ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀՀ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱՐԱՐԱՏ ՄԻՐԶՈՅԱՆԸ ԵՎ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ԱԼԵՆ ՍԻՄՈՆՅԱՆԸ
 

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Բարեւ ձեզ, հարգելի գործընկերներ, խնդրում եմ տեղադրել քարտերը եւ նախապատրաստվել գրանցման: Գրանցում։ Գրանցվել է 90 պատգամավոր, մի հոգի չի կարողացել գրանցվել։ Քվորում կա, կարող ենք սկսել նիստը։

Ասեմ, որ ընդհատված հարցը պետք է շարունակենք, որից հետո մեզ մնում է քննարկել ընդամենը մեկ հարց։ Այդ հարցի քննարկումից հետո կլինեն քվեարկություններ։ Այնպես որ, խնդրում  եմ շատ հեռու չգնալ:

Այժմ շարունակում ենք քննարկել Քվեարկության է դրվում Կառավարության կողմից ներկայացված «ՀՀ հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ  եւ  լրացումներ կատարելու եւ «2018 թվականի հուլիսի 21-ի «ՀՀ հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ  եւ  լրացումներ կատարելու եւ 2017 թվականի դեկտեմբերի 21-ի »ՀՀ հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» ՀՕ-266-Ն օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» ՀՕ-338-Ն օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» եւ կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։

Մտքերի փոխանակությանն ենք հասել: Ելույթների համար հերթագրում։ 9 ելույթ ունենք: Արման Աբովյան։

Ա.ԱԲՈՎՅԱՆ

-Բարեւ ձեզ, հարգելի գործընկերներ, սիրելի հայրենակիցներ, այո, աշխատանք տարվել է մինչ երկրորդ ընթերցում այս փոփոխությունների մասով, սակայն դրա հետ մեկտեղ «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցության ֆրակցիան վերահաստատում է իր դիրքորոշումը, մենք քվեարկելու ենք դեմ, քանզի, համահարթեցման մասով, ըստ էության, ոչ մի փոփոխություն չի եղել։ Եվս մեկ անգամ վերահաստատեմ, որ մեզ համար համահարթեցման պահը սոցիալական արդարության դրսեւորում է, եւ մենք մեր դիրքորոշումը չենք փոխում։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Գեւորգ Պապոյան։

Գ.ՊԱՊՈՅԱՆ

-Հարգելի նախագահություն, հարգելի գործընկերներ, ես կցանկանայի շնորհակալություն հայտնել Կառավարությանը եւ տնտեսական հարցերի հանձնաժողովի մեր գործընկերներին եւ մնացած պատգամավորներին, ովքեր առաջարկություն են արել, եւ Հարկային օրենսգիրքը, որ այս տեսքով ունենք,  հսկայական փոփոխություն է կրել եւ դարձել է այն, երեւի, ինչը մոտ էր ցանկալիին։

Ես՝ ինքս, արդեն իսկ պրն փոխնախարարը երեկ նշեց, որ 15 առաջարկ եմ արել, որից 8-ն ընդունվել է։ Ի ուրախություն ինձ, նրանք, որոնք որ չի ընդունել Կառավարությունը, պատրաստակամ է դրանք քննարկել, եւ առանձին օրենսդրական նախաձեռնության տեսքով հանդես կգամ, կարծում եմ, աշնանային նստաշրջանում, եւ դրանք նույնպես լուծումներ կստանան։

Քանի որ պրն Աբովյանը նշեց համահարթեցման եւ սոցիալական արդարության մասին, մի փոքր այդ համատեքստում անդրադառնամ։ Կարծում եմ` համահարթեցման միջոցով սոցիալական խնդիր չի լուծվում եւ սոցիալական արդարությունը պրոգրեսիվ հարկման եղանակով չի լուծվելու։ Ընդհանրապես, մարդու աշխատանքի հարկումը չի կարող սոցիալական արդարության հարց լուծել։  Սոցիալական արդարության հարց կլուծվի, եթե մենք հարկենք հարստությունը, կապիտալը, անշարժ գույքը, չաշխատող գույքը։

Ահա, այդ նպատակով շուտով Կառավարությունը կներկայացնի գույքահարկի մասին ռեֆորմը, որով թանկարժեք  գույքերը, որոնք մի քանի դոլարի արժեք ունեն, այդ գույքերի գույքահարկը կբարձրանա, եւ դրանով մենք սոցիալական արդարությունը որոշակի կվերականգնենք, բայց աշխատող մարդու աշխատավարձը  պակաս կամ ավել հարկելով` սոցիալական արդարություն չի վերականգնվում, որովհետեւ որեւէ մեկն աշխատավարձով դեռեւս չի հարստացել, աշխատանքը եւ աշխատավարձը պարզապես լավ ապրելու միջոցներ են։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Արտակ Մանուկյան։

Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Բարեւ ձեզ, հարգելի գործընկերներ, Ճիշտն ասած. կարծում եմ` 2 րոպեն չափազանց կարճ է նման կարեւորագույն, կարելի է ասել` բիզնեսի սահմանադրության մասին խոսելու համար, բայց, այնուհանդերձ, փորձենք որոշակի պոստուլատներ ներկայացնել: Առաջինը՝ համահարթի դեմ հնչող կարծիքները։ Նախ` կարծում եմ, որ այս մասով որոշակի մանիպուլյացիա կա, որովհետեւ մեծ հաշվով հակադրվում է 23%-ը ներկա 23%-ով հարկվողին, բայց չի խոսվում, որ 2023 թվականի հունվարի 1-ից, մեծ հաշվով, 20% է լինելու։ Այստեղ բավականաչափ լուրջ անելիք ունենք բոլորս, որովհետեւ եթե ստվերային շրջանառությունը կրճատվում է, սա մեծացնում է այն չստացվող մասը, եւ կարող է մեր ձեռքերը ձերբազատել, որպեսզի ավելի մեծ չափով թիրախային եւ արդյունավետ  լուծումներ տանք։ Օրինակ` դրանց շարքում իմ կարծիքով՝ ապագայում պետք է լինի քննարկման ենթակա ուղղություն, դա պետական տուրքերի գոտիականության գաղափարի սահմանումն է։ Այսինքն` նույն բանկի մասնաճյուղը կամ վարկային կազմակերպությունը, կամ փոխանակման կետը Երեւանում, Գյումրիում կամ այլ մարզում, ակնհայտ է, որ շրջանառությունները տարբեր են, բայց ի՞նչ չափով. մենք սա ամռան ընթացքում պետք է հստակ ուսումնասիրենք, որպեսզի կարողանանք ավելի կոնկրետ եւ չափելի գնահատականներ ներկայացնել։

Շատ հաճախ խոսվում է չհարկվող շեմի մասին։ Մենք բոլորս կուզենանք, որ չհարկվող շեմ լինի, բայց դրա արժեքը 90 միլիարդ է։ Ի դեպ, երբ ես ստվերի մասին էի խոսում, նաեւ սա ի նկատի ունեի, որովհետեւ վարքագծի մասով մենք մեսիջներ ենք տալիս։ Եթե պրն Պողոսյանը որոշ ժամանակ առաջ ասում էր` 95, հիմա, կարծես թե, 90 է։ Կախված նրանից, թե ի՞նչ տեմպերով այս վարքագծի փոփոխությունը կլինի, սա էլ ինչ-որ մի պահից կարող է` իմաստ ունենա գնահատվել։

Մի կարեւոր բան պետք է ասեմ, որ, կարծես, մոռանում ենք, ՀՀ-ում եղել է չհարկվող շեմ։ Եղել է սկիզբը, եթե ճիշտ եմ հիշում, 8000, հետո` 17 հազար, հետո` 20 հազար, բայց սա չի բերել անհավասարության ճեղքվածքի, որը շատ հաճախ այս մասով նաեւ հակադրվում է խավերի միջեւ։ Եթե մենք հիմա, սենց, աբստրակտվենք, մենք հիմա գյուղատնտեսության ոլորտը չենք հարկում, ի՞նչ է, նշանակում է, որ մնացած բոլոր հարկ վճարողները սուբսիդավորում են գյուղատնտեսությո՞ւնը։

Իմ ասածն այն է, որ չափազանց վտանգավոր է, երբ մի խավը հակադրվում է մի խավին, եւ այստեղ էքստրեմումի են հասցնում, թե օլիգարխներին եք սուբսիդավորում եւ այլն։

Այս առումով ես բոլորին հորդորում եմ կողմ քվեարկել։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Գոռ Գեւորգյան։

Գ.ԳԵՎՈՐԳՅԱՆ

-Մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, սիրելի քաղաքացիներ, ռուս մեծանուն հրապարակախոս եւ փիլիսոփա Պյոտր Չադաեւը շատ լավ խոսքեր ունի, ասում է. «ես գերադասում եմ մտրակել, անգամ տխրեցնել, բայց երբեւէ չփորձել խաբել իմ պետությանը, չխաբել իմ հայրենիքին»։

Ասելու բան շատ կա, բայց ժամանակի սղության պատճառով կփորձեմ մի քանի դիտարկում անել, մասնավորապես, համահարթ հարկի հետ կապված, որի շուրջ տարբեր տեսակի մասնագիտական քննարկումներ տեղի ունեցան, այդ թվում նաեւ` Բաբկեն Թունյանի գլխավորած հանձնաժողովում։ Արդյունքում գեներացվեցին մի քանի կարեւոր մտքեր, որոնք կուզենայի հնչեցնել այս բարձր ամբիոնից։

Առաջին. եկամտային հարկի դրույքաչափի ցանկացած տարբերակ ունի իր դրական եւ բացասական կողմերը։ Պրոգրեսիվ դրույքաչափերի կիրառությունը նախընտրելի լուծում չէ նաեւ ստվերային աշխատավարձերը հարկման դաշտ տեղախոփելու տեսանկյունից։ Պրոգրեսիվ դրույքաչափերի կիրառությունը գործնականում նշանակում է ավելի մեծ չափով հարկել որակյալ աշխատուժը, որը բնույթով ավելի արտադրողական է  եւ այլ հավասար պայմաններում առավել հաճախ օգտագործվում է արտահանմանը կողմնորոշված եւ տնտեսական աճին նպաստող ճյուղերում։

Մենք պետք է հստակ տարբերակենք աշխատավարձից ստացվող հարկը եւ եկամտային հարկից գեներացվող հարկը։ Այս պարագայում մենք ունենք իրականում խնդիր, որովհետեւ  Հայաստանում դե ֆակտո այսօր գործում է աշխատավարձի հարկը, եւ ոչ եկամտից ստացվող, գեներացվող ամբողջական գումարը։

Այս նպատակով միեւնույն ժամանակ ուզում եմ հորդորել, որպեսզի հենց այսօրվանից մենք մտածենք եկամուտների համահարթ հայտարարագրման համակարգին անցնելու մասին, որը չափազանց կարեւոր է։

Ամփոփվելով խոսքս` ուզում եմ ձեզ մի փոքր դրվագ հիշեցնել։ Մոտավորապես, 1920-ականների առաջին կեսին  Էյնշտեյնը մի փոքր գրառում է անում եւ թեյավճարի փոխարեն փոխանցում մատուցողին, որտեղ ասվում է հետեւյալը. «Երջանկության բանաձեւը.  եթե կա կամք, ապա կա նաեւ միջոց»։ Այն ճերմակ առագաստներն էլ ուժի մեջ են։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Արկադի Խաչատրյան։

Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Բարի լույս, հարգելի գործընկերներ, «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցությունը ներկայացրել է ավելի քան մեկ տասնյակ առաջարկներ հարկային քաղաքականության ռազմավարության սկզբունքների վերաբերյալ, որոնցից ամենակարեւորներից մեկը վառելիքի հարկային բեռի ավելացման անթույլատրելիությունն է։

Ցավոք սրտի, թե՛ Կառավարությունը, թե՛ քաղաքական մեծամասնության մեր գործընկերները չընդունեցին այդ սկզբունքը, եւ առաջիկա տարիներին տարեկան 3%-ով ավելանալու է ակցիզային հարկը բենզինի, սեղմված բնական գազի եւ դիզելային վառելիքի համար` իր սոցիալական եւ տնտեսական հետեւանքներով։

Մեր կողմից ներկայացվել են ավելի քան մեկ տասնյակ առաջարկներ նախագծի առկա դրույթների վերաբերյալ, ավելի քան մեկ տասնյակ առաջարկներ՝ նոր դրույթներ ավելացնելու վերաբերյալ։ Դրանցից ընդունվել է միայն 3-ը, այն էլ` մասնակիորեն։

Ուզում եմ  խոսել Հայաստանի ներդրումային միջավայրի մասին, ինչպես նաեւ ուզում եմ զուգահեռներ տանել Հայաստանի եւ Վրաստանի միջեւ։

Այսպես. Վրաստանում ավելացված արժեքի հարկը 18% է, Հայաստանում՝ 20։ Վրաստանում եկամտային հարկը 20% է, Հայաստանում 3 տարուց կլինի 20% գումարած 5% կուտակային վճար։

Վրաստանում շահաբաժնի հարկ չկա, շահութահարկը 15% է, եթե շահույթը մնում է կազմակերպությունում, եւ 20%, եթե այն դուրս  է բերվում կազմակերպությունից։

Հայաստանում շահաբաժնի հարկը 5% է, շահութահարկը՝ 18, ընդհանուր՝ 23։ Դա է պատճառը, որ մեր կողմից առաջարկվել է հրաժարվել շահաբաժնի հարկից, որպեսզի կարողանանք խթանել գործարարությունը եւ մրցակցել Վրաստանի հետ։

Դիտարկել եմ ավելի քան 10 գործոն, որոնք ազդում են ներդրողների որոշումների վրա։ Պետք է վստահեցնեմ ձեզ, որ դրանցից գերակշռող մեծամասնության դեպքում Վրաստանը շատ ավելի շահեկան վիճակում է։

Վարչարարության մասով շատ բան ունենք անելու։  Վրաստանը հասել է նրան, որ պետությունը վստահում է իր գործարարին, եւ մեր առաջարկները, որպեսզի վերանայենք վարչարարությունն այս նախագծով, եւս  անտեսվել է։

Պետք է ասեմ, որ այս Հարկային օրենսգիրքը չի լուծում կարեւորագույն հարցեր, չի ձեւավորում այնպիսի ներդրումային  միջավայր, այնպիսի գործարար միջավայր, որի պարագայում ներդրողը միանշանակ որոշում կկայացնի հօգուտ ՀՀ-ում ներդրումների կատարման։

Մեզ պետք է նոր  Հարկային օրենսգիրք։ Սա  է պատճառը, որ մենք դեմ ենք այս նախագծին։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Գուրգեն Բաղդասարյան։

Գ.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Ես երեկ մի թեթեւ միկրոձեռնարկատիրության մասին խոսեցի, բարձրացրած հարցս, որ հնչեցրեցի, այսօր ուզում եմ շարունակել այդ մասով՝ կապված Երեւանում առեւտրային օբյեկտները չընդգրկելու հետ։

Ստացվում է այսպես. մի օրինակ բերեմ հստակ, որ պատկերացումն ավելի պարզ լինի։ Ջրվեժի մի մասը գտնվում է Երեւանի վարչական շրջանում, անմիջապես մի նեղ փողոց Կոտայքի մարզում է։ Մի մասն օգտվելու է այդ արտոնություններից, մյուս մասը չի օգտվելու։

Նույն օրինակը կարող եմ բերել Հարավ արեւմտյան թաղամասի  եւ Արգավանդի կամ Դավիթաշեն եւ Զովունի թաղամասերի տնտեսվարողների վրայով։ Այս մասով մի հատ նորից պետք է նայեք, օրենքը վերանայելու կարիք ունի, որովհետեւ արհեստականորեն մենք բարիեր  ենք ստեղծում, ստիպում ենք այդ տնտեսվարողներին, որ իրենք կեղծ փաստաթղթավորում անեն, եւ հետագայում ընկնենք այդ տնտեսվարողների հետեւից։ Այս ամեն ինչի իմաստը, ուղղակի, չեմ հասկանում։

Այս մասով մի կարեւոր հանգամանք էլ ասեմ, զուտ տնտեսագիտորեն։ Փոքր բիզնեսները, տնտեսվարողներն ինչի՞ց են հիմնականում բողոքում. որ այդ հաշիվ-ապրանքագրով մեծ խանութները զեղչեր են ստանում, եւ իրենք դուրս են մնում մրցակցությունից։ Միգուցե. այս արտոնությունը հենց Երեւանում էլ տանք փոքր տնտեսվարողներին, այդ հարցն ինչ-որ ձեւով փակենք այդ մասով։

Այս բարձրացրածս հարցի վերաբերյալ խնդրում եմ, որ ուշադրություն դարձնել։ Ինձ թվում է, որ հետագայում վերադառնալու ենք այս հարցին։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Բաբկեն Թունյան։ Դուք եզրափակիչի հնարավորություն էլ ունեիք:

Բ.ԹՈՒՆՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ,  քանի որ ասելիքս շատ է, ժամանակը` կարճ, ես այս հնարավորությունն էլ օգտագործեմ։ Հնչած ելույթներին կանդրադառնամ վերջում։ Հիմա ընդամենը 2 հայտարարություն անեմ, որ ավելի շատ ուղղված է հենց հարկատուներին, նախ` այն մարդկանց համար, ովքեր սպասում էին, թե օրենքը, վերջապես, ե՞րբ ընդունվելու, որ 115 միլիոնի շեմը մտնի ուժի մեջ։ Ուզում եմ ասել, հարգելի  հայրենակիցներ, որ այսօր կքվեարկվի, քանի որ «Իմ քայլը» կողմ է քվեարկելու, օրենքը կընդունվի։ Նախագահի կողմից ստորագրվելու ընթացքում անմիջապես այդ դրույթը կմտնի ուժի մեջ, օրերի հարց է մնացել։ Սա` մեկ։

Երկրորդը՝ մի շատ կարեւոր խնդրի մասին, որը տարիներ շարունակ բարձրաձայնվում էր, բայց լուծում չէր ստանում։ Մեր գործարարները խնդիր ունեին` ՀԴՄ-ներով իրենց ծախսերը կարողանալ հիմնավորել։ Օրինակ՝  ինչ-որ մեկը գրասենյակ է աշխատացնում, եթե իրեն այդ պահին պետք է թուղթ, գրիչ եւ գրասենյակային այլ պիտույքներ, գնում է, իր դիմացի խանութից գնում է կատարում, ստանում է ՀԴՄ կտրոն, նա դա չէր կարող որպես ծախս ձեւակերպել եւ ըստ դրա` շահութահարկի բազան նվազեցնել։ Օրենքը  հնարավորություն էր տալիս իրենց` մի դեպքում այդ ծախսը կարողանալ հայտարարագրել, երբ ՀԴՄ կտրոնի վրա նշվում էր հարկ վճարողի հաշվի համարը, գնորդի, բայց դա չէր աշխատում, որովհետեւ կար սահմանափակում։ Այդ վաճառողներն ունեին 3 միլիոնի սահմանափակում, եւ այդ պատրվակով կամ այդ պատճառով մերժում էին ՀԴՄ-ների վրա գնորդի, հարկ վճարողի հաշվի համարը տպել։ Հիմա այդ խնդիրը նույնպես լուծվում է։ Սա ահագին լավ ազդակ է գործարարներին նաեւ այն առումով, որ դրանով մենք անուղղակիորեն ստվերի դեմ պայքարն ավելի կուժեղացնենք, եւ հարկ վճարողների կողմից ՀԴՄ տրամադրելու գործընթացն ավելի կինտենսիվանա։

Մնացածի մասին` թե՛ համահարթի, թե՛ վառելիքի, թե՛ մնացած առումներով շատ հակիրճ, եթե կհասցնեմ, արդեն եզրափակիչ ելույթում կանդրադառնամ։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Սերգեյ Բագրատյան։

Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Հարգելի նախագահություն, հարգելի գործընկերներ, մի քանի խնդիր քննարկենք, նաեւ հիմնավորենք, թե մենք ինչո՞ւ ենք դեմ հարկային այս փոփոխություններին։

Առաջինը՝ համահարթեցման վերաբերյալ։ Ասում ենք, որ սա սոցիալական արդարության խնդիր է լուծում. ամենեւին չի լուծում։ Սոցիալական արդարության խնդիր սա կարող է լուծել, եթե մենք հարկվող շեմ ընդունենք։  Պարտադիր է, երբ համահարթ մեխանիզմ ենք դնում, պետք է չհարկվող շեմ դնենք։

Մեր գործընկերն ասաց, որ 90 մլրդ արժե։ Պետք է գտնել մեխանիզմներ, որ արժենա 30 մլրդ։ Ո՞ւմ հաշվին։ Եթե մենք ասում ենք` լավ, 23% եւ վերջ, բայց մի կետ կա, որից հետո չի կարելի, չէ՞։ Մարդը բիզնեսի վրա 40 մլն կամ 50 մլն դրամ աշխատավարձ է գրում, սա՞ էլ պետք է 23%-ով հարկել։ Պետք է մտածել այս մասին։

Հաջորդը՝ շրջանառության հարկը։ Մենք 115 միլիոնի համար ժամանակին պայքարել ենք, բայց դա ամենեւին սահման չի։ Այս պարագայում, այս փիլիսոփայությամբ մենք գոնե 500 մլն դրամի շրջանառությունը պետք է համարենք, որ պետք է աշխատեր շրջանառության հարկով, գտնենք լավագույն տոկոսադրույքը եւ կիրառենք վստահ։ Մինչեւ 500 միլիոնի դեպքում վստահ եմ, որ տնտեսության առնվազն 10% աճ կունենանք, եթե համարձակություն ունենանք դա կիրառել։

Միկրոբիզնեսի շեմը` 24 միլիոն։ Չի կարելի օրենքն ընտրովի կիրառել։ Ի՞նչ է նշանակում` Երեւանում չանենք, գյուղերում անենք, այսինքն` ինչո՞ւ ենք տարբերակում դնում։ 24 մլն ընտանեկան բիզնեսն ամեն հայ միշտ երազել է նախկինից, որ ինքն ունենա փոքրիկ խանութ, որի շրջանառությունը, հաստատ, 24 միլիոնից չի անցնելու։ Թող ունենա այդ փոքրիկ խանութը, իր կենցաղային խնդիրները թող լուծի։

Շատ վտանգավոր է, երբ մենք այս վիճակում թողնում ենք նույնությամբ վառելիքի եւ գերիշխող դիրք ունեցող մյուս ոլորտները՝ չապահովելով հավասար մրցակցային հնարավորություններ։ Առայժմ ապահովված չի։

Փոխանակման կետերի մասին։ Պետք է մտցնել շրջանառության հարկ։ Եթե գյուղում փոխանակման կետն ամիսը 1 մլն դրամի է անում, թող 5% այնտեղ մուծի, եթե այստեղ 1 մլն դոլարի է անում, թող 5% էլ այստեղ  մուծի։ Շրջանառության հարկով պետք է կարգավորել։ Այս ամենը հաշվի առնելով եւ տեսնելով, որ սա մեծ թռիչք չի ապահովելու` մենք դեմ ենք քվեարկելու։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Եղիշե Սողոմոնյան։

Ե.ՍՈՂՈՄՈՆՅԱՆ

-Հարգելի նախագահող, հարգելի գործընկերներ, այս պահին քննարկվում է այս ժամանակահատվածի ամենակարեւոր նախագծերից մեկն է։ Երբ երկրում հեղափոխություն կատարվեց, այդ պահին գնահատվեցին տնտեսական միջավայրում առկա խնդիրները։ Ամենակարեւոր խնդիրը, որ կար այդ պահին, այն էր, որ տարիներ շարունակ պետության կողմից վարվել է այնպիսի քաղաքականություն, որը փոքր, միջին բիզնեսին չէր նպաստել։ Հիմնական նպատակը եղել էր խոշոր բիզնեսի հովանավորչությունը։ Գնալով մեր աչքի առաջ օր-օրի տեսնում էինք, թե ինչքան փոքր բիզնեսներ էին փակվում, եւ դրա հաշվին խոշորն ավելի էր խոշորանում։ Այս պարագայում պետք էին այնպիսի փոփոխություններ, որը կնպաստեր փոքր, միջին բիզնեսի զարգացմանը եւ կստեղծեր հավասար պայմաններ։  Հարկային օրենսգրքի ամբողջ այս փաթեթը միտված է հենց այդ խնդրի լուծմանը։

Շատ տեսաբաններ կամ մեր ընդդիմախոսները ներկայացնում են այդ փոփոխությունը միայն մի տեսանկյունից` համահարթ եկամտային հարկի տեսանկյունից, բայց մոռանում են, որ այս օրենսգրքում կան 25 եւ ավելի այնպիսի փոփոխություններ, որոնք, իրոք, շատ կարեւոր են եւ կարեւոր ազդակ կարող են հանդիսանալ հետագայում տնտեսության զարգացման համար։

Ես ուզում եմ համահարթի մասով անդրադառնալ։ Համահարթ եկամտային հարկն ունի մի քանի թեզիսներ, որոնք հիմնավորում են իր կարեւորությունը։

Առաջինը. տարիներ շարունակ պրոգրեսիվ եկամտային հարկի պատճառով մեզ մոտ ստվերայնությունը շատ բարձր էր։ Երբ մենք 150 հազարը սահմանել էինք որպես պրոգրեսիվության շեմ, մաքուր աշխատավարձը կազմում է 110 հազար դրամ։ 110 հազար դրամից ավելի աշխատավարձը չի նշանակում, որ մարդն արդեն հարուստ է։ Կարծում եմ` դրանով, երբ համահարթեցնում ենք, արդարությունը վերականգնում ենք։

Երկրորդ խնդիրը. տեսեք, մենք ասում ենք, որ այս համահարթեցումը չի նպաստում սոցիալական խնդիրների լուծմանը, բայց մոռանում ենք, որ հարկատեսակ ենք սահմանել, որի նպատակը փոքր, միջին բիզնեսի զարգացումն է, ընդ որում, միկրոձեռնարկության շրջանակում գրանցված աշխատողները վճարում են ընդամենը 5000 դրամ։ Այն մարդիկ, որոնց տնօրինվող եկամուտը չի ավելանա այս փոփոխությունից մինչեւ 150 հազար, դրանց մեծ մասն ընկնելու է միկրոձեռնարկության շրջանակում, եւ իրենց աշխատավարձը բարձրանալու է։

Սոցիալական տեսանկյունից ասեմ, որ ոչ միայն այս Հարկային օրենսգիրքը պետք է նայենք, այլ բոլոր այն փոփոխությունները, որ  պետությունն իրականացրել է իր քաղաքականության մեջ։ Մենք գիտենք, որ տարբեր ոլորտներում տեղի են ունեցել աշխատավարձի բարձրացումներ։ Օրինակ` սոցվճարը 5 տոկոսից իջեցվեց 2.5-ի, որի արդյունքում բավական աշխատավարձ բարձրացավ: Բացի դրանից, առողջապահության ոլորտում աշխատավարձի բարձրացում տեղի ունեցավ, կրթության ոլորտում աշխատավարձի բարձրացում է լինելու, այսինքն՝ այս բոլոր փոփոխությունները միտված են լինելու նրան, որ  տնտեսությունն ակտիվանա, հարկման բազան մեծանա, եւ արդյունքում պետությունն ավելի շատ հնարավորություն ունենա սոցիալական խնդիրներ լուծել։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Ելույթներն ավարտվեցին։  Եզրափակիչ ելույթներ։ Տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Բաբկեն Թունյան։

Բ.ԹՈՒՆՅԱՆ

-Այս ամբողջ քննարկումը, սկսած առաջին ընթերցումից մինչեւ այսօր, ինձ հիշեցնում է «կարգին հաղորդման» մի հայտնի սկետչ, որ ուսանողին դասախոսն ուզում է անպայման կտրել, հարցնում է` Հիրոսիմայի եւ Նագասակիի վրա ատոմային ռումբ  գցելու արդյունքում քանի՞ մարդ է զոհվել, պատասխանում է, ասում է` դե, բոլորի անունները հատ-հատ ասա, չես ասում, ուրեմն, ոչ մի բան լավ չի, չես պատասխանում, կտրվում ես։

Հիմա այս Հարկային օրենսգիրքն ակնհայտորեն շատ ավելի լավն է, քան այն, ինչը, որ հիմա գործում է, եւ համոզված եմ, որ դուք իմ կարծիքը կիսում եք։ Մենք ասում ենք` մի քայլ առաջ անենք, հետո ավելի գլոբալ փոփոխությունների կգնանք, դուք ասում եք` չէ, քանի որ սա թռիչքային աճ չի ապահովում, մենք դեմ ենք։ Շատ լավ, դեմ եք, մի պահ տեսականորեն պատկերացրեք` մեր խմբակցության մեծ մասը բացակա էր, կամ, չգիտեմ, ինչ-ինչ պատճառներով չէր քվեարկում, դուք դեմ եք քվեարկում, հետո, ասենք, ի՞նչ էր տեղի ունենալու։ Մի հատ այդ հեռանկարը որ պատկերացնեք, ինձ թվում է` պարզ կլինի։

Եթե վատն է, ինչո՞ւ են այսօր գործարարներն անհամբեր սպասում սրա ընդունվելուն, բայց ամենատարօրինակն ինձ համար հետեւյալն է. դուք բոլորդ շատ ինտենսիվ մեզ հետ աշխատել եք, չնայած դեմ կքվեարկեք, բայց ես դա չեմ կարող ասել։ Այնտեղ լիքը դրույթներ կան, որ մենք միասին ենք դա արել։ Մեզ հետ միասին  քննարկումների եք մասնակցել, առաջարկներ եք արել, գիտե՞ք, թե այսօր ինչի՞ է նման. ոնց-որ մեկը խորոված անի, կողքից ինչ-որ մեկը գա, օգնի, միսը քաշի շշին եւ այլն, վերջում ասի` գիտեք, էս խորովածը չուտեք, որովհետեւ խոզի միսը վնաս է, ավելի լավ է` սպասեք, մի քիչ սոված մնացեք, հեսա, տավարի միս կբերենք, էդ կուտեք։ Ուզում եմ ասել` եկեք, մի քիչ այդ դետալներից վերանանք, ավելի գլոբալ նայենք։

Դուք այդ օրենսգրքի դրական փոփոխությունների մեջ մեծ մաս ունեք եւ դեմ էլ կքվեարկեք, բայց մենք միշտ կասենք, որ ձեզ շնորհակալ ենք ձեր աշխատանքի համար, քննադատությունների համար էլ ենք  շնորհակալ, իսկ առաջիկայում մենք կունենանք, իրոք, նոր Հարկային օրենսգիրք, բայց դա պետք է լինի մտածված, աշխատված եւ, իրոք, թռիչքային  աճ ապահովող։

Այսօրվանը մի քանի քայլ առաջ է գործողից, դրա համար էլ կոչ եմ անում կողմ քվեարկել։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Հիմնական զեկուցող՝ ֆինանսների նախարարի տեղակալ Արման Պողոսյան։

Ա.ՊՈՂՈՍՅԱՆ

-ԱԺ մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, կփորձեմ մի քանի դրվագի անդրադառնալ։

Պրն Խաչատրյան, ներկայացրել եք հայեցակարգային առաջարկություններ, դրանք համարում եք առաջարկություններ ու թվարկում եք։ Իհարկե, ներկայացրել եք նաեւ կոնկրետ առաջարկներ, որոնք քննարկել ենք, որոնցից մի մասն էլ ընդունել ենք։

Հայեցակարգային առաջարկությունները որպես հիմնական առաջարկություն ներկայացնելը, կարծում եմ` այնքան էլ ճիշտ չէ 2 պատճառով։

Առաջին, նախ` մենք օրենսդրական նախագծերին կից ներկայացրել ենք մեր հայեցակարգը, ընդ որում, մեր սկզբունքները, որոնք ներկայացված են այդ փաստաթղթում, եթե հաշվենք, մոտ 90%-ով կրկնում են ձեր կողմից ներկայացված հայեցակարգային առաջարկները։

Այսինքն` մենք չենք հակադրվում ձեր այն փաստարկին, որ պետք է լինի հայեցակարգ, դրա հիման վրա խարսխված օրենսդրական փոփոխություն։ Մենք ընդունում ենք, որ պետք է հարկ վճարելու մշակույթ ձեւավորենք, հստակ գրված է մեր հայեցակարգային փաստաթղթում։ Մենք ընդունում ենք, որ հարկ վճարողը պետք է իմանա, որ իր կողմից վճարված հարկերը ծախսվում են նպատակային, թափանցիկ, հանրային բարիքների ձեւավորման ու հասանելի դարձնելու համար։

Մենք ընդունում ենք, որ  հարկ վճարողի եւ հարկային մարմնի միջեւ պետք է ձեւավորել գործընկերային նոր մշակույթ։ Սրանք հանրային ճշմարտություններ են, բայց դրանք ներկայացնել որպես առաջարկ, որը մենք չենք ընդունել, կարծում եմ, որ այդքան էլ ազնիվ չէ։

Վառելիքի հարկի հետ կապված` ես առաջարկում եմ, որ մենք հռչակագրային ոճից անցնենք շատ առարկայական ոճի։ Դիզելային վառելիքի ակցիզային հարկը 1 տոննայի հաշվով 13 հազար դրամ է, լիտրի հաշվով՝ 13 դրամ, 3% բարձրացումը 39 լումա է։ Հիմա սա մենք ներկայացնում ենք որպես գնաճային սարսափելի մի ճնշո՞ւմ։ Նույնը` սեղմված բնական գազի պարագայում։ 34 հազար՝ 1 տոննայի հաշվով, կիլոգրամի համար` 34 դրամ, աճը՝ 1 դրամ 2 լումա, պրն Խաչատրյան։

Պրն Բագրատյան, ձեր առաջարկին էլ փորձեմ հասցնել անդրադառնալ։ Եթե փոխանակման կետերը տանենք շրջանառության հարկի համակարգ, բեռը մի քանի անգամ բարձրանալու է, որովհետեւ այսօր նրանք ազատված են ավելացված արժեքի հարկից, վճարում են եկամուտ-ծախս տարբերությունից ընդամենը 20%, իսկ ձեր առաջարկի դեպքում 5% պետք է շրջանառությունից վճարեն։ Շնորհակալություն:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարցի քննարկումն ավարտվեց։

Հարգելի պատգամավորներ, այժմ քննարկում ենք ԱԺ պատգամավոր Արարատ  Միրզոյանի կողմից ներկայացված «ԱԺ կանոնակարգ» ՀՀ սահմանադրական  օրենքում  լրացումներ կատարելու մասին» եւ  կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող՝ նախագծի հեղինակ Արարատ Միրզոյան։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, ձեր ուշադրությանն եմ ներկայացնում նախագծերի մի փաթեթ, որոնց թվում են  «Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության մասին», «Հանրային ծառայությունները կարգավորող մարմնի մասին», «Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի  մասին», ինչպես նաեւ «ԱԺ կանոնակարգ» ՀՀ սահմանադրական  օրենքը, «Պաշտոնատար անձանց վարձատրության մասին» եւ Դատական օրենսգրքում փոփոխությունները, ոչ թե օրենքները, այլ այս օրենքներում փոփոխությունները։

Եթե մեկ նախադասությամբ ձեւակերպեմ փոփոխությունների հիմնական նպատակը, ապա պետք է ասեմ, որ այդ նպատակը հետեւյալն է. խորհրդարանական կառավարմամբ պայմանավորված` ԱԺ-ի դերի կտրուկ բարձրացումն ինքնավար մարմինների ձեւավորման հարցում, նաեւ ԱԺ-ի դերի բարձրացման շրջանակներում առանձնապես ընդդիմադիր ֆրակցիաների եւ կառավարող ֆրակցիաների դերակատարման հատուկ ընդգծումը, ինչպես նաեւ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի շուտափույթ ձեւավորումը։ Ահա այս նպատակներին հասնելու համար առաջարկում  եմ անել հետեւյալ փոփոխությունները։

Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության  պետական հանձնաժողովում եւ Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովում մինչ այս պահը գործում է հետեւյալը. հիշում եք բոլորդ, մենք անցանք օրեր առաջ եւ հիմա էլ անցնում ենք առաջադրման հետեւյալ մեխանիզմով, մեր թեկնածուներին առաջադրում է վարչապետը, հաստատում է ԱԺ-ը։

Հիմա ես առաջարկում եմ թափուր պաշտոններում թեկնածու առաջադրելու իրավունքը հերթականորեն վերապահել Կառավարությանը՝ վարչապետի փոխարեն։ Սա եւս շատ էական է, ապա` ԱԺ-ի կառավարող եւ ապա` ընդդիմադիր խմբակցություններին, բացառությամբ, իհարկե, այդ մարմինների առաջին կազմերի, որոնք մենք հիմա արդեն վերջնականորեն կձեւավորենք գործող սկզբունքով։

Ավելորդ է ասել, որ այս փոփոխություններով լրացուցիչ երաշխիքներ կձեւավորվեն ԱԺ-ի հատկապես ընդդիմադիր խմբակցությունների համար` նման կարեւոր մարմիններում իրենց թեկնածուներին առաջադրելու առումով։

Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի դեպքում եւս այս դերաբաշխումն եմ առաջարկում, մի փոքր այլ նրբերանգ կա այստեղ, իհարկե։ Նախ` ես առաջարկում եմ, որ Կոռուպցիայի կանխարգելման մարմինը ձեւավորվի գործադիր, օրենսդիր եւ դատական իշխանությունների կողմից առաջադրված թեկնածուների կողմից, էլի վերջնական ընտրությունն ԱԺ-ինն է՝ այն տարբերությամբ, որ այս մեխանիզմով կարող ենք ձեւավորել նաեւ առաջին կազմը։

Առաջին կազմի 6-ական տարի լիազորությունների ժամկետով 2 անդամների պաշտոնում թեկնածու առաջադրելու իրավունքն առաջարկում եմ վերապահել ԱԺ-ի կառավարող խմբակցությանը, 4 տարի լիազորությունների ժամկետով անդամինը` ընդդիմադիր խմբակցությանը, իսկ 3 տարի լիազորությունների ժամկետով անդամինը` ԲԴԽ-ին։

Կարծում եմ, որ գործող մեխանիզմը` այդ մրցութային հանձնաժողովները, բան, իմիտացիոն բնույթ են կրում։ Ես առաջարկում եմ այսպես ուղղակի  ընտրություններով ձեւավորել մարմինը։ Փոփոխությունները շատ են, փաթեթը ծավալուն է, կաշխատեմ ամենահիմնականներն ասել։

Առաջարկում եմ  կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովին օժտել նոր գործառույթներով, որոնք եւս կտեղավորվեն դատաիրավական բարեփոխումների այս ամբողջ տրամաբանության մեջ։ Մասնավորապես, առաջարկում ենք կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովին սահմանված դեպքերում եւ կարգով դատավորների եւ դատավորների թեկնածուների բարեվարքության վերաբերյալ խորհրդատվական բնույթի եզրակացություններ ներկայացնել, բացի դատավորներից այս նույն բանն առաջարկում ենք նաեւ «Հանրային ծառայության մասին» օրենքով, փոփոխությամբ, սահմանված դեպքերով եւ կարգով պետական պաշտոններում նշանակման ենթակա անձանց բարեվարքության վերաբերյալ խորհրդատվական բնույթի եզրակացություններ ներկայացնել։

Կարծում եմ, որ ակնհայտ է, որ սա եւս  ուղղված է հակակոռուպցիոն մարմնի շեշտակի ուժեղացմանը, դերի բարձրացմանը, եւ պաշտոնյաների թափանցիկության, հաշվետվողականության աճին։

Զուգահեռաբար առաջարկվում է փոփոխություններ այլ օրենքներում, մասնավորապես «ԱԺ կանոնակարգ» ՀՀ սահմանադրական  օրենքում  պետք է փոխել խմբակցությունների գործառույթների մասը եւ այնտեղ իրավունք վերապահել թեկնածուին, խմբակցությանն իրավունք վերապահել ինքնավար մարմնում թեկնածություն առաջադրել, ըստ այդմ՝ պետք է փոխել նաեւ խմբակցությունների կանոնադրությունները։

Առաջարկ կա նաեւ ավելացնել ինքնավար մարմնի անդամների աշխատավարձերի գործակիցը։

Ժամանակն ավարտվեց։ Ես նշեցի, որ շատ  ծավալուն փաթեթ  է, եւ հաշվի առնելով, որ հիմա փոխնախագահ չկա, որը կկարողանա նիստը վարել, կարծում եմ` ես բարձրանամ այնտեղ, հերթագրվենք հարցերի համար, գուցե այնտեղից ձեր հարցերին պատասխանեմ։ Շատ լավ։

Հարգելի գործընկերներ, հիմնական զեկուցողին կարող եք ուղղել հարցեր։ Հարցերի համար հերթագրում։ 8 պատգամավոր է հերթագրվել:  Սերգեյ Բագրատյան։

Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Պրն Միրզոյան, այստեղ վիճելի հարց կա այն իմաստով, որ եթե մենք ասում ենք` Կառավարությունն առաջադրի, որից հետո «Իմ քայլը» խմբակցությունն առաջադրի ներկա վիճակով, իշխանությունը կամ «Իմ քայլը» խմբակցությունը, որից հետո ընդդիմությունն առաջադրի։

Ի վերջո, ճի՞շտ չի, որ Կառավարությունը նախագահին առաջադրի, իսկ 2 խմբակցությունները՝ իշխանական եւ ընդդիմադիր խմբակցություններն անդամներ առաջադրեն, որովհետեւ, ի վերջո, պարզ հասկանալի է, որ իշխանական խմբակցությունը ձեւավորում է Կառավարություն, այսինքն՝ մեծ հա, ձեր մոտեցումները չեն տարբերվելու Կառավարության մոտեցումներից ձեր առաջադրած թեկնածուների մասով։

Երկրորդը. կուզենայի հասկանալ` այս տրամաբանության մեջ Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովում քանի՞ անդամ կունենա ընդդիմությունը, եթե այս հերթականությամբ ենք նայում, եւ ի՞նչ ժամկետներում։ Պատասխանեք, կշարունակեմ։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Պրն Բագրատյան, այնուամենայնիվ, կարծում եմ` Կառավարությանը եւ ԱԺ կառավարող խմբակցությանը նույնացնել չարժե։ Մենք արդեն այս վերջին մեկ ամսվա  ընթացքում տեսանք, որ Կառավարության, մասնավորապես, վարչապետի առաջարկած բոլոր թեկնածուները չեն, որ ստանում են քաղաքական մեծամասնության հավանությունն ԱԺ-ում, գուցեեւ հակառակը լինի։ Կարծում եմ, որ առանձին 3 սահմանադրական մարմինների մասին ենք խոսում, պետք է առանձին դերակատարում վերապահվի նրանց։

Ինչ վերաբերում է, թե քանի՞ անդամ` ժամանակի ընթացքում փոխվելու է, քանի որ հաջորդաբար ենք ներկայացնելու, գուցե ինչ-որ պահ լինի, որ ընդդիմությանը, այնտեղ ժամկետները տարբեր են, չէ՞, լիազորությունները միաժամանակ չեն լրանում, հետեւաբար, եթե շատ մանրամասն հաշվարկ անենք, գուցե պարզվի, որ 7 տարի հետո ընդդիմությունն ունի իր ներկայացրած եւ հավանություն ստացած 3 անդամ, Կառավարությունը՝ 2 եւ այլն։ Պետք է շատ մանրամասն հաշվել, հարաբերակցությունն անընդհատ փոխվելու է։ Եվ, այո, ինչ-որ պահի ընդդիմությունն ունենալու է ավելի քան մեկ անդամ։

Արձագանքի համար՝ Սերգեյ Բագրատյան։

Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Մեծ հաշվով, կուզենայի նաեւ հասկանալ տարբերությունը եւ՛ հոգեբանության իմաստով, եւ՛ փոխհարաբերությունների իմաստով եւ՛ ինստիտուցիոնալ իմաստով, ինչո՞ւ է ձեզ թվում, որ, օրինակ` եթե որեւէ նախագիծ Կառավարության կամ իշխանական խմբակցության կողմից է առաջադրվում, ավելի կարեւոր է եւ ավելի լավն է, քան եթե ընդդիմադիրներն են առաջադրում, երբ տրամաբանությունը հուշում է, որ դուք ունենալով շատ մեծ բազա, այսինքն` Կառավարությունն առաջադրել է, բնականաբար, փորձագիտական հսկա խումբ է աշխատում, շատ ավելի լիարժեք կարող եք օրենք ներկայացնել, քան ընդդիմությունը: Բայց ավելի ճի՞շտ չի մոտեցումը փոխել, երբ ընդդիմությունն առաջարկություններ ունի, նախագծեր է առաջարկում, դրան շատ ավելի օգնել, ինստիտուցիոնալ առումով կայացնել ընդդիմության առաջարկները, քան իշխանության առաջարկները, որովհետեւ տրամաբանորեն բոլոր առումներով  դուք ունեք  մեծամասնություն եւ մեծ առավելություններ։ Հետեւաբար` խիստ կարեւոր է ընդդիմության նախաձեռնողականությանը խրախուսել։  Ինչպե՞ս եք կարծում դուք։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Ես կարծում եմ, որ ձեր ասածը նույնիսկ քննարկման ենթակա չի մեկ վերապահումով. ոչ թե ընդդիմություն-Կառավարություն, այլ` ԱԺ-Կառավարություն։ Այսինքն` բոլոր պատգամավորներին դա վերաբերում է հավասարապես։ Իսկապես, տարիներ շարունակ ձեւավորված իրողությունների բերումով, գուցե նաեւ օբյեկտիվորեն, նույնիսկ տեսականորեն հնարավոր չէ անել ավելին,  ԱԺ փորձագիտական կարողությունները, իհարկե, հավասար չեն Կառավարությանը, հետեւաբար` այնտեղ մի ամբողջ ինստիտուտ կարող է աշխատել, այո, փորձագետների մակարդակով, որեւէ գաղափարի հիման վրա, իրավական տեխնիկայի առումով, գոնե, նախագիծը հասցնել կատարելության։ Այս առումով` գործադիրն  առավելություն ունի։

Ես ուզում եմ ասել՝ որպես ԱԺ նախագահ, մենք հիմա մի ծրագիր ենք մտածում, որով կփորձենք խախտել ստատուս քվոն եւ կտրուկ ավելացնել ԱԺ փորձագիտական կարողությունները։ Այդ կարողություններն ի սպաս են դրվելու բոլոր պատգամավորներին` անկախ ֆրակցիայից։

Ինչ վերաբերում է կոնկրետ ընդդիմության մասով, ապա, իսկապես, ես հերթական անգամ չեմ ուզում մտնել այս բանի մեջ, որովհետեւ միայն վերջին ամիսների վիճակագրությունը բոլորովին այլ բանի մասին է խոսում։

Հաջորդ հարցը՝ Սուրեն Գրիգորյան։

Ս.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Պրն Միրզոյան, շնորհակալություն նախագիծը մանրամասն ներկայացնելու համար այսքան կարճ ժամանակում, բայց եթե ճիշտ նկատեցի,  աշխատավարձերի գործակիցների մասը ոնց-որ դուրս մնաց ձեր ելույթից, որը, իմ պատկերացմամբ` շատ կարեւոր է։

Կներկայացնե՞ք այդ մասը, թե ի՞նչ գործակիցներ են սահմանելու, նաեւ փիլիսոփայությունն այդ փոփոխությունների։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Փիլիսոփայությունը հետեւյալն է. այս մարմիններն ինքնավար մարմիններ են, հաճախ ունեն վերահսկողական  գործառույթներ։ Իմ համոզմամբ` դա պետք է արտացոլվի նաեւ աշխատավարձերի, եւ այդ մարդկանց հատուցման փուլում։

Այո, ես առաջարկում եմ ինքնավար մարմինների աշխատավարձերը հավասարեցնել նախարարների աշխատավարձերին՝ 12 գործակցով, իսկ մարմինների ղեկավարներինը` 14 գործակցով։

Եվ, ընդհանրապես, եթե անդրադառնանք այս թեմային, ապա իմ մասնավոր կարծիքն է, պրն Գրիգորյան, գուցե կիսեն մյուսները, գուցե՝ չէ, բայց այդ սանդղակը վերանայման կարիք ունի։ Այնտեղ պաշտոններ կան, որոնք, ենթադրում եմ, որ նախկինում անձով պայմանավորված` ունեցել են բարձր գործակից, բայց եթե  վերանանք անձերից, ապա կան այլ կարեւոր պաշտոններ, որոնք պետք է ունենան բարձր, եւ պաշտոններ, որոնք հիմա բարձր են, պետք է մի քիչ փոխվի այս հարաբերակցությունը։   Սա իմ մասնավոր կարծիքն է։

Արձագանքի համար՝ պրն Գրիգորյան։

Ս.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Ըստ էության, ձեզ հետ համաձայն եմ, շատ ժամանակ այդ ցանկը, որ նայում ես, պաշտոնն ու գործակիցը նայում ես, անձի դեմքը տեսնում ես, թե ում միտումով է այդ գործակիցը սահմանվել։

Ես ճի՞շտ եմ արձանագրում ձեր պատասխանից, որ այն տրամաբանությունը, որ, օրինակ՝ վարչապետը հնչեցրեց օրեր առաջ դատավորների մասով, որ հաշվի առնելով աշխատանքի ծավալը, լիազորությունների կարեւորությունը՝ բացառվում է այդ անձանց կողմից, այդ պաշտոնները զբաղեցնող անձանց կողմից էֆեկտիվ աշխատանք, եթե չլինի արժանապատիվ աշխատավարձ։

Այսինքն՝ այս նույն տրամաբանությունը նաեւ տեղ է գտել ձեր նախագծում, եւ կարմիր թելով անցնում է մեր ամբողջ քաղաքականությամբ, այսինքն` այս ոլորտում։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Պրն Գրիգորյան, իմ կսրծիքով` ձեւակերպումը մի քիչ, չափազանց բացարձակ է եւ ծայրահեղ, չի կարելի այս բանաձեւը բոլոր մարդկանց վրա տարածել։ Այսինքն՝ նենց չի, որ բոլորը  վատ կաշխատեն միայն նրա համար, որ կոնկրետ այդ աշխատավարձն է, եւ հակառակը, բոլորին չի, որ բարձր աշխատավարձը կերաշխավորի կոռուպցիայի հետ որեւէ առնչություն չունենալը։ Այսինքն` իհարկե, այս գաղափարը բոլոր դասագրքերում կա, շատ ակնհայտ է։ Ինչքան բարձր է աշխատավարձը, այնքան հավանականությունը մեծ է, որ զերծ կմնա տվյալ անձը որեւէ գայթակղություններից, բայց կրկին, բացարձակությունների պետք չի հասցնել։

Այո, մենք գիտենք, որ պետական համակարգում, հատկապես այսպիսի պատասխանատու պաշտոնների համար արժե վերանայել աշխատավարձը։ Երբ այս փոփոխությունն էի առաջարկում, անկեղծ ասած, ես երկընտրանքի առաջ էի. ի վերջո, սպասել եւ համալիր համակարգային փոփոխություններ անել այս սանդղակո՞ւմ, թե՞, այնուամենայնիվ, քանի առնչվել ենք, ինքնավար մարմինների մասով, գոնե, փոխենք սանդղակը, ի վերջո, ընտրությունս կանգ առավ դրա վրա։

Արման Բաբաջանյան։

Ա.ԲԱԲԱՋԱՆՅԱՆ

-Պրն Միրզոյան, ակնհայտ է, որ, փաստորեն, դուք ձեռնամուխ եք եղել նաեւ վեթինգի գործընթացի իրագործմանը։ Ակնհայտ է, որ կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովին, առնվազն, պատվիրակում եք վեթինգի շատ կարեւոր մի բաղադրիչ։ Դուք ձեր խոսքում ասացիք, որ խորհրդատվական կարգ եք վերապահում հանձնաժողովին բարեվարքության մասով։

Ինչո՞ւ խորհրդատվական, ի՞նչ ուժ է ունենալու այդ խորհրդատվական եզրակացությունը եւ ինչպե՞ս է սահմանվելու այդ բարեվարքության ստուգման  շրջանակը։ Ընդհանուր առմամբ, ունե՞նք պատկերացում։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Բաբաջանյան, չափազանց կարեւոր դիտարկման համար։ Իսկապես, ես չէի ուզի, որ սա աննկատ մնար։  Ես արդեն բազմիցս, մի քանի անգամ, առնվազն, առիթ եմ ունեցել ասել, որ երբ մենք խոսում ենք դատական համակարգի առողջացման, նաեւ վեթինգի գործիքի մասին, մենք չպետք է աչքի տակ ունենանք մի օրենքի նախագիծ, որը գալու է եւ այնտեղ բոլոր հարցերի պատասխանները լինեն։ Տարբեր օրենքներում առանձին կարգավորումներով պետք է գնանք, հասնենք, ձգտենք այս նպատակին։

Ահա մի կարգավորում դուք մեջբերեցիք։ Այո, կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովին առաջարկում եմ իրավունք վերապահել դատավորների բարեվարքության վերաբերյալ խորհրդատվական բնույթի եզրակացություններ ներկայացնել։

Ինչո՞ւ խորհրդատվական. նախ` ուզում եմ ասել, որ թեեւ խորհրդատվական, դա չափազանց ուժեղ գործիք է, այնուամենայնիվ, իսկ եթե մի աստիճան էլ ավելի գնանք, եւ սա լինի ոչ խորհրդատվական, այլ իմպերատիվ կատարման ենթակա, ապա մենք այս փոքրիկ հանձնաժողովին ամբողջ դատական իշխանության նկատմամբ անսահմանափակ գերիշխող դիրք ենք ապահովում, գուցե, աչքը սարքելու տեղն ունքը հանենք։

Արձագանքի համար՝ Արման Բաբաջանյան։

Ա.ԲԱԲԱՋԱՆՅԱՆ

-Ես, այնուամենայնիվ, կարծում եմ, որ մենք հիմա աչքը հանելու գործընթացի մեջ ենք հենց այն պատճառով, որ աջաբսանդալ ենք սարքում, եւ վեթինգի մասին առանձին օրենք ունենալու փոխարեն տարբեր օրենքներով փորձում ենք վեթինգ իրականացնել այն դեպքում, երբ մենք կարող էինք լրիվ առանձին մարմին ունենալ, որը կարող էր եւ՛ անցումային այս շրջանի համար, եւ՛,ինչո՞ւ չէ, նաեւ արդեն կանոնավոր վեթինգի համար` ամբողջ դատական համակարգը, ինչո՞ւ չէ, նաեւ ուժայինը, ամբողջությամբ իրականացնել։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Մոտեցում է, պրն Բաբաջանյան։ Ինքս մի քանի անգամ առիթ եմ ունեցել ասել, որ իմ կարծիքով` այս գործընթացը պետք է լինի բացառապես սահմանադրականության շրջանակներում, եւ մեր ստանձնած միջազգային բոլոր  պարտավորությունների շրջանակներում։

Այստեղ գուցե անհրաժեշտ է, վստահ չեմ, ինքս ինձ համար  վերջնական եզրակացություն դեռ չեմ արել, բայց իմ տպավորությունն այն է, որ նոր մարմնի կարիք չկա, նոր դատական մարմնի եւ այլն, օրինակ՝ ԲԴԽ-ն ունի բոլոր գործառույթները։

Եթե ունենանք, երբ կգա վեթինգի մասին օրենքը, այս մի դրույթն այնտեղ էլ կհիշատակենք, պետք է հետ գանք, Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի օրենքն էլ փոխենք եւ վերապահենք այս  գործառույթը, հենա, միանգամից անում ենք։

Մոտավորապես ա է իմ մոտեցումը, պրն Բաբաջանյան։ Դուք արձագանքեցիք, ես էլ, չէ՞:

Վաղարշակ Հակոբյան։

Վ.ՀԱԿՈԲՅԱՆ

-Պրն Միրզոյան, հարցս վերաբերում է թեկնածուների առաջադրման պրոցեսին։ Ենթադրենք, ընդդիմությունը, որը չունի կոնսենսուս քաղաքական մեծամասնության հետ, առաջադրում է թեկնածու, որին իշխանությունն անընդհատ դեմ է քվեարկում, ինչպե՞ս է կարգավորվում այս ցիկլը. 5, 7 անգամ կամ, չգիտեմ, 3 անգամ առաջադրում է, անընդհատ իշխանությունը դեմ է քվեարկում ընդդիմության ներկայացրած թեկնածուին, ինչպե՞ս է սա կարգավորվում։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Պրն Հակոբյան, սա էլ կարեւոր նյուանս է, շնորհակալ եմ նկատելու համար։

Տեսականորեն ընդդիմադիր խմբակցությունը, սա վատ բան չի, սա տակտիկական հնարք է, որ երբեւէ կարող է ընդդիմությունը կիրառել տեսականորեն։ Որեւէ ժամանակահատվածում որեւէ ընդդիմադիր ֆրակցիա, գուցե, շահագրգռված լինի պետական կառավարման մարմինների սահուն չաշխատանքով, այսպես ասեմ, եւ անընդհատ միտումնավոր չներկայացնի թեկնածու: Երբ չի ներկայացնում, իրավունքն անցնում է կառավարող խմբակցությանը, որովհետեւ, ի տարբերություն ընդդիմադիր ֆրակցիայի՝ կառավարող ֆրակցիան այսպիսի վարքագիծ չի կարող դրսեւորել։

Եթե մերժվում է, միեւնույն է՝ այդ մասը մնում է ընդդիմադիրին։ Կոնկրետ այդ քվոտան մնում է ընդդիմադիր ֆրակցիային, հետեւաբար` նաեւ երաշխիք է տրված, որ կառավարող ֆրակցիան անընդհատ չփորձի մերժել ընդդիմությանը եւ այդ քվոտան վերցնել իրեն։ Այդպես չի, դա ամբողջովին կհակասեր բարեփոխման տրամաբանությանը։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Արձագանքո՞ւմ եք։

Վ.ՀԱԿՈԲՅԱՆ

-Այսինքն՝ դիցուք, եթե ընդդիմությունը եւ կառավարող ֆրակցիան չունեն կոնսենսուս, մենք ունենք իրավիճակ, որ պրոցեսը կարող է անընդհատ կրկնվել, փոքրամասնությունն անընդհատ կարող է ներկայացնել, մեծամասնությունը կարող է մերժել, այսինքն՝ չկա կարգավորող, որ, ենթադրենք, 3 անգամից կամ 4 անգամից հետո այդ իրավունքն անցնի մեծամասնությանը, կամ այդտեղ էլ ուրիշ ռիսկ կա։ Հիմա, եթե անցնի մեծամասնությանը, մեծամասնությունն էլ կարող է դիտմամբ մերժի, բայց այս ցիկլը ո՞նց է կարգավորվելու։ Կարծում եմ, որ սա ամեն դեպքում խնդիր է, որի մասին բարձրաձայնեցինք, հիմա տեսնենք։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Բոլորովին խնդիր չի, պրն Հակոբյան, հարցը լուծված է։ ԱԺ-ին տրված է այդ լիազորությունն ընտրել կամ չընտրել, եւ առանձին սահմանադրական մարմինների... Ընդ որում, ես չեմ խոսում միայն այս հանձնաժողովների մասին, տրված է թեկնածու  առաջադրելու իրավունքը։

Տեսաք, որ հանրապետության նախագահը մի քանի Սահմանադրական դատարանի դատավորի թեկնածու առաջադրեց, ԱԺ-ը մերժեց, նորից առաջադրեց, այս պրոցեսը կարող էր 15 տարի տեւել։ Այդպես է գրված եւ դա նորմալ է, որովհետեւ, երբ մենք այս բալանսը խախտենք, շատ ավելի վատ հետեւանքներ կարող են լինել։ Այո, ինչ-որ խորհրդարանական մեծամասնություն կսկսի միտումնավոր մերժել ընդդիմության թեկնածուին միայն նրա համար, որ հետո այդ տեղն անցնի իրեն։ Այսպես չի կարելի անել, կարծում եմ։

Քվոտաներն այնպես են դասավորված, որ մարմնի աշխատանքին դա չի խանգարի։ Հանձնաժողովը քվորում կունենա եւ կկարողանա աշխատել, մինչեւ ընդդիմությունը  կներկայացնի այնպիսի թեկնածու, միեւնույն է, իր տեղն է, իր քվոտան է, որն ընդունելի կլինի ամբողջ ԱԺ-ի համար։

-Հաջորդ հարցի Համար՝ Անի Սամսոնյան, խնդրեմ։

Ա.ՍԱՄՍՈՆՅԱՆ

-Պրն Միրզոյան, քաղաքական իրադարձությունները դասավորվել են այնպես, որ այժմ ԱԺ-ում ներկայացված է 3 քաղաքական ուժ, բայց պատկերացնենք, որ գալիս է մի պահ, որ ԱԺ-ն լինում է ավելի բազմամշակույթ, ավելի լայն, ընդգրկուն քաղաքական ուժերով։

Օրինակ՝ ունենք 6 ընդդիմադիր խմբակցություն, ինչպե՞ս եք պատկերացնում, որ այդ  6 ընդդիմադիր խմբակցությունները կարող են գալ համաձայնության եւ ներկայացնել ինքնավար մարմնի համար մեկ թեկնածու։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Ես շատ լավ պատկերացնում եմ, ընդդիմադիր խմբակցությունները պետք է նստեն եւ պայմանավորվեն. այսինչ մարմնում առաջարկում ենք մեր այս թեկնածուին, այնինչ մարմնում ձեր թեկնածուին ենք պաշտպանում, այսինչ մարմնում՝ ձեր։

Հիմա ես ձեզ կտամ հակառակ հարցը. իսկ ինչպե՞ս եք պատկերացնում, եթե մենք գրենք յուրաքանչյուր ընդդիմադիր խմբակցությանը, եւ ձեր ասած բազմամշակույթ խորհրդարանում լինի 8 ընդդիմադիր ֆրակցիա, այս մարմնում էլ սաղ-սաղ 7 տեղ է։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Արձագանքո՞ւմ եք, համեցեք։

Ա.ՍԱՄՍՈՆՅԱՆ

-Ես կարծում եմ, որ այն նախագիծը, որը դուք ներկայացրել եք, պրն Միրզոյան, վերահսկողության առումով խնդիրներ է ստեղծում ընդդիմադիր խմբակցությունների համար, որովհետեւ մեկ միասնական թեկնածու ներկայացնելու դեպքում դա լինելու է թեկնածու մեկ խմբակցությունից, իսկ մյուս խմբակցությունը, միգուցե, ընթացքում ունենա անվստահության խնդիր այդ թեկնածուի նկատմամբ։

Այս համատեքստում, կարծես թե, դուք փորձում եք կռիվ գցել ընդդիմադիր խմբակցությունների տանը, ինչը, ես կարծում եմ, որ խնդրահարույց է շատ։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Տիկին Սամսոնյան, ես նորից եմ կրկնում, դուք առանց կռվի կարող եք ասել` խոհանոցը ձերն է, հյուրասենյակը` մերը, եւ տանը կռիվ չի լինի։ Հակառակ դեպքում, շատ ավելի վատ իրավիճակի կարող ենք բախվել։

Հետո, մյուս կողմից` ես հիմա արդեն պետք է շտապեմ տարակուսանք հայտնել. ժողովուրդ ջան, լավ, եկեք, չանենք այդ փոփոխությունները եւ ունենանք այն, ինչ ունենք։ Բոլոր հանձնաժողովներում թող թեկնածություն առաջադրի վարչապետը. ի՞նչ ասեմ։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Լավ տարբերակ է, շնորհակալություն։ Հաջորդ ելույթի համար՝ Շաքե Իսայան, խնդրեմ։

Շ.ԻՍԱՅԱՆ

-Պրն Միրզոյան, ես եւս պետք է շարունակեմ տիկին Սամսոնյանի եւ Վաղարշակ Հակոբյանի հարցը։

Տեսեք, քանի որ այս փոփոխությունները հիմա ենք անում, մենք հիմա ունենք 2 ընդդիմադիր խմբակցություն, ի՞նչն է պատճառը, որ մենք չենք տալիս հնարավորություն, որ ընդդիմադիր խմբակցություններն առանձին-առանձին ներկայացնեն իրենց թեկնածուներին, եւ ԱԺ-ն ընտրի այն թեկնածուին, ում նախապատվություն կտա։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Տիկին Իսայան, մենք փոփոխություններ անում ենք ոչ թե մեկ տարվա, իհարկե, օրենքները դինամիկ են, իրենք անընդհատ շտկվում են, պետք է անընդհատ փոփոխվեն, իմ կարծիքով՝ սա գուցե շատ համեստ չհնչի, բայց, այնուամենայնիվ, համակարգաստեղծ օրենքներ են եւ եթե իրենց կենսունակությունն ապացուցեն, գուցեեւ երկար ժամկետով չփոխվեն, կամ, իսկապես, մենք ի՞նչ գիտենք, որ տեսականորեն մյուս տարի չենք ունենա այլ խորհրդարան` բոլորովին այլ ներկապնակով։

Ես կարծում եմ, որ սա բոլոր հնարավոր մոդելների մեջ ամենահավասարակշիռն է, որովհետեւ, իսկապես,  մենք մի քանի ամիս ենք աշխատել սրա վրա։ Իհարկե, միայնակ չեմ գրել ամբողջը, խորհրդակցություն եմ անցկացրել տարբեր մարմինների, տարբեր փորձագետների հետ, մի քանի տասնյակից ավելի։ Շատ կային մոդելներ, յուրաքանչյուրն ունի իր թեր եւ դեմ կողմերը։ Սա լավագույն, հնարավորինս հավասարակշիռ մոդելն է, որ, ի վերջո, որոշել եմ առաջարկել խորհրդարանին։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Արձագանքեք, խնդրեմ։

Շ.ԻՍԱՅԱՆ

-Տեսեք, պրն Միրզոյան, թե ինչ է ստացվում։ Այս դեպքում ֆիքսված է համաձայնեցված մեկ միասնական թեկնածու, բայց անգամ եթե ընդդիմադիր  խմբակցություններն այդ համաձայնեցված թեկնածուին ներկայացնեն, բայց որին համաձայնություն չտա կառավարող ուժը, միեւնույն է՝ այդ թեկնածուն չի անցնելու։ Դուրս է գալիս, որ այստեղ համաձայնությունը, բացի ընդդիմադիր խմբակցություններից, պետք է նաեւ կառավարող ուժի, իսկ երբ որ լիներ առանձին թեկնածություններ ներկայացնելու հնարավորություն, միգուցե, ԱԺ պատգամավորներն ավելի հեշտ կողմնորոշվեին եւ իրենց նախապատվությամբ քվեարկեին։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Եվ էլի կառավարող ուժը ստիպված էր լինելու ցույց տալ՝ ո՞վ է ավելի սիրելի ընդդիմություն եւ ո՞ւմ թեկնածուին պետք է նախապատվություն տային, ինչը կառավարող ուժին բավականին վատ իրավիճակի մեջ էր  դնելու։

 Ես էլի եմ ասում. ձեր ասածն էլ է մոդել, տիկին Սամսոնյանի ասածն էլ, դրանք բոլորը հնարավոր մոդելներ են, բոլորն արեւի տակ գոյություն ունենալու իրավունք ունեն։

Որպես նախագծի հեղինակ՝ կարծել եմ,  որ ամենահավասարակշիռ, եւ մի կողմից` բարեփոխող, մյուս կողմից՝ չվնասող մոդելը սա է։ Բնականաբար, կարող եք հակառակը մտածել:

Իմ կարծիքով` ձեր առաջարկածը քաղաքական ճգնաժամի առումով ավելի վտանգավոր հետեւանքներ կարող է ունենալ, ավելի շատ սողանքներ կարող է թողնել ճգնաժամի համար։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Նազելի Բաղդասարյան, խնդրեմ։

Ն.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Քանի որ հարցը հնչել է, հանում եմ հարցը։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Վարազդատ Կարապետյան։

Վ.ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն այս նախաձեռնության համար, պրն  Միրզոյան։ Ես մի քանի  կետ նշեցի, առաջինը՝ քիչ առաջ հնչած հարցերի հետ կապված։

Կարծում եմ` մենք մյուս նստաշրջանից արդեն շատ լուրջ խնդիր ենք ունենալու ԱԺ-ի ժամանակի հետ կապված, մեր նստաշրջանների, որովհետեւ մեր քառօրյաները հանգիստ կդառնան 8 կամ 10 օր, եւ կարծում եմ, որ իրականում ընդդիմադիր կուսակցությունները ոչ թե պետք է հիմա մտածեն, որ բոլորս թեկնածուներ առաջարկենք, հետո մի 15 օր կընտրենք բոլորս այդ թեկնածուներին, այլ խոսենք իրար հետ եւ  գանք մեկ եզրակացության։

Մյուս հարցը Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի հետ է կապված։ Այս հանձնաժողովի ստեղծումն արդեն օր առաջ պետք է անենք, հետեւաբար` եթե հիմա  այս գործընթացին նայենք, ձեր նախագիծը, հավանաբար, սեպտեմբերին նոր կքվեարկվի։ Ես կարծում եմ, որ պետք է ինչ-որ տարբերակ մտածենք, ավելի արագ, արտահերթ նստաշրջանով այս նախագիծն անցնի։

Եվ մի հարց. ինչպիսի՞ն պետք է լինի եզրակացության ճակատագիրը, եթե Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը խորհրդատվական եզրակացություն է տվել որեւէ դատավորի վերաբերյալ։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Երկրորդ ընթերցման մասին չգիտեմ, կքննարկենք, կխոսենք, պրն Կարապետյան, գուցեեւ իմաստ ունի արտահերթ անել, նաեւ կախված նրանից, թե մյուս գործընկերներն ի՞նչ կարծիք կունենան։

Խորհրդատվական բնույթի եզրակացությունը խորհրդատվական է, պրն Կարապետյան, այստեղ է ձեր հարցի պատասխանը թաքնված։

Ես չեմ կարծում, որ արժե իմպերատիվ կատարման ենթակա եզրակացություն  անելու հնարավոր տալ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովին, բայց, մյուս կողմից, պատկերացրեք, Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովն ընդունում է եզրակացություն շատ կոնկրետ անձի վերաբերյալ, կլինի դատավոր կամ այլ պաշտոնյա, եւ այդ եզրակացությունը հաշվի չի առնվում, կյանքի չի կոչվում։ Մի հատ պատկերացրեք մյուս մարմինը։ Ի վերջո, եթե պետական համակարգը, այսպես, ավելի լայն կտրվածքով նայենք, ժամանակային լայն կտրվածքով եւ ֆունկցիոնալ, եւ հաշվի առնենք հրապարակայնության, հաշվետվողականության թափանցիկության աստիճանը, որին մենք ձգտում ենք, ապա համաձայն եղեք, որեւէ կոնկրետ դատավորի  կամ պաշտոնյայի պաշտոնավարումը  երկար կյանք չի կարող ունենալ, մի մարդու, որն այդպիսի քեյս ունի իր դարակում իր մասին։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Արձագանքի համար՝ պրն Կարապետյան։

Վ.ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ

-Ես կողմ եմ, սկսենք այդ տարբերակով, պրն Միրզոյան, բայց տեսնենք՝ ի՞նչ կստացվի, որովհետեւ աննախադեպ է, երբ որ պետք է խորհրդատվական եզրակացությունն ինչ-որ հետեւանքներ թողնի, եւ չգիտենք` այդ մարդիկ այդ հետեւանքները կվերցնե՞ն իրենց վրա, թե՞ չէ, որ պետք է ենթարկվեն դրան կամ ազդվեն դրանից։ Դրա համար ես առաջարկում եմ, որ տարբերակով սկսենք, հետո նայենք զարգացմանը, եթե հնարավոր է, այլ բան էլ մտածենք։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Լիովին համաձայն եմ ձեզ հետ, պրն Կարապետյան, գուցե շատ ողջամիտ չլիներ, որ հենց  սկզբից շատ ձգած մեխանիզմներ ներդնել։ Եկեք սկսենք, ինչպես ասացի, պետք է դեռ այս օրենքները, այս մեխանիզմներն ապացուցեն իրենց կենսունակությունը, գուցե անհրաժեշտ լինի ավելի ձգել, գուցե հակառակը։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Միրզոյան։

Հարակից զեկուցող՝ պետաիրավական հարցերի հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ Աննա Կարապետյան։

Խնդրեմ, տիկին Կարապետյան։

Ա.ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ

-ԱԺ հարգելի նախագահություն, հարգելի գործընկերներ, ԱԺ պատգամավոր Արարատ  Միրզոյանի կողմից ներկայացվել է նախագծերի փաթեթ, որով առաջարկվել է փոփոխություններ եւ լրացումներ «ԱԺ կանոնակարգ» ՀՀ սահմանադրական  օրենքում, «Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության մասին» եւ «Հանրային ծառայությունները կարգավորող մարմնի մասին» օրենքներում։

Այնուհետեւ նախագիծն առավել ամբողջականացնելու, ինչպես նաեւ բոլոր ինքնավար մարմինների համար միեւնույն կարգավորումները եւ լուծումները նախատեսելու նպատակով, այս պահին մեր ինքնավար մարմինները 3-ն են, դրանցից երկուսը ես թվեցի, երրորդը «Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի  մասին» օրենքն է, որով լրացվել է այս նախագիծը, ինչպես նաեւ «Դատական օրենսգիրք» ՀՀ սահմանադրական օրենքը եւ «Պաշտոնատար անձանց եւ պետական պաշտոններ զբաղեցնող անձանց վարձատրության մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելն է։

Քանի որ արդեն պրն Միրզոյանը մանրամասն ներկայացրեց նախագծերի փաթեթը, ես կանդրադառնամ պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովում տեղի ունեցած քննարկումներին։

Ասեմ, որ նախագիծը քննարկվել է պետաիրավական հարցերի հանձնաժողովում։ Քանի որ «Կոռուպցիայի կանխարգելման մասին» օրենքում փոփոխություններ  եւ  լրացումներ կատարելու մասին» օրենքը, «Պաշտոնատար անձանց եւ պետական պաշտոններ զբաղեցնող անձանց վարձատրության մասին» օրենքում փոփոխությունները եւ «Դատական օրենսգիրք» ՀՀ սահմանադրական օրենքում միայն լրացում կատարելու մասին»  օրենքները ներկայացվել էր հեղինակի կողմից, առաջարկությամբ՝ լրացնելու փաթեթը, եւ նախագծերի փաթեթը եւ առաջարկները  քվեարկվել եւ ընդունվել են  պետաիրավական  հանձնաժողովում եւ ստացել են դրական եզրակացություն։

Նախագծերի ամբողջովին լրամշակված փաթեթը ներկայացվել է ձեր դատին։

Մի քանի նախադասությամբ ես կուզենայի անդրադառնալ հիմնական նպատակներին։

Նախ` ամենից առաջ նախագծերի փաթեթը միտված է ԱԺ-ի դերի բարձրացմանը՝ ելնելով խորհրդարանական կառավարման համակարգի տրամաբանությունից, Սահմանադրությամբ նախատեսված ինքնավար մարմինների ձեւավորման հարցում ԱԺ խմբակցությունների դերակատարության ամրագրմանը, ինչպես նաեւ  կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի  շուտափույթ ձեւավորմանը։

Ինչպես գիտենք, մենք դեռ նախորդ տարի խնդիր ունեինք` այս կառույցը ձեւավորելու, բայց քանի որ մրցութային կարգ էր դրված այնտեղ, եւ մենք կիրառության մեջ տեսանք, որ այդ մրցութային կարգը չաշխատեց, չկարողացանք ձեւավորել այս մարմինը, եւ քանի որ մենք հիմա ունենք բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց էթիկայի հանձնաժողովը, էթիկայի հանձնաժողովն էլ մնում է օրենքի կարգավորումից դուրս, ուստի՝ մենք օր առաջ կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի  ձեւավորման խնդիր ունենք։ Պրն Միրզոյանն իր նախագծով, ուղղակի, փորձել է արագ ձեւավորել այս մարմինը։

Ինչ վերաբերում է գործառույթներին եւ լիազորություններին, այդ լիազորությունները, ճիշտ եք ասում, դեռեւս խորհրդատվական բնույթի են։ Մենք նաեւ մտածում ենք, որ պետք է օր առաջ ձեւավորել մարմինը, այնուհետեւ մտածել գործառույթներ եւ լիազորություններ տալ եւ ավելի ուժեղացնել այս մարմինը։

Կարծում եմ, որ բոլոր կարգավորումները դրական են։ Ես կոչ եմ անում բոլորին կողմ քվեարկել այս նախագծին։

Մեկ-երկու դիտարկում էլ կանեմ` հարցադրումների հետ կապված։ Հարցերին, որ լսեցի, փորձեմ ես էլ  անդրադառնալ։

Համաձայնեցված թեկնածուի մասով. տեսեք, քանի որ Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության հանձնաժողովն ունի 7 անդամ, երբ առաջին կազմը ձեւավորվում է արդեն, հիմա, այս երկու օրը, փաստորեն, վերջնական կձեւավորվի, ամեն պտույտի ժամանակ ընդդիմադիր խմբակցություններն ունենում են 2 տեղ։  Ամեն պտույտի ժամանակ երկու անգամ ունենում է ընդդիմադիր խմբակցությունը, Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի դեպքում լինում է մի պտույտ, մի շրջափուլ հաջորդականության ընթացքում, երբ ընդդիմադիր խմբակցություններն էլի ունենում են 2 անդամ, եւ կառավարող խմբակցությունն ունենում է մեկ անդամ։ Լինում է, որ կառավարողն է ունեմ երկու, ընդդիմադիրն ունենում է մեկ։

Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի  դեպքում, քանի որ այնտեղ կարգավորումը մի փոքր այլ է, նույն մարմինն է ներկայացնում նույն տեղի համար թեկնածուին, այստեղ մեկ անդամ է ունենում, բայց ես կարծում եմ, որ մենք թողել ենք, ավելի ընդդիմադիր խմբակցությունների կարգավորմանը սա։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Ներողություն եմ խնդրում, հարցեր չեն կարող լինել, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։

Հարակից զեկուցող՝ արդարադատության նախարարի 1-ին տեղակալ Արտակ ասատրյան։ Խնդրեմ, պրն Ասատրյան։

Ա.ԱՍԱՏՐՅԱՆ

-ԱԺ հարգարժան նախագահություն, հարգելի խորհրդարան, ձեր քննարկմանն եմ ներկայացնում քննարկվող փաթեթի վերաբերյալ ՀՀ Կառավարության առաջարկությունները։ Մասնավորապես, դրանք հանգում են հետեւյալին. առաջինը ներկայացնում եմ  «ԱԺ կանոնակարգ» ՀՀ սահմանադրական  օրենքում լրացումներ կատարելու մասին»  օրենքի նախագծի վերաբերյալ մեր առաջարկությունը։

Մասնավորապես, օրենքի նախագծի 4-րդ հոդվածով առաջարկվում է, սահմանվում է. «Եթե ԱԺ ընդդիմադիր խմբակցությանը վերապահված ինքնավար մարմնի անդամի թափուր պաշտոնում օրենքով սահմանված ժամկետում թեկնածու չի առաջադրվում, ապա այդ պաշտոնում թեկնածու առաջադրելու իրավունքն անցնում է ԱԺ կառավարող  խմբակցությանը»։

Այս կապակցությամբ գտնում ենք, որ նման մոտեցումն անհրաժեշտ է կիրառել սահմանված ժամկետում ոչ միայն ընդդիմադիր խմբակցության կողմից թեկնածու չառաջադրելու դեպքերի համար, այլեւ այն դեպքերի, երբ սահմանված ժամկետում թեկնածու չեն առաջադրում այդ իրավասությունն ունեցող մյուս մարմինները՝ Կառավարությունը եւ ԱԺ-ի կառավարող խմբակցությունը։

Հասկանում ենք, որ սա պրակտիկայում քիչ հավանական, այսպես ասած, քիչ հանդիպող դեպք է, բայց տեսականորեն չբացառված, այդ իսկ պատճառով Կառավարությունը, այնուամենայնիվ, այս առաջարկությունն արել է։

Համանմանությամբ առաջարկում ենք այդ փոփոխությունը կատարել նաեւ «Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության մասին» եւ «Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի մասին» օրենքների նախագծերում։

«Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության մասին» օրենքի նախագծի հետ կապված` հայտնում ենք հետեւյալը. նախագծերով սահմանվում է, որ հանձնաժողովի նախագահի թափուր պաշտոնում թեկնածու առաջադրելու իրավունք ունի Կառավարությունը։ Հանձնաժողովի մյուս անդամների թափուր պաշտոններում թեկնածու առաջադրելու իրավունք ունեն հաջորդաբար Կառավարությունը,  ԱԺ կառավարող խմբակցությունը եւ ԱԺ-ի ընդդիմադիր խմբակցությունը։

Այս կարգավորումից պարզ չէ, թե, արդյոք, թեկնածու առաջադրելու վերը սահմանված հաջորդականությունը վերաբերում է համապատասխան մարմնի կողմից առաջադրված թեկնածուի` ԱԺ-ից չընտրվելու դեպքի՞ն, թե՞  առաջադրված թեկնածուի ընտրվելուց հետո հաջորդ թափուր պաշտոնում թեկնածու առաջադրելու դեպքին։

Այս անորոշությունը վերացնելու նպատակով մենք հաջորդ առաջարկում  հանդես ենք եկել հետեւյալ առաջարկությամբ, մասնավորապես, ընդդիմադիր խմբակցության կողմից թեկնածու առաջադրելու դեպքում, այն դեպքում, երբ այդ թեկնածուն ԱԺ-ի մեծամասնության կողմից հավանության չի արժանանում, ապա այդ իրավունքը պահպանվի այնքան ժամանակ, քանի դեռ ընդդիմության ներկայացրած թեկնածուն չի ընտրվել ԱԺ-ի կողմից, հակառակ դեպքում տրամաբանությունն ամբողջությամբ խախտվում է։

Հաջորդ առաջարկությունը, թերեւս, չեմ ներկայացնի, որովհետեւ ակտուալությունը կորցրել է՝ կապված ժամկետի հետ, որովհետեւ այս հանձնաժողովների առաջին կազմը, կարծես թե, ձեւավորվում է։

Մյուս առաջարկությունը հանգում է հետեւյալին. նկատի ունենալով, որ Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության հանձնաժողովի անդամին ներկայացվող պահանջների հետ կապված` գործնականում որոշակի խնդիրներ էին առաջացել, մենք տալիս ենք, Կառավարությունը ներկայացնում է իր  առաջարկը՝ հանձնաժողովի անդամին ներկայացվող պահանջների մասով, որպեսզի հետագայում այլեւս որեւէ տարընթերցում չառաջանա։ Մասնավորապես, առաջարկում ենք հետեւյալ ձեւակերպումը. «Հանձնաժողովի անդամ կարող է նշանակվել միայն ՀՀ քաղաքացի հանդիսացող, բարձրագույն կրթությամբ, առնվազն, 5 տարվա աշխատանքային ստաժ ունեցող, որից առնվազն 3 տարին ամբողջական կամ հանրագումարային` ղեկավար պաշտոններում պետական մարմնի կամ պետական մարմնի ենթակայությանը հանձնված կազմակերպության ղեկավարի կամ նրանց տեղակալների, կամ պետական մարմնի կամ պետական մարմնի ենթակայությանը հանձնված կազմակերպությունների կառուցվածքային, ինչպես նաեւ կառուցվածքի ներքին միավորի ղեկավարի աշխատանքային ստաժ կամ պետական մարմնում կամ պետական մարմնի ենթակայությանը հանձնված կազմակերպությունում կամ մասնավոր հատվածի կազմակերպությունում այնպիսի պաշտոններում աշխատանքային ստաժ, որն իրականացնում է աշխատանքների կազմակերպման կամ ղեկավարման կամ վերահսկման կամ համակարգման գործառույթներ, եւ հայերենին տիրապետող յուրաքանչյուր ոք։ Հանձնաժողովի անդամներից առնվազն մեկը պետք է ունենա բարձրագույն  իրավաբանական, առնվազն մեկը՝ բարձրագույն, տնտեսագիտական կրթություն»։

Հաջորդ առաջարկները վերաբերում են պաշտոնավարման ժամկետի դադարեցման հիմքերը համախմբելուն, մասնավորապես, մեկ կետով ենք առաջարկում շարադրել պաշտոնավարման ժամկետը լրանալու հիմքը եւ առավելագույն տարիքը լրանալու հիմքը։

Նաեւ տեխնիկական մի փոքրիկ խմբագրում առաջարկում ենք երկու օրենքներում էլ։ Այն դեպքերում, երբ հանձնաժողովի անդամի թափուր պաշտոնն առաջացել է այդ պաշտոնը զբաղեցրած անդամի` հանձնաժողովի նախագահ նշանակվելու արդյունքում, ապա այդ թափուր պաշտոնում հանձնաժողովի նոր անդամը նշանակվում է հանձնաժողովի նախագահի պաշտոնավարման չլրացած  ժամկետի մնացած ժամանակահատվածով։

Սա, ըստ երեւույթին,  անդամների համար արդեն կար, բայց հանձնաժողովի նախագահի պաշտոնում նշանակվելու հիմքի դեմքում այս կարգավորումը բացակայում էր։ Այդ իսկ պատճառով Կառավարությունը ներկայացրել է այս առաջարկությունը։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, հարցեր չեն կարող լինել։

Հարգելի պատգամավորներ, մտքերի փոխանակության համար կարող եք գրանցվել։ Գրանցում։  Գրանցվել է 11 պատգամավոր, Արման Բաբաջանյան։ Խնդրեմ, պրն Բաբաջանյան։

Ա.ԲԱԲԱՋԱՆՅԱՆ

-ԱԺ հարգելի նախագահություն, հարգելի գործընկերներ, տարօրինակ կերպով մենք կրկնում ենք Քենիայի սխալը: 2003 թվականին Քենիան գնաց հենց այս ճանապարհով, նրանք որոշեցին անցումային արդարադատության իրենց քայլերը կատարել, դատավորների վեթինգ իրականացնել, քանի որ դատական համակարգի կոռուպցիայի ծավալները եւ գործադիր  իշխանության հետ դատական իշխանության, սերտաճումը խորն անվստահություն էին առաջացրել դատական համակարգի նկատմամբ։ 2003 թվականին իշխանությունը ստեղծեց Քենիայի արդարադատության, բարեվարքության եւ հակակոռուպցիոն հանձնաժողովը, որը կոչված էր արմատական վիրահատության ենթարկել դատական իշխանությունը։

Մի քանի օրում հանձնաժողովը ներկայացրեց մի շարք դատավորների կոռուպցիոն կապերի մասին տեղեկություններ, երկրի վճռաբեկ դատարանի նախագահը հրապարակայնորեն պահանջեց ցուցակում հայտնված եւ կոռուպցիայի մեջ մեղադրվող դատավորներին 2 շաբաթվա մեջ, առանց դիմադրության հրաժարական տալ կամ դադարեցնել պաշտոնավարումը` միաժամանակ  նրանց զրկելով թոշակից։

Ի՞նչ տեղի ունեցավ հետո։ 1 տարի պահանջվեց, որպեսզի դատավորները վիճարկեն իրենց նկատմամբ կայացված որոշումները եւ նրանք բոլորն անխտիր վերականգնվեցին իրենց պաշտոններում։ Գործընթացը լայնորեն քննադատվեց  վեթինգի գործընթացում քաղաքական միջամտության պատճառով, այն ոչ մի կերպ չվերականգնեց դատական իշխանության նկատմամբ վստահությունը, եւ գնալով ավելի ու ավելի խորացավ խնդիրը։  Միայն 8 տարի անց, 2011 թվականին Քենիայի նախագահը հրապարակեց օրենք՝ դատավորներին եւ դատախազներին վեթինգի ենթարկելու մասին, եւ 2011 թվականի մարտի 22-ից ուժի մեջ մտած օրենսդրական ակտի հիման վրա ստեղծվեց վեթինգի անկախ մարմին, որը մինչ օրս գործում է եւ նորմալ վիճակի է բերել։

Սա ընդհանուր դիտարկումն էր, թե ինչո՞ւ ենք որոշել Քենիայի սխալ ճանապարհով  գնալ։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Անի Սամսոնյան, խնդրեմ։

Ա.ՍԱՄՍՈՆՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, ի՞նչ է առաջարկվում այս նախագծով։ Հանձնաժողովների մյուս անդամների թափուր պաշտոններում թեկնածու առաջադրելու իրավունք ունեն հաջորդաբար Կառավարությունը, ԱԺ կառավարող  խմբակցությունը,  ԱԺ ընդդիմադիր խմբակցությունը։ Եթե ԱԺ ընդդիմադիր խմբակցությանը  վերապահված հանձնաժողովի անդամի թափուր պաշտոնում սահմանված ժամկետում թեկնածու չի առաջադրվում, ապա ԱԺ կառավարող խմբակցությունն այդ պաշտոնում թեկնածու է առաջադրում մեկամսյա ժամկետում։ Ընդդիմադիր խմբակցությունները ներկայացնում են մեկ միասնական թեկնածու։

Մենք ներկայացրել էինք առաջարկներ այս նախագծի վերաբերյալ, հայտնել էինք մեր մտահոգությունները հետեւյալ երկու հարցերի շուրջ.

Առաջինը. ստացվում է, որ իշխող ուժն ունենում է կրկնակի ներկայացվածություն ինքնավար մարմնում։ Այսինքն` մենք կարծում ենք, որ ԱԺ իշխող խմբակցությունն է ձեւավորում Կառավարությունը, հետեւաբար` այդ խմբակցությանն ու Կառավարությանն առանձին թեկնածուներ առաջադրելու իրավունք վերապահելը  կկրի խիստ ֆորմալ բնույթ։

Կառավարության եւ ԱԺ իշխող կուսակցության կողմից առաջադրված թեկնածուները միեւնույն քաղաքական ուժի կողմից առաջադրված անձինք են։

Մյուս մտահոգությունը վերաբերում է միասնական թեկնածուին։ Ես արդեն նշեցի, որ այս նախագիծը նպատակ ունի կռիվ գցել ընդդիմադիր խմբակցությունների տանը։  Սա խիստ ապաքաղաքական եւ քաղաքական անհեռատես նախագիծ է այն առումով, որ, այո, ԱԺ ընդդիմադիր խմբակցությունները կարող են միասնաբար քննադատել իշխանությանը, բայց նրանք այս հարցում չեն կարող գործել միասնաբար, որովհետեւ այլ խմբակցություններն ունեն տարբեր նպատակներ, առաջադրում են տարբեր խնդիրներ եւ վերահսկողության տարբեր գործիքներ։ Այո, թեկուզեւ լինեն 8 խմբակցություններ, որոնք իրավունք ունենան` առաջադրելու, պետք է ընտրվեն լավագույնները։

Այստեղ նաեւ կարծիք հնչեց, թե մենք այդպես կխնայենք պատգամավորների ժամանակը, քաղաքական օրակարգը։

Հարգելի գործընկերներ, ես պետք է ասեմ, որ, ընդհանրապես, ինստիտուտներ կազմավորելու պատասխանատվությունը երբեք չպետք է ստորադասել պատգամավորների օրակարգին։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Ժամանակը սպառվել է։

Ա.ՍԱՄՍՈՆՅԱՆ

-Մեր խմբակցության ներկայացրած առաջարկները չեն ընդունվել, այնպես որ, մենք դեմ ենք քվեարկելու այս նախագծին։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Վիկտոր Ենգիբարյան՝ «Իմ քայլը» դաշինք։

Վ.ԵՆԳԻԲԱՐՅԱՆ

-Հարգելի նախագահող, հարգելի գործընկերներ, քննարկում ենք Արարատ  Միրզոյանի կողմից առաջարկված օրենսդրական  փաթեթի փոփոխությունները, որոնց նպատակը Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության հանձնաժողովի, Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի եւ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անկախության աստիճանը բարձրացելն է։ Այդ կառույցներում, որովհետեւ իրենք անկախ են, Կառավարության կամ ԱԺ-ի կողմից ներկայացված  անձինք չեն ներկայացնում տվյալ քաղաքական ուժը կամ Կառավարությունը։

Այս օրինագիծը պաշտոններ բաժանելու մասին չէ, այդ կառույցն անկախ է, եւ այս օրենսդրական փաթեթի փոփոխության միակ նպատակն այդ մարմինների անկախության բարձրացումն է։ Սա չպետք է դառնա թյուրըմբռնման առարկա։ Այստեղ իշխանությունն ինչ-որ լավություն չի անում ընդդիմադիր խմբակցություններին, պաշտոններ չի առաջարկում։ Այսպիսով, մենք փորձում ենք ունենալ, այսպիսի անգլերեն բառ կա, «watch dog» հասկացություն կա` ունենալ այդ կառույցներում մարդիկ, ովքեր որ իրենց հայացքներով տարբերվում են ու պատրաստակամ են իրենց գործունեությամբ նպաստել մարմինների անկախության բարձրացմանը։

Անպայման, պետք է կողմ քվեարկել այս փաթեթին, եւ չմոռանանք նախկինում թույլ տրված բոլոր սխալները, մենք պետք է հատ-հատ եւ հերթով շտկենք, որպեսզի չկանգնենք այն իրավիճակի առաջ, ինչը տեսել ենք Հայաստանում։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Սերգեյ Բագրատյան՝ «Բարգավաճ Հայաստան»։ Խնդրեմ, պրն Բագրատյան։

Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, իրականում այս բոլոր լուծումները կան, ուղղակի, հեղինակները տեղյակ չեն կամ տեղեկացված չեն։

Իրականում հետեւյալն է. ես տիկին Սամսոնյանի հարցին պատասխանեմ, որ նույնիսկ, եթե 27 խմբակցություն լինեն, այդ խմբակցություններից յուրաքանչյուրն իր թեկնածուն առաջադրում է, ԱԺ-ը կընտրի, մենք՝ բոլորս, ընդդիմությունը, կհամարենք, որ մեր թեկնածուն կընտրվի, կապ չունի` դա «Լուսավոր Հայաստան»-ի թեկնածուն էր, թե «Բարգավաճ»-ի, առավել ձայն ստացած թեկնածուն կհամարվի ընդդիմության միասնական թեկնածու։

Եթե սխալ են գրել, պետք է սա շտկել, որպես առաջարկ՝ մենք կուղարկենք իրենց։

Երկրորդը` պրն Վաղարշակ Հակոբյանի հարցը։ Եթե հրաժարվեն, ասենք՝  ընդդիմությունը հրաժարվում է թեկնածու առաջադրել, որովհետեւ, օրինակ՝ իշխող  խմբակցությունն անընդհատ դեմ է քվեարկում, ի՞նչ պետք է անի. շատ պարզ է, առավել շատ ձայն ունեցողը կհասնի, մեկը կունենա 47 ձայն, մեկը՝ 46, 47-ը կանցնի, պարտադիր չի, որ անընդհատ շարունակեն քվեարկել։ Ինքը պարզ լուծում է, եւ սա առաջարկության տեսքով կանենք։

Երրորդը՝ կոռուպցիայի հետ կապված հանձնաժողովի հետ կապված` ես առաջարկում եմ, եւ նաեւ խմբակցությանն եմ կոչ անում, որ ընդլայնենք այդ թիվը, որովհետեւ շատ ծանր աշխատանք պետք է կատարեն։ Եթե իշխանությունը կհամաձայնվի, մենք կքննարկենք նաեւ այս հարցը։ Այսքանը։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Սիսակ Գաբրիելյան՝ «Իմ քայլը» դաշինք, խնդրեմ։

Ս.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Հարգարժան նախագահող, հարգելի գործընկերներ, սիրելի քաղաքացիներ, անցնող այս 5 ամիսների ընթացքում այս խորհրդարանում մենք իրար քննադատեցինք, ինչ-որ տեղ նաեւ վիրավորեցինք, բայց ուզում եմ մեկ դիտարկում անել։ Այս 5 ամիսների ընթացքում ընդդիմության կողմից ներկայացված այնքան նախագիծ է ընդունվել, ուշադրություն դարձրեք, որքան նախորդ 5 տարիների ընթացքում իրար հետ վերցրած։

Այսինքն` այն տենդենցը, որ մենք ընդունել ենք եւ առաջին ընթերցմամբ կողմ ենք քվեարկել, շատ ավելին է այս 5 ամիսների ընթացքում, քան, օրինակ՝ 2012-2017 թվականներին։ Ակամա, պրն Բաբաջանյան, հիշեցի, որ երբ առաջին անգամ այստեղ խոսում էի, ասում էի` ընդդիմություն, գործ արեք, դուք ասում էիք` չէ, մեր գործը խոսելն է, փաստորեն, դուք ապացուցեցիք, որ ձեր գործը նաեւ աշխատելն է, ինչի համար շնորհակալություն եմ հայտնում ընդդիմությանը, եւ շնորհավորում եմ բոլորիս, իսկապես, կայացած խորհրդարան ունենալու, եւ կարող ենք վստահաբար ասել, որ ընդդիմության ձայնն ավելի քան, երբեւէ լսելի է այս խորհրդարանում։

Հիմա շատ կարճ` նախագծի վերաբերյալ։ Եթե 1-2 ամիս հետ տանք «ՅՅութուբյան պառլամենտ» ալիքի էջը, կտեսնենք այն, ինչը դուք ասել եք, էլի պրն Միրզոյանը գրել է, բերել է։ Ուզում էիք տեղ ունենալ ընդդիմությունում, գրել, բերել է` տեղ ունենալ։

Հիմա դուք ասում եք` բա, որ կռվենք։ Է, մի կռվեք։ Եթե մենք ցանկություն չունենանք ընտրել, լավ, տեսականորեն, պրն Բագրատյանի ասած` 27 թեկնածու բերեք, առաջադրեք, միեւնույն է՝ մեծամասնությունը մենք ենք։ Եթե այդ տրամաբանությամբ գնանք, էլի կարող ենք դեմ քվեարկել, եթե շատ ուզենանք ձեր մեջ կռիվ գցել։ Սա` մեկ։

Երկրորդ. Սահմանադրության 122-րդ հոդվածում շատ պարզ գրված է, որ ինքնավար մարմինների անդամներն ընտրվում են պատգամավորների ընդհանուր թվի մեծամասնությամբ։ Եթե արկղերը բացվեցին, եւ ձեր ասած 27 թեկնածուներն այդ պարզ մեծամասնությունը հաղթահարած լինեն, ինչպե՞ս ենք ընտրելու։ Եթե չեք կարող, էդ դեպքում Սահմանադրությունը փոխեք, որովհետեւ այնտեղ հստակ գրված է, որ անդամներն ընտրվում են ձայների մեծամասնությամբ։ Տեսականորեն, կարող է` ձեր ասած բոլորն անցած լինեն։

Ամփոփելով, այս, նորից եմ ասում. ինչ ասել եք, ըստ էության գրված է, եւ էլի, անկեղծ, չեմ հասկանում դեմ քվեարկելու պատճառը։ Լավ, 2 տեղ էիք ուզում, 2 տեղ կա։ Մյուս անգամ մի քիչ խորամանկություն արեք, ասեք` այս հանձնաժողովն ենք ուզում, այսինքն՝ մեծը պահանջեք, որ, գոնե, մի փոքր տանք։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Նազելի Բաղդասարյան, խնդրեմ։

Ն.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Հարգելի  նախագահող, հարգելի գործընկերներ, շատ հարգարժան մեր հայրենակիցներ, իրականում ես հասկանում եմ, որ այսօր մեր ընդդիմադիր գործընկերների կողմից պոպուլյար չէ, նաեւ ԶԼՄ-ների կողմից պոպուլյար չէ խոսել դրական փոփոխությունների մասին, որն իրականացնում է կառավարող քաղաքական ուժը։ Հասկանում եմ տրամաբանությունը։ Կառավարող քաղաքական ուժ է, պետք է քննադատել, բայց այս հենքո՞վ եւ այս տրամաբանությա՞մբ, անգամ երբ ձեր լիազորություններն ընդլայնվում են, կներեք, չեմ հասկանում։

Երբ մենք խոսում ենք մոտեցումներից եւ այն արժեքներից, որոնք տարբեր քաղաքական ուժեր դավանել են տարիներ շարունակ, շատերն անտեղի շահարկումներ են անում։

Ես ուրախ եմ, որ այսօր «Իմ քայլը» խմբակցությունը, լինելով կառավարող քաղաքական ուժ, լինելով մեծամասնություն՝ հավատարիմ է մնացել իր դավանած սկզբունքներին։ Մենք ժողովրդավարական արժեքները դնում ենք առաջին պլան, խորհրդարանական կառավարման մոդելը դնում ենք առաջին պլան, եւ խորհրդարանական վերահսկողությունը` նույնպես։

Իրապես չեմ հասկանում, թե ինչո՞ւմ է խնդիրը։ Այստեղ իմիտացիա է ստեղծվում, որ առաջարկվում է մեկ նախագիծ, որը վատթարացնելու է  ընդդիմության դիրքերը։ Իրոք, լուրջ եք ասո՞ւմ։ Ես չեմ հասկանում այս տրամաբանությունը։ Ես հասկանում եմ, որ ախորժակն ուտելիս է բացվում, եւ եթե առաջադրում են թեկնածու, իսկ ինչո՞ւ մեկը, կարելի է երկուսը, իսկ, միգուցե, ամբողջ հանձնաժողովը, իսկ, միգուցե, բոլոր գործառույթները։

Չգիտես ինչու, իմ ընդդիմադիր գործընկերները տրամաբանություն ունեն, որ խորհրդարանական վերահսկողությունը տրված է միայն եւ միայն ընդդիմությանը։ Ոչ, խորհրդարանական վերահսկողությունը հավասարապես կիսում է նաեւ կառավարող քաղաքական ուժը։ Սա մեզ համար հիմք է եւ մենք սրանով ենք առաջնորդվել ենք ու ցուցադրել ենք, որ շատ դեպքերում գործադիրի առաջարկած փոփոխություններին, մոտեցումներին մենք դեմ ենք։ Այո, մենք չենք գնում էժան պոպուլիզմով, մենք խորհրդարան ենք բերում այնպիսի նախագծեր, որոնք կյանքի կոչելիս մենք պետականաշինության հիմքում ենք դնում այս ամենը։

Կներեք, բայց կարծում եմ՝ այսօր սպառիչ պատասխաններ եղան, թե ինչո՞ւ հենց այս նախագիծն է մտել օրակարգ, ինչո՞ւ, կներեք, պրն Բագրատյան, ձեր նախագիծը չմտավ, եւ ինչո՞ւ նախագիծ ասելով՝ մենք տեսնում ենք օրենսդրական այն բոլոր փոփոխությունները, որոնք կան։

Կներեք, մի փոքրիկ լրացում։ Տիկին Սամսոնյան, երբ ասում եք, որ ձեր առաջարկները չեն ընդունվել, ձեր առաջարկները գրավոր եւ հիմնավորված չեն եղել։

Ընդդիմադիր խմբակցությունների որեւէ թեկնածու չի մասնակցել հանձնաժողովի նիստին։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Սրբուհի Գրիգորյան՝ «Լուսավոր Հայաստան» կուսակցություն։

Ս.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, հայցելով բոլորիդ ներողամտությունը՝ պետք է ասեմ, որ թեմայից մի փոքր շեղվելու եմ, բայց շեղվելու եմ բնակիչների պահանջով։

Երեկ ուշ երեկոյան նամակ եմ ստացել Սիսիանի Խանջյան 3ա բազմաբնակարանից։  Բնակիչները պնդում են, որ արդեն 5-րդ օրն է, խմելու ջրից զրկված են ամառվա այս տապին։ Դիմել են մի շարք ատյանների, հիմա հույսն արդեն ԱԺ-ի հետ են կապել։

Երբ Ֆեյսբուքում այս խնդրի մասին գրեցի, 60-ից ավելի մեկնաբանություն եղավ եւ պարզվեց, որ միայն այդ շենքը չի, Իսրայել Օրի, Շիրվանզադե 2, Սիսիանի Գետափնյա թաղամասի մի մասը, հետո միացան Գորիսը, Սեւանը։

Ես  այսօր այս ամբիոնից անգործության վատնված «Վեոլիաջուր»-ին խորհուրդ եմ տալիս վերանայել իր գործելաոճը, միաժամանակ հորդորում եմ տարածքային կառավարման նախարարությանը եւ հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովին անհապաղ միջոցներ ձեռնարկել՝ հարյուրավոր հայ քաղաքացիների ջրամատակարարումը վերականգնելու համար։ Հուսով եմ` այս խնդրի մասին այս ամբիոնից այլեւս չեմ խոսի։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Հաջորդ ելույթի համար՝ Հերիքնազ Տիգրանյան, խնդրեմ։

Հ.ՏԻԳՐԱՆՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, հետ գալով մեր քննարկվող թեմային` ասեմ, որ շատ կարեւոր նախագծերի փաթեթ են քննարկում, եւ ըստ էության, միասնականացնում ենք Սահմանադրությամբ ամրագրված ինքնավար մարմինների ձեւավորման կարգը։ Այսուհետ  այդ մարմինները կձեւավորվեն մեկ միասնական սկզբունքով, մինչդեռ այսօր մենք գործող օրենսդրությամբ ունենք տարբերակված  կարգավորումներ, բայց հատկապես կուզեի խոսել կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի, դրա կարեւորության, դրա շուտափույթ ստեղծման անհրաժեշտության  մասին։

«Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի  մասին» օրենքն ընդունվել է 2017 թվականին, 2018 թվականին այն արդեն պետք է ձեւավորված լիներ, բայց ձեւավորման այպիսի խրթին մեխանիզմ էր նախատեսվել` ստեղծելով մրցութային խորհուրդ, միջանկյալ մի օղակ, որն այդպես էլ որեւէ գործնական քայլեր չկատարեց` կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը ձեւավորելու համար։

Թեեւ օրենքով նախատեսված իրավասու մարմինների կողմից նշանակվեցին մրցութային խորհրդում համապատասխան անդամներ, բայց մրցութային խորհուրդը չձեւավորեց եւ չհրապարակեց անդամներ հավաքագրելու իր գործառույթը։ Այս պահին մենք չունենք Կոռուպցիայի կանխարգելման այդ հանձնաժողովը։

Բացի դրանից, առաջարկվում է փոխել նաեւ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի  անդամին ներկայացվող պահանջները։ Եթե նախկինում նախատեսվում էր 10 տարվա մասնագիտական ստաժ, ինչը բավականին բարձր շեմ է, այս փոփոխություններով նախատեսվում է 5 տարվա ընդհանուր ստաժ, ոչ թե մասնագիտական ստաժ։

Այն խրթին եւ գնահատողական կատեգորիան, որը կոչում են անդամի համար ճանաչելիություն, այս նախագծից հանվել է, ինչը նշանակում է, որ դաշտը շատ ավելի բաց է եւ ավելի մեծ թվով հավակնորդներ կարող են այս նախագծի օրենք դառնալու ուժով  հավակնել դառնալու կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի  անդամ, որը կարեւոր դեր է խաղալու։

Բացի դրանից, տրվել է հնարավորություն օրենսդիր, գործադիր եւ դատական իշխանություններին` թեկնածուներ առաջադրել այս մարմնի ձեւավորման համար։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Սուրեն Գրիգորյան։

Ս.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, ինձ թվում է՝ ով, ինչ կարծիք էլ հնչեցնի, ակնհայտ է, որ իր փիլիսոփայության մեջ շատ լավ նախագծի մասին ենք խոսում, բայց ես ուզում եմ այս նախագծի օրինակով մի հարցի անդրադառնալ, որն իրականում վաղուց եմ նկատել։

Մեր ընդդիմությանը լիազորություններ տալու եւ իշխանության` իշխանություն մնալու տրամաբանությունն այսօր, ինձ թվում է, որ զսպանակի էֆեկտով է գործում։

Բացատրեմ, թե ինչ ի նկատի ունեմ։ Երբ որ զսպանակը երկար ժամանակ ուժեղ պահում ես սեղմված, այսինքն՝ մի ծայրահեղության մեջ, հետո իրեն բաց ես թողնում, պարզ է, որ ինքը միանգամից ձգտում է մինչեւ հակառակ ծայրահեղություն։

Հիմա ի՞նչ է մեր դեպքում։ Մեր դեպքում այն է, որ տարիներ շարունակ այդ զսպանակը պահել է սեղմված վիճակում եւ ոչ մի բան ընդդիմությանը բովանդակային առումով չի տվել։

Հիմա, երբ մենք ունենք մի իրավիճակ, որ զսպանակը բաց ենք թողել, բնական երեւույթ է տեղի ունենում, որ ինքը չի գալիս օպտիմալ վիճակի, ինքը ձգտում է դեպի հակառակ ծայրահեղություն։ Ասում ենք` այստեղ այսքան պետք է ընդդիմությունը չափաբաժին ունենա, թեկնածու առաջադրի, ասում է` իսկ ինչո՞ւ ամբողջ մարմինը... Ժողովուրդ ջան, եթե ամբողջ մարմինը տանք կամ տանք ավելին, քան այդ, արդեն հարց է առաջանում՝ ո՞վ է ընդդիմություն, ո՞վ է իշխանություն։

Կամ, եկեք ուրիշ բան նայենք։ Եթե տալիս ենք, ուրեմն, պատասխանատվություն պետք է կիսենք, ինչը հնարավոր չի իրականում։ Բացատրեմ, թե ինչու։ Մեզնից ժողովուրդը պահանջում է այս, այս ռեֆորմներն անել, ուրեմն, մենք պետք է ունենանք ամբողջ գործիքակազմը` այդ ռեֆորմներն անելու։

Տիկին Սամսոնյանն ասում է` է, պարզ է, որ Կառավարության հետ հաճախ ձեր կարծիքը համընկնելու է, հա, իհարկե, պարզ է, բա, ոնց որ տենց էլ պետք է լինի։

Ասում եք`  ձեր Կառավարության հետ մի ուժ եք, պարզ է, որ թեկնածուներին հաճախ հավանություն եք տալու, ֆորմալ է։ Ասում ենք` ֆորմալ չի, տենց է, նորմալ է, որ մի իշխանական ուժ է` մի տեսլականի, մի գաղափարախոսության վրա հիմնված, այո, հաճախ, լինելու է։

Իսկ ինչ վերաբերում է կռիվ գցելուն, ասում եք` իշխանության մեջ կռիվ գցել, իսկ եթե խորհրդարանը նենց լիներ բաշխված, որ երեք հինգերորդը, պրն Բաբաջանյան, երեք հինգերորդի համար մեզ պետք լինեին ընդդիմության որոշակի ձայներ։ Բա, որ այդ ժամանա՞կ չհամաձայնվեինք։ Այսինքն՝ ի՞նչ է նշանակում. բա, որ չհամաձայնվեք, չէ, չի կարող, պետք է համաձայնվեք։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ընդմիջում կես ժամ։

ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀՀ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱՐԱՐԱՏ ՄԻՐԶՈՅԱՆԸ ԵՎ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ԱԼԵՆ ՍԻՄՈՆՅԱՆԸ
 
 

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, շարունակում ենք մեր աշխատանքները։ Մտքերի փոխանակություն։ Էդգար Առաքելյան, հրավիրում եմ ամբիոնի մոտ։

Է.ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, քննարկում ենք Աժ նախագահի ներկայացրած նախագիծն ինքնավար մարմիններում ընդդիմության թեկնածուներ առաջադրելու եւ այդ առաջադրումներին հավանություն տալու մասին։

Ես ուզում եմ կարճ ողջունել պրն Միրզոյանի նախաձեռնողական աշխատելաոճը։ Ուզում եմ հիշեցնել մեզ բոլորիս, որ տարիներ շարունակ խորհրդարանի նախագահը, ըստ էության, իրականացրել է բացառապես խոսնակի գործառույթներ, եւ հիմա, երբ մենք ունենք մի իրավիճակ, երբ կարեւորագույն ինստիտուցիոնալ եւ համակարգաստեղծ օրինագծերը գալիս են ԱԺ նախագահի գրասենյակի կողմից, շատ կարեւոր է, որովհետեւ առավելագույն լրջություն եւ ուշադրություն են  իրենց  վրա սեւեռում։ Հուսով եմ, որ մենք բազմաթիվ այդպիսի օրինագծեր կունենանք այս տարիների ընթացքում, պրն Միրզոյան։

Եվ կարճ` ամենակարեւորի մասին։ Հարգելի ընդդիմադիր գործընկերներ, ես ուզում եմ բացել ձեր աչքերը։ Այս օրինագիծը նվեր չի ձեզ, ամենեւին, այսպես ասած, ադալժենի չենք անում։ Ընդդիմության քվոտան չի սա, կարկանդակից օգտվելու հրավեր չի, ընդամենը, մի իրավիճակ է, երբ նոր Հայաստանում մենք կարիք ունենք ինքնավար մարմիններում ոչ միայն ապահովել անկախություն, ինչպես նշեց իմ գործընկեր պրն Ենգիբարյանը, այլեւ ունենալ կոռուպցիայից առավելագույնս զերծ այդպիսի մարմիններ։

Ինչո՞ւ. որովհետեւ այն անդամները, որոնց մենք ենք առաջադրում եւ ընտրում, նրանք ամենեւին մեր թիմակիցները չեն, մեր կուսակիցները չեն, պարզապես, մասնագիտական որոշակի կարողություններ եւ անցած ճանապարհ ունեցող մարդիկ են, որոնց մենք, իհարկե, ի սկզբանե վստահում եւ գործուղում ենք այնտեղ, բայց որպեսզի մեր քաղաքացիները, ամբողջ համակարգը վստահ լինի, որ այդ մարդիկ ինչ-ինչ պայմանավորվածություններ եւ կոռուպցիոն գործարքների չեն գնա, անչափ կարեւոր է, որպեսզի այնտեղ ընդդիմության ներկայացուցիչ լինի, ուստի, անկախ նրանից, թե մեր  ընդդիմադիր գործընկերները, ի հեճուկս իրենց լիդերի տարիներ շարունակ քարոզած փիլիսոփայության, դեմ կքվեարկե՞ն, թե՞ կողմ կքվեարկեն այս նախագծին, մենք դա անում ենք երկրի համար, այլ ոչ թե ընդդիմադիր կուսակցությունների։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Վաղարշակ Հակոբյան։

Վ.ՀԱԿՈԲՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, նախ՝ ուզում եմ ասել, պրն Միրզոյան, որ ձեր առաջարկը, միանշանակ, ողջունելի է, եւ այն տեղավորվում է իշխանության որդեգրած քաղաքականության տրամաբանության շրջանակներում։

Ինձ համար զավեշտալի էր այն բովանդակությունը, որ տրվեց այս օրինագծի քննարկմանը։ Ընդհանրապես, անհասկանալի էին այն ձեւակերպումները, որ հնչեցին, մասնավորապես, ընդդիմության տունը կռիվ գցելու իմաստով։ Եթե չկա մեծամասնություն... Այսինքն՝ մենք ունեինք իրավիճակ, երբ ընդդիմությունը, ընդհանրապես, ներկայացված չէր, հիմա այս օրինագծից հետո ունենալու ենք իրավիճակ, որ ընդդիմությունը որոշակիորեն ներկայացված է լինելու։

Այսինքն՝ այստեղ դուք տեսնո՞ւմ եք խնդիր, որ ընդդիմությունը որոշակիորեն ներկայացված է լինելու։ Սա չափազանց վատ մեսիջ է եւ քաղաքական մշակույթի ձեւավորման առումով նման է շատ պրիմիտիվ մի իրավիճակի, երբ ընտանիքներ կան, որտեղ երկու եղբայր չեն կողմնորոշվում` հեռուստացույցը որ ժամին ով նայի, հայրը բռնում, ջարդում է այդ հեռուստացույցի պուլտը։ Սա ծիծաղելի է։

Պայմանավորվեք, իրար հետ առաջադրեք թեկնածու։ Սա չափազանց լավ լուծում է։ Այստեղ կարեւոր է նաեւ ընդդիմության քվեարկությունը։ Առաջինից երկրորդ ընթերցում կա, հարցեր կան, ես էլ հարց ունեի, բարձրացրեցի։ Կարելի է քննարկել, չէ՞, այդ ամբողջ հարցերը։

Ինձ համար անհասկանալի կլինի, եթե ընդդիմությունը, տարիներ շարունակ ասելով վերահսկողական լծակների մասին` քվեարկի դեմ։ Այսինքն՝ մենք ունենալու ենք իրավիճակ, որ իշխանության նախաձեռնությունը քաղաքական մշակույթի ձեւավորման առումով ընդդիմության համար ոչ ընկալելի է, իսկ սա չափազանց վտանգավոր եւ սխալ է։

Ես կարծում եմ, որ ընդդիմությունը պետք է լավ մտածի եւ օգտվի այն հնարավորությունից, որ քաղաքական մեծամասնությունն ընձեռնում է քաղաքական մշակույթի ձեւավորման առումով։

Ես կարծում եմ, որ պետք է կողմ քվեարկեք, եւ առաջինից երկրորդի ժամանակ, եթե ունեք հարցեր, այդ հարցերի մասին բարձրաձայնեք։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Եզրափակիչ ելույթներ։ Սկզբում` արդարադատության նախարարի առաջին տեղակալը: Ելույթի կարիք չի տեսնում: Հարակից զեկուցող` տիկին Կարապետյան: Օյ, ֆրակցիաները... Մի Վայրկյան... Ցավոք սրտի, «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության ո՛չ ղեկավարը, ո՛չ քարտուղարն այստեղ չեն, եւ տեխնիկական պատճառներով «Լուսավոր Հայաստան»-ը չի կարող ֆրակցիայի անունից ելույթ ունենալ, բայց վստահ եմ, որ վարման կարգի վերաբերյալ հնարավորություն կընձեռվի դիրքորոշում արտահայտել։

«Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցության անունից ձայն է խնդրում պատգամավոր Սերգեյ Բագրատյանը։

Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Հարգելի նախագահություն, հարգելի գործընկերներ, մենք կարծում ենք, որ օրենքի այս նախագիծն իմիտացիոն, ձեւական բնույթ ունի, որովհետեւ որոշումներն ընդունելու վրա որեւէ ազդեցություն մենք չենք կարողանալու ունենալ` որպես ընդդիմություն։

Հիմա, անդրադառնամ մեր գործընկերների բարձրացրած հարցերին։ Տիկին Բաղդասարյանը նշեց, որ ախորժակն ուտելիս է բացվում։

Տիկին Բաղդասարյան, շատ հարգելով ձեզ` չենք ցանկանում փորձել ուտել, որ հետո էլ մեր ախորժակը բացվի։ Դրա համար մենք դեմ կքվեարկենք, որպեսզի դուք շարունակեք ձեր ախորժակը բացել, եւ անուշ լինի։

Հաջորդը. պրն Էդգար Առաքելյանը նշեց, որ մենք մեր աչքերը բացենք։ Պրն Առաքելյան, մենք մեր աչքերը բացել ենք, խնդրում ենք, որ դուք էլ ձեր ականջները բացեք եւ լավ լսեք, ականջալուր լինեք ընդդիմության առաջարկներին։ Մենք առաջինից երկրորդ ընթերցման ժամանակ առաջարկներ ենք անելու, եթե իշխանությունը կընդառաջի մեր առաջարկներին, մենք սիրով կաշխատենք։

Անկախ նրանից, որ մենք առաջին ընթերցմանը դեմ ենք քվեարկելու, մենք կառուցողական առաջարկներ ենք ներկայացնելու, եւ կտեսնենք ձեր մոտեցումն ընդդիմության խնդիրներին, եւ արդյո՞ք դա ինստիտուցիոնա՞լ է, թե՞ ոչ։

Այսքանով հանդերձ՝  «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցությունը որոշել  է առաջին քվեարկությանը դեմ քվեարկել, առաջարկներ ներկայացնել, որից հետո կլսենք ձեր մոտեցումները, ըստ դրա կորոշենք երկրորդ ընթերցումը։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Կարող է` երկրորդ չլինի։ «Իմ քայլը» խմբակցության անունից ձայն է խնդրում պատգամավոր Մխիթար Հայրապետյանը։

Մ.ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ

-Հիմա որ խոսեմ, կասեն` երեսով է տալիս, բայց հույս ունեմ, որ ուղերձներս ճիշտ կընկալվեն։ Ընթացիկ տարվա հունվարից խորհրդարանական մեծամասնությունն ընդգծված քաղաքականություն էր տանում քաղաքական նոր մշակույթ  ձեւավորելու ուղղությամբ։

Ես պարտավոր եմ հիշեցնել, որ թե՛ միջազգային հարթակներում պատվիրակություններում տեղեր զիջելով, թե՛ կարեւորագույն հանձնաժողովներից մեկն ընդդիմությանը տրամադրելով, թե՛ ներառական ընդգծված քաղաքականություն վարելով, ընդդիմության օրենքի նախագծերի նկատմամբ մեծագույն հարգանքով եւ պատասխանատվությամբ վերաբերվելով, եւ, առհասարակ, մասնակցությունը հանձնաժողովներում եւ ենթահանձնաժողովներում, հուսով եմ, նաեւ գործընկերներս կհավաստեն, բարձրացնելով` ահա, այսօր եկել ենք մի կետի, երբ քննարկվում է սույն օրենքի նախագիծը, որը խորհրդարանական մեծամասնության հերթական ընդգծումն է եւ ոչ թե ժեստ է խորհրդարանական ընդդիմությանը` միեւնույն ժամանակ մեծագույն հարգանք տածելով մեր ընդդիմադիր գործընկերների նկատմամբ։

Սա բարի կամքի դրսեւորում չէ, սա բացառապես խոսում է նախկինում մեր` ընդդիմադիր եղած ժամանակ արտահայտած մտքերի եւ այսօր արտահայտած մտքերի տրամաբանական շարունակականությունը։ Սա խոսում է մեր արժեհամակարգի մասին, որովհետեւ, ներեցեք, բայց նստելով առաջին շարքում, իսկ պրն Միրզոյանը՝ ամբիոնում,  մենք չենք մոռացել մեր ինքնությունը։ Մենք եղել ենք ընդդիմադիր, եւ գիտենք, թե որքան կարեւոր են խորհրդարանում ընդդիմությանը տրվելիք լծակները։ Սա ժեստ չէ ձեզ,  եւ շնորհակալություն եմ հայտնում պրն Միրզոյանին այս նախաձեռնության համար։

Առհասարակ, ելույթները, որ հնչեցին, գնացի ընդմիջմանը եւ փորձեցի հասկանալ, որովհետեւ ինձ մոտ տպավորություն էր ելույթներից, որ պրն Միրզոյանն ինչ-որ սարսափելի բան է նախաձեռնել, բայց չգտա որեւէ վատ բան։

Իսկ քաղաքական այն գործիչը, որ այս ամբիոնից պրն Միրզոյանի այս նախագիծը որակեց որպես քաղաքականապես անհեռատես կամ ապակառուցողական, որի քաղաքական գործունեության հիմնական տրամաբանությունն աղմուկ հանելն է, ես կարծում եմ, որ անվանել այս օրենքի նախագիծն ապաքաղաքական` քաղաքական դիլետանտություն է եւ քաղաքական  անգրագիտություն։

Պրն Միրզոյան, շնորհակալ եմ ձեզ, որ հավատարիմ եք մնացել ընդդիմադիր եղած ժամանակաշրջանում ձեր արած հայտարարություններին, եւ հետեւողականորեն նաեւ մեզ առաջնորդում եք։ Ես կարծում եմ, որ հանրության համար հստակ տեսանելի է։ Եթե այս ելույթներից հետո ես ստիպված լինեի քվեարկել` մտածելով, որ սա ձեզ համար է, ներողություն եմ խնդրում, իմ սիրելի, հարգարժան ընդդիմադիր գործընկերներ, ես դեմ կքվեարկեի, բայց ես կողմ եմ քվեարկելու, որովհետեւ հավատարիմ եմ իմ սկզբունքներին, իմ հավատամքներին եւ իմ ու իմ թիմի որդեգրած եւ ունեցած արժեքային համակարգին։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Արդարադատության փոխնախարարն ասաց, որ եզրափակիչ ելույթի կարիք չի տեսնում Հարակից զեկուցող՝ Աննա Կարապետյան, պետաիրավական հարցերի հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ։

Ա.ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, ես ուզում եմ հասկանալ մի բան. հիմա մենք, անպայման, որոշել ենք մեկս մյուսիս հակադրվել` չնայած այն բանին, որ, պրն Բագրատյան, դուք էլ նշեցիք ձեր ելույթում, ասացիք, որ նախագծի կարգավորումները շատ լավն են, բայց հիմա էլ ասում եք, որ իմիտացիոն բնույթ է կրում։ Ճիշտն ասած, չհասկացա։ Ինձ թվաց` դուք ողջունում եք նախագիծը, նույնիսկ առաջարկ արեցիք, որին, հուսով եմ՝ հեղինակը կանդրադառնա։

Ես կարծում եմ, որ այս նախագծով, միանշանակ, ընդդիմությանն  արտոնություններ էին տրվում, որոնք հիմա չկան։ Եթե դեմ եք քվեարկելու այս նախագծին, այդ արտոնությունները չեն լինելու։ Եթե դուք ասում եք, որ առաջինից երկրորդ ընթերցում եք դեմ քվեարկելու, հետո կտեսնեք, ձեզ բացահայտեմ, որ, քանի որ փաթեթում կա երկու սահմանադրական օրենք, երեք հինգերորդ է պետք այս օրենքի քվեարկության համար, այդ իսկ պատճառով լավ կլիներ, որ հիմիկվանից  կողմնորոշվեիք՝ դեմ եք քվեարկելո՞ւ, թե՞ կողմ։

Առաջինից երկրորդ ընթերցում մենք բաց ենք` ձեր առաջարկները քննարկելու եւ միասին գալու հնարավոր տարբերակների։

Կցանկանայի «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության իմ գործընկերոջն անդրադառնալ։ Պրն Բաբաջանյան, տեսեք, ասում եք, ես համաձայն եմ ձեզ հետ, որ այս խորհրդատվական եզրակացությունը շատ թույլ է, եւ լավ կլիներ,  որ ավելի ուժեղ լուծումներ ունենայինք։

Հիմա ես կընթերցեմ մի հատված օրենքի հիմնավորումից, ուղղակի, ուզում եմ, որ ճիշտ հասկանանք, թե մենք ի՞նչ կարգավորումների էինք գնում։ Վերջին 2 լիազորությունները խիստ կարեւոր նշանակություն ունեն մեր հռչակած կոռուպցիայի դեմ պայքարի եւ դատական համակարգի բարեփոխումների համար։

Դատական օրենսգրքի համապատասխան փոփոխություններն ուժի մեջ մտնելուց հետո այս նորմը հնարավորություն կտա թե՛ գործող, թե՛ թեկնածու դատավորների գույքային  դրության եւ անհամատեղելիության համապարփակ եւ արժանահավատ ստուգում իրականացնել, արդյունքում կիրառել օրենսդրությամբ նախատեսված պատասխանատվության միջոցներ՝ ընդհուպ հանգեցնելով դատավորի լիազորությունների դադարեցմանը։

Մենք զուգահեռաբար աշխատում ենք «Դատական օրենսգիրք» ՀՀ սահմանադրական օրենքի եւ «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ կատարելու վրա։ Երբ այնտեղ 2 նորմերն ուժի մեջ կմտնեն, այդ դեպքում այստեղ «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 28-րդ հոդվածի համաձայն` արդեն համապարփակ կարգավորումը տեղի կունենա, ւ ես կարծում եմ, որ ձեր այս հարցն էլ պետք է, որ փարատվի։

Ճիշտն ասած, շատ բան ունեի ասելու, ցավոք, ժամանակս չհերիքեց: Շնորհակալություն:

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ժամանակը սպառվեց: Եվ այսպես, Եզրափակիչ ելույթի համար ամբիոնի մոտ է հրավիրվում ԱԺ նախագահ Արարատ Միրզոյանը։

Խնդրեմ, պրն Միրզոյան։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Ժողովուրդ ջան, մի տեսակ սխալ մտքեր արտահայտվեցին, իմ տպավորությամբ` սխալ ուղղությամբ գնաց խոսակցությունը։

Մի հատ նորից սկսենք։ Նախ՝ ուզում եմ ասել, որ պետական մարմինների` հասարակության կողմից հնարավորինս լայն վերահսկողությունը, պետական մարմինների եւ պաշտոնյաների գործունեության թափանցիկությունը, հաշվետվողականությունը մեր ֆրակցիայի, մեր քաղաքական ուժի եւ անձամբ իմ սկզբունքներից են։ Մենք այդ սկզբունքներին հավատարիմ ենք եղել տարիներ շարունակ եւ հավատարիմ ենք հիմա։ Իմ այս նախաձեռնությունը բխում է այս սկզբունքներից։   Իսկապես, ընդդիմության դերի ընդգծումն այս ամբողջ մեխանիզմում, այս ամբողջ պատմության մեջ միայն մի մասն է։

Ես նորից եմ ուզում շեշտել, որ կան ինքնավար մարմիններ, որոնք մեր պետության համար շատ մեծ եւ շատ կարեւոր  գործառույթներ ունեն։ Ահա այս ինքնավար մարմինների ձեւավորման մեջ այս պահին եղած մեխանիզմով դերակատարում ունի, թեկնածու առաջադրել կարող է  միայն մեկ մարդ, մեկ անձ. դա ՀՀ վարչապետն է։

Հիմա ես առաջարկում եմ վերցնել վարչապետից այս լիազորությունը։ Մենք այս մասին շատ ենք խոսել, անընդհատ ընդդիմությունն ասում է, որ իշխանությունը պատրաստ չի զիջել, հիմա նորից եմ ուզում ներկայացնել, թե ինչ ենք անում։

Առաջարկում եմ վերցնել վարչապետից այս լիազորությունը եւ բաժանել մի քանի տեղ, նախ՝ Կառավարություն, Կառավարությունը վարչապետը չի, կոլեգիալ մարմին է։

Երկրորդ՝ Ազգային Ժողով, խորհրդարան, որտեղ առանձին` կառավարող խմբակցություն, որն էլի պետք չի նույնացնել ոչ Կառավարության հետ, ոչ վարչապետի հետ, արդեն մենք իր մի թեկնածուին մերժել ենք։ Կարծում եմ՝ ակնհայտ է, որ սրանք տարբեր մարմիններ են։

Եվ երրորդ՝ ընդդիմություն։ Սա մի դեպքում, իսկ կոռուպցիայի դեպքում` նաեւ դատական իշխանության ներկայացուցիչը՝ թեկնածու առաջադրելու իրավունք ունի։  Էլի կան նյուտոններ, բայց, մեծ հաշվով, սրա մասին է խոսքը։

Հիմա չեմ հասկանում, իսկապես, այս պահից սկսած ես չեմ հասկանում այս առաջարկությունը վատ որակող բացասական կարծիքները։ Թերեւս, սա է ամբողջը։

Առաջարկում եմ մեկ անգամ եւս մտածել, որովհետեւ սա մենակ իշխող ֆրակցիայի անելիքը չի, եթե ձեզ պետք չի, կարող ենք ընդհանրապես չանել։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Միրզոյան։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Սիրելի գործընկերներ, հարցերի քննարկումներն ավարտվեցին։ Այժմ` քվեարկություններ։

Վարման կարգի վերաբերյալ՝ Արման Բաբաջանյան։

Ա.ԲԱԲԱՋԱՆՅԱՆ

-Թեեւ ես պետք է անդրադառնամ կոնկրետ ձեր նախագծին, պրն Միրզոյան, ես միայն հասցնեմ ձեզ տեղեկացնել, որ Հայաստանի հակակոռուպցիոն ոլորտի ամենամեծ քաղաքացիական հասարակության միավորումը, Հայաստանի քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունների խորհուրդը քիչ առաջ ձեզ է դիմել եւ հանդես է եկել հայտարարությամբ՝ ասելով, որ այս կարգավորումները եւ գործելաոճը չեն բխում միջազգային հանրաճանաչ նորմերից, սկզբունքներից եւ ստանձնած պարտավորություններից, ներառյալ հակակոռուպցիոն անկախ մարմինների ձեւավորման վերաբերյալ Ջակարտայի հանրաճանաչ սկզբունքները, չեն արտացոլում թավշյա հեղափոխության որդեգրած ժողովրդավարության եւ մասնակցային կառավարման արժեքները, չեն արտացոլում հակակոռուպցիոն ինստիտուցիոնալ համակարգի ստեղծման վերաբերյալ Հայաստանի վարչապետի արտահայտած հրապարակային դիրքորոշումները եւ կարող են որակվել որպես իշխանությունների կողմից մինչ օրս առաջարկված ամենաիշխանամետ նախագիծ եւ մեկ քայլ հետ:

Ես ուզում եմ կանգ առնել նաեւ այս փոփոխություններով վեթինգի վրա։ Ի վերջո, վեթինգը մենք ֆիքսել ենք, որ անցումային արդարադատության առանձին գործիք է, բայց մենք չենք քննարկել անցումային արդարադատության հայեցակարգը։ Առանց այդ հայեցակարգը քննարկելու արդեն այս մարմնին ենք պատվիրակում վեթինգի իրագործումը։ Սա անթույլատրելի է։

Վեթինգը եւ անցումային արդարադատությունը համախոհություն են պահանջում, պրն Միրզոյան, առնվազն, ԱԺ-ում, եւ եթե ԱԺ-ի քաղաքական ուժերը չունեն համախոհություն, դա ռումբ է, որ դրվում է Հայաստանի դատական իշխանության տակ։ Սա անթույլատրելի է։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Ես մոռացա ասել, որ առաջարկների մի մասը, իսկապես ընդունելի է` եւ՛ Կառավարության, եւ՛ պրն Բագրատյանի, եթե հիմա քվեարկենք կողմ, եթե անցնի, իսկապես, կարող ենք ներառել։

Ինչ վերաբերում է ձեր նշած հայտարարությանը, ձեր նշած կազմակերպությանը, ապա բնական է, պրն Բաբաջանյան, որովհետեւ գործող, չփոխված մեխանիզմում պետք է ձեւավորվի մրցութային հանձնաժողով, եւ այդտեղ թեկնածու առաջադրելու իրավունք ունի նաեւ այդ ՀԿ-ը, եւ այդտեղ այդ ՀԿ-ի նախագահի դուստրն է ներկայացված։ Երբեմն, ամեն ինչ շատ կենցաղային է։

Ծ Ա Փ Ա Հ Ա Ր ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն Ն Ե Ր

Վարման կարգի վերաբերյալ՝ Լիլիթ Մակունց։

Լ.ՄԱԿՈՒՆՑ

-Հարգելի գործընկերներ, ներկայացված նախագիծը մի փաթեթ է, որով մեր քաղաքական հայտարարությունները եւ մեր քաղաքական մտադրությունները համապատասխանեցվում են քայլերով։ Հասկանալի է, որ գրչի մեկ հարվածով հնարավոր չէ մեկ միասնական լուծում տալ բոլոր խնդիրներին։ Պահանջվում է, որ մի քանի քայլով մենք կարողանանք որոշակի գործողություններ ենթադրել։ Այո, այդտեղ պետք է հաշվի առնել շատ հանգամանքներ։ Նշված նախագծով մեր մտադրություններին, մեր քաղաքական հայտարարություններին գործնական եւ նյութական նշանակություն է տրվում։

Այս առումով` առաջարկում եմ, որ ոչ միայն  «Իմ քայլը» խմբակցությունը կողմ քվեարկի նախագծին, այլեւ մեր ընդդիմադիր գործընկերները, որովհետեւ նախագծում շատ դրույթներ կարեւոր են ընդդիմության համար, եւ մենք՝ որպես ժողովրդավար պետություն, պետք է մի կողմ դնենք բոլոր այն կողմնակի շահերը, որոնք չգիտեմ ինչո՞վ են հիմնավորված, եւ առաջնորդվենք բացառապես պետության շահերով։

Շնորհակալություն: «Իմ քայլը» խմբակցությունը կողմ է քվեարկելու։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Վարման կարգի վերաբերյալ՝  Աննա Կարապետյան։

Ա.ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ

-Թեպետ պրն Միրզոյանն արդեն ներկայացրեց, թե ինչի համար է այդ ՀԿ-ն այս տեսքով անդրադառնում նախագծին, բայց նշեմ նաեւ, որ  մրցութային խորհուրդը, որը ներդրված էր «Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի մասին» օրենքում, այս գործիքի մասին միջազգային կազմակերպություններն արդեն իսկ տվել էին կարծիք, որ չի գործում, եւ հնարավոր չէ այս տեսքով ձեւավորել կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը։

Հասկանալի է, իհարկե, որ մրցութային խորհրդի հոդվածները, որոնք վերաբերում են մրցութային խորհրդին, հանելով է պայմանավորված իրենց արձագանքը, բայց այս մեխանիզմը, ինչպես նշեցի` արդեն ցույց է տվել իր ոչ արդյունավետությունը կիրառման մեջ։

Իսկ ինչ վերաբերում է միջազգային կառույցներին, ես մոռաց նշել, որ մենք արդեն «Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի մասին» օրենքը թարգմանել եւ ուղարկել ենք Եվրոպայի խորհուրդ, GRECO, որպեսզի ունենանք մինչեւ ընդունումը։ Հուսով եմ, որ առաջինից երկրորդ ընթերցում մենք կունենանք այս կառույցի եթե ոչ եզրակացությունը, ապա կարծիքը։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Լավ հիշեցրեցիք OECD-ի եզրակացության մասին գործող կարգի վերաբերյալ:

Վարման կարգի վերաբերյալ՝ Սերգեյ Բագրատյան։

Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, մենք անընդհատ նշում ենք, որ աշխատենք համախոհությամբ, եւ մենք կողմ ենք, որ համախոհությամբ աշխատենք, բայց փորձեք դուք ձեզ դնել մեր տեղը եւ հասկանալ, որ այս նախագիծը մենք առաջադրել ենք, որովհետեւ հարց ու պատասխանի ժամանակ վարչապետը համաձայնվել է, որ մենք նախագիծ առաջարկենք։ Մենք առաջարկել ենք այդ նախագիծը, դուք մերժել եք այդ նախագիծը քննարկել։ Սիրելիներս, դուք ամեն ինչ անում եք, որ այդ նախագիծը չընդունվի։ Դուք մեզ վիրավորում եք՝ աչքերդ բացեք, ախորժակներդ զուսպ պահեք, պաշտոն եք ուզում։

Ես ուզում եմ, որ մենք կոնստրուկտիվ մտածելիս նաեւ կոնստրուկտիվ արտահայտվենք, կամ մտածենք, նոր խոսենք, այլապես ի՞նչ է ստացվում. մենք ցանկանում ենք, ինչպես միշտ, լավ, ստացվում է ինչպես միշտ։ Չգիտես ինչու դուք ուզում եք մեզ վատ դրության մեջ դնել, այնինչ մեր նպատակն այս պետության հզորացումն է։ Քննարկեիք մեր նախագիծը, ավելացնեիք ձեր նախագծի լավագույն կողմերը, համատեղ, մեր «Լուսավոր Հայաստան»-ի ընկերներին կխնդրեինք, իրենք իրենց առաջարկները կգումարեին, կստանայինք հրաշալի օրենք, կքվեարկեինք միասին, կսկսեինք կենսագործել։ Սա է ճանապարհը, սիրելիներս, իրար վիրավորելով՝ մենք հակադրվում ենք, որովհետեւ նպատակը չենք հասկանում։ Որեւէ մեկը, որ ձեզ ասի` ուտելիս ձեր ախորժակը բացվում է, դուք կողմ կքվեարկե՞ք էդ ուտելուն, չեք ուտի, չէ՞, էդ խաշը։

Հիմա մեզ ասում եք` ուտելիս ձեր ախորժակը բացվում է, մենք ո՞նց կողմ քվեարկենք, այսինքն՝ մենք համաձայնվենք, որ մենք ուտում ենք, հլը, ախորժակներս էլ բացվո՞ւմ է։

Սիրելի ժողովուրդ, եկեք, կոնստրուկտիվ վերաբերվենք։ Մենք ձեզ առաջարկ ենք ներկայացրել, խնդրել ենք, որ 3 անդամ թույլ տրվի ընդդիմությանը Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովում եւ 2 անդամ՝ հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովում։ Որտե՞ղ է այդտեղ բարդությունը։ Դուք քննարկման ընթացքում կապացուցեիք, որ պրն Միրզոյանն ավելի ճիշտ է ասում, ավելի հավասարակշռող առաջարկ է, մենք կլսեինք, կհասկանայինք, կքննարկեինք, եւ, միգուցե, շատ սիրով ընդունեինք։ Դա մեր մեղքը չի։

Պրն Միրզոյան, հիմա տիկին Կարապետյանն ասում է` դուք ասացիք` լավ նախագիծ է։ Ես հիմա էլ եմ ասում. լավ նախագիծ է, բայց ես ասում եմ, որ խնդիրներ կան։ Խորհրդանշականը, ձեւականը պետք է թողնենք, մենք պետք է բովանդակային առաջարկ անենք։

Պատկերացրեք` ձեզնից մեկ հոգի մասնակցի հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովում. ի՞նչ պետք է անի այդ մեկ հոգին։ Զուտ ձեւական պետք է մասնակցի։ Մենք ասում ենք` որոշումների վրա` որոշակի ազդեցություն, որ հետաքրքիր լինի։ Համարձակ գտնվեք, վստահեք ընդդիմությանը, ընդդիմությունը ձեզ հետ աշխատելու է։ Պետության կայացման համար ուժեղ ընդդիմություն է պետք,   ուժեղացրեք ընդդիմությանը, համարձակ գործեք, եւ մենք կհաղթենք։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Քվեարկություններ։ Քվեարկություններից հետո կխոսենք:

Քվեարկության է դրվում Կառավարության կողմից ներկայացված Քվեարկության է դրվում Կառավարության կողմից ներկայացված «ՀՀ հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ  եւ  լրացումներ կատարելու եւ «2018 թվականի հուլիսի 21-ի «ՀՀ հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ  եւ  լրացումներ կատարելու եւ 2017 թվականի դեկտեմբերի 21-ի »ՀՀ հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» ՀՕ-266-Ն օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» ՀՕ-338-Ն օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» եւ կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 72
Դեմ՝  32
Ձեռնպահ՝ 0

Ուզում եմ տեղեկացնել, որ գործուղման մեջ գտնվող մեր գործընկեր Սարգիս Խանդանյանը նամակով տեղեկացրել է իր այս քվեարկության մասին, հետո կարող եք ծանոթանալ, կողմ է։

Այսպիսով, կողմ՝ 73
Դեմ՝ 32
Ձեռնպահ՝ 0

Որոշումն ընդունվել է։

Վարման կարգի վերաբերյալ՝ Բաբկեն Թունյան։

Բ.ԹՈՒՆՅԱՆ

-Ճիշտն ասած, ես չհասցրեցի նախորդ օրենքից առաջ խոսել, ուզում էի կոչ անել մի հատ վերջին անգամ վերանայել, բայց, ոնց որ թե, չվերանայվեց։ Ամեն դեպքում, շնորհավորում եմ ՀՀ հարկատուներին, որովհետեւ իրենք ունենալու են ավելի լավ Հարկային օրենսգիրք։

Ուզում եմ երկու ասվածի անդրադառնալ։ Պրն Բագրատյան, լրիվ ճիշտ եք, որ ասում եք` մեր նպատակն ավելի հզոր պետություն ունենալն ու կոնստրուկտիվ աշխատելն է, բայց հավատացեք, եթե մենք ունենայինք մեր առջեւ նպատակ, ընդդիմության բերած բոլոր տնտեսական նախագծերի մեջ, մեր մասով եմ ասում, մի հատ թեթեւ ռիսկ կգտեինք ու կմերժեինք, բայց քանի որ մեր նպատակը դա չի, մենք փորձում ենք կոնսեսուսային տարբերակների գալ եւ անգամ ձեր բերած առաջարկների համար ձեզնից ավելի ինտենսիվ պայքար ենք տանում, այս քվեարկությունն այդ տրամաբանությանը հակասում է։

Դուք մի հատ նայեք վիճակագրությունը։ Ես ձեզ խոստանում եմ, որ հաջորդ քառօրյայի ժամանակ ես ձեզ թվերով վիճակագրություն կներկայացնեմ։ Մենք ձեր փաթեթներին ո՞նց ենք քվեարկել, դուք՝ մեր, ու Կառավարությունը ձեր նախագծերին ի՞նչ եզրակացություն է տվել ու նաեւ` մեր։

Ուզում եմ, որ մենք, իրոք, իրար հետ նորմալ աշխատենք, բայց մենակ կռիվ տալու համար, վիճակագրություն հավաքելու համար եկեք տենց չշարժվենք առաջ։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Քվեարկության է դրվում Կառավարության կողմից ներկայացված «ՀՀ  քրեակատարողական օրենսգրքում փոփոխություններ  եւ  լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Ձերբակալված եւ կալանավորված անձանց պահելու մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություն  եւ  լրացումներ կատարելու օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։

Պրն Թունյան, ամեն անգամ վերցրեք էդ վարման կարգի վերաբերյալ խոսքը, կոչ արեք:

Կողմ՝ 105
Դեմ՝  0
Ձեռնպահ՝ 0

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում ԱԺ պատգամավոր Արտակ Մանուկյանի  կողմից ներկայացված «ՀՀ  հարկային  օրենսգրքում փոփոխություններ  եւ  լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 104
Դեմ՝  0
Ձեռնպահ՝ 1

Որոշումն ընդունվել է։

Հարգելի պատգամավորներ, հիշեցնեմ, որ քվեարկության դրվող նախագծերի հաջորդ փաթեթի առաջին օրենքը սահմանադրական է, ուստի,  օրենքների նախագծերի փաթեթը պետք է ընդունենք պատգամավորների ընդհանուր թվի ձայների առնվազն երեք հինգերորդով։

Վարման կարգի վերաբերյալ՝ Անի Սամսոնյան։

Ա.ՍԱՄՍՈՆՅԱՆ

-Պրն Միրզոյան, ակնհայտ են այս նախագծով ձեր դրական մոտեցումները եւ նպատակները՝ ընդլայնել ընդդիմության լիազորությունները, բայց այստեղ, այս ամբիոնից փորձ արվեց իշխանության կողմից ներկայացնել այնպես, որ դուք մեզ համար բերել մի շատ լավ բան, մենք էլ ասում ենք` չէ,  մենք դեմ ենք միայն նրա համար, որովհետեւ մենք միշտ դեմ ենք։ Դա այդպես չէ, մենք ասում ենք, որ, պարզապես,  կարգավորումներում մենք տեսնում ենք մտահոգություն, խնդիր եւ այդ մտահոգությունների վերաբերյալ ներկայացրել ենք գրավոր գաղափար գաղափարներ։

Այո, հնչեց նաեւ, որ առաջարկներ չեն եղել, հանձնաժողովում դա չի քննարկվել, բայց մենք ներկայացրել ենք գրավոր գաղափարներ, ընդ որում, դուք գաղափարներին նույնպես դեմ եք եղել։

Այս իմաստով ես ուզում եմ ասել, որ այս նախագիծ, իհարկե, ունի դրական նպատակ, բայց մենք մտահոգություն ենք տեսնում, որովհետեւ, իսկապես,  ընդդիմության համար միասնական թեկնածու ներկայացնելը շատ խնդրահարույց է, ուզում եք՝ դա ընդունեք, ուզում եք՝ մի ընդունեք։

Այն նկատառումներին, դիտողություններին, թե ես, ընդամենը, նպատակ ունեմ աղմուկ հանել,  եթե ես, ընդամենը, աղմուկ  հանած լինեի, դուք, հարգելի իշխանության ներկայացուցիչներ, հերթով, շարքով, կարգով չէիք բարձրանա ԱԺ ամբիոնի մոտ եւ իմ աղմուկ հանածին տայիք ձեր մեկնաբանությունները։

Մենք այս օրենքի նախագծին այս տեսքով դեմ ենք քվեարկելու։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Երբեք ո՛չ ձեզ համար, ո՛չ մեզ համար, այլ միշտ միայն երկրի համար, տիկին Սամսոնյան:

Վարման կարգի վերաբերյալ՝ Մխիթար Հայրապետյան։

Մ.ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ

-Ընդամենը կես ժամ առաջ, տիկին Սամսոնյան, տեսախցիկները ֆիքսել են, դուք արեցիք, հետեւյալ արտահայտությունը, ցիտում եմ ձեզ. «Այս օրենքի նախագծի հիմնական նպատակն ընդդիմության մեջ կռիվ գցելն է», եւ կես ժամ հետո դուք տառացիորեն ասում եք, որ ակնհայտ են դրական միտումները եւ ցանկությունն օրենքի նախագծի մեջ,  որ դրել է օրենքի նախագծի հեղինակը։

Ես խնդրում եմ ձեզ, գնացեք ու նայեք ձեր ելույթը, որը 180 աստիճանով հակասում է։ Ես ցավում եմ, որ ԱԺ պատգամավորը, ընդհանրապես, ինքն իրեն հաշվետվություն չի տալիս իր խոսքերի ու ելույթների մեջ։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Վարման կարգի վերաբերյալ՝ Ալեն Սիմոնյան։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Մեծ հաշվով գործընկերներս ասացին ամեն ինչ։ Գիտեք, սատանան ասում է` բռնիր ու դեմ քվեարկիր, բայց մենք սա չենք անում ձեզ համար, տիկին Սամսոնյան, չենք անում որեւիցե խմբակցության համար, մենք սա անում ենք Հայաստանի համար։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Վարման կարգի վերաբերյալ՝ Աննա Կարապետյան։

Ա.ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, այն, որ անընդհատ ասում եք` կռիվ եք գցում ընդդիմադիր խմբակցությունների մեջ, նախագիծն ուշադի՞ր եք կարդացել։ Նախագծում հստակ   կարգավորում կա, որ եւ՛ կառավարող, եւ՛ ընդդիմադիր խմբակցությունները` համախոհությամբ։ Հաշվի առե՞լ եք այնպիսի մի իրավիճակ, որ կառավարող խմբակցությունները նույնպես կարող են 4-ը կամ 5-ը լինել, այդ դեպքում մենք մեր մեջ էլ ենք կռիվ գցո՞ւմ։

Ես կխնդրեի, ուղղակի, մի քիչ լայնախոհ լինել եւ չմտածել, որ մենք կարգավորումն անում ենք միայն այս խորհրդարանի համար։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Վարման կարգի վերաբերյալ՝ Կարեն Սիմոնյան։

Կ.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Ինչ վերաբերում է օրենքին, տեսեք, դուք անընդհատ խոսում եք նրա մասին, որ ընդդիմությանը տրվում են առավելություններ, բայց որեւիցե բան չեք խոսում օրենքում առաջարկված փոփոխությունների մասին առ այն, որ փոխվել են, օրինակ՝ մի շարք պահանջներ, որոնք կախված են մարմնի անկախության հետ, փոխվել է աշխատանքային ստաժի թիվը, որը նվազեցվել է, փոփոխվել է ճանաչման դրույթը, որը նույնպես չկա, այսինքն` ճանաչված լինելու դրույթը։  Դա` մի կողմից։

Իսկ մյուս կողմից` եկեք նայենք հասարակ բան։ Ցանկացած դեպքում, այ, ձեր ներկայացրած օրինակը, տիկին Կարապետյան, որ եթե իշխանական թեւը լիներ մի քանի ֆրակցիա, այո, կարող էր այդպիսի հնարավորություն լինել, որ լինեն հակասություններ, ֆրակցիան չկարողանա միասնական մեկ թեկնածու ներկայացնել, եւ խնդիր առաջանա տվյալ մարմնի գործունեության հետ։

Այսինքն` մենք ի՞նչ ենք մտածում. մտածում ենք, որ ապագայում նման իրավիճակ չի կարո՞ղ լինել, կարող է լինել, պետք է մի քիչ ավելի հեռուն նայել, ոչ թե ավելի մոտիկ ու ավելի կարճաժամկետ հեռանկարում նայել հարցը։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Քվեարկություն : Քվեարկության է դրվում Աժ պատգամավոր Արարատ Միրզոյանի կողմից ներկայացված «ԱԺ կանոնակարգ» ՀՀ սահմանադրական օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» եւ կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։ Էլեկտրոնային քվեարկության արդյունքները.

Կողմ՝ 72
Դեմ՝  33
Ձեռնպահ՝ 0

Տեղեկացնեմ նաեւ, որ գործուղման մեջ գտնվող մեր 12 գործընկերներ նամակով տեղյակ են պահել իրենց գրավոր քվեարկության մասին, եւ այդ գործընկերներն են՝  Անուշ Բեղլոյան, Ռուբեն Ռուբինյան, Նարեկ Զեյնալյան, Գայանե Աբրահամյան, Համազասպ Դանիելյան, Տաթեւիկ Հայրապետյան, Արուսյակ Ջուլհակյան, Վլադիմիր Վարդանյան, Հայկ Կոնջորյան, Սոս Ավետիսյան, Հովհաննես Իգիթյան, Սարգիս Խանդանյան։

Ընդհանուր  առմամբ, գործընկերները, քանի որ բոլորը կողմ են արտահայտվել.

Կողմ՝ 84
Դեմ՝ 33
Ձեռնպահ՝ 0

Որոշումն ընդունվել է։ Ծրարներին կարող եք ծանոթանալ։

Օրակարգը սպառվեց։ Ցտեսություն։

Վարման կարգի վերաբերյալ՝  Նազելի Բաղդասարյան։

Ն.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Վերջապես, ես արդեն կասկածում էի, թե սահմանափակվում է իմ ձայնի ազատությունը, բայց քանի որ 2 անգամ հնչել է իմ անունը, ես ստիպված եմ արձագանքել։

Տիկին Սամսոնյան, այո, հանձնաժողովում առաջարկվել են գաղափարներ, բայց չի եղել առաջարկություն։ Դա` մեկ։

Ի դեպ, պրն Սիմոնյանը կողմ էր եղել։

Իսկ ինչ մնում է պրն Բագրատյանին, պրն Բագրատյան, ես ձեզ շատ հարգում եմ, բայց կարիք չկա կոնտեքստից կտրված հայտարարություն անել, իսկ ուտելու վերաբերյալ մենք բոլորս գիտենք` ո՞վ, ե՞րբ, ո՞ր մարզում ինչքա՞ն է կերել։ Շնորհակալություն։

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, հիշեցնեմ, որ ամսի 28-ին ժամը 11-ին ունենք արտահերթ նիստ։ Ցտեսություն։