Հոդված 1. Օրենքի կարգավորման առարկան

1. Սույն օրենքը կարգավորում է Հայաստանի Հանրապետության գործադիր իշխանության համակարգում գործող տեսչական մարմինների (այսուհետ` տեսչական մարմին) իրավական վիճակը, դրանց ստեղծման, գործունեության կազմակերպման առանձնահատկությունները, վերակազմակերպման եւ գործունեության դադարեցման կարգը, ինչպես նաեւ դրանց հետ կապված այլ հարաբերություններ:

2. Սույն օրենքի դրույթները չեն տարածվում Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների նախարարության հարկային եւ մաքսային մարմինների վրա, բացառությամբ 9-րդ հոդվածի:

Հոդված 2. Տեսչական մարմիննների մասին օրենսդրությունը

1. Տեսչական մարմինների մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությունը բաղկացած է Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությունից, սույն օրենքից, «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման եւ անցկացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքից, այլ օրենքներից եւ իրավական ակտերից:

Հոդված 3. Օրենքում օգտագործվող հիմնական հասկացությունները

Սույն օրենքում օգտագործվող հիմնական հասկացություններն ունեն հետեւյալ իմաստները.

տեսչական մարմին՝ վերահսկողություն կամ օրենքով սահմանված այլ գործառույթներ իրականացնելու նպատակով սույն օրենքի հիման վրա ստեղծվող՝ Հայաստանի Հանրապետության գործադիր իշխանության հանրապետական մարմնի (այսուհետ` լիազոր մարմին) առանձնացված ստորաբաժանում, բացառությամբ պետական եւ համայնքային մարմինների (ծառայողների), ինչպես նաեւ Հայաստանի Հանրապետության անունից հանրային ծառայություններ իրականացնող ոլորտների.

շահերի բախում՝ սույն օրենքով սահմանված դեպքեր, երբ տեսչական մարմնում ծառայողի շահերը կարող են հիմք դառնալ վերջինիս կողմից իր ծառայողական գործառույթներն իրականացնելիս անկողմնակալության սկզբունքը խախտելու համար.

տեսչական մարմնի կառավարման խորհուրդ` տեսչական մարմնի կառավարման համակարգում գործող կոլեգիալ մարմին.

տեսչական մարմինների միասնական բողոքարկման հանձնաժողով` սույն օրենքով սահմանված կարգով ստեղծվող` բողոքներ քննող միասնական հանձնաժողով.

տնտեսավարող սուբյեկտներ` սույն օրենքի իմաստով տնտեսավարող սուբյեկտներ են համարվում ?Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման եւ անցկացման մասին? Հայաստանի Հանրապետության օրենքով  նախատեսված տնտեսավարող սուբյեկտները.

գործունեության արդյունավետության բնորոշում եւ կատարողականի գնահատում` գործառույթ, որի արդյունքում հավաստվում է, որ տեսչական մարմնի խնդիրներն իրագործվել են եւ նպատակներն իրականացվել են արդյունավետ եւ պատշաճ կամ վեր են հանվում տեսչական մարմնի գործունեության ընթացքում թույլ տրված բացթողումներն ու դրանց պատճառները:

Ռիսկ` մարդու կյանքին եւ առողջությանը, շրջակա միջավայրին կամ հանրային անվտանգությանը, ֆիզիկական անձանց, իրավաբանական անձանց կամ պետության  սեփականությանը, բնական կամ էներգետիկ պաշարներին կամ Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ եւ օրենքներով պաշտպանվող այլ հիմնարար արժեքներին վնաս հասցնելու հավանականություն:

Ռիսկի գնահատում` տնտեսվարող սուբյեկտների ռիսկայնությունը որոշելու, վերլուծելու եւ գնահատելու ամբողջական գործընթաց` հիմնված ռիսկի աստիճանը որոշող չափանիշների եւ չափորոշիչների վրա:

Հոդված 4. Տեսչական մարմնի գործունեության սկզբունքները

1. Հրապարակայնության սկզբունք` տեսչական մարմինն իրազեկում է հանրությանը իր գործառույթների իրականացման արդյունքում հայտնաբերված էական վտանգների եւ դրանց վերացման ուղղությամբ ձեռնարկված միջոցառումների մասին` անձանց, հասարակության եւ շրջակա միջավայրի անվտանգությունը,  ինչպես նաեւ ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանց եւ պետության շահերը պաշտպանելու նպատակով:

2. Թափանցիկության սկզբունք` տեսչական մարմինը տնտեսավարող սուբյեկտների համար ապահովում է կանխատեսելի միջավայր` միասնական սկզբունքներով իրականացնելով վերահսկողության գործառույթները եւ հասանելի դարձնելով դրանք հանրության համար, իր պաշտոնական կայքէջում հրապարակում է իր կողմից ընդունված եւ օրինական ուժի մեջ մտած ակտերը: Տեսչական մարմինը տնտեսվարող սուբյեկտներին տրամադրում է անվճար խորհրդատվություն եւ այլ մեթոդական աջակցություն իր իրավասության բնագավառի հարցերի վերաբերյալ՝ օգնելով վերջինիս հասկանալ, թե օրենսդրությամբ նախատեսված ինչ պահանջների պետք է համապատասխանի եւ ինչպիսի միջոցներ պետք է ձեռնարկի իր գործունեությունն օրենքների եւ այլ իրավական ակտերի պահանջներին համապատասխանեցնելու համար:

3. Հաշվետվողականության սկզբունք` տեսչական մարմինն իր կողմից իրականացվող գործունեության համար հաշվետու եւ պատասխանատու է պետությանը եւ հանրությանը:

4. Անկողմնակալության սկզբունք` տեսչական մարմնի ծառայողներն իրենց գործառույթներն իրականացնում են օբյեկտիվ եւ անկողմնակալ:       Արգելվում է տեսչական մարմնի ծառայողի գործառույթների իրականացումը սույն օրենքով նախատեսված շահերի բախման առակայության դեպքում:

5. Ամբողջականության սկզբունք` տեսչական մարմնի գործառույթներն իրականացվում են կանխարգելիչ գործունեության, վերահսկողության եւ հետադարձ կապի միջոցով, որոնք փոխլրացնում են միմյանց` ապահովելով տեսչական մարմնի գործունեության անընդհատությունն ու ամբողջականությունը: Կանխարգելիչ գործունեությունը համարվում է տեսչական մարմնի գործառույթների իրականացման առաջնային միջոց:

6. Ըստ ռիսկայնության առաջնորդվելու սկզբունք՝ Տեսչական մարմինը ռեսուրսները նպատակաուղղում է  դեպի այն ոլորտները եւ տնտեսավարող սուբյեկտները, որոնք առավել ռիսկային են:

