1) լրացնել 1.1 մասով՝ հետեւյալ բովանդակությամբ.

«1.1. Ապահովագրության պայմանագրերից բխող պահանջները բավարարվում են ապահովագրական (վերաապահովագրական) ընկերության տեխնիկական պահուստներին համարժեք ակտիվներից՝ արտահերթ՝ հետեւյալ հերթականությամբ՝

1) Առաջին՝ պարտադիր ապահովագրության պայմանագրերից բխող անձի կյանքին ու առողջությանը պատճառված վնասից առաջացած պահանջները,

2) Երկրորդ պարտադիր ապահովագրության պայմանագրերից բխող այլ պահանջները.

3) Երրորդ՝ կամավոր ապահովագրության պայմանագրերից բխող անձի կյանքին ու առողջությանը պատճառված վնասից առաջացած պահանջները.

4) Չորրորդ՝ կամավոր ապահովագրության պայմանագրից բխող այլ պահանջները.

5) Հինգերորդ՝ վերաապահովագրության ընդունած (ստանձնած) ռիսկերի գծով վերաապահովագրության պայմանագրերից բխող անձի կյանքին ու առողջությանը պատճառված վնասից առաջացած պահանջները.

6) Վեցերորդ՝ վերաապահովագրության ընդունած (ստանձնած) ռիսկերի գծով վերաապահովագրության պայմանագրերից բխող այլ պահանջները:

7) Առաջինից-վեցերորդ հերթերում չընդգրկված ապահովագրության պայմանագրերից բխող այլ պահանջները:

Եթե ապահովագրության պայմանագրերից բխող պահանջների արժեքը գերազանցում է Ընկերության տեխնիկական պահուստներին համարժեք ակտիվների մեծությունը, ապա գերազանցող մասը բավարարվում է սույն հոդվածով ապահովագրության պայմանագրերից բխող համապատասխան պահանջների բավարարման համար նախատեսված հերթում: Եթե տեխնիկական պահուստներին համարժեք ակտիվների մեծությունն է գերազանցում պահանջների արժեքը, ապա գերազանցող մասը ընդգրկվում է լուծարային միջոցների կազմում եւ օգտագործվում է օրենքով սահմանված կարգով;»:

2) 2-րդ մասի «գ» ենթակետի 2-րդ նախադասությունում`

ա. «մեկ ավանդ,» բառերը փոխարինել «մեկ ավանդ:» բառերով,

բ. «իսկ ապահովագրական ընկերությունների լուծարման դեպքում՝ կյանքի ապահովագրական պայմանագրերից բխող պահանջները, եթե ապահովագրական ընկերությունն իրականացնում է կյանքի ապահովագրություն, եւ ոչ կյանքի ապահովագրական պայմանագրերից բխող պահանջները, եթե ապահովագրական ընկերությունն իրականացնում է ոչ կյանքի ապահովագրություն.» բառերը փոխարինել «ապահովագրական ընկերությունների լուծարման դեպքում՝ ապահովագրության պայմանագրերից բխող պահանջները, որոնք բավարարվում են սույն հոդվածի 1.1-րդ հոդվածով սահմանված հերթականությամբ.» բառերով:

3) 2-րդ մասը լրացնել հետեւյալ նախադասությամբ.

«Ավտոտրանսպորտային միջոցների օգտագործումից բխող պատասխանատվության ապահովագրության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 49-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետով սահմանված դեպքերում Երաշխավորման ֆոնդի միջոցների հաշվին հատուցված գումարի չափով Բյուրոն պահանջի իրավունք է ձեռք բերում ապահովագրական ընկերության նկատմամբ այն հերթում (հերթերում), որի ընթացքում տվյալ տուժողը (պարտատերը) համաձայն սույն հոդվածի իրավունք կունենար բավարարել իր պահանջը:»:

Հոդված 2. Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվա հաջորդող տասներորդ օրվանից:

Իրավական ակտերի ընդունման անհրաժեշտությունը

Նախագծի ներկայացումը պայմանավորված է ՀՀ կառավարության 2016 թվականի գործունեության միջոցառումների ծրագրի 32-րդ կետով:

Նախագծի ներկայացման նպատակը բանկային եւ ապահովագրական համակարգի կարգավորման եւ վերահսկողության դաշտի համապատասխանեցումն է միջազգային պահանջներին:

Ընթացիկ իրավիճակը եւ խնդիրները

Վերջին տարիներին, պայմանավորված միջազգային ֆինանսական շուկաներում տեղի ունեցող իրադարձություններով, բանկային համակարգի կարգավորման միջազգային դաշտում իրականցվել են մի շարք սկզբունքային փոփոխություններ: Մասնավորապես՝ Բանկային վերահսկողության Բազելյան կոմիտեի կողմից ներկայացվել է Բազել 3 փաստաթուղթը, որով ներկայացված առաջարկություններն ուղղված են ֆինանսական կայունության ամրապնդմանն ու բանկային համակարգի հուսալիության ապահովմանը:

ՀՀ կենտրոնական բանկի կողմից բանկային համակարգի ենթաօրենսդրական դաշտում արդեն իսկ իրականացվել են մի շարք փոփոխություններ՝ հիմք ընդունելով Բազել 3 փաստաթուղթը: Հաշվի առնելով ՀՀ բանկային համակարգի կայունության ամրապնդման հարցում միջազգայնորեն ճանաչված սկզբունքներն ազգային կարգավորումներում ներդնելու արդիականությունը՝ անհարժեշտություն է առաջացել որոշակի փոփոխություններ ու լրացումներ իրականացնել օրենսդրական դաշտում:

Բացի այդ, Արժույթի միջազգային հիմնադրամի Ֆինանսական համակարգի կայունության գնահատման(Financial System Stability Assessment Report) հաշվետվությամբ ներկայացվել են մի շարք առաջարկություններ՝ պայմանավորված վերջին տարիներին միջազգային ֆինանսական շուկաներում տեղի ունեցող իրադարձություններով: Ներկայացված առաջարկություններն նպատակ են հետապնդում բարձրացնել ՀՀ ապահովագրական համակարգի կարգավորման համապատասխանության մակարդակը Ապահովագրողների վերահսկողների միջազգային ասոցիացիայի (IAIS ) կողմից մշակված սկզբունքներին:

ՀՀ կենտրոնական բանկի կողմից ապահովագրական համակարգը կարգավորող ենթաօրենսդրական դաշտում արդեն իսկ իրականացվել են մի շարք փոփոխություններ՝ հիմք ընդունելով FSAP թիմի կողմից ներկայացված առաջարկությունները: Հաշվի առնելով ՀՀ ապահովագրական համակարգի հուսալիության ամրապնդման հարցում միջազգայնորեն ճանաչված սկզբունքներն ազգային կարգավորումներում ներդնելու արդիականությունը՝ անհարժեշտություն է առաջացել որոշակի փոփոխություններ ու լրացումներ իրականացնել օրենսդրական դաշտում:

Նշենք, որ օրենքի նախագծով առաջարկվող փոփոխությունների ու լրացումների գերակշիռ մասն իրականացնելու անհրաժեշտությունը նաեւ ներկայացվել է Արժույթի միջազգային հիմնադրամի Մտադրությունների նամակում:

Կարգավորման նպատակը եւ ակնկալվող արդյունքը

«Բանկերի եւ բանկային գործունեության մասին» ՀՀ օրենքում նախատեսվում է իրականացնել հետեւյալ լրացումներն ու փոփոխությունները՝

1. Բուֆերների սահմանման անհրաժեշտությունը. շահութաբաժինների/պարգեւավճարների բաշխման սահմանափակում

Օրենքի նախագծով առաջարկվում է սահմանել հնարավորություն Կենտրոնական բանկի կողմից սահմանելու հիմնական տնտեսական նորմատիվների սահմանային հարաբերակցությունից բարձր (ցածր) սահմանված թույլատրելի շեմ (բուֆեր), որի խախտման դեպքում բանկերը կենթարկվեն չբաշխված շահույթը բաշխելու (այդ թվում՝ բաժնետոմսերը բանկի նախաձեռնությամբ հետգնելու կամ աշխատակիցներին պարգեւավճարներ վճարելու) սահմանափակումների: Ի լրումն օրենսդրությամբ սահմանված այլ պահանջների (օր. պահանջների բավարարման հերթականության)` այս դրույթի ամրագրումը ուղղված է այն մոտեցման ամրապնդմանը, որ բաժնետերերը առաջինը պետք է կրեն բանկի կորուստները: Նշենք նաեւ, որ անընդունելի է, որ կապիտալի բուֆերները սպառած բանկերը փորձեն օգտագործել կապիտալի բաշխումը՝ որպես իրենց ֆինանսական ամրության ազդարարման միջոց: Դա ոչ միայն անպատասխանատու վարքագիծ է անհատական բանկի տեսանկյունից, վերադասելով բաժնետերերի շահերն ավանդատուների շահերից, այլեւ կարող է դրդել այլ բանկերին եւս հետեւել այդ օրինակին:

Նշենք, որ կապիտալի բուֆերների ներդրման առաջարկությունը իրականացվել է Բազել 3 փաստաթղթով:

2. Լեւերիջի նորմատիվի սահմանում

Բազել III-ով սահմանվել է լեւերիջի գործակից, որի ներդրումը նպատակ ունի սահմանափակել տրված կապիտալի մակարդակի պայմաններում բանկերի կողմից ակտիվների չափազանց մեծ ծավալների ներգրավումը:

3. «Համակարգային նշանակություն ունեցող բանկ» հասկացության սահմանումը եւ վերջիններիս նկատմամբ ավելի խիստ հիմնական տնտեսական նորմատիվների սահմանման հնարավորությունը

Բազելյան կոմիտեն անդրադարձել է նաեւ համակարգային նշանակություն ունեցող բանկերի կարգավորմանը, մասնավորապես՝ կոմիտեի կողմից առաջարկվում է համակարգային նշանակություն ունեցող բանկերի կապիտալի համարժեքության նկատմամբ սահմանել ավելի խիստ պահանջներ: Համակարգային նշանակություն ունեցող բանկերի նկատմամբ ավելի խիստ պահանջներ սահմանելը նպատակ է հետապնդում նվազեցնել համակարգային ռիսկը, որի հետեւանքով ֆինանսական հատվածում առաջացող ռիսկերը կարող են փոխանցվել նաեւ իրական հատված:

4. Պարտավորության եւ եկամտի հարաբերակցության (DTI) եւ Պահանջի եւ գրավի (LTV) հարաբերակցության առավելագույն չափերի սահմանում

Որպես համակարգային ռիսկի զսպման գործիքներ Օրենքի նախագծով առաջարկվում է նորմատիվների ցանկում ավելացնել պարտավորության եւ եկամտի, պահանջի եւ գրավի հարաբերակցությունների առավելագույն չափերի սահմանման հնարավորություն:

Պարտավորության եւ եկամտի հարաբերակցության առավելագույն չափի սահմանումը նպատակ ունի բարելավել բանկի ակտիվների որակը` միեւնույն ժամանակ հանգեցնելով վարկավորման պրոցիկլայնության նվազեցման: Գործիքի կիրառումը հնարավորություն է տալիս սահմանափակել վարկառուի պարտքի անթույլատրելի աճը:

Պահանջի եւ գրավի հարաբերակցության նկատմամբ սահմանափակումը կիրառվում է նվազեցնելու համար իրական հատվածում (սովորաբար անշարժ գույքի շուկայում) առաջացած խնդիրների հետեւանքով առաջ եկած համակարգային ռիսկը: Այն հնարավորություն է տալիս ազդել վարկավորման ծավալների աճի վրա, օրինակ՝ հիփոթեքային վարկերի, որն էլ իր հերթին ազդում է անշարժ գույքի գների վրա՝ կանխելով անշարժ գույքի գների բարձրացումը:

Նշենք, որ վերոնշյալ երկու գործիքները լայնորեն օգտագործվում են միջազգային պրակտիկայում:

5. Ներքին աուդիտի ստորաբաժանման գործունեության սահմանման փոփոխություն

«Բանկերի եւ բանկային գործունեության մասին» ՀՀ օրենքով (այսուհետ՝ Օրենք) ներքին աուդիտի սահմանումը ճշգրիտ չի արտացոլում բանկի ներքին աուդիտի ստորաբաժանման տեղն ու դերը բանկի կառավարման եւ ներքին հսկողության կառուցվածքում: Նախագծով առաջարկվող ներքին աուդիտի գործառույթի սահմանումը համահունչ է Բազելյան կոմիտեի կողմից 2012թ. հրապարակված «Բանկի ներքին աուդիտը» փաստաթղթով սահմանված ներքին աուդիտի սահմանմանը:

Նշենք, որ ներքին աուդիտի գործառույթի սահմանման հետ կապված խնդրին եւ համապատասխան փոփոխություն իրականացնելու անհրաժեշտությանը անդրադարձ է կատարվել նաեւ Ֆինանսական համակարգի կայունության գնահատման հաշվետվության (Financial System Stability Assessment Report) մեջ

«Ապահովագրության եւ ապահովագրական գործունեության մասին» ՀՀ օրենքում նախատեսվում է իրականացնել հետեւյալ լրացումներն ու փոփոխությունները՝

6. «Համակարգային նշանակություն ունեցող ապահովագրական ընկերություն» հասկացության սահմանումը եւ վերջիններիս նկատմամբ ավելի խիստ հիմնական տնտեսական նորմատիվների սահմանման հնարավորությունը

Ապահովագրողների վերահսկողների միջազգային ասոցիացիայի (IAIS) կողմից առաջարկվում է համակարգային նշանակություն ունեցող ապահովագրական ընկերությունների նկատմամբ սահմանել կարգավորման ավելի խիստ պահանջներ՝ նպատակ հետապնդելով նվազեցնել համակարգային ռիսկը, որի հետեւանքով ֆինանսական հատվածում առաջացող ռիսկերը կարող են փոխանցվել նաեւ իրական հատված եւ տնային տնտեսություններին:

7. Ներքին աուդիտի ստորաբաժանման գործունեության սահմանման փոփոխություն

«Ապահովագրության եւ ապահովագրական գործունեության մասին» ՀՀ օրենքով (այսուհետ՝ Օրենք) ներքին աուդիտի սահմանումը ճշգրիտ չի արտացոլում ներքին աուդիտի ստորաբաժանման տեղն ու դերը ապահովագրական ընկերություննների կառավարման եւ ներքին հսկողության կառուցվածքում: Նախագծով առաջարկվող ներքին աուդիտի գործառույթի սահմանումը համահունչ է ներքին աուդիտի միջազգայնորեն սահմանված ներքին աուդիտի սահմանմանը:

8. Ներքին աուդիտի, արտաքին աուդիտի եւ պատասխանատու ակտուարի պաշտպանության մեխանիզմների ներդնում

Պատասխանատու ակտուարի եւ ներքին աուդիտի կողմից իրենց պարտավորությունների պատշաճ կատարման նպատակով առաջարկվում է որոշ պաշտպանական մեխանիզմներ սահմանել, ինչը կնպաստի նշված ինստիտուտների արդյունավետության բարձրացմանը:

9. Կյանքի ապահովագրության պորտֆելի փոխանցման դեպքում ապահովադիրների առարկությունների ներկայացման ընթացակարգի ներդնում

Հաշվի առնելով կյանքի ապահովագրության պայմանագրերի երկարաժամկետ բնույթը եւ պորտֆելի փոխանցման գործընթացում ապահովադիրների շահերի առավելագույն պաշտպանվածության ապահովման անհրաժեշտությունը՝ առաջարկվում է կյանքի ապահովագրության պորտֆելի փոխանցման դեպքում ապահովադիրների առարկությունների ներկայացման ընթացակարգ նախատեսել:

10. Կառավարման մարմինների եւ ղեկավարների գործունեության, ներքին հսկողության համակարգի նվազագույն պահանջների սահմանման հնարավորություն

Ընկերության գործունեությանը ներհատուկ ռիսկերի ժամանակին բացահայտման, գնահատմանն ու շարունակական կառավարման, իրականացվող գործառնությունների արդյունավետության բարձրացման ապահովման նպատակով նախատեսվել է, որ Կենտրոնական բանկի նորմատիվ իրավական ակտերով կարող են սահմանվել Ընկերության ներքին հսկողության համակարգի նվազագույն պահանջներ:

11. Ապահովագրության պայմանագրերի կնքման, փոփոխության, պայմանագրերի սպասարկման գործընթացինկատմամբ լրացուցիչ պահանջների սահմանման հնարավորություն

Սպառողների շահերի առավելագույն պաշտպանվածության, ինչպես նաեւ ապահովագրական խարդախությունների կանխարգելման նպատակով ԿԲ-ին իրավասությունն է տրվել սահմանել
ապահովագրության պայմանագրերի կնքման, փոփոխության, պայմանագրերի սպասարկման գործընթացի նկատմամբ, ինչպես նաեւ ապահովագրական միջնորդների եւ նրանց գործունեության նկատմամբ:

««Բանկերի, վարկային կազմակերպությունների, ներդրումային ընկերությունների եվ ապահովագրական ընկերությունների սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ եվ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի ներկայացումը պայմանավորված է «Ապահովագրության եւ ապահովագրական գործունեության մասին» ՀՀ օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի ներկայացմամբ:

Կարգավորման ազդեցության գնահատման եզրակացություններ

---

Դեպի վեր