ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱԼԵՆ ՍԻՄՈՆՅԱՆԸ, ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼՆԵՐ ՌՈՒԲԵՆ ՌՈՒԲԻՆՅԱՆԸ, ՀԱԿՈԲ ԱՐՇԱԿՅԱՆԸ

 

Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Բարև լույս, հարգելի պատգամավորներ, խնդրում եմ տեղադրել քարտերը։ Պարոն Բաքոյան, զբաղեցրեք ձեր տեղը, խնդրեմ: Հարգելի գործընկերներ, խնդրում եմ տեղադրել քարտերը և նախապատրաստվել գրանցման: Գրանցում: Գրանցվել է 71 պատգամավոր, քվորում ունենք:

Հարգելի գործընկերներ, շարունակում ենք քննարկել ««Ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Այժմ հիմնական զեկուցող կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարի տեղակալ Կարեն Գիլոյանին հարց ուղղելու համար ձայնը կտրվի Հակոբ Ասլանյանին: Համեցեք:

 Հ.ԱՍԼԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Գիլոյան, ամեն մի փոփոխություն իրենից պետք է որոշակիորեն ներկայացնի այնպիսի գաղափար, թե ինչի համար է դա արվում: Օրինակ՝ դուք ի՞նչ ակնկալիքներ ունեք այդ փոփոխությունից, և ինչո՞վ են դրանք հիմնավորված։

 Կ.ԳԻԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Ասլանյան: Երեկ նախագիծը ներկայացնելիս ասացի ու հիմա մեկ անգամ ևս ներկայացնեմ։ Ես կարծում եմ, որ ձեր հարցը հատկապես ֆիթնեսի լիցենզավորմանն էր վերաբերում և արտոնագրմանը, չէ՞, մյուս հարցերի հետ կապված չէր: Բանն այն է, որ այսօր այս դաշտն անվերահսկելի է, ու ֆիթնես դահլիճների գերակշիռ մեծամասնությունն աշխատանքի է ընդունել մարդկանց, որոնք որևէ իրավունք չունեն՝ աշխատելու այլ մարդկանց հետ ու նրանց առողջությունը բարելավելու կամ վերականգնելու։ Քիչ չեն դեպքերը, երբ, ընդհակառակը, հաշմանդամ են դարձնում մարդկանց՝ սխալ մարզելով: Միայն մի քանի անգամ իրենք հաճախել են ֆիթնես դահլիճ, իրենց կազմվածքը կերտել են գուցե լավ մասնագետների, գուցե բնության, բնատուր հնարավորությունների շնորհիվ ու հիմա որոշել են, որ կարող են աշխատել մարդկանց հետ: Բնականաբար, դա սխալ է, և էդպես պիտի չլինի: Իրենք՝ ֆիթնես մարզիչները, նրանք, ովքեր միջազգային արտոնագիր ունեն, իսկ այդպիսիք կան Հայաստանում, այն կազմակերպությունները, որոնք աշխատում են միջազգային զանազան կազմակերպությունների…

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Պարոն Գիլոյան, արձագանքից հետո կշարունակեք: Արձագանք:

 Կ.ԳԻԼՈՅԱՆ

-Հա, ներողություն:

 Հ.ԱՍԼԱՆՅԱՆ

-Այսինքն՝ պետք է …

 Կ.ԳԻԼՈՅԱՆ

-Շարունակե՞մ, թե…

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Պարոն Ասլանյանը հիմա կարձագանքի, կշարունակեք:

 Կ.ԳԻԼՈՅԱՆ

-Հա, ներողություն, ես, ուղղակի…

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արձագանքեք, պարոն Ասլանյան:

 Հ.ԱՍԼԱՆՅԱՆ

-Այսինքն՝ պետք է մենք պետք է հասկանանք, որ էն, ինչ դուք անում եք, նախ և առաջ՝ լավ մշակված է:

 Կ.ԳԻԼՈՅԱՆ

-Մենք երկրորդ ընթերցմանը, ես երեկ արդեն ասացի, ավելի ճիշտ կառուցված ու բոլոր կողմերի բոլոր խնդիրները նկատի ունեցած նախագիծ կբերենք, որովհետև այս պահին զանազան կազմակերպությունների հետ շարունակվում է աշխատանքը, իրավաբանների հետ ենք շարունակում, որովհետև պիտի հասկանանք նաև մի բան, որ միանգամից ֆիթնես դահլիճները կկանգնեն խնդրի առջև, շատ-շատերը, ուղղակի, չեն ունենա հնարավորություն՝ մարզիչ պահելու, որովհետև էդ մարզիչներին պատրաստել է պետք։ Բայց ասեմ, որ արդեն 3 տարի է որ Ֆիզիկական կուլտուրայի հայկական պետական ինստիտուտն իրականացնում է ֆիթնես մարզիչների ծրագիր: Արդեն էնտեղ էդ ֆիթնես մարզիչները կրթություն ստանում են, և մեկ էլ միջազգային կազմակերպությունների լիցենզիա ունեցող, արտոնագիր ունեցող կազմակերպությունների ու Ֆիզիկական կուլտուրայի պետական ինստիտուտի հետ գուցե նաև կարճաժամկետ ծրագրեր կիրականացնենք, որոնք կօգնեն՝ էդ խնդիրը լուծելու, կործանման առաջ չկանգնեցնելու էդ ֆիթնես կազմակերպությունները։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Գեղամ Նազարյան, համեցեք:

 Գ.ՆԱԶԱՐՅԱՆ

-Ես կխնդրեի, որ դուք նշեք էն 4 մարզաձևերը, որոնք պատրաստվում եք ֆինանսավորել։ Ասացիք՝ խրախուսման համար 4 մարզաձև, որո՞նք են էդ մարզաձևերը և ինչո՞ւ հենց այդ մարզաձևերը, ինչքա՞ն գումարի մասին է խոսքը։

 Կ.ԳԻԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցի համար: Պարոն Նազարյան, ոչ թե 4, այլ 3 և ոչ թե ֆինանսավորել, այլ տարեվերջյան պարգևների ժամանակ նկատի ունենալ նաև այդ մարզաձևերը: Խոսքը կարատե, քիքբոքսինգ և մուայթայ մարզաձևերի մասին է: Ինչո՞ւ. որովհետև ես երեկ ասացի, հիմա՝ մի հատ նորից, ընդհանուրի համար. մարզաձևերը 4 դասի են` օլիմպիական մարզաձևեր, որոնք խաղերի ծրագրում են, մարզաձևեր, որոնք օլիմպիական ընտանիքի անդամ են, բայց խաղերի ծրագրում չեն, Միջազգային օլիմպիական կոմիտեի կողմից ճանաչված մարզաձևեր և չճանաչված մարզաձևեր: Հիմա, մուայթայը և քիքբոքսինգը 3 տարի առաջ մտել են օլիմպիական ընտանիք և հավակնում են մյուս օլիմպիական, գուցե ոչ մյուս, հետագա օլիմպիական խաղերին կարող են լինել ընտանիքում: Կարատեն եղել է Տոկիոյի օլիմպիական խաղերի ծրագրում, բայց կատարյալ չէր միավորների հաշվարկը, դրա համար հանել են, ու հնարավոր է, որ նորից լինի: Որպեսզի էս մարզաձևերը շարունակեն զարգանալ ու էն ժամանակ, երբ օլիմպիական դառնան, ունենանք լավ բազա, դրա համար տարեվերջյան պարգևատրումներ ընդամենը, իսկ իրենցից …

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Գիլոյան: Արձագանք, խնդրեմ, պարոն Նազարյան:

 Գ.ՆԱԶԱՐՅԱՆ

-Ես կխնդրեի, որ դուք իմ հարցին մի անգամ էլ պատասխանեք, թե ինչո՞ւ հենց այդ մարզաձևերը և ոչ թե այլ մարզաձևեր: Եվ դուք ասացիք՝ ֆիթնեսի միջազգային արտոնագիր։ Էդ միջազգային արտոնագիրն ի՞նչ է, ո՞վ է էդ միջազգային արտոնագիրը տվողը, ցանկացած մե՞կը, որը Կանադայում կամ Ճապոնիայում ինչ-որ կազմակերպություն է գրանցում և ինքն իրեն տալիս է էդ արտոնագիրը, թե՞ ինչ-որ ստանդարտներ կան, որոնց հիման վրա տրվելու են էդ արտոնագրերը:

Կ.ԳԻԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Նախ՝ առաջին հարցին պատասխանեմ: Ինչո՞ւ այդ մարզաձևերը. որովհետև մենք օլիմպիական ծրագրում չեղած, բայց ընտանիքի անդամ մարզաձևեր ունենք, օրինակ՝ շախմատը, ուշուն, սամբոն, շաշկին և այլ մարզաձևեր, որոնք պարգևատրման ցուցակում կան: Այս մարզաձևերն ընտանիքի անդամ դարձած նոր մարզաձևեր են, որոնք մտնում են այդ ցուցակ, որպեսզի իրենց կարողանանք տարեվերջին պարգևատրել Եվրոպայի ու աշխարհի առաջնությունների մեդալների համար։

Ինչ վերաբերում է միջազգային արտոնագրմանը, էդ Հայաստանում է ֆիթնես շարժումն ընդամենը 20-25 տարեկան, աշխարհում մի 70 տարի է, որ ֆիթնեսով զբաղվում են, ու էնտեղ կան կազմակերպություններ, որոնք, իրոք, ունեն արտոնագիր, և, իրոք, կանոնակարգված է ամեն ինչը: Եվ մենք մի 2-3 կազմակերպություն ունենք Հայաստանում, որոնք էդ խոշոր կազմակերպությունների անդամ են, և, բնականաբար, աշխատում ենք, խորհրդակցում ենք, փորձում ենք էդ փորձը վերցնել, որ հետագայում ամեն ինչ ճիշտ կազմակերպենք: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Գիլոյան, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը:

Հարակից զեկույցով հանդես կգա կրթության, գիտության, մշակույթի, սփյուռքի, երիտասարդության և սպորտի հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Հասմիկ Հակոբյանը։ Համեցեք, տիկին Հակոբյան:

 Հ.ՀԱԿՈԲՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, Կառավարության կողմից ներկայացված նախագծով առաջարկվում է փոփոխություններ և լրացումներ կատարել «Ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի մասին» օրենքում: Քանի որ հիմնական զեկուցումը նախօրեին է եղել, թույլ տվեք մի փոքր ներկայացնել նախատեսվող փոփոխությունները։

Նախ՝ օրենքի ամբողջ տեքստից «հավաքական թիմ» բառերը փոխարինվում են «հավաքական» բառով, հիմք ընդունելով այն, որ «հավաքական թիմ» բառը սովետական օլիմպիական գրականության տերմինաբանություն է:

Հաջորդ դրույթով մի քանի մարզաձևեր, ինչպես արդեն պարոն Գիլոյանը ներկայացրեց, ներառվում են պարգևատրվող մարզաձևերի ցանկ: Դրանք են՝ կարատեն, քիքբոքսինգը և մուայթայը:

Հաջորդ լրացումը բխում է Հայաստանի Հանրապետության ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի ոլորտների 2024-2030 թվականների զարգացման ռազմավարությունից, որով, ինչպես գիտեք, ենթադրվում է, որ խոշորացված համայնքներում պետք է կառուցվեն տիպային մարզահամալիրներ, որոնք պետք են ներառել նաև ֆիթնեսը: Ներկայացված նախագծով նախատեսվում է իրականացնել ֆիթնես մարզասրահների մարզիչների արտոնագրում և սահմանել արտոնագրման կարգը: Այս դրույթի հետ կապված՝ որոշակի լրամշակումներ պետք է կատարվեն առաջինից երկրորդ ընթերցում: Այս տեսքով նախագծին մեր հանձնաժողովը տվել է դրական եզրակացություն, ձեզ էլ կոչ եմ անում՝ կողմ քվեարկել։ Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցերի համար հերթագրում: Շնորհակալություն: Պարոն Բագրատյան, ես էլ մտածում էի՝ բան է եղել, որ հարց չեք տալիս: Խնդրեմ: Պարոն Բագրատյան, համեցեք:

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Սիմոնյան, նման լավ կարծիքի համար։ Այո, վստահ եղեք, որ մենք ուշադիր ենք բոլոր հարցերին և հանրությանը կբացատրենք այն նախագծերը, որոնք այդքան էլ հասկանալի չեն։

Հիմա, տիկին Հակոբյան, ասում եք՝ «հավաքակա՞ն» բառը պիտի հանեք, թե՞ «թիմ» բառը պիտի հանեք, որովհետև բոլոր լեզուներում կան և՛ «հավաքական»ը, և՛ «թիմ»-ը, ինչո՞ւ ենք որոշել Հայաստանում «թիմ»-ը հանել: Այսինքն՝ ասենք՝ ֆուտբոլի հավաքական. կարող է տպավորություն լինել, որ հավաքվել են, ֆուտբոլ են խաղում, բայց կամ օլիմպիական թիմ կամ հավաքական թիմ կամ սպորտային թիմ՝ դրանք հասկանալի են, էդ 2 բառերի իմաստն էլ ճիշտ է, և՛ անգլերենում, և՛ ռուսերենում, և՛ հայերենում ընդունված է: Ինչո՞ւ որոշեցիք թիմը հանել։ Թիմ չէ՞ դա, միայն հավաքակա՞ն է։ Շնորհակալություն:

Հ.ՀԱԿՈԲՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Բագրատյան: Տեսեք, ինչպես ասվեց, դա «զբոռնայա կամանդա» տերմինից է գալիս, իսկ հավաքականն արդեն ներառում է նաև «հավաքական թիմ» հասկացությունը: Էնպես որ, սա ավելորդաբանություն է, ինչպես նաև ռուսաբանություն է: Ուղղակի, ավելորդ բառ է, տերմին է, դրա համար, ընդամենը, պարզեցվում է տերմինաբանությունը: (Խոսակցություն դահլիճում):

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Պարոն Զեյնալյան, ուզում եմ հասկանալ՝ ի՞նչ է նշանակում՝ էստեղից էնտեղ գոռալ: Չի կարելի:

 Հ.ՀԱԿՈԲՅԱՆ

-Ընդամենը, հայոց լեզվի անաղարտությունն ապահովելու համար է էս դրույթը, քանի որ, ինչպես ասացի, հավաքականը ներառում է հավաքական թիմ ասվածն իր մեջ, այսինքն՝ մարզիչներ, մարզիկներ, բժիշկներ, ինչ որ հասկանում եք՝ թիմ ասելով: Հավաքականն արդեն հասկացվում է՝ հավաքական ասելով:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Արձագանք:

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Տիկին Հակոբյան, ոչ մի բան չհասկացա: Հիմա դուք ի՞նչ եք ուզում հանել, հավաքականն եք ուզում հանե՞լ, թե՞ թիմը: Օրինակ. ասում են՝ սեղանի թենիսի թիմ, չեն ասում՝ սեղանի թենիսի հավաքական թիմ: Դուք ասում եք՝ չպե՞տք է ասել՝ թիմ, պետք է ասել՝ սեղանի թենիսի հավաքակա՞ն: Կարծում եմ, որ տրամաբանական չէ էս փոփոխությունը և առաջարկում եմ ձեռնպահ մնալ էդ փոփոխությունից: Այն, ինչ ավանդութային է, նաև գրեթե օրենքի ուժ ունի։ Պահպանեք էս ավանդութայինը: Սա իմ առաջարկն է: Խնդրում եմ քննարկել: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն:

 Հ.ՀԱԿՈԲՅԱՆ

-Արձագանքե՞մ:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Դե, եթե ուզում եք:

 Հ.ՀԱԿՈԲՅԱՆ

-Պարոն Բագրատյան, դուք իրականում ասում եք էն, ինչ ասում է նախագծով առաջարկումը: Տեսեք, «հավաքական թիմը», որն այսօր կա օրենսդրության մեջ, առաջարկում ենք պահպանել միայն «հավաքականը», էն, ինչ որ դուք եք ասում՝ նատարիուս, հետո՝ ԶԱԳՍ: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար գրանցում։ Ժողովուրդ, դահլիճում լռություն։ Սոնա Ղազարյան: Համեցեք, տիկին Ղազարյան:

 Ս.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Մեծարգո պարոն նախագահ, հարգելի փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, ես իրականում հարց ունեմ պարոն Գիլոյանին, չհասցրի գրանցվել: Բայց նախքան հարցիս անցնելն ասեմ, որ շատ խրախուսում եմ և կոչ եմ անում մեր քաղաքացիներին՝ հաճախակի զբաղվել սպորտով, այն կօգնի հոգեկան առողջությունը վերականգնվելուն, հատկապես հաշվի առնելով, թե ինչ դժվար շրջանում ենք մենք բոլորս՝ Հայաստանի քաղաքացիները: Եվ այս առիթով ուզում եմ ասել, որ շատ հաճախ նկատել եմ, որ բավականին թրենդային է դարձել, որ մեր քաղաքացիները զբաղվում են այն սպորտի տեսակներով, որոնք, հավանաբար, չեն դասավանդվում համալսարանում, օրինակ՝ դուք ֆիթնեսից խոսեցիք, ես օրինակ կբերեմ պիլատեսը: Մեր աչքի առաջ բացվում են նորանոր խմբակներ, նույն յոգան: Ճիշտ եք ասում, որ էս դաշտը, ընդհանուր առմամբ, համակարգված չէ, և ուզում էի հասկանալ ձեր հղումը կրթությանը և բուհական կրթությանը։ Ինչպե՞ս ենք մենք պատրաստում նման ակումբները, որովհետև դրանք շատ են, և անկեղծորեն պետք է ասեմ, բավականին որակյալ են, դրանք առանց օրենսդրական որևէ նախաձեռնության մշտապես վերապատրաստվում են: Չեմ ուզում, որ գովազդ հնչի, ձեզ առանձին էլ կասեմ: Քաղաքում կան շատ ակտիվ հատկապես պիլատեսյան ակումբներ: Այս առումով ուզում եմ հասկանալ, թե ինչպե՞ս է պետությունը պատրաստվում համագործակցել նման ակումբների հետ և բուհական կրթության բացի պայմաններում լրացնել այդ բացը, որովհետև դուք հղում արեցիք բուհին, ամենայն հարգանքով, բայց զարգացող սպորտային աշխարհում և նոր տենդենցների պարագայում միշտ չէ, որ բուհական կրթությունն այս առումով բավարար է։ Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Գեղամ Նազարյան:

 Գ.ՆԱԶԱՐՅԱՆ

-Ես ներողություն եմ խնդրում դեպի քվեարկություններ տանող ճանապարհը մի փոքր երկարացնելու համար, բայց սպորտի մասին, անպայման, պետք է մի քանի բան ասեմ: Եթե սպորտի զարգացումը կախված լիներ «հավաքակա՞ն» թե՞ «հավաքական թիմ» արտահայտություններից, կարծում եմ՝ արժեր, որ բառեր գտնեինք, փոխեինք, եթե, օրինակ՝ երեկվա խայտառակությունն էդ «թիմ» բառից կախված լիներ, եկեք մտածենք, թե ինչու ավելի շուտ չենք փոխել: Բայց սպորտում շատ ավելի կարևոր հարցեր կան, քան «հավաքակա՞ն», թե՞ հավաքական թիմ» արտահայտությունն է: Էդ 3 մարզաձևերը, որոնք ընդգրկում ենք, որ պարգևատրենք, չգիտեմ, կարելի է բոլոր մարզաձևերն ընդգրկել, ինչո՞ւ էդ 3 մարզաձևերը: Բոլորը, ինչքան մարզաձև կա, միանգամից դրեք պարգևատրման, բայց հանկարծ ոչինչ չանեք, որ Հայաստանում զարգանա նետաձգությունը, Հայաստանում զարգանա թեքվանդոն, Հայաստանում զարգանան լողային մարզաձևերը, Հայաստանում զարգանա թեթև ատլետիկան: Կենտրոնացեք միայն ծանրամարտի ու ըմբշամարտի վրա: Ոնց որ մեր ազգի ճակատին գրված է, որ եթե օլիմպիադա է, հույսներս ծանրամարտը և ըմբշամարտը պետք է լինեն: Ի՞նչ եք մտածում: Մի օր եկեք ձեր քաղաքականությունը բերեք, ասեք՝ էսպիսի ռազմավարություն ենք մշակել, որ ամեն բակում մատչելի լողավազան լինի, որ հայ երեխաները լողալ իմանան, որ գնացեք, դպրոցներում տեսեք, թե, ես մի քանի անգամ ասել եմ, ֆիզկուլտուրան ի՞նչ վիճակով է դասավանդվում: Խայտառակ վիճակով է դասավանդվում: Բա, էդքանից հետո եկել եք Ազգային ժողովում անհայտ 3 ինչ-որ մարզաձև պարգևատրելու համար։ Իրականում, լուրջ եմ ասում, ինչքան մարզաձև կա, բոլորը պարգևատրման մեջ դրեք։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Մտքերի փոխանակությունն ավարտվեց։ Տիկին Հակոբյան, ուզո՞ւմ եք եզրափակիչ ելույթ ունենալ: Համեցեք:

 Հ.ՀԱԿՈԲՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Նազարյան, ես ձեր ասածների հետ շատ համաձայն եմ, ձեր մտահոգությունները կիսում եմ, բայց ուզում եմ, որ մենք մեր թիմերի որոշ անհաջողություններ խայտառակություն չորակենք էս ամբիոնից, այլ, ընդհակառակը, քաջալերենք մեր մարզիկներին, քանի որ երբ նրանք հաղթում են, մենք հպարտանում ենք նրանցով, և պետք չի որոշակի անհաջողությունների դեպքում խայտառակություն անվանել: Սպորտաձև է, միշտ չէ, որ բոլորը պետք է հաղթեն, և միգուցե հենց էդ որոշակի պարտությունների մեջ էլ հետո հաջողության գրավականն է։

Ինչ վերաբերում է ձեր ասածին, թե՝ եկեք ռազմավարություն բերեք, որ ամեն բակում պետք է լինի լողավազան և այլն, ես ձեզ ասեմ, որ սպորտի ոլորտների զարգացման 2024-2030 թվականների ռազմավարությունը ենթադրում է, օրինակ՝ սկսել խոշորացված համայնքներում մեկական մարզահամալիր ունենալուց, որը պետք է ներառի, ինչպես ասացի, ֆիթնես, և ոչ միայն, նաև լողավազան: Եվ էս ծրագիրն սկսվում է մարզերից, որովհետև Երևանում կան հնարավորություններ երեխաների համար, քաղաքացիների համար, բայց մարզերում դրանք իսպառ բացակայում են։ Շնորհակալություն:

Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Պարոն Նազարյան, տեղից մի խոսեք, էլի: Պարոն Գիլոյան, համեցեք եզրափակիչ ելույթի համար։

 Կ.ԳԻԼՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն, մեծարգո փոխխոսնակ: Պարոն Նազարյան, կրկնում եմ՝ սրանք այն մարզաձևերն են, որոնք օլիմպիական ընտանիքի անդամ են, և էդ ընտանիքի անդամ մյուս բոլոր մարզաձևերն էդ ցուցակում կան, դրա համար մտցնում ենք այս 3 մարզաձևերը: Եթե հետևում եք սպորտային անցուդարձին, ապա պիտի տեղյակ լինեիք, որ մենք զարգացնում ենք նաև բազմաթիվ այլ մարզաձևեր, որոնք նաև գուցե ձեզ հայտնի չեն: Երևի, դուք չգիտեք, որ մենք 2026 թվականին Երևանում անցկացնելու ենք սուսերամարտի Եվրոպայի առաջնությունը, հրաձգության Եվրոպայի առաջնությունը, 2027 թվականին Երևանում անցկացնելու ենք սպորտային մարմնամարզության Եվրոպայի առաջնությունը, Մյուս տարի ունենք վոլեյբոլի 16 տարեկանների Եվրոպայի առաջնություն, բասկետբոլի մինչև 20 տարեկանների Եվրոպայի առաջնություն, կարատեի Եվրոպայի առաջնություն, 2027 թվականին նաև ծանրամարտի աշխարհի առաջնություն և բազմաթիվ այսպիսի բաներ, որոնք ուղղված են… Բոլոր նորմալ օլիմպիական մարզաձևերը, որոնք այստեղ հիմք ունեն, մարդիկ զբաղվում են էդ մարզաձևերով, մենք այսօր փորձում ենք զարգացնել:

Լողավազանների մասին. երևի. չգիտեք, որ մենք Կառավարությունով ընդունել ենք լողավազանների հատուկ ծրագիր, որոնցով խրախուսում ենք նույնիսկ դպրոցահասակ երեխաների՝ լողով զբաղվելը և սուբսիդավորում ենք սեփական լողավազանները 12 հազար դրամ մեկ երեխայի չափով, որպեսզի էդ երեխաները գնան և լողալ սովորեն ու կարողանան հետագայում չխեղդվել:

Ինչ վերաբերում է հավաքական թիմերին, պարոն Բագրատյան, ո՛չ թիմն ենք հանում, ո՛չ հավաքականն ենք հանում, դրանց միաժամանակ օգտագործումն ենք հանում՝ «հավաքական թիմ» բառերի՝ իրար հետ օգտագործումը: Դա Սովետական Միության «զբոռնայա կամանդա» տերմինն էր: Չկա էդպիսի բան: Կա՛մ հավաքական կա, կա՛մ թիմ կա: Առանձին-առանձին դրանք օգտագործվելու են, ոչ մեկն էլ չենք հանում: Ուղղակի, չհասկացա, թե ինչի եք կենտրոնացել դրանց վրա: Դրանք նույն իմաստն ունեցող տերմիններ են: Նույն իմաստն ունեն, հավաքականը մի փոքր ավելի մեծ է, քան թիմը, ինքը նույն թիմն է, հավաքականն էլ է թիմ, եթե դուք, ուղղակի մի քիչ ավելի… (Խոսակցություն դահլիճում): Դա էլ է թիմ: 2 թիմ իրար կողք չի օգտագործվում, էլի, դրա համար կա՛մ հավաքական, կա՛մ թիմ, իսկ… Վերջացնեմ, ուղղակի: Բուհական զարգացմանն ուղղված ձեր հարցին պատասխանեմ։ Ես արդեն ասացի, որ 3 տարի է՝ Ֆիզկուլտուրայի ինստիտուտում մենք ֆիթնեսը դասավանդում ենք, այնպես, ինչպես, օրինակ՝ լեռնամագլցում, չկար, մենք արագորեն մտցրինք, որովհետև դա էլ օլիմպիական ձև դարձավ։ Լեռնային տուրիզմը նույնպես մտել է, հիմա՝ ձեր ասած պիլատեսն էլ, յոգան էլ: Հետզհետե նայում ենք, որն արդիական է, որով մարդիկ սկսում են զբաղվել, և էդ դաշտը պետք է կարգավորել, անպայման, հաշվի ենք առնում ու մտցնում ենք ծրագիր։ Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցի քննարկումն ավարտվեց։ Այժմ քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված՝ Վարչական իրավախախտումների… Լռություն դահլիճում, հարգելի գործընկերներ: Պարոն Եղոյան, պտտվեք էս կողմ …«Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում լրացում և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող՝ Պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահի տեղակալ Արթուր Մանուկյան։ Համեցեք:

 Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի հարգարժան փոխնախագահ, հարգելի պատգամավորներ, ձեր քննարկմանն եմ ներկայացում «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում լրացում և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը, որով առաջարկել ենք հետևյալը, հիշեցնեմ, թե ինչի մասին էր այս մեր նախագիծը:

Հարկային մարմին ներկայացվող որոշակի հաշվետվություններում առկա է տեղեկատվություն, որը լրացման կարգով պարտադիր պահանջ է, նաև օրենքով է սահմանված դրա լրացման պարտադիր պահանջը, սակայն այդ տեղեկատվությունը չլրացնելու համար էսօր բացակայում է պատասխանատվության միջոցը Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքում:

Այս նախագծով առաջարկում ենք սահմանել պատասխանատվություն հարկային մարմին ներկայացվող հաշվարկներում լրացման կարգով սահմանված հարկերի հաշվարկման ուղղակիորեն չառնչվող տեղեկատվական աղյուսակներում տեղեկությունը սխալ լրացնելու համար: Հիշեցնեմ, թե որքան ենք սահմանում պատասխանատվությունը: Առաջին անգամ նախազգուշացում է, երկրորդ անգամ 30 օրվա ընթացքում խախտումը չվերացնելու դեպքում՝ արդեն տասնապատիկի չափով տուգանք, իսկ 30 օրվա ընթացքում էդ խախտումները նորից չվերացնելն առաջացնում է նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկի չափով տուգանք:

Հաջորդ փոփոխություններով Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքում հանում ենք այն հոդվածները, որոնց պահանջը գործող օրենսդրությամբ վերացել է, և նաև խմբագրում, կարգավորում ենք հարկային և մաքսային մարմինների քննությանը ենթակա հոդվածները, որոնք խմբագրման կարիք ունեին վերջին ընթացքում կատարված փոփոխությունների արդյունքում:

Առաջինից երկրորդ ընթերցում առաջարկություններ չենք ստացել։ Կառավարությունը ներկայացրել է մի շարք առաջարկություններ, բոլոր առաջարկությունները խմբագրական են, բովանդակային առաջարկություններ էստեղ չկան: Քննարկվել է գլխադասային հանձնաժողովում, ստացել է դրական եզրակացություն: Խնդրում եմ պատեհ պահին նախագծին կողմ քվեարկել: Շնորհակալություն:

Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցեր չեն կարող լինել, որովհետև գրավոր առաջարկներ ներկայացված չեն:

Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ Բաբկեն Թունյանին:

 Բ.ԹՈՒՆՅԱՆ

-Բարև ձեզ, հարգելի գործընկերներ: Պարոն Մանուկյանն արդեն ներկայացրեց նախագիծը: Առաջին ընթերցման ժամանակ մանրամասն քննարկել ենք, երկրորդ ընթերցման ընթացքում հաստատել ենք նաև առաջարկված փոփոխությունները, որոնք բոլորը Կառավարության կողմից են, բայց դրանց մեծ մասը եղել են Ազգային ժողովի փորձագիտական և վերլուծական վարչության նկատառումները, և մեր գործընկերները դրանք հաշվի են առել: Այսքանը: Եթե հարցեր լինեն, խնդրում եմ ելույթների տեսքով հնչեցնել: Խնդրում եմ կողմ քվեարկել, երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունել։ Շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար հերթագրում: Հերթագրված պատգամավորներ չկան: Պարոն Թունյան, պարոն Մանուկյան, եզրափակիչ ելույթի կարիք չե՞ք տեսնում: Հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված՝ ««Պետական տուրքի մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և կից ներկայացված ՀՀ օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող՝ Պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահի տեղակալ Արթուր Մանուկյան։ Համեցեք։

  Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի հարգարժան փոխխոսնակ, հարգելի պատգամավորներ, երկրորդ ընթերցման համար ձեր քննարկմանն եմ ներկայացնում «Պետական տուրքի մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և դրանից բխող հարակից օրենքներում՝ «Գործունեության իրականացման ծանուցման մասին» օրենքում, «Լիցենզավորման մասին» օրենքում, նաև Հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին նախագծերը, որոնք նպատակաուղղված են հետևյալ հիմնական հարցի լուծմանը:

Հարկային օրենսգրքով հարկային հաշվառման համար մենք ունենք միասնական հաշվի գաղափարը և էլեկտրոնային հաշվառումն առանց ձեռքի միջամտության, որը դեռևս չունենք պետական տուրքի մասով։ Խոսքս վերաբերում է պետական տուրքի այն տեսակներին, որոնց հաշվառումը վարում է հարկային մարմինը: Դրանք տարեկան պետական տուրքերն են, թույլտվությունների, լիցենզիաների, իրավունքների վկայականների հետագա գործողության ժամկետի ընթացքում առնչվող տարեկան պետական տուրքերն են, որոնց հաշվառումը դրված է հարկային մարմնի վրա: Հարկային մարմնում վարվող այս համակարգն էլեկտրոնայնացնելու, լիազոր մարմինների կողմից տեղեկատվական տվյալներն ավտոմատ ստանալու, անմիջապես թույլտվությունը, լիցենզիան, որակավորման վկայականը կամ իրավունքը տրամադրելու դեպքում այդ կարգավորումների ավտոմատացմանն է ուղղված նախագիծը, որով առաջարկել ենք փոփոխություններ «Պետական տուրքի մասին» օրենքում՝ սահմանելով էնպիսի կարգավորումներ, որոնք թույլ կտան՝ վերացնելու ձեռքի միջամտությունը հաշվառման ընթացքում և ամեն ինչ իրականացնելու ավտոմատ համակարգի միջոցով: Միաժամանակ, կունենանք պետական տուրքի միասնական հաշիվ, էնպես, ինչպես ունենք հարկերի վճարման միասնական հաշիվ, իսկ պետական տուրքի էն տեսակները, որոնք հաշվառվում են լիազոր մարմինների կողմից, տարեկան առաջին պետական տուրքերն են և մեկանգամյա գործողությունների համար գանձվող պետական տուրքերն են: Դրանց համար կլինեն առանձին գանձապետական հաշիվներ։

Նկատի ունենալով կարգավորումների առումով ծրագրավորման անհրաժեշտությունը, առաջարկել ենք, որ օրենքներն ուժի մեջ մտնեն 2026 թվականի հունվարի 1-ից: Առաջինից երկրորդ ընթերցում առաջարկություններ չենք ստացել։ Կառավարությունը ներկայացրել է մի շարք խմբագրական առաջարկություններ, որոնք պիտի նշեմ նաև, որ մեր Ազգային ժողովի փորձագիտական և վերլուծական վարչության առաջարկություններից են մեծապես կազմված, ընդունել ենք էդ առաջարկությունները: Քննարկվել են նախագծերը գլխադասային հանձնաժողովում, ստացել են դրական եզրակացություն։ Խնդրում եմ պատեհ պահին ձեր քվեարկությամբ վերաբերմունք արտահայտել նախագծերի փաթեթի վերաբերյալ։ Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցեր չեն լինի: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։

Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Հովիկ Աղազարյանին:

 Հ.ԱՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Ազգային ժողովի հարգարժան փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, երկրորդ ընթերցման ռեժիմով քննարկում ենք ««Պետական տուրքի մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումեր կատարելու մասին», ««Գործունեության իրականացման ծանուցման մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին», ««Լիցենզավորման մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի փաթեթը: Առաջինից երկրորդ ընթերցման ժամանակ էական փոփոխություններ, առաջարկություններ չեն եղել, և, ինչպես ներկայացրեց պարոն Մանուկյանը, էն փոփոխությունները, հիմնականում խմբագրական բնույթի, որոնք առաջարկվել են, ընդունվել են: Եվ կոչ եմ անում՝ պատեհ պահին կողմ քվեարկել: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար հերթագրում: Էդուարդ Աղաջանյան։

Է.ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Մանուկյան, ես ուզում էի օգտվել հնարավորությունից և հարցս ուղղել: Քանի որ հարցի հնարավորություն չկա, ես ելույթի տեսքով հարցը կուղղեմ: Ներողություն եմ խնդրում բուն թեմայից շեղվելու համար, բայց վերջին շրջանում և ընդհանրապես, թերևս, երևի, հեղափոխությունից հետո սա մի ոլորտ է, որտեղ որևէ փոփոխություն ես չեմ նկատել: Խոսքը գնում է ՀԴՄ կտրոն տպելու կամ չտպելու խնդրի մասին: Ես կուզենամ իմ անձնական փորձով կիսվել ձեզ հետ: Մինչ օրս, երևի, ես չեմ հիշի գեթ մեկ դեպք, երբ որևէ բենզալցակայանում առանց հավելյալ զգուշացնելու կամ հիշեցնելու ՀԴՄ կտրոն տրամադրեն: Եվ, մասնավորապես, եթե հետաքրքիր է, կարող եմ նշել նաև, թե որ բենզալցակայանների մասին է խոսքը: Ընդ որում՝ ենթադրվում է, որ, չգիտեմ, որոշ դեպքերում պետք է նույն բենզալցակայանից օգտվելու պարագայում գոնե հիշեն, որ ամեն անգամ ուզում ես էդ բանը, բայց չի աշխատում ոչ մի կերպ: Ես կուզեի հասկանալ, թե ինչ է անում Պետական եկամուտների կոմիտեն այս խնդրի լուծման համար: Եվ, ընդհանրապես, բենզալցակայանների հետ կապված՝ ես հիշում եմ, որ նախկինում նաև տեսչական որոշակի մարմիններ ինչ-որ գործառույթ ունեին իրականացնելու՝ քանակության հետ կապված, որպեսզի չխաբեին մեր հայրենակիցներին: Ես կուզենայի, որ, ընդհանրապես, այս ոլորտի մասին մեզ նորություններ ներկայացնեիք, տեղեկատվություն և, մասնավորապես, որ ամենակարևորն է, ՀԴՄ կտրոն չտրամադրելու խնդիրը։ Շնորհակալություն։

Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Սերգեյ Բագրատյան:

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ, կուզենայի այս փոփոխությունները, որ պետք է արվեն՝ տուրքի հետ կապված, լիցենզավորման, և էլեկտրոնային տարբերակը մենք գերադասում ենք, բնականաբար, էդպես էլ պետք է լինի, բայց էստեղ երկրորդ խնդիրն ունենք. էլեկտրոնային տարբերակով կատարվող շատ գործարքներ հաճախ խափանում են տալիս համակարգում, և եթե մենք գնում ենք էդ կիրառմանը, պետք է նաև ճիշտ համակարգեր տեղադրվեն: Ես ձեզ անձամբ դիմել եմ, պարոն Մանուկյան, որ բազմաթիվ գործարարներ դիմում են, որ Պետական եկամուտների կոմիտեում մեր նախկին e-invoicing-ը, այսինքն՝ հաշիվների մուտքագրման համակարգերը փակ են: Այսինքն՝ մարդը պետք է աշխատի, բայց ի վիճակի չէ՝ մուտքագրելու այդ օրվա բացթողնված ապրանքը, որովհետև նոր գործիք եք հայտնաբերել, փակում եք էդ համակարգը, և մարդիկ չեն կարողանում աշխատել: Խնդրում եմ սրա մասին պարզաբանում տալ: Եվ երկրորդը, քանի որ պարոն Գիլոյանը գնաց, պետք է նորից բացատրեմ, որ «Արարատ-Երևան»-ը թիմ է, «Նոա»-ն թիմ է, «Փյունիկ»-ը թիմ է, Հայաստանի հավաքականը նրանց հավաքական թիմն է, հետևաբար՝ պետք է տարբերել թիմը և հավաքական թիմը, և երկուսն էլ պետք է գործածվեն: Տարբեր թիմերից հավաքված հավաքական թիմը Հայաստանի հավաքականն է, որը՝ Հայաստանի հավաքական թիմը երեկ պարտվեց Մակեդոնիայի թիմին: Հիմա, հավաքական թիմը և առանձին թիմերը տարբեր են, նորից եմ ասում՝ տարբեր թիմեր են, նրանց կարող ես ասել թիմ, իսկ Հայաստանի հավաքականն այս թիմերից հավաքված հավաքական թիմն է, հետևաբար՝ պետք է պահել այս ավանդութային արտահայտությունը և լրացուցիչ գյուտեր չանել: Կարող է լինել հավաքական, բայց դա թիմ չդառնա: Կարելի է հավաքել մարդկանց, բայց դա թիմ չկոչվի: Հետևաբար՝ պետք է մնա «հավաքական թիմ»-ը, և չպետք է էդտեղ փոփոխություն լինի:

Պարոն Մանուկյան, ես ձեզ ուղիղ զանգել եմ, հարցրել եմ: Խնդրում եմ հաստատեք էդ փաստը, որ փակել են համակարգը, տնտեսավարողները չեն կարողանում գրանցել իրենց բացթողումները, օրվա ապրանքային հաշիվ-ապրանքագրերը չեն կարողանում գրանցել: Հետևաբար՝ սա ընդունելուց առաջ համակարգերը կարգավորենք: Շնորհակալ եմ։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Վահագն Ալեքսանյան:

 Վ.ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, սիրելի քաղաքացիներ, արդեն մի քանի օր է, ինչ մենք Ազգային ժողովի ամբիոնում քննարկում ենք Դաշնակցության կողմից շրջանառված շրջաբերական 004-ը, որտեղ առկա են Հայաստանի Հանրապետության անկախությունը զիջելու մասին որոշակի դրույթներ, մասնավորապես, Հայաստանը միութենական պետության կամ Ռուսաստանի կազմում տեղավորելու մասին: Ու երբ մենք սրա մասին խոսում ենք, տարատեսակ դաշնակցական քաղաքական գործիչներ, էդ թվում՝ արագ կամ դանդաղ վազող գործիչներ պարբերաբար ինչ-որ արտահայտություններ են անում՝ դրանք որակելով, ներողություն էս դահլիճում ոչ հարիր բառի համար, անվանելով դա «մուտիտ» կամ նմանատիպ այլ բառամթերքով շատ անհարգալից կերպով պատասխանելով լրատվամիջոցների հարցերին: Ես հիմա ուզում եմ հարցնել… Ու նաև պարբերաբար պնդումներ են անում, թե Դաշնակցությունը կանգնած է Հայաստանի Հանրապետության անկախության ակունքներում, և Դաշնակցությունը պայքարում է Հայաստանի Հանրապետության անկախության համար: Հիմա ձեզ եմ ներկայացնում Դաշնակցության ու «Հայաստան» խմբակցության առաջնորդ Ռոբերտ Քոչարյանի հարցազրույցից մի հատված: (Խոսակցություն դահլիճում): Չէ, էդ թվականին, կարծեմ՝ 2022 թվականին, որովհետև լրագրողը հարցնում է. դուք կո՞ղմ եք միութենական պետություն մտնելուն, թե ձեզ համար անկախությունը բացարձակ արժեք է: Հիմա միասին լսենք Ռոբերտ Քոչարյանի պատասխանը: (Միացվում է ձայնագրություն. «Տպավորությունն էնպիսին է, որ մենք ավելի մեծ միավորումում տեղավորվելու միգուցե կարիք ունենք»):

«Մեծ միավորումում տեղավորվելու կարիք»… Ահա այսպես մեծ միավորումում տեղավորվողների ու տեղավորողների այս կույտը փորձում է անվանել իրեն Հայաստանի Հանրապետության անկախության ակունքներում կանգնած քաղաքական թիմ և Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխանությունը չզիջող թիմ:

Դուք կապ չունեք Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխանության հետ, դուք կապ չունեք Հայաստանի Հանրապետության անկախության հետ: Մաքսիմումը, որ դուք կարող եք անել, տեղավորելը կամ տեղավորվելն է, ինչը վերջին շրջանում էդքան էլ լավ չի ստացվում:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արմեն Խաչատրյան:

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, սիրելի հայրենակիցներ, օգտվելով առիթից, ուզում եմ խոսել վերջերս հաճախ հանդիպող մի խնդրի մասին: Վերջերս հաճախ են հանդիպում դեպքեր, երբ հատկապես գազալցակայաններում, հատկապես հեղուկ գազալցակայաններում հրաժարվում են անկանխիկ եղանակով առևտուր անել: Մարդիկ բանկային քարտերը ներկայացնում են, պատճառաբանվում է, որ չի աշխատում քարտի սարքը, և դա տևում է 1 ամիս, 2 ամիս, 3 ամիս: Նույնիսկ անձամբ մի քանի անգամ զգուշացրել եմ, բայց զգուշացումներից հետո էլ որևէ հետևություններ չեն եղել։ Եվ դա հատկապես լինում է այն ժամանակահատվածում, երբ բարձրանում են գազի գները։ Երբ կտրուկ բարձրացում է լինում, տոտալ նկատվում է, որ բոլորն սկսում են անկանխիկ եղանակով առևտրից խուսափել՝ խաբելով մեր քաղաքացիներին, որ այդ սարքերը չեն աշխատում։ Դե, սա հասկանալի է արդեն։ Այստեղ արդեն մարդիկ թող գիտակցեն, որ իրենք գողանում են դրանով մեր զինվորի, թոշակառուի գումարները, որոնք պետք է տրվեն։ Բայց հարցս նաև Պետական եկամուտների կոմիտեին է վերաբերում։ Այսինքն` դուք կարող եք խնդիրը հանգիստ վերլուծել և տեսնել, որ մարդը, տնտեսավարողը երկու ամիս առաջ անկանխիկ եղանակով առևտուր է արել, օրինակ՝ մեկ միլիոնի, մեկ էլ տեսնում եք, որ օրերով, ընդհանրապես, չկա անկանխիկ եղանակով առևտուր։ Սա էլեկտրոնային տարբերակով մոնիտորիգ անելը շատ հեշտ է, և օպերատիվ մարմիններն ինչո՞ւ չեն արձագանքում, Պետական եկամուտների կոմիտեն ինչո՞ւ չի արձագանքում և համապատասխան վարույթներ հարուցում։ Ես մի քանի անգամ նշել եմ այդպիսի դեպքերի մասին։ Ես չգիտեմ էլ՝ վարույթներ հարուցվե՞լ են, թե՞ չէ, բայց դրանք հայտնաբերելը շատ հեշտ է։ Դա էլեկտրոնային եղանակով երևում է։ Վեց ամիս ամեն օր ինքն արել է 2 մլն, 10 մլն անկանխիկ, մեկ էլ գալիս է մի ժամանակահատված, երբ անկանխիկ չկա։ Ի՞նչ է, մարդիկ հրաժարվեցի՞ն քարտերով առևտուր անել։ Խնդրում եմ ուշադրություն դարձնել։ Սա կարևոր հարց է։ Շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Մտքերի փոխանակությունն ավարտվեց։ Պարոն Աղազարյան, եզրափակիչ ելույթի կարիք չե՞ք տեսնում, պարոն Մանուկյա՞ն: Համեցեք։

 Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցերի համար։ Հարգելի գործընկերներ, հսկիչ-դրամարկղային մեքենաների շահագործման կանոնների խախտման նկատմամբ հսկողությունը մշտապես Պետական եկամուտների կոմիտեի ուշադրության կենտրոնում է։ Ասելու համար չեմ ասում, ուղղակի, երբ դուք բերում եք գազալցակայանների կամ բենզալցակայանների օրինակը, այդ բոլոր վերլուծությունները մեզ մոտ կատարվում են։ Մեզ մոտ կատարվում է ռիսկերի գնահատում, մեզ մոտ կատարվում են հսկիչ գնումներ, կիրառվում են պատասխանատվության միջոցներ։ Վստահեցնում եմ, որ այն ահազանգերը, որ ձեր մոտից եկել են, այս պահին կոնկրետ չեմ կարող ասել դեպքերը, որովհետև տեղյակ չեմ, բայց վստահեցնում եմ, որ դրանց առումով համապատասխանաբար գործողություններ արվել են, հաստատ։ Նաև անկանխիկի մասով. այստեղ հատկանշականն այն է, որ ամեն անգամ Ազգային ժողով մենք բերում ենք, այստեղից վարչարարական նոր գործիքներ ենք վերցնում, օրինակ՝ վերջերս տեսանկարահանման մեր այդ գործիքը, որ վերցրինք ու տարեվերջին նեդնելու ենք, այսինքն` հսկիչ-դրամարկղային մեքենաների շահագործման կանոնների խախտման, այդ թվում` անկանխիկի կամ կանխիկի հարցերի հայտնաբերման առումով մենք կիրառելու ենք այդ գործիքները, որպեսզի դատարաններում լինենք ավելի պաշտպանված, որպեսզի վարչական ակտերը լինեն ավելի պաշտպանված ու իրենց նպատակին հասնեն, որովհետև վաղուց ընդունված պրակտիկա է, որ մեր կազմած ակտերը դատարաններում ոչ ճիշտ պատճառաբանությամբ լուծվում են հօգուտ հարկ վճարողի։ Մենք այդ ամբողջ գործիքակազմն Ազգային ժողովից վերցրել ենք, ներդնում ենք, որպեսզի հենց այդ նպատակին ուղղենք և հենց այդ կարգավորումները կարողանանք իրականացնել։

Հարգելի պարոն Բագրատյան, իհարկե, ես հավաստիացնում եմ, որ դուք զանգահարել եք, ես ձեզ ասել եմ, որ իմ համակարգման ներքո չէ այդ հարցը, բայց ես վստահեցրել եմ, որ կփոխանցեմ խնդիրն իմ գործընկերներին և, եթե չեմ սխալվում, այդ հարցը կարգավորվել է։ Բայց պետք է ասեմ, որ եթե մենք ներդնում ենք համակարգ, պիտի իմանանք, որ այդ համակարգը կարող է ունենալ, բնականաբար, թերություններ և, ընդունելով ձեր հորդորը և ուշադրությունը դրան, բնականաբար, մենք պիտի անենք ամեն ինչ, որպեսզի համակարգը գործի անթերի։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարցի քննարկումն ավարտվեց։

Քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված՝ «Էներգետիկայի մասին» օրենքում փոփոխություն և լրացում կատարելու մասին» և «Հայաստանի Հանրապետության ջրային օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող` Պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահի տեղակալ Արթուր Մանուկյան, համեցեք։

 Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ազգային ժողովի հարգարժան փոխնախագահ, հարգելի պատգամավորներ, ձեր քննարկմանն է ներկայացվում Էներգետիկայի մասին» օրենքում փոփոխություն և լրացում կատարելու մասին» և «Հայաստանի Հանրապետության ջրային օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ։

Հիշեցնեմ, թե ինչի մասին են նախագծերը, ինչ հարցեր են կարգավորվում։ Երկու օրենքներով սահմանված է, որ լիցենզավորված անձը պարտավոր է սպառողների կողմից օգտագործվող ծառայությունների տեսակի, վայրի, նպատակի, քանակի և տեխնիկական պայմանների, ծառայությունների դիմաց վճարումների, պարտքերի վճարումների և նմանատիպ այլ տեղեկությունների վերաբերյալ չհրապարակել տեղեկություններ, և դրանց համար երկու օրենքներում էլ սահմանված են արգելքներ։ Եվ կան որոշակի բացառություններ այդ օրենքներում։ Հարկային մարմնին նման տեղեկությունների տրամադրման առումով նպատակ ունենք՝ սահմանելու Կառավարության կողմից տեղեկատվություն տրամադրման նման կարգ, բայց, քանի որ օրենքն ունի արգելք և պետք է այդ արգելքից բացառություն սահմանենք հարկային մարմնի համար այդ տեղեկատվության օգտագործման առումով, երկու օրենքներում էլ սահմանում ենք այդ մասով բացառություն։

Առաջինից երկրորդ ընթերցում Կառավարությունը ներկայացրել է մի քանի խմբագրական առաջարկներ և մեկ բովանդակային առաջարկություն, որը վերաբերում է հետևյալին, որ «Էներգետիկայի մասին» օրենքում նշված տեղեկատվությունը լինի հրապարակային։ Նախագծով առաջարկել ենք լրացնել հետևյալ բովանդակությամբ մի նորմով, որ պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինների, պետության կամ համայնքի կողմից հիմնադրված, ինչպես նաև 50 տոկոս և ավելի պետական մասնակցությամբ կազմակերպություններին առնչվող իմ նշած տեղեկատվությունը ոչ գաղտնի է և ենթակա տրամադրման օրենքով սահմանված կարգով։ Սա էս կարգի կազմակերպություններին վերաբերող տեղեկությունների առումով կբարձրացնի հրապարակայնությունը, ինչը շատ կարևոր է և պետք է նշեմ, որ սա պարոն Թունյանի առաջարկն է եղել, որը ներառել ենք նախագծում որպես Կառավարության առաջարկություն և ներկայացրել ենք ձեր քննարկմանը։ Նախագիծը քննարկվել է գլխադասային հանձնաժողովում, ստացել է դրական եզրակացություն։ Խնդրում եմ պատեհ պահին ձեր վերաբերմունքը նախագծի նկատմամբ։ Շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, հարցեր չեն լինի, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։

Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Դավիթ Առուշանյանին։

 Դ.ԱՌՈՒՇԱՆՅԱՆ

-Հարգելի փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, նախագիծը քննարկվել է տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովում, ստացել է դրական եզրակացություն։ Խնդրում եմ կողմ քվեարկել։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։ Մտքերի փոխանակության համար հերթագրում։ Բաբկեն Թունյան։

Բ.ԹՈՒՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ես ներողություն եմ խնդրում, նախագծից չեմ խոսելու, բայց կուզենայի անդրադառնալ նախորդ հարցերին` հսկիչ-դրամարկղային մեքենաների և լիցքավորումների հետ կապված։ Չնայած պարոն Մանուկյանն այդ մասին արդեն մասին խոսեց, բայց ես էլ եմ ուզում հիշեցնել, որ մենք վերջին երկու–երեք տարիներին հատկապես ահագին խստացրել ենք պատասխանատվությունը և, օրինակ՝ ՀԴՄ կտրոնների տրամադրման կարգը խախտելու համար տուգանքը կարող է հասնել մինչև 10 մլն դրամի, ընդ որում՝ բենզալցակայանները հիմնականում հենց 10 մլն դրամով էլ տուգանվում են, որովհետև ֆիքսված չափը փոխարինել ենք նաև իրենց շրջանառությունից որոշակի տոկոսով։

Ինչ վերաբերում է թերլիցքավորումներին, այդտեղ էլ տիկին Ծովինար Վարդանյանի հետ համատեղ օրենսդրական նախագիծ ենք մշակել, որ, բացի տուգանքից, նաև ցուցանակներ են փակցվում, ինչը հիմա բավականին լավ աշխատում է։ Ու, դատելով այդ արձագանքներից, տնտեսավարողները դրան երբեմն ավելի լուրջ են վերաբերվում, քան հենց կոնկրետ տուգանքին, որովհետև դա իրենց հեղինակության վրա էլ է ազդում։ Բնականաբար, դեռ շարունակում են որոշակի բողոքներ լինել, բայց զուգահեռաբար ուզում եմ ասել, որ հակառակ դինամիկան էլ ունենք։ Օրինակ՝ շատ բենզալցակայաններում ՀԴՄ գեներացման պրոցեսն ավտոմատ է տեղի ունենում։ Այսինքն` հենց լիցքավորումը կատարվում է, ավտոմատ նաև ՀԴՄ գեներացվում է։ Նաև ուզում եմ ասել, որ, սպառողների իրավունքները կարևորելով հանդերձ, այստեղ պետք է նաև տնտեսավարողների իրավունքների մասին էլ մի քիչ խոսենք, որովհետև իրենցից էլ բազում դժգոհություններ կան, որ խաղի կանոններն այդքան էլ արդար չեն իրենց նկատմամբ։ Հիմա այդ առումով էլ քննարկումներ ունենք։ Օրինակ՝ բենզալցակայան աշխատացնողը կարող է իր լիցքավորման սարքը տանել, ստուգաչափել ու հաջորդ օրը պարզվի, որ այդ սարքը թերլիցքավորում է կատարում։ Այսինքն` մարդը որևէ միջամտություն չի արել, բայց պետական մի կառույց իրեն տվել է դրական եզրակացություն մի սարքի համար, որը սխալ է։ Ընդ որում՝ այդ եզրակացությունը տվողը որևէ պատասխանատվություն չի կրում։ Այսինքն` այստեղ բազում խնդիրներ կան, եթե կան կոնկրետ փաստեր, որտեղ պարբերաբար խախտումներ են տեղի ունենում, ես կխնդրեմ, որ այդ տվյալները փոխանցեք Պետական եկամուտների կոմիտեին կամ տվեք մեզ, մենք կփոխանցենք։

Երրորդ խնդիրն էլ կա՝ ոչ թե թերլիցքավորման կամ ՀԴՄ չտրամադրելու հետ կապված, այլ վառելիքի որակի հետ կապված, որովհետև շատ դեպքերում մենք չգիտենք, թե մեքենայում ինչ է լիցքավորում, բենզի՞ն է լիցքավորում, թե՞ բենզինի անվան տակ ուրիշ բան։ Այդ խնդիրն էլ հիմա ակտիվ քննարկման փուլում է։ Շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Գեղամ Նազարյան։

 Գ.ՆԱԶԱՐՅԱՆ

-Ես ներողություն եմ խնդրում թեմայից շեղվելու համար, բայց Վահագն Ալեքսանյանը վերջերս հետաքրքիր սովորություն է ձեռք բերել՝ ինչ-որ բան է ասում, հետո դահլիճից դուրս է գալիս։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ձեր ամբողջ խմբակցությունն էլ։

 Գ.ՆԱԶԱՐՅԱՆ

-Դե, ոչ միայն մեր խմբակցությունը։ Երեկ, օրինակ՝ կրթության մասին կարևոր օրենք էր քննարկվում, դահլիճում միասին վերցրած 16 հոգի էր մասնակցում։ Այնպես որ, այդտեղ բոլորս էլ մտածելու խնդիր ունենք։ Ես, ուղղակի, չեմ սիրում, որ հարցերից շեղվում են և այլ թեմաներ, մանավանդ այնպիսի թեմաներ, ոնց որ փիլիսոփայական զրույց լինի։ Ուղղակի, ես ի՞նչ եմ խնդրում։ Երբ ինչ-որ մեկի մասին գնահատականներ և այլն տալիս ենք, մենք մեզ պետք է առաջինը նայենք. մենք ո՞վ ենք, մենք ի՞նչ ենք արել, մենք այդ իրավունքն ունե՞նք՝ ինչ-որ մեկին այդ տոնով քննադատելու կամ անգամ վիրավորելու։ Այդ հարցը, որը նոր հնչեց միութենական պետության հետ համագործակցության մասին, «Ֆակտոր թիվին» էր երեք և ավելի տարի առաջ հարցրել Ռոբերտ Քոչարյանին, և երկրորդ նախագահը պատասխանել էր։ Եվ նույն «Ֆակտոր թիվին» գրում է իր իսկ հարցի վերաբերյալ. «Ռոբերտ Քոչարյանը թեև ուղղակիորեն չնշեց, որ Հայաստանը պետք է Ռուսաստանի հետ միութենական պետություն ստեղծի, սակայն ակնարկեց, որ նման համագործակցությունն անհրաժեշտություն է:»։ Իսկ ո՞վ է հերքում, որ այս կամ այն կենտրոնների հետ համագործակցություններն անհրաժեշտ չեն։ Հայաստանի անկախությունը պետք է բոլորիս, և, կարծում եմ՝ բոլորիս գերագույն արժեքն է և քննարկման ենթակա չէ։ Բայց ճիշտ չէ փորձել ինչ-որ մեկին վարկաբեկել՝ նշելով, այս մարդը դեմ է Հայաստանի անկախությանը։ Նույնն է, թե ես հիմա կանգնեմ, ասեմ՝ «ՔՊ»-ը դեմ է Հայաստանի անկախությանը, որովհետև «ՔՊ»-ից ոմանք սերտ կամ ջերմ, անխոնջ ցանկություն ունեն, որ Հայաստանը լինի Եվրոպական միության անդամ։ Ի՞նչ է, ես գամ ասե՞մ՝ դուք Հայաստանի անկախությանը դե՞մ եք։ Մի արեք այդպիսի բաներ առանց այն էլ այս տուրբուլենտության իրավիճակում։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Մտքերի փոխանակությունն ավարտվեց։ Պարոն Առուշանյան, եզրափակիչ ելո՞ւյթ, պարոն Մանուկյան, ո՞չ։ Հարցի քննարկումն ավարտվեց։ Քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված՝ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքում լրացումներ և փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող` Պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահի տեղակալ Արթուր Մանուկյան։

  Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ազգային ժողովի հարգարժան փոխնախագահ, հարգելի պատգամավորներ, ձեր քննարկմանն է ներկայացվում «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքում լրացումներ և փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը, որի նպատակն է Հայաստանի Հանրապետության տարածքից ԵԱՏՄ անդամ պետություններ օդային տրանսպորտով Կառավարության սահմանած ցանկում ներառված զգայուն ապրանքատեսակների առանց համապատասխան թույլտվությունների արտահանման դեպքում պատասխանատվության նորմի սահմանումը։ Խնդիրը կայանում է նրանում, որ ցամաքային տեղափոխումների դեպքում արտահանելու դեպքում մենք այդտեղ ունենք տարանցիկ հայտարարագրման համակարգ։ Խոսքը վերաբերում է ԵԱՏՄ անդամ պետություններ արտահանումներին։ Երրորդ երկրներ արտահանման դեպքում բոլոր դեպքերում ունենք հայտարարագրման ընթացակարգ։ Քանի որ օդային տրանսպորտով տեղափոխման դեպքում չունենք հայտարարագրման ընթացակարգ, հետևաբար՝ չունենք այն պատասխանատվության միջոցները, որոնք կիրառելի են ցամաքային տրանսպորտով կամ երրորդ երկրներ տեղափոխելու դեպքում։ Այս առումով առաջարկվում է Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքում սահմանել պատասխանատվություն, որը հետևյալ չափերով է լինելու։ Հարկի 50 տոկոսի չափով, բայց ոչ ավելի 500 հազար դրամը և իրավախախտման կատարման պահին առկա ապրանքի առկայության դեպքում՝ նաև դրա բռնագրավմամբ։ Ներկայացվող նախագծով կվերացվի նմանատիպ ապրանքները, զգայուն ապրանքները Հայաստանի Հանրապետության տարածքից դեպի ԵԱՏՄ երկրներ առանց համապատասխան թույլտվությունների արտահանման հնարավորությունը կամ ընդհանրապես կանխարգելիչ ազդեցություն կունենա դրա նկատմամբ։ Քննարկվել է տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովում, ստացել է դրական եզրակացություն։ Այսքանը, շնորհակալություն։ Եթե հարցեր կլինեն, սիրով կփորձեմ պատասխանել։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարցերի համար հերթագրում։ Արման Եղոյան։

 Ա.ԵՂՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պարոն Մանուկյան, կխնդրեի մանրամասնել, թե ո՞ր ապրանքների մասին է խոսքը, դուք ասացիք՝ զգայուն ապրանքներ։ Մի քանի օրինակով կասեի՞ք, թե որոնք են դրանք։

 Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Եղոյան։ Խոսքը վերաբերում է հետևյալին։ 2023թ. Ազգային ժողովի կողմից ընդունվել է փոփոխություն «Երկակի նշանակության ապրանքների արտահանման, Հայաստանի Հանրապետության տարածքով դրանց տարանցիկ փոխադրման, ինչպես նաև երկակի նշանակության տեղեկատվության և մտավոր գործունեության արդյունքների փոխանցման նկատմամբ հսկողության մասին» ՀՀ օրենքում, որի համաձայն՝ 6-րդ հոդվածով սահմանվել է, որ Կառավարությունը կսահմանի ազգային անվտանգության տեսանկյունից այն զգայուն ապրանքների ցանկերը, որոնք վերափոխման արդյունքում կարող են դառնալ երկակի նշանակության կամ ռազմական նշանակության ապրանքներ։ Սահմանել է նաև, որ այն թույլատվական համակարգը, որը գործում է երկակի նշանակության ապրանքների համար, նմանապես գործելու է այս տեսակի ապրանքների համար։ Անցած տարվա մայիսին Կառավարության ընդունած N808 որոշմամբ սահմանվել է այդ ցանկը, որի մեջ մտնում են մշակող կենտրոններ մետաղի մշակման համար, թվային ծրագրային կառավարմամբ հորիզոնական մետաղակտրիչ խառատային հաստոցներ, բազային կայաններ, ստատիկ կերպափոխիչներ, ռադիոնավիգացիոն ապարատուրա, ռադիոտեղորոշման ապարատուրա և հեռակառավարման ռադիոապարատուրա։ Նմանատիպ ապրանքատեսակների մասին է խոսքը, որոնք պիտի ունենան թույլտվություն, որպեսզի արտահանվեն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք չունե՞ք։ Էդուարդ Աղաջանյան։

 Է.ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ

-Ցավոք, պարոն Թունյանը դահլիճում չէ, ես կուզեի նրան անդրադառնալ: Հարգելի գործընկերներ, պահի տակ տպավորություն է ստեղծվում, որ ամեն ինչ էս ոլորտում իդեալական է, և տենց ինչ-որ մտացածին խնդիրներից ենք մենք խոսում: Ես կրկնում եմ՝ կոնկրետ իմ փորձառությունից եմ խոսում: Ես չեմ հիշում որևէ դեպք վերջին 5 տարիների ընթացքում, որ որևէ բենզալցակայանում առանց իմ զգուշացնելու ինձ ՀԴՄ կտրոն տան, պարոն Մանուկյան: Սա խնդիր է, և ես առաջարկում եմ մեր գործընկերներին, մասնավորապես, Պետական եկամուտների կոմիտեի գործընկերներին կամ Ազգային ժողովի գործընկերներին մի հատ էքսպերիմենտ անել: Դուրս գալ առավոտը, չգիտեմ, 50 տարբեր բենզալցակայաններով պտտվել, մի հատ տենց վիճակագրություն կազմել: Իմ փորձառությունը 100 կամ, չգիտեմ, 95 տոկոսանոց է: Ես չեմ հիշում դեպք, որ ինձ տան: Մասնավորապես… Ընդ որում, Shell բենզալցակայանն էս ցանկից դուրս է: Այսինքն՝ սա կոնկրետ խնդիր է, և պարոն Թունյանը խոսեց կոնկրետ միջոցառումների մասին, որոնք տեղի են ունեցել: Փորձը ցույց է տալիս, որ դրանք, առնվազն, բավարար չեն: Շնորհակալություն:

 Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Աղաջանյան: Ես իմ խոսքի մեջ փորձ չարեցի՝ ասելու, որ էդտեղ խնդիր չկա: Իհարկե, ես ասացի, որ ոչ միայն այդտեղ խնդիր կա, բոլոր ոլորտներում էլ, նմանատիպ ոլորտներում էլ խնդիրներ կան, իհարկե, և Պետական եկամուտների կոմիտեն ուղղակի չի նայում էդ խնդիրներին: Նշեցի, որ ինքը գործողություններ իրականացնում է և իրականացնում է իր բոլոր գործիքակազմով, որն ունի էսօր լիազորությամբ իրեն վերապահված: Դա հսկիչ գնումների իրականացումն է և պատասխանատվության կիրառումը: Ընդ որում՝ պատասխանատվության միջոցներն արդեն բարձրացրել ենք: Եվ պիտի ասեմ, որ, իհարկե, միայն էդ միջոցները չէ, որ պիտի խնդիրները լուծեն դաշտում: Բնականաբար, խնդիրներ կան, և դրանց լուծմանը… Նախ՝ նշեմ, որ ձեր նշած դեպքը մեզ նորից ասեք, որովհետև մենք. Հաստատ. էդ բոլոր բենզալցակայանների նկատմամբ մեր հսկողական գործիքակազմը կիրառել ենք ու կիրառում ենք: Կնշեի ձեր դեպքը, գուցե դուք հետո ինձ առանձին ասեք, մենք դրան ուշադրություն կդարձնենք, հաստատ: Ու պիտի ասեմ, որ, իհարկե, սպառված չեն էն բոլոր միջոցներն ու կարգավորումները, որոնք պիտի անենք: Բնականաբար, մենք էդ ուղղությամբ աշխատում ենք: Պիտի ասեմ, որ ես չեմ նշել, որ մենք էդտեղ պրոբլեմ չունենք: Իհարկե, ունենք պրոբլեմ, բոլորս ունենք: Եվ որպես սպառող էլ պիտի մենք էդ ուղղությամբ հետամուտ լինենք, որպեսզի ՀԴՄ կտրոնները տրամադրվեն մշտապես:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք:

 Է.ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ

-Չունեմ արձագանք:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Սերգեյ Բագրատյան:

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Մանուկյան, դուք ասում եք՝ զգայուն ապրանքներ, որոնք հետագայում կարող է ռազմական նպատակներով կիրառվել, և էդ երկակիությունը պետք է, անպայման, տեղեկացվի տվյալ ապրանքների արտահանման ժամանակ։ Բայց, եկեք խոստովանենք, որ ինքը շատ բարդ որոշելու խնդիր է: Ինչի՞ համար: Ցանկացած ապրանք, որն առնչվում է էդ ոլորտին, օրինակ՝ երկաթ ես արտահանում, այ, էդ երկաթի արտահանումը կարող են օգտագործել ռազմարդյունաբերության մեջ, կարող են օգտագործել ռելսեր արտադրելու մեջ: Այսինքն՝ ես ուզում եմ ասել՝ խնդրում եմ որոշակիությունն ապահովեք. կոնկրետ ապրանքների ցանկ լինի, թե չէ, օրինակ՝ փայտի արտահանումը. կարող եք ասել՝ սրանից կարելի է զենքի արկղեր պատրաստել, որի մեջ բան դրվի: Այսինքն՝ չլինի, որ կարողանալ տնտեսավարողներին ամեն հարցով մեղադրել, որ երկակիություն կա, և գիտեք՝ դուք չեք տեղեկացրել, հետևաբար՝ խնդրում եմ ցանկը շատ հստակ գրել: Էդ դեպքում, իհարկե, ճիշտ կլինի էդ օրենքի կիրառումը, բնականաբար, մեզ կազատի լրացուցիչ խնդիրներից: Կա՞ այդպիսի ցանկ, խնդրում եմ ասեք և հստակ:

 Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Բագրատյան, նշեմ, որ նման 3 տիպի ցանկեր կան. առաջինը երկակի նշանակության ապրանքների ցանկերն են, երկրորդը՝ ռազմական նշանակության ապրանքների ցանկերը: Մեր խոսքը դրան չի վերաբերում: Ինչո՞ւ նշեցի զգայուն. որովհետև Կառավարությունը սահմանել է ցանկ՝ օրենքով ստացած լիազորող նորմերի կիրառումն ապահովելու նպատակով: Դա Կառավարության 2025 թվականի մայիսի 23-ի N808 որոշումն է, որի թույլատվական համակարգը գործում է էսօր: Գործում է նույն թույլատվական համակարգը, էնպես, ինչպես երկակի նշանակության ապրանքների դեպքում: Լիազոր մարմինն էկոնոմիկայի նախարարությունն է, և էստեղ ոչ թե քառանիշ, այլ նաև վեցանիշ կոդերով նշված են ապրանքատեսակները: Ես, ուղղակի, օրինակի համար, երբ մեր գործընկերը, որ խնդրեց, մի քանի անուններ նշեցի, կոդերը չնշեցի, կոդերով դրանք նշված են, և դրանք կոչվում են զգայուն ապրանքներ: Դրանք այն ապրանքներն են, որոնք որոշակի վերափոխման արդյունքում հնարավոր է, որ դառնան երկակի հսկվող ապրանքներ: Օրենքի իմաստով հսկվող ապրանքը երկակի նշանակության և ռազմական նշանակության ապրանքն է: Էդ առումով նշեմ, որ ցանկը հստակ կա սահմանված: Ուղղակի, ցանկի ապրանքներն օդային տրանսպորտի միջոցով արտահանելու դեպքում պատասխանատվության միջոց չունենք և հայտնաբերելու դեպքում ուղղակի ձեռնունայն ենք մնում էդտեղ: Էս պատասխանատվության միջոցը սահմանում ենք արտահանման փորձ կատարելու դեպքերի համար։ Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք:

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Մանուկյան: Երևի, վրիպակ էր, որ ասացիք՝ 2025 թվականին:

 Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-2023 թվականի մայիսին: Ներողություն:

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Կարծում եմ՝ 2023-ին հնարավոր էր: 2025-ին էլ կարելի է նման որոշում ընդունել:

 Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Չէ, 2023-ը մայիսի: Ներողություն, 2023 թվականի:

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Բայց իմ հարցը, պարոն Մանուկյան ջան, ավելի շատ ուղղված է կոնկրետ, իսկապես, ես նման խնդիր հիշում եմ դեռ տարիներ առաջ, երբ Հայաստանից Իրան էին արտահանվել որոշակի ապրանքներ, և միջազգային որոշակի կառույցներ պնդում էին, որ էդտեղ երկակի նշանակություն գոյություն ունի, և էդ հարցը շատ երկար քննարկվեց: Բարդ ապացուցելի է այդ իմաստով: Նկատի ունեմ, որ մենք էդտեղ հնարավորինս պարզեցնենք ցանկը, որպեսզի… Իսկապես, տնտեսավարողներից շատերը կարող են նույնիսկ տեղյակ չլինել, որ իրենց արտահանվող ապրանքն երկակիության իմաստ կարող է ունենալ: Այս իմաստով նախ՝ ծանուցել, պարզաբանել այն ընկերություններին, որոնք դրանով զբաղվում են, պետք է տեղեկացնել այդ մասին մարդկանց, որ ցուցակներից տեղյակ լինեն և զգույշ լինեն՝ նման արտահանման հետ կապված։ Շնորհակալ եմ:

 Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ հարցի համար, պարոն Բագրատյան: Ճիշտ է, իմ նշած ապրանքատեսակներին դա չի վերաբերում, սրանք զգայուն ապրանքներն են: Ձեր նշած երկակի ապրանքների առումով ավելացնեմ հետևյալը. Կառավարության որոշմամբ մենք ունենք սահմանված ցանկ, որտեղ քառանիշ կոդերով է սահմանված, և բնականաբար, կարող է խնդիրներ առաջացնել էդ առումով: Որպեսզի ամեն անգամ չգնան փորձաքննության և վճարումներ չկատարեն, Պետական եկամուտների կոմիտեն վերջին շրջանում հրապարակում է էն ապրանքների ցանկը, որոնք, իհարկե, կոդով ընկնում են երկակիի տակ, բայց իրենց տեխնիկական բնութագրերով և նկարագրությամբ իրենք երկակի չեն: Եվ հայտարարագրման ժամանակ արդեն պետք չէ, որ սուբյեկտն էլ գնա, փորձաքննության համար գումար ծախսի: Ինքն արդեն հղում է տալիս էդ ցանկին, որում մենք արդեն ունեն եզրակացություն, որ էս տեխնիկական նկարագրության ապրանքը երկակի չէ, և էդ առումով մենք հեշտացրել ենք նրանց կյանքը: Մեր սուբյեկտների կյանքը, ընդհանրապես, էդ առումով բավականին հեշտացել է: Դրանից բացի, եթե չեմ սխալվում, մշակվում է նաև օրենսդրական փոփոխություն երկակի նշանակության ապրանքների մասով, հենց ձեր ասած խնդիրը որոշակիորեն կարգավորելու առումով ինքը գալու է Ազգային ժողով: Էկոնոմիկայի նախարարության կողմից է մշակվել էդ փոփոխությունը։ Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։

Հարակից զեկույցի համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Կարեն Համբարձումյանին:

 Կ.ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, հարցը քննարկվել է տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովում, տրվել է դրական եզրակացություն, ուստի, կոչ եմ անում կողմ քվեարկել։ Շնորհակալություն: Այսքանը։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցերի համար հերթագրում: Հարցեր չկան: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար հերթագրում: Սոնա Ղազարյան:

 Ս.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Պարոն Նազարյան, մտածում էի՝ արձագանքե՞լ ձեզ, թե՞ չարձագանքել, բայց, քանի որ հարցը հնչել է դահլիճում, ինձ թվում է՝ նպատակահարմար է արձագանքել։ Դուք, վստահաբար, գիտակցում եք, որ փորձում եք երկու անհամեմատելի միավոր հավասարեցնել։ Ես չեմ պնդում և հիմա չեմ ասում, որ վերջնական քաղաքական կամ այլ որոշում կա, որ ցիտում եք, որ որոշ «ՔՊ»-ականներ, բայց, քանի որ հնչել է մի քանի անգամ մեր ժողովրդի ցանկությունների մասին՝ մաս դառնալու մի ընտանիքի, որտեղ մեծամասնությունը ժողովրդավար պետություններ են, ուզում եմ ասել, որ դուք համեմատում եք նույնիսկ անունների մակարդակով անհամեմատելի երկու բան՝ միութենական պետություն և Եվրոպական միություն: Արդյո՞ք դուք չեք նկատում պետությունների սուվերենության զիջման և պետությունների փոխհարաբերության տարբերությունն էս երկու միավորներում: Մի տեղ, որտեղ, այո, իսկապես Եվրոպական միությունը ենթադրում է, հիմա չեմ պատմի Եվրոպական միության սկիզբը, բայց, այո, այն ենթադրել է սուվերենության զիջում որոշ մակարդակում՝ կիրառվող դրամը, շուկան և այլն, բայց արդյո՞ք համեմատելի են այն միութենական պետությունը, որի մասին հարց է հնչել ձեր քաղաքական խմբակցության ղեկավարին, և Եվրոպական միությունը, որտեղ պետությունները հարաբերվում են ինքնիշխանության, սուվերենության, պետականության հարգանքի շուրջ: Ինձ թվում է, որ մաքսիմալ դիվանագիտական խոսելով մեր բոլոր հարևան պետությունների մասին՝ էս տարբերությունը, էս նյուանսը շատ ակնհայտ է էս երկու միություններում, և որոշ պատգամավորների կամ քաղաքական կուսակցությունների հասարակական կազմակերպությունների ցանկությունը՝ միանալ ժողովրդավարության հիմքով կազմված միությանը, որտեղ պետություններն իրար նկատմամբ հարգանքով են, և մեկ այլ միութենական պետությանը, որտեղ, չեմ վախենա ասել՝ փոխհարաբերությունները լրիվ այլ են և հարգանքն այլ արժեքների նկատմամբ է, ինձ թվում է՝ բացահայտ է, սրա մասին լրացուցիչ այլ մեկնաբանություն չկա էլ: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Մտքերի փոխանակությունն ավարտվեց: Պարոն Համբարձումյան, եզրափակիչ ելույթ չե՞ք ուզում ունենալ, պարոն Մանուկյան, ո՞չ: Հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված՝ ««Սննդամթերքի անվտանգության պետական վերահսկողության մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող՝ Պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահի տեղակալ Արթուր Մանուկյան:

 Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի հարգարժան փոխնախագահ, հարգելի պատգամավորներ, ձեր քննարկմանն եմ ներկայացնում ««Սննդամթերքի անվտանգության պետական վերահսկողության մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը:

Ի՞նչ նպատակ է հետապնդում նախագիծը, և ի՞նչ ենք ուզում կարգավորել: Օրենքով նախատեսված են սննդամթերքի և (կամ) կենդանական ծագման մթերքի զննման և ուղեկցող փաստաթղթերին համապատասխանության որոշման ու հաշվառման համար տնտեսավարող սուբյեկտների կողմից գանձվող վճարի չափեր. կես տոննայից մինչև մեկ տոննա քաշի համար՝ նվազագույն աշխատավարձի չափով, մեկ տոննան գերազանցող քաշի դեպքում՝ լրացուցիչ յուրաքանչյուր տոննայի համար 300 դրամի չափով, նաև սահմանված են դրան աշխատանքային ժամերից դուրս գանձելու դեպքում կրկնապատիկի չափով գանձելու դրույթներ: Խոսքն ինչի՞ն է վերաբերում: «Սննդամթերքի անվտանգության պետական վերահսկողության մասին» օրենքում կատարված փոփոխության համաձայն՝ արդեն Սննդամթերքի անվտանգության տեսչական մարմնի փոխարեն հարկային մարմինն է պետական սահմանին ուսումնասիրություն իրականացնում և ստուգում փաստաթղթերի համապատասխանությունը: Եվ, քանի որ մաքսային մարմինն ունի «Պետական տուրքի մասին» օրենքով իր գործողությունների համար գանձվելիք պետական տուրքեր, և ստացվում է, որ էդ նույն գործողության համար, ըստ էության, երկու անգամ վճար է վճարվում, մեկը՝ որպես պետական տուրք մաքսային մարմնի կողմից իրականացված գործառությունների համար, մյուսը՝ «Սննդամթերքի անվտանգության մասին» օրենքով սահմանված վճար, որը, ըստ էության, պիտի վճարվի, քանի որ օրենքով այն սահմանված է վճարման ենթակա։ Մենք առաջարկում ենք այս երկրորդ վճարատեսակը հանել, այսինքն՝ ուժը կորցրած ճանաչել էդ օրենքի 6-րդ հոդվածի 2-6-րդ մասերը, իսկ, քանի որ կան ավելի վճարված գումարներ, մարդիկ նախօրոք վճարում էին, որպեսզի սահմանահատման ժամանակ միանգամից էդ վճարներից հաշվանցում կատարվեր, սահմանել ենք դրանք հետ վերադարձնելու համար դիմելու ընթացակարգերը։ Սա է նախագծի իմաստը: Առաջարկում ենք, որ թեթևացվի բեռն այս առումով: Գտնում ենք, որ, պետք չէ, որ ըստ էության, նույն գործողության համար 2 վճարատեսակներ լինեն, և առաջարկում ենք երկրորդը ճանաչել ուժը կորցրած։ Նախագիծը քննարկվել է գլխադասային հանձնաժողովում, ստացել է դրական եզրակացություն։ Թերևս, այսքանը: Եթե հարցեր կլինեն, կպատասխանեմ:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարցերի համար հերթագրում: Թադևոս Ավետիսյան:

 Թ.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Պարոն Մանուկյան, զեկուցման ժամանակ 2 անգամ հատուկ նշեցիք նույն գործառույթը, բայց եթե մենք նայում ենք առկա կարգավորումները, դրանք նույն գործառույթը չեն: Մաքսային մարմինը բոլոր ապրանքների համար կատարում է մաքսային ձևակերպման աշխատանք, որի համար վճարվում է պետական տուրք: Հիմա, էս առանձնահատուկ բնույթի ապրանքը՝ սննդամթերք կամ կենդանական ծագման ապրանքներ, ըստ մեր օրենսդրության, անհրաժեշտություն կա՝ իրականացնելու զննություն, նաև փաստաթղթերի հետ դրանց համապատասխանության ստուգում: Եթե սրանք նույն գործառույթն են, ինչ որ մաքսային ձևակերպումը, ապա դա նշանակում է, որ, ընդհանուր առմամբ, էդ գործառույթը պետք է դուրս գա, ոչ թե դրա համար վճարը: Այսինքն՝ եթե տարբեր են, տրամաբանական է, որ բնույթով տարբեր են: Հետևաբար՝ ես ուզում եմ, որ էստեղ դուք ավելի մանրամասնեք, թե եթե նույն գործառույթն է, ապա ինչու է նույն վճարը հանվում: Եթե տարբեր գործառույթներ են, հետևաբար՝ դա նշանակում է, որ տարբեր աշխատանքների դիմաց…

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ավարտեք, պարոն Ավետիսյան:

 Թ.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-…Պետությունը պիտի նաև տարբեր վճարներ գանձի։

Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Ավետիսյան, հարցի համար: Եթե չեմ սխալվում, նշեցի՝ նմանատիպ գործառույթներ, դրանք հենց նրանք բառացիորեն նույն գործառույթները չեն, ըստ էության, ուղղակի, տեսեք, թե ոնց է. ժամանակին, երբ «Սննդամթերքի անվտանգության մասին» օրենքով սահմանված կարգով գործառույթը սահմանին իրականացրել է ՍԱՏՄ-ը, ինքն իր գործառույթների համար գանձել է վճար, իրականացրել է փաստաթղթային ստուգում սննդամթերքի և (կամ) կենդանական ծագման մթերքի զննման և ուղեկցող փաստաթղթերին համապատասխանության որոշման և հաշվառման համար։ Հիմա էդ գործառույթը սահմանին անցել է մաքսային մարմնին: Նույն հոդվածի, դա օրենքի 15-րդ հոդվածն է, 1-ին մասը խմբագրվել է և սահմանվել է, որ պետական սահմանի անցման կետերում մաքսային մարմինը զննում է ներմուծվող սննդամթերքը և կենդանական ծագման մթերքը, որոշում է ուղեկցող փաստաթղթերին համապատասխանությունը։ Հիմա էդ գործառույթը, ըստ էության, տեղավորվում է մաքսային մարմնի՝ օրենսդրությամբ իրեն վերապահված էն գործառույթի տակ, որն ինքն իրականացնում է որպես մաքսային մարմին «Պետական տուրքի մասին» օրենքով սահմանված գործառույթի շրջանակներում: Դրա համար ասում ենք, քանի որ, ըստ էության, նմանատիպ գործառույթի համար 2 տիպի վճար է սահմանված, առաջարկում ենք էն մի վճարը…

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Պարոն Մանուկյան, միտքն ավարտեք:

 Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-…Առաջարկում ենք էն մի վճարը հանել:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք:

Թ.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Համաձայն չեմ ձեզ հետ, որովհետև իրականում օրենսդրությունն այլ բան է ասում, և, ընդհանրապես, նաև միջազգային պրակտիկան, քան դուք եք բացատրում, բայց երկրորդ կարևոր հարցն էլ կա: Մաքսային մարմնի աշխատողները, ծառայողներն ունե՞ն էդ հմտությունները, որոնք ունեին ժամանակին Սննդամթերքի անվտանգության տեսչական մարմնի մասնագետները, որովհետև էստեղ առանձին հմտությունների մասին է խոսքը: Առանձին տեսչական մարմին է, և, բնականաբար, ամեն ինչ չէ, որ մաքսային ծառայողը կարող է անել և չի էլ անում: Այսինքն՝ էստեղ մասնագիտական կարողությունների խնդիր չի՞ առաջանում իրականում, որ էդ աշխատանքը կամ պետական վերահսկողությունը ողջ ծավալով և պատշաճ իրականացվի: Եթե դա էլ չկա, ուրեմն, ըստ էության, նաև էդպիսի առանձնացված վերահսկողության անհրաժեշտություն էլ չկա: Եվ մեկ էլ կարճ անդրադարձեք նաև, այսինքն՝ բա էս 2 տարի, որ փոխվել է, և էս նույն վճարն է, եթե էս 2 տարում ոչ մի բան չկար, տենց անհրաժեշտություն չկար, ինչո՞ւ եք սպասել, 2 տարի հետո եք բերում էս փոփոխությունը։

 Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցի համար, պարոն Ավետիսյան: Պիտի ասեմ հետևյալը. Սննդամթերքի անվտանգության տեսչական մարմինն իր գործողություններն իրականացնում է, էնպես չէ, որ ինքը չի իրականացնում: Մաքսային մարմինն իրականացնում է իրենց կողմից տրված եզրակացության համապատասխանությունն էդ ժամանակ արտահանվող ապրանքի հետ, ընդամենը, փաստաթղթային ստուգում է իրականացնում: Ուղղակի, էսպես ասած, սահմանին տնտեսավարողը շփվում է միայն մաքսային մարմնի հետ էդ առումով: Տեսչական մարմիններն ու թույլտվություն տվող մարմինները, իհարկե, մինչև սահմանին մաքսային մարմինների հետ շփվելն իրենց գործառույթներն իրականացնում են և տալիս են թույլտվություններ արտահանման համար մեկ պատուհանի միջոցով, ընդ որում՝ էլեկտրոնային եղանակով: Եվ այս առումով կարծում ենք, որ լրացուցիչ վճար գանձելն իմ նշած էն մյուս գործողության համար, որը սահմանված է «Սննդամթերքի անվտանգության մասին» օրենքով, նպատակահարմար չէ և դրա համար առաջարկում ենք դա հանել՝ թողնելով միայն «Պետական տուրքի մասին» օրենքով սահմանված՝ մաքսային մարմնի գործողությունների համար գանձվող պետական տուրքը, իսկ ժամկետի առումով պիտի ասեմ, որ մեր աշխատանքների ընթացքում նկատել ենք, որ դա, ըստ էության, խնդիր է ստեղծում, և մեր առաջարկությամբ հանդես ենք եկել դա հանելու ուղղությամբ: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը:

Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Դավիթ Առուշանյանին:

 Դ.ԱՌՈՒՇԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Այս նախագիծը ևս միտված է տնտեսավարողներին սահմանում ավելի քիչ թղթաբանությամբ զբաղվելուն և վճարվելիք տուրքերը նվազեցնելուն: Նախագիծը քննարկվել է տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովում, ստացել է դրական եզրակացություն։ Խնդրում եմ կողմ քվեարկել:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարցերի համար հերթագրում: Հարցեր չկան: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար հերթագրում:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, մինչ գրանցվում ենք մտքերի փոխանակության համար, պատգամավորներին, որոնք գտնվում են իրենց սենյակներում, շենքում, կխնդրեմ վերադառնալ դահլիճ, որովհետև քիչ անց մենք կունենանք քվեարկություն։ Խնդրում եմ հնարավորինս արագ վերադառնալ դահլիճ։ Թադևոս Ավետիսյան, համեցեք:

 Թ.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Պարոն Մանուկյան, ձեր ներկայացրած նախագիծը նաև հարց ու պատասխանի ռեժիմով քննարկումից հետո ինձ համար ավելի պարզ դարձավ, էսպես, պատկերավոր ասած, դուք փորձում եք ապացուցել, որ 5-ից մեծ և 3-ից փոքր թիվ կա, իսկ դա անհնար է, որովհետև էդպիսի թիվ չկա։ Հիմա ասեմ՝ ինչու: Նախ՝ «Սննդամթերքի անվտանգության պետական վերահսկողության մասին» օրենքով հստակ գործառույթ է հատուկ ապրանքի՝ սննդամթերքի և կենդանական ծագման մթերքների նկատմամբ պրոֆեսիոնալ վերահսկողության, որն իրականացվում է ՍԱՏՄ-ը՝ մասնագիտացված էդ տեսչությունը: Հիմա դուք ասում եք՝ էդ գործն էլի անում է: Եթե էդ գործն էլի անում է, ուրեմն, պետք է համապատասխան վճար վճարվի, դա տրամաբանական է: Այսինքն՝ էդ գործը նախկինում անում էր վճարովի, հիմա դուք ուզում եք ասել՝ անում է անվճար:

Երկրորդը. դուք ասում եք՝ էդ գործն անում է, բայց դրա փոխարեն վճարվում է մաքսային մարմնին: Դա էլ հնարավոր չէ, որովհետև իրականում մաքսային մարմինը 2022 թվականի հուլիսի 6-ի փոփոխությամբ էդ գործառույթը վերցրել է իր վրա։ Էդպես է որոշել օրենսդիրը և էդ գործառույթը փոխանցել է մաքսային մարմնին: Այսինքն՝ սա էլ է հստակ առնվազն օրենքի մակարդակում: Եթե օրենքը չեք պաշտպանում, օրենքում գրել են մի բան, այլ բան եք անում, էդ այլ հարց է, բայց օրենքով էդ գործառույթը փոխանցվել է մաքսային մարմնին: Եթե, ասենք՝ խնդիր կա, կարող եք բացել, նայել էդ փոփոխությունը: Հիմա, եթե փոխանցվել է մաքսային մարմնին, ինձ մոտ հարց է առաջանում. մաքսային մարմինն էդ կարողությունն ո՞ւնի, որ էդ գործն անի, թե տենց մատերի արանքով, ուղղակի, ընդամենը, թղթաբանությունն է ապահովում: Եթե ունի էդ կարողությունն ու էդ գործն անում է, հետևաբար՝ նշանակում է լրացուցիչ գործ է անում մաքսային մարմինը: Եվ արդար չէ, օրինակ՝ նույն մաքսատուրքն էն ապրանքների համար, որ էդ գործառույթը չի անում, և էն նույն մաքսատուրքն եք թողնում, որ լրացուցիչ գործառույթ է անում:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Ավետիսյան:

 Թ.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Պարզ բան եմ ասում: Եվ էս խնդիրները, եթե կան, և, ամենակարևորը, երկո՞ւ տարի էր պետք՝ հասկանալու, որ դուք կրկնակի վճար եք գանձում՝ համապատասխան ծառայություն չմատուցելով տնտեսավարողների՞ն: Այսինքն՝ երբ բերում էիք էդ փոփոխությունն ուղիղ 2 տարի առաջ, էս ամեն ինչն ի՞նչ էր, տենց բա՞րդ էր պարզ դառնալու համար...

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Ավետիսյան:

 Թ.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-…Եվ համապատասխան ձևով ամբողջական նախագիծ բերելու:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Եզրափակիչ ելույթների կարիք տեսնո՞ւմ եք: Համեցեք:

 Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ես կանդրադառնայի նախագծի հիմնավորման մեջ անգամ բերված էն դրույթներին, որոնք ասում են հետևյալը. 2022 թվականին օրենք է փոխվել, պարոն Ավետիսյան, օրենքի դրույթներն ուժի մեջ են մտել 2023-ին: Նախ՝ խոսքը վերաբերում է 2 կամ 3 տարվա կամ 1 տարվա առնչվող ձեր դիտարկմանը: Ընթացքում մենք զգացել ենք անհրաժեշտությունը, որ դա լրացուցիչ բեռ է, և էդ բեռից ազատվելու համար ներկայացրել ենք էս առաջարկությունը, և կարծում ենք, որ ինքը, իրոք, ավելորդ է։ Հիմա, ինչ վերաբերում է գործառույթների իրականացմանը, շատ ճիշտ եք ասում: «Սննդամթերքի անվտանգության պետական վերահսկողության մասին» օրենքում էդ գործառույթները՝ փաստաթղթային զննման գործառույթները, անցել են մաքսային մարմնին, որովհետև սահմանին պիտի լինեն միայն Ազգային անվտանգության ծառայությունը և մաքսային մարմինը։ Իսկ ես նշեցի, թե էդ գործ անելը նշանակում է, որ էն փաստաթուղթը, որ իրենք տվել էին՝ թույլատվական փաստաթուղթ արտահանման համար: Դա հո մաքսային մարմի՞նը չի տալիս: Ես ասացի, որ մեկ պատուհան համակարգի միջոցով լիազոր մարմինները, այդ թվում՝ նաև Սննդի անվտանգության տեսչությունը, տալիս է էն փաստաթուղթը, որի հիման վրա էդ ապրանքը պիտի արտահանվի կամ ներմուծվի։ Հիմա էդ գործառույթը, էսպես թե էնպես, անում էին, բայց սահմանին դրա փաստաթղթային զննման համար սահմանված էր վճար: Հիմա սահմանի փաստաթղթային զննումն իրականացնում է մաքսային մարմինը: Մենք ասում ենք՝ երբ մաքսային մարմինը զննում է, ինքը զննում է մաքսային ձևակերպում անելու համար. Միանշանակ, զննում է նաև էս գործառույթն իրականացնելու համար, որը սահմանված է «Սննդամթերքի անվտանգության պետական վերահսկողության մասին» օրենքով, և ասվում է՝ քանի որ պետական տուրք է սահմանված սրա համար, էն վճարը տեսել է, կարծում է, որ ավելորդ է: Մենք պետական տուրքի գանձման դրույթները թողնում ենք անփոփոխ: Իմիջիայլոց, փոխել ենք էդ դրույթները, և փետրվարի 1-ից դրանք կլինեն այլ դրույքաչափերով, և հանում ենք ՍԱՏՄ օրենքով սահմանված էն վճարի չափը։ Թերևս, այսքանը: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Այլ եզրափակիչ ելույթ ունե՞նք: Շնորհակալություն։ Հարցի քննարկումն ավարտվեց։

Հարգելի գործընկերներ, քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված՝ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը։ Է՞ս: Լավ, պարոն Ռուբինյան:

Քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված՝ ««Մաքսային կարգավորման մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող՝ Պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահի տեղակալ Արթուր Մանուկյան։ Համեցեք:

 Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, ձեր քննարկմանն է ներկայացվում ««Մաքսային կարգավորման մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը։

Ի՞նչ ենք առաջարկում կարգավորել նախագծով: Ներկայումս մաքսային կանոնների խախտման համար վարչական գործը քննելու և որոշում կայացնելու իրավունք ունեն միայն մաքսային մարմնի ստորաբաժանումների ղեկավարները, ինչպես նաև մաքսային մարմնի ղեկավարը։ Մենք առաջարկում ենք այստեղ պաշտոնատար անձանց շրջանակի ընդլայնում իրականացնել, և էն անձանց, որոնք անմիջականորեն հայտնաբերում են մաքսային կանոնների խախտումը, հնարավորություն տալ, որ վարչական վարույթ իրականացնելու արդյունքում նաև կայացնեն որոշում այս առումով էն դեպքում, եթե իրավախախտը չի առարկում, և գործի հանգամանքներն ամբողջությամբ պարզված են: Միաժամանակ առաջարկում ենք նաև, որ եթե իրավախախտը համաձայն չէ, բնականաբար, վարչական վարույթը կիրականացվի «Վարչական վարույթի մասին» օրենքով սահմանված կարգով իր բոլոր ընթացակարգերով: Միաժամանակ սահմանվում է, որ եթե վարչական գործը քննող մեկ մաքսային մարմինը, որտեղ հայտնաբերվել է մաքսային կանոնների խախտում, իսկ անձի բնակության վայրն ավելի հեռու է և ավելի մոտիկ է ըստ տեղակայման վայրի մաքսային մարմնի այլ ստորաբաժանման, ապա գործը կարող է տեղափոխվել մաքսային մարմնի այդ այլ ստորաբաժանում, որպեսզի էդտեղ իրականացվի վարույթը: Ընդ որում՝ նաև նախատեսել ենք էլեկտրոնային ծանուցման եղանակները՝ մաքսային գործի քննության ընթացքում հայտնաբերված խախտումների առումով լսված լինելու իրավունքն ապահովելու համար մաքսային կանոնների խախտում իրականացնող անձի համար: Միաժամանակ, քանի որ Քրեական դատավարության օրենսգրքի 180-րդ հոդվածով մաքսային մարմինը նախաքննություն իրականացնող մարմին չի հանդիսանում, «Մաքսային կարգավորման մասին» օրենքում պահպանվել են որոշակի դրույթներ էդ առումով: Դրանք ճանաչում ենք հանել, որովհետև այլևս նման գործառույթ մաքսային մարմինը չի իրականացնում։

Նախագծի ընդունման արդյունքում կհստակեցնենք մաքսային մարմինների անունից մաքսային կանոնների խախտման վերաբերյալ գործերը քննելու և որոշում կայացնելու իրավունք ունեցող պաշտոնատար անձանց շրջանակը, կհամակարգենք մաքսային կանոնների խախտման վերաբերյալ գործերով ծանուցումների հետ կապված հարաբերությունները։ Թերևս, այսքանը: Եթե հարցեր կլինեն, սիրով կպատասխանեմ:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցերի համար հերթագրում:

Հարակից զեկուցող՝ տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ… Հա, պարոն Բագրատյան, դե. շուտ սեղմեք, էլի, տենց ո՞նց կլինի, չեմ հասցնում տեսնել: Խնդրեմ, պարոն Բագրատյան:

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Պարոն Սիմոնյան ջան, շնորհակալություն տեխնիկական հնարքներն ինձ հուշելու համար, բայց ես ուզում եմ նախ… Ես, ճիշտն ասած, էս հարցը չէի տա, բայց հատուկ տվել եմ, որովհետև տեսնում եմ՝ դուք շտապում եք, որ շուտ քվեարկենք:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Ես չեմ շտապում:

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Հիմա ասեմ. ուրեմն, մենք եկել ենք էստեղ աշխատելու համար, ժողովուրդ ջան: Լիքը լուրջ հարցեր կան: Դուք ուզում եք ո՞ւր էթաք, կոխըցրած սենց շուտ-շուտ քվեարկեք, հարց մի մտեք, ձեն չհանեք, սուս… Չի կարելի, ժողովուրդ ջան: Մենք աշխատավարձ ենք ստանում և բարձր աշխատավարձ ենք ստանում: Եվ պետք է մեր հարցերով պարզաբանենք էս օրենքները: Հիմա, մենք օրենք ենք ընդունել, առավոտյսն հարցրեք, եթե մի քաղաքացի իմանա, թե Էս օրենքն ինչի մասին է, ականջներս կկտրեմ: Բա, ինչո՞ւ եք եկել: Եկեք պարզաբանեք, մարդիկ իմանան, թե ինչ ենք քննարկում, ինչու ենք հավաքվել: Եթե շտապում ենք, ժողովուրդ ջան, եկեք սենց պայմանավորվենք. նախագիծը բերենք, ոչ էլ զեկուցենք, քվեարկենք, գնանք: Պրոբլեմ կա, շատ պրոբլեմ ունենք մեր տնտեսության մեջ: Եկեք աշխատենք: Եթե շտապում եք, ով շտապում է, թող գնա, մենք մնանք, աշխատենք, ժողովուրդ ջան: Էս է իմ ասածը: Հարցս էլ ուղղում եմ ձեզ: Կոնկրետացրեք, պարոն Մանուկյան, հիմա մաքսախախտման համար ո՞ր մարմինն է հստակ պատասխանատվության ենթարկելու մաքսախախտին: Շնորհակալություն:

 Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ: Մաքսային կանոնների խախտման համար միանշանակ մաքսային մարմինն է ենթարկվելու պատասխանատվության, պարոն Բագրատյան, ուղղակի էստեղ առաջարկվում է վարչական վարույթի ընթացքում որոշում կայացնելու լիազորությունը վերապահել նաև այն պաշտոնատար անձին, որը հայտնաբերել է մաքսային կանոնների խախտումը: Սա է էս նախագծի ամբողջական իմաստը: Այսինքն՝ երբ սահմանին հայտնաբերվել է մաքսային կանոնների խախտում, էդ գործը մինչև գալիս է այլ ստորաբաժանում, մինչև գնում է ծանուցումների, լսումների ամբողջ էդ ընթացակարգով, անցնում են օրեր, ժամանակ: Էդ մարդու բեռը կանգնած է սահմանին, ինքն սպասում է, բայց ինքը համաձայն է, տեսել է, որ իր մոտ կա կանոնների խախտում, ինքը պատրաստակամ է՝ վճարելու էդ տուգանքը, և շարունակելու իր ճանապարհը: Ինքը տանում է, ժամանակավոր պահպանման վայր է կանգնեցնում իր ապրանքը: Մեքենան սպասում է մինչև բոլորն ընթացակարգերն կիրականացվեն, կգա Երևան կամ այլ մաքսային մարմին՝ լսումների իրականացման ու կասի՝ ես համաձայն եմ, տուգանեք: Ի վերջո, պրոբլեմ է ստեղծվելու: Դրա համար ասում ենք՝ եթե գործի քննության համար բոլոր փաստերը բավարար են, ու եթե իրավախախտը համաձայն է սահմանին…

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Ավարտեք:

 Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

- …Միանգամից էնտեղ իր որոշումը կայացնի: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Արձագանք: Պարոն Բագրատյան, բայց ձեզ ո՞վ էր բան ասել, որ դուք տենց վրդովվեցիք, ուզում եմ հասկանալ:

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Պարոն Սիմոնյան, սկզբից ասում էիք… (Խոսակցություն դահլիճում):

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Չէ, պետք չէ ինձ պատասխանել: Անջատեք բարձրախոսը:

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Ինչո՞ւ հարց չեք տալիս:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Անջատեք բարձրախոսը: Պետք չէ ինձ արձագանքել. դուք ձեր ժամանակ խոսեցիք: Որևիցե մեկը որևիցե մեկին չի շտապեցրել, էլ չեմ ասում, որ տախտակի վրա, ուղղակի, չի երևում, երբ ես նայում եմ, որ ձեզ ձայն տամ: Դուք մշտապես, երբ ուզեցել եք հարց տալ, տվել եք: Եվ խնդրում եմ չընդհանրացնել և որևիցե մեկին էստեղ չմեղադրել ինչ-որ տեղ շտապելու համար: Ես, հաստատ, տեղ չեմ շտապում: Շնորհակալություն: Չունի արձագանք: Զբաղեցրեք ձեր տեղը։

Հարակից զեկուցող՝ Տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ Բաբկեն Թունյան: Համեցեք:

 Բ.ԹՈՒՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պարոն Մանուկյանն արդեն ներկայացրեց նախագիծը: Քննարկել ենք տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովում: Կարգավորումների հետ հիմնականում համաձայն ենք, միայն մի դրույթ կա, որի հետ, էսպես ասած, հաշտ չենք եղել թե՛ իրավական առումով, թե՛ բովանդակային առումով: Հարցը վերաբերում է ծանուցումների համակարգին: Այսինքն՝ այսօր գործող կարգավորումների համաձայն՝ հարկային մարմինը պարտավոր է ծանուցել կոնկրետ խախտում կատարած ֆիզիկական անձին: Հիմա առաջարկվում է, որ խախտում կատարած աշխատակիցը համարվի պատշաճ ծանուցված, եթե էդ ծանուցումը կատարել է գործատուն, այսինքն՝ էդ պատասխանատվությունը դրվում է գործատուի վրա: Մենք դրա հետ մի քիչ համաձայն չենք էն առումով, որովհետև ծանուցելը պետության պարտավորությունն է, և հասկանալի է, թե ինչի համար է այս փոփոխությունն արվում. որպեսզի գործընթացներն ավելի արագ տեղի ունենան, բայց գտնում ենք, որ դա այդքան էլ արդար չէ: Այսինքն՝ էն գործը, որ պիտի պետությունն աներ, ստացվում է, որ պետությունը դնում է տնտեսավարողի վրա, ու տնտեսավարողին էլ պիտի պատասխանատվության ենթարկի իր գործը չկատարելու համար: Սա առաջինից երկրորդ ընթերցում կքննարկենք, առաջին ընթերցման համար մնացած կարգավորումների հետ համաձայն ենք: Էնպես որ, կոչ եմ անում կողմ քվեարկել։ Եվ, քանի որ ուզում եմ ժամանակը խնայել, որպեսզի առանձին ելույթ չունենամ, ես հիմա արդեն ոչ թե որպես հարակից զեկուցող, այլ որպես պատգամավոր՝ ուզում եմ անդրադառնալ նախորդ հարցի հետ կապված մի դրույթի, որովհետև դա շատ կարևոր է:

Պարոն Ավետիսյան, իրականում կարևոր փոփոխություն է տեղի ունեցել ու դրական փոփոխություն, որովհետև ժամանակին, երբ տնտեսավարողները սահմանը հատում էին, իրենց մոտենում էր մաքսային ծառայության աշխատողը, ՍԱՏՄ աշխատողը, ինչ պետական կառույց կար, գալիս էր տնտեսավարողին, սահմանի վրա ամեն մեկն իր ստից պեչատը դնում, գնում էր: Հիմա որոշվել է, որ մարդկանց կյանքը հեշտացվի, ու էդ վիզուալ մոնիտորինգի կամ հսկման գործառույթը տրվել է մաքսային ծառայությանը: Իհարկե, մաքսայինի աշխատողը չի իմանալու՝ էդտեղ մասնագիտական առումով խորքային խնդիր կա՞, թե՞ չկա, բայց զննումն իրականացնելու է, ու հետագա գործառույթներն արդեն կատարելու է ՍԱՏՄ-ը։ Մենք էս փոփոխությանը երկար ենք նախապատրաստվել, անգամ սահմանային անցակետեր ենք այցելել, որ տեսնենք, թե իրականում էդտեղ ինչ է կատարվում: Եթե սա շատ լավ սկսի աշխատել, իմ կարծիքով, սա դրական փոփոխություն է: Հիմա էն մարդիկ ի՞նչ վատ բան են արել: Եկել, ասում են՝ քանի որ էդ գործառույթը, որ պիտի ՍԱՏՄ-ն աներ, բայց, փաստացի, չի անում, էդ մասով էլ եկեք հօգուտ տնտեսավարողի փոփոխություն անենք: Հիմա դուք ասում եք՝ ինչո՞ւ էն ժամանակ չեք արել: Է, էդտեղ ինչո՞ւ գլխից էդպիսի բան չենք արել: Կարելի է հարցերին էդ տեսանկյունից նայել: Էնպես որ, կարծում եմ՝ շատ լավ փոփոխություն է, հակառակը, մենք պիտի գնալով հասնենք նրան, որ սահմանի վրա թե՛ տնտեսավարողին, թե՛ ֆիզիկական անձին հնարավորինս քիչ պետական մարմիններ մոտենան և անհանգստացնեն, իսկ էդ խնդիրը մենք, իրոք, ունենք, որովհետև մարդկանց բեռնախցիկները Հայաստանի սահմանին 3 անգամ բացում են: Ես հիմա, առաջիկայում մի հատ այց ունեմ: Անհամբեր սպասում եմ, թե իմ բեռնախցիկը քանի անգամ են բացելու, ըստ այդմ՝ էս հարցին մի հատ էլ կանդրադառնանք։ Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ընդմիջում, հարգելի գործընկերներ։