Հոդված 5. Տեսչական մարմինը

1. Տեսչական մարմինը ստեղծվում, վերակազմակերպվում եւ նրա գործունեությունը դադարում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշմամբ:

2. Տեսչական մարմինը կարող է ունենալ կառուցվածքային եւ տարածքային ստորաբաժանումներ:

3. Տեսչական մարմինը ստեղծվում է լիազոր մարմնի կազմում՝ որպես առանձնացված ստորաբաժանում:

4. Տեսչական մարմնի կանոնադրությունը, կառուցվածքը, կառուցվածքային եւ տարածքային ստորաբաժանումների կառուցվածքը հաստատում  է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը:

5. Տեսչական մարմնի կողմից ստուգումների տարեկան պլանով չնախատեսված ստուգումների անցկացման, տեսչական մարմնի բյուջեի հետ կապված եւ լիազոր մարմնի աշխատակազմի կողմից իրականացվող վարչական գործառույթներն իրականացվում են օրենսդրությամբ սահմանված նվազագույն  ժամկետներում:

6. Տեսչական մարմինն ունի իրազեկման եւ հասարակայնության հետ կապերի, տեղեկատվական կառավարման եւ վարչարարության իրականացման համար սահմանված  ընթացակարգեր:

Հոդված 6. Տեսչական մարմնի լիազորությունները

1. Տեսչական մարմնի լիազորություններն են`

1) տնտեսավարող սուբյեկտների կողմից Հայաստանի Հանրապետության օրենքների եւ ի կատարումն դրանց ընդունված իրավական ակտերի պահանջների կատարման նկատմամբ օրենքով սահմանված կարգով վերահսկողության իրականացումը, ներառյալ օրենքով սահմանված դեպքերում եւ կարգով ստուգումների իրականացումը.

2) Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության, համապատասխան ոլորտի հարաբերությունները կարգավորող իրավական ակտերի պահանջների խախտման համար օրենքով սահմանված պատասխանատվության միջոցների կիրառումը.

3) համապատասխան ոլորտներում Հայաստանի Հանրապետության օրենքների եւ դրանց համապատասխան ընդունված իրավական ակտերի դրույթների կիրառման վերաբերյալ բացատրական աշխատանքների իրականացումը, տնտեսավարող սուբյեկտներին իրենց իրավունքների եւ պարտականությունների մասին տեղեկացումը.

4) ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանց տրված լիցենզիաներն ուժը կորցրած ճանաչելու կամ դրանց գործողությունը կասեցնելու միջնորդագրերի ներկայացումը լիցենզավորող մարմիններ.

5) տնտեսավարող սուբյեկտի գործունեությանն առնչվող, տեսչական մարմնի իրավասությանը վերաբերող նոր իրավական ակտեր ընդունվելու կամ ուղեցույցեր հրապարակվելու, ինչպես նաեւ դրանցում փոփոխություններ կամ լրացումներ կատարվելու դեպքում այդ մասին սույն օրենքով սահմանված կարգով տնտեսավարող սուբյեկտների իրազեկման ապահովումը.

6) վիճակագրական տվյալների հավաքագրման եւ վերլուծությունների, ոլորտում գործող տնտեսավարող սուբյեկտների ռիսկերի գնահտման աշխատանքների իրականացումը եւ օրենքով նախատեսված դեպքերում ի կատարումն դրանց վերահսկողական եւ հսկողական գործառույթների նպատակադրումը դեպի առավել ռիսկային ոլորտներն ու տնտեսավարող սուբյեկտները.

7) իր լիազորությունների շրջանակում բացահայտված, օրենքով չարգելված տեղեկատվության փոխանակումը այլ տեսչական մարմինների հետ` վերջիններիս կողմից իրենց վերահսկողական գործառույթներն առավել արդյունավետ իրականացնելու նպատակով.

8) այլ լիազորություններ` Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված դեպքերում:

Հոդված 7. Տեսչական մարմնի կառավարման խորհուրդը

1. Տեսչական մարմնի կառավարման խորհուրդը (այսուհետ` Խորհուրդ) կազմված է առնվազն ինն անդամից: Հաշվի առնելով տեսչական մարմնի գործունեության ոլորտի առանձնահատկությունները` տեսչական մարմնի կանոնադրությամբ կարող է սահմանվել տեսչական մարմնի կառավարման խորհրդի ավելի մեծ թվաքանակ:

2. Խորհրդի կազմում ընդգրկվում են լիազոր մարմնի ղեկավարը կամ նրա որոշմամբ համապատասխան տեղակալը, համապատասխան բնագավառի (լիազոր մարմնի բնագավառից տարբերվող) քաղաքականությունը մշակող պետական կառավարման մարմնի ղեկավարը կամ նրա որոշմամբ համապատասխան տեղակալը, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության տնտեսական քաղաքականությունը մշակող պետական կառավարման մարմնի ներկայացուցիչը, արդարադատության բնագավում Հայաստանի Հանրապետության կառավարության քաղաքականությունը մշակող պետական կառավարման մարմնի ներկայացուցիչը, պետական բյուջեի բնագավառում Հայաստանի Հանրապետության կառավարության քաղաքականությունը մշակող պետական կառավարման մարմնի ներկայացուցիչը, տեսչական մարմնի իրավասության բնագավառում քաղաքացիների կամ սպառողների շահերը ներկայացնող հասարակական կազմակերպության ներկայացուցիչ, տեսչական մարմնի իրավասության բնագավառում համապատասխան գործունեություն իրականացնող գործարար միավորումների   ներակայացուցիչ եւ համապատասխան բնագավառների գիտական կազմակերպությունների երկու ներկայացուցիչ, որոնք չեն կարող լինել լիազոր մարմնի կամ համապատասխան բնագավառի քաղաքականությունը մշակող պետական կառավարման մարմնի ենթակայությամբ գործող մարմնի կամ կազմակերպության աշխատակից: Խորհրդում տեսչական մարմինը ներկայացնում է տեսչական մարմնի ղեկավարը կամ նրա բացակայության դեպքում` համապատասխան տեղակալը, որը Խորհրդի նիստերին մասնակցում է խորհրդակցական ձայնի իրավունքով:

3. Խորհրդի կազմում համապատասխան ոլորտի հասարակական կազմակերպությունների եւ գիտական կազմակերպության ներկայացուցիչներին ներգրավելու նպատակով տեսչական մարմինն իր պաշտոնական կայքում հրապարակում է հայտարարություն: Հայտարարության հիման վրա դիմած թեկնածուներին ներկայացվող ընդհանուր պահանջները եւ թեկնածուներից Խորհրդի անդամներ ընտրելու օրինակելի կարգը հաստատում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը: Դիմում չներկայացնելու դեպքում տեսչական մարմինն իր նախաձեռնությամբ է հրավիրում անդամների: Խորհրդի կազմում համապատասխան ոլորտի հասարակական կազմակերպությունները եւ գիտական կազմակերպության ներկայացուցիչները Խորհրդում ներգրավվում են մինչեւ երեք տարի ժամկետով` նույն ժամկետով մեկ անգամ երկարաձգելու հնարավորությամբ:

4. Խորհուրդը նախագահում է համապատասխան ոլորտի քաղաքականությունը մշակող լիազոր մարմնի ղեկավարը կամ նրա տեղակալը: Այն դեպքում, երբ տեսչական մարմնի իրավասության շրջանակներում ընդգրկված են մեկից ավելի ոլորտներ, ապա Խորհուրդը ռոտացիոն կարգով նախագահում են այդ ոլորտների քաղաքականություն մշակող մարմինների ղեկավարները կամ նրանց տեղակալները` հաջորդաբար՝ տարին մեկ անգամ պարբերականությամբ:

5. Խորհուրդն իր նիստերը հրավիրում է առնվազն երեք ամիսը մեկ: Հրատապ լուծում պահանջող հարցերի քննարկման նպատակով կարող են հրավիրվել արտահերթ նիստեր: Նիստերի հրավիրման եւ անցկացման կարգը սահմանվում է Խորհրդի աշխատակարգով, որի օրինակելի ձեւը հաստատում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը: Խորհրդի նիստերն իրավազոր են, եթե այդ նիստերին մասնակցել է Խորհրդի անդամների 2/3-ից ավելին: Խորհրդի անդամները քվեարկում են կողմ կամ դեմ: Որոշումները կայացվում են բաց քվեարկությամբ, ձայների պարզ մեծամասնությամբ: Ձայների հավասարության դեպքում խորհրդի նախագահի ձայնը որոշիչ է: Սույն հոդվածի 7-րդ մասով նախատեսված հարցերին հավանություն չտալու կամ չհաստատելու դեպքում Խորհուրդը կարող է ընդունել հարցը իր համար ընդունելի տարբերակով կամ տեսչական մարմնի ղեկավարին տալ հանձնարարական` հարցը լրամշակելու եւ կրկին քննարկման ներկայացնելու վերաբերյալ:

6. Խորհրդի անդամների առաջադրման կարգը, ինչպես նաեւ տեսչական մարմնի կառավարման խորհուրդի աշխատակարգըի օրինակելի ձեւը հաստատում է Հայաստանի Հանարապետության կառավարությունը: Խորհրդի  կազմը հաստատում է Հայաստանի Հանրապետության վարչապետը` Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարարի ներկայացմամբ:

7. Տեսչական մարմնի կառավարման խորհուրդը.

1) հաստատում է տեսչական մարմնի ղեկավարի կողմից ներկայացված տեսչական մարմնի գործունեության եւ իրականացվող ստուգումների տարեկան ծրագրերը.

2) հաստատում է ստուգումներին առնչվող ուղեցույցերը.

3) նախաձեռնում է ներքին աուդիտի  ստորաբաժանման կողմից իրականացված հսկողական գործողությունների արդյունքում բացահայտված թերությունների վերացմանն ուղղված միջոցառումները եւ վերահսկում դրանց իրականացումը.

4) հաստատում է տեսչական մարմնի տարեկան պահպանման ծախսերի նախահաշիվը.

5) քննարկում եւ հավանություն է տալիս տեսչական մարմնի ղեկավարի կողմից հաստատման ենթակա տեսչական մարմնի տարեկան կամ եռամսյակային հաշվետվությունների նախագծերին.

6) հաստատում է կատարողականի գնահատման ընթացակարգերը` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության շրջանակներում

7) իրականացնում է օրենքով իրեն վերապահված այլ լիազորություններ.

8. Խորհրդի նիստերի արձանագրություններն ու Խորհրդի կողմից ընդունված որոշումները հրապարակվում են տեսչական մարմնի պաշտոնական կայքէջում` տասնօրյա ժամկետում:

Հոդված 8. Տեսչական մարմնի ղեկավարությունը

1. Տեսչական մարմնի ղեկավարի պաշտոնը հայեցողական պաշտոն է: Տեսչական մարմնի ղեկավարին պաշտոնի նշանակում, պաշտոնից ազատում եւ նրա նկատմամբ խրախուսման եւ պատասխանատվության միջոցներ է կիրառում Հայաստանի Հանրապետության վարչապետը` Խորհրդի ներկայացմամբ:

2. Տեսչական մարմնի ղեկավարը հաշվետու է Հայաստանի Հանրապետության վարչապետին եւ Խորհրդին:

3. Տեսչական մարմնի ղեկավարության ընտրության չափանիշները սահմանվում են տեսչական մարմնի կանոնադրությամբ:

4. Տեսչական մարմնի կանոնադրությամբ նախատեսված ղեկավար պաշտոններում սահմանված կարգով նշանակումները կատարում է Հայաստանի Հանրապետության վարչապետը` քաղաքացիական ծառայության վերաբերյալ օրենսդրությանը համապատասխան:

5. Տեսչական մարմնի ղեկավարը.

1) ղեկավարում, համակարգում եւ վերահսկում է տեսչական մարմնի ընթացիկ գործունեությունը, պատասխանատու է տեսչական մարմնի առջեւ դրված խնդիրների ու գործառույթների իրականացման համար.

2) սահմանում է իր տեղակալ(ներ)ի իրավասության շրջանակները.

3) օրենքով, այլ իրավական ակտերով, տեսչական մարմնի կանոնադրությամբ նախատեսված գործունեության բնագավառների, նպատակների եւ խնդիրների վերաբերյալ առաջարկություններ է ներկայացնում Խորհրդին եւ լիազոր մարմնի ղեկավարի միջոցով` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանը.

4) լիազոր մարմնի ղեկավարի միջոցով Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի հաստատմանն է ներկայացնում տեսչական մարմնի աշխատողների ընդհանուր թվաքանակը.

5) լիազոր մարմնի ղեկավարի հաստատմանն է ներկայացնում տեսչական մարմնի հաստիքացուցակը.

6) իր իրավասության սահմաններում արձակում է հրամաններ, կարգադրագրեր եւ տալիս հանձնարարագրեր, ցուցումներ, առանց լիազորագրի հանդես է գալիս Հայաստանի Հանրապետության կամ տեսչական մարմնի անունից, ինչպես նաեւ տալիս է Հայաստանի Հանրապետության կամ տեսչական մարմնի անունից հանդես գալու լիազորագրեր, այդ թվում` նաեւ վերալիազորման իրավունքով լիազորագրեր.

7) օրենքով եւ տեսչական մարմնի կանոնադրությամբ իրեն վերապահված իրավասության սահմաններում նշանակումներ է կատարում տեսչական մարմնի պաշտոններում, այդ թվում նաեւ քաղաքացիական ծառայության այն պաշտոններում, որոնցում չեն կատավում նշանակումներ Հայաստանի Հանրապետության Վարչապետի կոմից, ինչպես նաեւ աշխատողների նկատմամբ կիրառում է խրախուսանքի եւ պատասխանատվության միջոցներ.

8) իրականացնում է վերահսկողություն տեսչական մարմնին ամրացված պետական սեփականության պահպանության նկատմամբ.

9) կասեցնում կամ ուժը կորցրած է ճանաչում իր, տեսչական մարմնի տարածքային ստորաբաժանումների ղեկավարների Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության պահանջներին հակասող հրամանները, հրահանգները, հանձնարարագրերը, կարգադրությունները եւ ցուցումները.

10) «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման եւ անցկացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով ստուգում իրականացնելու վերաբերյալ տալիս է հրաման կամ հանձնարարագիր, ինչպես նաեւ ստուգումների արդյունքների հիման վրա կիրառում է պատասխանատվության միջոցներ.

11) Խորհրդի հաստատմանն է ներկայացնում տեսչական մարմնի տարեկան պահպանման ծախսերի նախահաշիվը.

12) իրականացնում է օրենքով նախատեսված այլ լիազորություններ:

Հոդված 9. Տեսչական մարմինների միասնական  բողոքարկման հանձնաժողովը

1. Տեսչական մարմինների  միասնական բողոքարկման հանձնաժողովը (այսուհետ` բողոքարկման հանձնաժողով) ստեղծվում է տեսչական մարմինների եւ դրանց ծառայողների գործողությունների կամ անգործության (այդ թվում` պատասխանատվության միջոց կիրառելու վերաբերյալ վարչական ակտի) դեմ բերված բողոքների քննության եւ լուծման նպատակով: Բողոքարկման հանձնաժողովն իր լիազորություններն իրականացնում է` ղեկավարվելով «Վարչարարության հիմունքների եւ վարչական վարույթի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով:2. Հարկային եւ մաքսային մարմինների կամ դրանց ծառայողների գործողությունների կամ անգործությունների վերաբերյալ համապատասխան վերադաս մարմինների որոշումները կարող են բողոքարկվել բողոքարկման հանձնաժողով:

2. Բողոքարկման հանձնաժողովը բաղկացած է նախագահից՝ Հայաստանի Հանրապետության Վարչապետից կամ իր կողմից նշանակված անձից եւ ինն անդամից: Հանձնաժողովի կազմում ընդգրկվում են  Հայաստանի Հանրապետության կառավարության տնտեսական զարգացման քաղաքականությունը մշակող պետական կառավարման մարմնի ներկայացուցիչ, արդարադատության բնագավառում Հայաստանի Հանրապետության կառավարության քաղաքականությունը մշակող պետական կառավարման մարմնի ներկայացուցիչ, պետական բյուջեի բնագավառում Հայաստանի Հանրապետության կառավարության քաղաքականությունը մշակող պետական կառավարման մարմնի ներկայացուցիչ, ռոտացիոն կարգով՝ բողոքարկվող գործի բնագավառի քաղաքականությունը մշակող պետական կառավարման մարմնի ներկայացուցիչ, համապատասխան բնագավառի հասարակական կազմակերպությունների երեք ներակայացուցիչ (մեկը՝ սպառողների շահերը ներկայացուցնող, երկուսը՝ համապատասխան բնագավառում գործունեություն իրականացնող գործարար միավորումների, ներառյալ, ռոտացիոն կարգով, համապատասխան ոլորտի ներկայացուցիչ, որը մասնակցում է եթե քննվում է այդ ոլորտի հետ առնչվող գործ) եւ համապատասխան բնագավառների գիտական կազմակերպությունների երկու ներկայացուցիչ, որոնք չեն կարող լինել լիազոր մարմնի կամ համապատասխան բնագավառի քաղաքականությունը մշակող պետական կառավարման մարմնի ենթակայությամբ գործող մարմնի կամ կազմակերպության աշխատող (ներառյալ, ռոտացիոն կարգով, համապատասխան գիտական ոլորտի ներկայացուցիչ, որը մասնակցում է եթե քննվում է այդ ոլորտի հետ առնչվող գործ): Այն դեպքում, երբ բողոք է ներկայացվել տեսչական մարմնի դեմ, որի լիազոր մարմնի ներկայացուցիչը հանձնաժողովի մշտական անդամ է, հանձնաժողովի նախագահը փոխարինում է վերջինիս պետական կառավարման այլ մարմնի ներկոյացուցիչով:  Հանձնաժողովի անդամների առաջադրման կարգը, ինչպես նաեւ հանձնաժողովի աշխատակարգը հաստատվում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից: Վարչարարության միասնականությունն ապահովելու նպատակով հանձնաժողովի քարտուղարության գործառույթներն իրականացնում է արդարադատության բնագավառում Հայաստանի Հանրապետության կառավարության քաղաքականությունը մշակող լիազոր պետական մարմինը:  Բողոքարկման հանձնաժողովն իր նիստին անհրաժեշտության դեպքում հրավիրում է քննարկվող հարցին առնչվող մասնագետի: Բողոքարկման հանձնաժողովի որոշումներն իրավազոր են, եթե այդ որոշումների կայացմանը մասնակցել է բողոքարկման հանձնաժողովի առնվազն կեսից ավելին, բայց ոչ պակաս քան 5 անդամ: Հանձնաժողովի անդամները քվեարկում են կողմ կամ դեմ: Որոշումները կայացվում են բաց քվեարկությամբ, ձայների պարզ մեծամասնությամբ: Ձայների հավասարության դեպքում հանձնաժողովի նանխագահի ձայնը որոշիչ է:

3. Բողոքարկման հանձնաժողովին դիմում-բողոք ներկայացրած անձը համապատասխան նիստի անցկացման վայրի եւ ժամանակի մասին ծանուցվում է նիստից առնվազն երեք աշխատանքային օր առաջ: Բողոքարկման հանձնաժողովի նիստին կարող են մասնակցել դիմում-բողոք ներկայացրած անձը եւ (կամ) վերջինիս լիազորած անձը: Դիմում-բողոքները բողոքարկման հանձնաժողովի կողմից քննության են առնվում, եւ դրանց վերաբերյալ որոշումներ են ընդունվում 30 օրվա ընթացքում: «Վարչարարության հիմունքների եւ վարչական վարույթի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված դեպքերում բողոքարկման հանձնաժողովի որոշմամբ նշված ժամկետը կարող է երկարաձգվել 10 օրով, ինչի մասին դիմումատուն իրազեկվում է երկարաձգման վերաբերյալ որոշումն ընդունելու օրը: Բողոքարկման հանձնաժողովի նիստի ավարտից հետո Բողոքարկման հանձնաժողովը դիմում-բողոքը ներկայացնողին ուղարկում է դիմում-բողոքի վերաբերյալ հանձնաժողովի կայացրած որոշումը:

4. Բողոքարկման հանձնաժողովի աշխատակարգը, Բողոքարկման հանձնաժողովին ներկայացվող դիմում-բողոքի ձեւը եւ դիմում-բողոք ներկայացրած անձին նիստի անցկացման վայրի եւ ժամանակի մասին ուղարկվող ծանուցագրի ձեւը հաստատում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը:

5. Բողոքարկման հանձնաժողովի որոշումները կարող են բողոքարկվել դատական կարգով:

Հոդված 10. Մասնագիտական կարողությունների կառավարումը եւ վերապատրաստումը տեսչական մարմնում

1. Խորհուրդը Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական ծառայության խորհրդի հ     ետ համատեղ հաստատում է տեսչական մարմնի ծառայողների վերապատրաստման բազմակողմանի, մանրամասն եւ նպատակաուղղված ռազմավարական տարեկան ծրագիր՝ համագործակցելով նաեւ համապատասխան ոլորտների եւ հասարակակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների հետ:

2. Մասնագիտական կարողությունները եւ դրանց շարունակական կատարելագործումը տեսչական մարմինների աշխատանքի հիմքն են: Մասնագիտական կարողությունները ներառում են .

1) տեսչական մարմնի ծառայողների հիմնական ունակությունները, մասնավորապես, ռիսկերի կառավարումը, փոխհարաբերությունները ոլորտի տնտեսվարող սուբյեկտների եւ հանրության հետ, համապատասխանությունը նշանակված պաշտոնին եւ շփումները.

2) իր իրավասության ոլորտի հետ կապված հատուկ մասնագիտական կարողություններ:

3. Տեսչական մարմնի նոր նշանակված ծառայողների համար անց են կացվումնախնական դասընթացներ, ինչպես նաեւ շարունակական վերապատրաստումներ վերջիններիս պաշտոնվարման ամբողջ ընթացքում՝ ապահովելու համար նրանց համապատասխանության եւ մասնագիտական որակավորումների բարձր  մակարդակը:

Հոդված 11. Գործունեության կատարողականի գնահատման չափորոշիչներ

1.  Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը հաստատում է գործունեության կատարողականի գնահատման սկզբունքները, չափորաշիչները եւ կարգը՝ սույն հոդվածի դրույթներին համապատասխան: Նշված սկզբունքների հիման վրա, հանրային շահերի եւ հանրային անվտանգության պահպանման նպատակով՝ տեսչական մարմնի կանոնադրությամբ հստակ սահմանվում են յուրաքանչյուր տեսչական մարմնի խնդիրներն ու նպատակները:

2. Տեսչական մարմինը պետք է ունենա գործունեության կատարողականի գնահատման մեթոդոլոգիա, որպես կատարողականի գնահատման անբաժանելի մաս:

3. Տեսչական մարմինը առնվազն յուրաքանչյուր եռամսյակ պետք է իրականացնի իր գործունեության կատարողականի գնահատում եւ ներկայացնի այն Խորհրդի հաստատմանը:

4. Տեսչական մարմինն իր պաշտոնական կայքէջում եւ հանրության համար հասանելի այլ միջոցներով հրապարակում է իր եւ իր ծառայողների գործունեության կատարողականի գնահատման չափորոշիչները, դրանց կիրառման հիմնավորումները, դրանց նկատմամբ վերահսկողության ձեւերը, ինչպես նաեւ բարելավման ուղիները:

5. Տեսչական մարմնի կողմից իր գործունեության կատարողականի գնահատման առնվազն հետեւյալ չափորոշիչները պետք է հաշվարկվեն եւ հրապարակվեն վերջինիս պաշտոնական կայքէջում եւ հանրության համար հասանելի այլ միջոցներով.

1) վերահսկողություն իրականացնող մարմնի գործունեության հիմնական նպատակին հասնելու մակարդակը.

2) ոլորտի առավել ռիսկային բնագավառներում փոփոխությունների առկայությունը

3) տեսչական մարմնի վերահսկման երեքից հինգ բարձր ռիսկային ոլորտներում իրավիճակի փոփոխությունը.

4) բարձր ռիսկային տնտեսավարող սուբյեկտներում եւ ստուգման օբյեկտներում ստուգումների քանակը ստուգումների ընդհանուր քանակի համեմատությամբ.

5)   ստուգումների տարեկան ծրագրում ընդգրկված եւ ըստ անհրաժեշտության իրականացված ստուգումների քանակական հարաբերակցությունը.

6) ստուգումների տարեկան ծրագրում ընդգրկված ստուգումների միջին տեւողությունը.

7)    ըստ անհրաժեշտության իրականացված ստուգումների միջին տեւողությունը.

8) ըստ անհրաժեշտության իրականացված այն ստուգումների քանակի, որոնց շնորհիվ կանխվել է հանրության, շրջակա միջավայրի, ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձանց գույքային շահերին, պետությանը սպառնացող էական վնաս կամ ռիսկ՝ հարաբերությունը ըստ անհրաժեշտության իրականացված ստուգումների ընդհանուր քանակին.

9) ռիսկերի գնահատման, պլանավորման եւ վերլուծման համար հատկացված ֆինանսական միջոցները եւ մարդկային ռեսուրսները.

10) խորհրդատվության, մեթոդական աջակցության եւ կանխարգելման միջոցների համար հատկացված ֆինանսական միջոցները եւ մարդկային ռեսուրսները.

11) ըստ առանձին ստուգման հատկացված ֆինանսական միջոցները եւ մարդկային ռեսուրսները.

12) Հայաստանի Հանարապետության կառավարությանը կամ տվյալ բնագավառի քաղաքականությունը մշակող պետական մարմիններին ներկայացված առաջարկությունների քանակը.

13) տեսչական մարմնի, տեսչական մարմնի աշխատակիցների  դեմ բերված դիմում-բողոքների քանակը.

14) ստուգման ենթարկված օբյեկտների բավարարվածության աստիճանը տեսչական մարմնի կողմից իրականացված աշխատանքների անաչառության, ընթացակարգերի թափանցիկության, տրամադրված տեղեկատվության որակի եւ տեսչական մարմնի ծառայողների արհեստավարժության վերաբերյալ.

6. Տեսչական մարմնի կողմից իր գործառույթների իրականացման արդյունքում կիրառված պատասխանատվության միջոցների քանակը, դրանց չափը կամ պատասխանատվության առաջադրման միջոցները չեն կարող դիտվել որպես տեսչական մարմնի կամ դրա ծառայողի գործունեության արդյունավետության բնորոշման եւ կատարողականի գնահատման դրական չափորոշիչ եւ հիմք հանդիսանալ խրախուսանքի, այդ թվում պարգեւատրման համար:

7. Տեսչական մարմինն իր պաշտոնական կայքէջում պարբերաբար հրապարակում է հետեւյալ տեղեկատվությունը.

1) տեսչական մարմնի ծառայողերի կողմից տրամադրված խորհրդատվության օգտակարության արձագանքների վերլուծություն.

2) Ստուգաթղթերի, որպես պահանջներին համապատասխանությանը նպաստող գործիք, արդյունավետության վերաբերյալ արձագանքների վերլուծություն.

8. Տեսչական մարմինը կամ դրա ծառայողը չպետք է որեւէ առավելություն, խրախուսանք, այդ թվում պարգեւատրում ստանա տնտեսավարող սուբյեկտին պատասխանատվության ենթարկելու համար, ինչպես նաեւ տնտեսավարող սուբյեկտի նկատմամբ կիրառված պատասխանատվության միջոցների հաշվին: Պատասխանատվության միջոցների կիրառումից ստացված գումարները չեն կարող որեւէ կերպ տրամադրվել տեսչական մարմնին կամ լիազոր մարմնին:

9. Հայաստանի Հանրապետության այլ օրենքներով, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշումներով կամ տեսչական մարմնի կառավարման խորհրդի կողմից կարող են սահմանվել տեսչական մարմնի կամ անձի գործունեության արդյունավետության բնորոշման կամ կատարողականի գնահատման հավելյալ չափորոշիչներ:

Հոդված 12. Որակի ապահովում

1. Տեսչական մարմնի որակի ապահովման ստորաբաժանման գործունեությունն ուղղված է ապահովելու տեսչական մարմնի գործունեության շարունակական կատարելագործումը՝ տեսչական մարմնի կողմից իր նպատակներն ու խնդիրներն իրականացնելու եւ սույն օրենքով սահմանված սկզբունքների ամբողջական իրագործման նպատակով:

2. Խորհուրդը հաստատում է տեսչական մարմնի որակի ապահովման ծրագիրը եւ պարբերաբար հետեւում է դրա իրականացմանը:

3. Որակի ապահովման ստորաբաժանման ղեկավարը հաշվետու է Խորհրդին:

4. Որակի ապահովման ստորաբաժանման ղեկավարը պարբերաբար հաշվետվություններ է ներկայացնում տեսչական մարմնի խորհրդին: Հաշվետվությունների ձեւը, բովանդակությունը եւ ներկայացման հաճախականությունը սահմանվում է Խորհրդի որոշմամբ:

5. Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը հաստատում է որակի ապահովման ստորաբաժանումների կազմակերպման եւ գործունեության կարգը:

Հոդված 13. Տեսչական մարմնի կողմից տնտեսավարող սուբյեկտների իրազեկման ապահովումը

1. Տեսչական մարմինն իր վերահսկման ոլորտում հնարավոր խախտումները կանխելու եւ հանրային շահերի պաշտպանությունն ապահովելու նպատակով իրականացնում է կանխարգելիչ գործունեություն, որը ներառում է.

1) տնտեսավարող սուբյեկտների եւ քաղաքացիների շրջանում իրազեկվածության բարձրացման նպատակով դասընթացների, սեմինարների, քննարկումների կազմակերպում, ձեռնարկների թողարկում, բուկլետների, տեղեկանքների հրապարակում, զանգվածային լրատվության միջոցներով տեղեկատվության փոխանցում.

2) տնտեսավարող սուբյեկտների հետ իրավական ակտերով սահմանված պահանջների վերաբերյալ բացատրական աշխատանքների իրականացում, կոնկրետ հարցերով անվճար խորհրդատվության մատուցում:

2. Տեսչական մարմինը պարտավոր է իր վերահսկողության ոլորտում գործող տնտեսավարող սուբյեկտներին իր ինտերնետային կայքի եւ զանգվածային լրատվության միջոցներով, ինչպես նաեւ հանդիպումների կազմակերպման միջոցով իրազեկել իրենց գործունեությանն առնչվող, տեսչական մարմնի իրավասությանը վերաբերող նոր ընդունված իրավական ակտերի կամ հրապարակված ուղեցույցերի, ինչպես նաեւ դրանցում կատարված փոփոխությունների կամ լրացումների վերաբերյալ:

3. Ինտերնետային կայքի կամ զանգվածային լրատվության միջոցով հրապարակվող հայտարարության մեջ նշվում է համապատասխան իրավական ակտի լրիվ անվանումը եւ դրա պաշտոնական հրապարակման տարին, ամիսը, ամսաթիվը եւ տեղեկագրի անվանումն ու համարը, ինչպես նաեւ ակտի բովանդակությունն ու կիրառման վերաբերյալ մեկնաբանություններ: Նշված իրազեկումը տեսչական մարմինը պարտավոր է իրականացնել` ոչ ուշ, քան այդ ակտերի պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող 10-օրյա ժամկետում:

4. Տեսչական մարմնի վերահսկողության ոլորտում գործող տնտեսավարող սուբյեկտների գործունեությանն առնչվող ուղեցույցերի վերաբերյալ իրազեկումն իրականացվում է տեսչական մարմնի պաշտոնական կայքէջում դրանք հրապարակելու կամ ոլորտում գործող տնտեսավարող սուբյեկտների հետ հանդիպումներ, քննարկումներ անցկացնելու եւ անվճար ձեռնարկներ կամ թերթիկներ տրամադրելու միջոցով:

5. Տեսչական մարմինը մշակում է կանխարգելիչ եւ իրազեկման միջոցառումների տարեկան ծրագիր, որը հաստատում է տեսչական մարմնի կառավարման խորհուրդը:

Հոդված 14. Վերահսկողության, տեղեկատվության փոխանակման եւ կառավարման էլեկտրոնային համակարգը

1. Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի  ենթակայության ներքո ստեղծվում է վերահսկողության միասնական էլեկտրոնային շտեմարան եւ տեղեկատվության փոխանակման համակարգ (այսուհետ՝ էլեկտրոնային տեղեկատվության համակարգ)՝ վերահսկողություն իրականացնող մարմինների միջեւ տեղեկատվության փոխանակման արդյունավետության ապահովման եւ վերհսկողության հետ կապված տեղեկատվությունը տնտեսվարող սուբյեկտների եւ հանրության համար մեկ տեղում հասանելի դարձնելու նպատակով:

2. Էլեկտրոնային տեղեկատվության համակարգը յուրքանչյուր տեսչական մարմնից տեղեկատվություն է պարունակում յուրաքանչյուր տնտեսվարող սուբյեկտի եւ վերահսկողության օբյեկտի վերաբերյալ, դրանց ընդհանուր տվյալները, տեղեկատվություն համապատասխան ռիսկի խմբում ընդգրկված լինելու, պլանավորված եւ անցկացված նախորդ ստուգումների վերաբերյալ, ինչպես նաեւ վերահսկողության հետ կապված այլ տեղեկատվությունը, այդ թվում նաեւ տնտեսվարող սուբյեկտների եւ սպառողների համար նախատեսված այլ տեղեկատվություն: Էլետրոնային տեղեկատվական համկարգում ընդգրկվող տեղեկատվության տեսակները թվարկված են սույն հոդվածի 3-րդ, 4-րդ եւ 5-րդ մասերում:

3. Հանրության համար էլեկտրոնային բաց եւ անվճար հասանելի է հետեւյալ տեղեկատվությունը.

1) Իրականացված վերահսկողության վերաբերյալ ընդունված իրավական ակտերի ցանկը, այդ թվում նաեւ սույն օրենքի 9-րդ հոդվածով նախատեսվածները.

2) Խորհրդատվական նյութեր եւ մեթոդական ուղեցույցներ տնտեսվարող սուբյեկտների համար.

3) Ստուգաթերթերը

4) Ռիսկի չափանիշները

5) Ստուգումների տարեկան ծրագրերը եւ դրանց փոփոխությունները.

6)    Վերահսկողություն իրականացնող մարմինների եւ դրանց պաշտոնատար անձանց կատարողականի եւ գործունեության արդյունավետության ցուցանիշների չափանիշները եւ այդ ցուցանիշների եւ չափանիշների փաստացի գնահատականները.

7) Վերահսկողություն իրականացնող մարմինների ծրագրերն ու հաշվետվությունները.

8) Վերահսկողության իրականացման հետ կապված այլ ընդհանուր հարցեր:

4. Վերահսկվող տնտեսվարող սուբյեկտին հասանելի է դարձվում իր ռիսկի մակարդակի, իր մոտ անցկացված ստուգումների պատմության եւ ծրագրերի եւ նրա հետ կապված այլ տեղեկատվություն, որը պահպանվում է էլեկտրոնային տեղեկատվական համակարգում կամ վերահսկողություն իրականացնող մարնի տեղեկատվական համակարգում:

5. Վերահսկողության հետ կապված տեղեկատվությունը, որն ընդգրկվել է վերահսկողության տեխնիկական կամ կազմակերպական, եւ վերահսկողություն իրականացնող մարմինների միջեւ համագործակցության իրականացման նպատակներով, եւ չի առնչվում տնտեսվարող սուբյեկտի իրավունքներին եւ պարտականություններին, չի կարող բաց լինել հանրության համար: Նշված տեղեկատվության տրամդրումը կարգավորվում է «Տեղեկատվության ազատության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով:

6. Էլեկտրոնային տեղեկատվական համակարգի ստեղծման, օգտագործման եւ վերհսողություն իրականացնող մարմինների միջեւ տեղեկատվության փոխանակման, ինչպես նաեւ հանրությանը տեղեկատվության տրամադրման կարգը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը:

7. Սույն հոդվածով նախատեսված էլեկտրոնային տեղեկատվական համակարգի գործարկումից առաջ վերահսկողություն իրականացնող մարմինները կառավարում են իրենց անձնական տեղեկատվական համակարգերում առկա՝ սույն հոդվածով նախատեսված տեղեկատվությունը եւ հրապարակում են իրենց պաշտոնական կայքէջում:

Հոդված 15. Հաշվետվողականությունը

1. Տեսչական մարմինները տարեկան հաշվետվություններ են ներկայացնում Հայաստանի Հանրապետության Վարչապետին, որոնք քննարկվում են Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից եւ հրապարակվում են տեսչական մարմնի պաշտոնական կայքէջում:

2. Տեսչական մարմինների տարեկան հաշվետվությունները ներառում են հետեւյալ տեղեկատվությունը.

1)  Սույն օրենքի 11-րդ հոդվածում նշված կատարողականի արդյունքների ապահովումը.

2)  Վերահսկողության ոլորտում ռիսկերի առկա իրավիճակի վերլուծությունը.

3) Խորհրդատվական գործունեությունը, տնտեսվարող սուբյեկտների կողմից հաճախ տրվող հարցերի վերհանումը եւ այն իրավական ակտերը, որոնք տալիս են դրանց հստակ պատասխանները.

4)  Կանխարգելիչ գործողությունները եւ այն ռիսկերը, որոնց վերհանմանն են ուղղված եւ որոնք կանխել են դրանք

5)  Ստուգումներ, դրանց քանակը, բնութագրերը, տեւողությունը եւ անցկացված ստուգումների արդյունքները:

6) Վեր հանված՝ տնեսվարող սուբյեկտների կողմիցառավել հաճախ կատարվող օրենսդրության խախտումները կամ շեղումները, դրանց պատճառները եւ տարածվածությունը:  Տնտեսվարող սուբյեկտների եւ դրանց ծառայողների նկատմամբ կիրառված պատասխանատվության միջոցները.

7) Օրենսդրության մեջ փոփոխությունների կատարման առաջարկները՝ օրենսդրական բացերը լրացնելու, ստուգումների արդյունավետությունը բարձրացնելու եւ տնտեսվարող սուբյեկտների համար վարչական եւ վերահսկողական բեռը նվազեցնելու նպատակով:

3. Տեսչական մարմնի տարեկան հաշվետվությունները պետք է արտացոլեն իրավիճակի զարգացումները: Տարեկան հաշվետվության փաստացի տվյալները պետք է համեմատվեն նախորդ երկու տարիների իրավիճակներն արտացոլող տվյալների հետ:

Հոդված 16. Տնտեսվարող սուբյեկտներից եւ հանրությունից բողոքների ստացումը եւ դրանց հետագա ընթացք տալը

1. Հանրության կողմից ներկայացված բողոքները ռիսկերի գնահատման եւ կառավարման կարեւոր աղբյուր են: Տնտեսվարող սուբյեկտների բողոքները տեսչական մարմնի աշխատանքի կարեւոր ցուցանիշներ են: Հանրությունից ստացվող բողոքների ընդունման ընդհանուր կարգը սահմանվում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից, ինչի հիման վրա Խորհուրդը սահմանում է բողոքների ընդունման եւ դրանց հետագա ընթացք տալու կարգը:

2. Հանրության կողմից տնտեսվարող սուբյեկտների վերաբերյալ բողոքների ներկայացումը հիմք չի հանդիսանում ըստ անհրաժեշտության ստուգումների անցկացման համար առանց հետագա դիտարկման Բողոքները վերլուծվում , դիտարկվում  եւ օգատգործվում են ռիսկերի կառավարման համար: Հիմնականումդրանք պետք է ծառայեն համապատասխան տնտեսվարող սուբյեկտի ռիսկայնության գնահատականի փոփոխության համար: Ըստ անհրաժեշտության ստուգուներն անց են կացվում միայն այն դեպքում, երբ սպառնացող վտանգի աստիճանը բարձր է կամ երբ նույն տնտեսվարող սուբյեկտի վերաբերյալ կարճ ժամանակահատվածում ստացվել են բազմաթիվ բողոքներ: Տնտեսվարող սուբյեկտներից ստացված բողոքները օգտագործվում են տեսչական մարմնի որակի ապահովման եւ հաշվետվողականության նպատակներով: Բողոք ներկայացրած տնտեսվարող սուբյեկտների անվանումը չի հրապարակվում՝ հետագա բացասական ազդեցությունից խուսափելու նպտակով: Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը հաստատում է տնտեսվարող սուբյեկտներից բողոքների ստացման, հետագա ընթացքի եւ դրան հետեւելու կարգը:

Հոդված 17. Շահերի բախումը

1. Տեսչական մարմինը պարտավոր է իր գործունեությունը կազմակերպել այնպես, որպեսզի բացառվի շահերի բախումը:

2. Տեսչական մարմնի ծառայողին արգելվում է իրականացնել իր լիազորությունները, բողոքարկման հանձնաժողովի անդամին արգելվում է մասնակցել դիմումի քննարկմանը, երբ.

1)  տեսչական մարմնի ծառայողի կամ բողոքարկման հանձնաժողովի անդամի շահերը հակասում կամ համընկնում են վերահսկվող կամ դիմում ներկայացրած տնտեսավարող սուբյեկտի շահերին,

2) տեսչական մարմնի կամ ստուգման խմբի անդամը եւ վերահսկվող կամ դիմում ներկայացրած տնտեսավարող սուբյեկտը «Հանրային ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով հանդիսանում են փոխկապացված անձինք,

3) առկա են այլ հանգամանքներ, որոնք վկայում են գործի ելքով` տվյալ պաշտոնատար անձի կամ կոլեգիալ կազմի անդամի ուղղակիորեն կամ անուղղակիորեն շահագրգռված լինելու մասին կամ կասկած են հարուցում տվյալ գործի առնչությամբ նրա անաչառության նկատմամբ.

4) առկա են շահերի բախման Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ նախատեսված այլ դեպքեր:

Հոդված 18. Տեսչական մարմինների ֆինանսավորումը

1. Տեսչական մարմնի ֆինանսավորումն իրականացվում է լիազոր մարմնի միջոցով՝ պետական բյուջեով նախատեսված ծախսերի շրջանակում: Տեսչական մարմնի կառուցվածքային եւ տարածքային ստորաբաժանումների ֆինանսավորումն արտացոլվում է բյուջետային հայտում եւ պետական բյուջեում առանձին տողով:
2. Լիազոր մարմնի կազմում գործող տեսչական մարմնի (առանձնացված ստորաբաժանման) բյուջետային հայտի նախագծի նախապատրաստումն իրականացնում է տեսչական մարմինը:

3. Տեսչական մարմնի կողմից կազմված բյուջետային հայտի նախագծի ներկայացվում է խորհրդի հաստատմանը, իսկ խորհրդի կողմից այն հաստատվելուց հետո տեսչական մարմինը բյուջետային հայտը ներկայացնում է լիազոր մարմին՝ միջնաժամկետ ծախսերի ծրագրային եւ բյուջետային հայտում ներառելու համար:

4. Տեսչական մարմնի բյուջետային հայտը նույնությամբ լիազոր մարմինը ներառում է իր միջնաժամկետ ծախսերի ծրագրային եւ բյուջետային հայտում:

5. Տեսչական մարմնի բյուջետային հայտը պետք է պարունակի իր բնականոն գործունեության ապահովման համար անհրաժեշտ բոլոր ծախսերը:

6. Պետական բյուջեում առանձին տողով արտացոլված տեսչական մարմնի կառուցվածքային եւ տարածքային ստորաբաժանումների ֆինանսավորման մեջ փոփոխություններ կամ լրացումներ լիազոր մարմինը կարող է կատարել միայն տեսչական մարմնի կառավարման խորհրդի համաձայնությամբ:

Հոդված 19. Եզրափակիչ եւ անցումային դրույթներ

1. Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը, բացառությամբ 14-րդ հոդվածի, որն ուժի մեջ է մտնում օրենքի հրապարակումից հետո երկու տարի անց (հոդվածի 3-րդ  մասի 7-րդ կետն ուժի մեջ է մտնում օրենքն ուժի մեջ մտնելու պահից):

2. Տեսչական մարմինները ստեղծվում են սույն օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո երեք տարվա ընթացքում:

3.  Սույն հոդվածի երկրորդ մասով սահմանված ժամկետի ավարտից հետո Հայաստանի Հանրապետության նախարարությունների կառավարման ոլորտներում, աշխատակազմերում սույն օրենքի կարգավորման ոլորտում գործող բոլոր տեսչությունները դադարեցնում են իրենց գործունեությունը:

4. Սույն օրենքի հիման վրա համապատասխան բնագավառում տեսչական մարմնի ստեղծումից հետո դադարեցվում է տվյալ բնագավառի քաղաքականությունը մշակող Հայաստանի Հանրապետության կառավարության լիազորած պետական կառավարման մարմնի կազմում գործող տվյալ բնագավառը վերահսկող տեսչության գործունեությունը եւ տվյալ բնագավառում վերահսկողություն իրականացնող այլ մարմին գործել չի կարող:

5. Տեսչական մարմնի ստեղծումից հետո տեսչական մարմնում պաշտոններն զբաղեցվում են «Քաղաքացիական ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով:

6. Սույն օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո ստեղծվող տեսչական մարմինների խորհուրդների առաջին կազմում հասարակական եւ գիտական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների ընտրության համար հայտարարությունը հրապարակում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմը:

7. Սույն օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո ստեղծվում է միջգերատեսչական հանձնաժողով՝ սույն օրենքի կիրարկումն ապահովելու ընթացքին հետեւելու, այդ թվում սույն հոդվածի պահանջների կատարումն ապահովելու նպատակով: Միջգերատեսչական հանձնաժողովի կազմը եւ գործառույթները սահմանվում են Հայաստանի Հանրապետության  վարչապետի կողմից: Միջգերատեսչական հանձնաժողովի վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի որոշումն ընդունվեւոմ է սույն օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո մեկամսյա ժամկետում, իսկ միջգերատեսչական հանձնաժողովը ձեւավորվում է սույն օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո երկամսյա ժամկետում:

8. Սույն օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո վեցամսյա ժամկետում, միջգերատեսչական հանձնաժողովի ներկայացմամբ Հայստանի Հանրապետության կառավարությունը հաստատում է նոր տեսչական համակագին անցնելու ծրագիրը՝ սույն օրենքին համապատասխան: