ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀՀ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ  ԱՐԱ  ԲԱԲԼՈՅԱՆԸ  ԵՎ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ԷԴՈՒԱՐԴ ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎԸ
 
 

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Բարեւ ձեզ, հարգելի պատգամավորներ, խնդրում եմ տեղադրել քարտերը եւ նախապատրաստվել գրանցման: Գրանցում։

Գրանցվել է 81 պատգամավոր։

Մենք հիմա կիրականացնենք վերագրանցում, խնդրում եմ ուշադրություն։ Գրանցում։

Գրանցվել է 88 պատգամավոր։

Հարգելի գործընկերներ, մենք ունենք, բացի դրանից 1 գրություն Արմեն Աշոտյանի կողմից, որը գործուղման մեջ է, տվել է իր վերաբերմունքը գրավոր՝ քվեարկվող նախագծերի վերաբերյալ։ Հարգելի պատգամավորներ, մեզ մնացել է ավարտել ընդհատված նախագիծը եւ քննարկել երկու հարց,  որից անմիջապես հետո երեկ ու այսօր քննարկված  բոլոր հարցերը միասին կդրվեն քվեարկության։ Խնդրում եմ պատգամավորներին մնալ եւ մասնակցել քվեարկություններին։

Հարգելի գործընկերներ, մինչ շարունակելը, ուզում եմ տեղյակ պահեմ, որ այսօր, նոյեմբերի 17-ին, «ԱԺ բաց դռներ» ծրագրի շրջանակներում ՀՀ ԱԺ են այցելել Երեւանի պետական համալսարանի իրավագիտության ֆակուլտետի ուսանողներն ու դասախոսները։ Ողջունենք իրենց։

Ծ Ա Փ Ա Հ Ա Ր ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, շարունակում ենք քննարկել ԱԺ պատգամավորներ Կարեն Ավագյանի եւ Հրայր Թովմասյանի կողմից ներկայացված «ՀՀ քրեական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ Հիմնական զեկուցողին հարց տալու համար ձայնը տրվում է Վահե Էնֆիաջյանին։ Պրն Էնֆիաջյան, խնդրեմ։

Վ.ԷՆՖԻԱՋՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Ավագյան, առհասարակ, մոտեցումները, կարծես թե, այնպիսին են ստացվում, որ ինչ-որ ոլորտային  առանձնահատկություններով տարբերություն եւ խտրականություն ենք դնում, որ բռնարարքն այս կամ այն ոլորտում կարելի է իրականացնել, եւ առողջապահության ոլորտում, բուժհաստատություններում բժիշկների հանդեպ անհնար է իրականացնել։

Այնպիսի տպավորություն է, որ մասնագիտական առանձնացված որոշակի ուշադրություն եւ վերաբերմունք է կարեւորվում այս օրենսդրական նախաձեռնությամբ, այնինչ՝ առհասարակ, ինքնիրավչությունն ինքը համաօրինական է եւ պետք է օրենքի շրջանակներում նայել։ Եվ Քրեական օրենսգրքով շատ հստակ սահմանումը կա բոլոր պատժամիջոցների նմանատիպ դրսեւորումների։ Շնորհակալություն։

Կ.ԱՎԱԳՅԱՆ

-Շատ լավ, շնորհակալ եմ։ Իրականում առանձնացնելու հենց խնդիր կար՝ որպես առանձին սուբյեկտի։ Դուք շատ ճիշտ եք, նման օրենք մենք ունենք նաեւ այլ մասնագիտությունների գծով։ Հիշեցնեմ ուղղակի՝ լրատվամիջոցների նկատմամբ առանձին հոդված կա, 316 հոդված կա, որը գրեթե նույնն է՝ իշխանության ներկայացուցչի նկատմամբ։ Մենք հանձնաժողովում բավականին երկար խոսել ենք եւ փաստացի շատ բաներ նմանեցրել ենք հենց 316 հոդվածին՝ իշխանության ներկայացուցչի հանդեպ որոշակի խոչընդոտներ ստեղծելու հետ կապված, զինծառայողների հետ կապված։

Իսկ ինչ վերաբերում է՝ ինչի՞ բժիշկներին, ինչի՞ ոչ մանկավարժներին կամ այլ մասնագիտություններին, դա էլ բավականին քննարկված հարց է։ Ասեմ ձեզ, որ միայն բժիշկներն են, որ առանձին հոդվածներով պատասխանատվության են ենթարկվում, եթե իրենք իրենց գործունեության ընթացքում որոշակի խնդիրներ են ստեղծել մասնագիտական։ 129-130 հոդվածները հստակ են հենց բժիշկների համար, եւ քանի որ կա պատասխանատվություն, նաեւ որոշակի իրավունքների խնդիր է առաջանում, եւ մենք բժիշկներին հստակ այդ իրավունքը տալիս ենք։

Փաստացի այս օրենքով մենք ոչ թե լուծում ենք ինչ-որ պատժիչ գործողությունների խնդիր, այլ ցույց ենք տալիս  մեր բուժաշխատողներին պետության վերաբերմունքն ընդհանրապես առողջապահության ներկայացուցիչներին։ Եվ սա բացառապես բժիշկների գործը չէ միայն, այսինքն՝ բուժաշխատող մենք համարում ենք նաեւ շտապ օգնության վարորդներին, քույրերին, սանիտարկաներին, ովքեր այդ պահին իրենց մասնագիտական գործունեությունն են իրականացնում, եւ մենք գտնում ենք, որ մասնագիտական գործունեություն իրականացնելիս չպետք է խոչընդոտվի եւ ոչ մեկի կողմից, եւ պատիժը պետք է լինի շատ խիստ։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Պրն Ավագյան, թույլ տվեք արձագանքել, հետո կշարունակեք, որովհետեւ ժամանակն ավարտվել է։ Խնդրեմ, պրն Էնֆիաջյան։

Վ.ԷՆՖԻԱՋՅԱՆ

-Առհասարակ, բնականաբար, բռնություն չպետք է իրականացվի որեւիցե մասնագիտական գործառույթներ իրականացնելիս։ Դուք վիճակագրություն ունե՞ք ՀՀ-ում, թեկուզ վերջին 1 տարվա կտրվածքով՝ բժշկական միջամտությունների արդյունքում մեր երկրի քանի՞ քաղաքացի հաշմանդամություն են ձեռք բերել, մահվան ելքով է հանգուցալուծումը եղել, ծննդատներում քանի՞ մահվան դեպք է արձանագրվել։

Մամուլում պարբերաբար նման դրսեւորումները, նաեւ հրապարակումներ են եղել եւ արդյո՞ք փոխկապակցված են այդ վերջին զարգացումները եւ դեպքերի հետ այս ձեր օրենսդրական նախաձեռնությունը։

Կ.ԱՎԱԳՅԱՆ

-Շատ լավ, շնորհակալություն։ Դուք ճիշտ եք, նման դեպքեր կան, շատ դեպքերում բուժաշխատողները որոշակի սխալներ ունեն իրենց գործունեության ընթացքում, եւ հենց ես դրա մասին խոսեցի, որ գործունեության ընթացքում կոպիտ բժշկական սխալը, անփութությունը, անգրագիտությունը հստակ պատժվում են։ Եվ այն օրինակները, որոնք դուք գիտեք եւ նաեւ մամուլում տեղ են գտել, իրենք համապատասխան ընթացակարգով ամբողջ պրոցեսներն անցնում են օրենքի ողջ խստությամբ։

Իսկ վիճակագրություն, թե բուժաշխատողների մասին քանի՞սն են եղել, հերիք է հիշեցնեմ ձեզ վերջին 2 շաբաթը, որ մեկ շտապօգնության բժշկի, մեկ հիվանդանոցի բժշկի եւս մեկ անգամ բռնության ենթարկեցին։ Անցած շաբաթ ես Հանրային հեռուստաընկերությունում հյուր էի, այնտեղ ներկա էին նաեւ այնպիսի բուժաշխատողներ, ովքեր իրենց գործունեության ընթացքում բռնության էին ենթարկվել։ Այսինքն՝ խնդիրը կա՝ երկուստեք կա, մի կողմից լուծվում էր արդեն գործող օրենքով՝ բժշկական սխալները շատ խիստ պատժվում էին Քրեական օրենքով, մյուս դեպքում՝ մենք բժիշկներին իրավունքներ չէինք տալիս եւ բժիշկները պաշտպանված չէին։

Եվ այս օրենքով մենք, նորից եմ ասում՝ մեր ցանկությունը մեկն է՝ կանխարգելել, հետո նոր պաշտպանել բժիշկներին։ Անգամ շատ երկրներ կան, եթե ժամանակ կա...

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Մյուս հարցին պատասխանելիս կնշեք էդ օրինակը։ Մարինա Մարգարյան, խնդրեմ տիկին Մարգարյան։

Մ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Ավագյան, խնդիրը երկակի է բավականին եւ դժվար լուծելի։ Եկեք արդարացի լինենք, երբեմն բժիշկն էլ կարող է դրդապատճառ հանդիսանալ, որպեսզի պացիենտը կամ բարեկամներն ինչ-որ բռնության դիմեն։

Եվ մյուս կողմից էլ՝ այո, կարող ա լինել եւ՛ հոգեկան խանգարումներով պացիենտ, եւ՛ կարող ա լինել ինչ-որ քրեական տարր, որը բռնության կդիմի, եւ էդ ժամանակ չե՞ք մտածում ապահովել բժիշկներին տեսա, ինչ-որ խցիկներով կամ ձայնագրող ինչ-որ ապարատներով, որպեսզի հետագայում արդարությունը վերականգնվի եւ մեղավորը, իրո՛ք մեղավորը պատժվի։ Դա մեկ հարց։

Եվ հաջորդ հարցը՝ որքանո՞վ ա որոշված 300-500-ապատիկով ավելացնել տուգանքը, ինչո՞վ ա դա պայմանավորված։ Ավելի շուտ՝ էդ տուգանքի չափն ո՞վ է որոշելու՝ դատակա՞ն մարմինները, թեեւ ինչ-որ այլ մարմին։

Կ.ԱՎԱԳՅԱՆ

-Բնականաբար, տուգանքը որոշելու են դատական մարմինները։ Տեսախցիկների հետ կապված, եթե դուք նման նախաձեռնություն կունենանք, ես էլ սիրով կմիանամ, չնայած հիմա շատ բուժհաստատություններում արդեն իսկ օգտագործում են։

Ուղղակի, ձեր հարցից նորից օգտվելով ասեմ, որ սա միայն Հայաստանին բնորոշ բան չէ՝ բժիշկներին խոշտանգելը, բժիշկների աշխատանքներին խոչընդոտելը, բռնության ենթարկելը։ Ամբողջ աշխարհում նման բան կա, եւ պատահական չէ, որ անգամ շարժումներ կան «ստոպ վայլենս դգեթ մեդիքլ վորքերս», էդ առանձին մեծ շարժումներ են, որովհետեւ ժամանակ առ ժամանակ անհանգստացնում է այդ խնդիրն այս կամ այն երկրին։ Եվ գալիս են օրենքներով՝ որոշակի կանխարգելիչ միջոցառումներ կազմակերպել եւ պաշտպանել։

Նորից եմ ասում՝ մեր խնդիրը բացառապես էս դեպքում կանխարգելելն է եւ պաշտպանելն է։ Եթե դրանից դուրս կլինեն, այսպես ասած՝ չակերտավոր տղամարդիկ, ովքեր բժիշկ ծեծելը մեծ տղամարդկություն կհամարեն, պետք է պատժվեն օրենքի ողջ խստությամբ։ Շնորհակալություն։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Խնդրեմ՝ տիկին Մարգարյան։

Մ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Մասնավոր՝ նկատի ունեի շտապօգնության բժիշկներին, քանի որ նրանք են չպաշտպանված, ավելի չպաշտպանված բժիշկներն են։

Միգուցե, եթե մեր նախարարներից ասում են, որ մոտենում են առողջապահությանը՝ որպես ապահովագրությանը, ԱՊԱ-ի ներդրման օրինակով, միգուցե ավտոտեսուչների օրինակով՝ մեր  շտապօգնության բժիշկներն ունենա՞ն  այդ տեսագրող կամ ձայնագրող ապարատները։

Կ.ԱՎԱԳՅԱՆ

-Շատ լավ առաջարկ է, նորից եմ ասում՝ սիրով կմիանամ ձեր առաջարկին։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Ավագյան, հարցերն ավարտվեցին, դուք կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։

Հարակից զեկուցող՝ պետական-իրավական եւ մարդու իրավունքների պաշտպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ, ԱԺ նախագահի տեղակալ Արփինե Հովհաննիսյան։ Խնդրեմ, տիկին Հովհաննիսյան։

Ա.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Շատ հետաքրքիր էր, հատուկ հանձնաժողով ունենք, հարգելի գործընկերներ, բայց պարզաբանեմ։ Պրն Մախմուդյանը սկզբում էր նշանակված զեկուցող, հետո հանձնաժողովում բացակա էր՝ ես եմ փոխարինել նրան եւ ես եմ նշանակվել զեկուցող։ Երեկ, որպես նիստը վարող՝ թղթերում իմ անունն էր մատնանշված, դրա համար, այդուհանդերձ, իրականացնում եմ այդ պարտականությունը։

ԱԺ մեծարգո նախագահ, հարգելի խորհրդարան, հիմնական զեկուցողի կողմից, ավելի ճիշտ՝ հիմնական զեկուցողների կողմից՝ երեկ պրն Թովմասյանի, այսօր պրն Ավագյանի կողմից, ըստ էության, մանրամասն ներկայացվեցին այն դրդապատճառները, որոնք ընկած էին այս նախագծի ներկայացման հիմքում։ Ես իմ դիրքորոշումը հարցի կապակցությամբ ներկայացնեմ, միեւնույն ժամանակ ձեր դատին ներկայացնելով հանձնաժողովում տեղի ունեցած քննարկումների հիմնական առանցքը։

Այդ առանցքը, ըստ էության, հանգում էր նաեւ մեր «Ծառուկյան» խմբակցությունների դաշինքի կողմից, Վահե Էնֆիաջյանի կողմից ներկայացված հարցադրմանը, դրա հիմնական բովանդակությանը, թե ինչո՞վ է պայմանավորված այս կատեգորիային առանձնացնելը։ Հիմնական զեկուցողը, ըստ էության, ասեց, որ...

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Խնդրում եմ ուշադրություն, կներեք տիկին Հովհաննիսյան։ Հարգելի գործընկերներ, խնդրում եմ տվեք հնարավորություն՝ տիկին Հովհաննիսյանը ներկայացնի զեկույցը։

Ա.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Խնդիրն այն է, հարգելի գործընկերներ, որ մենք եւ առհասարակ ոչ միայն ՀՀ Քրեական օրենսգիրքը եւ ոչ միայն մենք, այլ քրեական օրենսգրքեր եւս առանձնացնում են տարբեր կատեգորիաների անձանց, նրանց նկատմամբ, էսպես ասենք՝ գործադրած բռնությունը թե՛ կյանքի համար վտանգավոր եւ թե՛ կյանքի համար ոչ վտանգավոր բռնությունը, կարծես, այս անձանց կողմից իրականացվող հանրային գործառույթն առանձնապես կարեւորելով։ Եթե դուք բռնության տեսակի կամ բռնության առանձնահատկությունների մասին եք հարց ուղղում, որպես այդպիսին, դրանք կարող են եւ չլինել, բայց բանն այն է, թե ինչքանո՞վ է ազդակ ուղարկում խորհրդարանը, մասնավորապես, այս կամ այն կատեգորիային առանձնացնելով՝ նրանց իրականացրած գործառույթով պայմանավորված։

Պրն Ավագյանը շատ ճիշտ նշեց՝ լրագրողների մասնագիտական գործունեության խոչընդոտելը, որը կարող է դրսեւորվել ինչպես մասնագիտական խոչընդոտման եղանակով, օրինակ՝ դիցուք, ձայնագրիչը նրանց  ձեռքից վերցնելով, եւ երկրորդ՝ այն կարող է դրսեւորվել նաեւ բոլորիս համար շատ ավելի, էսպես ասենք՝ միանգամից դիսոցիատիվ դատողության միջոցով առաջացող բռնության միջոցով, որը կարող է չտարբերվել թե՛ բժշկի, թե՛ ուսուցչի, թե՛ սովորական գիտաշխատողի, թե՛ լրագրողի եւ թե՛ օրինակ՝ դատավորի կամ ոստիկանի նկատմամբ։

Էստեղ գլխավոր հարցը հետեւյալն է՝ որքանո՞վ ենք մենք կարեւորում այս կամ այն կատեգորիայի կողմից իրականացվող հանրային գործառույթը, եւ արդյո՞ք համարում ենք, որ այդ կատեգորիայի նկատմամբ իրականացվող բռնությունը պետք է որպես ազդակ ուղարկել եւ նշել մեր հատուկ վերաբերմունքն այդ կատեգորիայի նկատմամբ ցուցաբերվող բռնությանը, ասելով, որ մենք հատկապես դատապարտում ենք այդ անձանց նկատմամբ դրսեւորվող բռնությունը՝ հաշվի առնելով էսպես, որ մեդալի երկու կողմ կա։ Օրինակ՝ բժիշկների դեպքում՝ մի կողմից բժշկական օգնություն իրականացնողի նկատմամբ է բռնություն գործադրվում, երկրորդ կողմից՝ դա կարող է այնպիսի դրսեւորումներ ունենալ սկզբունքորեն, որոնք նաեւ կարող են խոչընդոտել տվյալ բժշկի կողմից այլ անձի նկատմամբ ցուցաբերվող բժշկական օգնության անհետաձգելիությանը։ Ենթադրենք՝ ինքը պիտի օգնություն ցուցաբերի, խոչընդոտում են իրեն, ինքը չի կարողանում մեկ այլ հիվանդի եւս այդ բժշկական օգնությունը ցուցաբերել։

Իրավական տեսանկյունից սա ոչ թե խտրականություն է, այլ իրավական տեսանկյունից սկզբունքորեն սա նշանակում է առանձնացնել այդ կատեգորիայի անձանց՝ կարեւորելով նրանց կողմից իրականացվող գործառույթները, եւ ոչ թե խորանալ նրանց նկատմամբ իրականացվող բռնության կամ սպառնալիքի առանձնահատկությունների մեջ։ Թերեւս, այսքանը։ Հանձնաժողովում հենց այս հարցի կապակցությամբ է հիմնական քննարկումն ընթացել, բայց, չնայած քննարկումների թեժ լինելուն, հանձնաժողովը միաձայն ներկայացրել է դրական եզրակացություն։

Ես եւս հայցում եմ ձեր դրական եզրակացությունը եւ առաջարկում եմ պատեհ պահի այն դնել քվեարկության, իսկ եթե կան հարցեր, սիրով կպատասխանեմ։ Շնորհակալություն։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Տիկին Հովհաննիսյանին հարցերով դիմելու համար խնդրում եմ հերթագրվել։ Հերթագրում։

Սերգեյ Բագրատյան, խնդրեմ։

Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Տիկին Հովհաննիսյան, դուք օգտագործեցիք հանրային գործառույթ եզրույթը, ես օգտագործեմ հանրային վստահություն գործառույթը։

Կարո՞ղ եք պրակտիկայում բերել մեկ-երկու օրինակ, որպեսզի հանրային ընկալման մեջ սա չդիտվի որպես օրենքի ծանրաբեռնում, եւ այդ օրինակները չպատժվեն գործող Քրեական օրենսգրքով։

Ա.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Հարգելի պրն Բագրատյան, բանն այն է, որ եթե դրսեւորվում է Քրեական օրենսգրքով նախատեսված որեւէ արարք, պատասխանատվություն նախատեսված է Քրեական օրենսգրքի այս կամ այն հոդվածով։ Դա կարող է լինել առողջությանը ծանր մարմնական վնասվածք հասցնելը, միջին ծանրության մարմնական վնասվածք հասցնելը, չգիտեմ, սպանության փորձը եւ այլն, արարքներ կգտնվեն, որոնցով կորակվեն։

Հանրային վստահությունը բժիշկների նկատմամբ գալիս է բժշկի իրականացրած խիստ կարեւոր հանրային գործառույթից ելնելով, որը կարող է մի դեպքում պատշաճ իրականացվել եւ նրան շնորհակալ լինեն, երկրորդ դեպքում՝ ոչ պատշաճ իրականացվել, բայց որի համար ինքը կրում է պատասխանատվություն, որը նախատեսված է Քրեական օրենսգրքով, եւ ամենեւին դա չի նշանակում, որ դա պիտի ենթադրի նրա նկատմամբ հաշվեհարդար անձնական տեսանկյունից։ Այդ հոդվածը նախատեսելը, կրկնում եմ՝ կարեւորություն ունի հետեւյալ տեսանկյունից՝ մենք կարեւորում ենք, որ բուժաշխատողի, բժշկի նկատմամբ բռնությունը հանրությունը, խորհրդարանն ազդակ է տալիս, որը կանխարգելիչ գործառույթ է հիմնականում ունենալու, որ մենք դատապարտում ենք այդ անձանց նկատմամբ իրենց մասնագիտական գործառույթներից ելնելով անձնական հաշվեհարդար տեսնելը։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Խնդրեմ, պրն Բագրատյան։

Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Ամենեւին ինձ հասկանալի չի, որ օրինակ՝ տիեզերագնացի նկատմամբ մենք նման օրենք չենք ուզում ընդունենք։ Միգուցե նաեւ գաջեգործի նկատմամբ ընդունենք՝ վաղը պատ շարի, վտանգավոր է, որովհետեւ պատը կարող է փլվել։

Այսինքն, եթե մենք մի օրենսգրքում նշել ենք նման հանցագործություններն ընդհանուր, կարծում եմ՝ տեղին չի մասնավորեցնել, ինչքան էլ որ ցանկանում եք առանձնացնել։ Դա առանձնացման ենթակա ոլորտ չի, հանրային կյանքի բոլոր ոլորտներն էլ կարեւոր են, եւ չի կարելի որեւէ մեկն առանձնացնել դրանք։ Էդ բառը, ինչքան էլ մենք փորձենք բառով, որ «առանձնացում» բառը նշանակում է առանձին դիտարկել, բայց կարող ենք բոլոր հարցերն առանձին դիտարկել։ Ես օրինակ՝ մասնագիտությամբ երկրաբան եմ, երկրաբանի կյանքին կամ առողջությանը, երբ որ վտանգ է սպառնում կամ խոչընդոտում են մեր գործունեությունը, պիտի մի առանձին օրենք էլ դրա համա՞ր ընդունենք։ Շնորհակալություն։

Ա.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Ձեզ էլ շնորհակալություն, պրն Բագրատյան, մի առաջարկով եմ ուզում ձեզ դիմել՝ դրան նախորդելով հռետորական հարց՝ լրագրողի նկատմամբ էլ եք համարու՞մ, որ կարեւոր չի, եկեք լրագրողի մասնագիտական գործունեությանը խոչընդոտելն ուժը կորցրած ճանաչենք։ Դուք հանդես եկել «Քրեական օրենսգրքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենսդրական նախաձեռնությամբ, բոլոր հատուկ կատեգորիաներին ճանաչեք ուժը կորցրած, եւ բոլորին ենթարկենք քրեական պատասխանատվության ընդհանուր դրույթներով։

Վստահ չեմ, որ կողմ կքվեարկեմ, բայց նվազագույնը քննարկմանը կմասնակցեմ՝ խիստ ակտիվ ներկայացնելով փաստարկներ կամ հակափաստարկներ։ Երկրաբան, տիեզերագնաց եւ այլն, սրանք յուրաքանչյուրը գնահատողական կատեգորիաներ են, որոնք մեկի համար կարեւոր են, երկրորդի համար՝ գուցե ոչ այնքան կամ ոչ պակաս կարեւոր, ես գնահատականներ չեմ հնչեցնում։ Քրեական իրավունքի տեսանկյունից, կրկնում եմ՝ կան ընդունված ընդհանուր, համընդհանուր չափանիշներ ոչ միայն ՀՀ-ում, այլեւ այլ երկրներում, որտեղ առանձնացնում են այս կամ այն կատեգորիաները։ Ընդունու՞մ եք դուք դա՝ շատ լավ, չե՞ք ընդունում՝ խնդիր չկա, ձեր քվեարկությամբ կարտահայտեք ձեր դիրքորոշումը։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Արտակ Զեյնալյան, խնդրեմ։

Ա.ԶԵՅՆԱԼՅԱՆ

-Տիկին Հովհաննիսյան, ես հասկանում եմ այս օրենքի ընդունման անհրաժեշտությունը, կարող եմ այն բացատրել եւ պատրաստ եմ ելույթ ունենալ ու հիմնավորել, թե ինչու՞ է անհրաժեշտ այս օրենքի փոփոխությունը, բայց հարցն առաջացել է մեր գործընկերների մոտ եւ նաեւ կարծում եմ՝ այս հարցը հնչեցնելուց հետո, նաեւ դրա պատասխանը հետաքրքրում է, կարծում եմ, լսողներից մեծամասնությանը։

Պետք է կոնկրետ, ճշգրիտ պատասխանել՝ ի՞նչ արժեք է պաշտպանվում այս հոդվածով, այս պատասխանատվությունը նախատեսելով։ Եթե մենք լրագրողի գործունեությունը խոչընդոտելու համար նախատեսում ենք  պատասխանատվություն եւ բժշկի գործունեությանը կամ բուժաշխատողի գործունեությանը խոչընդոտելու համար նախատեսում ենք պատասխանատվություն, պետք է հստակ բացատրվի, որ սրանով պաշտպանվում է այն արժեքը,  ինչ պաշտպանելու համար, ինչ երաշխավորելու համար գործում են բուժաշխատողները եւ լրագրողները՝ խոսքի ազատության իրավունքը, մամուլի ազատության իրավունքը եւ մարդու կյանքն ու առողջությունը։

Սա պետք է կարողանանք մենք բացատրենք մարդկանց, որ հարց չառաջանա՝ ինչու՞ չենք պաշտպանում հովվին կամ ասենք՝ հացթուխին եւ այլն։ Խնդրեմ։

Ա.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Հարգելի պրն Զեյնալյան, դուք ձեր հարցադրման մեջ որոշակի առումով նշեցիք այդ արժեքները, ես իմ  հիմնական ելույթի ժամանակ եւս այդ արժեքները կարեւորեցի,  մասնավորապես նշելով, որ օրինակ բժիշկների ու բուժաշխատողների դեպքում չափազանց կարեւոր նշանակություն ունի, որ ոչ միայն  պաշտպանում ենք հենց իրենց կյանքն ու առողջությունը կամ իրենց կողմից իրականացվող գործունեությունը, այլ նաեւ այն կյանքն ու առողջությունը, որին ուղղված է կամ որի փրկելուն կամ որի առողջությանը վերականգնելուն ուղղված է հենց իր՝ տվյալ բժշկի գործունեությունը։

Այսինքն՝ կյանքն ու առողջությունը, որոնք դրված են տվյալ դեպքում արդեն պացիենտի տեսանկյունից, երբ որ խոչընդոտվում է բժշկի գործունեությունը եւ նա չի կարողանում պատշաճ օգնություն ցուցաբերել պացիենտին նրա  կյանքի կամ առողջության տեսանկյունից։ Ես արժեքային տեսանկյունից հենց սա ի նկատի ունեմ, երբ որ իմ հիմնական ելույթում նշում էի, այսինքն՝ արժեքը կյանքը կամ առողջությունն է եւ ոչ թե պարզապես ասելով՝ այ, բժիշկները շատ կարեւոր են, եկեք իրենց առանձնացնենք, իսկ օրինակ՝ գիտե՞ք, երկրաբաններն այդքան էք կարեւոր չեն կամ նրանց կողմից իրականացվող գիտական ուսումնասիրությունները ոչ այնքան կարեւոր են, եւ դրա համար եկեք մենք իրենց չպաշտպանենք։ Թերեւս, սա։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Տիկին Հովհաննիսյան, դուք կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։ Հարգելի գործընկերներ, մտքերի փոխանակության համար խնդրում եմ գրանցվել։

Գեւորգ Պետրոսյան, խնդրեմ։

Գ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի նախագահող, հարգարժան գործընկերներ, խնդիրը քննարկվել է պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովում, եւ ես հիմա պետք է կրկնեմ այն, ինչ ասել եմ հանձնաժողովում։

Առաջարկվող իրավադրույթը խոցելի է իրավական որոշակիության տեսանկյունից եւ հավանականությունը շատ մեծ է, որ ընդունվելու դեպքում կամ ընդհանրապես չի կիրառվի կամ չարաշահումների տեղիք կտա, որովհետեւ մինչեւ այս պահը, ես այդպես էլ չլսեցի մի կոնկրետ դրսեւորում արարքի, որը կարող է որակվել որպես խոչընդոտել։

Ուզում եմ նաեւ հարգարժան գործընկերներիս ուշադրությունը հրավիրել այն փաստին, որ մենք սովորություն ունենք տարբեր իրավական նորմեր, տարբեր իրավական ակտեր ներմուծելիս հղում անել տարբեր երկրների օրենսդրությանը։ Ես այս կապակցությամբ փորձեցի ուսումնասիրել հետխորհրդային երկրների, որոշ երկրների օրենսդրություն եւ մասնավորապես՝ նման իրավադրույթ չկա ո՛չ Վրաստանի, ո՛չ Ուկրաինայի,  ո՛չ ՌԴ-ի, ո՛չ Ղրղըզստանի օրենսգրքերում։ Ավելին ասեմ՝ ի զարմանս ինձ, այդ դրույթը նախատեսված չէ ՀՀ ապագա Քրեական օրենսգրքի նախագծում, որը հիմա պաշտոնական շրջանառության մեջ ա գտնվում։ Բա, եթե էս իրավադրույթի ներմուծման անհրաժեշտությունն էդպես բարձր էր, ի՞նչն ա պատճառը, որ ապագա Քրեական օրենսգիրքը, որը պետք է այդ հարաբերությունները կարգավորի ամբողջական ձեւով, այսինքն՝ քրեաիրավաբանական հարաբերություններ կարգավորող ամբողջական օրենսգիրքն է, նորմատիվ ակտն է, դրանում բացակայում ա։

Պնդում եմ, որ նորմը խոցելի է իրավական որոշակի տեսանկյունից եւ չի կարող ծառայել իր նպատակին, առավել եւս այն դրսեւորումները, որոնք հարգարժան գործընկերները մատնանշել են, արդեն իսկ դրանց համար գործող Քրեական օրենսգիրքը նախատեսում է պատասխանատվություն, մասնավորապես՝ ծեծի, խոշտանգման, սպառնալիքի, ֆիզիկական, հոգեկան ուժեղ տառապանքի, միջին ծանրության մարմնական վնաս հասցնելու, ծանր մարմնական վնաս հասցնելու եւ, ի վերջո՝ սպանության համար, Եվ կարիք չկա Քրեական օրենսգիրքը ծանրաբեռնել ավելորդ իրավանորմերով։ Շնորհակալություն։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Նաիրա Զոհրաբյան, խնդրեմ։

Ն.ԶՈՀՐԱԲՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, պարզ է, որ էս դահլիճում չկա մեկը, որ կողմ լինի բռնության, անկախ դրանից դա ում հանդեպ է կիրառվում՝ բժշկի, տաքսիստի, լրագրողի, հանքափորի, թե՞ երկրաբանի։ Դուք ունեք վիճակագրություն, ես ունեմ, թե օրինակ՝ տաքսիստների հանդեպ ինչպիսի բռնություն է իրականացվում։ Մենք, բնականաբար, դատապարտում ենք ցանկացած բռնություն, ինչն արդեն Քրեական օրենսգրքով նախատեսում է հստակ պատժամիջոց։ Եվ որպես նախկին լրագրող, այո, ես օգտվելու եմ իմ իրավունքից որպես պատգամավոր եւ առաջարկելու եմ Քրեական օրենսգրքում հատուկ լրագրողների գործունեությանը խոչընդոտելու շատ ավելի խստացված իրավական կարգավորում։

Կրկնում եմ՝ մենք կողմ ենք, որպեսզի Քրեական օրենսգիրքն իր ողջ ծավալով գործի բռնություն իրականացնողի հանդեպ, բայց էդ դեպքում ի՞նչ ասել էն բժշկին, որը մահամերձ հիվանդի կողքին կանգնած ասում ա՝ ես ադրենալին չունեմ, որ նրան սիմուլացիա անեմ, գնացեք ապտեկայից առեք։ Եկեք տարբերակենք, ես կոչ  չեմ անում բռնության, բայց ես ուզում եմ ասել, որ Քրեական օրենսգիրքը խնդիրը կարգավորում է, եւ առանձին մասնագիտություններով տարբերակել բժիշկ, ուսուցիչ, լրագրող, ես գտնում եմ՝ նայեք համաշխարհային վիճակագրությունը, էսօր առավել խոցելի վիճակում են հենց բռնարարքների հանդեպ, բռնությունը միայն ծեծը չէ, լրագրողները։ Եվ եթե մենք դնում ենք տարբերակումներ, ուրեմն եկեք Քրեական օրենսգիրքը շատ ավելի ծանրաբեռնենք եւ բոլոր մասնագիտությունների գծով գրենք՝ չի կարելի բռնություն գործադրել տաքսիստի հանդեպ, չի կարելի բռնություն գործադրել ուսուցչի հանդեպ։

Ուսուցիչների հանդեպ քանի՞ բռնություն է եղել, տիկին Մուրադյան, դուք ինքներդ կասեք՝ դպրոցներում ուսուցիչների հանդեպ։ Հիմա էդ տարբերակումը մեզ համար հասկանալի չէ։ Դեմ ենք բռնության, Քրեական օրենսգիրքը հստակ էդ հարցի լուծումը տալիս է, եւ ծանրաբեռնել Քրեական օրենսգիրքը նոր իրավական կարգավորումներով, մեզ համար...

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Արտակ Զեյնալյան։

Ա.ԶԵՅՆԱԼՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, Քրեական օրենսգրքով արգելված է ծեծելը, խոշտանգելը, բռնություն գործադրելը տարբեր դրա համադրություններով։ Եվ, եթե բժշկի նկատմամբ բռնություն է գործադրվել, ապա դրա համար պետք է անձը ենթարկվի պատասխանատվության, ասենք՝ ծեծի հոդվածով։

Այս փոփոխությունը, որը նախատեսվում է, ոչ միայն ուղղակի բժշկին պաշտպանելն է, այլ պաշտպանելն է այն արժեքը, ինչը պաշտպանում է բժիշկը։ Եթե լրագրողի մասնագիտական գործունեությանը խոչընդոտելու համար նախատեսված է պատասխանատվություն, դա կոչված է երաշխավորելու մամուլի ազատությունը, խոսքի ազատությունը։ Ես օրինակ բերեմ՝ եթե բժշկին խոչընդոտելը՝ նա չի կարողացել օգնություն ցուցաբերել հիվանդին, այս հոդվածն է կիրառելի, սակայն եթե մարդն ուզում է վրեժխնդիր լինել իր հարազատի կորստի համար, բժշկին ենթարկում է բռնության, սրա համար պիտի ենթարկվի պատասխանատվության ծեծի համար։ Սրանք պետք է տարբերակել իրարից։ Ի՞նչ արժեք է պաշտպանվում այս հոդվածով՝ կյանքի իրավունքը, առողջության իրավունքը, ինչպես որ լրագրողի մասնագիտական գործունեությանը խոչընդոտելու համար պատասխանատվություն նախատեսելը պաշտպանում է մամուլի ազատությունը։

Սրանք տարբեր բաներ են, հարգելի գործընկերներ, դրա համար է, որ չենք նախատեսում առանձին պատասխանատվություն, ասենք՝ մատուցողի գործունեությանը խոչընդոտելու համար, տաքսիստի գործունեությունը խոչընդոտելու համար։ Ընդամենն  այն արժեքներն են պաշտպանվում, ինչը պիտի պաշտպանի բժիշկը։ Ես կրկնում եմ՝ մարդու մահից հետո բժշկին ծեծի ենթարկելու համար այս հոդվածով չի, որ ենթարկվելու է պատասխանատվության ծեծողը, այլ հոդված է նախատեսվելու սրա համար, սա միայն խոչընդոտելու համար է նախատեսում պատասխանատվություն։

Քննարկումն այլ ուղղությամբ գնաց եւ կարծում եմ՝ դրանից չի շահում օրենքը եւ դրա իրավակիրառական պրակտիկան։ Ուստի կխնդրեմ այս կապակցությամբ ելույթ ունենալ արդեն, իհարկե գուցե միայն պետաիրավական հանձնաժողովի նախագահը կամ այս կապակցությամբ պետք են ելույթներ բացատրելու համար հանրությանը եւ մեր գործընկերները, ովքեր իրավաբան չեն, գուցե կարողանան հասկանալ, ճշգրիտ որոշում կայացնեն ու քվեարկեն։ Շնորհակալություն։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ռուստամ Մախմուդյան, խնդրեմ։

Լ.ՄԱԽՄՈՒԴՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ ԱԺ մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, անկեղծ ասած՝ այս նախագծի քննարկմանը հանձնաժողովում ներկա չեմ գտնվել եւ այդ պատճառով առիթից օգտվելով, ես կուզենայի իմ նկատառումները ներկայացնել։

Ես կարծում եմ՝ այս նախագիծը ներկա պահին եւ այս տեսքով ԱԺ բերելը, կարծում եմ՝ ժամանակավրեպ է, որովհետեւ ինքն ունի մի քանի հարցերի պատասխանների անհրաժեշտություն։ Առաջին նկատառումը, որը որ կա, ուրեմն Քրեական օրենսգրքի 1301 հոդվածը, որը ներառված է անձի կյանքի եւ առողջության դեմ ուղղված հանցագործություններ գլխում, հարգելի գործընկերներ, ես կարծում եմ՝ այդքան էլ դա այդպես չէ, որ եթե շտապ օգնության վարորդի ճանապարհը փակում են եւ դրանով խոչընդոտում, դա կդիտվի  անձի կյանքի եւ առողջության դեմ ուղղված հանցագործություն, սա մեկ։

Երկրորդը՝ անընդհատ խոսում եք լրագրողների մասնագիտական գործունեության նկատմամբ, այո, եթե մենք ունենանք վիճակագրական համեմատական վերլուծություն, որ տարեկան դիցուք՝ 50 լրագրողների եւ 48 բժիշկների նկատմամբ է բռնություն կիրառվում, միանշանակ ես իմ կարծիքը կարտահայտեի եւ կասեի՝ իրականում արդարացի՞ է, եթե լրագրողների նկատմամբ բռնության նման ծավալ ունեք, ապա պիտի բժիշկների նկատմամբ էլ հատուկ  հանցակազմ նախատեսենք։ Եթե ունեք, պրն Ավագյան, ուրեմն լավ կլիներ, որ մեզ ներկայացվեր, որ մենք հասկանայինք՝ մոտավորապես որքան է, որովհետեւ անընդհատ խոսվում է, որ բժիշկների նկատմամբ բռնության վիճակագրական տվյալներն այդքան էլ չեն։

Եվ, վերջապես, մի կարեւոր հանգամանք՝ Քրեական օրենսգրքի 119-րդ հոդվածն ասում է՝ ֆիզիկական կամ ցավ կամ հոգեկան ուժեղ տառապանք պատճառելը, եթե դա կապված է իր ծառայողական պարտականությունների հետ։ 112, 113-րդ հոդվածներն ասում են՝ բռնություն իր ծառայողական գործունեության կամ հասարակական պարտքի կատարման հետ։ Սրանք հանցակազմի այն ծանրացնող հանգամանքներն են, որոնց առկայության պայմաններում համապատասխան պատասխանատվության միջոցները կարող են խստացվել։ Այս ամենով հանդերձ, ես կարծում եմ՝ այս նախագիծն ԱԺ բերելը ժամանակավրեպ է...

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Շնորհակալություն, պրն Մախմուդյան։ Հարգելի գործընկերներ, այժմ արտահերթ ելույթի համար ձայնը տրվում է ԱԺ նախագահ պրն Արա Բաբլոյանին։ Համեցեք, պրն Բաբլոյան։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, ճիշտն ասած, երեւի թե ելույթ չունենայի, քանի որ հիմնական զեկուցողը բավականին հստակ ներկայացրեց ամբողջ գաղափարը, թե ինչու՞ է ներկայացվել նախագիծը եւ ի՞նչ ենք մենք հետապնդում։ Բայց ցավալի է, ես շատ տխուր եմ, որ ունեմ գործընկերներ, որոնք կարող են բժշկի գործունեությունը համեմատել պատշարի՝ էն պարագայում, երբ որ բժշկի մոտ մարդիկ գնալիս, նրանք միշտ էլ դժվար եւ հոգեբանական ծանր վիճակում են լինում։ Եվ հասկանալի է, որ կարող է նույնիսկ չափից դուրս գալ շատ անգամ, բայց չի նշանակում, որ կարելի է բժշկին կամ բուժաշխատողին ծեծի ենթարկել միայն այն պատճառով, որ այս կամ այն բժշկական հաստատությունը, որը պետք է այդ բժշկին ուղարկեր կանչի շտապօգնության, այդ պահին մեքենան զբաղված է եղել, ասենք՝ ուրիշ մի հիվանդի կանչով։

Եվ երբ որ բժշկին ծեծել են եւ մահացել է բժիշկը, դրանից հետո արդյոք ո՞վ է զբաղվել այդ հիվանդով, որի համար կանչ էին տվել։ Դու մոռացե՞լ եք, որ մենք ունեցանք այդ դեպքը Գյումրիում, երբ որ բժշկին ծեծի ենթարկեցին, որովհետեւ կանչը, երեւի թե, 5 րոպե ուշացել էր։ Արդյո՞ք բժիշկն էր մեղավոր, եթե նույնիսկ բժիշկն ունի իր մեղավորությունը, օրենքը հստակ դրան կարգավորում է տալիս։

Այստեղ այո, խոսքը վերաբերում է հետեւյալին՝ երբ որ մենք առանձնացնում ենք այս կամ այն մասնագիտությունները, մենք նրանց ոչ թե տալիս ենք արտոնություններ, որ մենք ուզում ենք, որ բուժաշխատողն արտոնյալ լինի, ո՛չ, բուժաշխատողն աշխատում է ծանր պայմաններում, ծանր իրավիճակում։ Երբ որ մարդիկ իրեն մոտ գալիս են արդեն նյարդայնացած, երբ որ ինքը պետք է այդ պահին կարճ ժամանակահատվածում որոշում ընդունի, որպեսզի այնպիսի բուժում իրականացնի, որպեսզի մարդու կյանքը փրկեն։ Այդ պահին, երբ որ նրան խանգարում են, այդ պահին, երբ որ բռնանում են, միանշանակ նրան թույլ չեն տալիս, որ ինքը զբաղվի իրեն պացիենտով։

Ինչպե՞ս մենք կարող ենք համեմատել պաշարի կամ տիեզերագնացի հետ։ Ինչպե՞ս մենք կարող ենք... ներողություն, ես չէի ընդհատում ձեզ ձեր ելույթի ժամանակ ու զարմանում եմ, որ ունեն նման մոտեցումներ մեր երկրում։ Դուք կարող եք ձեր որոշումն ընդունել Ազգային ժողով, որովհետեւ ես չեմ կարող ուղղակիորեն միջամտել, բոլորիս իրավունքները հավասար են, բայց խնդրում եմ ճիշտ գնահատենք այս կամ այն մասնագետի անելիքն ու կարգավիճակը։ Շնորհակալություն։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Շնորհակալություն, պրն Բաբլոյան։ Հարգելի գործընկերներ, անցնում ենք եզրափակիչ ելույթներին։ Հարակից զեկուցող՝ պետական-իրավական եւ մարդու իրավունքների պաշտպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի անունից հանդես կգա ԱԺ նախագահի տեղակալ տիկին Արփինե Հովհաննիսյանը։

Համեցեք , հարգելի տիկին Հովհաննիսյան։

Ա.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, նախեւառաջ, Աստված բոլորիդ եւ բոլորիդ բարեկամներին առողջություն տա, որպեսզի բժիշկների հետ հնարավորինս քիչ առնչվեք։ Ես չեմ կարող չերկրորդել պրն Արտակ Զեյնալյանին։

Մենք խոսում ենք իրականում այն արժեքի մասին, որը պաշտպանում է բժիշկը՝ կյանքը կամ առողջությունը։ Կա՞ այս դահլիճում ինչ-որ մեկը, որ եթե դրա անհրաժեշտությունը լինում է, ինքն ինչ-որ քննարկում է բժշկի հանրային գործառույթը որեւէ այլ սուբյեկտի գործառույթի հետ, կա՞, կարծում եմ՝ ոչ։

Հիմա, հարգելի գործընկերներ, չեմ անդրադառնա իմ գործընկերոջը ՀՀԿ-ից, կարծում եմ՝ հնարավորություն կունենա այլ ձեւաչափերով, ներկուսակցական քննարկման ձեւաչափում  հայտնելու իր տեսակետը։ Իսկ ինչ վերաբերում է մյուս տեսակետներին, հարգելի գործընկերներ, օրինակ, որ ասում եք՝ հանդես եք գալու նախաձեռնությամբ լրագրողների մասնագիտական գործունեությանը խոչընդոտելու համար պատասխանատվությունը բարձրացնելու համար, ես դա հասկանում եմ, որովհետեւ կարեւորում եք նրանց իրականացրած մասնագիտական գործունեությունը եւ նրանց նկատմամբ կիրառվող բռնությունը։

Հարգելի գործընկերներ, մենք ունենք Քրեական օրենսգիրք, ի դեպ, այս դահլիճը քվեարկել է կողմ այդ փոփոխություններին... ներողություն, եթե թույլ տաք, հարգելի գործընկերներ, 332.1, 332.2 եւ 332.3՝ մարդու իրավունքների պաշտպանի լիազորությունների իրականացմանը խոչընդոտելը, փաստաբանի կամ նոտարի լիազորությունների իրականացմանը խոչընդոտելը կամ կապված լիազորությունների իրականացման հետ սպառնալը, նոտարի գործունեությանը միջամտելը եւ էսպես շարունակ։ Հարգելի գործընկերներ, Քրեական օրենսգրքում կան հոդվածներ, որտեղ նրանց հանրային գործառույթի հետ կապված առանձնացվել է նրանց նկատմամբ որոշակի բռնությունը կամ խոչընդոտելը նրանց գործունեությանը։ Ո՞նց է առանձնացվել՝ հարց է ծագում, շատ պարզ։

Քրեական օրենսգրքի 118-րդ հոդվածը, որը պատասխանատվություն է նախատեսում օրինակ՝ ծեծի համար, նշված է՝ պատժվում է տուգանքով նվազագույն աշխատավարձի 100-ապատիկի չափով, մինչդեռ այս նույն հոդվածներում կա նույն լրագրողների մասնագիտական գործունեության դեպքում 200-400-ապատիկի չափով կամ կալանքով՝ 1-3 ամիս ժամկետով։ Պատասխանատվությունն ավելի բարձր է՝ կարեւորելով այս անձանց իրականացրած մասնագիտական գործունեությունը։

Եվս մեկ անգամ, հարգելի գործընկերներ, բոլորիս առողջություն, եւ կոչ եմ անում քվեարկել այս նախագծի օգտին։ Շնորհակալություն։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Պրն Ավագյան, դուք ցանկություն ունե՞ք...

Կ.ԱՎԱԳՅԱՆ

-Շնորհակալություն այսքան մանրամասն քննարկելու համար։ Իմ կարծիքով, երբ որ մենք նախաձեռնում էինք այս օրենքը, մտքներովս էլ չէր անցնի, որ կլինեն մարդիկ, ովքեր բժշկի աշխատանքը կհամեմատեն այլ մասնագիտությունների հետ, գոնե այն պարզ պատճառով, որ ցանկացած տեղ, որ ցավում է, առաջին հերթին իրենք բժիշկների են փորձում գտնել։

Կոնկրետ հարցերի հետ կապված ասեմ, որ ինչի՞ շրջանառության մեջ դրված Քրեական օրենսգրքի նախագծում չկան այս հոդվածները, որովհետեւ նա ավելի շուտ էր շրջանառության մեջ դրվել, քան մենք ենք այս օրենքի նախագծով հանդես եկել։

Ինչ վերաբերվում է շտապ օգնության մեքենային, հարգելի գործընկեր, իրականում երրորդ անձի առողջության հետ կապված խնդիրն այս օրենքով նույնպես մենք նախատեսել ենք։ Եվ մենք ուզում ենք նաեւ առաջ անցնենք, պրն Թովմասյանի հետ քննարկել ենք՝ «Վարչական իրավախախտումների մասին» օրենքում հստակ խստացում ենք ուզում նախատեսել, եթե դուք համաձայն եք՝ շտապ օգնության մեքենային խոչընդոտելն այսօր համապատասխան օրենքով դա մոտավորապես 20 հազար դրամով է տուգանվում, մենք ուզում ենք դա ավելի մեծացնենք, որովհետեւ տեսնում ենք դեպքեր, երբ որ մեքենան ուղղակի չի կարող շարժվի տարբեր խցանումների պատճառով։

Ուղղակի, երբ որ մենք շատ դեպքերում օրինակ ենք բերում եվրոպական երկրները, երբ որ տեսնում ենք շտապ օգնության մեքենային ինչպե՞ս են ճանապարհ տալիս, դա ոչ թե բարի կամքի դրսեւորում է, այլ դա խիստ օրենքներն են։ Ես կողմ եմ այս խստացումներին, շնորհակալություն եմ հայտնում բոլոր այս հարցադրումների եւ առաջարկների համար, շնորհակալություն նաեւ այն մարդկանց, ովքեր պաշտպանում են, առողջություն այն մարդկանց, ովքեր մտածում են, որ բժշկի աշխատանքը հավասար է այլ մասնագիտությունների աշխատանքներին։

Խնդրում եմ պատեհ պահի դնել քվեարկության։ Շնորհակալություն։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, հաշվի առնելով, որ մենք պետք է նախագծերը քննարկելուց հետո միանգամից դնենք քվեարկության, ես առաջարկում եմ, եթե դեմ չեք՝ մենք քվեարկությամբ հաստատենք, որպեսզի աշխատենք առանց ընդմիջման, ունենանք հնարավորություն ավելի շուտ ավարտելու, քանի որ ունենք ընդամենը երկու նախագիծ։

Քվեարկության է դրվում առաջարկը՝ աշխատել առանց ընդմիջման, մինչեւ ավարտելը երկու նախագծերի քննարկումը։ Քվեարկություն։

Որոշումն ընդունվեց միաձայն, շնորհակալություն։

Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք կառավարության կողմից ներկայացված «Հարկային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» եւ «Մաքսային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքների նախագծի փաթեթը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ Հիմնական զեկուցող՝ կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահի տեղակալ Վախթանգ Միրումյան։

Խնդրեմ, պրն Միրումյան։

Վ.ՄԻՐՈՒՄՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ ԱԺ մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, ձեր քննարկմանն է ներկայացվում «Հարկային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» եւ «Մաքսային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքների նախագծերը։ Այս երկու նախագծերով առաջարկվում է մեկ միեւնույն փոփոխությունն այս երկու օրենքներում, որը վերաբերվում է հարկային մարմնի եւ մաքսային մարմնի նյութական խրախուսման եւ զարգացման ֆոնդի միջոցներին։

Խնդիրը կայանում է նրանում, որ այս երկու օրենքներով սահմանված են ֆոնդի ծախսման միջոցները, որտեղ ֆոնդի տնտեսված միջոցների ծախսման ուղղություններ նախատեսված չեն, եւ առաջարկվում է լրացում կատարել այս օրենքներով՝ նախատեսելով, որ համակարգի նյութական խրախուսման եւ զարգացման ֆոնդի տնտեսված միջոցները ՀՀ կառավարության որոշմամբ կարող են ուղղվել ՀՀ կառավարության պահուստային ֆոնդ։ Այսինքն՝ առաջարկվում է նախատեսել այդ հնարավորությունը։ Շնորհակալություն։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, պրն Միրումյանին հարցերով դիմելու համար խնդրում եմ հերթագրվել։

Խոսրով Հարությունյան, խնդրեմ։

Խ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Պրն Միրումյան, թեպետ ես քիչ հետո հանդես եմ գալու հարակից զեկույցով, այդուհանդերձ, լսարանի համար ավելի ընկալելի դարձնենք։ Մոտավորապես օրինակ, ձեր կարծիքով, այս անցած տարիների փորձն ի՞նչ է ցույց տալիս, խնայողությունների ի՞նչ ծավալի մասին  կարող է խոսք գնալ։

Վ.ՄԻՐՈՒՄՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Խնայողությունների ծավալը վերջին տարում կազմել է ընդհանուր ֆոնդի շուրջ 20-30%-ը, որը կազմում է շուրջ 1,5 մլրդ դրամ։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Ավարտեցի՞ք, պրն Միրումյան... Դուք ուզու՞մ եք արձագանքեք, պրն Հարությունյան... շնորհակալություն։ Պրն Միրումյան, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։

Հարակից զեկուցող՝ տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ պրն Խոսրով Հարությունյան, խնդրեմ։

Խ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, ես հիմնական զեկուցողի խոսքին առանձնապես ավելացնելու բան չունեմ։ Հանձնաժողովում մենք նույնիսկ մանրամասն ենք քննարկել, նախնական քննարկում էլ է եղել աշխատանքային այն առումով, որ քննարկվում էին նաեւ այդ առաջարկվող կարգավորման նույնիսկ մեխանիզմները՝ ինչպես իրականում դա պետք է արվի։

Մեծ իմաստով, ես կարծում եմ՝ սա ողջունելի քայլ է, որովհետեւ ես ինքս միշտ դեմ եմ եղել բյուջետային ֆոնդերին, միշտ դեմ եմ եղել։ Բայց հիմա, եթե կա արտաբյուջետային ֆոնդ եւ տարվա ընթացքում կամ տարեվերջի արդյունքներով կան չօգտագործվող միջոցներ, ապա ինչու՞ դա չօգտագործվի կառավարության կողմից անհրաժեշտ նշանակության համար։ Այդ իսկ պատճառով հանձնաժողովը միաձայն կողմ է քվեարկել, որպեսզի հարկային, մաքսային ծառայությունների արտաբյուջետային ֆոնդերի չօգտագործված հատվածները կառավարությունն իրավունք ունենա, հնարավորություն ունենա ներգրավել կառավարության պահուստային ֆոնդում։

Ես կարծում եմ՝ դա շատ օգտակար քայլ է, եւ նույնիսկ ծավալը, տվյալ դեպքում ավելի շատ մոտեցումն է կարեւոր, քան ենթադրենք, թե ի՞նչ գումարների մասին է խոսքը գնում։ Կառավարությունն այս օրենքի նախագծի ընդունումից հետո հնարավորություն է ստանում տարվա կտրվածքով առաջացած տնտեսումները՝ այս երկու արտաբյուջետային ֆոնդերի, ուղղել կառավարության պահուստային ֆոնդ եւ հետեւաբար՝ օգտագործել չկանխատեսված կամ չնախատեսված միջոցառումներ իրականացնելու համար։

Թերեւս, այսքանը, մենք միաձայն աջակցել ենք, կողմ ենք քվեարկել եւ առաջարկում ենք ԱԺ-ին հավանություն տալ 1-ին ընթերցմամբ օրենքի նախագիծն ընդունելու համար։ Շնորհակալ եմ։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Հարությունյան։ Պրն Հարությունյանին հարցերով դիմելու համար խնդրում եմ հերթագրվել։

Վարդան Բոստանջյան, խնդրեմ։

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Հարությունյան, փոքր-ինչ զարմանում եմ, որ դուք միաձայն կողմ եք եղել այսպիսի օրինագծին, որովհետեւ ես հիշում եմ՝ երկար տարիներ շարունակ մենք ասում ենք, որ արտաբյուջետային ֆոնդ պետք ա չլինի։

Հիմա առաջին հերթին ես կուզենայի պատկերացնել, թե ինչպե՞ս է ձեւավորվում էդ ֆոնդը՝ մի կողմից, հետո էլ ինչպե՞ս է ստացվում, որ տնտեսում է լինում, իսկ տնտեսում լինելուց հետո, մեզ ապակողմնորոշելու համար հիմա ասում եք՝ լավություն ենք անում, կառավարության պահուստային ֆոնդ ենք ուղարկում։ Եվ այսպես, եւ այնպես ես ընդհանրապես կողմ չեմ արտաբյուջետային ֆոնդին, եւ ինչպես բոլոր, երեւի թե, մտածող մարդիկ։ Էս պարագայում օրինագիծը, այդուհանդերձ, ի՞նչ է տալիս մեզ։

Հետո բյուջեն հասկանում եմ, մի կատեգորիա է, մի հասկացություն է, համաձայն որի մենք պարզապես ցանկացած տեղամասի զարգացման համար կարող ենք առանձնացնել փող, ինչի՞ ենք էդ փողերը թաքցնում, պահում, ասում՝ սա մեր փողն է։ Բյուջեն էդպիսի բան չի ընդունում։

Խ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Պրն Բոստանջյան, ես իմ խոսքում ասեցի՝ ես ինքս միշտ դեմ եմ եղել արտաբյուջետային ֆոնդերին, բայց այդ ֆոնդերի վերաբերյալ մեր բյուջետային օրենսդրության մեջ այլեւս ընդունված է։ Մենք հիմա չենք քննարկում՝ ունենա՞նք մենք արտաբյուջետային ֆոնդ, թե՞ ոչ։ Ես այդ հարցի վերաբերյալ իմ կարծիքը հրապարակավ ասեցի։

Հիմա մենք այլ բան ենք քննարկում, ուզու՞մ եք այս օրենքի նախագիծը չընդունենք, դրանից այս երկու մարմինների արտաբյուջետային ֆոնդը չի վերանալու։ Հետեւաբար՝ խոսքն այլ բանի մասին է, եթե կա հնարավորություն, ինչ-ինչ պատճառներով տարվա ընթացքում այդ գումարները չեն օգտագործվել, ապա չօգտագործե՞նք այդ որպես ազատ միջոց, կառավարությանը հնարավորություն չտա՞նք տնօրինի, թե՞ թողնենք էլի մաքսայինի ու հարկայինի տնօրինության տակ։ Ես ասում եմ ոչ, ճիշտ է՝ միաձայն կողմ ենք քվեարկել, որպեսզի այդ գումարները, հնարավորություն տանք կառավարությանն այդ գումարներն ուղղի իր, ընդ որում մենք ուղղությունն էլ ենք ասել՝ պահուստային ֆոնդ, ոչ թե այլ նպատակներով, այլ պահուստային ֆոնդ, որովհետեւ ցանկացած մնացած պարագայում, եթե բյուջեի հոդվածների մեջ լուրջ փոփոխություններ եղավ, մենք պետք ա բերեինք ԱԺ։

Էնպես որ, խոսքը գնում է ոչ թե ունենա՞լ պահուստային ֆոնդ, թե՞ ոչ, բացարձակապես դրա մասին չի խոսքը, այլ եղածն ինչպե՞ս օգտագործել։ Եվ այս առաջարկը վերաբերում է եղածն ավելի արդյունավետ եւ նպատակային օգտագործելու մասին։ Թերեւս, այսքանը։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

- Ցանկություն ունե՞ք արձագանքելու, պրն Բոստանջյան... խնդրեմ։

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Ես կասկածում եմ, որ ավելի արդյունավետ կօգտագործվի, առավել եւս, որ մենք հիմա բյուջե ենք քննարկում եւ էնտեղ տեսնում ենք շատ կարեւոր տեղամասեր, ընդհանրապես ավելի փոքր ֆինանսավորումներ։ Հիմա ստացվում է էնպես, որ հարկայինի ու մաքսայինի համար փող ա ծագել, մենք էլ ուզում ենք ռացիոնալ օգտագործել, ինչեւիցե, դրա մասին չի խոսքը։

Խոսքն այն մասին է, ես ինքս համահեղինակներից մեկն եմ  «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» օրենքի, որը մենք 97 թվականին ընդունեցինք։ Հիմա դուք ասում եք՝ էնտեղ մեկ ա գրված ա արտաբյուջետային ֆոնդը, ոնց որ թե դա Մարսից ա եկել, էլ չենք կարող փոխել։ Եկեք սրա փոխարեն... մի րոպե, նախաձեռնություն հանդես բերենք եւ ընդհանրապես արտաբյուջետային ֆոնդերը հանենք, շպրտենք դուրս։

Խ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Հետաքրքիր է, լինելով բյուջետային համահեղինակներից մեկը, դուք նախատեսել եք արտաբյուջետային ֆոնդեր։ 97 թվականի բյուջետային համակարգի մեջ նախատեսված էր արտաբյուջետային ֆոնդերը... չէ, ուրեմն վերջ, ստիպված էիք, ստիպված չէիք, ինձ ըտենց բաները չի հետաքրքրում, ստիպված էիք, ստիպված չլինեիք... բարի եղեք...

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Ներողություն, շնորհակալություն։ Մանե Թանդիլյան։

Մ.ԹԱՆԴԻԼՅԱՆ

-Շատ հետաքրքրական է լսել, որ բոլորը դեմ են այդ արտաբյուջետային ֆոնդերին, բայց բոլոր մտածող մարդիկ, ինչպես պրն Բոստանջյանն է ասում, բայց դա տարիներ շարունակ կա, ինչ-որ մեկը չի նախաձեռնում, ինձ թվում է՝ էդ խնդիրը լուծելի ա, եթե բոլորս դեմ ենք դրանց գոյությանը եւ ինչպես դուք նշեցիք։

Այս հարցի հետ կապված ես խնդիր եմ տեսնում շահերի բախման, պրն Հարությունյան։ Ինչպիսի՞, օրինակ՝ կառավարությանն անհրաժեշտ են գումարներ եւ ինքը ճնշում է գործադրում ՊԵԿ-ին, որ այդ ֆոնդից հատկացումներ չկատարվեն ինչ-ինչ մեթոդներով կամ հակառակը՝ ՊԵԿ-ը շահագրգռվածություն ունի հատկացումներ կատարելու, որ այդ գումարները չտեղափոխվեն կառավարության ֆոնդ։

Եվ երկրորդ հարցը, որն ինձ անհանգստացնում է, դա կարող է լուծել շահերի բախումը՝ եթե այդ գումարները մնում են, արդյո՞ք դա տեղափոխվում է հաջորդ տարի, մնում է այդ նույն ֆոնդում եւ այդ նույն նպատակի համար օգտագործելի է հաջորդ տարիների ընթացքում։ Շնորհակալություն։

Խ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Տիկին Թանդիլյան, ուրեմն արտաբյուջետային ֆոնդերի օգտագործումը կարգավորված է, կանոնակարգված է օրենսդրությամբ։ Էնպես չի, որ ասել, թե հարկային կամ մաքսային ծառայության ղեկավարը որոշում է՝ եկեք այս անգամ այսպես ծախսենք, մյուս անգամ՝ էսպես, սա հստակ օրենսդրորեն կարգավորված է։

Խոսքը գնում է ընդամենը հետեւյալի մասին, որ եթե նույնիսկ այդ օրենսդրորեն կարգավորված լինելու պարագայում, այսինքն՝ այդ ֆոնդերի օգտագործման ուղղությունները հստակ են, առաջացել է հնարավորություն՝ ինչ-որ գումարներ չեն օգտագործվել կամ չեն ծախսվել եւ առաջացել է տնտեսում, ապա էդ տնտեսումը փորձենք օգտագործել, տանք հնարավորություն, որ կառավարությունը տնօրինի։ Եթե մենք այս հնարավորությունը չենք տալիս, այդ գումարը մնում ա այնտեղ՝ հարկայինում, մաքսայինում։

Մեր ասածը շատ պարզ է, այսինքն՝ մեր չէ, այլ կառավարության նախաձեռնությունն ա, մենք մեկնաբանում ենք էդպես, հասկանալի ա չէ՞ ինչ եմ ասում։ Հետեւաբար՝ մենք կարծում ենք, որ այս կերպ մենք հնարավորություն ենք տալիս կառավարությանը տնտեսված գումարները տնօրինել, որն օգտակար է, բացասական չէ։

Երկրորդը՝ ինչ վերաբերվում ա արտաբյուջետային ֆոնդերին, ուրեմն տեսեք՝ արտաբյուջետային ֆոնդերի առկայությունը ոչ թե ինքնին բացասական է, այլ բացասական է այնքանով, որ երբեմն նա հնարավորություն չի տալիս բյուջետային ռեսուրսներն արդյունավետ վերահսկել։ Ուրեմն վերահսկողության տեսակետից է իմ մոտ միշտ առաջացել արտաբյուջետային ֆոնդերի խնդիրը, այն պակաս, նվազ վերահսկելի է, քան սովորական բյուջեն, բայց...

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Պրն Հարությունյան, ներողություն, թույլ տանք արձագանքելու եւ դուք շարունակեք։ Խնդրեմ, տիկին Թանդիլյան։

Մ.ԹԱՆԴԻԼՅԱՆ

-Պրն Հարությունյան, իմ հարցը շահերի բախման հետ կապված հետեւյալում էր՝ որ եթե մենք գիտենք ուղղությունը, որ ենթադրենք այդ գումարներն օգտագործվում են խրախուսելու ՊԵԿ-ի աշխատակիցներին եւ այդտեղ կա 2 մլրդ դրամ, 1,6-ն է օգտագործվում, բայց, քանի որ ենթադրում ենք, որ այն կտեղափոխվի այլ ֆոնդ, ՊԵԿ-ի շահագրգռվածությունը՝ օգտագործել ոչ թե 1,6, այլ 1,9՝ իր աշխատակիցներին էլ ավելի խրախուսելու համար։

Այս առումով եմ հարցնում՝ արդյո՞ք բախում չկա։

Խ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Ես կարծում եմ՝ ոչ, սկսեմ էդտեղից, ասեմ ոչ։ Ես հիմա ձեզ կառաջարկեմ այլ տարբերակ, պատկերացրեք՝ այս օրենքի նախագիծը չենք ընդունում։ Վարչապետը զանգ ա տալիս ՊԵԿ-ի ղեկավարին, ասում ա՝ էդ գումարները չօգտագործեք, իսկ տարեվերջին մի հատ նամակ կգրես, կասես՝ էս գումարները ես բերում եմ բյուջե՝ խնդիրը լուծվում է։

Այսինքն, էդ ձեր ասած բախումները միշտ էլ հնարավոր է, առավել եւս, երբ խոսվում է ենթակայի եւ ղեկավարի հարաբերությունների մասին։ Մենք սա լեգալացնում ենք, օրինականացնում ենք եւ սա ճիշտ է, եւ այն դարձնում է այս գումարներն ավելի վերահսկելի ԱԺ-ի համար, անկասկած  ճիշտ է, հավատացնում եմ ձեզ։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Խոսրով Մելիքի դուք կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Հարցերն ավարտվեցին: Հարգելի գործընկերներ, մտքերի փոխանակության համար խնդրում եմ գրանցվել: Վարդան Բոստանջյան: Խնդրեմ, պրն Բոստանջյան:

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Շնորհակալություն: ԱԺ հարգելի նախագահ, տեսեք էսպես. հատուկ մարմինները հրեային հարցնում են, ասում են.

-Էդ քո ճոխ ու ընդգծված ծախսերը, որ կատարում ես, էդ փողը որտեղի՞ց,- ասում է.

-Դատարկ արկղից եմ վերցնում,- ասում են.

-Էնտե՞ղ որտեղից,-ասում է.

-Կինս է դնում,- ասում են.

-Բա կնո՞ջդ որտեղից,- ասում է.

-Ասեցի ես եմ տալիս,- բայց ասում են.

-Քե՞զ որտեղից,- էս էլ ասում է.

-Վերցնում եմ արկղից:

Հիմա դուք պատկերացնում եք ի՞նչ է կատարվում: Էս արտաբյուջետային ֆոնդ կոչեցյալը, ըստ էության, կրիմինալ, իմ կարծիքով կամ համոզմամբ, ինստիտուտ է, եւ ընդհանրապես իրենց հարգող երկրները նման բաներ չեն ունենում: Ինչի՞ համար, որովհետեւ հասկանում են, ընդհանրապես, բյուջեն ոչ թե մեր էդպես հասկացություն մեր ստեղծածն է: Դա մի ինստիտուտ է, որտեղ հավաքվում է պետական կառավարման համար, պետության կողմից իրականացվող գործառույթների համար ֆինանսական ռեսուրսները՝ համապատասխան սահմանադրորեն ամրագրված ձեւով, եւ բոլոր պարագաներում ցանկացած օրինական փող, բնականաբար, գտնվում է բյուջեում: Եվ արտաբյուջե ռեժիմները, որպես կանոն, ընդհանրապես, ուրեմն, չեն ունենում համապատասխան թափանցիկություն եւ չեն ունենում, ուրեմն, ծախսման հիմնավորված ուղղություն: Այս առումով ես մտածում եմ՝ հատկապես հարկային եւ մաքսային գործառույթների իրականացման համար եւ համակարգը ուժեղացնելու համար, ըստ էության, ոչ մի պրոբլեմ չունենք: Մենք կարող ենք հենց բյուջեից համապատասխան հատկացումներ անել, եթե չենք անում, ուրեմն, դա դեռեւս չի նշանակում, որ մի տեղից փողը կարող ենք հանել մի տեղ ուղարկել: Սա, ըստ էության, ոչ այլ ինչ է քան ապակողմնորոշիչ գործողություն: Ինչի կտրվածքով ու առումով ես նորից եմ առաջարկում ու ասում եմ՝ արեք չչարանանք, պարզապես մի անգամ էսպես մեզ ուժեղ ներկայացնենք եւ ազատվենք էդ արտաբյուջետային ֆոնդերից:

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Բոստանջյան: Վահե Էնֆիաջյան: Խնդրեմ, պրն Էնֆիաջյան:

Վ.ԷՆՖԻԱՋՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Բաբլոյան: Հարգելի գործընկերներ, սիրելի հայրենակիցներ, հարկային օրենսգիրքն առհասարակ կարեւորագույն այն իրավական փաստաթուղթն է, որը որ լիարժեքորեն պետք է կարգավորի նաեւ մեր երկրի քաղաքացիներին եւ պետության փոխհարաբերությունները, եւ առհասարակ, որպես այդպիսին, Հայաստանում ներկայումս տեղի ունեցող մի գործընթացին եւ դրանից բխող մի քանի հետեւանքներին չեմ կարող չանդրադառնալ:

Օրեր շարունակ ԱԺ նիստերի օրերին զուգահեռ մի քանի հարյուր, հարյուրավոր փոքր, միջին ձեռնարկատիրական գործունեություն իրականացնող մեր երկրի քաղաքացիներ իրենց օբյեկտիվ դժգոհությունն էին ներկայացնում ԱԺ հարակից տարածքում: Ընդ որում, ԱԺ բոլոր 4 խմբակցություններին նրանք՝ նաեւ գրավոր տեսքով, եւ մի քանի հազար փոքր, միջին ձեռնարկատիրական գործունեություն իրականացնող քաղաքացիներ իրենց դժգոհության դիմում են  ներկայացրել: Ներկայացնելով, որ նրանց նկատմամբ անհամաչափ քաղաքականություն է վարվում: Ավելի հստակեցնեմ. 3 ամիս, պրն Միրումյան, պետական ոլորտը ներկայացնող բարձրաստիճան պաշտոնյա եք, կարելի՞ է փոքր, միջին, շատ փոքր ծավալ ունեցող ձեռնարկատիրական գործունեություն իրականացող քաղաքացուն նեղություն տալ 3 ամիս շարունակ, օրը մի քանի անգամ: Առանց սափրված դեմքով, չներկայանալով վերջին դեպքերի ժամանակ, չգիտեմ որքանո՞վ եք տեղյակ թե չէ, բախումներ է արդեն տեղի ունենում, վրաերթի ենթարկված քաղաքացի արդեն ունենք, որոնք մեկնաբանում այս իրավիճակը: Ակնհայտ չէ, որ այս իրավիճակում մնում է մի գնահատական տալ, որ միտում կա ակնհայտորեն քաղաքականություն իրականացնել այս օրենքի նախագծի շրջանակներում, քանի որ անմիջականորեն առնչվում է փոքր, միջին ձեռնարկատերերին, անհնար է չարձանագրել եւ չբարձրաձայնել էս խնդիրների հետ կապված: Այդ փոքր ծավալներով առեւտուր կազմակերպող կամ ապրանք ներկրող մեր երկրի քաղաքացիները, որպես կանոն, նրանք արդեն վարկեր են վերցրել, որպեսզի իրենց բիզնեսը կայացնեն: Նրանց մեծ մասն արդեն իրենց վարկերը վարկերով են փակում, որքա՞ն կարելի է հարկային այս տեռորը շարունակել:

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Գեւորգ Պետրոսյան:

Գ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի նախագահող, հարգարժան գործընկերներ, մենք խոսում ենք մի պետական մարմնի մասին, նրա արտաբյուջետային ֆոնդի մասին, որն այսօր, ցավոք սրտի, նպաստում է հանրապետությունում արտագաղթի խորացմանը: Էստեղ կարող է հիմա կարծիք արտահայտվել կամ մամուլում արհեստականորեն շրջանառության մեջ դրվել կարծիք, թե մենք դեմ ենք տեսչական մարմինների գործունեությանը՝ ստուգումներին: Չի կարող այդպիսի բան լինել: «Ծառուկյան» դաշինքը երբեւէ դեմ չի եղել որեւէ մարմնի օրինական գործողություններին, բայց մենք դեմ ենք, որ օրինական գործողությունների անվան տակ իրականացվեն քրեական օրենսգրքի զայրույթը հարուցող գործողություններ: Մասնավորապես ի՞նչ իրավունք ունի ՊԵԿ-ի ենթադրյալ կամ իրական աշխատակիցը կատարել խուզարկություն այն դեպքում, երբ որ գործող քրեական դատավարության օրենսգրքի համաձայն, խուզարկությունը՝ որպես քննչական գործողություն, իրավունք ունի իրականացնել քննիչի որոշմամբ՝ քրեական դատավարության օրենսգրքով հստակ սահմանված դեպքերում: Կամ ո՞վ է ՊԵԿ-ի աշխատակիցը, որ ստուգում, ենթադրյալ կամ իրական ստուգում, իրականացնելիս վրաերթ կատարի քաղաքացու վրա ու դիմի փախուստի: Մենք ցանկություն ունենք ամբողջ հանրության, այդ թվում՝ առաջին հերթին օրենսդիր մարմնի ուշադրությունը հրավիրել այս երեւույթների վրա, եւ կոչ անել դադարեցնել այնպիսի գործողություններ, որոնք նորից եմ ասում, ոչ միայն ուղղակիորեն հարուցում են քրեական օրենսդրության զայրույթը, այլեւ ուղղակիորեն նպաստում են հանրապետությունում սկսված արտագաղթին: Վերջ է պետք տալ էս ամենին: Ի վերջո ունենք Սահմանադրություն, համաձայն որի՝ պետական մարմիններ եւ դրանց պաշտոնատար անձիք իրավասու են իրականացնել միայն այնպիսի գործողություններ, որոնց համար լիազորված են սահմանադրությամբ կամ օրենքներով: Շնորհակալություն:

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Միքայել Մելքումյան: Խնդրեմ, պրն Մելքումյան:

Մ.ՄԵԼՔՈՒՄՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, նախ՝ մի քիչ զարմանալի է, թե 1,5 մլրդ դրամը ո՞նց են խնայում, դա ո՛չ 100 մլն է, ո՛չ 200: 5, 6 մլրդ դրամի սահմաններում 5 մլրդ-ից 1,5 մլրդ խնայելը նշանակում է՝ էստեղ պրոբլեմ կա եւ պետք է ճիշտ ծրագրավորել, ճիշտ պլանավորել: Իհարկե, մենք հստակ արձանագրում ենք գերատեսչական շահ, այսինքն՝ մարդը մաքսավճարներից, տարբեր տիպի խախտումներից արձանագրված գումարները բերում է, ուրեմն, էդ գերատեսչությունը շահագրգռված է: Հիմա վարչապետը զանգ տա կասի, թե մի հատ տարվա վերջում ստորագրեք ուղարկեք, թե չէ սա պետք է ճիշտ ծրագրավորել, որովհետեւ վարչապետներն այսօր կան, վաղը փոխվում են եւ այլն, եւ այլն: Պետք է կարողանալ էստեղ ճիշտ ծրագրավորել: 5-1,5 մլրդ դա շատ, չափազանց շատ է: Հիմա ինչ վերաբերում է, քանի որ երեկ հրապարկվեց ՊԵԿ-ի հաղորդագրությունը՝ կապված տոնավաճառներում, ուրեմն, ստեղծված իրավիճակի հետ: Պետք է մի քանի խնդիրներ դնեմ եւ առաջարկեմ ՊԵԿ-ի, շատ հանգիստ առաջարկեմ, որ ՊԵԿ-ի վերլուծական կարողությունները բավարարում են, որպեսզի էլեմենտար, տարրական, մարքեթինգային վերլուծություններ կատարեն, եւ երբ որ «Փեթակ»-ը եւ «Սուրմալուն» համադրվում է «Առինջ» մոլի հետ հստակ մենք մի բան արձանագրենք. «Փեթակ»-ում եւ «Սուրմալու»-ում աշխատում են ամսվա բոլոր օրերին, «Առինջ» մոլում աշխատում են 12 օր, այսինքն՝ մեկ չորրորդով դա պակաս է: Եվ երբ որ դուք բերում եք տվյալներ, որ «Առինջ» մոլն ունի 2,9մլրդ դրամի շրջանառություն, նրանք էլ ունեն 4, 4,5մլրդ-ի, հըլը համեմատեք էդ դեպքում, ուրեմն, դուք պետք է ճիշտ թվեր ներկայացնեք, պրն Միրումյան, Էդ հաղորդագրությունն ապացուցում է, ես նույնիսկ զարմացած եմ, թե ո՞նց եք դուք ըտենց արել: Նա աշխատում է 12 օր, նա աշխատում է 30 օր, այսինքն՝ ո՞նց է էստեղ, սա մեկ: 2-րդը՝ դուք չեք իմանում, որ «Փեթակ»-ը եւ «Սուրմալու»-ն ապրանքների տեսականին այնտեղ վաճառվող շատ ավելի թանկարժեք է, այսինքն՝ դուք ո՞նց եք բերում: Մոտավորապես ոսկերչական գործարանի շրջանառությունը համադրում եք, ասենք, ինչ-որ մի այլ սովորական ապրանք արտադրողի: Նայեք էդ տեսականուն, տեսականու վերլուծություն արեք, տեսեք թե դրանց տարբերությունները ոնց է: Մի խորհուրդ էլ տամ ձեզ, որպեսզի դրա հիմնավորումը շատ լավ լինի: Տեսեք, թե «Սուրմալու»-ում եւ    «Փեթակ»-ում 20քմ-անոց տարածքների վարձակալական վճարն ինչքա՞ն է, որը մի քանի հազար դոլար է եւ տեսեք թե «Առինջ» մոլում ինչքան է: Այսինքն՝ եթե մարդը կարողանում է վճարի էդ վարձավճարը, ուրեմն, նրա շրջանառությունը եւ եկամուտը շատ ավելի մեծ է, սա 3-րդ հանգամանքը: 4-րդ հանգամանքը՝ դուք գիտեք, որ «Առինջ» մոլի, ուրեմն, առեւտրականների մի մասը տեղափոխվել են «Հրազդան» տոնավաճառից, իսկ դա նշանակում է, որ նրանց հաճախորդների մի մասին արդեն կորցրել էին նրանք, եւ նրանց ընձեռնվեց էդ հնարավորությունը, որպեսզի 2 տարի նրանք վարձավճար չվճարեին: Եվ էսպես էս շարքը մենք կարող ենք շարունակել, այսինքն՝ ասածս այն է, որ պետք է էս վերլուծությունները դուք նայեք ճշգրիտ, որովհետեւ էս վերլուծության հետեւանքով կանգնած են ընտանիքներ, բազմահազար ընտանիքներ: Ինչ վերաբերում է...

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Պրն Մելքումյան, պետք է ներողություն խնդրեմ, շատ վաղուց արդեն ավարտեիք:

Մ.ՄԵԼՔՈՒՄՅԱՆ

Ես մի նախադասություն եմ ասում: Ինչ վերաբերում է 1 աշխատողի հաշվով Ա/Ձ-ի հաշվով 0,4 աշխատողին: Հենց դրա 90 տոկոսը Ա/Ձ-ներ են, եւ էդ Ա/Ձ-ի աշխատողը եւ հիմնադիրը հենց միանգամից աշխատողն է, այսինքն՝ էնտեղ աշխատում է 748 գրանցված, որոնց բոլոր պայմանագրերը էսօր համապատասխան ՀԿ-ի ղեկավարը տրամադրեց ինձ, մենք էլ կարող ենք տրամադրել ձեզ: Շնորհակալություն:

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Նաիրա Զոհրաբյան:

Ն.ԶՈՀՐԱԲՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ, կարծում եմ՝ Տորիչելլիի հայտնի օրենքը ծանոթ է բոլորիդ: Օրենքը շատ կարճ է. բնությունը դատարկություն չի հանդուրժում: Այո, այդպես է, բայց դա չի նշանակում, որ դատարկությունը պիտի լցնել էժանագին ապատեղեկատվությամբ եւ մանր մանիպուլյացիայով: Այո, իմ գործընկերները նշեցին, երեկ ՊԵԿ-ը տարածել է 3 էջանոց հայտարարություն, որը մեկ բանի մասին է վկայում. հայտարարությունն ամբողջապես ապատեղեկատվություն է, իսկ դա նշանակում է, որ կոնկրետ թիրախավորված, այո, կոնկրետ անձին եւ կոնկրետ տոնավաճառին է թիրախավորված: Էնտեղ հաշվի չի առնված ոչ գոտիականությունը, մի մոռացեք «Առինջ» մոլը որտե՞ղ է, իսկ ՊԵԿ-ի 3 էջանոց լալահառաչ հայտարարության մեջ նշված տոնավաճառները քաղաքի կենտրոնում են: Հաշվի չի առնված գոտիականությունը, հաշվի առնված չէ մնացած մեխանիզմներն, ինչի մասին խոսեցին իմ գործընկերները: Այնպես որ, պրն Միրումյան, եթե որոշեք այսօր եւս 3 էջանոց հայտարարություն տարածել, խորհուրդ կտամ այդ վերոթվարկյալները, որտե՞ղ է գտնվում «Առինջ» մոլը, որտե՞ղ են գտնվում ձեր նշած տոնավաճառները, «Առինջ» մոլն ամսվա մեջ քանի՞ օր է աշխատում, ձեր նշած տոնավաճառները քանի՞ օր են աշխատում, «Առինջ» մոլում տարածքն ինչպե՞ս է տրվում, ձեր նշած տոնավաճառներում քմ-ը ի՞նչ գնով է տրվում: Էդ ամենը հաշվի առեք, այլապես գիտեք ձեր բարի անունը, ցանկացած կազմակերպություն պիտի մտածի իր բարի համբավի մասին, նման ապատեղեկատվություն տարածելուց առաջ:

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Մտքերի փոխանակությունն ավարտվեց: Եզրափակիչ ելույթի համար՝ խնդրեմ հարակից զեկուցող Խոսրով Հարությունյան:

Խ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ես ճիշտն ասած մի քիչ անակնկալի եկա, որովհետեւ կարծեք թե մենք բոլորովին այլ բան էինք քննարկում, եւ հիմա, տիկին Թանդիլյան, հավանաբար, ես ձեզ հետ կհամաձայնվեմ այդ շահերի բախման հետ կապված, ոնց որ թե էստեղ ակնհայտ է դա, չգիտեմ չեմ կարող ասել: Մենք շատ պարզ բան ենք ասում, մենք ասում ենք. լսեք, եթե, նույնիսկ, այս փաստաթուղթը մենք չենք ընդունում, արտաբյուջետային ֆոնդերը շարունակում են մնալ: Եթե մենք, նույնիսկ, այս փաստաթուղթը չենք ընդունում արտաբյուջետային ֆոնդում կարող են եւ տնտեսումներ լինել՝ նույնիսկ շատ պլանավորված ծախսային ուղղությունների պարագայում: Հարց է առաջանում. արդյո՞ք այդ տնտեսումը նպատակահարմար է օգտագործել բյուջետային ուղղություններում կամ, ասենք, թե պահուստային ֆոնդում հավելյալ կարողություններ ձեւավորվելու տեսանկյունից: Կարծում եմ՝ պատասխանը շատ ակնհայտ է, եւ իզուր եք զարմանում, որ հանձնաժողովում մենք միաձայն ենք քվեարկվել, պրն Բոստանջյան, որովհետեւ այս քվեարկությանը միացել են ձեր ֆրակցիայի ներկայացուցիչները: Էնպես որ էստեղ տարօրինակ բան գոյություն չունի ընդհանրապես: Մենք շատ պարզ բաներ ենք ասում եւ պատրաստվում ենք էդպես էլ շարունակել: Ինչ վերաբերում է մնացած հարցադրումների, ես, իհարկե, բնական է բոլորին չեմ կարող արձագանքել, բայց ակնհայտ է մի բան: Տեսեք պրն Մելքումյանը շատ ճիշտ բան ասեց. վարչապետները փոխվում են: Ճիշտ եք ասում, դրա համար մենք օրենքով ենք դա ամրագրում, որ անկախ նրանից վարչապետն ո՞վ լինի կամ չլինի, այս նորմը սկսի գործել...

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Ներողություն, խնդրում եմ տվեք հնարավորություն շարունակենք աշխատել:

Խ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Որպեսզի այս նորմը գործի եւ կախված չլինի որեւէ վարչապետի կամքից: Հենց այս օրենսդրական նախաձեռնության իրավական ողջ բովանդակությունը դրանում է կայանում: Եկեք լեգալացնենք, օրինականացնենք այդ փոխհարաբերությունները: Ես կարծում եմ՝ դրանից մենք միայն շահելու  ենք: Առավել եւս, էսօր մենք բոլորս առանձին վերցրած եւ բոլորս միասին խոսում ենք խորհրդարանական վերահսկողությունն արդյունավետ իրականացնելու գործիքների մասին: Սա էդ հնարավորությունն ապահովվում է՝ մեծացնում է: Ես կարծում եմ, որ այս փաստաթուղթը պետք է ընդունվի առաջին ընթերցմամբ, եթե կունենաք առաջարկություններ, մենք պատրաստ ենք քննարկել, եւ կարծում եմ դրանից, կրկնում եմ, ֆինանսական հոսքերի կառավարելիությունն ավելի է բարելավվելու: Շնորհակալություն:

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պրն Միրումյան, դուք ցանկություն ունե՞ք, խնդրեմ:

Վ.ՄԻՐՈՒՄՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Նախ՝ հարկային մարմնի նյութական զարգացման եւ խրախուսման ֆոնդի միջոցների ծախսման ուղղությունների առնչությամբ ներկայացված տեսակետների հետ կապված, որ էստեղ գերատեսչական շահերի խնդիր կա եւ այլն, եւ այլն: Ես նշեմ, որ եթե ՊԵԿ-ը հետապնդեր գերատեսչական շահի խնդիր, ապա, բնականաբար, չէր ներկայացնի այս նախագիծը ԱԺ-ի քննարկմանը, սա լրիվ հակառակն է: Ի վերջո ՊԵԿ-ը, ըստ ներկայացված դատողությունների, պետք է շահագրգռված լիներ այդ եկամուտներն իր մոտ պահելու, այլ ոչ թե ներկայացնելու նախագիծ, որպեսզի այդ գումարներն ուղղվեն կառավարության պահուստային ֆոնդ եւ ծախսվեն բյուջեով նախատեսված ընդհանուր նպատակներով: Սա է իրողությունը, իսկ ինչ վերաբերում է այն հարցադրմանը, թե ինչպե՞ս են խնայում մեխանիզմը, շատ պարզ է. յուրաքանչյուր տարի՝ կախված նյութական զարգացման եւ խրախուսման ֆոնդի ծախսման ուղղություններից եւ եկամուտների գոյացման աղբյուրներից, այդ մեծությունները փոփոխական են։

Դա կախված է նրանից, թե մաքսային մարմիններն ինչքան ծառայություններ են մատուցում եւ ինչքան մաքսավճար է գոյանում, դա կախված է նրանից, թե ինչպիսի հայտնաբերումներ են իրականացնում հարկային ծառայողները։ Բնականաբար, այդ մեծությունները փոփոխական են, մինչդեռ ծախսերի հիմնական մասը, իսկ ֆոնդի հիմնական ծախսերը վերաբերում են աշխատավարձին, 50 %-ից ավելին է կազմում աշխատավարձը, հաստատուն է, որովհետեւ բոլորիդ քաջ հայտնի է, որ Պետական եկամուտների կոմիտեի աշխատակիցների վարձատրությունը այլեւս չի կարգավորվում «Հարկային ծառայության մասին» օրենքով, այնտեղ առանձնահատկություններ չկա սահմանված, եւ ֆոնդից վարձատրությունների մասով տարածվում է այն կանոնը, որը վերաբերում է պետական պաշտոնատար անձանց «Աշխատանքի վարձատրության մասին» օրենքով սահմանված կանոններին։ Եվ իհարկե, շատ պարզ է, որ մի տարի կարող է լինել խնայողություն, մի տարի՝ չլինել։ Մեր առաջարկածն այն է, որ այն դեպքերում, երբ կա խնայողություն, այդ խնայողությունն ուղղակի ուղղել կառավարության պահուստային ֆոնդ եւ հնարավորություն տալ դա ծախսել բյուջեով նախատեսված ընդհանուր ծախսային ուղղություններով։

Ինչ վերաբերում է համաչափ եւ անհամաչափ վարչարարությանը, ՊԵԿ-ի կողմից իրականացված գործողությունների օրինական լինելուն կամ չլինելուն, ներկայացված վերլուծությունների թույլ կամ ուժեղ լինելուն, ապա կցանկանայի նշել հետեւյալը։

Անկեղծ ասած, համաչափ վարչարարությունն ինքը հասկանալի կատեգորիա չէ մի քանի դեպքերում՝ երբ շարունակաբար տնտեսավարող սուբյեկտը նախազգուշացումից, ծանուցումից հետո կարող է չփոխել վարքագիծը եւ շարունակել թերհայտարարագրերի իրացման շրջանառությունը։ Այս դեպքում անհասկանալի է՝ ի՞նչ է նշանակում համաչափ կամ անհամաչափ վարչարարություն եւ ո՞րն է այն չափը, որով պայմանավորված պետք է որոշվի՝ համաչա՞փ է, թե՞ ոչ համաչափ է։

Ինչ վերաբերում է այն հանգամանքին, որ հաշվի առնենք տարբեր գոտիականություն եւ այլն, եւ այլն, միգուցե արգումենտներ կան, որոնք պետք է հաշվի առնեն, բայց կարծում եմ՝ որեւէ հնարամտության սահմաններում չի տեղավորվում, երբ 10 ամիս շարունակ տնտեսավարող սուբյեկտը կարող է ցույց տալ ընդամենը 1 մլն իրացման շրջանառություն, օրինակ՝ 200 տնտեսավարող սուբյեկտ, եւ Պետական եկամուտների կոմիտեն աչք փակի, որեւէ գործողություն չիրականացնի։ Իհարկե, պետք է իրականացնի օրենքով նախատեսված իր լիազորությունը, եւ 10 ամիս շարունակ 1 մլն դրամ իրացման շրջանառություն, այլ ոչ թե հարկ, ցույց տված տնտեսավարող սուբյեկտների նկատմամբ պետք է գործադրվի այն վարչարարական գործիքները, որի իրավասությունն օրենքով տրված է։

Ինչ վերաբերում է նրան՝ օրենքով տրված է այդ իրավասությունը, թե տրված չէ, ես կխնդրեի մեր հարգելի գործընկերներին՝ ուղղակի նայել «Օպերատիվ հետախուզական գործունեության մասին» օրենքի 14-րդ հոդվածը եւ նայել «Հարկային ծառայության մասին» օրենքի 31, 32 հոդվածները՝ հասկանալու համար իրավասություն ունե՞ն հարկային մարմիններն իրականացնել նման գործողություն, թե՞ ոչ։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Խնդրում եմ, պրն Միրումյան, դուք զբաղեցրեք ձեր տեղը։

Հարգելի պատգամավորներ, դիմում եմ այն պատգամավորներին, ովքեր հիմա աշխատում են  իրենց աշխատասենյակներում՝ հաշվի առնելով, որ մենք սկսում ենք քննարկել ծրագրով նախատեսված վերջին նախագիծը, որից հետո լինելու են քվեարկություններ, բոլորիդ հրավիրում եմ դահլիճ։

Հիմա անցնում ենք քննարկման կառավարության կողմից ներկայացված Հայաստանի Հանրապետության եւ Ասիական զարգացման բանկի միջեւ 2017 թվականի ապրիլի 10-ին եւ 2017 թվականի մայիսի 24-ին ստորագրված՝ «Հայաստանի Հանրապետության եւ Ասիական զարգացման բանկի միջեւ 2011 թվականի մայիսի 30-ին ստորագրված՝ «Հյուսիս-Հարավ ճանապարհային միջանցքի ներդրումային ծրագիր-Ծրագիր 2» եւ Հայաստանի Հանրապետության եւ Ասիական զարգացման բանկի միջեւ 2014 թվականի մարտի 11-ին ստորագրված՝ «Հյուսիս-Հարավ ճանապարհային միջանցքի ներդրումային ծրագիր-Ծրագիր 3» վարկային համաձայնագրերում փոփոխություններ կատարելու մասին» նամակ-համաձայնագիրը վավերացնելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը։

Հիմնական զեկուցող՝ տրանսպորտի, կապի եւ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների նախարարի առաջին տեղակալ Գագիկ Գրիգորյան։ Խնդրեմ, պրն Գրիգորյան։

Գ.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-ԱԺ մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, ձեր քննարկմանն եմ ներկայացնում «Հայաստանի Հանրապետության եւ Ասիական զարգացման բանկի միջեւ 2011 թվականի մայիսի 30-ին ստորագրված՝ «Հյուսիս-Հարավ ճանապարհային միջանցքի ներդրումային ծրագիր-Ծրագիր 2» եւ 2014 թվականի մարտի 11-ին ստորագրված՝ «Հյուսիս-Հարավ ճանապարհային միջանցքի ներդրումային ծրագիր-Ծրագիր 3» վարկային համաձայնագրերում փոփոխություններ կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության եւ Ասիական զարգացման բանկի միջեւ 2017 թվականի ապրիլի 10-ին եւ 2017 թվականի մայիսի 24-ին ստորագրված նամակ-համաձայնագիրը վավերացնելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը։

«Հյուսիս-Հարավ ճանապարհային միջանցքի ներդրումային ծրագիր-Ծրագիր 2» եւ «Հյուսիս-Հարավ ճանապարհային միջանցքի ներդրումային ծրագիր-Ծրագիր 3» վարկային համաձայնագրերը կնքվել են ՀՀ եւ Ասիական զարգացման բանկի միջեւ 2009թ. սեպտեմբերի 15-ին ստորագրված շրջանակային ֆինանսավորման համաձայնագրի՝ շրջանակներում, որի գործողության ժամկետն ավարտվում է 2019թ. սեպտեմբերի 14-ին։

ՀՀ եւ Ասիական զարգացման բանկի միջեւ 2011թ. մայիսի 30-ին կնքված «Հյուսիս-Հարավ ճանապարհային միջանցքի ներդրումային ծրագիր-Ծրագիր 2» վարկային համաձայնագրի շրջանակներում ՀՀ-ին տրամադրվել է 170 մլն ԱՄՆ դոլարին համարժեք վարկ։ Համաձայնագրի հոդված 3, բաժին 3.05-ի համաձայն՝ վարկի մասնահանման վերջնաժամկետ է սահմանվել 2017 հունիսի 30-ը:

Հայաստանի Հանրապետության եւ Ասիական զարգացման բանկի միջեւ 2014 թվականի մարտի 11-ին կնքվել է «Հյուսիս-Հարավ ճանապարհային միջանցքի ներդրումային ծրագիր-Ծրագիր 3» վարկային համաձայնագիրը, որի շրջանակներում ՀՀ-ին տրամադրվել է 100 մլն ԱՄՆ դոլարին համարժեք վարկ։

Վարկի մասնահանման վերջնաժամկետ է սահմանվել 2017 դեկտեմբերի 31-ը: Համաձայնագրի հոդված 3, բաժին 3.05-ի համաձայն՝ վարկի մասնահանման վերջնաժամկետ է սահմանվել 2017 դեկտեմբերի 31-ը:

Հայաստանի Հանրապետության եւ Ասիական զարգացման բանկի միջեւ տեղի ունեցած քննարկումների արդյունքում 2017թ.  մայիսի 24-ին որոշվել է երկու վարկային համաձայնագրերով վարկի մասնահանման վերջնաժամկետը երկարաձգել մինչեւ Հայաստանի Հանրապետության եւ Ասիական զարգացման բանկի միջեւ 2009թ. սեպտեմբերի 15-ին ստորագրված շրջանակային համաձայնագրի գործողության ժամկետի ավարտը, այն է՝ 2019թ. սեպտեմբերի 14-ը՝ ապահովելով վարկային միջոցների հասանելիությունը շինարարական աշխատանքների ավարտի եւ իրականացման համար։

Առաջարկվող նամակ-համաձայնագրերի վավերացումը նախատեսում է ՀՀ օրենքի ընդունում։ Այն ՀՀ Նախագահի հանձնարարությամբ Սահմանադրական դատարանի որոշման հետ միասին փոխանցվել է ՀՀ կառավարություն՝ ՀՀ ԱԺ վավերացմանն օրենքի նախագծի տեսքով ներկայացնելու նպատակով։

Նամակ-համաձայնագրով ՀՀ ստանձնած պարտավորությունները՝ համաձայն ՀՀ սահմանադրական դատարանի 2017թ. սեպտեմբերի  19-ի որոշման, համապատասխանում են ՀՀ Սահմանադրությանը։

Ներկայացված օրենքի նախագիծը նոր օրենքի ընդունման կամ գործող օրենքներում փոփոխություններ կատարելու անհրաժեշտություն չի առաջացնում։

Օրենքի ընդունման արդյունքում կապահովվեն «Հյուսիս-Հարավ ճանապարհային միջանցքի ներդրումային ծրագիր-Ծրագիր 2» եւ «Հյուսիս-Հարավ ճանապարհային միջանցքի ներդրումային ծրագիր-Ծրագիր 3» վարկային համաձայնագրերի, նամակ-համաձայնագրի՝ ուժի մեջ մտնելու համար նախատեսված ընթացակարգերը։ Շնորհակալություն։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Գրիգորյանին հարցերով դիմելու համար խնդրում եմ հերթագրվել։

Սամվել Նիկոյան, ներողություն։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Գրիգորյան, ընդունված չի, երբ հարակից զեկուցողը հարցն ուղղում է հիմնական զեկուցողին,  բայց քանի որ կառավարության ներկայացուցիչն եք եւ շատ ավելի լավ եք տիրապետում, հանձնաժողովում քննարկվել է այդ մասով եւ մենք էլ մի քիչ առաջ քննարկեցինք, ես կուզենայի, որ դուք մեր գործընկերներին տեղեկացնեիք ուշացման բուն պատճառները՝ ինչո՞ւ է այս փոփոխության անհրաժեշտությունն առաջացել եւ ֆինանսական տույժերի մասով հստակ ներկայացնեք դրա պատճառները, որովհետեւ այս հարցադրումն ամեն դեպքում լինելու է։ Խնդրում եմ ներկայացնեք դուք։

Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Նիկոյան։ ԱԺ մեծարգո նախագահ, թույլ տվեք մեկ ուղղում անել՝ պրն Գրիգորյանին փոխարինում եմ ես՝ Արման Խաչատրյան։

Ինչ վերաբերում է երկարաձգման պատճառներին, կան երկու երկարաձգման օբյեկտիվ պատճառներ։

Առաջին՝ դա կապված է հողերի օտարման եւ տարաբնակեցման ծրագրերի իրականացման հետ։

Եթե խոսում ենք Տրանշ 2-ի մասին, ապա Տրանշ 2-ի ազդեցության գոտում գտնվում են 16 համայնքներ, այդ 16 համայնքներում օտարման են ենթակա մոտավորապես 935 հողատարածքներ։ 935 հողատարածքներից մոտավորապես 15 %-ի սեփականության իրավունքն օտարվում է դատական որոշումների հիման վրա։ Այդ դատական որոշումներում եղել են նաեւ օբյեկտիվ հետաձգումներ՝ կապված սեփականատերերի ՀՀ-ում չգտնվելու, ժառանգության իրավունքի իրականացման կամ իրացման, ինչպես նաեւ փոխհատուցման ենթակա ֆինանսական գումարի անհամաձայնության հետ։

Մենք նախատեսում ենք, որ արդեն մինչեւ տարվա վերջ Տրանշ 2-ի մասով հողերի օտարման եւ տարաբնակեցման ծրագիրն ամբողջապես կիրականանա, որը թույլ կտա 2019թ. 2-րդ եռամսյակում ավարտել Տրանշ 2-ով նախատեսված շինարարական աշխատանքների ամբողջ ծավալը։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Պրն Նիկոյան, դուք ուզում եք արձագանքե՞լ։ Միացրեք խոսափողը։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Պրն Բաբլոյան, այո, որպեսզի մեր գործընկերոջը հնարավորություն տանք հարցին ամբողջությամբ պատասխանելու համար։ Խնդրեմ։

Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Ինչ վերաբերում է Տրանշ 3-ին, ապա հողերի օգտագործման եւ տարաբնակեցման ծրագրով ազդեցության գոտում գտնվում են 12 համայնքներ եւ օտարման ենթակա են մոտավորապես 1100 հողատարածքներ, որոնց 20 մասով սեփականության օտարում իրականացվում է դատական կարգով։ Կան նմանատիպ խնդիրներ՝ կապված  սեփականատերերի բացակայության, ժառանգության իրավունքի իրացման եւ փոխհատուցման ֆինանսական չափի հետ անհամաձայնության պատճառով։

Կարծում ենք, որ մինչեւ 2018թ. մարտ ամիսն ամբողջապես այդ դատական հարցերը կկարգավորվեն, որը նմանապես թույլ կտա Տրանշ 3-ով նախատեսված աշխատանքներն ավարտել 2019թ. 3-րդ եռամսյակում։

Հաջորդ խնդիրը, որով պայմանավորված են ուշացումները, դրանք պայմանավորված են պատմամշակութային արժեքների հայտնաբերման հետ։ Մասնավորապես, Տրանշ 2-ի շինարարական աշխատանքների ընթացքում հայտնաբերվել են 2-րդ հազարամյակի պատմամշակութային արժեքներ, որով պայմանավորված՝ իրականացվել է ճանապարհի 8կմ երկարությամբ հատվածի վերանախագծում։ Նախագիծն արդեն պատրաստ է, գարնանը մենք նախատեսում ենք իրականացնել նաեւ այդ 8 կիլոմետրանոց հատվածի շինարարությունը։

Պրն Նիկոյան, դուք նաեւ բարձրացրեցիք ֆինանսական...

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Ներողություն, դուք կփորձեք մյուս պատասխանների ժամանակ հնչեցնել այն, ինչ հիմա մտածում եք։

Տիգրան Ուրիխանյան, խնդրեմ։

Տ.ՈՒՐԻԽԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարցս հետեւյալն է՝ առաջին Տրանշից սկսած ընդհանուր առմամբ բոլոր ծախսերի մեջ որքա՞ն են եղել կոնսուլտատիվ՝ խորհրդատվական, բնույթի ծախսերը, եւ եթե ես սխալ չեմ մտապահել, դրանք բավականին շատ են եղել, մենք անցած գումարման ժամանակ եւ՛ քննարկել, եւ՛ քննադատել ենք դրանք։ Բա մի իրավախորհրդատու չի եղե՞լ, որպեսզի այդ ամենը կանխատեսեր։ Այդ խորհրդատվությունների մեջ, որտեղ տասնյակ միլիոնավոր գումարներ են գնացել, չեն եղե՞լ մարդիկ՝ ուղեղով, որոնք կհաշվարկեն, կմատուցեն, որպեսզի հետո կիսակառուցված ճանապարհներով, որտեղ չեն ապահովում անվտանգության նորմերը, մարդիկ անընդհատ վթարների են ենթարկվում, տարիներով չմնան, պատուհաս չդառնա այդ «Հյուսիս-Հարավ»-ը քաղաքացիների գլխին, մինչեւ դրա նորոգվելը։

Երկրորդ՝ որակի վերաբերյալ խնդրում եմ ինձ ասացեք՝ ինչո՞ւ է այդ բետոնածածկույթի որակն ավելի ցածր, քան հարեւան երկրում 10 տարի առաջ կառուցվածը։ Շնորհակալ եմ։

Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն ձեր հարցի համար, պրն պատգամավոր։

Ուրեմն, առաջինը, ինչ վերաբերում է խորհրդատվական ծախսերին։  Այժմ ես չունեմ կոնկրետ բացվածքը, դա մենք ձեզ կարող ենք տրամադրել, բայց կուզեմ անդրադառնալ խորհրդատվական ծախսերի բնույթին։

Քանի որ աշխատանքներն ինքնին նախատեսում են բազմաբնույթ եւ բովանդակային խոշորածավալ աշխատանք ծրագրերի կամ ճանապարհահատվածների ճիշտ նախագծման, նախահաշվարկի, հողերի օտարման եւ տարաբնակեցման ծրագրերի կազմման, ենթակառուցվածքների փոփոխության եւ այլնի հետ, ապա ակնհայտ է, որ ծրագրերում նախատեսվել է խորհրդատվական ծառայությունների մեծ բաղադրիչ։ Այդ խորհրդատվական ծառայություններով նախատեսված աշխատանքների մասով գնումների գործընթացն իրականացվել է Ասիական զարգացման բանկի միջոցով եւ Ասիական զարգացման բանկի պահանջների  համաձայն, քանի որ ՀՀ եւ Ասիական զարգացման բանկի միջեւ ֆինանսավորման շրջանակային համաձայնագրի շրջանակներում կնքված, որը կնքվել է 2009թ., ՀՀ-ն վերցրել է պարտավորություն, որ ծրագրի իրականացման ընթացքում պետք է ապահովվեն Ասիական զարգացման բանկի կողմից նախատեսվող բոլոր գործընթացները, այդ թվում՝ ձեր կողմից նշված։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Պրն Խաչատրյան, խնդրում եմ միշտ ուշադրություն դարձրեք ժամանակին, որովհետեւ ժամանակը սահմանափակ է։

Պրն Ուրիխանյա՞ն, դուք արձագանքում եք։ Խնդրեմ։

Տ.ՈՒՐԻԽԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հիմա իմ հարցը հենց դրանում է կայանում՝ բա ինչո՞ւ չենք պատասխանատվության ենթարկում այդ պահանջը դնողներին՝ լինի Ասիական բանկը, թե հենց կազմակերպությունը, խորհրդատուները, որոնք աշխատել են։ Բա իրենց վճարվել է նրա համար, որպեսզի այդ խնդիրները չլինեն, թող հաշվարկեին, որ կա իքս թվով, ասենք՝ հողային տարածքներ, որոնց սեփականատերերի հետ առաջանալու են իրավահարաբերություններ, որ այլ տեխնիկական բնույթի խնդիրներ կան, որ մի իսպանական կազմակերպություն կա, որը ռիսկային է, կարող է պատշաճ չկատարի, հետո տուգանվի, հեռանա, տեխնիկան թողնի, նորից գա եւ այլ խնդիրներ, որոնք ձեզ հայտնի են։ Հիմա՝ ինչո՞ւ չենք ենթարկում պատասխանատվության։ Եկեք դնենք այս խնդիրը։ Ասիական բանկը պահանջել է, հիմա ասենք՝ հարգելի բանկ, էդ ինչ՝ ատկա՞տ ես պահանջել, թե՞ օբյեկտիվ խնդիր ես դրել։ Օբյեկտիվ խնդիր ես դրել, ուրեմն՝ արի կլինի պատասխան տուր մեր քաղաքացիներին, ինչու պիտի տարիներով մենք սպասենք։ Շնորհակալություն։

Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Ուրեմն, կարծում եմ, որ Ասիական զարգացման բանկից դրվել են օբյեկտիվ եւ համաչափ խնդիրներ։ Եկեք այստեղ հստակ տարանջատենք եւ տարբերակենք ծրագրի նախագծման եւ ծրագրի իրականացման փուլում առաջ եկած խնդիրները։ Ոչ մի կապալառու չի վճարում, չի ստանում, եթե իրականացված աշխատանքները համապատասխան ընթացակարգերի համաձայն չեն ընդունվում։ Եթե չեմ սխալվում, վերջերս նախարարի կողմից հնչեցվել է գնահատականներ՝ կապված Տրանշ 3-ի ոչ բավարար որակի մասով։

Դուք եւ բոլորդ տեղյակ եք, հարգելի պրն պատգամավոր, որ նախարարի հանձնարարությամբ անորակ աշխատանքային հատվածը, որ իրականացվել է չինական ընկերության կողմից, քանդվել է, եւ չինացիները պարտավորություն են վերցրել հետեւել եւ իրենց ապագա աշխատանքներում իրականացնել իրենց աշխատանքներն այն որակի չափանիշների համաձայն, որի համար իրենք հանձնառություն են վերցրել պայմանագրի շրջանակներում։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Վարդան Բոստանջյան, խնդրեմ։

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Գրիգորյան, ժամկետների փոփոխության վերաբերյալ դուք, իհարկե, ասացիք, բայց ինձ հասկանալի չեղավ, ինչո՞վ էր պայմանավորված՝ մեկ, երկրորդ՝ ընդհանուր առմամբ անկախ այս ծրագրերից՝ «առաջին, երկրորդ եւ Տրանշ» հասկացություններից, քաղաքացիների համար ավելի հասկանալի կլինի, թե ինչքա՞ն է ընդհանուր առմամբ այդ գումարը կազմում՝ «Հյուսիսի-Հարավ» վարկային ծրագրի, որքա՞նն է այս պահի դրությամբ օգտագործված եւ ի՞նչ ծավալի աշխատանքներ են մնում մինչեւ ավարտը։

Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն ձեր հարցի համար: Ասիական զարգացման բանկի հետ կնքված շրջանակային համաձայնագրի շրջանակներում տրամադրվում է 500 մլն դոլարի վարկ: Տրանշ 1-ի շրջանակներում, որոնք արդեն ավարտվել են` մոտ 60 միլիոն, եւ իրացումը ամբողջ տրանշ 2-ի եւ տրանշ 3-ի մասով կազմում է 330 մլն դոլար: Այժմ Ասիական զարգացման բանկի շրջանակներում կան 170 մլն դոլարի չիրականացված գումարներ, որի համար Տրանսպորտի եւ կապի նախարարությունը պատրաստում է Գյումրի-Բավրա ճանապարհահատվածի նախագիծը եւ կհանձնի կառավարության դիտարկմանը:

Կներեք, երկրորդ հարցը, պրն Բոստանջյան: Հա, աշխատանքների մասով: Տրանշ 2-ում իրականացված է այսօրվա դրությամբ աշխատանքների 40%-ը, իսկ տարեվերջին կունենամ 60%-ի կատարողական:

Ինչ վերաբերում է տրանշ 3-ին, ունենք մոտ 17% կատարողական, տարեվերջին կունենանք 30% կատարողական:

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Դուք ուզու՞մ եք արձագանքել: Խնդրեմ պրն Բոստանջյան:

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Պրն փոխնախարար, դուք ձեր խոսքում արտահայտեցիք, ասացիք` վերանախագծում ինչ-որ հատվածի վերաբերյալ: Ես հասկանում եմ, այս բարդ եւ թանկարժեք ծրագրի կտրվածքով վերանախագծումը, ըստ էության, ոչ այլ ինչ է, քան եւս ծախսեր: Հիմա, հավանականությունը ինչպիսի՞ն է, որ անընդհատ կլինի վերանախագծում` այս ճանապարհի կտրվածքով կամ նրա առանձին հատվածների:

Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Այս 8 կիլոմետրանոց երկարությամբ հատվածից բացի այլ վերանախագծման կամ ծրագրի փոփոխման աշխատանքներ չեն նախատեսվում, պրն Բոստանջյան:

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Սերգեյ Բագրատյան, խնդրեմ:

Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ճիշտն ասած, ձեր հարցերի պատասխանները մեզ չի բավարարում, մենք չենք... Ինչի՞ ենք հարցերը կրկնում, որովհետեւ անհասկանալի բառակապակցություններ եք օգտագործում, եւ առանց հասցեականության: Կոնկրետ` ո՞վ է պատասխանատու այդ ճանապարհի վրա կատարված չարաշահումների համար` անուն, ազգանուն, պաշտոն: Մեկ:

Երկրորդը` ի՞նչ է նշանակում 5 տարով, 7 տարով հարավային հատվածը թողել եք խայտառակ վիճակում, 70 հոդված եք կիրառում, գյուղացի մարդը 2 մետր հող ունի, ոչինչ չեն թողնում անել` ո՛չ օտարել, ո՛չ որեւէ գործարք կատարել, էն հույսով, որ դուք երբեւէ կավարտեք այդ ճանապարհը: Կոնկրետ ժամկետ ասեք, հասկանանք, եւ կառավարության պատասխանատվության չափը ինքներդ գնահատեք:

Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Կարո՞ղ եմ պատասխանել: Շնորհակալություն ձեր հարցի համար, պրն պատգամավոր: Ամեն դեպքում ես փորձեմ անդրադառնալ: Ինչ վերաբերում է չարաշահումներին, ես նման բառ իմ ելույթում չօգտագործեցի, եւ խոսք անգամ չի կարող գնալ չարաշահումների մասին: Ինչպես նշեցի, կա երկու օբյեկտիվ պատճառ:

Առաջին` հողերի օտարում եւ տարաբնակեցման ծրագրի իրականացում, եւ դատական գործընթացների հետ կապված, հողերի օտարման գործընթացը երկարաձգվել է, իսկ ՀՀ պարտավորությունը կապալառու կամ կազմակերպությունների պարտականությունը ՀՀ-ի նկատմամբ սկսվում է հողերի օտարման եւ տարաբնակեցման ծրագրի ամբողջական ծավալով իրականացումից հետո:

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Դուք ավարտեցի՞ք: Խնդրեմ, միացրեք պրն Բագրատյանի խոսափողը:

Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Դուք շարունակում եք միատոն, ոչինչ չասող նախադասություններ ասել: Ես ձեզ պարզ հարց եմ տալիս` 30 կիլոմետր ճանապարհը կառուցել են 150 միլիոն դոլարով, դա նորմատիվի մե՞ջ է, թե՞ ոչ: Սա մեկ:

Երկրորդը` ե՞րբ է ավարտվելու: Ե՞րբ է ա-վարտ-վե-լու: Պա՞րզ եմ ասում, ժամկետ ասեք:

Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Առաջին` ծրագրի շրջանակներում իրականացված շինարարական աշխատանքների ծավալը համապատասխանում է ծրագրով նախատեսված նախահաշվին: Ինչ վերաբերում է գներին:

Երկրորդ` ծրագրի ավարտը նախատեսվում է իրականացնել 2019 թվականի 3-րդ եռամսյակում: Շնորհակալություն: Տրանշ 2 եւ տրանշ 3:

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Արմենուհի Կյուրեղյան: Թույլ տվեք տիկին Կյուրեղյանին հնչեցնել իր հարցը:

Ա.ԿՅՈՒՐԵՂՅԱՆ

-Կներեք, եթե իմ հարցի մեջ նորից որոշակի կրկնումներ լինեն, բայց` ստիպված եմ: Դուք հետաձգման պատճառների մեջ նշեցիք միայն օբյեկտիվ պատճառները, իսկ սուբյեկտիվ պատճառների մասին ոչ մի խոսք: Չէ որ հետաձգման պատճառների մեջ ձեր ասածից հետեւում էր, որ նաեւ կատարված աշխատանքների որակական պահանջների չբավարարումն էր, որի պատճառով որոշակի աշխատանքներ գնահատվել են չկատարված եւ նրանք` կապալառուն, ստիպված է նորից կատարել, այսինքն` այստեղ կա սուբյեկտիվիզմի հստակ գործոնը: Ես ուզում եմ հասկանալ, մինչեւ սեպտեմբերի 14-ը` 19 թվականի, կատարվող գործողությունների համար, խնդրում եմ ընկերներ, մինչեւ 19 թվականը կատարվող գործողությունները ի՞նչ ֆինանսական միջոցներով են իրականացվելու: Արդյո՞ք մենք նորից նախատեսվածից հետո վերցնելիք 4-րդ, 5-րդ տրանշների գումարները չենք օգտագործելու, եւ չմոռանանք նաեւ, որ այս հյուսիս-հարավ ճանապարհի համար մենք վարկային պայմանագրեր ենք կնքել ոչ միայն Ասիական զարգացման բանկի հետ, այլ` Եվրասիական ներդրումների, Եվրասիական զարգացման բանկերի հետ, ընդհանուր առմամբ 1.5 մլրդ ԱՄՆ դոլար արժողությամբ: Արդյո՞ք այդ մնացած գումարները հիմա չեն ուղղվելու այդ չկատարված աշխատանքների կատարման համար, եւ արդյո՞ք հետո նրանցով նախատեսված աշխատանքների համար նորից նոր վարկեր չենք վերցնելու:

Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցի համար, տիկին պատգամավոր, փորձեմ պատասխանել: Առաջինը` որակով պայմանավորված ծրագրի երկարացման հետ: Ինչպես նշեցի, ծրագրի երկարացումը եւ ուշացումները հիմնականում նյութական տեսանկյունից պայմանավորված են հողերի օտարման եւ տարաբնակեցման ծրագրերի իրականացման, ինչպես նաեւ պատմամշակութային արժեքների հայտնաբերմամբ` 8 կիլոմետրանոց ծրագծի վերանախագծման հետ:

Երկրորդ` ինչ վերաբերում է ֆինանսավորմանը, տրանշ 2-ի եւ տրանշ 3-ի շրջանակներում, ապա հավելյալ ֆինանսավորում այն գումարներից, որոնք արդեն իսկ նախատեսված են ծրագիր 2-ի եւ ծրագիր 3-ի շրջանակներում` 170 մլն եւ 100 մլն չափերով, դրանից ավել հավելյալ ֆինանսավորում չի նախատեսվում:

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Տիկին Կյուրեղյան... Միացրե՛ք խոսափողը:

Ա.ԿՅՈՒՐԵՂՅԱՆ

-Մի կողմից ասում եք` միայն օտարումը, մյուս կողմից ասում եք, որ եղել են աշխատանքներ, որոնք որակապես թերագնահատում են ստացել, եւ նրանք նորից պետք է կատարվեն: Հիմա, դրանք հետաձգման պատճառ չե՞ն դարձել, ես չեմ հասկանում:

Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Ինչպես նշեցի, հետաձգման պատճառները հիմնականում պայմանավորված են հողօգտագործմամբ եւ տարաբնակեցման ծրագրի իրացմամբ:

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Տիկին Կյուրեղյան...

Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Եթե փորձեմ շատ մոտավոր գնահատական հնչեցնեմ, ապա օբյեկտիվը` 95%, սուբյեկտիվը` 5%: Շատ մոտավոր գնահատականներ, իսկ օբյեկտիվը կարող է լինել մինչեւ 99%:

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Վահե Էնֆիաջյան, խնդրեմ:

Վ.ԷՆՖԻԱՋՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկեր, ձեր կողմից մի քանի պարզաբանումներ եղան, ես չեմ ուզում կրկնվելու համար, իմ գործընկերները շատ կարեւորագույն հարցեր ասացին: Ճիշտ հասկացեք, ՀՀ-ի համար սա կարեւորագույն ծրագիր է, եւ միեւնույն ժամանակ շատ մեծ վարկային բեռ` մի քանի հարյուր միլիոն դոլարի ծախս է, ըստ էության, արվում, եւ տարիներ շարունակ, ինչ-ինչ պատճառներով, որը մի քանի րոպե է տեւում ձեր կողմից, որպես զեկույց եւ ներկայացում, ասվում է, որ ծրագիրը պետք է հետաձգվի: Ընդ որում, որ հիմա բարձրաձայնում եք, որ 2019 թվականին ծրագիրը պետք է ավարտվի, իրականում բարձրաստիճան պաշտոնյաների կողմից` նախարարի մակարդակով, արդեն իսկ հրապարակվել է, որ 2022 թվականին պետք է ավարտվի:

Մի կարեւորագույն բան էլ` քանի որ շատ կոնկրետ ֆինանսների մասին է խոսքը գնում, մի հատ հրապարակեք, ի վերջո, որպես ծախս, ՀՀ քաղաքացին է պետբյուջեի մուտքը ապահովում, ձեռնարկատերն է, փոքր եւ միջին բիզնեսի ներկայացուցիչն է այդ բյուջեն ապահովում, ի՞նչ գումար, ի՞նչ ծախսի մասին է խոսքը գնում: Էդ մի քանի միլիոնը կարո՞ղ է վաղը մի քանի միլիարդ դառնա մեր համար: Հատվածական տեսնում ենք, որ ծրագիրը լավ որակով է իրականացվում:

Երկրորդը` մի բան էլ պարզաբանեք, որ ներկայացնում եք տրանշ 2 եւ տրանշ 3, միայն խորհրդարանի մակարդակով մի նայեք այս քննարկմանը, մեր երկրի քաղաքացիներն էլ են մեզ լսում, եւ մի հատ մանրամասնեք` տրանշ 2-ը ո՞ր հատվածն է, տրանշ 3-ը` որ, որպեսզի բոլորի համար հասկանալի եւ տեսանելի լինի` ինչի՞ մասին է խոսքը գնում: Շնորհակալություն:

Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն պրն պատգամավոր: Կարծում եմ` այս դահլիճում եւ այս դահլիճից դուրս չկա մեկ անձ, ով մտահոգ չի եւ շահագրգռված չի այս ճանապարհի արագ եւ որակով իրականացման համար, այդ տեսանկյունից ձեր հետ համաձայն եմ:

Ինչ վերաբերում է տրանշ 2-ին այն իր մեջ ներառում է Աշտարակ-Թալին հատվածը, որը ամբողջապես իրականացվում է Ասիական զարգացման բանկի ֆինանսավորմամբ` 42 կիլոմետր երկարությամբ:

Տրանշ 3-ը բաժանված է 2 մասի: Առաջին հատվածը` Թալին-Լանջիկն է, շուրջ 18.7 կամ 19 կիլոմետր երկարությամբ, որը իրականացվում է Ասիական զարգացման բանկի ֆինանսավորմամբ, եւ Լանջիկ-Գյումրի հատվածը, որը 27.5 կիլոմետր երկարություն ունի, եւ իրականացվում է Եվրոպական ներդրումային բանկի ֆինանսավորման շրջանակներում:

Եթե խոսում ենք ֆինանսական միջոցներից, եթե ճիշտ հասկացա, դուք հղում էիք անում այդ 500 մլն դոլարի սահմանների վրա: Նախորդ մեր հարգարժան պատգամավորին ես արդեն պատասխանեցի, որ ծրագրի շրջանակներում 500...

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Ներողություն, խնդրում եմ ընդհատվեք, արձագանքից հետո կշարունակեք: Պրն Էնֆիաջյան, խնդրեմ:

Վ.ԷՆՖԻԱՋՅԱՆ

՟-Ըստ էության, չհասցրեցիք հարցին անմիջական պարզաբանում տալ, բայց շատ կոնկրետ` գումարը, որը վերցնում ենք Միջազգային բանկից, շատ կոնկրետ է: Մեր պետության վրա ի՞նչ ծախս է սա, այս ծրագիրը ի վերջո վերջնական տեսքով նստում` վերլուծություն, հաշվարկ չկա՞, որ տարեթվին ենք կարողանալու փակվել, ինչքա՞ն տոկոսավճար պետք է վճարենք, մայր գումարը որքա՞ն է կազմելու: Խնդրում եմ մեկնաբանել:

Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Մայր գումարի մասով ասեմ, որ տրանշ 2-ի շրջանակներում նախատեսվում է 172 մլն ԱՄՆ դոլարի ծավալով շինարարական աշխատանքներ, տրանշ 3-ի մասով` 100 մլն դոլարի մասով: Ամբողջը` մենք խոսում ենք 500 մլն դոլարի մասին, որից արդեն իրացման փուլում գտնվում է 330 մլն դոլարը: 170 մլն դոլարի շրջանակներում պարտավճարները կամ տոկոսավճարները չեն իրականացվում, քանի որ մենք դեռ դա չենք օգտագործել:

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն, հարցերն ավարտվեցին, դուք կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Հարգելի գործընկերներ, հարակից զեկուցող` ֆինանսավարկային եւ բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Սամվել Նիկոյան, խնդրեմ:

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, եւ՛ իմ մասնակցությամբ, եւ՛ ձեր մասնակցությամբ բավականին հարցեր ուղղվեցին հիմնական զեկուցողին, եւ մենք կարծում ենք` գրեթե դուք ստացաք բավարար պատասխաններ այդ հարցի կապակցությամբ: Ըստ էության, խոսքը ինչի՞ն է վերաբերում: 16 թվականին ՀՀ փոխվարչապետը նամակով դիմել է Ասիական զարգացման բանկին, որպեսզի ֆինանսավորման ժամկետների մեջ փոփոխություններ իրականացվեն: Ահա այս տարի` 2017-ին համաձայնություն է եղել եւ այսօր մենք դա քննարկում ենք` ընդամենը ֆինանսավորման ժամկետները երկարացնելու համար: Դա համաձայնագրում այլ փոփոխություններ չի առաջացնում` բացի ժամկետային փոփոխություններից:

Ինձ համար կարեւոր էր, որպեսզի հիմնական զեկուցողը բոլորիս տեղեկացնի ժամկետների փոփոխության բուն պատճառը, ինչի պատասխանը, որը ճիշտն ասած քննարկել էինք, եւ այնքանով, որքանով այստեղ հնչեց, այդքանով ինֆորմացված էի, բայց ես ուզում էի, եթե մեր գործընկերների մեջ կան լրացուցիչ ցանկություն` ավելին իմանալու համար, որպեսզի դա այդպես լինի: Իհարկե, եթե այսպես նայենք` հարցը օբյեկտի՞վ է, թե՞ սուբյեկտիվ, դա զուտ գնահատականի հարց էր: Իհարկե, բոլորս կուզենայինք, որ ամեն ինչը լիներ իր ժամանակին, եւ մեր պետության համար շատ կարեւոր այդ ճանապարհահատվածը` հյուսիս-հարավը ժամանակին ավարտվեր: Դա շատ կարեւոր է մեր պետության համար: Կարո՞ղ են լինել չնախատեսված հանգամանքներ, գործոններ: Իհարկե` կարող են: Մասնավորապես, երբ խոսքը վերաբերում է պատմամշակութային այն մեծ արժեք ներկայացնող, որը երկրորդ տրանշի գոտում է հայտնաբերվել, մենք մեզ չէինք կարող ներել, որ դա ոչնչացնեինք, որովհետեւ ճանապարհ ենք կառուցում` երկուսն էլ կարեւոր են, բայց մեզ համար պատմամշակութային այդ կարեւոր արժեք ոչնչացնելը չէր կարելի: Այդ իսկ պատճառով, եթե որոշակի ժամանակ ձգվում է վերանախագծման աշխատանքները, որպեսզի շրջանցվի, կարծում եմ` այս հարցին մենք պետք է ըմբռնումով մոտենանք եւ հասկանանք, որ այո, նա էլ է կարեւոր, նա էլ է կարեւոր:

Մեր հանձնաժողովում մոտավորապես այս մակարդակի, այս ձեւով, միգուցե տոնայնությունը մի քիչ ավել կամ մի քիչ պակաս քննարկումը եղել է, եւ հանձնաժողովը տվել է դրական եզրակացություն: Այսքանը, շնորհակալություն:

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն պրն Նիկոյան: Պրն Նիկոյանին հարցերով դիմելու համար` հերթագրում: Խնդրեմ պրն Բոստանջյան:

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Պրն Նիկոյան, եթե դուք հասցրել եք նաեւ ծանոթ լինել դրան, հիմա, անկախ տրանշից, անկախ ժամանակահատվածից եւ երկարաձգումից, ընդհանրապես հարավ-հյուսիս ճանապարհը քանի՞ կիլոմետր է, ինչքա՞ն վարկային ռեսուրս է դրա համար պահանջվում, որքա՞նն է իրացված եւ որքանը պետք է իրացվի:

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Պրն Բոստանջյան, այն համաձայնագիրը, որ հիմա քննարկում ենք եւ պետք է քվեարկենք, չի վերաբերում ամբողջ ճանապարհահատվածին, եւ բնականաբար, ես չեմ կարող ամբողջ ճանապարհահատվածի համար, եւ որեւէ մեկը չի կարող հստակ թվեր ձեզ ասել, որովհետեւ շատ ճանապարհահատվածներ դեռեւս կարող են վերահաշվարկի կամ հաշվարկի փուլում լինել եւ համաձայնագրերը դեռեւս կարող են կնքված չլինել, այնպես որ, ես չեմ կարող, բնականաբար, այդ հարցին պատասխանել:

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Պրն Բոստանջյան, դուք ցանկություն ունե՞ք... Չէ, շնորհակալություն: Արմենուհի Կյուրեղյան:

Ա.ԿՅՈՒՐԵՂՅԱՆ

-Ես ուզում եմ նորից կրկնել, որ այս ճանապարհի համար մենք վերցրել ենք 3 տարբեր խոշոր վարկեր, ընդհանուրը` 1.5 մլրդ արժողությամբ: 1.5 մլրդ-ը փոքր թիվ չէ, եւ եթե մենք մի քանի տարի հետո նորից կանգնենք այս փաստի առաջ, շատ ավելի ծանր է լինելու մեր երկրի համար: Ես ուզում եմ հասկանալ ձեր վերաբերմունքը` արդյոք դուք գտնու՞մ եք, որ պարբերաբար պետք է իրականացվեր վերահսկողական աշխատանքներ, որպեսզի տրանշի ավարտին չհասնեինք այս իրավիճակին, այսինքն` մենք ավելի շուտ վեր հանեինք այս հիմնախնդիրը, եւ ի՞նչ եք մտածում ԱԺ-ի կողմից քննիչ հանձնաժողով ստեղծելու հարցի վերաբերյալ, այս աշխատանքների ընթացքը անընդհատ վերահսկողության տակ պահելու համար:

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Վերահսկողությունը այս շինարարական աշխատանքների նկատմամբ, ավելի քան անհրաժեշտ է, կա, վստահաբար ասում եմ: Այստեղ է գտնվում ՎՊ-ի նախկին նախագահը, եթե ինքը մասնավոր զրույցում ասեք, ինքը շատ հստակ այդ վերահսկողության մեխանիզմների մասին ձեզ կտեղեկացնի:

՟   Տարբեր մեխանիզմներ կան վերահսկողության։ Պատկերացրեք, եթե հիմա որեւէ հատվածում շինարարությունը կապալառուն ստիպում է, որպեսզի նա նորից դա իրականացնի, դա հենց այդ վերահսկողության արդյունքն է։ Այսինքն՝ ամենաբարձր մակարդակով՝ Հանրապետության Նախագահի մակարդակով եւ ֆինանսների կառավարման, արդյունավետ օգտագործման եւ նախարարության կողմից դա ամենօրյա աշխատանք է, որը կատարվում է, որովհետեւ դա մեր պետության համար շատ կարեւոր է։ Խոսքը գնում է մեծ գումարների մասին եւ այդ վերահսկողությունը կա եւ կլինի։ Կլինե՞ն չնախատեսված դեպքեր, որպեսզի այդ շինարարական աշխատանքները կարող են հետաձգվել, իհարկե, կարող են լինել։ Կոնկերտ մի միջադեպը, որ ասացինք, խոսքը վերաբերում է նաեւ դրան։ Ասքանը։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Արձագանքու՞մ եք։ Ոչ։ Արարատ Զուրաբյան։

Ա.ԶՈՒՐԱԲՅԱՆ

-Պրն Նիկոյան, չե՞ք կարծում, որ ԱԺ պատգամավորները եւ ընդհանրապես մեր հասարակությունը նույնիսկ այս հարցի քննարկման ժամանակահատվածում, որը վերաբերում է այս կամ այն տրանշին եւ հատվածին, պետք է վերջնականապես գիտակցի կամ հասկանա, թե ի՞նչ արժե ընդհանրապես այս ծրագիրը  ՀՀ համար, ե՞րբ է այն ավարտվելու, կա՞ նախագիծ, որի շուրջ գնացել է այս պրոցեսը։ Եթե կա նախագիծ, ի՞նչ արժե այդ նախագիծը, հետո փոփոխություններ կլինեն, պարզ է, ենթադրենք 5 տոկոս շեղում կլինի, բայց ի՞նչ արժե նախագիծը, երբ է այն ավարտվելու եւ ընդհանրապես որտե՞ղ ենք մենք հասել, ի՞նչ ծավալի աշխատանք ենք ընդհանուր առմամբ կատարել, ընդհանուրի մեջ ո՞ր հատվածն է դա կազմում։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Պրն Զուրաբյան, իհարկե, մեր հանրությունը եւ պառլամենտը իրավունք ունեն ձեր բոլոր այդ հարցերի պատասխանը իմանալու։ Բայց այս համաձայնագիրը չի վերաբերում դրան։ Սա ընդամենը վերաբերում է 2-րդ եւ 3-րդ տրանշերին, որը վերաբերում է ժամկետի փոփոխությանը։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Արձագանքի համար՝ պրն Զուրաբյան։

Ա.ԶՈՒՐԱԲՅԱՆ

-Պրն Նիկոյան, ես գտնում եմ, որ համաձայնագրին վերաբերող հարցը մասն է ընդհանուր պրոյեկտի։ Երբ մենք այդ մասը քննարկում ենք, պետք է ամբողջականի վերաբերյալ պատկերացում ունենանք։ Ես կարծում եմ, որ այս պրոցեսն է արատավոր նրանով, որ մենք ի վերջո հստակ պատասխաններ չունենք հստակ հարցերի։ Ես կարծում եմ, որ բոլորիս է դա հետաքրքրում եւ համապատասխանաբար այս պատասխանը մենք պետք է լսենք, ի վերջո հնչեցվի, թե ի՞նչ է լինելու։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Անշուշտ, շատ հետաքրքիր հարցեր կան, բայց չեն վերաբերում կոնկրետ այս համաձայնագրին։ Եվ դրա մասին խոսելը, կարծում եմ, որ այնքան էլ ճիշտ չէ։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Շնորհակալություն, պրն Նիկոյան, հարցերն ավարտվեցին։ Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։

Հարգելի գործընկերներ, հերթագրում՝ մտքերի փոխանակության համար։ Հերթագրվել է չորս պատգամավոր։ Սերգեյ Բագրատյան։

Պատգամավորներին հրավիրում եմ դահլիճ, քիչ անց իրականացնելու ենք քվեարկություն։ Պրն Բագրատյան, համեցեք։ Նախապատրաստվի պրն Տիգրան Ուրիխանյանը։

Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, իմ գործընկեր Արարատ Զուրաբյանը շատ կարեւոր շեշտադրում արեց, որ անորոշություն է այս ամբողջ ծրագրի շուրջ։ Սա լավ բան չի բերելու մեր ծրագրերին, որովհետեւ սա բացառիկ ուղի է, բացառիկ հնարավորություն է ՀՀ տրանսպորտային զարգացումների, նաեւ որպես տրանզիտ երկիր ներկայանալու աշխարհին, ինչպես նաեւ բիզնես ծրագրեր իրականացնելու հարթակ։ Այս իմաստով մենք իրավունք չունենք այսքան անորոշության եւ անգիտության մեջ գործելու։

Դուք ասում եք մի թիվ, որն ամբողջությամբ հերքում էր նախարարը, որն ասում է, որ մենք 2022թ. հնարավոր է ավարտենք։ Դուք ասում եք՝ 2019թ։

Դուք ասում եք պրն Նիկոյանին մենք հարցեր չպետք է տանք, որովհետեւ մասնագետ չի, բայց դուք լավ գիտեք, որ առաջին տրանշը կոնկրետ Արարատի հատվածը անհասկանալի ձեւով մոդիֆիկացիաներ, մուտացիաներ եք անում։ Մենք սովոր ենք, որ 100 արագությամբ այդ ճանապարհը պետք է անցնենք, հանկարծ դեմը փակում եք եւ վթարային իրավիճակներ եք ստեղծում։ Ամեն օր, շաբաթը երեք անգամ այդ ճանապարհով ես գնում եւ հետ եմ գալիս եւ ամեն օր դուք սլաքները տեղաշարժում եք աջ ու ձախ։ Մեկ ճանապարհի այս հատվածն եք փակում, մեկ արտերի մեջ եք գցում, մեկ դուրս եք գցում, մեկ էլ մոռացել եք, որ կամուրջներ պետք է կառուցեք։ Մեկ էլ ասում եք, որ ջրահեռացումն ենք մոռացել։ Տեսնում ես, որ ճանապարհը տաշում են, հարցնում եմ՝ ինչու՞ եք տաշում, ասում է՝ մենք չէինք նախագծել ջրահեռացումը։ Պարզունակ բաներ կան, որ հատուկ ուզում եք մեզ անհանգստություն պատճառեք։ Ավելի լավ էր մնար հին ճանապարհը, որով հանգիստ գնում գալիս էինք։ Ի՞նչ բերեցիք մեր գլխին։ Այդքան էլ վարկ դրեցիք հակատուների վրա, ձեր կատարած աշխատանքն էլ ծիծաղելի է։ Ասում եք չարաշահում չկա, չարաշահում եք մեր համբերությունը։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Տիգրան Ուրիխանյան։ Չչարաշահելով ձեր համբերությունը ասեմ, որ մոտավորապես 10-12 րոպե հետո քվեարկություն ենք իրականացնելու։ Համեցեք, պրն Ուրիխանյան։

Տ.ՈՒՐԻԽԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Սկսում եմ նախորդ հարցի վերաբերյալ տապալված ելույթիցս եւ ուշադրություն եմ հրավիրում հարգարժան ԱԺ  նախագահի եւ նախագահության, որ պատշաճ կարգով «Ծառուկյան» դաշինքի խմբակցության քարտուղարը նշված «ԱԺ կանոնակարգ» օրենքով սահմանված ժամանակահատվածում մինչեւ ելույթների ավարտը ծանուցումը այն հարցի վերաբերյալ մի կողմից խմբակցության անունից ելույթով հանդես գալու մասին փոխանցեց քարտուղարության աշխատակցին, քարտուղարության աշխատակիցը պատշաճ, մինչեւ ելույթի ավարտը ներկայացրեց քարտուղարության պետին, հետո ինչու՞ հանկարծ պարզվեց, որ ուշացվել է հայտը, չգիտեմ ինչու՞, որ եկամուտի կոմիտեին մի սուր խոսք չասե՞մ։ Հնարավորություններ միշտ էլ լինելու են, նոր պաշտպանական մեխանիզմներ են առաջանում ԱԺ աշխատակազմում ՊԵԿ-ի նկատմամբ։ Հարցս ընդամենը հետեւյալն է։ Երեք օր է մատնանշում եմ, թե որտեղ կան խնդիրներ, որտեղ չեն տպում հսկիչ դրամարկղային կտրոններ, որտեղ են տեսուչներն ավելորդություններ թույլ տալիս, որտեղ են շրջանցում տեսախցիկը կամ լրագրողների հսկողությունը, երբ իրականացնում են իրենց ֆունկցիաները հարցը ինչու՞, եթե օրինականության շրջանակներում է։ Քանի օր է ասում եմ, որ կան նաեւ հաղորդումներ հանցագործությունների մասին, մեկը այդ տվածս հարցերին պատասխան չտվեց եւ այդ ծավալուն հայտարարության մեջ ՊԵԿ-ը դրան չանդրադարձավ։ Ընդամենը այսքանն էի ուզում։ Այո, կան խնդիրներ եւ պետք չի կոնկրետացնել ինչ-որ մի կոնկրետ տոնավաճառի կամ մի մոլի վրա։ Կան այդտեղ խնդիրներ, միգուցե դուք եք կոնկրետացնում, որովհետեւ ինչ-որ հաշվեհարդարային նպատակներ ունենք, բայց խնդիրը դրվում է շատ ավելի ծավալուն, համատարած։ Չեք հարցնում՝ որտե՞ղ։ Նորից կրկնում եմ եւ կրկնելու եմ անընդհատ այս գումարման խորհրդարանին դեռ 4,5 տարի կա։ Շնորհակալ եմ։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Վահե Էնֆիաջյան։

Վ.ԷՆՖԻԱՋՅԱՆ

-Պրն Նիկոյան, ուզում եմ հարցս ձեւակերպել շատ լակոնիկ եւ ակնկալում եմ ձեր կողմից լակոնիկ պատասխան։ Մենք ուզում ենք հասկանալ՝ ի վերջո այս վարկային համաձայնագիրը հասկացանք տարբեր տրանշերով ծրագիրն իրականացվում է, մի մասը որակով է, մի մասը՝ անորակ է, համապատասխան գործառույթներ եք իրականացրել։ Կհետեւենք այդ գործառույթներին, կտեսնեք ինչպես են իրականացվում։ Ի վերջո ՀՀ վրա ֆինանսական ի՞նչ բեռ է առաջացնելու այս ծրագիրը, հստակ թվով ասեք։ Տպավորություն է ստեղծվում, որ յուրաքանչյուր քաղաքացի, երբ ինչ-որ բիզնես կամ մի ծրագիր ձեռնարկում է, կամ անձնական նպատակներով վարկ է վերցնում, հատկապես Հայաստանում վարկ վերցնելիս պետք է մի տաս անգամ չափ ու ձեւ անի, մի քսան անգամ էլ ռիսկերը հաշվի առնի, թե ի՞նչ զարգացումներ կարող են լինել, որ հետո կարողանա այդ վարկը փակել։ Մեր երկրում այնպիսի տպավորություն է, որ եթե միջազգային այս կամ այն բանկը գումար է հատկացնում, միանգամից պետությունը շահագրգռված է այդ գումարները վերցնելու՝ անկախ նրանից ի՞նչ պայմաններով, ի՞նչ միջոցներով եւ վերջնահաշվարկը չի կարողանում իրականացնել։

Այս դահլիճում մեզ նաեւ հետեւում են ուսանողները, այսօր էլ ուսանողների միջազգային օրն է, շնորհավորում եմ։ Ի դեպ, մասնագիտությամբ իրավաբաններ են։ Այնպես չլինի, որ տասնյակ տարիներ հետո կամ մի քանի տարի հետո պատասխանատվության սկսեն ենթարկել այն մարդկանց, ում կողմից ներկայացնում են այդ ծրագրերը։ Հստակ ներկայացրեք, թե ՀՀ-ում այդ գումարը ի՞նչ թիվ է կազմելու։ Դա մեր բոլորի վրա բեռ է։ Ինչ-որ մեկը ինչ-որ մեկին թող լավություն չանի։ Շնորհակալություն։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Արամ Սարգսյան, նախապատրաստվի Միքայել Մելքումյանը։

Ա.ՍԱՐԳՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Բարեւ ձեզ։ Ասեմ, որ Հյուսիս-հարավ ավտոճանապարհն այլընտրանք չունի այն երկրի համար, որն իր երկու հարեւանների կողմից փակ սահմաններ ունի եւ այդ ճանապարհը միանշանակ ստրատեգիական է, որը նպատակ ուներ աշխարհաքաղաքական առումով միացնելու Չինաստանը մեր հարեւան Իրանի միջոցով Հայաստանով Եվրոպային։  Ցավոք սրտի, այս ծրագրի իրականացման գործընթացի ժամանակ ես որոշակի քաղաքական միտումներ տեսա եւ դժբախտաբար այդ քաղաքական միտումները գալիս են մեր եվրասիական գործընկերներից, երբ առաջին տրանշի ժամանակ արարատյան ուղու վրա գործընթացը բավականին արագ էր գնում, այդ ժամանակ հայտարարություն եղավ, որ ճիշտ կլինի, որ այդ ճանապարհը գնա Ղազախստանով, Ռուսաստանով, շրջանցելով մեր տարածաշրջանը։ Դրանից հետո սկսեցին Հայաստանում կարծիքներ հայտնել՝ արդյոք նպատակահարմար է այդ ճանապարհը, թե՞ ոչ՝ ներառյալ տրանսպորտի նախարարի շուրթերից նման տեսակետ հնչեցվեց, որին ես անմիջապես հակադարձեցի։ Կարծում եմ, որ ճանապարհի գոյության ու դրա կառուցման ճակատագիրը քննարկման ենթակա չի։ Դա միանշանակ անհրաժեշտ է։ Իսկ այդ ճանապարհի որակի մասով մեր եւ հարգարժան Հանրապետական կուսակցության անդամների տեսակետները տարբերվում են մի պարզ պատճառով, որովհետեւ այս երկրում ամեն ինչ արվում է այն որակով, ինչ որակով որ իրականացվում են համապետական ընտրությունները։ Շնորհակալություն։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Պրն Մելքումյան, համեցեք։

Մ.ՄԵԼՔՈՒՄՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, բյուջետային քննարկումների ժամանակ հարց ուղղվեց Գագիկ Մինասյանին Իրան-Հայաստան երկաթուղու մասին։ Ես համաձայն եմ, որ այդ երկաթուղին այս փուլում համարվում է տնտեսապես աննպատակահարմար, որը դուք հաստատեցիք։ Իսկ դա նշանակում է, որ Հյուսիս-հարավը այլընտրանք չունի։ Այսինքն՝ որեւէ մեկը չի վիճարկում, այս ճանապարհը պետք է լինի։ Առանց այդ էլ Հայաստանի լոգիստիկ համակարգը շատ թանկ է նստում եւ գցում է ամբողջ ապրանքների արտադրությունը մրցունակությունից։ Ես ուղղակի ասում եմ, որ մենք չունենք թափանցիկ մեխանիզմներ։ Վերջը պետք է այդ ֆորմուլան գտնենք, թափանցիկ մեխանիզմ դնենք, որպեսզի ամեն անգամ չասենք, որ դեմ ենք քվեարկում վարկին, որովհետեւ ծախսերն արդյունավետ են։ Եվ որպեսզի վարման կարգով նորից չխոսեմ քվեարկություներից առաջ՝ կապված ՊԵԿ-ի հայտարարության հետ, ուզում եմ պարզ ասել, որ ՊԵԿ-ի կողմից հնչեցված 338 աշխատողները «Առինջ» մոլի առնվազն երեք անգամ քիչ թիվ է։ Կա ոչ թե 338, այլ հազարից ավելի աշխատողներ, որովհետեւ 748 անհատ ձեռներեց է գործում։ Ես առաջարկում եմ պրն վարչապետին քննարկել այսօր ՊԵԿ-ի վերլուծական բաժնի կամ համապատասխան կառույցի խնդիրը, որ այսպիսի որակի հայտարարություն է հրապարակել, որը քննադատության չի դիմանում։ Այսինքն՝ այնտեղ բաներ են գրված, որ 1-ին կուրսի տնտեսագետ ուսանողը կարող է հերքի։ Պետք է վերջ տալ այդպիսի վերլուծությունների հրապարակմանը, որը վարկաբեկում է ՊԵԿ-ի համապատասխան կառույցին։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Ավարտվեց մտքերի փոխանակությունը։ Եզրափակիչ ելույթների անհրաժեշտություն չկա։

Հարգելի պատգամավորներ, բոլորիդ հրավիրում եմ դահլիճ՝ քվեարկության։ Ունենք բազմաթիվ հարցեր քվեարկելու։

Քվեարկության է դրվում կառավարության կողմից ներկայացված  «ՀՀ եւ այլ երկրների միջեւ միջպետական, միջկառավարական համաձայնագրերի շրջանակներում ՀՀ զինված ուժերի համար բացառապես ռազմական նշանակության արտադրանքի ներմուծումն ԱԱՀ-ից ազատելու մասին» օրենքի նախագիծը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։

Վարման կարգով՝ Սարգեյ Բագրատյան։

Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, ուզում եմ հայտարարության տեսքով ասել, որ ՊԵԿ-ը ստում է, որ «Ծառուկյան» դաշինքի կողմից բարձրացված հարցերը կեղծ են։ Իբր 748 աշխատողի փոխարեն գրանցված է 338-ը, այնինչ իրականում գրանցված է 748 աշխատակից։ Սա կեղծ տեղեկատվություն է եւ թյուրիմացության մեջ է գցել հավանաբար վարչապետին։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Հարգելի գործընկերներ, այս հարցի հետ կապ չունի։ Վարման կարգով պետք է խոսել քվեարկության հետ կապված։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 86
Դեմ՝ չկա
Ձեռնպահ՝ չկա։

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում ԱԺ պատգամավորներ Գալուստ Սահակյանի, Կարինե Աճեմյանի, Վահե Էնֆիաջյանի, Աղվան Վարդանյանի կողմից ներկայացված

«Սահմանված կարգի խախտմամբ պարտադիր զինվորական ծառայություն չանցած քաղաքացիների մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Համեցեք, պրն Գորգիսյան, վարման կարգով։

Գ.ԳՈՐԳԻՍՅԱՆ

-«Ելք» դաշինքը վերապահումներով կողմ կքվեարկի նախագծին, հետագայում առաջարկություն կներկայացնի գումարը հանելու կամ նույնը թողնելու վերաբերյալ։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Քվեարկություն։

Կողմ՝ 85
Դեմ՝  չկա
Ձեռնպահ՝  չկա

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում կառավարության կողմից ներկայացված «Մշակութային արժեքների արտահանման եւ ներմուծման մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին» եւ «Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ  կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 80
Դեմ՝  5
Ձեռնպահ՝  չկա

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում «Սահմանված կարգի խախտմամբ պարտադիր զինվորական ծառայություն չանցած քաղաքացիների մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագծի 1-ին ընթերցումից հետո գրավոր առաջարկությունների ներկայացման ժամկետը 1 շաբաթ սահմանելու  մասին» ԱԺ որոշման նախագիծն ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 86
Դեմ՝ չկա
Ձեռնպահ՝  չկա

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում կառավարության կողմից ներկայացված «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքում փոփոխություն եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը  2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 86
Դեմ՝ չկա
Ձեռնպահ՝  չկա

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում կառավարության կողմից ներկայացված «Գյուղատնտեսական տեխնիկայի շահագործման մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» եւ կից ներկայացված  օրենքների նախագծերի փաթեթը  2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 86
Դեմ՝ չկա
Ձեռնպահ՝  չկա

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում կառավարության կողմից ներկայացված «Դատախազության մասին» օրենքի նախագիծը  2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Վարման կարգով՝ ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար Վահրամ Բաղդասարյան, համեցեք։

Վ.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-ՀՀԿ խմբակցությունում քննարկման ժամանակ կային որոշակի տարաձայնություններ։ Ցանկանում եմ տեղյակ պահել, որ  ՀՀԿ խմբակցության  բոլոր առաջարկներն ընդունվել են, մասնավորապես, Գեւորգ Կոստանյանի առաջարկությունները, քրեական գործերով վերադաս մարմնի կողմից ստորադաս մարմնին... գրավոր հանձնարարականների հետ կապված, եւ  գլխավոր դատախազի եւ տեղակալների թեկնածուների ներկայացման հետ կապված առաջարկությունները նույնպես ընդունվել են։

Մեր խմբակցությունը կողմ է քվեարկելու այս նախաձեռնությանը։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Գեւորգ Գորգիսյան, համսեցեք։

Գ.ԳՈՐԳԻՍՅԱՆ

-Թեեւ 1-ին ընթերցմանը «Ելք» դաշինքը դեմ էր քվեարկել նախագծին, բայց Արտակ Զեյնալյանի ներկայացրած բոլոր առաջարկությունները նույնպես ընդունվել են, ըստ այդմ՝ մենք կողմ  կքվեարկենք։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Շնորհակալություն։  Քվեարկություն։

Կողմ՝ 86
Դեմ՝ չկա
Ձեռնպահ՝  չկա

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում կառավարության կողմից ներկայացված «ՀՀ դատական օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին» եւ կից ներկայացված  օրենքների նախագծերի փաթեթը  1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 79
Դեմ՝ 6
Ձեռնպահ՝  չկա

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում կառավարության կողմից ներկայացված «ՀՀ հողային օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» եւ կից ներկայացված  օրենքների նախագծերի փաթեթը  1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 86

Անցավ միաձայն։

Քվեարկության է դրվում կառավարության կողմից ներկայացված «ՀՀ քննչական կոմիտեի  մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» եւ կից ներկայացված  օրենքների նախագծերի փաթեթը  1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 79
Դեմ՝ 6
Ձեռնպահ՝  1

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում կառավարության կողմից ներկայացված «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» եւ կից ներկայացված  օրենքների նախագծերի փաթեթը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 72
Դեմ՝ 11
Ձեռնպահ՝ 2

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում կառավարության կողմից ներկայացված «Շահումով խաղերի, ինտերնետ շահումով խաղերի եւ խաղատների  մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 86
Դեմ՝ չկա
Ձեռնպահ՝  չկա

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում կառավարության կողմից ներկայացված «Պետական գույքի մասնավորեցման 2006-2007 թվականների ծրագրի կատարման, 2016 թվականի տարեկան հաշվետվությունը հաստատելու մասին» օրենքի նախագիծը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 61
Դեմ՝ 6
Ձեռնպահ՝  16

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում կառավարության կողմից ներկայացված «Ազգաբնակչության էկոլոգիական կրթության եւ դաստիարակության   մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ  կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։ Վարման կարգի վերաբերյալ՝ Արարատ Միրզոյան։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Պրն Բաբլոյան, ես ցանկանում եմ ձեզ հիշեցնել, որ վերջին նմանատիպ դեպքի ժամանակ ես հղում արեցի ձեր անձնական հեղինակությանը  եւ երաշխավորությանը, որ նման դեպքեր այլեւս չեն կրկնվի, փաստորեն, կրկնվում են։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Քվեարկություն։

Կողմ՝ 86
Դեմ՝ չկա
Ձեռնպահ՝  չկա

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում կառավարության կողմից ներկայացված «ՀՀ ջրային օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին» եւ կից ներկայացված  օրենքների նախագծերի փաթեթը  2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 85
Դեմ՝ չկա
Ձեռնպահ՝  չկա

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում կառավարության կողմից ներկայացված «ՀՀ ընդերքի մասին» օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին»  օրենքի նախագիծը  2-րդ ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 85
Դեմ՝ չկա
Ձեռնպահ՝  չկա

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում ԱԺ պատգամավորներ Կարեն Ավագյանի եւ Հրայր Թովմասյանի կողմից ներկայացված «ՀՀ քրեական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին»  օրենքի նախագիծը  1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Պրն Միրզոյան, համեցեք, վարման կարգի վերաբերյալ։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Ես ուզում եմ ասել, որ սա ակնհայտորեն առաջադիմական փոփոխություն է, եւ «Ելք» դաշինքը կողմ է քվեարկելու սրան։ Միայն մի վերապահում։ Ինձ համար տարօրինակ էր, երբ որ այլնտրանքային կարիք էր հնչում ՀՀԿ խմբակցությունից, այդպես միանգամից սաստեցիք, թե ներկուսակցական հարթակ կա։ Նորմալ է, կարծում եմ։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Մեր ներկուսակցական խնդիրներով մի զբաղվեք, հանգիստ եղեք։ Տիկին Հովհաննիսյան, համեցեք։

Ա.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Պրն Միրզոյան, իմ շատ հարգելի գործընկեր, ես ուրախ եմ, որ առաջադիմությունը փաստելով հանդերձ կողմ եք քվեարկելու։

Իսկ ինչ վերաբերում է  իմ նկատառմանը, ապա   դա հետեւյալն էր՝ ես իմ գործընկերոջ մասնագիտական դիտարկմանը չեմ անդրադառնա ԱԺ ամբիոնից՝ հաշվի առնելով, որ մենք կարող ենք հանձնաժողովում մասնագիտական քննարկում ծավալել։ Որեւէ խնդիր չկա, խնդրում եմ չխեղաթյուրել, ամեն ինչ նորմալ է։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Պրն Բաբլոյան, համեցեք։ Լավ, պրն Բաբլոյանը կեզրափակի։ Վարման կարգով՝ Սերգեյ Բագրատյան։

Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Պրն Բաբլոյան, ես ուզում եմ եւս մեկ անգամ շեշտել, որ դա ոչ թե վերաբերում է ձեր մասնագիտական առանձնահատկությանը, այլ վերաբերում է մարդու իրավունքներին։ Մեզ համար մարդը բացարձակ արժեք է, այդ իմաստով  ես չէի ուզենա տարբերություն դնեինք, դիսկրիմինացիայի ենթարկեինք պատշարի, երկրաբանի, տնտեսագետի եւ մյուս մասնագետների իրավունքը։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Պրն Բաբլոյան, համեցեք։

Ա.ԲԱԲԼՈՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, որպես պատգամավոր ես կոչ եմ անում բոլոր պատգամավորներին եւ խմբակցություններին, որ նախագծի վերաբերյալ քվեարկությունը չքաղաքականացնել, այլ քվեարկել սեփական համոզմունքներին եւ խղճին համաձայն։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Շնորհակալություն։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 56
Դեմ՝ 2
Ձեռնպահ՝ 23

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում կառավարության կողմից ներկայացված ՀՀ-ի եւ Ասիական զարգացման բանկի միջեւ 2017 թվականի ապրիլի 10-ին եւ 2017 թվականի մայիսի 24-ին ստորագրված, ՀՀ-ի եւ Ասիական զարգացման բանկի միջեւ 2011 թվականի մայիսի 30-ին ստորագրված «Հյուսիս-հարավ ճանապարհային միջանցքի ներդրումային ծրագիր 2, հատուկ գործողություններ» եւ ՀՀ-ի եւ Ասիական զարգացման բանկի միջեւ 2014 թվականի մարտի 11-ին ստորագրված «Հյուսիս-հարավ ճանապարհային միջանցքի ներդրումային ծրագիր 3, ընդհանուր գործողություններ» վարկային համաձայնագրերում փոփոխություններ կատարելու մասին» նամակ-համաձայնագիրը  վավերացնելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը։ Քվեարկություն։

Վարման կարգի վերաբերյալ՝  Արարատ Միրզոյան։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Անչափ կարեւորելով հյուսիս-հարավի նշանակությունը եւ շինարարությունը, եւ անհամբեր սպասելով դրա ավարտին, այդուհենրձ մենք դեմ ենք քվեարկելու, որովհետեւ լուրջ վերապահումներ ունենք կատարողականի, հաշվետվողականության, թափանցիկության հետ։ Շնորհակալ եմ։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Տիկին Զոհրաբյան՝ վարման կարգի վերաբերյալ։

Ն.ԶՈՀՐԱԲՅԱՆ

-Բնականաբար, մենք պաշտպանում ենք «Ելք»-ի մեր  գործընկերներին տեսակետը՝ կարեւորելով ռազմավարական նշանակությունը։ Վարկերի    օգտագործման հետ կապված մենք ունենք լրջագույն վերապահումներ, ուստի՝ «Ծառուկյան» դաշինքը եւս քվեարկում է դեմ։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Քվեարկություն։

Կողմ՝ 55
Դեմ՝ 30
Ձեռնպահ՝ չկա

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում կառավարության կողմից ներկայացված «Հարկային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» եւ  «Մաքսային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Տիկին Նաիրա Զոհրաբյան՝ վարման կարգի վերաբերյալ։

Ն.ԶՈՀՐԱԲՅԱՆ

-Քանի որ մենք մեր տեսակետը, ընդհանրապես, անկանոն օգտագործվող գումարների, կապ չունի, թե ո՞ր գրպանից է կառավարությունը վերցնում, ՊԵԿ-ի գրպանից, եւ տանում է իր ենթակայության տակ։ Ընդհանրապես, արտաբյուջեների եւ անկանոն, ըստ հայեցողության, անպատասխանատու օգտագործվող գումարների գաղափարին դեմ ենք, այս նախագծին եւս մենք քվեարկելու ենք դեմ։ Բնականաբար, հանդես ենք գալու արտաբյուջեները հանելու  օրենսդրական նախաձեռնությամբ։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Շնորհակալություն, տիկին Զոհրաբյան՝ ձեր կարծիքը հրապարակային ներկայացնելու համար։

Պրն Ուրիխանյան, համեցեք։

Տ.ՈՒՐԻԽԱՆՅԱՆ

-Ես ունեմ առաջարկ։ Բոլոր այն դեպքերում, երբ թվերի հետ կապված խնդիր է լինում եւ թյուրիմացություն կառավարության կողմից, կամ հատկապես ՊԵԿ-ի, հարցում անենք առանձին ՌԴ վարչապետին կամ նրա ծառայություններին, որովհետեւ վերջերս դեպքեր են լինում, երբ իրենք տիրապետում են ավելի ստույգ թվերի։ Զորօրինակ խոսքը գնում է անհատ ձեռնարկատերերի եւ ներկայացված աշխատակիցների,  ՊԵԿ-ի սխալ թվերի։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Քվեարկությունից հետո կխոսեք, կլինի՞։ Լավ, որպես նախկին վարչապետ, մեր ավագ ընկեր,  պրն Արամ Սարգսյան, համեցեք։

Ա.ՍԱՐԳՍՅԱՆ

-«Ելք» դաշինքը կողմ կքվեարկի այս օրինագծին՝ հաշվի առնելով, որ սա կապ չունի արտաբյուջետայինի հետ։ Եթե արտաբյուջետայինը լիներ, մենք միանշանակ դեմ կքվեարկեինք։ Արտաբյուջետային ֆոնդ ունենք նաեւ իմ աղջիկները, երբ որ ես իրենց վճարում եմ, բայց այդ ֆոնդից տարվա վերջին, Նոր տարուն նաեւ մեզ են նվեր առնում։ Այս օրենքը մենք նայում ենք այդ կոնտեքստում։

Է.ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎ

-Քվեարկություն։

Կողմ՝ 61
Դեմ՝ 24
Ձեռնպահ՝ չկա

Որոշումն ընդունվել է։

Մեր աշխատանքներն ավարտվեցին, ցտեսություն, շնորհակալություն։