Օ Էֆ Այ)(Cost of Funds Index) (COFI)) փոփոխություններից:

5. Լողացող տոկոսադրույքի կիրառման դեպքում`

1) կրեդիտի անվանական տոկոսադրույքը կարող է փոփոխվել տարեկան ոչ ավելի քան 2 անգամ.

2) փոփոխված տոկոսադրույքը կիրառվում է կրեդիտի մնացորդի նկատմամբ.

3) փոփոխված տոկոսադրույքը կրեդիտի մնացորդի նկատմամբ կարող է կիրառվել ոչ շուտ, քան կրեդիտառուին այդ մասին տեղեկացնելուց մեկ ամիս հետո:

6. Լողացող տոկոսադրույքի կիրառման դեպքում, կրեդիտավորման պայմանագրում պետք է սահմանվեն առավելագույն շեմեր, որոնցից ավել կրեդիտի անվանական տոկոսադրույքը չի կարող բարձրանալ կամ իջնել` անկախ լողացող տոկոսադրույքի հաշվարկման հիմքում դրված ցուցանիշների փոփոխության չափից: Ընդ որում, անվանական տոկոսադրույքի բարձրացման առավելագույն շեմը չի կարող գերազանցել անվանական տոկոսադրույքի իջեցման առավելագույն շեմին:

Հոդված 13. Վաղաժամկետ մարումը

1. Կրեդիտառուն իրավունք ունի վաղաժամկետ մարել կրեդիտի գումարը կամ դրա մի մասը, այդ թվում՝ վերաֆինանսավորման միջոցով: Կրեդիտի գումարը կամ դրա մի մասը վաղաժամկետ մարելու դեպքում, կրեդիտառուն իրավունք ունի պահանջել, որպեսզի համամասնորեն նվազեցվի կրեդիտավորման ընդհանուր ծախսը, այդ թվում` կրեդիտավորման պայմանագրի համաձայն վճարման ենթակա տոկոսագումարը, կրեդիտի տրամադրման եւ սպասարկման վճարները:

2. Կրեդիտավորման պայմանագրով կրեդիտավորողը չի կարող կրեդիտի գումարի կամ դրա մի մասի վաղաժամկետ մարման, այդ թվում՝ վերաֆինանսավորման միջոցով կրեդիտի գումարի կամ դրա մի մասի վաղաժամկետ մարման համար, կրեդիտառուից գանձել որեւէ տուժանք, միջնորդավճար, հատուցում կամ կրեդիտառուի համար այլ անբարենպաստ պայմաններ սահմանել, բացառությամբ սույն հոդվածի 3-րդ մասում նշված դեպքերի:

3. Եթե կրեդիտի գումարը կամ դրա մի մասը կրեդիտառուն վաղաժամկետ մարում է կրեդիտավորման պայմանագրի գործողության առաջին երեք տարիների ընթացքում եւ կրեդիտի վաղաժամկետ մարվող գումարը գերազանցում է սույն հոդվածի 4-րդ մասում նշված չափը, ապա`

1) հաստատուն տոկոսադրույքով տրամադրված կրեդիտի դեպքում, երբ հաստատուն տոկոսադրույքն ավելի քան մեկ տարի ժամանակահատվածի համար է, կրեդիտավորողն իրավունք ունի կրեդիտառուից պահանջել վճարելու վաղաժամկետ մարված կրեդիտի գումարի վերաներդրման հետ կապված վնասների փոխհատուցում: Կրեդիտառուն, իր հերթին, իրավունք ունի կրեդիտավորողից պահանջել համապատասխան չափով նվազեցնել ստացված կրեդիտի հետ կապված իր ապագա ծախսերը, եթե կրեդիտի վաղաժամկետ մարված գումարի վերաներդրման արդյունքում կրեդիտավորողը ստանում է լրացուցիչ եկամուտներ: Սակայն, սույն կետի համաձայն կրեդիտավորողին վճարվող վնասների փոխհատուցման չափը կամ կրեդիտառուի համար կրեդիտի հետ կապված ապագա ծախսերի նվազեցման չափը չի կարող գերազանցել`

ա. փաստացի կրած վնասների կամ ստացված եկամուտների չափը` ֆիքսված տոկոսադրույքի մնացած ժամանակահատվածում.

բ. կրեդիտի` վաղաժամկետ մարված գումարի 3 տոկոսը:

2) Հաստատուն կամ լողացող տոկոսադրույքով տրամադրված կրեդիտի դեպքում, կրեդիտավորողն իրավունք ունի կրեդիտառուից գանձել տույժ` հետեւյալ չափերով`

ա. կրեդիտի վաղաժամկետ մարված գումարի առավելագույնը 0.6 տոկոսի չափով, եթե վաղաժամկետ մարումը տեղի է ունենում կրեդիտավորման պայմանագրի գործողության առաջին տարվա ընթացքում.

բ. կրեդիտի վաղաժամկետ մարված գումարի առավելագույնը 0.4 տոկոսի չափով, եթե վաղաժամկետ մարումը տեղի է ունենում կրեդիտավորման պայմանագրի գործողության երկրորդ տարվա ընթացքում.

գ. կրեդիտի վաղաժամկետ մարված գումարի առավելագույնը 0.2 տոկոսի չափով, եթե վաղաժամկետ մարումը տեղի է ունենում կրեդիտավորման պայմանագրի գործողության երրորդ տարվա ընթացքում:

4. Սույն հոդվածի 3-րդ մասի դրույթները չեն կարող կիրառվել, եթե մեկ տարվա ընթացքում կրեդիտի վաղաժամկետ մարվող գումարի չափը չի գերազանցում այն գումարը, որը կստացվի կրեդիտի սկզբնական գումարը կրեդիտի սկզբնական տարիների վրա բաժանելու արդյունքում:

5. Կենտրոնական բանկն իր նորմատիվ իրավական ակտով սահմանում է`

1) կրեդիտի վաղաժամկետ մարված գումարների վերաներդրման հետ կապված վնասի կամ եկամտի չափը որոշելու մեթոդաբանությունը.

2) ուղենիշային տոկոսադրույքը, որը հիմք է հանդիսանում սույն մասի 1-ին կետում նշված վնասների, եկամուտների եւ ծախսերի որոշման համար:

6. Կրեդիտավորման պայմանագրով կարող է սահմանվել, որ կրեդիտի գումարը կամ դրա մի մասը վաղաժամկետ մարման դեպքում որեւէ տուգանք կամ այլ վճար չի գանձվում:

7. Կրեդիտավորողը պարտավոր է կրեդիտավորման պայմանագրի կնքման առաջարկում հստակ նշել, թե արդյոք կրեդիտի գումարը կամ դրա մի մասը վաղաժամկետ մարման համար գանձվելու է տույժ կամ այլ վճար, թե` ոչ եւ կրեդիտառուին առաջարկի ինքնուրույն ընտրել իր համար նախընտրելի տարբերակը: Ընդ որում, եթե կրեդիտի գումարը կամ դրա մի մասը վաղաժամկետ մարելու համար կրեդիտավորման պայմանագրով պետք է սահմանվի տույժ կամ այլ վճար, ապա այդ պայմանագրով տրամադրվող կրեդիտի տոկոսադրույքը պետք է լինի ավելի ցածր` համեմատած այն տոկոսադրույքի, որը կկիրառվեր, եթե վաղաժամկետ մարման համար տույժ կամ այլ վճար սահմանված չլիներ:

Հոդված 14. Օժանդակ ծառայություններ

1. Կրեդիտավորողը չի կարող իր կամ այլ անձանց կողմից մատուցվող օժանդակ ծառայություններից օգտվելը դարձնել կրեդիտավորման պայմանագիր կնքելու նախապայման` բացառությամբ ապահովագրության եւ (կամ) գույքի գնահատման ծառայությունների: Սույն օրենքի իմաստով օժանդակ չեն համարվում պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինների կամ նոտարների կողմից մատուցվող ծառայությունները:

2. Կրեդիտավորողը կարող է կրեդիտավորման պայմանագրի կնքումը պայմանավորել Կենտրոնական բանկի կողմից լիցենզավորված առանձին ապահովագրողների ծառայություններից օգտվելու հետ` պայմանով, որ կրեդիտավորողի համար ընդունելի ապահովագրողների ցանկը ներառի ոչ պակաս, քան 3 ապահովագրողի, որոնցից առնվազն 2-ը պետք է կապված չլինեն կրեդիտավորողի հետ:

3. Կրեդիտավորողը կարող է կրեդիտավորման պայմանագրի կնքումը պայմանավորել առանձին գնահատողների ծառայություններից օգտվելու հետ` պայմանով, որ

1) կրեդիտավորողի համար ընդունելի գնահատողների ցանկը ներառի ոչ պակաս, քան 4 գնահատողի,

2) կրեդիտավորողի համար ընդունելի գնահատողների ցանկում կարող են ներառվել միայն Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի կոմիտեի կողմից հրապարակված՝ անշարժ գույքի գնահատման գործունեություն իրականացնելու իրավունք ունեցող անձանց անվանացանկում ընդգրկված անշարժ գույքի գնահատողներ,

3) կրեդիտավորողի համար ընդունելի առնվազն 4 գնահատողները չպետք է փոխկապակցված լինեն միմյանց հետ եւ (կամ) կրեդիտավորողի հետ եւ (կամ) կրեդիտավորողի ղեկավարների հետ,

4) կրեդիտավորողը պետք է ձեռնարկի բոլոր անհրաժեշտ եւ բավարար քայլերը պարզելու եւ բացահայտելու համար ընդունելի գնահատողների փոխկապակցվածությունը միմյանց հետ, ինչպես նաեւ իր եւ իր ղեկավարների հետ: Փոխկապակցվածություն կամ շահագրգռվածություն բացահայտելու դեպքում բացառել համագործակցությունը տվյալ գնահատողի հետ,

5) կրեդիտավորողի եւ ընդունելի գնահատողի միջեւ կնքվող պայմանագրով պետք է սահմանվի դրույթ առ այն, որ գնահատողը պարտավոր է ձեռնարկել բոլոր անհրաժեշտ եւ բավարար քայլերը պարզելու եւ բացահայտելու համար գնահատողի կամ նրա աշխատակիցների շահագրգռվածությունը եւ (կամ) ազդեցությունը գնահատման արդյունքների վրա,

6) կրեդիտավորողը չպետք է հաճախորդին ուղղորդի կամ ծառայության մատուցումը պայմանավորի ընդունելի գնահատողների ցանկից որեւէ գնահատողի ծառայություններից օգտվելու հետ:

4. Կրեդիտավորողը պարտավոր է առնվազն տարին մեկ անգամ վերանայել իր կողմից ընդունելի ապահովագրողների եւ գնահատողների ցանկը:

5. Կրեդիտավորողի հետ կապված անձինք են համարվում «Բանկերի եւ բանկային գործունեության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով նախատեսված բանկի հետ կապված անձինք:

Հոդված 15. Երաշխավորություն տված անձի պաշտպանությունը

1. Այն դեպքում, երբ կրեդիտառուի պարտավորությունների կատարման համար երաշխավորություն է տվել ֆիզիկական անձ, երաշխավորության պայմանագիրը պետք է առնվազն պարունակի կրեդիտավորման պայմանագրում առկա տեղեկությունները կամ երաշխավորություն տված անձին պետք է տրամադրվի կրեդիտավորման պայմանագրի պատճենը:

2. Կենտրոնական բանկն իրավունք ունի իր նորմատիվ իրավական ակտերով սահմանել կրեդիտավորման պայմանագրով երաշխավոր հանդիսացող ֆիզիկական անձանց կրեդիտավորողի կողմից պարտադիր տրամադրման ենթակա տեղեկությունների եւ փաստաթղթերի ցանկը, այդ տեղեկությունների ձեւաչափեր, պարտադիր կիրառման ենթակա տեքuտեր, օրինակելի տարբերակներ եւ(կամ) այդ տեղեկությունների տրամադրման կարգ եւ պայմաններ:

Հոդված 16. Կրեդիտառուների դատական, արբիտրաժային, ինչպես նաեւ Ֆինանսական համակարգի հաշտարարի միջոցով պաշտպանությունը

1. Կրեդիտառուների՝ սույն օրենքով եւ այլ նորմատիվ իրավական ակտերով սահմանված իրավունքները ենթակա են պաշտպանության դատական կարգով, իսկ օրենքով սահմանված դեպքերում՝ արբիտրաժային կարգով, ինչպես նաեւ Ֆինանսական համակարգի հաշտարարի միջոցով:

2. Եթե կրեդիտավորման պայմանագրի առնչությամբ կրեդիտավորողի եւ կրեդիտառուի միջեւ կնքվում է արբիտրաժային համաձայնություն, ապա կրեդիտավորողը պարտավոր է կրեդիտառուի համար բացահայտել կողմերի իրավունքների ու պարտականությունների վերաբերյալ բավարար տեղեկատվություն:

3. Կրեդիատառուների իրավունքների պաշտպանության նպատակից ելնելով` Կենտրոնական բանկն իր նորմատիվ իրավական ակտերով կարող է սահմանել սույն հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված տեղեկատվության նվազագույն պահանջներ եւ (կամ) օրինակելի ձեւ:

4. Կրեդիտավորողն իրավունք չունի կրեդիտավորման պայմանագրի կնքումը պայմանավորելու արբիտրաժային համաձայնության կնքմամբ:

Հոդված 17. Կրեդիտավորողի պատասխանատվությունը

1. Կրեդիտավորողի կողմից սույն օրենքի եւ դրա հիման վրա ընդունված իրավական այլ ակտերի պահանջները մեկ տարվա ընթացքում մեկ անգամ խախտելու համար Կենտրոնական բանկը կրեդիտավորողի նկատմամբ նշանակում է տուգանք՝ հարյուր հազար դրամի չափով:

2. Կրեդիտավորողի կողմից սույն օրենքի եւ դրա հիման վրա ընդունված իրավական այլ ակտերի պահանջները մեկ տարվա ընթացքում երկու անգամ խախտելու համար Կենտրոնական բանկը նշանակում է տուգանք՝ երեք հարյուր հազար դրամի չափով:

3. Կրեդիտավորողի կողմից սույն օրենքի եւ դրա հիման վրա ընդունված իրավական այլ ակտերի պահանջները մեկ տարվա ընթացքում երեք եւ ավելի անգամ խախտելու համար Կենտրոնական բանկը նշանակում է տուգանք՝ հինգ հարյուր հազար դրամի չափով:

4. Տուգանքը գանձվում է Կենտրոնական բանկի հայցով՝ դատարանի վճռով այն դեպքում, երբ կրեդիտավորողը համաձայն չէ տուգանքի նշանակման կամ տուգանքի չափի հետ:

5. Սույն օրենքի կիրառման նպատակով սույն օրենքի եւ դրա հիման վրա ընդունված այլ ակտերի յուրաքանչյուր պահանջի մի քանի խախտումներ թույլ տալու դեպքում յուրաքանչյուր խախտում համարվում է առանձին խախտում:

6. Սույն հոդվածով սահմանված պատասխանատվության միջոցները Կենտրոնական բանկը կիրառում է «Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով:

Հոդված 18. Կրեդիտավորողի պատասխանատվությունը կրեդիտառուի առջեւ

1. Այն դեպքում, երբ կրեդիտավորողի կողմից խախտվել է կրեդիտառուի՝ սույն օրենքով կամ դրա հիման վրա ընդունված իրավական այլ ակտերով սահմանված որեւէ իրավունք, այդ թվում` եթե կրեդիտավորողը կրեդիտավորման պայմանագրում չի ներառել սույն օրենքի 7-րդ հոդվածում նշված` կրեդիտավորման պայմանագրում ներառման ենթակա նվազագույն տեղեկությունները (պայմանները) ապա կրեդիտառուն իրավունք ունի անմիջապես դիմելու դատարան կամ Ֆինանսական համակարգի հաշտարարին, իսկ օրենքով նախատեսված դեպքում՝ առեւտրային արբիտրաժ: Կրեդիտավորողի ծառայություններից օգտվող կրեդիտառուի իրավունքների խախտման փաստը հաստատվելու դեպքում դատարանի վճռով, առեւտրային արբիտրաժի կամ Ֆինանսական համակարգի հաշտարարի որոշմամբ հօգուտ կրեդիտառուի բռնագանձվում է երեք հարյուր հազար դրամ, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ` դատարան, առեւտրային արբիտրաժ կամ Ֆինանսական համակարգի հաշտարարին դիմելու օրվա դրությամբ`

1) կրեդիտավորողը ձեռնարկել է կրեդիտառուի խախտված իրավունքը վերականգնելու համար անհրաժեշտ բոլոր գործողությունները եւ փաստացի վերացրել է կրեդիտառուի իրավունքի խախտումը, եւ

2) կրեդիտառուի իրավունքի խախտման հետեւանքով կրեդիտառուն փաստացի չի կրել նյութական վնաս, իսկ վնաս կրելու դեպքում` այն փոխհատուցվել է կրեդիտավորողի կողմից:

Ընդ որում, սույն հոդվածով նախատեսված կրեդիտուռի իրավունքը չի կարող մեկնաբանվել որպես վնասների հատուցում պահանջելու` կրեդիտառուի իրավունքը սահմանափակող կամ բացառող դրույթ:

2. Եթե կրեդիտավորողը կրեդիտավորման պայմանագրում չի ներառել սույն օրենքի 7-րդ հոդվածում նշված` կրեդիտավորման պայմանագրում ներառման ենթակա նվազագույն տեղեկությունները (պայմանները), ապա Կրեդիտավորողը իր նախաձեռնությամբ կամ կրեդիտառուի պահանջով պարտավոր է կրադիտավորման պայմանագիրը համապատասխանեցնել սույն օրենքի 7-րդ հոդվածում նշված պահանջներին՝ խախտումը հայտնաբերելու կամ կրեդիտառուի պահանջը ներկայացնելու պահից 3 աշխատանքային օրվա ընթացքում: Ընդ որում, կրեդիտավորման պայմանագիրը սույն օրենքի 7-րդ հոդվածում նշված պահանջներին համապատասխանեցնելու հետ կապված բոլոր ծախսերը կրում է կրեդիտավորողը:

Հոդված 19. Օրենքի պահանջներին չհամապատասխանող կրեդիտավորման պայմանագրի  կնքման հետեւանքները

1. Կրեդիտավորման պայմանագիրը սույն օրենքի 6-րդ հոդվածի 4-րդ մասի եւ (կամ) 7-րդ հոդվածի պահանջներին չհամապատասխանելու հիմքով անվավեր չի համարվում:

2. Սույն օրենքի 4-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին, 4-րդ, 5-րդ, 6-րդ, 9-րդ, 10-րդ, 12-րդ եւ 14-րդ կետերի եւ 7-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին, 3-րդ, 4-րդ, 5-րդ, 6-րդ եւ 7-րդ կետերի պահանջները չեն համարվում կրեդիտավորման պայմանագրի էական պայման եւ այդ պահանջներով սահմանված տեղեկությունները կրեդիտավորման պայմանագրում չներառելու հետեւանքով կրեդիտավորման պայմանագիրը չի կարող ճանաչվել չկնքված:

3. Սույն հոդվածի 2-րդ մասում թվարկված հոդվածներով պահանջվող տեղեկությունները կրեդիտավորման պայմանագրում չներառելը համարվում է կրեդիտառուի իրավունքի խախտում եւ հիմք է հանդիսանում սույն օրենքի 17-րդ եւ 18-րդ հոդվածներում նշված պատասխանատվության միջոցները կիրառելու համար:

Հոդված 20. Վերահսկողությունը սույն օրենքի պահանջների կատարման նկատմամբ

1. Սույն օրենքի պահանջների կատարման նկատմամբ վերահսկողությունն իրականացնում է Կենտրոնական բանկը՝ «Հայաստանի Հանրապետության Կենտրոնական բանկի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով:

Հոդված 21. Անցումային դրույթներ

1. Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվանից մեկ տարի հետո:

2. Uույն oրենքը չի տարածվում մինչեւ uույն oրենքի ուժի մեջ մտնելը կնքված կրեդիտավորման պայմանագրերի վրա, բացառությամբ այն դեպքի, երբ մինչեւ uույն oրենքի ուժի մեջ մտնելը կնքված կրեդիտավորման պայմանագրի՝ սույն օրենքի 7-րդ հոդվածում նշված պայմաններից թեկուզեւ մեկը փոփոխվում է: Մինչեւ uույն oրենքի ուժի մեջ մտնելը կնքված կրեդիտավորման պայմանագրի՝ սույն օրենքի 7-րդ հոդվածում նշված պայմաններից թեկուզեւ մեկը փոփոխվելու դեպքում ամբողջ կրեդիտավորման պայմանագիրը պետք է համապատաuխանեցվի uույն oրենքի պահանջներին: Սույն մասի կիրառման նպատակով, կրեդիտավորման պայմանագրի պայմանի փոփոխություն չի համարվում մինչեւ uույն oրենքի ուժի մեջ մտնելը կնքված կրեդիտավորման պայմանագրով կրեդիտավորողի իրավունքները այլ կրեդիտավորողին զիջելը: Մինչեւ uույն oրենքի ուժի մեջ մտնելը կնքված կրեդիտավորման պայմանագրերի հիման վրա տրամադրված կրեդիտի ապահովման միջոց հանդիսացող` սույն օրենքի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին եւ 2-րդ կետերում նշված գույքը կարող է դառնալ հաջորդող գրավի առարկա` հաջորդող գրավի պայմանագիր կնքելու առաջարկը կրեդիտառուի կողմից հաջորդող գրավառուին ներկայացնելու պահի դրությամբ գործող օրենսդրությանը համապատասխան:

ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄ

«Բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման մասին», ««Սպառողական կրեդիտավորման մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին», ««Բանկերի, վարկային կազմակերպությունների, ներդրումային ընկերությունների, ներդրումային ֆոնդի կառավարիչների եւ ապահովագրական ընկերությունների սնանկության մասին» ՀՀ օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին»  եւ ««Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքում լրացում եւ փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների ընդունման անհրաժեշտության

1. Ընթացիկ իրավիճակը եւ իրավական ակտի ընդունման անհրաժեշտությունը

Վարկային գործունեության ոլորտի կարգավորման եւ վերահսկողության հարցում Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկը որդեգրել է վարկառուների եւ գրավատուների իրավունքների եւ օրինական շահերի պաշտպանության համար անհրաժեշտ պայմաններ ապահովելու քաղաքականությունը, ինչը բխում է նաեւ «Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված խնդիրներից:

Հայաստանի Հանրապետությունն այս քաղաքականությունը որդեգրել է նաեւ Եվրասիական տնտեսական միության շրջանակներում` պարտավորվելով հավասար պայմաններ ստեղծել սպառողների շահերը տնտեսվարող սուբյեկտների անբարեխիղճ գործունեությունից պաշտպանելու նպատակով, այդ թվում՝ ապահովել ֆինանսական ծառայությունների սպառողների իրավունքների ու օրինական շահերի երաշխավորված ու արդյունավետ պաշտպանությունը:

Միջազգային պրակտիկայում՝ մասնավորապես Եվրոպական միության անդամ երկրներում (Բնակարանային հիփոթեքի մասին Եվրոմիության 2014/17/ԵՀ հրահանգ), Եվրասիական տնտեսական միությունում (Ռուսաստան, Ղազախստան) եւ ԱՄՆ-ում հիփոթեքային վարկավորումը ենթարկվում է առանձնահատուկ կարգավորման՝ պայմանավորված այն հանգամանքով, որ հիփոթեքային կրեդիտը  առանձնահատուկ պրոդուկտ է, սպառողի համար կարեւոր սոցիալական նշանակություն ունի եւ առավել ռիսկային ու խոցելի է:

Վերոնշյալ միջազգային պրակտիկայում հիփոթեքային կրեդիտավորման կարգավորումը հիմնված է հետեւյալ սկզբունքների վրա՝

•  Թափանցիկության ապահովում: Կրեդիտավորողն առաջարկվող ծառայությունների վերաբերյալ պետք է սպառողին առավելագույն տեղեկատվություն տրամադրի՝ հնարավորություն տալով կայացնել տեղեկացված որոշում: Այդ տեղեկատվությունը ներառում է ինչպես հիփոթեքային վարկի ընդհանուր նկարագրությունը (վարկի գումարի նվազագույն կամ առավելագույն չափ, մարման ժամկետ, կարգ), այնպես էլ կրեդիտի հետ կապված կրեդիտառուի բոլոր ծախսերը, ներառյալ՝  կրեդիտի տարեկան փաստացի տոկոսադրույքը (APR), օժանդակ ծառայությունների հետ կապված վճարները եւ այլն:

Ավելին, թափանցիկության սկզբունքը եւ սպառողի հետ հաղորդակցումը պետք է պահպանվի ոչ միայն պրոդուկտն առաջարկելիս, այլեւ դրա սպասարկման ողջ ժամանակահատվածում:

• Կանոնների ստանդարտացում: Սահմաված են հիփոթեքային կրեդիտավորման պայմանագրի նվազագույն պարտադիր պայմաններ, որոնք կրեդիտի սպասարկման ընթացքում, ինչպես նաեւ կրեդիտավորողի ձախողման կամ սպառողի անվճարունակության դեպքում կապահովի սպառողի իրավունքների ու շահերի առավելագույն պաշտպանություն: Մասնավորապես, ստանդարտացված են կրեդիտավորման պայմանագիրը կնքելու մտածելու ժամանակի (colling-off period), կրեդիտի վաղաժամկետ մարման եւ այլ  կարգավորումներ, որոնք  կբացառեն կրեդիտառուի կողմից սպառողի համար անբարենպաստ հետեւանքների առաջացումը:

Կանոնների ստանդարտացումը վերաբերում է նաեւ օժանդակ ծառայություններին: Օրինակ, կարգավորողը պետք է ներդնի գույքի գնահատման եւ գույքը գնահատողների ընտրության չափանիշներ, որոնք հնարավորություն կտան ունենալ հիփոթեքի օբյեկտիվ ու անաչառ գնահատում:

• Սպառողների վստահության բարձրացում հիփոթեքային վարկավորման շուկայի նկատմամբ: Օրենսդրորեն ամրագրված պահանջները սպառողի համար ապահովում են մատուցվող ծառայությունների, դրանց սպասարկման եւ պարտավորությունների ոչ պատշաճ կատարման համար կանխատեսելիություն: Օրինակ, օրենսդրորեն ամրագրված՝ կրեդիտի վաղաժամկետ մարման հնարավորությունը եւ դրա իրավական հետեւանքները մի կողմից կանխատեսելի են դարձնում կտեդիտառուի վարքագիծը, իսկ մյուս կողմից հնարավորություն  են տալիս կրեդիտառուին պլանավորել կրեդիտի մարման իր հնարավորություններն ու ռիսկերը:

• Վարկային պրոդուկտի ընտրության հնարավորություն: Կրեդիտի վաղաժամկետ մարման օրենսդրորեն ամրագրված կարգավորումները սպառողին հանարավորություն են տալիս առավել ցածր տոկոսադրույքով վարկ ստանալ, եթե պայմանագրով վաղաժամկետ մարման համար սահմանված կլինի տույժ: Կամ հակառակը, սպառողը պատրաստ է վճարել բարձր տոկոսադրույք, սակայն չի վճարի տույժ կամ չի կրի այլ ծախս կրեդիտը վաղաժամկետ մարելու դեպքում:

•  Մրցակցության ավելացում: Օրենսդրորեն ամրագրված կարգավորումները, որոնք վերաբերում են կրեդիտի տրամադրման պայմաններին, տոկոսադրույքի ընտրության (լողացող կամ հաստատուն) հնարավորությանը, վաղաժամկետ մարման  եւ դրանց համապատասխան հետեւանքներին նպատակ ունեն ավելացնել շուկայում մրցակցությունը, ինչն էլ իր հերթին կնպաստի սպառողին որակյալ պրոդուկտի կամ ծառայության մատուցմանը:

Ներկայումս առեւտրային բանկերի կողմից հիփոթեքային վարկերի տրամադրման գործընթացը, օրենսդրական մակարդակով, կարգավորվում է միայն ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքով (Օրենսգիրք):

Օրենսգրքի կարգավորումների շեշտադրումը դրվում է վարկերի տրամադրման հետ կապված անշարժ գույքի գրավադրման` հիփոթեքի հետ կապված հարաբերությունների վրա: Ընդ որում, պարտադիր չէ, որպեսզի այդ հարաբերություններում գրավատուն լինի նաեւ վարկառու:

Սակայն, Օրենսգրքով անդրադարձ չի կատարվում հիփոթեքային վարկի տրամադրման բուն գործընթացին, եւ վարկային հարաբերությունների կարգավորումներն իրականացվում է Օրենսգրքի` փոխառությանը եւ վարկին վերաբերող ընդհանուր դրույթներով:

Միեւնույն ժամանակ, Օրենսգրքի` փոխառությանը եւ վարկին վերաբերող դրույթները կրում են ընդհանուր բնույթ, այսինքն` նախատեսված են փոխառության կամ վարկի պայմանագրերի կքնման բոլոր դեպքերի կարգավորման համար:

Նշված դրույթներում արտացոլված չեն այն յուրահատուկ հարաբերություների կարգավորումները, որոնք ծագում են վարկատուների (որպես համապատասխան պայմանագրի ուժեղ կողմ) կողմից հասարակության լայն զանգվածներին` վարկառուներին (որպես պայմանագրի թույլ կողմ) մեծաքանակ թվով վարկերի տրամադրման ժամանակ:

Օրինակ, սպառողական վարկերի տրամադրման ոլորտում, վերը նշված հարաբերությունների յուրահատկություններն եւ այդ հարաբերությունների հատուկ կարգավորման անհրաժեշտությունն արդեն իսկ ընդունվել է օրենսդրի կողմից եւ համապատասխան արտացոլումն է ստացել “Սպառողական կրեդիտավորման մասին” ՀՀ օրենքում:

Նշված օրենքի դրույթներում հատուկ շեշտադրում է արվում հենց սպառողական վարկի տրամադրման բուն գործընթացի կարգավորման վրա, սահմանվում են այդ գործընթացում պայմանագրի թույլ կողմ հանդիսացող վարկառուի իրավունքների պաշտպանության հատուկ մեխանիզմներ եւ երաշխիքներ, վարկատուների կողմից տարաբնույթ չարաշահումների հնարավորությունը բացառող կարգավորումներ:

Սպառողական վարկերի անալոգիայով, հատուկ կարգավորման անհրաժեշտություն է ծագում նաեւ հիփոթեքային վարկերի տրամադրման ոլորտում:

Վերը նշված բոլոր կարգավորումները ներկայումս գործող իրավական դաշտում բացակայում են, քանի որ Օրենսգրքով այդ կարգավորումները նախատեսված չեն, իսկ «Սպառողական կրեդիտավորման մասին» ՀՀ օրենքը հիփոթեքային վարկերի վրա չի տարածվում:

Միեւնույն ժամանակ, հիփոթեքային վարկերի եւ սպառողական վարկերի միջեւ եղած տարբերությունները թույլ չեն տալիս հիփոթեքային վարկերի նկատմամբ տարածել «Սպառողական կրեդիտավորման մասին» ՀՀ օրենքի կարգավորումները: Նշված առանձնահատկություններից են, մասնավորապես`

• Վարկավորման տարբեր ծավալները: Սպառողական վարկերի տեսակարար կշիռը գերազանցում է հիփոթեքային վարկերի կշռին, այսինք` սպառողական վարկերով վարկառուներ են հանդիսանում հասարակության ավելի լայն զանգվածները: Նշված հանգամանքով պայմանավորվում է սպառողական վարկերի կարգավորման առավել խիստ ռեժիմը:

• Վարկային պայմանագրով տրամադրվող գումարի չափը եւ ժամկետները: Հիփոթեքային վարկի գումարը եւ տրամադրման ժամկետները, որպես կանոն, շատ ավելի մեծ են, քան` սպառողական վարկերինը: Արդյունքում, հիփոթեքային վարկերի տրամադրման հետ կապված, բանկերը ներդնում են վարկային ռիսկերի գնահատման եւ զսպման, ինչպես նաեւ` դրամական հոսքերի կառավարման սկզբունքորեն այլ մեխանիզմներ: Նշված հանգամանքով, մասնավորապես, պայմանավորվում է այն հանգամանքը, որ հիփոթեքային վարկերի պարագայում, ի տարբերություն սպառողական վարկերի, միշտ չէ, որ հնարավոր է թույլատրել վաղաժամկետ մարման ազատ հնարավորությունը: Անհրաժեշտ է, վաղաժամկետ մարման հետ կապված, ներդնել վարկատուի եւ վարկառուի շահերի հավասարակշռման հատուկ մեխանիզմներ, ինչը եւ արված է Նախագծում:

• Սպառողական եւ հիփոթեքային վարկերի ոլորտում պետության կողմից իրականացվող արժութային քաղաքականության տարբերությունները: Մասնավորապես, սպառողական վարկերը միշտ պետք է տրամադրվեն ՀՀ դրամով, իսկ հիփոթեքային վարկերը կարող են տրամադրվել նաեւ արտարժույթով:

• Սպառողական եւ հիփոթեքային վարկերի տրամադրման եղանակների տարբերությունները: Սպառողական վարկերը տրամադրման եղանակները շատ ավելի բազմաթիվ են` վճարային քարտեր, օվերդրաֆտներ, ֆակտորինգ, տարաժամկետ վճարում նախատեսող ցանկացած այլ պայմանագիր: Վարկերի տրամադրման նշված եղանակները կիրառելի չեն հիփոթեքային վարկերի պարագայում:

• Տոկոսադրույքների որոշման մեխանիզմները: Վարկառուի այն ծախսերը, որոնք հաշվի են առնվում հիփոթեքային վարկի տոկոսադրույքի հաշվարկում (ապահովագրություն, նոտարական վավերացում, իրավունքների գրանցում, անշարժ գույքի գնահատում), դեպքերի մեծամասնությունում, չեն առաջանում սպառողական վարկերի պարագայում: Սա պահանջում է նախատեսել հիփոթեքային եւ սպառողական վարկերով տոկոսադրույքների հաշվարկման առանձնահատկություններ:

Սպառողական եւ հիփոթեքային վարկերի վերը նշված տարբերությունները պայմանավորում են այս երկու վարկատեսակների հետ կապված հարաբերություների` առանձին օրենքներով կարգավորման անհրաժեշտությունը:

Նշված հարաբերությունները մեկ օրենքով կարգավորման պարագայում կառաջանա իրավիճակ, երբ մեկ օրենքի կարգավորման առարկայում կներառվեն այնպիսի հասարակական հարաբերություներ, որոնք ի սկզբանե ունեն էական տարբերություններ: Արդյունքում, օրենքով պետք է նախատեսվեն բազմաթիվ բացառություններ կարգավորման առարկայից եւ տարբերվող կարգավորումներ, ինչն    արդարացված չէ իրավական տեխնիկայի եւ մեթոդաբանության տեսանկյունից:

««Սպառողական կրեդիտավորման մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին», ««Բանկերի, վարկային կազմակերպությունների, ներդրումային ընկերությունների, ներդրումային ֆոնդի կառավարիչների եւ ապահովագրական ընկերությունների սնանկության մասին» ՀՀ օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին», ««Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքում լրացում եւ փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի ընդունումը պայմանավորված է «Բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման մասին» ՀՀ օրենքի ընդունմամբ:

2. Առաջարկվող կարգավորման բնույթը

Նախագծով, հիմք ընդունելով միջազգային փորձը, առաջարկվում են հետեւյալ հիմնական կարգավորումները`

• Այն վարկերը, որոնք հանդիսանում են բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտներ եւ այն անձանց (կրեդիտառուների) շրջանակը, ովքեր օգտվում են Նախագծով նախատեսված իրավունքներից:

• Հիփոթեքային վարկի պայմանագրի նվազագույն պայմանները եւ կնքման կարգը: Սահմանվում են այն դրույթները, որոնք պարտադիր պետք է ներառվել հիփոթեքային վարկի պայմանագրում (նախագծի 7-րդ հոդված) եւ սահմանվում են այս պահանջը չպահպանելու հետեւանքները (նախագծի 19-րդ հոդված): Միաժամանակ, պայմանագրում Նախագծի 7-րդ հոդվածում նշված դրույթները չներառելը չի հանգեցնում պայմանագրի անվավերությանը: Նման կարգավորումը պայմանավորված այն նկատառմամբ, որ պայմանագրի անվավերությունը կհանգեցնի սպառողի համար շատ ավելի ծանր հետեւանքների (ստացված վարկի վաղաժամկետ մարում, գրավի առարկայի վրա բռնագանձում տարածելու հնարավորության առաջացում), քան պայմանագրում որոշ դրույթների բացակայությունը: Ուստի, առաջարկվում է պայմանագիրն անվավեր կամ չկնքված համարելու փոխարեն, սահմանել վարկատուի կողմից վարկառուի օգտին տուգանք վճարելու պարտավորություն:

• Վարկառուներին բացահայտման ենթակա տեղեկությունը, այդ տեղեկության ծավալը եւ բացահայտման կարգը, Վարկառուի եւ վարկատուի միջեւ հաղորդակցման կարգը (Նախագծի 4-րդ եւ 8-րդ հոդվածներ): Այս կարգավորումները գրեթե նույնանում են «Սպառողական կրեդիտավորման մասին» ՀՀ օրենքում առկա նմանատիպ կարգավորումներին, եւ ըստ էության, հնարավոր է Նախագծում հղում անել նշված օրենքի համապատասխան դրույթներին: Սակայն, «Սպառողական կրեդիտավորման մասին» ՀՀ օրենքին հղում չանելը, պայմանավորված է սպառողական եւ հիփոթեքային վարկերի հետ կապված հարաբերություններն առանձին օրենքներով կարգավորելու` որդեգրած մոտեցմամբ:

• Վարկառուների կողմից հիփոթեքային վարկի վաղաժամկետ մարման հնարավորությունը եւ այն դեպքերը, երբ վաղաժամկետ մարման պարագայում տույժ կամ վարկառուի համար այլ անբարենպաստ հետեւանք չի կարող սահմանվել:

Վարկատուի եւ վարկառուի շահերի հավասարակշռման անհրաժեշտությունից ելնելով, Նախագծով սահմանված են դեպքեր, երբ վաղաժամկետ մարման պարագայում կարող է գանձվել տույժ (Նախագծի 13-րդ հոդված)` Նախագծով սահմանված չափից ոչ ավել: Այլ դեպթերում վաղաժամկետ մարման համար տույժ կամ որեւէ այլ անբարենպաստ հետեւավանք չի կարող առաջանալ:
Նման կարգավորումը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ հիփոթեքային վարկերը, որպես կանոն, տրամադրվում են երկար ժամանակով: Այդ ընթացքում բանկերը կրում են շուկայում տոկոսադրույքների անբարենպաստ տատանումների ռիսկը եւ ստիպված են ներդնել տրամադրված վարկերից ստացվող դրամական հոսքերի կառավարման հատուկ մեխանիզմներ: Հիփոթեքային վարկերով ցանկացած ժամանակ վաղաժամկետ մարում թույլատրելը կառաջացնի վարկավորման շուկայի անկայունության ռիսկ եւ, որպես հետեւանք` հիփոթեքային վարկավորման ծավալի կրճատում:

• Վարկատուի կողմից Նախագծով սահմանված հատուկ կարգավորումները չպահպանելու հետեւանքները: Նախագծի 17-րդ եւ 18-րդ հոդվածներով սահմանվում է կրեդիտավորողի պատասխանատվությունը պետության եւ վարկառուի առջեւ` Նախագծով սահմանված դրույթները խախտելու համար:

Մասնավորապես, Նախագծի դրույթները խախտելու դեպքում, կրեդիտավորողը պարտավոր կլինի հօգուտ վարկառուի վճարել տույժ` 300.000 ՀՀ դրամ գումարի չափով:

• Օժանդակ ծառայություններից օգտվելու կանոններ: Նախագծով սահմանվել է անշարժ գույքի գնահատում իրականացնող ընկերությունների ընտրության չափանիշներ(գնահատողների ընտրության լայն հնարավորություն, միմյանց եւ կրեդիտառուի հետ փոխկապակցվածության բացառում, բացառապես անշարժ գույքի գնահատման գործունեություն իրականացնելու թույլտվություն ունեցող գնահատողների ծառայություններից օգտվելու պահանջ եւ այլն) այն դեպքում, երբ կրեդիտավորողը իր կողմից առաջարկվող ծառայությունների մատուցման պայմանագրի կնքումը պայմանավորել է առանձին գնահատողների ծառայություններից օգտվելու հետ:

Նման կարգավորում նախատեսելու անհրաժեշտությունը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ իրակավիրառ պրակտիկայում արձանագրվել են որոշ դեպքեր, երբ գնահատողներն ուղղակիորեն կամ անուղղակիորեն կապված են եղել միմյանց հետ կամ իրենց հետ համագործակցող ֆինանսական կազմակերպության հետ, ինչը սպառողի համար գործնականում չի ապահովել ընտրության լայն հնարավորություն: Նույնիսկ այն դեպքերում, երբ ընդունելի գնահատողների ցանկից ընտրություն կատարելու հնարավրությունն ապահովված է եղել, ապա չի չապահովվել գույքի գնահատման գործընթացի անաչառությունը, անկախությունը եւ օբյեկտիվ գնահատական տալու հնարավորությունը: Արդյունքում, ֆինանսական ծառայության սպառողը կորցնում է վստահությունը գնահատման արդյունքների օբյեկտիվության, դրա հիման վրա իրեն մատուցված ծառայության որակի եւ ընդհանուր առմամբ ֆինանսական համակարգի նկատմամբ: Ավելին, ստեղծված իրավիճակում ոլորտում չի ապահովվում առողջ մրցակցային դաշտի ձեւավորումը:

3. Նախագծի մշակման գործընթացում ներգրավված ինստիտուտները, անձինք եւ նրանց դիրքորոշումը

      Նախագիծը մշակվել է ՀՀ կենտրոնական բանկի կողմից: Նախագծի մշակման գործընթացում ներգրավված են եղել ՀՀ տարածքում գործող բանկերը, վարկային կազմակերպությունները:

      Նախագիծը ներկայացվել է նաեւ ՀՀ պետական մարմինների կարծիքի եւ կարգավորման ազդեցության գնահատմանը:

      Վերը նշված սուբյեկտների կողմից Նախագծի վերաբերյալ տրված առաջարկություններն ու դիտողությունները քննարկվել են եւ ներառվել են Նախագծում:

      Այն առաջարկություններն ու դիտողությունները, որոնք Նախագծում չեն ներառվել եւ դրանց չներառելու հիմնավորումները նշված են ամփոփաթերթում:

4. Ակնկալվող արդյունքը

Վերոնշյալ նախագծերի ընդունումը հնարավորություն կտա հիփոթեքային վարկերի տրամադրման պայմանների եւ կարգի վերաբերյալ միասնական կանոնների սահմանման միջոցով առավել լիարժեք դարձնել հիփոթեքային վարկավորման ոլորտում սպառողների իրավունքների եւ օրինական շահերի պաշտպանությունը, ինչպես նաեւ անխոչընդոտ իրականացնել հիփոթեքային վարկի տրամադրման եւ հետագա սպասարկման հետ կապված տարբեր ընթացակարգերը: Վերը նշվածն իր հերթին կնպաստի հասարակության առավել լայն զանգվածների համար բնակարան ձեռք բերելու սոցիալական խնդրի լուծմանը:
 

ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ ԿԱՐԳԱՎՈՐՄԱՆ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ

«Բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին», «Սպառողական կրիդիտավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին», «Հրապարակային սակարկությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Բանկերի, վարկային կազմակերպությունների, ներդրումային ընկերությունների, ներդրումային ֆոնդի կառավարիչների եւ ապահովագրական ընկերությունների սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի ընդունման դեպքում

«Բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին», «Սպառողական կրիդիտավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին», «Հրապարակային սակարկությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Բանկերի, վարկային կազմակերպությունների, ներդրումային ընկերությունների, ներդրումային ֆոնդի կառավարիչների եւ ապահովագրական ընկերությունների սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի ընդունումն առողջապահության բնագավառի վրա ազդեցություն չի ունենա:

Եզրակացություն

«Բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին», «Սպառողական կրիդիտավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին», «Հրապարակային սակարկությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Բանկերի, վարկային կազմակերպությունների, ներդրումային ընկերությունների, ներդրումային ֆոնդի կառավարիչների եւ ապահովագրական ընկերությունների սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի վերաբերյալ սոցիալական պաշտպանության ոլորտում կարգավորման ազդեցության գնահատման

«Բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին», «Սպառողական կրիդիտավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին», «Հրապարակային սակարկությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Բանկերի, վարկային կազմակերպությունների, ներդրումային ընկերությունների, ներդրումային ֆոնդի կառավարիչների եւ ապահովագրական ընկերությունների սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի (այսուհետ` նախագծեր) սոցիալական պաշտպանության ոլորտում կարգավորման ազդեցության գնահատումը կատարվել է «Իրավական ակտերի մասին»  ՀՀ օրենքի 27.1 հոդվածի եւ ՀՀ Կառավարության 2010 թվականի հունվարի 14-ի թիվ 18-Ն որոշման համաձայն:

Նախագծերի սոցիալական պաշտպանության ոլորտում կարգավորման ազդեցության գնահատումը կատարվել է սոցիալական պաշտպանության  ոլորտի եւ դրա առանձին ենթաոլորտների իրավիճակի բնութագրիչների եւ դրանց ինդիկատորների հիման վրա:

Նախագծերը`

ա) ռազմավարական կարգավորման ազդեցության տեսանկյունից ունեն   չեզոք ազդեցություն.

բ) շահառուների վրա կարգավորման ազդեցության տեսանկյունից ունեն  չեզոք ազդեցություն:

ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ  ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՄԱՍԻՆ ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

«Բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին», «Սպառողական կրիդիտավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին», «Հրապարակային սակարկությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Բանկերի, վարկային կազմակերպությունների, ներդրումային ընկերությունների, ներդրումային ֆոնդի կառավարիչների եւ ապահովագրական ընկերությունների սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի բնապահպանության բնագավառում կարգավորման

1. «Բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին», «Սպառողական կրիդիտավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին», «Հրապարակային սակարկությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Բանկերի, վարկային կազմակերպությունների, ներդրումային ընկերությունների, ներդրումային ֆոնդի կառավարիչների եւ ապահովագրական ընկերությունների սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի (այսուհետ` Օրենքներ) ընդունման արդյունքում շրջակա միջավայրի oբյեկտների`  մթնոլորտի, հողի, ջրային ռեսուրսների, ընդերքի, բուuական եւ կենդանական աշխարհի, հատուկ պահպանվող տարածքների վրա բացասական հետեւանքներ  չեն առաջանա:

2. Օրենքների նախագծերի չընդունման դեպքում շրջակա միջավայրի oբյեկտների  վրա բացասական հետեւանքներ չեն առաջանա:

3. Օրենքների նախագծերը բնապահպանության ոլորտին չեն առնչվում,  այդ  ոլորտը կանոնակարգող իրավական ակտերով ամրագրված uկզբունքներին եւ պահանջներին չեն հակասում:

Օրենքների կիրարկման արդյունքում բնապահպանության բնագավառում  կանխատեuվող հետեւանքների գնահատման եւ վարվող քաղաքականության համեմատական վիճակագրական վերլուծություններ կատարելու անհրաժեշտությունը բացակայում  է:

ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ  ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՄԱՍԻՆ ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

«Բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին», «Սպառողական կրիդիտավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին», «Հրապարակային սակարկությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Բանկերի, վարկային կազմակերպությունների, ներդրումային ընկերությունների, ներդրումային ֆոնդի կառավարիչների եւ ապահովագրական ընկերությունների սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի բյուջետային բնագավառում կարգավորման ազդեցության գնահատման մասին

Նախագծերի փաթեթով մասնավորապես առաջարկվում է հիփոթեքային վարկերի տրամադրման պայմանների եւ կարգի վերաբերյալ միասնական կանոնների սահմանման միջոցով առավել լիարժեք դարձնել սպառողների իրավունքների եւ օրինական շահերի պաշտպանությունը, ինչպես նաեւ առանց խոչընդոտների իրականացնել հիփոթեքային վարկի տրամադրման եւ հետագա սպասարկման հետ կապված տարբեր ընթացակարգերը: Միաժամանակ նախագծերի փաթեթով նախատեսվում է պետական բյուջե վճարվող՝ տուգանքի տեսքով պատասխանատվություն կրեդիտավորողի կողմից «բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման մասին» ՀՀ օրենքի նախագծով նախատեսված պահանջները խախտելու համար:

Հաշվի առնելով վերոգրյալը՝ գտնում ենք, որ նախագծերի փաթեթի ընդունման ազդեցությունը պետական բյուջեի եկամուտների վրա կարող է լինել դրական:

Միաժամանակ նախագծերի ընդունումը ՀՀ պետական եւ համայնքների բյուջեների ծախսերի վրա կունենա չեզոք ազդեցություն:

ՀԱԿԱԿՈՌՈՒՊՑԻՈՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ ԿԱՐԳԱՎՈՐՄԱՆ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

«Բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին», «Սպառողական կրիդիտավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին», «Հրապարակային սակարկությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Բանկերի, վարկային կազմակերպությունների, ներդրումային ընկերությունների, ներդրումային ֆոնդի կառավարիչների եւ ապահովագրական ընկերությունների սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների լրամշակված նախագծերի վերաբերյալ

«Բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին», «Սպառողական կրիդիտավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին», «Հրապարակային սակարկությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Բանկերի, վարկային կազմակերպությունների, ներդրումային ընկերությունների, ներդրումային ֆոնդի կառավարիչների եւ ապահովագրական ընկերությունների սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների լրամշակված նախագծերն իրենց մեջ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2009 թվականի հոկտեմբերի 22-ի «Նորմատիվ իրավական ակտերի նախագծերի հակակոռուպցիոն բնագավառում կարգավորման ազդեցության գնահատման իրականացման կարգը հաստատելու մասին» թիվ 1205-Ն որոշմամբ հաստատված կարգի 9-րդ կետով նախատեսված որեւէ կոռուպցիոն գործոն չեն պարունակում:

ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

«Բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին», «Սպառողական կրիդիտավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին», «Հրապարակային սակարկությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Բանկերի, վարկային կազմակերպությունների, ներդրումային ընկերությունների, ներդրումային ֆոնդի կառավարիչների եւ ապահովագրական ընկերությունների սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի մրցակցության բնագավառում կարգավորման ազդեցության գնահատման

«Բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին», «Սպառողական կրիդիտավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին», «Հրապարակային սակարկությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Բանկերի, վարկային կազմակերպությունների, ներդրումային ընկերությունների, ներդրումային ֆոնդի կառավարիչների եւ ապահովագրական ընկերությունների սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերով (այսուհետ` Նախագծեր) նախատեսվում է կատարել մի շարք փոփոխություններ, մասնավորապես` սահմանվում է հիփոթեքային վարկերի տրամադրման պայմանների եւ կարգի վերաբերյալ միասնական կանոններ, վերացվում է գրավի պայմանագրով կամ գրավառուի եւ գրավատուի միջեւ կնքված համաձայնությամբ գրավ դրված գույքի իրացման (վաճառքի) այլ կարգի սահմանման համար նոտարական վավերացման պարտադիր պահանջը, ինչպես նաեւ ստեղծվում է առանձին ինտերնետային կայք, որտեղ կտեղադրվի վարկերի ապահովման միջոց հանդիսացող եւ իրացման ենթակա անշարժ գույքերի վերաբերյալ ամբողջական տեղեկատվությունը:

Նախագծերով կարգավորվող շրջանակներն առնչվում են բանկային ոլորտում մատուցվող ծառայությունների շուկայի հետ, սակայն Նախագծերի ընդունմամբ նշված շուկայում մրցակցային դաշտի վրա ազդեցություն լինել չի կարող:

Հիմք ընդունելով նախնական փուլի արդյունքները` կարգավորման ազդեցության գնահատման աշխատանքները դադարեցվել են` արձանագրելով Նախագծերի ընդունմամբ մրցակցության միջավայրի վրա ազդեցություն չհայտնաբերվելու եզրակացություն:

ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

«Բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին», «Սպառողական կրիդիտավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին», «Հրապարակային սակարկությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Բանկերի, վարկային կազմակերպությունների, ներդրումային ընկերությունների, ներդրումային ֆոնդի կառավարիչների եւ ապահովագրական ընկերությունների սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի տնտեսական, այդ թվում` փոքր եւ միջին ձեռնարկատիրության բնագավառում կարգավորման ազդեցության գնահատման

«Բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին», «Սպառողական կրիդիտավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին», «Հրապարակային սակարկությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Բանկերի, վարկային կազմակերպությունների, ներդրումային ընկերությունների, ներդրումային ֆոնդի կառավարիչների եւ ապահովագրական ընկերությունների սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի (այսուհետ` Նախագիծ)` գործարար եւ ներդրումային միջավայրի վրա կարգավորման ազդեցության գնահատման նպատակով իրականացվել են նախնական դիտարկումներ:

Գնահատման նախնական փուլում պարզ է դարձել, որ Նախագծով սահմանվող կարգավորումները լրացուցիչ  ֆինանսական եւ վարչարարական ծախսեր կառաջացնեն բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման շուկայում գործունեություն ծավալող բանկերի եւ ֆինանսական կազմակերպությունների համար:

Սակայն, միաժամանակ, Նախագծով, առաջարկվում է նաեւ.
 

• Սահմանել հիփոթեքային վարկերի տրամադրման պայմանների եւ կարգի վերաբերյալ միասնական կանոններ,

• վերացնել գրավի պայմանագրով կամ գրավառուի եւ գրավատուի միջեւ կնքված համաձայնությամբ գրավ դրված գույքի իրացման (վաճառքի) այլ կարգի սահմանման համար նոտարական վավերացման պարտադիր պահանջը,

• ստեղծել վարկերի ապահովման միջոց հանդիսացող եւ իրացման ենթակա անշարժ գույքերի վերաբերյալ առանձին ինտերնետային կայք, որտեղ կտեղադրվի վարկերի ապահովման միջոց հանդիսացող եւ իրացման ենթակա անշարժ գույքերի վերաբերյալ ամբողջական տեղեկատվությունը:

Ըստ այդմ, չնայած այն հանգամանքին, որ Նախագծով առաջարկվող կարգավորումները, մասնավորապես` տեղեկատվական ամփոփագրի, վերջինիս` կրեդիտավորողի կողմից իր ինտերնետային կայքում հրապարակման եւ ամրագրվող մի շարք այլ պարտադիր պահանջները կարող են հանգեցնել բանկերի եւ վարկային կազմակերպությունների համար որոշակի ֆինանսական եւ վարչարարական ծախսերի, այնուամենայնիվ` Նախագծի ընդունման արդյունքում, դրա կիրարկման դեպքում գործարար եւ ներդրումային միջավայրի վրա կնախատեսվի որոշակի դրական ազդեցություն` հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ առաջարկվող կարգավորումները կարող են հանգեցնել հիփոթեքային կրեդիտներ ստացող անձանց իրավունքների եւ օրինական շահերի պաշտպանության մակարդակի բարձրացմանը` միաժամանակ նպաստելով ֆինանսական համակարգի նկատմամբ սպառողների վստահության ամրապնդմանը եւ գործընթացների թափանցիկությանը, ինչն էլ իր հերթին կնպաստի տնտեսության շինարարական հատվածի ակտիվացմանը: