Տ.ԹՈՐՈՍՅԱՆ

-Բարեւ ձեզ, հարգելի գործընկերներ, սկսում ենք մեր աշխատանքը: Ստուգում: Դժգոհություններ չկան: Գրանցում: Գրանցվել է 92 պատգամավոր, քվորում ունենք, սկսում ենք մեր քվեարկությունները: Քվեարկության է դրվում 2005 թվականի մայիսի  16-ին Վարշավայում ստորագրված «Մարդկանց շահագործման թրաֆիքինգի դեմ պայքարի մասին» Եվրոպայի խորհրդի կոնվենցիան վավերացնելու մասին հարցը:   Քվեարկություն:

Կողմ`  80
Դեմ`  չկա
Ձեռնպահ` չկա

Որոշումն ընդունված է:

Քվեարկության է դրվում կառավարության ներկայացրած «Ֆիրմային անվանումների մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ`  76
Դեմ` 1
Ձեռնպահ` 1

Որոշումն ընդունված է:

Քվեարկության է դրվում կառավարության ներկայացրած «Գյուտերի, օգտակար մոդելների եւ արդյունաբերական նմուշների մասին» եւ «Պետական տուրքի մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ` 74
Դեմ` չկա
Ձեռնպահ` 4

Որոշումն ընդունված է:

Քվեարկության է դրվում ԱԺ պատգամավորներ Հովհաննես Մարգարյանի, Արտաշես Ավոյանի եւ Մհեր Շահգելդյանի ներկայացրած «ՀՀ քրեական օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ` 78
Դեմ`  չկա
Ձեռնպահ` 1

Որոշումն ընդունված է:

Քվեարկության է դրվում ԱԺ պատգամավորներ Արթուր Բաղդասարյանի, Հովհաննես Մարգարյանի, Գուրգեն Սարգսյանի եւ Արտաշես Ավոյանի ներկայացրած «Բռնադատվածների մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին եւ «ՀՀ հողային օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ` 76
Դեմ`  չկա
Ձեռնպահ` 1

Որոշումն ընդունված է:

Քվեարկության է դրվում կառավարության ներկայացրած «ՀՀ օրենսդիր, գործադիր եւ դատական իշխանության մարմինների ղեկավար աշխատողների պաշտոնային դրույքաչափերի մասին» օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ` 72
Դեմ`  1
Ձեռնպահ` 4

Որոշումն ընդունված է:

Քվեարկության է դրվում 1928 թվականի նոյեմբերի 22-ին Փարիզում ստորագրված «Միջազգային ցուցահանդեսների մասին» լրացված 48 թվականի մայիսի 10-ի, 66 թվականի նոյեմբերի 16-ի, 72 թվականի նոյեմբերի 30-ի արձանագրություններով եւ փոփոխված 82 թվականի հունիսի 24 եւ 88 թվականի մայիսի 31-ի արձանագրություններով կոնվենցիան վավերացնելու մասին հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ` 76
Դեմ` չկա
Ձեռնպահ` չկա

Որոշումն ընդունված է:

Քվեարկության է դրվում կառավարության ներկայացրած «Հատուկ պետական պաշտպանության ենթակա անձանց անվտանգության ապահովման մասին» օրենքում լրացում ւ փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ`  73
Դեմ`  3
Ձեռնպահ` 1

Որոշումն ընդունված է:

Երեկ քննարկված հարցերի քվեարկություններն ավարտվեցին, հարգելի գործընկերներ: Մենք այժմ անցնում ենք հաջորդ հարցերի քննարկմանը: Ինչպես հիշում եք, երեկ մենք կիսատ էինք թողել «Արդյունաբերական նշանակության թունավոր պայթուցիկ նյութերի եւ պայթեցման սարքավորումների շրջանառության մասին» եւ նույն փաթեթում գտնվող մի շարք այլ նախագծերի  քննարկումն առաջին ընթերցմամբ:

Դրանից հետո, մենք կքննարկենք «Տեսանկարահանող կամ լուսանկարահանող սարքերով հայտնաբերված ճանապարհային երթեւեկության կանոնների վերաբերյալ գործերով իրականացվող վարչական վարույթի առանձնահատկությունների մասին» եւ մի քանի նախագծերի փաթեթը առաջին ընթերցմամբ քննարկումը:

Ապա կանցնենք «Ռազմական ոստիկանության մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագծին:

Դրանից հետո` մնացած հարցերի քննակման հերթականության հետ կապված, լրացուցիչ կտեղեկացվի: Ուզում եմ ասել, որ չի բացառվում, որ այսօր մենք կարող ենք քննարկել նաեւ արդարադատության խորհրդի իրավաբան, գիտնական, անդամի ընտրության հարցը, կախված այն բանից, թե այս երեք հարցերի քննարկումը ինչպիսի՞ ընթացք կունենա:

Այսպիսով, շարունակում ենք «Արդյունաբերական նշանակության թունավոր պայթուցիկ նյութերի եւ պայթեցման սարքավորումների շրջանառության մասին» եւ երկու հարակից, երկու այլ օրենքների նախագծերի փաթեթի առաջին ընթերցումով քննարկումը: Հիմնական զեկուցողն է` ոստիկանության պետի առաջին տեղակալ Արարատ Մահտեսյանը, որի զեկուցման ժամանակ էլ մենք ընդհատեցինք քննարկումը: Համեցեք, պրն Մահտեսյան:

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-ԱԺ մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, իմ զեկույցը ընդհատվեց այն պահին, երբ ես ավարտեցի արդեն իսկ իմ կողմից ներկայացվող «Արդյունաբերական նշանակության թունավոր պայթուցիկ նյութերի եւ պայթեցման սարքավորումների շրջանառության մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի մասը եւ այժմ կուզենամ ձեր դատին ներկայացնել «Լիցենզավորման մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին»  օրենքի նախագծի հատվածը:

Այս նախագիծը` «Լիցենզավորման մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու հատվածը կապված է, «Արդյունաբերական նշանակության թունավոր պայթուցիկ նյութերի եւ պայթեցման սարքավորումների մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի ընդունմամբ: Նախագծով, հրագործական ապրանքների արտադրությունը, ներմուծումը, արտահանումը, առ եւ վաճառքն ու օգտագործումը նախատեսվել են որպես բարդ ընթացակարգով լիցենզավորվող գործունեության տեսակներ: Հաշվի առնելով հրագործական ապրանքների, դյուրավառ, պայթունավտանգ լինելը, ինչպես նաեւ հասարակության, մարդկանց եւ կյանքի առողջության համար դրանց վտանգավորությունը: «Արդյունաբերական նշանակության թունավոր պայթուցիկ նյութերի եւ պայթեցման սարքավորումների մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի ընդունման կապակցությամբ համապատասխան լրացումներ են կատարվել նաեւ «Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքում: Մասնավորապես սահմանվել են 80 հազարից մինչեւ 100 հազար դրամի չափով պետական տուրք` «Լիցենզավորման մասին» օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի նախագծով նախատեսված գործունեության տեսակներով զբաղվելու նպատակով լիցենզիա տրամադրելու համար:

Նախագիծը քննարկվել է ՀՀ ԱԺ պաշտպանության, ազգային անվտանգության եւ ներքին գործերի մշտական հանձնաժողովում: Հանձնաժողովի կողմից կատարվել են խմբագրական եւ բովանդակային բնույթի մի շարք առաջարկություններ: Առաջարկությունները մեր կողմից քննարկվել են: Դրանց հիմնական մասը ընդունելի են, եւ կարծում ենք, որ դրանց ընդունմամբ որակապես կբարելավվի նաեւ նախագիծը: Առաջարկում եմ օրենքի նախագծերի փաթեթը ընդունել առաջին ընթերցմամբ` ներկայացված խմբագրմամբ: Շնորհակալություն:

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հերթագրում` հարցերի համար: Հերթագրվել են 3 պատգամավորներ: Առաջին հարցը` պատգամավոր Սամվել Նիկոյան, խնդրեմ:

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Պրն Մահտեսյան, անշուշտ, կարծում եմ, որ այս (բառը չի լսվում):

Կարծում եմ, որ երեւի կարելի է ասել, որ ուշացել է այս օրենքի ընդունումը, որովհետեւ շատ կարեւոր ոլորտ է դա եւ, ըստ էության, մինչ այժմ օրենսդրորեն կարգավորված չի եղել: Լավ է, որ այդ չկարգավորումը չի բերել բացասական մեծ հետեւանքների, բայց որ պետք էր կարգավորել, դա միանշանակ է: Ես ուղղակի այստեղ ուզում եմ մի հարց տալ, դուք երեկ կարող է այդ մասին խոսել եք, ես ուղղակի չեմ լսել կամ չեմ հիշում, իսկ ինչպե՞ս է տարանցիկ փոխադրումների հարցում: Ենթադրենք Վրաստանից Հայաստանի տարածքով տեղափոխվում է Իրան կամ հակառակը, այդ տարանցիկ փոխադրումների հարցում ինչպիսի՞ ընթացակարգ է նախատեսում օրենքը:

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Շատ ուրախ եմ, որ համամիտ եք, որ անգամ արդեն ուշացումով ենք մենք այս օրենքի նախագիծը դրել քննարկման, եւ այսօր մենք իրականում ունենք բավականին լուրջ այդպիսի սարքավորումներ եւ հրակայուն նյութեր, որոնք պահպանվում են դեռեւս խորհրդային տարիներց ընդունված նորմատիվ իրավական ակտերով: Մենք անգամ օրենք չենք ունեցել խորհրդային տարիներին:

Դրանք` այդ նյութերը, տեղափոխում են զինված պահակախմբերով եւ ամեն մի պետություն, իր սահմանների շրջանակներում: Առայժմ սա այսպես է կատարվում: Ես իմ զեկույցում ասացի, որ դեռեւս ԱՊՀ անդամ երկրներում նման օրենք չկա, մենք առաջինն ենք, որ այս օրենքը ընդունում ենք: Երեւի անհրաժեշտություն կլինի, որ ԱՊՀ անդամ երկրների մեր նախարարների խորհրդում եւս այդ հարցը քննարկել եւ պահանջ դրվի, որ բոլոր ԱՊՀ անդամ երկրներում լինի այդ օրենքը: Շնորհակալություն:

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Պարզաբանման համար` Սամվել Նիկոյան:

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Պրն Մահտեսյան, իմ հարցը` տարանցիկ փոխադրումների խնդրի հարցում հետեւյալն էր` տեսեք, երկակի նշանակության ապրանքների համար կառավարությունում կա ստեղծված մի մարմին, որը որոշում է դրա երկակի լինելը եւ թույլատրում է արտահանման կամ նույնիսկ տարանցիկ փոխադրման համար` ՀՀ-ում: Ուզում եմ ասել, նման նյութերի տեղափոխման համար կա՞ նման որեւէ մարմին նախատեսված, որը թույլ տա` ՀՀ-ում   տարանցիկ փոխադրման մասին է, թե լուրաքանչյուրը կարող է մտնել Հայաստան, նման բեռներով, դա չֆիքսել, չհայտարարագրել: Խոսքը ուղղակի միայն զինված ուղեկցման մասին չէ: Ինչպե՞ս է դա կատարվում, նրանք դիմում են, վճարում են,  եւ պետությունը նրանց տրամադրում է զինված պահակախումբ, թե ինչպե՞ս է կատարվում: Կա՞ թույլատրող մարմին, որ պետք է դիմեն եւ նա թույլատրի:

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն” Այժմ կատարվում է այսպես` եթե որեւէ պետական մարմին ձեռք է բերում այդ նյութերը, ասենք` պայթունավտանգ նյութեր, ապա նրանք դիմում են գոնե այսօր ճանաչված մարմնին` ոստիկանությանը, եւ նրանց միջոցով այդ տեղափոխությունը կատարվում է` զինված կարգով: Ենթադրենք, ասենք արդյունաբերության եւ տնտեսական զարգացման նախարարությունը, որեւէ հանքերում պայթեցումներ կատարելու համար տեղափոխում է որոշակի քանակությամբ պայթունավտանգ նյութեր, ապա ոստիկանությունը նրանց օժանդակում է ժինված պահակախմբերով այդ տեղափոխությունը կատարելու համար: Ես այսպես կարող եմ ասել:

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը` պատգամավոր Լարիսա Ալավերդյան:

Լ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ես նախ եւ առաջ կցանկանայի իմանալ, դուք այսօր թունավոր եւ պայթուցիկ եք գրում, այնինչ գյուղատնտեսությունում էլ են օգտագործում թունավոր նյութեր: Դա ինչպե՞ս է, կամ չի տարանջատվելու, կամ եթե տարանջատվելու է` ինչպե՞ս:

Իմ 2-րդ հարցս շարունակությունն է պրն Նիկոյանի հարցի: Այս ձեռք բերելը, տարանցիկ եւ այլն, դա, ըստ էության, իր մեջ  էկոլոգիական վտանգ է պարունակում: Ի՞նչ է նախատեսում օրենքը: Այդ էկոլոգիական վտանգը, եթե հանկարծ դա իրականացվի, ապա ի՞նչ է տեղի ունենալու հանդեպ այդ տեղափոխողին կամ գնողին, կամ օգտագործողին:

3-րդ հարցս վերաբերում է, դուք այստեղ գրում եք, որ ոչնչացումը` հոդված 15 երրորդը: Գիտեք, միջազգային պրակտիկայում դա ամենացավոտ խնդիրներից մեկն է: Արդյո՞ք չի դառնում, այս օրենքով չնախատեսված կետերի շնորհիվ, որ Հայաստանը կարող է հետագայում դառնալ հենց թունավոր եւ պայթուցիկ նյութերի ոչնչացման վայր, որովհետեւ կրկնում եմ, դա բավականին սուր խնդիր է  գրեթե բոլոր պետություններում: Ընդհանուր առմամբ, որ գրված է, առ ու վաճառքը հսկվում է կամ պարտավոր է այդ սուբյեկտը, որը իրականացնում է` ապահովել, իսկ եթե չի ապահովվում, ընդհանրապես, կա՞ որեւէ առումով, ես օրենքի մեջ կարող է պատահի, լավ չեմ նայել` չտեսա, այն պատասխանատվությունը, որը կարող է տեղի ունենալ:

Վերջապես` պայթուցիկ նյութ եզրը: Ընդհանուր առմամբ պայթուցիկ նյութ է եւ բիբարը, եթե լավ պատրաստես, արդյո՞ք մենք տեսնում ենք այստեղ խնդիր, որ  հստակեցվի, թե դրանք ո՞րն են եւ ինչպիսին են: Շնորհակալություն:

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ես կաշխատեմ հերթով պատասխանել, տիկին Ալավերդյան, եթե ինչ-որ որոշակի հարցեր մոռանամ, ես այն դեպքում...

1-ինը ասեմ, որ թունավոր նյութերի  ցանկը, որը որ այս օրենքի գործողության ոլորտին է ամրագրվելու, դա սահմանելու է կառավարությունը: Դուք շատ ճիշտ նկատեցիք, որ այո, այսօր կենցաղում, ինչպես նաեւ գյուղատնտեսության եւ այլ ոլորտներում օգտագործվում են տարբեր թունավոր նյութեր, որոնք, եթե մենք այս օրենքի դաշտ մտցնենք, մենք անգամ մեր կենցաղում, փոքրիկ, ինչ-որ լվացքի փոշի օգտագործելու համար մենք պետք է ստանանք լիցենզիա: Ոչ, այդպես չէ: Կառավարությունը կսահմանի արտադրության նշանակության այդպիսի նյութերի ցանկը եւ համապատասխան քանակությունը, որի պարագայում, մենք նոր կունենանք, կմտնենք այս ոլորտ եւ պետք է լիցենզիա ստանալ, թույլատվություններ անել եւ այլն: Սա այս մասով:

Ինչ վերաբերում է ոչնչացմանը, այո, այստեղ շատ կարեւոր ոլորտ է ոչնչացումը, որովհետեւ ձեր մտահոգությունը տեղին է, ես կիսում եմ, որովհետեւ աշխարհում, այո, կա այդպիսի պրակտիկա, օգտագործում են ինչ-որ որոշակի երկրներ, որտեղ ոչնչացնում են իրենց թունավր նյութերը: Սա մեր այս նախագծով փակված է: Միմիայն թույլատվությունը, քանի որ բարդ ընթացակարգով, այսինքն` կառավարության կողմից է տրվում այդ լիցենզիան, այն մարմինները, որոնք կարող են ներկրել, արտահանել եւ առք ու վաճառքը կազմակերպել, իսկ եթե այդ լիցենզիան չունեն, միմիայն կառավարությունը կարող է որոշումկայացնել, այնպես որ, սա` այդպիսի որոշումը, միմիայն պետական մաշտաբով կարող է լինել, իսկ ինձ թվում է, որ կառավարությունը նման քայլի չի գնա:

Ինչ վերաբերում է պատասխանատվությանը, ասեմ, որ պատասխանատվությունը այս օրենքի լուծման խնդիրը չէ: Պատասխանատվությունը որոշվում է այլ օրենսդրական ակտերով, մեր Քրեական օրենսդրությամբ եւ այլն: Շնորհակալություն:

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը` պատգամավոր Հովահաննես Մարգարյան:

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ըստ էության, քննարկվող նախագիծը, ես ել եմ կողմ` իմ գործընկերների հետ, որ կարելի էր ավելի շուտ ընդունել, նամանավանդ, որ մենք բազմաթիվ դեպքեր ենք ունեցել, ես չգիտեմ, արդյունաբերական նշանակյության, այդ պայթուցիկ նյութերի մեջ մտնում է երեխաներին վաճառվող, որ բերում եւ վաճառում ենք, մենք նոր տարուց նոր տարի ականատեսն ենք լինելու, նույնիսկ շատ դեպքերում տեսել ենք, որ նույնիսկ վախից երեխան հիվանդություն է ձեռք բերել, որոնք բավականին մեծ աղմուկ են հանում եւ այլն: Այս առումով, պրն Մահտեսյան, կա՞ ինչ-որ չափորոշիչ, ինչ-որ սահման, որ այդ  երեխաների համար օգտագործվող պայթուցիկ նյութերը ինչ-որ, ես չգիտեմ էլի, տեխնոլոգիային չեմ տիրապետում, բայց իրենց ձայնի աստիճանով եւ այլն, որ սահմանափակում լինի, որ դրանից բարձր իրավունք չկա եւ խիստ նորմեր կիրառենք:

Հաջորդ հարցս վերաբերում է թունավոր կամ պայթուցիկ նյութերի ձեռք բերելու թույլտվությանը, որը տրվում է 6 ամիս, սակայն 5 տարի տրվում է տվյալ սուբյեկտին, ով ձեռք է բերել, թույլատրվում է 5 տարի ժամանակով այդ պայթուցիկ նյութերը պահելու, այսինքն` 6 ամիս նա իրավունք ունի զբաղվել, ներկրելով եւ այլն, բայց պահելու` 5 տարի: Մի քիչ շատ չէ՞ այս տարբերությունը: սա վերաբերում է էլի այդ կարիքների համար:

Վերջին հարցս կապված, այստեղ նշվում է` առանց լիցենզիայի, հստակ դասակարգված է եւ նաեւ գրված «զ» կետում` «Այն կազմակերպությունները, որոնք իրենց կանոնադրական խնդիրներին կամ լիազորություններին համապատասխան իրականացնում են գիտահետազոտական աշխատանքներ, թունավոր կամ պայթուցիկ նյութերի օգտագործմամբ»: Հիմա ճիշտ չի լինի կանոնակարգել, թե կոնկրետ ո՞ր կազմակերպությունների մասին է խոսքը, այլապես կլինեն տարբեր կազմակերպություններ, ովքեր կարող է նաեւ զբաղվեն ինքնագործունեությամբ, կատարեն տարբեր փորձեր եւ իրավունք ստանան, այսինքն` թույլտվություն ստանան` լիցենզիա, ներկրելու եւ զբաղվելու: Այսինքն` այդ կազմակերպությունները ավելի ճիշտ չի լինի հստակեցնել: Շնորհակալություն:

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ձեզ պետք է միանգամից ասեմ, որ ձեր այն մտահոգությունը, որ նոր տարվա հետ կապված ներմուծվում են տարբեր պայթունավտանգ սարքավորումներ` երեխայի խաղալիքների տեսքով, եւ որոնց վտանգավորությունը մենք ինքներս շատ անգամ ականատես ենք եղել եւ նույնիսկ մարմնական վնասվածքներով երեխաներ կամ այլ քաղաքացիներ տեղափոխվել են հիվանդանոց: Ես ասեմ, որ օրենքի նապագիծը առաջին հերթին պայմանավորված էր հենց այս հարցի լուծմամբ, եւ մենք երբ սկսեցինք օրենքի այս նախագիծը մշակել, դուրս եկանք եւ տեսանք, որ այս ոլորտը ընդհանրապես կարգավորված չէ եւ պետք է առավել մեծ վերցնել: Այո, ձեր մտահոգությունը կիսում եմ, եւ այստեղ մենք ունենք ոչ միրայն ձայնի, այլ նաեւ վտանգավորության աստիճանի: Այո, մենք ունենք դեպքեր, երբ քաղաքացիները վնասվել են, որովհետեւ նրանց պայթունավտանգությունը ավելի մեծ է եղել, քան թույլատրվում է: Դրա համար օրենքը կարգավորելու է այդ ոլորտը: Միմիայն ներկրվելու են այն ապրանքները, որոնք թույլատրության սերտիֆիկացված չափորոշիչներով ընկնում են միայն այդ ոլորտի աշխատանքներ կատարելու համար: Սա հենց այս կարգավորման ուղին է:

2-րդը, որ ձեր մտահոգությունը ներկայացրեցիք կետի մասին, որտեղ...

Ներողություն, ո՞ր կետն էր:

Այո, ուրեմն հենց այս կետի հետ կապված, ես ասեմ, որ մենք նաեւ հանձնաժողովային քննարկման ժամանակ, հանձնաժողովում այդ առաջարկությունը եղել է, մենք գտնում ենք, որ այս կետը ավելորդ է: Մենք պետք է այս կետը հանենք եւ թողնենք միայն հաստատագրված այն պետական մարմինները, որոնք իրավունք ունեն ներկրելու, իսկ մնացածները պետք է ընկնեն միմիայն բարդ ընթացակարգով լիցենզիա ստանալու տակ: Այնպես որ ձեր մտահոգությունը այստեղ փարատվելու է: 1-ից 2-րդ ընթերցման ժամանակ մենք այս կետը կհանենք:

Մեկ հարց էլ կար, ես ճիշտն ասած հիմա չեմ հիշում: Հա, ժամկետները: Հիմնական ժամկետների խնդիրը, որ մենք ունենք, այն հաշվառումներն են, որոնք իրականացվում են 6 ամիսը մեկ անգամ: Դրանք 13-րդ հոդվածում, ինչպես նաեւ 14-րդ հոդվածում` «Թունավոր կամ  պայթուցիկ նյութեր պահելու թույլատվություն ունեցող իրավաբանական անձինք պարտավոր են 6 ամիսը մեկ անցկացնել պահվող թունավոր  կամ պայթուցիկ նյութերի հաշվառում»: Սա այն հաշվառման մասն է, որը մենք` իրավաբանաբակն անձինք պետք է պարբերաբար ներկայացնեն լիազոր մարմնին, թե ինչպես է իրենց մոտ կատարվում այդ պահպանությունը: Իսկ թույլատվությունները նրանք ստանում են` իրականացման, 5 տարով եւ դա, ինձ թվում է, որ նորմալ ժամկետ է այդ գործունեության տեսակը իրականացնելու: Եթե այստեղ մտահոգությունը ինչ-որ այլ բանում է, ես ինչ-որ...

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Պարզաբանման համար` Հովհաննես Մարգարյան:

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Նախ շնորհակալություն, պրն Մահտեսյան` մանրամասն անդրադառնալու եւ հարցի պատասխանը վերլուծելու համար, ուղղակի ժամկետների հետ որ ես ասացի, մտահոգություն ունեմ, տեսեք, ոնց որ հիմա հեռախոսային քարտեր են ձեռքբերվում անձնագրով: Կոնկրետ ձեռքբերման ընթացքում էլ ինչ-որ մի մոդել, մի ներմուծում լինի օրենքում, որ ձեռքբերողը պատասխանատվություն կրի օգտագործողի համար: Ես իմ երեխայի համար ձեռք եմ բերում, պատասխանատվություն կրեմ: Որովհետեւ շատ հաճախ շքամուտքերում գցում են, մի պրոցես է գնում: Մի օրինակ բերեմ: Տարիներ առաջ մարդ մահացավ, այսինքն` թոռնիկը պատահական պապիկին ասում է. «Աչքերդ փակի, բերանդ բաց» եւ այդ պայթուցիկը դնում է պապիկի բերանը եւ պայթում է: Պապիկը մահացավ: 2 տարի առաջ, իրոք, այսպիսի դեպք տեղի ուեցավ: Չէ, իրականություն է եւ այսօր իրականությունից հեռու չենք կարող փախչել: Դա անեկդոտ չէ, իրական դեպք է եւ այս առումով ինչ-որ ավելի խիստ մոտեցում ցուցաբերենք: Շնորհակալություն:

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Ես համամիտ լինելով ձեր հետ, բայց կան բնականաբար իրավական նորմերին այնպիսի զուգակցություն, անհրաժեշտություն, որը պետք է նաեւ տեսնել քաղաքացիների իրավունքները` նրանց պարտականությունների մասով: Եթե 1-ից 2-րդ ընթերցման ժամանակ կունենանք ձեր գրավոր առաջարկությունը, անպայման կքննարկենք պրն Մարգարյան:

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Մահտեսյան: Հարակից զեկույցի համար ամբիոնի մոտ է հրավիրվում պաշտպանության, ազգային անվտանգության եւ ներքին գործերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Արթուր Աղաբեկյանը: Խնդրեմ, պրն Աղաբեկյան:

Ա.ԱՂԱԲԵԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի նախագահող, հարգելի պատգամավորներ, ես ուզում էի իմ ելույթի ժամանակ իմ դեմքի արտահայտությունը այնպես ցույց տալ բոլորիդ, որ հասկանայիք, թե ինչքան մտահոգություն է առկա եւ ինչպիսի քննարկումներ պետք է անցնի, որ օրենքը գա այն տեսքի, որ տեսքի կուզենանք ունենալ մենք, բայց վերջին այս հարցերը, պատասխանները, մինչ այդ քննարկվողները, միգուցե բիոգազը նույնպես դիտվի որպես, եւ բիոգազ ծնող բոլոր նյութերը, ինձ հուշում են, որ պետք է մի քիչ մեղմ մոտեցում ցուցաբերեմ իմ ելույթում:

Հարգելի պատգամավորներ, ներկայացվող օրենսդրական նախաձեռնությունը եւ նրանից բխող փաթեթը քննարկում է անցել մեր հանձնաժողովում եւ ստացել է դրական եզրակացություն: Օրենքը դեռ ամիս առաջ է եղել ԱԺ-ում: Այն անցել է 2 քննարկում` մեր հանձնաժողովում եւ' մեծ օրակարգում ընդգրկելու ժամանակ, եւ' մեծ օրակարգից մինչեւ   1-րն ընթերցում ընկած ժամանակահատվածը: Պետք է ասեմ, որ մեր մասնագետների աշխատանքը այդ շրջանում էֆեկտիվ չի եղել, բայց երբ արդեն քննարկում էինք 1-ին ընթերցումից 2-րդ ընթերցում ընկնելու այս ժամանակացույցում, մեկ անգամ եւս հասկացանք, որ օրենքը լուրջ վերամշակման անհրաժեշտություն ունի:

Որոշ առաջարկներ, հանձնաժողովի կողմից քննարկված առաջարկներ, տեղում արժանացել են պատասխանի եւ փոխադարձ համաձայնության դաշտում է դա իրականացել: Կան նաեւ առաջարկներ, որոնք պետք է հետագայում քննարկվեն մասնագետների կողմից եւ մինչեւ 2-րդ ընթերցում, պետք է լուրջ աշխատանք կատարեն եւ' մասնագետները, եւ' առաջարկում եմ նաեւ պատգամավորները ակտիվ լինեն, որովհետեւ օրենքը ուշացած է այն իմաստով, որ ապրում ենք մի տարածաշրջանում, որը մեզ հուշում է, որ մենք շատ զգոն լինենք առկա մարտահրավերները, որոնք առկա են այս մեծ տարածաշրջանում: Մյուս կողմից, օրենքի ընդունման հետ կապված, կարելի է համարել, որ նաեւ շտապողականություն է առկա, որովհետեւ մեր հազարավոր գործարարներ շատ դժվարությամբ են կարողանալու այսպիսի անցում կատարել իրենց գործունեության ընթացքում, որ կարողանան ժամանակին լիցենզիաներ ձեռք բերեն նյութի ձեռք բերման, օգտագործման հետ կապված:

Որանք են այն մտահոգությունները, որոնք քննարկվել եւ հնչեցվել են մեր հանձնաժողովում: Ես ուզում եմ դրանք ձեզ այստեղ ներկայացնել: Երբ մենք կարդում ենք սահմանումները, թե որոնք են կոչվում թունավոր նյութեր, ես ուզում եմ դա ընթերցեմ ձեզ համար: Ձեւակերպումը հետեւյալն է` «Բնական, կենդանական եւ հանքային ծագում ունեցող կամ քիմիական սինթեզից առաջացած նյութեր, որոնք ազդելով կենդանի օրգանիզմի վրա առաջացնում են սուր կամ խրոնիկական թունավոր, կամ կարող են դառնալ մահվան պատճառ»: Պետք է հասկանանք, որ կենցաղում ամենաշատ օգտագործվող, անգամ մեր ընտանիքներ մուտք գործած, ժավելից սկսած, դուրս եկած խանութներում վաճառվող շատ ու շատ ներկեր, չգիտեմ ի՞նչ սահմանումներ կարելի է տալ, բոլորին կարելի է դիտել որպես թունավոր նյութ: Եվ երբ մենք կարդում ենք 4-րդ հոդվածը, տեսնում ենք, որ հեղինակները փորձ են արել ինչ-որ կանոնակարգել, թե ինչպե՞ս դիտեն, որը համարեն թունավոր նյութ, որը` չէ: ՀՀ-ում շրջանառության համար թույլատրվող թունավոր եւ պայթուցիկ նյութերի ցանկը հաստատում է ՀՀ կառավարությունը: Օրենքը չի  ասում թե կառավարությունը ո՞ր չափորոշիչներից ելնելով է սահմանում, թե որոնք են թունավոր նյութերը: Արդյո՞ք միայն արդյունաբերությունում օգտագործվող, եւ նաեւ պետք է ասել, որ կան նյութեր, որոնք եւ' օգտագործվում են էֆեկտիվ արդյունաբերությունում, եւ' կենցաղում ամեն օր կարելի է տեսնել այդպիսի թունավոր նյութեր: Կարծում եմ, որ սա շատ կարեւոր հարց է, որ պետք է հեղինակները իրենց ուշադրությանը արժանացնեն, ինչպես նաեւ կարծում եմ, որ մեր պատգամավորները պետք է ակտիվ լինեն, որ գտնենք լավագույն լուծումը, որ խառնաշփոթ իրավիճակ չառաջացնենք, որպեսզի լիազոր մարմին, գործարար, միջին բիզնեսում, մեծ բիզնեսում ընդգրկված մարդիկ, կենցաղում վաճառվող ապրանքների հետ կապված հարաբերություններում չհայտնվեն շատ ծանր վիճակում:

Հաջորդ մտահոգությունը, որ ուզում եմ ձեզ ներկայացնել, հարցի կարգով այստեղ հնչեցվեց: Կարծեմ տիկին Լարիսա Ալավերդյանն էր հնչեցրել: Դա ոչնչացման հետ կապված հարցն է: Դուք գիտեք, որ այսօր Հայաստանում կան այդ առումով արդեն իսկ խնդիրներ, կապված ժամկետ անց դեղերի ոչնչացման կարգի սահմանման հետ կապված, որովհետեւ ոչնչացման  կարգերը, դրանք սովորական կառավարության որոշումներ չեն: Դա մեկ նախադասությամբ արտահայտություններ չեն, որ կարելի է ինչ-որ կազմակերպության թույլ տալ, կամ թույլ չտալ ոչնչացնելու, այլ դա բավականին մեծ տեխնոլոգիա իր մեջ ներառող արտադրություն կամ գործունեություն է:

Այս առումով, օրենքը համարում ենք թերի եւ ոչնչացման հետ կապված, 15 հոդվածում պետք է այնպիսի սահմանումներ մտցնել, որ կառավարությունը շահագրգռված լինի համապատասխան գործունեություն իրականացնելով, համագործակցելով գիտահետազոտական հիմնարկներին, ինչպես նաեւ, եթե Հայաստանում ունակ չեն դա անելու, արտասահմանյան այլ գիտահետազոտական կազմակերպությունների կամ կազմակերպությունների հետ, որպեսզի այն ցանկը, որը կառավարությունը կսահմանի որպես թունավոր կամ պայթուցիկ նյութեր, միաժամանակ կառավարությունը այդ նյութերի ցանկով պետք է հստակ սահմանի դրանց ոչնչացման կարգերը կամ պարզ ասած` տեխնոլոգիաները, այլապես այդ գործարարը, որը ձեռք կբերի այդ թունավոր նյութը, ամիսներ կամ տարիներ հետո կհայտնվի շատ ծանր վիճակում, չի իմանա, թե ինչպե՞ս այն պահի կամ ոչնչացնի, որովհետեւ դրանք մեծ գումարներ են` ոչնչացումը: Լինում են դեպքեր, երբ ոչնչացման տեխնոլոգիան ավելի թանկ տեխնոլոգիա է, քան տվյալ նյութի օգտագործման տեխնոլոգիան: Կարծում եմ, որ նաեւ այստեղ պետք է հաշվի առնվեն այլ լիազոր մարմինների դերակատարությունը բնապահպանության հետ կապված, արդյունաբերության հետ կապված, երկրորդական նյութերի ստացման հետ կապված հարցերը: Այստեղ պետք է հեղինակները լուրջ ուշադրություն դարձնեն:

Ուզում եմ խոսել հոդված 6-ից: Հոդված 6-ում ասվում է, որ «զ» ենթակետի մասին է: Ուզում եմ, որ սրան մեծ ուշադրություն չդարձնեմ, որովհետեւ հեղինակը այստեղ շեշտեց, որ իսկապես, ՀՀ-ում գրանցված ցանկացած կազմակերպություն, իր կանոնադրությունում փոփոխություններ իրականացնելով, նա կարող է մեկ օր զբաղվի գիտահետազոտական աշխատանքով, հաջորդ օրը դադարացնի այդ գործունեությունը: Դրա համար, մեր առաջարկը անմիջապես ընդունվել է եւ հետագայում այս կետը այլեւս առկա չի լինելու օրենքում, եւ համարում ենք, որ նրանք պետք է նորից, նման նյութերը ձեռք բերեն «Լիցենզավորման օրենքով», բաց ընթացակարգով:

Հաջորդ հոդվածը, որը ուզում եմ ձեր ուշադրությանը հրավիրել, դա փոխադրման կարգերի հետ կապված հարաբերություններն են: Ես այստեղ չգտա, թե որ հոդվածն է, բայց խոսքը վերաբերում է զինված, եթե չեմ սխալվում, այդպիսի ձեւակերպում ունի, զինված ստորաբաժանումով դրանց տեղափոխման հարցն է: Պատկերացրեք, ոսկերչությամբ զբաղվոր գործարարը, որը անհատ ձեռներեց է, կամ փոքր բիզնեսում է զբաղվում, նրան ամիսը անհրաժեշտ է ընդամենը 0.5 լիտր կամ 300, 200 գրամ արքայաջուր կամ աղաթթու, կամ ակումուլյատոր վերանորոգող բիզնեսմենը` անհատ ձեռներեցը, եթե ցանկություն ունր ձեռք բերել ծծմբական թթու, աղաթթու կամ այլ քիմիական նյութեր, դրանք ձեռք բերելու համար, եթե նա փորձ անի պահակախմբով այդ նյութը տեղափոխի, ապա վստահ եղեք, որ նյութի գնից ավելի շատ գումար նա պետք է ծախսի, եթե դա իրականացնի պայմանագրային հիմունքներով, որ այդ նյութը տեղափոխի: Այստեղ եւս լուրջ անելիք ունեն հեղինակները, որ օրենքը...

Նորից կրկնում եմ, որ օրենքը  առնչվելու է շատ-շատ գործարարների հետ: Մենք բազմիցս բարձրաձայնել ենք, որ Հայաստանում մեծ տեղ են տալու ոսկերչությանը, իսկ ոսկերչությամբ զբաղվող ցանկացած կազմակերպություն, կլինի դա անհատ ձեռներեց, որ տանն է ոսկերչությամբ զբաղվում կամ միջին բիզնեսով զբաղվող մարդ, որը ունի 10, 15 աշխատող, մինչեւ ամենամեծ հիմնարկությունը, նրանք անմիջապես գործ են ունենալու այս օրենքի հետ: Շատ ու շատ արհեստավորներ գործ են ունենալու այս օրենքի հետ: Եթե օրենքը ավելի խիստ մոտեցում ցուցաբերի, իսկ դուք գիտեք, որ աշխարհը գնում է դեպի այդ առումով խստացման, կարծում եմ, որ շատերդ եք եղել տարբեր երկրներում եւ գիտեք, որ անգամ ամենափոքր քանակով հեղուկը, որը թույլատրվում է ինքնաթիռով տեղափոխվելուց հետը ունենալ, դա մի քանի միլիգրամն է, որովհետեւ դրանից ավել քանակությամբ հեղուկներից, շատ ու շատ հեղուկներից կարելի է սարքել պայթուցիկ նյութ եւ հետեւանքները գիտեք թե ինչ է:

Այդ առումով, իսկապես, ինչքան օրենքը գնա խստացման, մեր շատ ու շատ գործարարներ, անհատ ձեռներեցներ, գյուղատնտեսության բնագավառում աշխատող շատ մարդիկ, քիմիական նյութեր ներկրողներ, վաճառողներ, օգտագործողներ հայտնվելու են այս օրենքի դաշտում: Կարծում եմ, որ այստեղ մեծ դերակատարություն ունի Արդյունաբերության նախարարությունը, մեծ դերակատարություն ունի Գյուղատնտեսության նախարարությունը: Նրանք ակտիվ պետք է աշխատեն լիազոր մարմնի հետ, որ վերջնական ունենանք կատարյալ օրենք, որը, նորից կրկնում եմ, նաեւ հեղինակը այդ մասին ասեց, հարց տվողնեը շեշտեցին, որ օրենքը անհրաժեշտ է եւ միգուցե լավ է, որ ԱՊՀ երկրներում առաջինը Հայաստանն է, որ նախաձեռնել է այսպիսի օրենք ունենալը: Շնորհակալություն:

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հերթագրում` հարցերի համար: Հերթագրվել են 3 պատգամավորներ: Առաջին հարցը` պատգամավոր Շիրակ Թորոսյան:

Շ.ԹՈՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պրն Աղաբեկյան, ինչպես պրն Մահտեսյանը, այնպես էլ դուք նշեցիք օրենքի կարեւորությունը: Իսկապես, համաձայն ենք, շատ կարեւոր է այս օրենքի ընդունումը եւ միեւնույն ժամանակ հասկանում ենք, որ ինչքան էլ օրենքը խստացվի կամ  որեւէ ձեւով ընդունվի, չպետք է վնասի գործարարների շահերին, ինչպես նաեւ գյուղատնտեսության եւ այլ արդյունաբերության ոլորտում զբաղվողներին, դա էլ հասկանալի է, բայց միեւնույն ժամանակ առկա է անվտանգության խնդիրը: Օրինակ ձեռք բերած օրինակ` մեկը ներկրում է ակումուլյատորներ կամ մանկական պայթուցիկներ, որոնք շատ հաճախ տոնական օրերին օգտագործվում են եւ այլն, իմ հարցը հետեւյալն է` ինչպե՞ս եք պատկերացնում, որպես հանձնաժողովի նախագահ, օրենքի հեղինակներին ի՞նչ խորհուրդ կտաք, ի՞նչ վերահսկողության մեխանիզմներ կիրառվեն, որ եւ' գործարարը չտուժի, եւ' անվտանգությունն ապահովվի: Շնորհակալություն:

Ա.ԱՂԱԲԵԿՅԱՆ

-Այդ նոր տարվան օգտագործվող պայթուցիկ նյութերը եւ այլ նյութեր, որոնք հրավառության համար օգտագործվում են, այս օրենքի կարգավորման առարկան չէ: Այս օրենքը հստակ ասում է` արդյունաբերական նշանակության: Հեղինակները նպատակ են ունեցել ոչ թե խանգարելու գործարարներին, այլ հակառակը, նպաստելու, օգնելու նրանց, ձեռք մեկնելու: Կարծում եմ, այս բարի կամքն է, որ օրենքը եկել է այստեղ: Կառավարությունը, եթե նկատել եք, օրենքում շատ կետեր կան, որտեղ շեշտվում են կարգեր սահմանելու վերաբերյալ: Ես խոսեցի խստացման մասին: Այստեղ ազատ է` օրենքի կիրառման հետ կապված: Թե կառավարությունը ինչպիսի՞ մոտեցում կցուցաբերի, ի՞նչ ցանկ կսահմանի, ո՞ր չափորոշիչները հիմք կընդունի: Դա նաեւ օրենսդրական բաց է եւ լավ կլիներ, որ այստեղ օրենքը կարգավորվեր, կառավարությանը այդ հնարավորությունը տար, որ այսօր 5 հատ քիմիական, պայթուցիկ նյութ ընդգրկի իր ցուցակում, վաղը` 15, հետո` 1000, եթե դրա անհրաժեշտությունը: Այսինքն` այստեղ հեղինակները փորձ են արել, քանի որ, իսկապես, օրենքի կիրառման հետ կապված, օրենքը գործ է ունենալու շատ ու շատ հազարավոր անհատ ձեռներեցների, գործարարների, քաղաքացիների հետ, այստեղ տեղ է թողված այդ հարցով: Ուղղակի մնում է, թե կառավարությունը ինչպե՞ս մոտենա այդ հարցին, որ աստիճանական ներդրվի, մյուս կողմից` անհրաժեշտության դեպքում դնի ու հստակ սահմանի, եւ ինչքան Մենդելեեւի աղյուսակում քիմիական էլեմենտ կա, ներառի այստեղ եւ ինչքան քիմիական միացություններ են հայտնի, բոլորը ներառի այստեղ: Դա կառավարության կամքի դրսեւորման հարց է:

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը` պատգամավոր Արծվիկ Մինասյան:

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Աղաբեկյան, ձեր մտահոգությունները հնչեցվելուց հետո նաեւ պետք է, իսկապես, տեղին համարել, այնուամենանիվ, թեեւ դուք նշեցիք հոդված 4-ի մասին, եւ հոդված 13-ն էլ է գրեթե նույն բանը ասում, երբ շրջանառության համար թույլտվության կարգը կառավարությանն է վերապահվում, բայց արդյո՞ք չկա մտահոգություն, Քաղաքացիական օրենսգրքի, եթե չեմ սխալվում 133 հոդվածով նախատեսվում է, որ այն քաղաքացիական իրավունքի օբյեկտները, որոնց շրջանառությունը սահմանափակված է կամ արգելված, պետք է նախատեսվեն օրենքով: Հիմա եթե այս նորմը այսպես շատ կոշտ է մնում: Ստացվում է, որ այս ձեւակերպումների ներքո գտնվող ցանկացած նյութ, որը թունավոր կամ պայթուցիկ է, Հայաստանում օրենք ուժի մեջ մտնելուցհետո արգելվելու է առանց կառավարության կողմից ցանկը սահմանելուն, այսինքն` անկախ նրանից կսահմանվի թե` ոչ: Արդյո՞ք հակառակ մոտեցումը չպետք է ամրագրել, ըստ որի սահմանվեն չափորոշիչներ, միանգամից օրենքում, ամրագրվեն չափորոշիչներ, որոնց դեպքում միանշանակ հիմա այդպիսի նյութերի շրջանառությունն ու ոչնչացումը եւ այլն, որոնք մտնում են այդ ամբողջ հասկացության մեջ, հետո ավելի փոքր հատվածներով թույլատրվի կառավարությանը սահմանելու կամ նոր ցանցեր ստեղծելու:

Երկրորդ հարցս վերաբերում է հոդված 6-ին: Արդյոք ճիշտ չէ, որ բոլոր դեպքերում առանց լիցենզիայի վերապահման շրջանակներում, երբ տալիս ենք կառավարության առընթեր ոստիկանությանը, ազգային անվտանգության ծառայությանը այդպիսի իրավունքներ, նշվի, թե ինչ իրավունքներով է նրանց վերապահվում առանց լիցենզիայի այսպիսի նյութերի ներկրումը, արտահանումը եւ օգտագործումը, այսինքն` նպատակը ամրագրվի:

Վերջապես 3-րդը հարցը` վերաբերում է տեղեկանքին, որտեղ ասվում է, որ պետական բյուջեի եկամուտների եւ ծախսերի վրա ազդեցություն չի ունենում, բայց առնվազն 3 ամիս, օրենքը ուժի մեջ մտնելուց հետո ժամկետ է մնում: Հնարավոր չէ, այսինքն` հանձնաժողովում քննարկվե՞լ է այդ հարցը, թե պետական բյուջեում ինչքա՞ն փոփոխություններ կարող են առաջացնել` եկամուտների կամ ծախսերի տեսքով: Շնորհակալություն:

Գուցե այս հարցերը պետք է տաի հիմնական զեկուցողին, բայց ուշացա, դրա համար եմ ձեզ ուղղում: Շնորհակալություն:

Ա.ԱՂԱԲԵԿՅԱՆ

-Վերջին հարցից սկսեմ։ Մենք առաջարկելու ենք հանձնաժողովին, որ օրենքը կիրառման գնա հաջորդ տարի։ Այս տարի օրենքն իր կիրառումը չի գտնում, որովհետեւ այն կարգերը, որը պետք է սահմանի կառավարությունը, չէի ցանկանա շտապողականություն ցուցաբերվի եւ մի բան լինի, մի բան չլինի եւ չստացվի, որ մի գործը հայտնվի դաշտից դուրս, մյուսը գործարարի համար նպաստավոր պայմաններ ստեղծի, որ իր բիզնեսը ավելի շատ զարգանա։ Այս առումով եւ օրենքի տեղեկացման հարցը, թե ի՞նչ ձեւով ենք կարողանալու օրնքը մատուցել մեր հասարակությանը, օրենքը մատուցել գործարարին հետագայում կառավարության որոշումները ինչպե՞ս ենք կարողանալու հասու դարձնենք բոլոր այն գործարարներին, որոնք վաղը հայտնվելու են այս օրենքի դաշտում։ Այս առումով ես առաջարկելու եմ, որ օրենքը սկսի աշխատել 2009թ, որպեսզի այդ ժամանակաշրջանը լիազոր մարմինը ճիշտ օգտագործի, տեղեկացնի բոլորին։ Այդ առումով պետք է նաեւ նշեմ, որ այս մտահոգությունը ձեր հանում եմ։

Հաջորդ մտահոգությունը քննարկման հարց է։ Նշենք, թե ի՞նչ նպատակներով պաշտպանության բնագավառը, ոստիկանությունը, անվտանգությունը եւ արդարադատությունը, որպես արդարադատության լիազոր մարմին, նրանք օգտագործու՞մ են, պետք է հասկանանք, որ հիմա, եթե այդ դեպքում «Զենքի մասին» օրենքում պետք է գրենք, թե ռազմական նշանակության զենքն ինչի՞ համար պետք է ունենալ, իսկ քաղաքացիները քաղաքացիական կամ որսորդական զենքն է։ Իհարկե, դրանք օգտագործում են այլ նպատակներով եւ չեմ կարծում, որ այստեղ կարելի է այդ մասին նշել։ Այլ բան է, որ այդ մասին կարող են նաեւ շեշտադրումներ անել իրենց  մայր օրենքներում եւ մայր օրենքներից կերեւա, թե նրանք ինչի՞ համար կարող են այսպիսի նյութեր օգտագործել։ Կամ էլ, եթե ունեք գրավոր առաջարկ, հաճույքով հանձնաժողովում դա կքննարկենք։

Եվ ձեր հաջորդ հարցը՝ կապված 4-րդ հոդվածի հետ։ Կրկնում եմ, որ ցանկը սահմանում է կառավարությունը։ Եթե ցանկը սահմանի ընդամենը, ազոտական պարարտանյութը, ծծմբական թթուն, ազոտական թթուն, արքայաջուրը, գեքսագենը, չգիտեմ, եւ այլն, կարող եմ այսպես շատ թվարկել, ապա մնացած նյութերը դուրս են մնում օրենքի կարգավորման  առարկայից։ Սա է հենց խոսքը, որ լիազոր  մարմինն ու կառավարությունը պետք է ինչ-որ տեղ նաեւ բարի կամք դրսեւորեն, որպեսզի կարողանան աստիճանական այս օրենքը կիրառման դնել։ Այլապես այդ ցանկը գրելուց, իսկապես, հազարավոր միացություններ կարելի է զետեղել այդ ցանկի մեջ, որին տեղյակ են մեր գիտահետազոտական հիմնարկների աշխատողները եւ տեղյակ չեն շատ ու շատ մարդիկ։ Շատ նյութեր են վաճառում խանութներում, որոնց վրա գրված է՝ թունավոր է, բայց միացության մասին ոչ մեկը տեղեկություն չունի, թե ինչպիսի քիմիական տարրեր են իրենց մեջ ներառում այդ միացությունները։ Կրկնում եմ, որ այստեղ, իսկապես, ցանկը սահմանելու հետ կապված ես գտնում եմ, որ օրենքը պետք է ինչ-որ ձեւով  կանոնակարգվի, որպեսզի միանգամից այդ ցանկում չհայտնվի այնքան մեծ նյութերի ցանկ, որ հաջորդ օրը պատուհաս դառնա այս օրենքը մեր քաղաքացիների գլխին։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝ պատգամավոր Լարիսա Ալավերդյան։

Լ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Աղաբեկյան, իրոք, շատ կարեւոր էր ձեր ելույթը, որովհետեւ կիսելով այն մտահոգությունները, որոնք հնչեցին,  մենք հասկանում ենք, որ այս օրենքը բոլոր դեպքերում ունի լրամշակման կարիք։ Մի քանի անգամ հնչեց, որ այպիսի օրենք մենք ընդունում ենք առաջինը ԱՊՀ երկրներում։ Իմ առաջին հարցը հետեւյալն է։ Արդյոք այդպիսի օրենքներ կա՞ն այլ պետություններում, որտեղ այդ վտանգները եւ այդպիսի սահմանափակումները կան օրենսդրական կարգավորումները, արդեն իսկ երեկվա օր է։ Դա շատ կարեւոր է, որովհետեւ հնարավոր է, որ հենց այս դեպքում է, որ միջազգային փորձը կլինի օգտակար։

2-րդ հարցս վերեաբերում է արդեն չարչրկված այս սահմանումներին։ Ընդհանրապես մենք մտնում ենք մի դաշտ, որը գիտական եւ արդյունաբերական տերմիններին է վերաբերում, եւ կարծես թե, շատ հեշտությամբ է, ոչ պատշաճ այս դեպքի համար, հեշտությամբ հաղթահարվում է։ Ովքե՞ր են մասնակցել, ի՞նչ փորձագիտություն, ազգային փորձագիտության մասին եմ խոսում, ովքե՞ր են մասնակցել այս օրենքի նախագծի նախապատրաստմանը, բացի ոստիկանությունից, որ հասկանալի նպատակ է դնում։ Հենց սա է խնդիրը, որ նպատակը ոստիկանության շատ հասկանալի է։

3-րդ հարցս էլի վերաբերում է այդ ոչնչացման եւ առք ու վաճառքին։ Դուք ասացիք, որ բարդագույն խնդիրներ ունենք այստեղ։ Արդյոք այդ ոչնչացումը, որը մենք, ես չեմ ուզում կասկածի մեծ ստվեր գցեմ կառավարության վրա, բայց հենց կառավարության աշխատանքներն են վերահսկողության առարկա դառնում ցանկացած զարգացած երկրներում այն առումով, որ շատ անգամ կառավարությունը տեղի է տալիս այս կամ այն խմբակային շահերին եւ կարող է ընդունի այնպիսի որոշումներ, որոնք շատ անգամ չիմացյալ կարող են վտանգել, շատ անգամ իմանալով, բայց հաշվի չառնելով այդ վտանգները։ Ինչպիսի՞ վերահսկողական դուք մեխանիզմներ եք տեսնում կամ, նախ եւ առաջ, կա՞ դրա անհարժեշտությունը, եթե կա, ապա ինչպե՞ս կարելի է դա անել։ Շնորհակալություն։

Ա.ԱՂԱԲԵԿՅԱՆ

-Տիկին Ալավերդյան, ես իմ խոսքում հենց սկզբից ասացի, որ լուրջ մտահոգություններ կան, եւ պետք է բոլորս ակտիվ լինենք եւ որպես պատգամավոր մեր մասնագետներին, բոլորին պետք է ընդգրկենք, որպեսզի վերջնական տեսքով ունենանք օրենք։ Դուք շեշտեցիք, որ ոստիկանությունը ինչու՞։ Կարծում եմ, եւ՛ կառավարությունը, եւ՛ յուրքանաչյուրս պետք է, իսկապես, բարձրաձայն ասենք, որ ժամանակին է այս օրենքը, որովհետեւ այն մեծ տարածաշրջանը, որում մենք ապրում ենք եւ անվտանգության այն մարտահրավերները, որ առկա են մեր տարածաշրջանում եւ այն սպառնալիքները, որ ակնհայտ առկա են մեր երկրի հետ կապված, որը մենք սահմանել ենք մեր ազգային անվտանգության ռազմավարությունով եւ մեր դոկտրինով, շեշտում է, որ այս օրենքը, իսկապես, խիստ անհարժշետ է։ Բայց նաեւ պետք չէ այնպիսի օրենք ընդունել, որ անվտանգության մի բնագավառում հաջողություն գրանցենք, անվտանգության մեկ այլ բնագավառում՝ տնտեսություն, գերակա ուղղություններ, ճյուղեր, որով մենք սահմանելու ենք, խոսքիս մեջ շեշտեցի պատուհաս բառը, որպեսզի այս օրենքը, իսկապես չարիք չդառնա մեզ համար։ Դրա համար օրենքի վրա աշխատելու անհրաժեշտություն կա։ Այդ շրջանում, երբ ես խոստացել էի հեղինակներին, որ մեծ քննարկում կկազմակերպեմ մեծ օրակարգից մինչեւ 1-ին ընթերցում։ Ցավում եմ, որ դա ինձ չհաջողվեց ժամանակի տեսանյկունից, որը շարունակելու ենք անել 1-ից 2-րդ ընթերցում։ Եվ այդ քննարկմանը հրավիրելու ենք մասնագետների, էքսպերտների։ Ասեմ, որ համարյա բոլոր երկրները ունեն կամ օրենք, կամ ունեն կառավարության որոշումներ, որով այդ կարգերը, շրջանառության հետ կապված խնդիրները կարգավորված են։ Թե մենք ինչպե՞ս կմոտենանք, աստիճանական ինչպիսի՞ մոտեցում կցուցաբերենք, որպեսզի գործարարը չհայտնվի։ Այստեղ օրենք է ընդունվել ամիսներ առաջ, միգուցե, տարի առաջ, որն այսօր լուրջ պրոբլեմ է մեր հասարակության համար թեկուզ ոսկյա իրերի շրջանառության հետ կապված օրենքը։ Եթե դուք նկատել եք, մարդիկ բողոքում են, որ այդ նոր պլոմբները, նոր չափորոշիչները, որ պետք է Հայաստանում սահմանվեին, պատկերացրեք, թե ինչպիսի  լուրջ պրոբլեմ է դարձել մեր շատ գործարարների համար, որոնք զբաղված են ոսկու առեւտրով։ Մենք չպետք է այնպիսի օրենք ընդունենք, որ հետո պրոբլեմ դառնա մեզ համար։ Դրա համար մենք պարզ քննարկում ենք իրականացրել, շահագրգիռ քննարկում։ Շատ մեծ դերակատարություն ունի բնապահպանության նախարարությունը։ Ինչպե՞ս է նա ընկալելու այս օրենքը եւ ինչպե՞ս է այս օրենքի կիրառման կարգերը մշակելիս դերակատարություն ունենալու։ Այն թողնելու՞ է ոստիկանության մասնագետների վրա, որոնց մի հարց է հետաքրքրում ընդամենը։ Որպես լիազոր մարմին, նա ունի իր գերխնդիրը՝ անվտանգության այդ մասով պատասխանատվությունը։ Պետք է Արդյունաբերության նախարարությունը, Գյուղատնտեսության նախարարությունը, յուրաքանչյուրը գիտակցի, որ լուրջ անելիք ունի այստեղ։ Այլապես մեկ այլ գերատեսչության շահը վեր կդասվի մեկ այլ գերատեսչության շահից եւ կտուժեն մեր քաղաքացիները, մեր գործարարները։

Ոչնչացման կարգը։ Հայաստանաւմ, իսկապես, քիմիական նյութերի, դեղերի ոչնչացման կարգ առ այսօր գոյություն չունի։ Ո՞ր կարգով, ինչպիսի՞ տեխնոլոգինաներ են պետք, իսկ այդ տեխնոլոգիան փող է։ Չի կարող մի գործարանը, որը արտադրում է մեկ այլ նյութ, նույն գործարանը վերցնի եւ ոչնչացնի այն նյութը, որը  ստեղծվել է այստեղ։ Իսկ այդ տեխնոլոգիաները չպետք է թողնել գործարարներին, որ նա գնա փող ծախսի, տեխնոլոգիա առնի, բերի։ Պետք է այդ տեխնոլոգիան, որը գիտական հիմնավորում պահանջող նյութ է, կառավարությունը հասատատի որպես կարգ, որպեսզի շահագրեգիռ  գործարարն ինքը ներդնի եւ ոչնչացման համար համապատասխան գումարներ ստանա յուրաքանչյուրից, ով չի կարողացել ժամանակին ճիշտ օգտագործի այդ քիմիական նյութը եւ այն ներկրել է Հայաստան, հետո ձեռքին կրակն է ընկել, թե ինչպես ոչնչացնի։ Նա դրա համար պետք է վճարի։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Աղաբեկյան, մանրամասն ներկայացնելու համար։ Պարզաբանման համար՝ տիկին Ալավերդյան։

Լ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ես էլի ուզում եմ նորից շեշտել այն բանը, որ մենք մեծ ժողովուրդ ենք, բայց փոքր երկիր։ Այսինքն՝ մինչեւ անգամ մեծ, տարածական առումով մեծ երկրները, սրա հետ պրոբլեմ ունեն, այդ ոչնչացումը։ Սա ոչ միայն խնդիր է պարզապես գիտական եւ ես ուրախ եմ, որ դուք դա շեշտեցիք։ Բայց խնդիրը նրա մեջ  է, որ մենք մեր տարածքում ունենալու ենք խնդիրներ, որովհետեւ ցանկացած ոչնչացում իրենից ներկայացնում է բավականին հզոր էկոլոգիական վտանգ։ Եվ դառնալով այդ տարանցիկը, որը ես էլի հասկանում եմ, որ պետք չի մեզ փակենք, մենք ունենալու ենք շատ մեծ պրոբլեմներ այն չարությամբ եւ միտումնավոր այնպիսի գործողությունների հետ, որոնք այսօր մտքներով էլ չի անցնում, որովհետեւ չկա օրենքը, չկա այդ թույլտվությունը, որ կարող է նա բերի, վաճառի, առնի եւ այստեղ ոչնչացնի։ Այսինքն՝ ես խնդիրը այստեղ տեսնում եմ բավականին բարդագույն։ Եվ համաձայնելով ձեզ հետ, խնդրում եմ պարզաբանեք, արդյոք պետք չի՞ հատուկ մի բան, որը ոչնչացումով, հատուկ մարմին է, ինստիտուտ է, որը ոչնչացումը կվերնցնի իր վրա, պետությունը դրա հսկողը լինի։ Շնորհակալություն։

Ա.ԱՂԱԲԵԿՅԱՆ

-Տիկին Ալավերդյան, մելանժի վրա եմ ուզում օրինակ բերել։ Կարծում եմ, շատերը տեղյակ են մելանժի հետ կապված հարցին։ Մելանժի պահելը ավելի մեծ էկոլոգիական վտանգ է, քան մելանժի ոչնչացումը, որովհետեւ մելանժը ոչնչացնելով մենք ստացանք պարարտանյութ, որը ձրի բաժանվեց տարածաշրջանի գյուղացիներին։ Իսկ մելանժի պահելը մեծ ռումբ է մեր երկրում։ Երկիրը շատ փոքր է, որպեսզի մի սահմանից մյուս սահմանը շատ արագ կարողանա ցանկացած մարդ անցնել։ Այս առումով փոքր երկրի համար ավելի խիստ անհրաժշետ է այս օրենքը, քան շատ մեծ երկրի համար, որ սահման մտնելուց հետո մարդը կարող է կորչի եւ տարիներ շարունակ նրան չգտնեն։

Ինչ կապված է ոչնչացման հետ, ապա շետում եմ, որ եթե ճիշտ տեխնոլոգիա սահմանի կառավարությունը, ապա ոչնչացումը ավելի մեծ էֆեկտ կտա էկոլոգիական առումով, քան այն պահելը։ Իսկ, եթե դուք հիշում եք, 90-ական թվականներին մեր անկախության առաջին տարիներին ամբողջ աշխարհը ողջունելով Հայաստանի անկախությունը, ժամկետանց դեղեր էր ուղարկում Հայաստան, որպեսզի Հայաստանում այն օգտագործվի։ Կարծում եմ, դեռ շատ պահեստներ կան փակ, որոնք լցված են ժամկետանց դեղորայքներով եւ առ այսօր դրանց ոչնչացման խնդիրները չեն կարգավորված։ Առաջին խնդիրը, որը կառավարությունը պետք է ձեռնամուխ լինի, նյութերի ցանկը սահմանելուց հետո հաջորդ իր գերակա խնդիրը պետք է համարի դրանց ոչնչացման կարգերը սահմանելը։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Պրն Աղաբեկյան, ես կխնդրեի մեկ- երկու հարցի վերաբերյալ պարզաբանումներ տալ՝ կապված նախագծի 18-րդ հոդվածի հետ թունավոր, պայթուցիկ նյութերի հետ աշխատանքներ կատարող մասնագետների առումով։ Եթե մենք հասկացությունն ենք համեմատում մասնագետների, այնտեղ նախատեսված է, որ կառավարության կողմից սահմանված կարգով համապատասխան թույլտվություն ունեցող անձինք են, եւ եթե դա կապակցում ենք 18-րդ հոդվածի հետ, ապա ստացվում է, որ մասնագիտական որակավորման արդյունքում մասնագետներին տրվում է թույլտվություն, որից հետո միայն նրանք իարվունք  ունեն աշխատել պայթուցիկ կամ թունավոր նյութերի հետ։ Սա մի հարց, որ կցանկանայի պարզաբանեք, որ շատ ավելի հստակ լինի եւ, կարծում եմ, վերախմբագրման  անհարժեշտություն կա։

2-րդը՝ 18-րդ հոդվածում օգտագործված է «կազմակերպություններում» հաասկացությունը։  Կարծում եմ սա  եւս պետք է հստակեցվի, թե մենք ի՞նչ նկատի ունենք՝ գիտահետազոտական, թե ընհանրապես, եւ այդ առումով հասկացությունը եւս հստակեցման կարիք ունի։

Հաջորդը, որ իմ կարծիքով մասնագիտական որակավորման դասընթացների ծրագիրը կառավարության կողմից հաստատելը ծանրաբեռնվածություն է առաջացնելու։ Սա մասնագիտական հատված է, կարծում եմ, որ մասնագիտական որակավորումն իրականացնում է կառավարության կողմից լիազորված պետական կառավարման մարմինը՝ կառավարության կողմից սահմանված կարգով, բավարար կլինի ամբողջ ընթացակարգը ամփոփելու։ Առանց այն էլ օրենքի նախագծով կառավարությունը ոլորտի հետ կապված բավականին ընթացակարգեր սահմանելու պարտավորություններ է ստանձնելու օրենքն ընդունվելու դեպքում։

Ա.ԱՂԱԲԵԿՅԱՆ

-Իմ սեւագրության մեջ 18-րդ հոդվածի մասին գրել էի, որպեսզի դրա մասին խոսեմ եւ կառավարության ներկայացուցչի հետ էլ էինք խոսել, որ, իսկապես, վերաձեւակերպումների անհարժեշտություն կա։ Միայն այն մտահոգությունը, ասեմ, օրինակ, պայթեցնող սարքերի հետ աշխատելու ՌԴ-ում, երբ անհարժեշտություն ունենայինք մասնագետ ունենալ, որ լիցենզիա ունի, այդպիսի 3-4 հաստատություն կա։ Մեկը Նովոսիբիրսկում էր, մեկը՝ Դուբնայում էր, մեկը՝ չեմ հիշում ո՞ր մասում էր, որպեսզի փակ համակարգերում պայթեցնողի որակավորման թույլատվություն տա, դրա համար պետք է մասնագետ գործուղվեր ՌԴ, որովհետեւ լիցենզավորված կազմակերպությունը, որն իրավունք ունի լիցենզիա տալ, արդեն իսկ ընդամենը Ռուսաստանում մի քանի հատ են։ Հայաստանում կառավարությունը չի կարող այդպիսի լիցենզիա տալ։ Կառավարությունը պետք է այն հաստատությանը, որը կրթական հասատություն է եւ նման լիցենզիա տալու իրավունք ունի, նրան լիցենզավորի։ Այստեղ նաեւ խնդիրներ կան։ Կարծում եմ, իսկապես, շատ աշխատանք ունենք անելու այս օրենքի հետ կապված, որպեսզի բերենք մի տեսքի, որը դառնա օգտակար մեր հասարակությանը։ Կոչ եմ անում յուրաքանչյուրիդ ով ի՞նչ մտահոգություն, առաջարկություն ունի, դեռ ժամանակ ունենք, գրավոր այդ մասին տեղյակ պահեք պրն Մահտեսյանին եւ մեր հանձնաժողովին, որպեսզի կարողանանք 1-ից 2-րդ ընթերցում ընկած ժամանակահատվածը ճիշտ օգտագործենք։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Շատ լավ, շնորհակալություն։ Հարցերն ավարտվեցին։ Հերթագրում՝ ելույթների համար։ Հերթագրվել է պատգամավոր Հովհաննես Մարգարյանը։ Խնդրեմ, պրն Մարգարյան։

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, իհարկե, օրենքի կարեւորության մասին արդեն խոսվեց ինչպես օրենքի հեղինակների կողմից, այսինքն՝ կառավարության ներկայացուցչի՝ պրն Մահտեսյանի կողմից, այնպես էլ պրն Աղաբեկյանի կողմից, գլխադասային հանձնաժողովի նախագահի, եւ ուղղակի այն մտահոգությունները, որ այստեղ հնչեցին, ես մի քիչ կուզենայի ավելի շատ սեւեռել մեր ուշադրությունը պայթուցիկ նյութերի, սարքերի, ինչու չէ, նաեւ պայթեցման սարքավորումների եւ թունավոր նյութերի շրջանառության մասին։ Այսինքն՝ շրջանառությունը ենթադրում է առք եւ վաճառք։ Ի սեր Աստծո, ոչ ոք ցանկություն չունի, որ այսօրվա դրությամբ մեր երկրում այն արդյունաբերողները, ովքեր օգտագործում են կամ գիտահետազոտական ինստիտուտները, որոնք օգտագործում են տարբեր տիպի թունավոր նյութեր կամ պայթեցման հետ կապված սարքավորումներ, որ խոչընդոտի նրանց աշխատանքը։ Մեր  մտահոգությունը, ես այն կարծիքին եմ, որ ուշադրության կենտրոնում պետք է հայտնված լինի նաեւ զուգահեռ  այս օրենքում, քանի որ հիմնավորման մեջ նշվում է այդ մասին, էլի եմ կրկնում, շրջանառությունը եւ վաճառքը։ Հստակ հիմնավորման մեջ օրենքի  շեշտադրում կատարված է այս ուղղությամբ։ Այսօր, իրոք, փաստերը, ես ուզում եմ մի երկու-երեք օրինակներ բերել, որ, իրոք, ես չեմ պատկերացնում մի ծնող, որ իր երեխայի զվարճանքի համար, մասնավորապես գիտենք, որ բոլորի երեխաներն էլ, մանկահասակները ցանկություն ունեն, որպեսզի այդ խաղալիքի տեսքով պայթուցիկ նյութերն օգտագործեն։ Եվ տարբեր տեղեր ականատես ենք եղել, մանավանդ բազմաբնակարան շենքերում, որ երեկոյան ժամերին ինչքան այդպիսի երեխաների կողմից օգտագործվում են այս նյութերը։ Իհարկե, եկեք չմոռանանք եւ ասօրվա դրությամբ փաստենք, որ հիշում եմ, որ նախորդ տարի խորհրդարանում հարց բարձրացվեց, որ սա բավականին լավ գերշահույթ առաջացնող բիզնես է ներկրողների համար։ Մի քանի ներկրողների համար։ Խոսենք այդ մասին, որ այդ ներկրողները գերշահույթ ստանելով ներկրում են, իսկ հետեւանքների մասին չեն մտածում։ Հետեւանքներից բոլորովին վերջերս երկու փաստ բերեմ։ Նոր տարվա միջոցառումների ժամանակ, չեմ հիշում ո՞ր դպրոցում էր, 3-րդ կարգի այրվածք ստացան 9, թե 10 տարեկան մի աղիկ եւ տղա։ Ով այդ հանդեսի ընթացքում, կարծես թե, բամբակյա զգեստ էր կրել եւ այդ պայթեցման ժամանակ միանգամից բռնկվել էր։ Այսպիսի օրինակները շատ են։ Քիչ առաջ ես օրինակ բերեցի։ Էլի եմ կրկնում, այդ փաստը կա։ Տիկին Ալավերդյանը կփաստի, կարծես թե, Կոմիտասի փողոցում էր։ Երբ, իրոք, պապիկը, թոռնիկն օգտագործելով այդ պայթուցիկ սարքը, բերանի խոռոչն այրվել էր եւ մահացավ։ Օրինակները շատ են, բազմիցս կարող նք բերել։ Եկեք փաստենք այսօր։ Իմ մտավախությունն այն է, որ երբ մենք վերլուծում ենք, ես ասում եմ ինսուլինի ներկրման ծավալներով վերջին տարիներին կտրուկ աճել  է մեր երկրում  շաքարախտ հիվանդության թիվը։ Մասնավորապես երիտասարդների, կան դեպքեր մանկահասակների մոտ։ Մենք գիտենք, որ այդ հիվանդության հիմնական պատճառներից մեկը հանկարծակի վրա հասած վախն է։ Չկա մի այդպիսի պայթուցիկ, որ հանկարծակի չվախեցնի ոչ միայն տարիքովներին, այլեւ երեխաներին։ Այս առումով մենք պետք է լուրջ հետեւություններ կատարենք։ Կարծես թե, օրենքը երկու մասին ենք բաժանում։ Այս առումով օր առաջ պետք է ընդուվի, օր առաջ պետք է պահանջներ դրվեն, խստացվի, որովհետեւ նաեւ նստածներս բոլորս գիտենք, որ այսօրվա դրությամբ ոչ մի ցենզուրա չկա եւ տարբեր հեռուստաալիքներով որ ժամին ինչ ասես ցուցադրվում է մեր երեխաներին։ Դիտում են տարբեր ֆիլմեր, այնտեղից ընդօրինակում են եւ պատկերպացրեք այդ պայթուցիկները, որ երեխաները օգտագործում են, եղել են դեպքեր, որ մի քանի պայթուցիկ համադրել են։ Այսինքն՝ ավելի հուժկու եւ վնասակար, փաստորեն, ոչ թե զվարճացել են, այլ, իրոք, նույնիսկ մահացու դեպքեր են եղել։

Այս առումով ուզում եմ ասել, որ մենք պետք է հստակ կարողանանք տարանջատել։ Պրն Մահտեսյան, ես հայտնում եմ մեր պատրաստակամությունը, որպեսզի այս ուղղությամբ աշխատենք։ Ճիշտ է, օրենքի վերջում նշված է, որ օրենքը ուժի մեջ է մտնելու հրապարակման պահից 6 ամիս հետո, բայց իմ ասած մտահոգությունը վերաբերում է առանձին այս մասին, ինչի մասին խոսեցի, որ, միգուցե, կարողանանք օր առաջ, ես չգիտեմ, արդեն ասացի, տարբեր չափորոշիչներ, կառավարությանը հնարավորություն ընձեռենք, որ այդ չափորոշիչները, վաճառքի պայմանները, միգուցե, կենտրոնացված վաճառքներ հսկողության տակ կայացվի, թե ի՞նչ է վաճառվում, ոչ թե ամեն մի տաղավարի վրա երեխաները մոտենան գնեն եւ այլն։ Այսինքն՝ եթե կամք դրսեւորենք, ապա շատ արագ կարող ենք այս հարցը լուծել։ Այլապես, էլի եմ կրկնում, ես հեռու եմ այն մտքից, որ խոսքը վերաբերվի ազոտական կամ ծծմբական թթուների ներկրմանը, արքայաջրին։ Քիչ առաջ պրն Աղաբեկյանն ասաց, որովհետեւ քաջ տեղյակ եմ, որ 90-ականների սկզբին հայ ազգի ներկայացուցիչների մեծ մասը իր գոյությունը պահպանում էր «արդիբաշ» կոչվածով։ Այդ ժամանակ բոլորը դարձել էին ալքիմիկներ եւ կարողացան հայտնաբերել, թե արքայաջուրը ինչպիսի պրոպորցիայով է խառնվում ծծմբական եւ ազոտական թթվին։ Այս մասին չէ, իմ մտահոգությունը վերաբերում է այդ երեխաների կողմից օգտագործվող պայթուցիկ նյութերին։

Այս առումով ես կուզենայի եւ կխնդրեի, որ օրենքի քննարկումները, որ առաջիկայւմ 1-ից 2-րդ  ընթարցմանը կծավալվի, ինչու չէ, նաեւ դիմում եմ տվյալ հանձնաժողովին, որ նույնիսկ կարելի է կազմակերպել խորհրդարանական լսումներ, արտադրողներին հրավիրել եւ լայն քննարկման թեմա դարձնել, եւ օր առաջ ընդունել այս օրենքը։ Շնորհակալություն։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Մարգարյան։ Ելույթներն ավարտվեցին։ Խմբակցություններից հայտեր չեն ներկայացվել։ Եզրափակիչ ելույթի անհարժեշտության կա՞, պրն Մահտեսյան։ Խնդրեմ, ամբիոնի մոտ է հրավիրվում ոստիկանության պետի առաջին տեղակալ Արարատ Մահտեսյանը՝ եզրափակիչ ելույթ ներկայացնելու համար։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ես միայն մեկ րոպե, պարզապես շնորհակալություն հայտնեմ այս շահագրգիռ քննարկման համար։ Եվ իրականում ինձ համար շատ լավ էր եւ շատ բարեհաճ էր այս ամենը, որ այսպես շահագրգիռ քննարկում գնաց եւ բազմաթիվ պատգամավորներ անգամ հայտնեցին իրենց պատարաստակամությունը աշխատելու այս օրինագծի հետ մեզ հետ համատեղ։ Եվ դրա համար ես ցանկանում եմ ասել, որ այսօր իսկ  իմ կողմից կստեղծվի աշխատանքային խումբ։ Բոլոր այն մասնագետները, որոնք աշխատել են օրենսդրական նախաձեռնության տեսանկյունից, այնպես էլ որպես մասնագետներ այս ոլորտի եւ նրանք կաշխատեն ԱԺ-ի հետ համատեղ, պատգամավորներ, որոնք ցանկություն են հայտնել, ինչպես նաեւ միջազգային փորձը տարբեր երկրների,  այստեղ  նաեւ առաջարկվեց այդպիսի փորձի կիրառությունը այնպիսի զարգացած երկրների, թե ինչպես են այնտեղ տեղի ունենում։  Եվ մենք կաշխատենք ժամանակի մեջ անգամ սահմանափակում չդնելով աշխատել բազմակողմանի, մանրակրկիտ ուսումնասիրել եւ օրենսդրական դաշտը այս օրենքի նախագծերի փաթեթն ընդլայնել եւ բերել ավելի լավ վիճակի։ Ես հավատացած եմ, որ մեր այս աշխատանքի արդյունքում մենք ունենալու ենք առավել բարենորոգված օրենք, որը կաշխատի ի նպաստ պետության, ինչպես անվտանգության տեսանկյունից, այնպես էլ տնտեսական որեւէ պրոբլեմներ չստեղծելով գործարարներին։

Ինչ վերաբերում է այստեղ արտահայտված մտահոգություններին այն մասով, որ մինչեւ օրենքը ուժի մեջ մտնելը պետք է որոշակի միջոցառումներ ձեռնարկել, այո, ես համամիտ եմ եւ դրանք արվում են։ Պետք է ասեմ, որ այսօր այդպիսի միջոցառումներ արվում են։ Ճիշտ է, այսօր պայթեցման սարքավորումների ներկրումը կատարվում է պարզ ընթացակարգով եւ դա պարզ ընթացակարգի լիցենզիան տալիս է Ֆինանսների եւ էկոնոմիկայի նախարարույթունը, բայց մենք նրա հետ համատեղ աշխատում ենք եւ այս օրենքի քննարկման այս ոլորտի հետ կապված նաեւ մենք կաշխատենք առավել սերտ համագործակցել եւ այն ներկրողները, որոնք այդպիսի հրավառուն կամ պայթուցիկ նյւոթեր են բերում, որոնք չեն համապատասխանում այսօրվա ստանդարտներին, ապա մենք կաշխատենք դրանք արգելել գոնե ոչ թե օրենքի տառով, այլ, այսպես անվտանգության շահերից ելնելով։ Շնորհակալույթուն։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Մահտեսյան։ Հարցի քննարկումն ավարտվեց։ Անցնում ենք հաջորդ նախագծի քննարկմանը՝ կառավարության կողմից ներկայացված «Տեսանկարահանող կամ լուսանկարահանող սարքերով հայտնաբերված ճանապարհային երթեւեկության կանոնների խախտումների վերաբերյալ գործերով իրականացվող վարչական վարույթի առանձնահատկությունների մասին», «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» եւ «Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթն 1-ին ընթերցմամբ քննարկելու եւ ընդունելու մասին հարցին։ Հիմնական զեկուցող՝ ոստիկանության պետի առաջին տեղակալ Արաարատ Մահտեսյան, հարակից զեկույցը եւ գլխադասային հանձնաժողովի տեսակետն է ներկայացրել Պաշտպանության, անվտանգության եւ ներքին գործերի մշտական հանձնաժողովը։ Հարակից զեկուցող՝ հանձնաժողովի նախագահ Արթուր Աղաբեկյան։ Խնդրեմ, պրն Մահտեսյան, նախագծի փաթեթը ներկայացնելու համար։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ձեր քննարկմանն է ներկայացվում ճանապարհային երթեւեկության անվտանգության բնագավառի իրավական բարեփոխումները եզրափակող ՀՀ օրենագծերի փաթեթը։ Հիմնական նախագիծը տեխնիկական միջոցներով հայտնաբերված ճանապարհային երթեւեկության կանոնների խախտումների քննության առանձնահատկությունները սահմանող օրենքի նախագիծն է, որն իր կարգավորման մեխանիզմի հատկանիշներով աննախդեպ է  ՀՀ օրենսդրության համակարգում եւ որակական նոր մակարդակի վրա կարող է բարձրացնել երթեւեկության անվտանգության բնագավառում իրականացվող քաղաքականության իրավական կուլտուրան։

Անվտանգության ապահովման տեսանկյունից նախագծի ընդունումը խիստ անհարժեշտ է այն սպառնալիքներին համաչափորեն հակազդելու համար, որոնց գոյությունը վտանգում է երթեւեկության մասնակիցների կյանքն ու առողջությունը, անվերահսկելի դարձնում կոռուպցիոն մի շարք երեւույթների զարգացումը։ Եթե ուսումնասիրենք վերջին տարիներին հաշվառված ճանապարհատրանսպորտային պատահարների եւ դրանցում զոհված ու վիրավորված անձանց շարժընթացը, ապա կտեսնենք, որ այն միտում ունի կտրուկ աճի։ Եթե այսպես մի փոքրիկ վերլուծություն կատարենք, ապա 2005թ. գրանցված 1311 ճանապարհատրանսպորտային պատահարներին 2006թ. հաշվառվել է 1574 կամ աճել է 263-ով, իսկ 2007թ՝ 1943 կամ աճը կազմել է 369։ Այսպես, այս  թվերի միայն պարզ համեմատությունը ցույց է տալիս, որ մենք այստեղ ունենք լուրջ հիմնախնդիր եւ որի լուծման համար մենք պետք է ձեռնարկենք համընդգրկուն միջոցառումներ։ Ես չեմ ուզում զոհերի եւ վիրավորների թվերի մասին խոսել, որովհետեւ դրանք եւս այդպիսի աճի միտում է նկատվում եւ ցույց է տալիս այն պրոբլեմի առկայությունը, որի մասին ես այստեղ ձեզ  ներկայացնում եմ։

Ներմուծում ազատ շրջանառության համար մաքսային ռեժիմով ՀՀ ներկրված տրանսպորտային միջոցները տարեկան աճում են 5-6 հազարով։ Նման աճը օբյեկտիվորեն ազդում է ոչ միայն ճանապարհային իրավախախտումների քանակի, այլեւ դրանց բնույթի վրա։ Մի քանի տարի հետո ճանապարհային ոստիկանության պարեկային ծառայության ուժերն այլեւս անբավարար են լինելու իրավիճակի բավարար վերահսկման, իսկ դրանց ուռճացումը՝ անարդյունավետ եւ վտանգավոր պետական ապարատի համար։ Այս ցուցանիշները լուրջ մտահոգությունների տեղիք են տալիս եւ պարտավորեցնում՝ ձեռնարկել ոչ միայն կազմակերպչական, այլեւ իրավական աշխատանքներ եւ այդ տեսանկյունից քննարկման ներկայացված նախագիծը առաջիններից է։

Անհրաժշետ եմ համարում շեշտել, որ նախագիծն օրենք դառնալու պարագայում իրականացնելու է ոչ թե պատժողական, այլ կանխարգելիչ ֆունկցիա։ Ինչպես վկայում է երթեւեկության տեխնիկական վերահսկողության ինստիտուտի եվրոպական երկրների փորձը, տեսանկարահանող եւ լուսանկարահանող սարքերի գործածությունը ոչ թե մեծացնում է հայտնաբերված իրավախախտումների եւ դրանցով պայմանավորված վարչական ակտերի թիվը, այլ ընդհակառակը՝ կատարում է զսպիչ կամ կանխիչ դեր, նվազեցնելով իրավախախտումները ճանապարհներին։ Թե՛ կազմակերպական հարմարավետության, թե՛ ռեսուրսների խնայողության նկատառումներով առաջարկվում է անցում կատարել դեպի երթեւեկության տեխնիկական վերահսկումը։ Այն հնարավորություն է տալու նաեւ նվազագույնի հասցնել վարորդ-ճանապարհային ոստիկան շփումները եւ, որ ամենակարեւորն է, երթեւեկության մասնակիցների միջեւ ձեւավորել օրինականության ամուր մթնոլորտ։

Այժմ կանդրադառնամ նշված նպատակներն ու սկզբունքները կենսագործող այն իրավական նորմերի բովանդակությանը, որոնք ամրագրվել են օրինագծում։ Համաձայն նախագծի, երթեւեկությունը ճանապարհներին վերահսկվելու է տեսանկարահանող եւ լուսանկարահանող սարքերով, որոնցից առաջինները ճանապարհապարեկային ծառայության  իրականացման կարգը սահմանելու մասին ՀՀ կառավարության որոշման համաձայն տեղադրվելու են ճանապարհային ոստիկանության պարեկային մեքենաներում, իսկ երկրորդները՝ ստացիոնար հիմունքներով տեղակայվելու են ծանրաբեռնված խաչմերուկներին, միջպետական նշանակության մայրուղիներին, համայնքային մի շարք ճանապարհներին, որոնք առավել կարեւորվում են։

Տեխնիկական միջոցով հայտնաբերված իրավախախտումների համար  վարչական պատասխանատվության են ենթարկվելու այն անձինք, որոնց անվամբ հաշվառված են տրանսպորտային միջոցները։ Ընդ որում, վարչական վարույթն իրականացվելու է խիստ պարզեցված ընթացակարգով, առանց  տրանսպորտային միջոցը հարկադրաբար կանգնեցնելու եւ իրավախախտման վերաբերյալ արձանագրություն կազմելու, բացատրություններ վերցնելու կամ անձը չպարզված վարորդին բերման ենթարկելու գործողությունների։ Եթե տեսանկարում կամ լուսանկարում ամրագրվել է իրավախախտման փաստը, ապա վարչական տույժ սահմանող ակտն ուղարկվում է ըստ անձի բնակության վայրի հասցեի։ Լուսանկարման պարագայում վարչական ակտին լուսանկարը կցելը պարտադիր է լինելու։ Եթե խախտումն ամրագրվել է տեսանկարում, ապա այդ մասին անձը ծանուցվում է վարչական ակտի միջոցով եւ կարող է պետական տուրքի վճարմամբ ստանալ տեսանյութի պատճենն իր վարչական եւ դատական պաշտպանության իրավունքն իրականացնելու համար։ Վարչական պատասխանատվության ենթարկված անձանց մոտ ապագայում հնարավորություն է տրվելու իրենց կողմից կատարված խախտումը տեսնել ինտերնետում, ինչպես նաեւ անարգել ստանալ դրանց պատճեները։

Նախագծի 9-րդ հոդվածի համաձայն 2008թ. հունիսի 1-ից իրավախախտումն ամրագրած տեսանյութերը վարչական մարմինը տեղակայելու է ՀՀ ոստիկանության ինտերնետային կայքում։ Մուտքն ինտերնետ հնարավոր է լինելու ճանապարհային ոստիկանության կողմից տրամադրվող անհատական կոդերով, ինչը բացառելու է  այդ տեղեկատվության մատչելիությունը երրորդ անձանց համար։

Ձեր ուշադրությունը հրավիրում եմ այն փաստի վրա, որ առաջին անգամ նախատեսվել է իրավախախատում կատարած պաշտոնատար անձանց վարչական պատասխանատվության հատուկ ընթացակարգ, որի հիմնական նպատակը օրենքի առջեւ բոլորի հավասարության սահմանադրական սկզբունքի կոնկրետացումն է երթեւեկության բնագավառում։ Այսպես, եթե իրավախախտում է կատարել պետական մարմնին պատկանող տրանսպորտային միջոցով, ապա վարչական ակտի հացեսատիրոջը պարզելու նպատակով ճանապարհային ոստիկանությունը գրավոր հարցում է կատարելու տվյալ մարմնի ղեկավարի կողմից լիազորված պաշտոնատար անձին, որը պարտավոր է 5 օրյա ժամկետում հայտնել, թե ու՞մ է ամրացված տրանսպորտային միջոցը։ Գրավոր պատասխանում նշվելու են անձի անունը, ազգանունը, զբաղեցրած պաշտոնը, բնակության վայրը։ Ավելորդ չեմ համարում նշել, որ սահմանված ժամկետում հարցմանը չպատասխանած անձինք կարող են ենթարկվել վարչական պատասխանատվության Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի 189.10 հոդվածով, որտեղ 100 հազար դրամ տուգանք է նշանակվում տվյալ տեսակի ինֆորմացիան չտրամադրելու կամ կեղծ տեղեկատվություն տրամադրելու համար։

Հարգելի պատգամավորներ, քննարկվող օրինագիծը վարչական իրավախախտումների քննությունը կարգավորող ինքնուրույն եւ համապարփակ իրավական ակտ չի լինելու։ Այն ընդամենը առանձնահատկություններ սահմանող ակտ է, որով չկարգավորվող հարաբերություններն ընկնում են Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի, «Վարչական հիմունքների եւ վարչական վարույթի մասին» օրենքի եւ Վարչական դատավարության օրենսգրքի գործողության տակ։ Մարդու իրավունքների դատավարական երաշխիքների մի ամբողջ ներկապնակ, ինչպիսիք են վարչական ակտերի իրազեկման կարգը, վարչական ակտով վավերապայմանները, վարչական ակտի դեմ վարչական եւ դատական բողոք բերելու եւ դրանցով որոշումներ կայացնելու ընթացակարգերը ոչ թե դուրս են օրինագծի ոգուց, այլ կարգավորվելու են իմ կողմից հիշատակված այլ օրենքներով։

Հարկ եմ համարում ընդգծել, որ քննարկվող օրինագիծը որեւէ կերպ չի սահմանափակելու ոստիկանության ծառայողների տրանսպորտային միջոցը հարկադրաբար կանգնեցնելու եւ իրավախախտման վերաբերյալ արձանագրություն կազմելու իրավունքը՝ անկախ այն հանգամանքից տրանսպորտային միջոցով կատարված իրավախախտումը ամրագրվել է տեխնիկական միջոցով, թե ոչ։ Պարզապես բոլոր այն դեպքերում, երբ իրավախախտումը ծառայություն կատարող ոստիկանի կողմից կնկատվի վիզուալ եւ տրանսպորտային միջոցը կկանգնեցվի, ապա իրավախախտման քննությունը կատարվելու է ըստ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի դրույթների։ Ավելի պարզ ասած, քննարկվող օրինագծի դրույթները կիրառվելու են բացառապես չկանգնեցված տրանսպորտային միջոցով կատարված իրավախախտումը հայտնաբերելիս։

Հարգելի պատգամավորներ, այս օրենսդրական նախաձեռնությունը նախորդել է կազմակերպատեխնիկական մեծածավալ աշխատանք, որը շատ բանով պայմանավորված էր ճանապարհային ոստիկանության արտաբյուջետային ֆոնդ մուտաքագրվող դրամական միջոցների նպատակային օգտագործմամբ։ Ձեռք են բերվել շուրջ 100 արտասահմանյան մակնիշի պարեկային ծառայության մեքենաներ, հայտարարված տենդերի արդյունքում կատարվել է բարձր տեխնոլոգիա հանդիսացող տեսանկարահանող սարքերի գնում, որոնք արդեն իսկ տեղադրվում են պարեկային ծառայության մեքենաներում։ Սկսվել է գործընթացը, այսպես կոչված, ՋԻ-ՊԻ-ԷՍ համակարգը ներդնելու, որի շնորհիվ վերահսկվում է ոչ միայն շրջիկ վերակարգերի տեղաշարժը, այլեւ պարեկային ծառայության մեքենաների վառելիքի ծախսը, ինչպես նաեւ ոստիկանի ձայնային շփումը վարորդների հետ, որը օն-լայն ռեժիմով հնարավոր է լսել եւ ձայնագրել ճանապարհային ոստիկանության օպերատիվ կառավարման կենտրոնում, եթե ոստիկանի կարծիքով վարորդը չի դրսեւորել համարժեք վարքագիծ կամ չի ենթարկվել ոստիկանության ծառայողի օրինական պահանջներին։ Ակնհայտ է, որ այս ամենի օգտագործման արդյունքում ձեռք բերված տվյալները կարող են նաեւ ոստիկանների գործողությունների իրավաչափության ստուգման նախադրյալ հանդիսանալ, եթե դրանք վիճարկվեն դատարանում նշածս իրեղեն ապացույցների օգնությամբ։

Մեր խորին համոզմամբ հիշյալ միջոցառումների շնորհիվ շատ կարճ ժամանակահատվածում ճանապարպային ոստիկանների գործողություններում գրեթե կբացառվեն կանխակալության եւ սուբյեկտիվիզմի դրսեւորումները, ինչը օրինականության առողջ մթնոլորտ կձեւավորի ճանապարհային ոստիակնության համակարգում։

Ասեմ լրացուցիչ նաեւ, որ այսօր ճանապարհային ոստիկանությունում ձեռք է բերվում հաջորդ խմբաքանակ ավտոմեքենաները, որոնցում եւս կտեղադրվեն  այդ սարքավորումները, եւ այսպիսով մենք կունենաք ճանապարհային ոստիկանության համակարգում 200 ավտոմեքենա, որոնք տեխնիկապես վերազինված կլինեն այդպիսի նկարահանող սարքերով, որոնք կկարողանան այսօր գործել համաձայն այս օրենքի պահանջների։

Ինչ վերաբերում է լուսանկարահանող սարքերի տեղադրմանը, ապա այս ոլորտը ինչպես «Ճանապարհային երթեւեկության անվտանգության ապահովման մասին» օրենքի պահանջներն էին, դա տեղական ինքնակառավարման մարմինների վրա է դրված։ Մասնավորապես, Երեւան քաղաքում դա Երեւանի քաղաքապետարանի գործառույթն է հանդիսանալու։ Եվ ինչքան ես տեղեկացված եմ, այնտեղ եւս Համաշխարահային բանկի հետ գնում են այժմ բանակցություններ նման լուսանկարահանող  սարքեր տեղադրելու համար։

Փաթեթում ներկայացված հաջորդ նախագիծը «Վարչական իրավախախտումների մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագին է, որի ընդունումը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի  32-րդ հդովածի 4-րդ մասի համաձայն բոլոր այն դեպքերում, երբ տեխնիկական միջոցով ֆիքսվել է ճանապարհային երթեւեկության կանոնների խախտումը, պետք է իրականացվի առանձնահատուկ վարչական վարույթ։ Սակայն հնարավոր են դեպքեր, որ խախտումը հայտնաբերվի ճանապարհային ոստիկանության աշխատակիցների կողմից, որը նաեւ ամրագրված լինի տեխնիկական միջոցով։ Նման դեպքերում վարույթը պետք է իրականացվի Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքով սահմանված կարգով։ Այսինքն՝ առանձնահատուկ վարույթ պետք է իրականացվի այն դեպքում, երբ խախտումը ոչ թե ամրագրվել, այլ հայտնաբերվել է տեխնիկական միջոցի օգնությամբ։ Այս միակ փոփոխությունն է, որ կատարվում է։

Մյուս նախագիծը՝ «Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն է։ Այս օրենքի ընդունումը  պայմանավորված է տեսանկարահանող կամ լուսանկարահանող սարքերով հայտնաբերված ճանապարհային երթեւեկության կանոնների խախտումների վերաբերյալ գործերով իրականացվող «Վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի ընդունմամբ։ Օրենքը գործելու է մինչեւ 2008թ. հունիսի 1-ը։ Գործողության ժամանակավորությունը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ նշված ժամկետում իրավախախտումն ամրագրված տեսանյութը տեղադրվելու է ՀՀ ոստիկանության ինտերնետային կայքում, որը կարող է պատճենահանվել վարչական ակտի հասցեատիրոջ կողմից  անմիջականորեն։

Հարգելի պատգամավորներ, նախագծերը շահագրգիռ քննարկումներ են անցել  ոչ միայն հանրապետության գործադիր մարմիններում, այլեւ գլխադասային հանձնաժողովում։ Հանձնաժողովի կողմից արդեն իսկ արվել են մի շարք արժեքավոր առաջարկություններ, որոնք քննարկելու եւ ընդունելու առաջարկությունը ոստիկանությունը պատրաստ է ներկայացնելու ՀՀ կառավարություն։

Առաջարկում եմ ձեզ նախագիծն ընդունել ներկայացված խմբագրմամբ 1-ին ընթերցմամբ։ Շնորհակալություն ուշադրության համար։

 Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հերթագրում՝ հարցերի համար։ Հերթագրվել է 11 պատգամավոր։ Առաջին հարցը՝ պատգամավոր Լիլիթ Գալստյան։

Լ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Հարգելի պրն Մահտեսյան, անառարկելի է, որ ճանապարհային երթեւեկության կանոնների խախտումները տեսանկարանելը կամ լուսանկարահանելը, իրոք, այդ խախտումները փաստելու քաղաքակիրթ ձեւ են։ Ես ունեմ 2 կամ 3 անհանգստություն եւ ուզում եմ ստանալ դրանց պատասխանները։

1-ինը՝ իբրեւ ապացույց նախ տեսանկարահանման կամ լուսանկարահանման արդյունքում մտավախություն ունեմ, որ բացի իրավախախտից ապացույցի մաս կարող են կազմել տվյալ երթեւեկության միջոցով երթեւեկող քաղաքացիներ կամ մարդիկ, ովքեր առնչություն չունեն, բացի այն, որ պարզապես ուղեւորներ են։ Դուք չե՞ք գտնում, որ մենք այդպիսով կարող ենք խախտել ՀՀ Սահմանադրության 23-րդ հոդվածը, որով յուրաքանչյուր ոք ունի իր անձնականը հարգելու, անձնական կյանքը հարգելու իրավունք եւ շատ հաճախ կարող են ձեր նկահարանման արդյունքում փաստվել եւ քիչ առաջ էլ նշեցիք, որ այդ նյութերը կարող են տեղադրվել ձեր ինտերնետային կայքում  եւ այսպիսով ակամայից անձը կարող է դառնալ ապացույց ինչ-որ դեպքի իրավախախտման համար, որտեղ նա ընդհանրապես ոչ մի առնչություն չունի։

2-րդ հարցը՝ վարչական ակտերի առանձնահատկությունները, հոդված 8-ում,  վարչական ակտը պետք է պարունակի եւ նշվում է պարունակությունը, նշվում են լուսանկարահանումը, լուսանկարը, եթե այն ամրագրել է լուսանկարահանմամբ։ Բայց դուք նաեւ ձեր խոսում նշեցիք, որ շատ արդիական տեխնիկկան միջոցներով եք զինված եւ զինվելու եք, եւ ես կարծում եմ, որ որեւէ անպատեհություն կամ տեխնիակակն անհնարինություն չկա, որպեսզի կարողանաք տեսանկարահանում նաեւ համապատասխան լուսանկարը ունենալ։ Ես պիտի առաջարկեի կամ այս պահին ուզում եմ ձեր կարծիքը ունենալ, որ արդյոք այդ տեսանկարահանումից հնարավոր չի ունենալ լուսանկարը։ Կարծում եմ, որ հնարավոր է եւ պետք է, որ վարչական ակտի պարունակության մեջ սա իր տեղը զբաղեցնի։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Պրն Մահտեսյան, քանի որ երկու րոպե է մնացել ընդմիջմանը, ես կառաջարկեի հարցերի պատասխաններին անդրադառանալ ընդմիջումից հետո։ Այժմ ընդմիջում մինչեւ 14.30։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Շարունակում ենք մեր  աշխատանքները։

Հիշեցնեմ, որ քննարկում ենք «Տեսանկարահանող կամ լուսանկարահանող սարքերով հայտնաբերված ճանապարհային երթեւեկության կանոնների խախտումների վերաբերյալ գործերով իրականացվող վարչական վարույթի առանձնահատկությունների մասին» եւ «Հարակից մի շարք օրենքներում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ Հիմնական զեկույցը ներկայացվեց ոստիկանության պետի 1-ին տեղակալ Արարատ Մահտեսյանի կողմից։

Այժմ պատգամավորների հարցեր ուղղելու եւ պատասխաններ հնչեցնելու փուլում ենք։ Հերթագրվել են 11 պատգամավորներ։ Առաջին հարցը հնչել է պատգամավոր Լիլիթ Գալստյանի կողմից, այժմ կլսենք հարցի պատասխանը հիմնական զեկուցողի կողմից։ Խնդրեմ պրն Մահտեսյան։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Միանգամից ասեմ, որ այս հարցը բազմաթիվ քաղաքացիների եւ նաեւ պատգամավորների կհետաքրքրեր։ Այստեղ մենք, անգամ մեր հանձնաժողովում այդ քննարկման ընթացքում բարձրացված հարց է եղել։ Ինչպես մեր նախորդ օրինագծերի մասին խոսելուց, ասեմ, որ այս օրինագիծը մենք նախապատրաստելու ընթացքում բազմաթիվ երկրների փորձ ենք ուսումնասիրել։ Եղել ենք Բելգիայում, եղել ենք Լիտվայում, եղել ենք Հունգարիայում եւ նրանց, այդ երկրների փորձի պարագայում մենք տեսել ենք, որ այդպիսի անհանգստություն, ինչպիսին ձեր բարձրացված 1-ին հարցն է, տիկին Գալստյան, ...(չի հասկացվում) այդ երկրներում չի եղել։ Սակայն հանձնաժողովում քննարկման ժամանակ, երբ բարձրացվեց այդ հարցը, մենք գտանք, որ կարելի է այդ հարցին տալ այլ լուծում։ Անձինք, որոնք երեւում են մեքենայի մեջ կամ մեքենայից դուրս, այդ անձանց նկարը փակել։ Եվ սա կլինի այն լուծումը, որը, այսպես ասած, այդ անհանգստությունը կվերացնի։ Մենք պատրաստ ենք նման մոտեցման, որովհետեւ մեր խնդիրը, այո՛, իրականում այն չի, որ երեւա, թե անձն ո՞վ է եւ ո՞ւմ հետ է, այլ մեր խնդիրն իրավախախտումն արձանագրելն է։ Սա 1-ին հարցի հետ կապված։

2-րդ՝ դուք մտածումներ ունեիք, թե տեսանկարահանումից հնարավոր չի՞ հանել առանձին  լուսանկար եւ ուղարկել քաղաքացուն։

Այս նույն երկրների փորձն ուսումնասիրելու ժամանակ մենք տեսանք, որ այնտեղ այդպիսի բան չի արվում, որովհետեւ շատ խախտումներ ոչ թե միայն լուսանկարի փաստն է, այլ նաեւ դա գործընթաց է, որը կատարվում է որոշակի ժամանակահատվածում։ Եվ դրա համար մենք այստեղ, կարծես թե, լուծման առավել օպտիմալ տարբերակ ենք ընտրել՝ տեղադրել դա ինտերնետում,  քաղաքացին ցանկացած պարագայում կարող է մտնել ինտերնետ եւ տեսնել՝ այն էլ միայն իր կոդով։ Այն կոդով, որը մենք ենք տրամադրել իրեն։ Չի կարող այլ քաղաքացի մտնել այդ սայթը եւ կոնկրետ այդ տեսանյութը նայել։ Մենք անգամ քննարկել ենք տարբեր, այդ «կոդ» հասկացության տարբեր թվային համախմբումներ։ Օրինակ, քաղաքացիներ են եղել կամ պետական մարմիններ, որոնք առաջարկել են, ասենք, սոցիալական քարտ, մեկ ասել ենք անձնագրի համար, 3-րդը՝ տեխնիկական վկայականի համարը։ Այստեղ քննարկման թեմա է, այստեղ մենք չենք ուզում խորանալ, իհարկե, դա կարելի է գտնել։ Կամ մենք անգամ առաջարկել ենք մատյանի այն համարը, որի տակ հաշվառված է այդ խախտումը։ Քաղաքացուն ենք մենք տրամադրում, քաղաքացին մտնում եւ այդ համարի տակ նայում է, թե ինքն ինչ խախտում է կատարել։ Շնորհակալություն։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Պարզաբանման համար՝ Լիլիթ Գալստյան։

Լ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Դուք, կարծես թե, ես ուզում էի հենց այդ կոդին անդրադառնալ, որովհետեւ օրենքի նախագիծը, կարծես թե, հստակ...

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Խնդրում եմ մի քիչ այնպես խոսեք, որ լսվի, չի լսվում, հա՞։ (Խոսում են դահլիճից)

Իսկապես լավ չի լսվում։

Լ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Լա՛վ, շարունակե՞մ։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Այո։

Լ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Ինչ վերաբերում է կոդին, կարծես թե դուք նախազգացիք, որ ես պիտի այդ հարցին էլ անդրադառնայի, որովհետեւ նախագիծը, կարծես թե, հստակություն չի պարունակում կոդի վերաբերյալ։ Լա՛վ, չեմ շարունակում։ Ասելիքս այն էր, որ այդ կոդի հստակեցում ունենանք նաեւ 1-ից 2-րդ ընթերցման մեջ կամ մեր առաջարկությունն անենք այդ ուղղությամբ։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Հարցը ես չլսեցի, շատ ներողություն եմ խնդրում։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Ես կարծում եմ, պրն Մահտեսյան, դուք տիկին Գալստյանի հարցադրմանն աշխատանքային կարգով ավելի պարզաբանում կներկայացնեք։

Մենք անցնենք հաջորդ հարցին՝ պատգամավոր Արա Նռանյան։

Ա.ՆՌԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի պրն Մահտեսյան, դուք շատ հանգամանալից, մանրամասն ներկայացրեցիք օրենքի նախագիծը եւ այն գործընթացը, որը պետք է դրան հաջորդի։ Դժվար է, իհարկե, գերագնահատել այս օրենքի նշանակությունը, որ հույս ունենք, որ գոնե որոշ չափով կարգ ու կանոն կհաստատվի մեր փողոցներում այս օրենքի ընդունումից հետո եւ կիրառության մեջ մտնելուց։

Ինձ մոտ մի քանի  հարցեր կան տեխնիկական բնույթի, որոնք առաջացան օրինագծին ծանոթանալուց, եւ այդ պատասխանը ես չլսեցի։

Նախ՝ հոդված 8-ում, որ գրված է՝ «Վարչական ակտեր պետք է պարունակի գանձապետարանի հաշվի համարը»։

Վճարումը քաղաքացու կողմից, ակտի հասցեատիրոջ կողմից բավարա՞ր է, թե՞ նա այդ պրոցեդուրան, ինչ-որ տեղ նաեւ ստորացուցիչ դեպի փոսի ԳԱԻ-ի գնալը եւ վճարման կտրոն ցույց տալը, դա մնալո՞ւ է, թե՞  համակարգչային այս տեխնիկայի դարում, երբ,  փաստորեն, ինտերնետով մարդը կարողանա իր տուգանքը վերցնել, գոնե այդ մի ավելորդ քայլից ...(չի հասկացվում) կազատվի՞, թե՞ այդ պրոցեդուրան պահպանվելու է։

2-րդ հարցը վերաբերում է 3 օրվան։ Եթե 3 օրվա ընթացքում հասցեատիրոջը չգտնենք, փոստային ծառայությունը տանի, ասենք, չգտնի տանը կամ բան, ի՞նչ ճակատագիր է ունենալու այդ ակտը, կամ, ասենք, աշխատանքային ժամերին տանեն, տանը մարդ չլինի, ի՞նչ այլ տարբերակ է նախատեսում օրենսդրությունը, կամ գուցե դուք ունեք այլ պրոցեդուրա այս խնդիրը լուծելու համար։

3-րդ հարցը վերաբերում է օրենքների որոշակի ազատականացմանը։ Պարզ է, որ այս օրենքը մտնելուց հետո ամենաշատը արձանագրող խախտումների մեջ լինելու է արագության գերազանցումը։ Պատրաստվո՞ւմ է ոստիկանությունը որոշ չափով գոնե այդ սահմանը բարձրացնել, թե՞ օրենքները մնալու են այս մակարդակին, այսինքն՝ խստությունը։

Եվ վերջին, 4-րդ հարցը վերաբերում վարչական իրավախախտումներին, որտեղ դուք «ամրագրված» բառը փոխարինում ենք «հայտնաբերված» բառով։ Սակայն նույն այդ կետում, նույն հոդվածի 3-րդ մասում նույնպես կա «ամրագրված» բառը, որը չի փոխարինվում «հայտնաբերված» բառով։ Դա մտածվա՞ծ է արված, այսինքն՝ կա՞ տարբերություն այդ 2 տերմինների միջեւ, թե՞ այդ բառը թյուրիմացաբար դուրս է մնացել փոփոխությունից։ Շնորհակալություն։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ուրեմն, միանգամից փարատեմ ձեր անհանգստությունը, որ ոչ քաղաքացին որեւէ մի տեղ, այլ, չի գնալու, նա, եթե ստացավ այդ արձանագրությունը եւ համապատասխան լուսանկարը,  համապատասխան գանձապետական համակարգի համարը, ապա նա վճարելուց հետո որեւէ մի տեղ գնալու, որեւէ մեկին ներկայացնելու, նման անհրաժեշտություն չունենք։ Դա համապատասխան գանձապետական համակարգով այդ խախտման համապատասխան կոդով կնստի եւ այստեղ ոստիկայնությունը կստանա իր բավարար այն հիմնավորումները, որոնք նրան պետք են։ Այնպես որ, քաղաքացուն նոր անհանգստություններ մենք  չենք պատճառի։ Սրանով եւս շատ լավ է, որ որեւէ շփումներ՝ նորից ներկայացանլու, նորից ինչ-որ ապացույցեր բերելու, այդպիսի անհրաժեշտություններ մենք չունենք։

Ուրեմն, մյուս հարցը, որ եթե 3 օրում չգտնեն իրավախախտին, ապա այդ դեպքում ինչ է լինելու։ Ես այդպես հասկացա գոնե։ Մի քիչ վատ է հաղորդակցությունը, ներող կլինեք, եթե հանկարծ ինչ-որ մի տեղ ձեր հարցը ճշգրիտ չկարողանամ ներկայացնել։ Ուրեմն, այստեղ մի ամբողջ օրենսդրական կոմպլեքս կա, որն արդեն իսկ կառուցված է, եւ մի քիչ բաց կա այս օրենսդրության մեջ, որ այդ բացը լրացվելու է հենց հիմա, Նախագահի կողմից իսկ արդեն հավանության արժանացած քաղաքացիության եւ էմիգրացիայի նոր մարմին ստեղծելու եւ այդ գործառույթները վերապահելու պետական լիազոր մարմնին։ Այսպիսի մի հայեցակարգ է մշակվում, որտեղ բնակչության պետական ռեգիստր մենք ունենք, որը վարում է այսօր ոստիկանությունը։ Յուրաքանչյուր քաղաքացի այնտեղ հաշվառված է՝ կոնկրետ բնակչության պետական ռեգիստրում, ունի իր անհատական տվյալները, ինչպես նաեւ հասցեն, որտեղ նա հաշվառված է։ Յուրաքանչյուր քաղաքացի քանի որ ունի հնարավորություն մտնելու եւ ստուգելու այդ տվյալները, եւ եթե այնտեղ կան անճշտություններ, դրանք վերացված չեն քաղաքացու կողմից, ապա քաղաքացին պատասխանատվություն պետք է կրի։ Մենք այսպես ենք հարցադրումը կատարում, որ մեր բնակչության պետական ռեգիստրը լինի ճշգրիտ։ Եթե անհրաժեշտ է, որ դուք դատական հայցով մտնում ենք քաղաքացու նկատմամբ, ապա ճշգրիտ հասցեն լինի, որպեսզի պետական մարմինը նրան կանչի եւ ասի, որ ձեր նկատմամբ մեկը դատական հայց է ներկայացրել։ Եվ այստեղ, այս պարագայում մենք արդեն չենք ունենալու որեւէ խնդիր։ Մենք ուղարկում ենք քաղաքացու տվյալները, ինչպես որ հաշվառված է, բնակչության ռեգիստրում, այդ հասցեում, քաղաքացին պարտավոր է այդ ժամանակահատվածում, որ հատկացված է նրան, այդ վճարումները կատարել։ Եթե նա վճարումները չկատարեց, «Ճանապարհային երթեւեկության անվտանգության ապահովման մասին» օրենքով, ինչպես դուք հիշում եք, մայր օրենքով, այնտեղ նախատեսված են արդեն այլ մեխանիզմներ, թե ինչպես պետք է որոշ ժամանակ հետո այդ գումարը կկրկնապատկվի, եռապատկվի, հնգապատկվի, որոշ ժամանակ հտո արդեն դատական կարգով կարող են մտնել եւ այդ գումարները վերցնել այդ քաղաքացուց։ Այնպես որ, այստեղ քաղաքացին ունի պատասխանատվության իր չափը, քաղաքացին պարտավոր է հետեւելու իր անհատական տվյալների ճշգրիտ ներդրմանը բնակչության պետական ռեգիստր։

Եվ 3-րդ հարցը։ Դուք այն խախտումները, որոնք արձանագրելու են մեր լուսանկարահանող սարքերը կամ տեսանկարահանող սարքավորումները...

Ո՛չ, առայժմ մենք չենք պատրաստվում վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ այս գրքի սանկցիաները մեծացնելու կամ փոքրացնելու։ Առայժմ մենք նպատակ չունենք։ Այժմ օրենքը նոր-նոր հունի մեջ է ընկնում, սկսում է աշխատել եւ, կարծես թե, առայժմ լուրջ դժգոհություններ կամ լուրջ անհանգստություններ մենք չենք տեսնում։ Եթե ընթացքում այդպիսիք եղան, համատեղ, իհարկե, կքննարկենք։ Շնորհակալություն։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Պարզաբանման համար՝ պատգամավոր Նռանյան։

Ա.ՆՌԱՆՅԱՆ

-Պրն Մահտեսյան, ես նկատի ունեմ ոչ խստացման մասով, այլ ընդհակառակը, խոսքը ճանապարհային երթեւեկության կանոնների ազատականացումը, ասենք, արագության շեմի բարձրացման առումով, որովհետեւ, բնական է, ամենաշատ խախտումները, ենթադրում  եմ, կլինեն խաչմերուկներում, եւ արագության գերազանցումը, խոսքը ժամանակակից մեքենաների պայմաններում 60 կմ/ժ, օրինակ, պատրաստվում եք դարձնել 70, օրինակի համար եմ բերում, նման ազատականացում։

Եվ վերջին հարցը, որի պատասխանը չհնչեց, խոսքս վարչական իրավախախտումների այդ օրենքում փոփոխություն՝ ամրագրվածը, որ դարձնում եք հայտնաբերված մի պարբերությունում, մյուսում՝ ոչ։ Այդ 2 տերմինների միջեւ տարբերություն կա՞ գործող օրենքում, որովհետեւ այնտեղ մի տեղ փոխում եք, մի տեղ՝ չէ, այսինքն՝ կա՞ այդ 2 հասկացությունների միջեւ տարբերություն, թե՞ դա ուղղակի վրիպակ է իրավական, որ պետք է 3-րդ մասում նույնպես փոխել բառը։ Կամ եթե հարցը պարզ չի, ես առանձին...(չի հասկացվում)։ Շնորհակալություն։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Ուրեմն, վերջից սկսեմ, որովհետեւ «ամրագրված» եւ «հայտնաբերված» բառերի մասին է։ Որովհետեւ եթե «ամրագրված» բառն է, ապա տեսալուսանկարահանող սարքավորումներով ամրագրված են լինում խախտումներ, որոնք արդեն իսկ ճանապարհային ոստիկանության ծառայողը կանգնեցրել է եւ կազմել համապատասխան արձանագրություն։ Իսկ մենք ասացինք, որ սրանք այն խախտումներն են այս օրենքի տիրույթում, որոնք, ճիշտ է, հայտնաբերվել են միմիայն տեխնիկական միջոցներով եւ ոստիկանի միջոցով դեռեւս ոչ մի արձանագրություն չեն կազմել։ Դրա համար, որպեսզի այսպիսի անհամապատասխանություն չլինի օրենքում, «ամրագրված» բառի փոխարեն մենք գրեցինք՝ հայտնաբերված։ Ա՛յ, եթե դուք հիմա, այստեղ նաեւ լեզվաբանական խնդիր է, շատ պարզ եթե դիտարկենք, մենք կտեսնենք, որ այսպիսի խախտումները, որը ես հիմա հայտարարում եմ, որ եթե տեսալուսանկարահանող սարքերով է հայտնաբերված, այդ խախտումներն ընկնում են այս օրենքի տիրույթ, իսկ եթե ամրագրված է, կարող է լինել՝ ամրագրված, որովհետեւ մենք գիտենք, որ ոստիկանն այդ խախտումն արձանագրելու ժամանակ, եթե ամրագրվում է այնտեղ, եւ նա ինքն էլ հենց այդ ժամանակ ամրագրված խախտումը, որը տեսանկարահանող սարքով ամրագրված է, բայց ինքն էլ անմիջապես կանգնեցրել եւ համապատասխան արձանագրություն է կազմել, այստեղ կստացվի, թե ո՞ր մեկով պետք է մենք նրան պատժենք, իսկ մենք ասում ենք միայն ոչ թե ամրագրված, այլ հայտնաբերված։ Դրա համար այս հարցը կլուծվի։

Ուրեմն, արագության շեմի բարձրացում, պրն Նռանյան, մենք չենք նախատեսում, որովհետեւ մեր ուսումնասիրությունը նաեւ զարգացած երկրներում ցույց է տալիս, որ քաղաքային, այսինքն՝ բնակելի վայրերում արագությունը 60 կմ/ժ է։

Ինչ վերաբերում է հանրապետության ճանապարհներին, առայժմ մենք այն շեմերը, որ սահմանված է 90 կմ/ժ, դա կարելի է ասել առավելագույնն է, որը կարող է համապատասխանել տվյալ ճանապարհի որակին։ Մենք չունենք այն որակի ճանապարհներ, որոնք կան արտասահմանյան մի շարք զարգացած երկրներում։ Դրա համար մենք այստեղ եւս առայժմ չենք քննարկում նման շեմի բարձրացում։ Շնորհակալություն։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝ պատգամավոր Ստյոպա Սաֆարյան։

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Մահտեսյան, ես նույնպես ողջունում եմ տեսանկարահանող կամ լուսանկարահանող սարքերով ճանապարհային երթեւեկության կանոնների խախտումների արձանագրման կամ ամրագրման համակարգի ներդրումը։

 Ես ընթերցում եմ օրենքի նախագծի 1-ին հոդվածի 2-րդ կետը, որտեղ ամրագրված է մասնավորապես հետեւյալը՝ «Սույն օրենքը չի գործում այն դեպքերում, երբ ճանապարհային երթեւեկության կանոնի խախտումը հայտնաբերվել է ոստիկանության ծառայողի կողմից եւ տրանսպորտային միջոցն օրենքով սահմանված կարգով կանգնեցվել է՝ անկախ խախտումը տեխնիկական միջոցով ամրագրված լինելու հանգամանքից»։

Այս համակարգի ներդրումն, անշուշտ, նպատակ ունի, որպեսզի նվազեցնի ճանապարհային ոստիկան-վարորդ շփումները եւ, բնականաբար, դա բազմիցս, արդեն տարիներ շարունակ տարբեր վեճերի առարկա է եղել։ Այս դրույթն արդյո՞ք չի ստեղծում ռիսկ, որպեսզի ցանկալի պահին մի կողմ դրվի այս օրենքը եւ ասվի, որ այն չի գործում, որովհետեւ ոստիկանն անձամբ ինքը հայտնաբերել է խախտումը, թեպետ չկա դրա տեսանկարահանումը, բայց ինքը նկատել է եւ ինքը կանգնեցրել է մեքենան։ Այս հարցի հետ կապված կցանկանայի ձեր մեկնաբանությունը ստանալ։

Հաջորդ հարցադրումը վերաբերում է օրենքի 6-րդ հոդվածի 6-րդ կետում ամրագրվածին։ «ՀՀ զինված ուժերի տրանսպորտային միջոցներով կատարված եւ տեխնիկական միջոցներով հայտնաբերված իրավախախտումների վերաբերյալ տեսանյութը կամ լուսանկարն իրավախախտման հատկանիշները պարզելուց հետո եռօրյա ժամկետում վարչական մարմինն ուղարկում է ՀՀ պաշտպանության բնագավառում պետական լիազոր մարմնի համակարգում գործող ռազմական ոստիկանություն»։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Պրն Սաֆարյան, կներեք, քանի որ մենք այս պահին ունենք տեխնիկական որոշ անսարքություններ, լսողությունը մի փոքր բարդ է, խնդրում եմ մի քիչ դանդաղ եւ հնարավորինս բարձր, որպեսզի կարողանա հիմնական զեկուցողը լսել եւ ձեր հարցերին տալ պատասխան։

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։  6-րդ կետը կխնդրեի պարզաբանել, ինչո՞վ է պայմանավորված 6-րդ կետում ամրագրվածը, ինչո՞ւ ենք մենք դա ուղարկում ռազմական ոստիկանություն։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-6-րդ հոդվա՞ծ։

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-6-րդ հոդվածի 6-րդ կետը, այո՛։

Եվ, ինչպես արդեն նշեցի, 1-ին հոդվածի 2-րդ կետը, արդյո՞ք սա կրկին թույլ չի տալիս, որպեսզի ցանկալի պահին ԳԱԻ աշխատակիցն ուղղակի պատժի վարորդին, ասելով, որ կապ չունի, թե տեսանկարահանող սարքով ֆիքսված է, թե՝ ոչ, ինքն արձանագրել է այդ խախտումը։ Արդյո՞ք մենք այս հոդվածով պատուհան չենք ստեղծում, որպեսզի մի կողմ դրվի այս օրենքը, որը, ըստ էության, ապացուցում է՝ խախտում եղել է, թե՝ ոչ, ինչը փորձում էին նախկինում անել դատարանում տարբեր վկայությունների, տարբեր գործերի շրջանակներում։ Արդյո՞ք սա նույնատիպ պատուհան չի ստեղծում, որ գործերի մի մասը պարզապես լինի սուբյեկտիվ որոշումների տիրույթում։ Շնորհակալություն։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ 1-ին հարցի ձեր մտահոգությանը ես կուզենամ ավելացնել նաեւ մեր մտահոգությամբ, որը մենք ունեինք, թե արդյոք ոստիկանը հաշվի առնելով, որ տեսալուսանկարահանող սարքերով ամեն ինչ արձանագրվում է, այլեւս ինքը կողք չի՞ քաշվի եւ դառնա սովորական մի քաղաքացի, որը ճանապարհային երթեւեկության նկատմամբ որեւէ մի գործառույթ չի իրականացնի, հետո կբերի, կասի տեսանկարահանող սարքը գրել ա, խնդրեմ, դուք ամեն ինչով զբաղվեք։ Ա՛յ, այսպիսի երկակիություն կա այս հոդվածների, ընդհանրապես օրենքի բուն բովանդակության մեջ։ Դրա համար այստեղ մենք պետք է, շատ քաջ պետք է ձեզ հայտնի լիներ, որ պետք է ընտրեինք ավելի օպտիմալ տարբերակը։ Ոստիկանը ե՞րբ կարող է միջամտել եւ ցանկանալ անպայման կանգնեցնել, ոչ թե միայն խախտում արձանագրել, եթե այդ մեքենայի ընթացքը եւ նրա կառավարումը ցույց է տալիս ակնհայտ վտանգ, որ կարող է նա առաջիկա քայլերում, առաջիկա մետրերում կամ 100 մետրերում  վթարներ կատարել, մարդկանց վրաերթի ենթարկել եւ այլն, եւ այլն։ Ա՛յ, այսպիսի պարագաներում ոստիկանը պարտավոր է աշխատել կանգնեցնել, ոչ թե թույլ տալ, որ միայն արձանագրվել է, հետո ջհանդամը թե այնտեղ, մեկ այլ տեղ ուրիշ ինչ կատարվեց։ Սա առաջինը։

2-րդ՝ ոստիկանը նաեւ ոստիկանական գործառույթներ է իրականացնում իր գործունեության ընթացքում, ոչ միայն ճանապարհային երթեւեկության կարգավորում եւ անվտանգության ապահովում, այլ նաեւ ոստիկանական գործառույթներ, որովհետեւ ոստիկանը կարող է հրահանգ է ստացել, որ այդ պահին այդ ճանապարհով ընթանում է մեքենա, որը հենց նոր կատարել է ավազակային հարձակում։ Բնականաբար, ոստիկանը պետք է փորձի կանգնեցնել, որովհետեւ տաք հետքերով հանցագործության բացահայտումը ենթադրում է ոստիկանական բոլոր ուժերի համախմբում եւ համատեղ աշխատանք։ Այնպես որ, այստեղ մենք աշխատել ենք գտնել առավել  այն օպտիմալ լուծումը, որը եւ ոստիկանական գործառույթներին չի վնասի, ինչպես նաեւ ճանապարհային երթեւեկության կարգավորման հիմնախնդիրները կլուծի։ Սա 1-ին մասով։

2-րդ մասով, ես ինչքան հասկացա, դուք նկատի ունեիք 6-րդ հոդվածի 6-րդ մասը։ Այդպե՞ս է։

Ուրեմն, 6-րդ հոդվածի 6-րդ մասն ասում է. «ՀՀ զինված ուժերի տրանսպորտային միջոցներով կատարված եւ տեխնիկական միջոցներով հայտնաբերված իրավախախտումների վերաբերյալ տեսանյութը կամ լուսանկարն իրավախախտման հատկանիշները պարզելուց հետո 3-օրյա ժամկետում վարչական մարմինն ուղարկում է ՀՀ պաշտպանության բնագավառում պետական լիազոր մարմնի համակարգում գործող ռազմական ոստիկանություն»։

Այո՛, հարցն այստեղ նրանում է, որ  մենք չենք ուզեցել այս գործառույթների մեջ մտնել, որովհետեւ այսօրվա Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի դրույթների համաձայն՝ այս մարմիններում կոնկրետ չի գործում վարչական այնպիսի իրավախախտումների սանկցիաների մեխանիզմ, ինչպիսին կա քաղաքացիների համար։ Այնտեղ այդ զինծառայողները ենթարկվում են կարգապահական պատասխանատվության, ոչ թե դրամական սանկցիաների, ինչպես ֆիքսված է Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքով, այլ նրան կարգապահական պատասխանատվության է ենթարկում։ Իսկ կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցը քանի որ նրանց ղեկավարությանն է, ապա մենք ներկայացնում ենք այնտեղ եւ նրանք համապատասխան կարգով լուծում կտան այդ հարցերին։ Շնորհակալություն։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Պարզաբանման համար՝ Ստյոպա Սաֆարյան։

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն պատասխանների համար։ Պրն Մահտեսյան, այդ դեպքում հարկ չե՞ք համարում, որ օրենքի նույն 1-ին հոդվածի 2-րդ կետում գրվի, որ այն խախտումների դեպքում, որոնք կապ չունեն ճանապարհային երթեւեկության կանոնները խախտելու հետ, այսինքն՝ պահպանվեն ոստիկանի այն գործառույթները, որոնք նա ունի ճանապարհատրանսպորտային երթեւեկությանը հետեւելուց զատ, եւ եթե խոսքը վերաբերում է իսկապես այլ բնույթի հանցագործություններին կամ խախտումներին, դա հստակեցվի օրենքի նախագծում։ Եվ ընդհանրապես, ճիշտն ասած, ես, անկեղծ ասած, կողջունեմ ճանապարհային ոստիկանական համակարգը, թեպետ դուք դա մտահոգություն համարեցիք, բայց իսկապես մի փոքր ետ քաշվի այդ ճանապարհային երթեւեկության միջամտելուց, որովհետեւ ավելի լավ է դա լուծի վարչական դատարանը, քան ոստիկան-վարորդ հարաբերությունները դառնան դատական քաշքշուկների առարկա՝ զուտ տեսած լինելու, տեսած չլինելու փաստով։

Այնուհետեւ 2-րդ հարցի հետ կապված իմ, պարզապես ավարտեմ։ Իսկ եթե ռազմական ոստիկանությունը չօգտագործի, կարգապահական տույժ չսահմանի, ո՞վ է վերահսկելու, չէ՞ որ կատարվել է, այնուամենայնիվ, ճանապարհային երթեւեկության կանոնների խախտում եւ...

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Պրն Սաֆարյան, կներեք, նորից պետք է զգուշացնեմ, քանի որ անսարքություն կա եւ զանգը չի աշխատում, ժամանակը լրացել է։

Խնդրեմ, պրն Մահտեսյան։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Ուրեմն, 1-ին հոդվածի 2-րդ մասում ամրագրել ձեր առաջարկած տարբերակը, ես չեմ գտնում նպատակահարմար, ասեմ ինչի համար։ Որովհետեւ ես իմ բացատրության մեջ ասացի, 1-ին մասը ես ներկայացրեցի, որտեղ այդ ընթացքը ցույց է տալիս, որ կարող է ճանապարհատրանսպորտային պատահարների հետեւանք ունենա հենց միայն նրա բարձր արագությունը եւ, այսպես ասած, այնտեղ կեռաման  ճանապարհի հատվածը, եւ ինտենսիվ, այսպես, մեքենաների հոսքը։ Սրանք բոլորը մի համախմբություն են, որոնցից ենթադրելով ճանապարհային ոստիկանը, որը լուրջ մասնագետ է, կարող է արդեն կանգնեցնելու հրահանգ տալ։ Այստեղ ամրագրել այս ամենը, եւ ենթադրելով, որ սա մենք ամրագրման լրիվ կներառենք, ինձ թվում է, դժվար  թե կարողանանք, որովհետեւ կյանքը միշտ հարուստ է, քան թե մենք օրենսդրորեն կարող ենք ամրագրել։

Իսկ ինչ վերաբերում է ձեր 2-րդ մասի այդ հարցին, զինվորական ոստիկանություն ենք ուղարկում, որովհետեւ  պետական մարմնի կողմից նշված, այսպես ասած, ստորաբաժանում պետք է լինի։ Սա, իհարկե, Պաշտպանության նախարարության առաջարկությունն է, որ ռազմական ոստիկանություն լինի, եւ նրանք երեւի իրենց մեջ արդեն իսկ հստակեցրել են այն մեխանիզմները, որով ոստիկանությունը կներկայացնի համապատասխան ղեկավարությանը կատարված խախտումները եւ դրանցով ենթադրվելիք պատասխանատվությունները։ Շնորհակալություն։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝ պատգամավոր Արմեն Մարտիրոսյան։

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Մահտեսյան, 1-ին հարցս՝ ճանապարհների որակը հաշվի առնվելո՞ւ են տեսանկարահանումների ժամանակ։ Օրինակ, խաչմերուկ է, տեսանկարահանող սարքը կա, բայց փոս է կամ ակոս է, մի փոքր շեղվում ենք, ըստ էության, անմիջապես առանց թարթիչը միացնելու եւ, ըստ էության, խախտում ենք կատարում։ Այդ դեպքերում ինչպե՞ս է կարգավորվելու, որովհետեւ շատ երկրներում նման դեպքերում տուգանվում է ճանապարհի որակի պատասխանատուն եւ ոչ թե վարորդը։

2-րդ հարցս վերաբերում է նրան, թե փաստի արձանագրումից մինչեւ արխիվի բացումը եւ արխիվի բացված ժամանակ ով մուտք ունի տեսանյութի եւ լուսանկարի հետ, օրիգինալի հետ ծանոթանալու եւ աշխատելու, այդ խնդիրը։

Հաջորդ հարցս վերաբերում է հոդված 4-ի կետ 5-ին։

3 օրվա ընթացքում, 24 ժամվա ընթացքում, եթե աշխատանաքային օրը... Ինձ թվում է ավելի կարճ ժամանակահատվածով կարող են հասցնել եւ տրամադրել դիմումատուին կրիչների վրա։

Հոդված 4.8։ Այստեղ գրված է, որ եթե դիմում տալիս են, հետո չեն գալիս վերցնելու, ապա այդ չներկայանալու դեպքում արձանագրություն է կազմվում եւ չեն տալիս։ Արդյոք չի՞ կարելի, ասենք, այնպիսի մեխանիզմ անել, որ դիմումատուն գումար վճարելով, նույնիսկ եթե ինքը չկա, այսինքն՝ գործերի հետ կապված, ինքը գումար վճարի, այդ նյութն իրեն փոստով ուղարկեն։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Պրն Մարտիրոսյան, եթե կարելի է, ես ներողություն եմ խնդրում, մեկ-մեկ հարցերով պատասխանեմ, որովհետեւ իսկապես չի լսվում եւ չեմ հասցնում ինձ մոտ գոնե նշել։ Եթե կարելի է, իհարկե։

Լսափողում ընդհանրապես ձայն չկա, ես պարզապես որսում եմ ձեր ձայնը ինչքան հնարավոր է։

Ուրեմն, եթե ճանապարհին՝ ճանապարհի որակից ելնելով, կատարվում է խախտում, ապա այստեղ ո՞վ է պատասխանատու։

Իհարկե, ցանկացած պարագայում, եթե քաղաքացին երթեւեկելով տրանսպորտային միջոցով կատարում է խախտում, նա պարտավոր է պատասխան տալու։ Այստեղ այլ հարց է, եթե ճանապարհի որակից ելնելով՝ նրա ավտոմեքենան ջարդվեց կամ թե չէ մեկ այլ, ուրիշ հարց եղավ, ապա, իհարկե, այստեղ դատական հայցի կարգով կարող ենք ճանապարհի վերանորոգման աշխատանքներ իրականացնող մարմնից համապատասխան գումարներ գանձել։ Ա՛յ, այսպիսի հնարավորություն կարող է լինել։  Իսկ այն, որ դուք խախտումը կատարել եք, այդ խախտման համար միմայն պատասխանատու է քաղաքացին, ով... Թող ավելի ճիշտ, ասվում է, կարող եք դանդաղ երթեւեկել, չգիտեմ ինչպես, բայց, համենայնդեպս, քաղաքացուն այդ պատասխանատվությունից օրենքը չի ազատում։

Հաջորդ հարցը՝ ո՞ր մի քաղաքացին է պատասխան տալու, եթե արձանագրված է խախտում տրանսպորտային միջոցի կողմից։ Այդպե՞ս էր հարցադրումը։ Որովհետեւ օրենսդրորեն մենք այնտեղ ամրագրել ենք մի քիչ... Այդ դեպքում խնդրում եմ մի հատ հստակեցնեք։ (Խոսում են դահլիճից)

4-րդ հոդված կետ 5։ Հա՛, շատ բարի։

 «Վարչական ակտի հասցեատիրոջ կամ նրա ներկայացուցչի գրավոր պահանջով վարչական մարմինը նրանց է տրամադրում տեսանյութի պատճենը, դիմումը համապատասխան մարմնում մուտքագրման օրվա հաջորդ 3 օրվա ընթացքում։ Պատճանահանումը կատարվում է դիմումատուի տրամադրած կրիչների վրա»։ Այս առաջարկությունը 24 ժամվա ընթացքում։

Ասեմ ձեզ։ Իհարկե, մենք այստեղ 3 օրը, միգուցե աշխատանքային օրով մենք գրենք ավելի ճիշտ կլինի, պրն Մարտիրոսյան։ Մենք 1-ից 2-րդ ընթերցման ժամանակ համատեղ կաշխատենք։ Մեկ շաբաթ կա այնտեղ։ Ասենք, ուրբաթ օրը երեկոյան այդ դիմումը ստացվեց, բնականաբար, երբ մի շարք դիմումներ են, հնարավոր չեղավ, ուրեմն, շաբաթ, կիրակին հաշվելու օր, չեն աշխատում, 3-րդ... Դրա համար աշխատանքային օրով, որ մենք հաշվառենք, միգուցե այդ ձեր ասած հարցը կլուծվի։

Ուրիշ հարցեր։

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Ո՞վ է աշխատելու տեսանյութի հետ, լուսանկարի օրիգինալների հետ  սկզբից, արխիվացման ընթացքում էլ հետը։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Ուրեմն, լուսանկար հանող սարքերն անմիջապես այդ, ասեմ տեխնիկապես ինչպես է մեզ մոտ կատարվելու դա, այժմ գոնե գնում է դրա նաեւ տեխնիկական լուծումները։

Քաղաքում տեղադրված որեւէ մի լուսանկարահանվող սարքավորումից անմիջապես օպտիկական կապով գալու է կենտրոնը,  լինելու է այն օպերատիվ ղեկավարման կենտրոն, որտեղ գալու է եւ այդ լուսանկարը համապատասխան սարքավորումների միջոցով դուրս է գալու։ Ուրեմն, ոստիկանը, որն այդ օրը հերթապահում է, համապատասխան արձանագրությունները կազմում է, մենք փոխանցում ենք, այժմ քննարկվում է հենց այդ հարցը, մի որեւէ կազմակերպության հետ պայմանագիր ենք կնքելու եւ այդ կազմակերպությունն արդեն իրականացնելու է, այդ լուսանկարն արձանագրության հետ միասին ծրարով ուղարկելու է այդ հասցեյով, եւ նրանից հետեւելու է՝ ե՞րբ են նրանք համապատասխան վճարումները կատարելու, եւ հետեւելու է այդ վճարումների կատարման ընթացքին։ Այսպես ասած, այդ կազմակերպությունը ոստիկանության հետ պայմանագրային հիմունքներով աշխատելու է, որպեսզի քաղաքացիների տուն գնալու կամ նրանց տուն ուղարկելու խնդիրներով ոստիկանը չառնչվի։ Անգամ այս հարցում մենք աշխատել ենք նրբանկատ լինել, որ ոստիկանը չգնա ու ասի՝ ինչի՞ չես վճարում կատարել, ես քեզ հիմա դատարան հայց եմ մտցնում, չգիտեմ ինչ եմ անում։ Թող մի կազմակերպություն լինի, որն այս ոստիկանության հետ պայմանագրային հիմունքներով աշխատի՝ բնականաբար, որոշակի գումարային վարձատրմամբ։ Եվ այս պարագայով, երբ մենք կտեսնենք, որ արդեն իսկ գանձապետական համակարգի համապատասխան հաշվի վրա նստած է այդ ակտի սանկցիայով նախատեսված գումարը, ապա դրանք կարխիվացվեն համապատասխան օրենսդրական մեր օրենքներով նախատեսված կարգով։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝ պատգամավոր Ռուզաննա Առաքելյան։

Ռ.ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Մահտեսյան, իսկապես այս օրենքը շատ կարեւոր է։ Ես ունեմ 3 հարց։

Դուք աասցիք, որ այս օրենքն ունի կանխարգելիչ նշանակություն։ Իսկապես ես կիսում եմ ձեր կարծիքը եւ այդ տրամաբանությամբ ուզում եմ հարցնել՝ այդ դեպքում կարեւոր չէ՞ր այս օրենքում ամրագրել ցուցանակների գոյությունը, որոնք վարորդների համար կունենան ուղղորդիչ նշանակություն։ Շատ երկրներ օգտագործում են այս կարգը։

2-րդ հարցը։ Դուք ասացիք, որ նկատի եք ունեցել մեծ մայրուղիները եւ մեծ խաչմերուկները։ Այդ դեպքում ի՞նչ չափորոշիչներով պիտի մոտենաք ավելի բանուկ ճանապարհներին, որտեղ իսկապես շատ հաճախ լինում են վթարներ, որոնք մայրուղի չեն համարվում, բայց շատ բանուկ են երթեւեկության համար։

3-րդ հարցս, անշուշտ, այս օրենքի սահմանների մեջ չի տեղավորվում, բայց, այդուհանդերձ, ես ուզում եմ հարցնել։ Ինչո՞ւ կամ կարո՞ղ էր ներառվել նաեւ մեծ խաղահրապարակներին հարող ճանապարհները, ասենք, դպրոցներին, որտեղ նույնպես, հատկապես երեխաների իմաստով  այդ ճանապարհները վտանգավոր են։ Ես օրինակ գիտեմ, որ այդ ճանապարհներին շատ են տեղի ունենում վթարները եւ երեխաներ են, ի վերջո, տուժում այս վթարների արդյունքում։

 Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ 1-ին հարցը, որ ձեզ անհանգստացնում է, քննարկվել է նաեւ հանձնաժողովում։ Հանձնաժողովում իհարկե տարբեր առաջարկություններ եղան եւ առաջարկվեց նաեւ ցուցանակների տարբերակը։

1-ին պահից, կարծես թե, ամեն ինչ ճիշտ է, նորմալ է, եւ կարելի է դա ընդունել, եւ դա միմիայն կարող է ի նպաստ բերել։ Բայց, եթե ավելի խորությամբ ենք ուսումնասիրում, տեսնում ենք, որ այստեղ կա հարցի 2-րդ կողմը։ Ապա որ ճանապարհին որ չկա այդ  ցուցանակը, ուրեմն, կարելի է այնտեղ ինչ ասես անե՞լ (Ծիծաղ)։

Այ, այս հարցում եվրոպական մի շարք երկրներ որդեգրել են մի քիչ այլ քաղաքականություն։ Այո, նրանք իրազեկում են քաղաքացիներին, բայց իրազեկում են ռադիոյի կամ հեռուստատեսության միջոցով։ Իրազեկում են, ասենք, վերջին լուրերի ժամանակ ասում են. այսինչ փողոցները տեսալսասարքավորումներով հսկվում են։ Այնպես որ իհարկե մենք  այստեղ մեխանիզմը կգտնենք, բայց 1-ին հարցի լուծումն անպայման մենք կտանք 1-ինից 2-րդ ընթերցման ժամանակ։

Դուք ուզում եք որեւէ ... մենք ունե՞նք այդպիսի հայտանիշ բանուկ եւ բանուկ խաչմերուկներ կամ բանուկ փողոցներ։ Ո՛չ, այստեղ հարցադրումն առավել շատ կատարվում է հետեւյալ կտրվածքով՝ այնպիսի փողոցներ, որոնք առավել, ճանապարհային երթեւեկության անվտանգության տեսակետից ավելի խոցելի են։ Այսպես, գոնե ոստիկանությունն այն պետական մարմինն է, որը իրականացնում է, հաշվառում է ամբողջ ճանապարհային երթեւեկության, ճանապարհատրանսպորտային պատահարների, ինչպես պատահարների, այնպես զոհերի եւ վիրավորների։ Եվ մենք, փառք Աստծո, ավելի լավ ունենք այն աշխարհագրությունը, որ որտեղ են կատարվում առավել շատ ճանապարհատրանսպորտային պատահարներ, որտեղ ենք ավելի շատ  զոհեր ունենում, եւ որտեղ ենք վիրավորներ ունենում։ Եվ այս առումով մենք այստեղ պրոբլեմ չունենք։ Մեր այդ ուսումնասիրությունների հիման վրա, արդեն իսկ ունենք մենք որոշակի քարտեզ, որտեղ 1-ին հերթին մենք տեղադրեինք այդպիսի սարքեր եւ մենք, խոստանում եմ ձեզ, հենց այդպես էլ կլինի, որովհետեւ մեզ 1-ին հերթին ամբողջ այս ոլորտը որ կարգավորում ենք, այսքան օրենսդրական առաջարկություններով եւ մոտ 40-ի չափ կառավարության որոշումներ ենք ընդունել, միտված են եղել միայն մեկ բանի՝ ճանապարհային երթեւեկության անվտանգությունը դա մարդկային կյանքն է։ Մարդկային զոհեր չունենալու, մարդկային խեղումներ, մարդկային վիրավորներ չունենալու, եւ դրա համար սա ուղղված է լինելու միմիայն դրան։

Ուրեմն, ձեր ասած հարցը, 3-րդ հարցադրումը սա առավել շատ ոստիկանական հարցադրույթ է, քան ճանապարհային ոստիկանության կամ այս օրենքի ոլորտին առնչվող։ Դուք ճիշտ նշեցիք։

Իհարկե, ոստիկանությունը նման գործառույթ իրականացնելու պահանջարկ ունի, եւ այսպիսի ոստիկանական կառավարման կենտրոն ունենալուց հետո, մենք կքննարկենք նաեւ այդպիսի տարածքներ հսկելու խնդիրը։ Բայց սա արդեն կապ չի ունենա այս ոլորտի հետ, եւ դուք ճիշտ նշեցիք, օրինակ, դպրոցները։ Դպրոցների մերձակա հրապարակները եւ այնտեղ կատարվող տարբեր իրավախախտումներ կամ օրինախախտումներ, առավել եւս հանցագործություններ, դրանք պետք է որ մեր տեսադաշտում լինեն, եւ ոստիկանն առավել արագ պետք է միջոցներ ձեռնարկի դրանք կանխելու եւ բացահայտելու ուղղությամբ։ Սրանք են։ Շնորհակալություն։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Պարզաբանման համար՝ Ռուզաննա Առաքելյան։

Ռ.ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

-Շնորհակալություն։  Պրն Մահտեսյան, ցուցանակների մասին երբ որ ես ասացի, դա աշխարհում ընդանունված ձեւ է, դուք շատ լավ գիտեք։ Եթե դուք նայել եք այլ երկրների օրենսդրական դաշն այս իմաստով, այ, երբ որ դուք ասում եք, եթե չկան նկարահանող սարք, ուրեմն, մյուս փողոցներում որ չկա, ինչ կուզեն կանեն, այդտեղ ես անշուշտ դա նկատի չունեի։ Որտեղ որ ցուցանակներ կան, դրանք ազդարարում են նկարահանող սարքերի մասին։ Խոսքը այն մասին էր, որ եթե շատ բանուկ փողոցները, որ նկատի է առնված եւ մայրուղիները պիտի լինեն նկարահանող սարքեր, բոլոր այդտեղ ցուցանակների գոյությունը պարտադիր համարո՞ւմ եք, թե՞ ոչ։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Ես միանգամից ասեմ, որ դրանք պարտադիր չեն համարվում։  Պարզապես որոշ երկրների, մեր ուսումնասիրությունը ցույց տվեց, որ որոշ երկրների օրենսդրությունը ուղղակի պահանջում է քաղաքացիներին իրազեկել, որ այստեղ տեղադրված են նման սարքավորումներ։ ՀՀ-ի, համենայն դեպս, օրենսդրությունն այդպիսի պահանջ չի ներկայացնում լիազոր մարմնին։ Շնորհակալություն։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, մինչ անսարքության վերականգնումը, կառաջարկեի, որպեսզի ավելի լավ լսողությունը ապահովել,  օգտվել դահլիճում տեղադրված խոսափողներից, հարցերը ուղղելու ժամանակ։ Այժմ պատգամավոր Արծվիկ Մինասյան։ Խնդրեմ, ձեր հարցը, 3-րդ խոսափող։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Մահտեսյան, ես ունեմ 4 հարց։ 1-ինը վերաբերում է հետեւյալին՝ դուք նշեցի ԳԻԲՍ համակարգի մասին, կուզենայի ավելի մանրամասն սրա մասին պարզաբանում տայիք։ Այսինքն՝ Հայաստանում ներկայումս գործո՞ւմ է այս համակարգը, թե՞ ոչ, որքանո՞վ են մեր ոստիկանական  ծառայություն իրականացնող, ճանապարհային ոստիկանությունը, ծառայություն իրականացնող մեքենաները եւ աշխատակիցները տիրապետում այս համակարգին, եւ նախատեսվո՞ւմ է արդյոք նաեւ Հայաստանում ավտոտրանսպորտային միջոցների այս համակարգի ներդրումը, եւ ընդհանրապես ի՞նչ  արժեք է իրենից ներկայացնում։

2-րդ հարցս վերաբերում է հետեւյալին՝ ինչպիսի՞ կոնկրետ առանձնահատկություններ է օրինագիծն առաջարկում  կամ սահմանում, որ հնարավոր չէր տեղավորել «Վարչական վարույթի եւ վարչարարության հիմունքների մասին» օրենքի շրջանակներում կամ առնվազն վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքում համապատասխան փոփոխություն իրականացնելու միջոցով, այսպիսի առանձնահատկություններ է սահմանվել։ Այս հարցը, բնականաբար, կապված է հատկապես նրա հետ, որ եթե ամեն մի ոլորտ սկսի այսպիսի առանձնահատկություններ սահմանել, այդ դեպքում վարչարարության օրենքը, ըստ էության, դառնում է ինչ-որ անիմաստ բան։

3-րդ հարցս վերաբերում է հետեւյալին՝  ըստ էության, օրինագծում նախատեսված չեն, ես, համենայն դեպս, չգտա մի դրույթ, որ վարչական զանցանքի մեջ մեղադրվող անձը դատական կարգով պաշտպանության իրավունք ունենա։ Այսինքն՝ մի մեխանիզմ է առաջարկում, որ տուգանում եք փաստորեն դուք ենթադրյալ զանցանք կատարողին առանց նրան լսելու, նրա պարզաբանումը լսելու, հետագայում, եթե ցանկություն ունի բողոքարկելու ձեր որոշումը, կարող է վարչական կարգով բողոք բերել, բայց դատական կարգով բողոքարկման ինստիտուտը օրինագծում չկար։

Մյուսը վերաբերում է օրինագծի  4-րդ հոդվածի 5-ից 10-րդ մասերին, որոնք, ըստ օրինագծի եզրափակիչ դրույթների, փաստորեն գործելու են մինչեւ 2008 թվականի հունիսի 1-ը։ Դրա հետ պայմանավորված նաեւ «Պետական տուրքի մասին» օրենքում փոփոխությունները, որ մինչեւ 2008 թվականի հունիսի 1-ն է։ Ի՞նչ իմաստ ունի այս 2, 3 ամսվա, առավել եւս, երբ կանխատեսելի էլ չէ, թե այս օրենքը, երբ, ըստ էության, կընդունվի։ Ինչպիսի՞, ի՞նչ տրամաբանությամբ է սահմանվում։

Եվ վերջում՝ «իրազեկում» բառը, որ օգտագործվում է օրինագծում մի քանի տեղ, սակայն, ցավոք սրտի, չկա գրված, թե այս իրազեկումը կոնկրետ ի՞նչ ձեւով պետք է իրականացվի, որպեսզի անձը ով մեղադրվում է տվյալ զանցանքի մեջ կամ ով ստացել է որոշակի տեղեկատվություն, ի՞նչ կարգով է նա իրազեկվում։ Դա պատվիրվա՞ծ  նամակով իրազեկում է, հեռախոսայի՞ն զանգ է, թե՞ կամ որեւէ այլ ձեւ, գուցե բացատրեիք։ Այսքանը, շնորհակալություն։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ 1-ին հարցով, այո, Հայաստանում 1-ին անգամ, արդեն իսկ տեղադրվում է, այժմ գնում է այդ գործընթացը, GFS  համակարգ, որով ոստիկանական բոլոր մեքենաները, ոստիկանության  ղեկավարման կենտրոնում ՀՀ քարտեզի վրա հստակ կանխորոշված տեսնվում է, թե նրանք որտե՞ղ են եւ ի՞նչ ծառայություն են կատարում։ Իրենց երթուղիով ծառայություն են կատարում, եւ մենք ունենալու ենք նաեւ այդ մեքենաների տարատեղման բնութագիրը, եւ եթե կանգնած են, ապա ինչո՞ւ համար են կանգնած, ընդմիջմա՞ն են դուրս եկել, թե՞ նա արձանագրություն է կազմում, թե՞ այլ գործառույթներ է իրականացնում։ Այնպես որ, այժմ արդեն իսկ 1-ին տասնյակ մեքենաները, կարելի է ասել, GFS համակարգը դրված է։

Եղել է Հայաստանում, անցած տարվա վերջերին էր, տենդեռ, որով շահել է կազմակերպությունը այս GFS համակարգի տեղադրման համար ոստիկանության, ճանապարհային ոստիկանության մեքենաների, որն արդեն իսկ տեղադրել է եւ 1-ին տասնյակ մեքենաների տեղադրումից հետո այժմ, քանի որ ոստիկանությունը մի  քիչ լարված ռեժիմով էր աշխատում, եւ ինչպես նաեւ ճանապարհային ոստիկանությունը դեռեւս չի կարողացել տեղադրել բոլոր մեքենաների վրա։ Հիմա արդեն այդ գործընթացը շարունակվում է։ Շատ շուտով առաջիկա, երեւի  մի 15-20 օր հետո մենք կունենանք 1-ին խմբաքանակի, այսպես ասած, 100 մեքենաների վրա տեղադրված ամբողջ  GFS  համակարգը, եւ օպերատիվ ղեկավարման կենտրոնում, քարտեզի վրա ցանկացած մեքենայի տեղադրված նրա տեղադիրը, որտեղ  է նա կանգնած։

Եթե առավել հանգամանալից ձեզ կհետաքրքրի, մենք կարող ենք դա առանձին, նաեւ այս ամբիոնից հետո իջնել, եւ զրուցել։

Առանձնահատկությունները։ Առանձնահատկությունների մասին նախ՝ օրենքի պահանջ էր սա մայր օրենքում, որտեղ գրված էր, որ այս տեսալուսանկարահանող սարքերով ամրագրվող խախտումների վարչական պատասխանատվության հարցը կլուծվի առանձին օրենքով, առանձնահատկությունները կսահմանվեն առանձին օրենքով։

Սա չէր կարող վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրեսնգրքի մաս լինել, որովհետեւ այնտեղ լրիվ այլ հայեցակարգ է եւ այլ մոտեցումներ են։ Դա չէր կարող։ Մենք փորձել ենք իհարկե, շատ ենք աշխատել, եւ տեսել ենք, որ այնտեղ տեղադրելու դեպքում, այդ սկզբունքներին, որոնք ամրագրված են վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքում, կհակասեն մեր առանձնահատկությունները, եւ դրա համար սա հենց ի սկզբանե նախատեսված է եղել որպես առանձին օրենք։

Իսկ ամբողջ առանձնահատկությունները, դրանք  ամբողջ օրենքի դրույթներն էր, որոնք ես ներկայացրեցի։ Հիմա,  եթե ես ուզենամ այդ առանձնահատկությունները մեկ առ մեկ նշել, ապա դա կնշանակի, որ  ես, ինքս պետք է ամբողջ այս փաթեթը նորից ներկայացնեմ։ Ես պարզապես կուզենամ  այստեղ ասել, որ մենք շատ կարեւոր առանձնահատկություններ ունենք, որոնք որ, ի սկզբանե չեն եղել, որ քաղաքացի-ոստիկան շփումը համարյա բացառվում է, իսկ մեր մնացած վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգիրքը միմիայն ենթադրում էր. ոստիկանը պետք է կանգնացներ, ոստիկանը պետք  է արձանագրեր, բացատրություններ վերցներ, արձանագրություններ կազմեր, եւ այս ամենը պարտադիր պայմաններ էին, իսկ մենք,  արդեն առանձնահատկություն է, որ առանց ոստիկանի կողմից մեքենան կանգնացնելու, խախտում է արձանագրվում եւ քաղաքացուն ուղարկվում է համապատասխան փոստային բացիկով լուսանկարը եւ արձանագրությունը։ Այնպես որ, այստեղ սա ամենամեծ առանձնահատկություններից մեկն է։

Հաջորդ առանձնահատկությունը, որ այստեղ օրենքի առաջ բոլորը հավասար են, մենք միշտ մեղադրել ենք, նաեւ այստեղ, ես բազմաթիվ անգամ այդ օրենքները ներկայացնելուց ասել եմ, որ ոստիկանները չեն կանգնացնում պաշտոնատար անձանց մեքենաները, եւ միգուցե դրա մեջ կար իսկապես լուրջ, այսպես ...(Չի հասկացվում) հատիկ, որը որ իրականություն էր, չնայած նաեւ ունենք այնպիսի ոստիկաններ, որոնք որ կանգնեցնում էին։ Բայց այս պարագայում արդեն տեխնիկական միջոցը չի հարցնում սա պետական մեքենա է, չգիտեմ, նախարարի մեքենա է, չգիտեմ, պատգամավորի մեքենա է, չգիտեմ, այս դեպքում տեխնիկական միջոցը ֆիքսում է եւ դուրս է տալիս համապատասխան համարի տակ, որ այս մեքենան այսպիսի խախտում է կատարել։ Այսպես ասած, օրենքի առաջ բոլորի հավասարության սկզբունքը, որը որ մեր վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքով շատ անգամ լուրջ քննադատությունների էր ենթարկվում, գոնե ես այսպես ձեւակերպեմ իմ միտքը։

Հաջորդը՝   որ ես  առանձնահատկություններից կուզենայի նշել հակակոռուպցիոն ուղղվածությունը։ Շատ լուրջ սկզբունքային քայլ է, որ այստեղ, եթե չկա շփում քաղաքացի եւ ոստիկան, ապա բնականաբար չի կարող լինել կամ եթե լիներ, ապա շատ նվազագույնի է հասցվում այդ հակակոռուպցիոն ուղղվածության քայլերը։

Ուրիշ ի՞նչ կարող էի ես ձեզ ... սրանք բոլորն այն ... հետո պարզեցված ընթացակարգը։ Սա լուրջ առանձնահատկություն է, որ ես կարող եմ ասել։ Մենք տեսնում ենք ինչքան թղթեր են եւ ինչքան մարդկային ժամանակ եւ մարդկային ներվեր էին անհրաժեշտ, որպեսզի արձանագրվեր խախտումը եւ համապատասխան որոշում ընդունվեր, եւ այդ արձանագրումից հետո քաղաքացին պարտավոր էր ներկայանալ ինչ-որ  մեկ օր, գործից կտրվեր, ներկայանար, որ այնտեղ իրեն պետք է պատժեին, իրեն ինչ-որ սանկցիաներ կիրառեին, ապա այս դեպքում նա նման խնդիր չունի։ Սրանք ես համարում եմ, որ լուրջ առանձնահատկություններ են։

Հաջորդ հարցը, որը դուք առաջադրեցիք,  դատական կարգով բողոքարկում, հա՞, երեւի այդպե՞ս էր։ Հա։ Ուրեմն, ես ձեզ ասեմ, որ օրենքի ներկայացման ժամանակ ես ասացի մի շատ կարեւոր առանձնահատկություն նաեւ  այս օրենքի, որ այս օրենքը միայն առանձնահատկություններն է սահմանում տվյալ վարչական իրավախախտումների հայտնաբերման դեպքում, ինչպիսի՞ լուծում պետք է տալ, բայց ընդհանուր սպեկտրը, որ կա օրենսդրական այս ոլորտում, ապա դրանք եղել են եւ մնում են վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգիրքը, վարչական հիմունքների եւ «Վարչական վարույթի մասին» օրենքը, ինչպես նաեւ Վարչական դատավարության օրենսգիրքը։ Այ, սրանք բոլորը մնում են, եւ ցանկացած քաղաքացի, այո, Վարչական դատարանում կարող է բողոքարկել իր իրավունքները, որով, ասենք, սահմանափակվել է։ Այնպես որ դա լրիվ նրա լիազորությունների մեջ է մտնում, եւ այստեղ մենք որեւէ  մի պրոբլեմ չունենք։

Հաջորդ հարցը՝ հուլիսի 1-ը, իսկ ինչու, որովհետեւ մենք այսպես ենք գոնե նախատեսում. մինչեւ հուլիսի 1-ը քաղաքացուն պարտադրում ենք, որ նա գա եւ նշված ժամկետներում դիմի եւ ստանա իր վարչական խախտման այդ լուսանկարը կամ  թե չէ  տեսանյութը։ Եվ այստեղ եւս մենք տեսնում ենք, որ լուրջ պրոբլեմ կա։ Եթե ցանկացած պարագայում պետական պաշտոնատար անձի հետ  գալիս, շփվում է քաղաքացին, միշտ առաջանում են ինչ-որ պրոբլեմներ։ Այստեղ նա կարող է ասի, որ ուշ կգաք, հիմա այդ անձը չկա, կամ չգեիտեմ, ինչպես տարբեր բաներ, եւ, որպեսզի այս անգամ այդ տեսանյութը կամ այդ տվյալ լուսանկարը ստանալու պահանջը նրա կատարվի,  մենք ժամանակ ենք վերցրել օրենքի  նախագծի մեջ մինչեւ հուլիսի 1-ը, որպեսզի կարողանանք տեխնիկապես այնպես կազմակերպել մեր աշխատանքը եւ դրա համար մի քանի ամիս է մեզ պահանջվում, որպեսզի հետագայում մենք այդ բոլոր տեսանկարված այդ կադրերը դնենք ոստիկանության  ինտերնետ կայք։ Մենք այս ժամանակը խնդրել ենք տեխնիկապես, պարզապես, որպեսզի մենք ծրագրային ապահովումը իրականացնենք եւ դրանք դնենք այնտեղ։ Դրանից հետո արդեն քաղաքացին անհրաժեշտություն չունի անգամ մոտիկանալու ոստիկանություն եւ նրանից պահանջելու այդ տեսանյութը, նա ինքը ինտերնետից, իրեն տրված կոդով  անմիջապես դա կվերցնի։

Ինչպիսի՞ իրազեկում։ Այ, դուք կարեւոր հարց տվեցիք, ինչպես է։   Այդ իրազեկումը իհարկե  կատարվել է միմիայն փոստային պայմաններով, փոստով է ներկայացվելու, որպեսզի լինի ապացույց, որ քաղաքացին ... թե չէ, հեռախոսմային զանգերը դրանք բնականաբար չեն համարվելու։ Շնորհակալություն։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Պարզաբանման համար՝ Արծվիկ Մինասյան, 3-րդ խոսափող։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Մահտեսյան, իհարկե, հավանաբար ելույթ կունենամ ես, կներկայացնեմ հիմնավորումները, բայց Սահմանադրության 18 հոդվածը հստակ ամրագրում է դրույթ, ըստ որի յուրաքանչյուր անձ դատական, ինչպես նաեւ պետական այլ մարմինների առջեւ իրավական պաշտպանության արդյունավետ միջոցների իրավունք պետք է ունենա։ Այդ տեսանկյունից, երբ որ դուք անձին մեղադրում եք եւ նրա նկատմամբ կիրառում եք արդեն իսկ պատասխանատվության միջոցը, պետք է նաեւ արդյունավետ հնարավորությունը տաք նրան, որ իր իրավունքների պաշտպանության հայց ներկայացնի մինչեւ ... հակառակ դեպքում հիմա ես նայում եմ այս նորմերը, շատ կարճ ժամանակամիջոցում, միանգամից դուք ինքներդ կարող եք մտնել դատարան եւ պահանջել  գումարի բռնագանձում կամ այլ ձեւով։

Իսկ  ինչ վերաբերում է օրենքի դրույթները գործողության մեջ դնելուն, ես ձեր ուշադրությունը ուզում եմ հրավիրել օրինագծի, հիմնական օրինագծի 9-րդ հոդվածին, որտեղ ասվում է, որ օրենքը ուժի մեջ է մտում 10-րդ օրը, վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ փոփոխություններում, ասում եք՝ հաջորդ օրը, իսկ արդեն «Պետական տուրքի մասին» օրենքում, առանց նշելու, թե երբ է ուժի մեջ մտնելու, միանգամից ասում եք, որ գործում է մինչեւ հունիսի 1-ը։ Այստեղ շատ լուրջ տարբերություններ կան, ես խնդրում եմ  մի հատ դուք նորից նայեք։ Այսքանը, շնորհակալություն։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Եղավ։ 2-րդ հարցին ասեմ, որ մենք միանգամից կնայենք այս ժամկետների մոտեցումները, բայց 1-ին հարցին ասեմ, որ այս օրենքը լուծում տվել է, ձեր անհանգստությանը, որովհետեւ օրենքը նախատեսել է, ինչպես վարչական մարմնի բողոքարկում, այնպես էլ դատական բողոքարկում։ Այնպես որ այստեղ 2 ճանապարհն էլ  բաց է, նա կարող է գալ  ճանապարհային ոստիկանության ղեկավարության կամ թե չէ մինչեւ ոստիկանության պետը,  ինչպես բողոքի եւ ապացուցի, իր հիմնավորումները ներկայացնի, այնպես  էլ նա կարող է, դատական կարգով, բողոքարկել։ Այս 2 ճանապարհն էլ բաց է, եւ քաղաքացու համար որեւէ արգելք չկա, եւ այստեղ մենք չենք էլ ուզում նման բան անել։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հաջորդ հարց»ը՝ պատգամավոր Անահիտ Բախշյան, 3-րդ խոսափող։

Ա.ԲԱԽՇՅԱՆ

-Շնորհակալություն։  Պրն Մահտեսյան, այնքան կաթոգին, սրտանց եք ներկայացնում, քիչ է մնում հավատամ, որ իսկապես այս օրենքը մեր շահերը լիարժեք պիտի պաշտպանի։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Չեք փոշմանի։

Ա.ԲԱԽՇՅԱՆ

-Չնայած, հենց նոր դուք ասացիք, որ էլի դատ,դատարան պիտի ընկնենք, որպեսզի ապացուցենք, մեղավոր չենք։ Ստացվում է, որ ավելի լավ է կաշառքը տալիս էինք այն ճանապարհին կանգնած մարդուն ու գնում էինք։ ՈՒզում եմ ասել, վստահ չեմ էլի, որ օրենքներն են մեր իսկապես իրավունքները պաշտպանում, նամանավանդ որ, եթե ճանապարհային երթեւեկության նշանները փողոցների վրա դրված չեն ճիշտ, եւ վարորդը երբեմն իսկապես չի կողմնորոշվում ինչպես գնա, որ խախտում չանի, ու դուք լուսանկարող սարքը արձանագրելու է խախտում։ ԵՍ կոնկրետ օրինակ եմ բերում։ Բաղրամյան փողոցի սկզբից ուզում ես իջնել Օրբելու վրա ես ապրում, ինչպե՞ս պիտի գնաս առանց խախտում անելու։ Այ, առիթից օգտվենք, կարծում եմ, բոլորիս է այս հարցը հուզում, ո՞նց պիտի շարժվի, ո՞նց գնաս։ Հա, խնդրեմ,։ այնտեղի բնակիչ է ու առանց խախտում անելու չես կարող Բաղրամյանից գնալ Օրբելի։ Հիմա եւ այդպիսի շատ տեղեր, ինչպե՞ս պիտի անի ...

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Թույլ կտա՞ք միանգամից ասեմ (Ծիծաղ)։

Ա.ԲԱԽՇՅԱՆ

-Փաստորեն, եթե լուսանկարող սարքը խախտում արձանագրեց, եւ ղեկին ոչ թե մեքենայի տերն է, այլ ուրիշ անձ է, մասնավորապես օրինակ, ես չեմ վարում, բայց վարորդ կա, իմ օգնականը կույր տղա է, ինքը չի վարում, ուրիշն է վարում, եւ ի՞նչ ջանքեր պիտի պահանջվի ինձանից, որ ես ապացուցեմ, որ ես չեմ եղել, եւ դատարան ընկնեմ,  նամանավանդ  որ գրված է, որ ապացուցելը մեզ վրա է, դա գիտենք, ինչպես է լինում։

Հետո՝ ինչո՞ւ  լիազորված պետական մարմնին չեք կարող հանձնարարել, որ ցուցանակներով այն փողոցները նշվեն, որտեղ կա արդեն նկարահանումը։

Եվ վերջապես հոդված 4-րդ կետ 10-ը։  10-րդ կետում այսպիսի մի միտք կա, որը կարծեմ, հաջորդ բանին հակասում է։ Վարչական մարմինը պարտավոր է ընդհանուր հիմունքներով տրամադրել տեսանյութի պատճենը, եթե այն սահմանված կարգով չի ոչնչացվել։ Իսկ հաջորդ կետում արխիվացման մասին է ասվում։ Դա ինչքա՞ն ժամանակ է մնում, ե՞րբ է ոչնչացվում, ո՞վ է որոշում սահմանված կարգը։ Շնորհակալություն։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, տիկին Բախշյան։ 1-ին հարցով կուզենամ հետեւյալն ասել։ Ճանապարհային նշանների առկայությունն  այսօր լուրջ պրոբլեմ է ստեղծում  ճանապարհային երթեւեկության անվտանգության ոլորտում, եւ ես կարող եմ ասել, որ այստեղ մենք դեռ լուրջ անելիքներ ունենք։ Ճիշտ է, այդ նշանների տեղադրումը տեղական ինքնակառավարման մարմինների գործառույթն է, եւ նրանք են պարտավոր ճանապարհային երթեւեկության սխեմաների ստեղծման եւ այդ ճանապարհային երթեւեկության նշանների տեղադրման համար Երեւան քաղաքում, մասնավորապես Երեւան քաղաքը, Երեւանի քաղաքապետարանը։ Բայց դա լուրջ առնչվում է ճանապարհային ոստիկանության գործառույթների հետ եւ բնականաբար, մենք նրանց հետ համատեղ աշխատելու եւ այս աշխատանքները կանոնակարգելու խնդիր ունենք։

Ինչ վերաբերում է կոնկրետ ձեր բերած օրինակին, ես կարող եմ բազմաթիվ այլ օրինակներ եւս բերել, եւ նաեւ զարգացած երկրների, եվրոպական երկրների, ընդհուպ մեծ քաղաքաների, որ աշխատանքի տեղը, եթե մի քանի տասնյակ մետր է իր բնակելի վայրից, ապա նա մի քանի կմ է կտրում, որպեսզի գնա, հասնի իր տունը։ Այնպես որ, մենք, եկեք ճանապարհային երթեւեկությունը մեր, այսպես, մեզ համար նպատակահարմարության չափով չափենք։ Սա, այստեղ լուրջ խնդիր է, եւ լինում են դեպքեր, այո, լինում են դեպքեր, որ քաղաքացին պարտադրված է լինում մի քանի կմ անցնելու, որպեսզի ինքը հասնի այնտեղ, որտեղ ոտքով ինքը կարող էր մի 5 րոպեում հասնել։

Հաջորդ հարցադրումը, որ կապված էր իրավախախտման, տեսալուսանկարահանված իրավախախտման պարագայում ապացուցելու, թե ո՞ր մեքենայի տերը, կամ այսպես ասած, ում վրա որ հաշվառված է այդ մեքենան, ինքը չի կատարել։

Այստեղ, այս հարցը եւս այս օրենքի առանձնահատկություններից մեկն է, որովհետեւ ՀՀ օրենսդրությամբ միշտ այդ ապացուցման հարցը դրված է եղել այն մարմնի վրա, ով արձանագրում է այդ խախտումը։ Այսինքն՝ եթե մասնավոր դեպքում ոստիկանությանը, 1-ին անգամ այս օրինագծով խախտման հիմնավորման փաստը, որ այլ անձ է կատարել, դրվել է այդ տիրոջ վրա։ Դու ինքդ, դուք ինքներդ պետք է հիմնավորեիք,  որ դուք մեքենան տվել  եք   Պողոսյանին եւ Պողոսյանը ինքը պետք է գա եւ ինքը վճարի պհամապատասխան խախտման համար։ Այ, սա է ասվում օրինագծով։ Այսինքն՝ եթե դուք չեք հիմնավորում դա, այդ դեպքում պատասխանատվություն կրողը դուք եք լինելու։

Եվ արխիվացման հարցը, որ դուք բարձրացրեցիք,  այստեղ, ես արդեն ասել եմ, որ օրենքը միայն հենց դատարկ ինքը չի ստեղծված որպես օրենսդրական նախաձեռնություն, որ բոլոր հարցերին պատասխան է տալիս։ Այս օրենքից դուրս կան այլ օրենքներ, որոնք կանոնակարգում են մեր կյանքը,  մեր աշխատանքները, մեր ոլորտը։ Արխիվացման համար հատուկ օրենք գոյություն ունի ՀՀ-ում, որտեղ ինչպես են, ինչքան ժամանակում, ինչ կարգով, ինչպես են դրանք, բոլորն արխիվացվում։ Այնպես որ այս բոլոր մնացած հարցերը կարգավորվելու են այ, այդ օրենքներով։ Շնորհակալություն։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Պարզաբանման համար՝ Անահիտ Բախշյան, 3-րդ խոսափող։

Ա.ԲԱԽՇՅԱՆ

-Հա, եղավ։ Պրն Մահտեսյան, շնորհակալություն։ Այնուամենայնիվ, իմ ասածը այն է, որ շրջադարձի տեղերը, բան, ամեն տեղ նշված լինեն, որ խախտում չանենք։ Ես դա էի ասում, ես չեմ զլանում քայլել մի քանի կմ։

Եվ ուզում էի ձեր օրինակը, ձեր փորձը. ինչպե՞ս եք այս օրենքը գրում, մի քանի երկիր եք շրջել եւ ... մեր ԱԺ-ին հուշել, որ ինքն էլ շրջի երկրներ, տեսնի որտեղ լավ օրենք կա, բոլորը բերի։ Շնորհակալություն։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Ես չեմ շրջել, դա շրջել են փորձագետները (Ծիծաղ)։ Շնորհակալություն։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝  պատգամավոնր Վարդան  Այվազյան, 2-րդ խոսափող։

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Մահտեսյան, դուք այն հարցադրումներին, որոնք ես ուզում էի ներկայացնել, մասամբ մի քանիսին պատասխանել եք արդեն։ Ես փորձեմ մի, որոնք որ ինձ համար հետաքրքիր են, նաեւ հուսով եմ նաեւ մեր գործըինկերներին, այ, տեսեք, դուք առաջարկում եք 2 տարբերակ։ Մեկը՝ լուսանկարով, մյուսը՝ այսպես ասած, մշտական տեսանյութով նկարահանում։ Ո՞ր դեպքերի համար եք նախատեսել, որովհետեւ 6-րդ հոդվածի 2-րդ մասով ասում եք, որ իրավախախտումների հատկանիշները պարզեցված են համարում, եթե այն համապատասխանությունը կասկած չի հարուցում։ Օրինակ ասենք, լուսանկարման մեջ ի՞նչ մեթոդով պետք է բռնեք, որ դա կասկած չի հարուցում։ Ամեն անգամ պետք է սպասեն, որ տեսնեն,  երբ են խախտում անում, որ այդ լուսանկւարում ունեք, այսինքն՝ ռեժիմներն է ինձ համար շատ հետաքրքիր ո՞ր պարագայում։ Իսկ երբ որ տեսանյութով է նկարահանում, իրականացնում, այսինքն ասում են կարմրի տակով անցանք, այդ դեպքում պետք է հստակ իրազեկման ժամանակ նաեւ այն ժամանակահատվածը գրանցված լինի, այսինքն՝ այդ ամբողջ ծավալով ես ունենամ։ Այսինքն՝ ո՞ր պարագայում ...(Չի հասկացվում) ինչո՞վ  է առաջնորդվելու ոստիկանությունը կամ իր լիազոր մարմինը, ո՞ր դեպքում  է նկարահանումներով իրականացնելու, ո՞ր դեպքում լուսանկարով է լինելու։ Սա հարցիս 1-ին մասը։

2-րդ մասը՝ այ, այս մենք տեխնիկական վերազինման իրականացման ընթացքում արդյոք նախատեսվո՞ւմ է ոստիկանական այդ մասը իրականացնող, այսինքն՝ տվյալ պարագան իրականացնող, խոսքը վերաբերում է ԳԱԻ-ն,  կրճատվո՞ւմ է, թե՞ ոչ, որովհետեւ մեր հարեւան երկիր Վրաստանում, երբ որ իրականացրեցին այս բարեփոխումները, մոտ 70-80 տոկոս ամբողջ այս անձնակազմից եւ այսօրվա դրությամբ ասեմ, որ երթեւեկության այնտեղ պրոբլեմներն այդքան էլ չեն ավելացել, բայց իրականացվում է այդ անձնակազմի կրճատում։ Այսինքն՝  շփումն այս մասում տեխնիկական, նաեւ պետական բյուջեից տրամադրվող միջոցները իր այլ մասով մենք ունենալո՞ւ ենք համապատասխան այդ բաները, այսինքն՝ տեղի ունենալո՞ւ է, թե՞ տեղի չի ունենալու։

3-րդ հարցը՝ նորից գալիս, անդրադառնում եմ ճանապարհային նշաններին, մեր գործընկերների կողմից բազմիցս բարձրացված, տեղական ինքնակառավարման մարմինների ֆունկցիաները պարտադիր լիազորության մեջ ճանապարհային նշանների տեղադրման խնդիրն է, ոչ թե սխեմաների։ Որովհետեւ չի կարող տեղական ինքնակառավարման մարմինը, օրինակ ասենք, Երեւան քաղաքում արագության ավելացումը թույլատրի մինչեւ 90 կամ 100 կմ/ ժամ կամ մեկ այլ մարմին, այլ հստակ տված մեխանիզմի պարագայում տեղական ինքնակառավարման մարմինը պարտավոր է, որպեսզի այդ ճանապարհային նշանները ինքը ամրացնի։ Տվյալ պարագայում ինքը ինչ-որ մեկի ֆունկցիաների չկատարման դեպքում այստեղ քաղաքացին ինչ-որ մեկ լիազոր մարմնի, չիրականացման դեպքում քաղաքացին, ճանապարհային նշան չլինելու դեպքում, ինքը կարող է հետեւանքով կրել որոշակի, այսպես ասած, պատասխանատվություն։ Ճանապարհային նշանը չեն դրել եւ համապատասխան մարմինն էլ չի նայել, վերահսկողական մարմինը չի նայել, ինքը  տվյալ տարածքում արագությունը բարձրացրել է,  ունեցել է  ... ի՞նչ ենք մենք նախատեսում այս օրենսդրական փոփոխություններով, հետագայում նաեւ կարո՞ղ ենք մենք ամրագրել, որ սա իրականացվի։ Այ սա, եւ ...

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Եվ վերջ, ժամանակն ավարտվել է։  Պարզաբանման ժամանակ նոր կշարունակեք, պրն Այվազյան։  Խնդրեմ, պրն Մահտեսյան։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ 1-ինը՝ ես զեկույցում կոնկրետացրեցի, թե երբ է կատարվում տեսանկարահանում, երբ է կատարվում  լուսանկարահանում։  Այսպես է, ոստիկանական մեքենաները կահավորված են հատուկ տեսանկւարահանող սարքավորումներով, որոնք իրենց երթեւեկության ընթացքում ոչ թե հատուկ երթեւեկության, այլ կոնկրետ այն հատվածում, որտեղ իրենք ծառայություն են կատարում,  տեսանկարահանվում է խախտումները։ Այդ խախտումները ոստիկանական մեքենաներից կատարվող տեսանկարահանումներն են, իսկ Երեւան քաղաքի կամ հանրապետության այլ ճանապարհներին տեղադրված տեսախցիկները լուսանկարահանում են այն խախտումները, որոնք արձանագրվում են տվյալ հատվածում։ Կոնկրետ այդ խաչմերուկում կամ ճանապարհի տվյալ այդ հատվածուկմ։ Այսպես ասած, մենք 2 սարքավորումների համար կոնկրետ ունենք իրավիճակներ։ Դրանք ճանապարհներին տեղադրվածները լուսանկարահանում են, իսկ ոստկկանական մեքենաներինը՝ տեսանկարահանում են։ Սա է տարբերությունը։ 2-ն էլ խախտումների պարագայում։

2-րդը՝  կրճատումներ նախատեսվում է, թե՞ ոչ ոստիկանական համակարգում, հատկապես ճանապարհային ոստիկանության համակարգում։ Միանգամից ասեմ, որ ո՛չ, այժմ ո՛չ, որովհետեւ  այդ կրճատումները եղել են ժամանակին, երբ սկսվեց բարեփոխումները։ Բարեփոխումների ժամանակ, դուք գիտեք, 2005 թվականից այս բարեփոխումները գնում են։ 1-ին քայլը որ կատարվեց, մենք կրտսեր խմբի ճանապարհային ոստիկանության աշխատակիցներ ունեինք, որոնք այսօր արդեն իսկ չկան, բոլորը սպաներ են, եւ ճանապարհային ոստիկանության աշխատակիցները միայն ընդունվում են եւ աշխատում են միմիայն սպաներ։ Սա ոստիկանության պետի ուղղակի պահանջն էր, եւ ելնելով նաեւ, գոնե, նրանց բարեկիրթ կեցվածքից, եւ կարողանան ավելի  պրոֆեսիոնալ աշխատանք ենթադրելուց։

Եվ այնուհետեւ, համապատասխան որակավորում անցկացրեցինք եւ դրանից էլ ահագին մարդիկ դուրս մնացին, այնպես որ մենք բերել ենք այն մինիմալ թվին, որից ներքեւ հնարավոր չէ ճանապարհային ոստիկանության ներկա աշխատանքը։ Ես դա կարող եմ հավատացնել ձեզ, որովհետեւ արդեն իսկ մենք որոշակի,  այսպես, ժամանակահատվածներում ունենում ենք նույնիսկ լուրջ խնդիրներ՝ ճանապարհային ոստիկանության որեւէ մի կարգախումբ գտնել, եւ ուղարկել  ինչ-որ մի հատված, որտեղ խցանում է առաջացել կամ մի վթար է առաջացել կամ թե չէ այլ արտակարգ իրավիճակ։

Եվ ձեր վերջին հարցը։ Ճանապարհային նշանները, դրանց սխեման։ Ուրեմն, ես ձեզ կարող եմ  միանգամից ասել, որ այսօրվա օրենսդրությամբ, օրենքներով «Տեղական ինքնակառավարման մարմինների մասին» ինչպես նաեւ  «Ճանապարհային  երթեւեկության անվտանգության մասին» օրենքներով հստակ ամրագրված է, որ ճանապարհային նշանները, ինչպես նաեւ ճանապարհների սխեմաները կազմվում են տեղական ինքնակառավարման մարմինների ղեկավարների կողմից։ Իհարկե, նրանք անձամբ չեն կազմում, իրենց փորձագետները, իրենց աշխատակիցները կազմում են, համաձայնեցնում են պետական այն մարմինների հետ, որոնք շահագրգիռ են այդ գործառույթում, մասնավորապես ոստիկանության, ճանապարհային ոստիկանության տվյալ հատվածի հետ եւ մտցնում են ուժի մեջ իրենց իսկ ակտով, որը գործում է  տվյալ տարածքում։ Շնորհակալություն։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Պարզաբանման համար՝ Վարդան Այվազյան, 2-րդ խոսափող։

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ

-Պրն Մահտեսյան, ինձ համար նորից այդչ վերջին հարցը մնաց։ Այսինքն՝ հիմա դուք ուզում եք ասել, որ տեղական ինքնակառավարման մարմնի ղեկավարը, իր ավագանու հետ միասին կարող է այսինքն՝ 40 կմ/ժամը դարձնի  100 կմ/ժամ ու փողոցները փակեն։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Ոչ, ոչ։ Ճանապարհային սխեման դա արագությունը չէ։

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ

-Լավ,  եթե սա  հարցուպատասխանով է ես  կասեմ։

Եվ 2-րդ պարագայում, ես  նորից չհասկացա։ Այսինքն՝ ավտոմեքենայի մեջ տեղադրած տեսանյութի նկարահանման ժամանակ սուբյեկտիվիզմը, այսինքն վարորդը ինքն է միացնում երբ է ուզում։ Եթե տվյալ պարագայում, եթե դրված է լուսանկարահանող սարքը, հստակ ֆիքսել եք, 80 կմ/ժամ սահմանափակում կա, 81-ից ինքը սկսում է ավտոմատ նկարահանել։ Օրինակ, ես դրսի փորձից որոշակի տեղյակ եմ։ Ավտոմատ ինքը սկսում է նկարել պետհամարանիշերը  եւ տվյալ պետհամարանիշները, մենք գիտենք, որ 81 կմ-ը արդեն ժամ արագությամբ երթեւեկելու պարագայում է հանումն արել եւ ուղարկել, բայց տեսանյութի նկարահանման ժամանակ, արդեն ավտոմեքենայի վարորդը, տվյալ պարագայում, այսինքն՝ ոստիկանության աշխատակիցը ինքն է որոշում միացնե՞լ, թե՞ չմիացնել։ Եվ դա ընդհանուր միացված համակարգին չէ։ Ես պարզաբանում եմ ուզում, որ սա հասկանամ։  Այսինքն՝  դա ինքն ընդհանուր միացված չէ համակարգին եւ ինքն է որոշում միացնե՞լ, թե՞ չմիացնել։ Այսինքն՝ նույն ձեւի կարող է նկարահանել կամ ջնջել։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Շատ լավ։ Խնդրեմ, պրն Մահտեսյան։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Բարի։ Միանգամից վերջին հարցից ... ուրեմն, ոստիկանության ծառայողը, որը ծառայություն է կատարում, ճանապարհային ոստիկանության ծառայողը, որը ծառայություն է կատարում ճանապարհի այդ հատվածում, երբ տեսնում է խախտումը, անմիջապես միացնում է այդ սարքը, որը սկսում է աշխատել։ Խախտումն արձանագրվում է ամբողջությամբ, եւ նա արդեն կարող է գործել եւ իր  լուսային եւ ձայնային համապատասխան ազդանշաններով դրանք գործում են ամբողջ իրենց եղած տեխնիկական տվյալներին համապատասխան։  Ինչպե՞ս։

Այ, ավտոմատ գրանցվում է իր մեքենայում տեղադրված կոմպյուտերում։ Անմիջապես դրանք արձանագրվում են կոմպյուտերում, եւ հետաքրքիրն այստեղ, ժամանակային մի փոքրիկ հատվածի մասին ես կուզենայի ասել։ Այդ տեսանկարահանող սարքավորումը մինուս 1 րոպեի տարբերությամբ է աշխատում։  Այսպես ասած, եթե ես հենց հիմա սեղմեցի, այս պահից չէ որ նա սկսում է արձանագրել, նա արձանագրում է մինուս 1 րոպե։ Այսինքն՝ նախորդ 1 րոպե առաջինն էլ արձանագրած է լինում։ Այնպես որ մենք այստեղ վտանգավորություն չունենք, որ  այս, գոնե այն սարքավորումները, որոնք որ տեղադրված են այսօր ոստիկանության մեքենաներում եւ տեղադրվում են, դրանք այսպիսի  տակտիկոտեխնիկական տվյալներ ունեն։

Իսկ ինչ վերաբերում է այն հատվածին, որ  ճանապարհի սխեման, դա ինչպես է կազմավորվում, կազմավորված ճանապարհային երթեւեկություն։ Սրա մասին է խոսքը, պրն Այվազյան։ Այ, այստեղից թեքվել դեպի աջ իրավուն ունե՞նք, թե՞ չունենք, ուղիղ գնալու, ինչքա՞ն այնտեղ փակուղի է, թե ինչպե՞ս է։ Այ, այսպիսի հատվածների մասին է խոսում, իսկ ճանապարհային երթեւեկության հիմնական կանոնները, որոնք որ սահմանվում են կառավարության որոշմամբ, դրանք արդեն սահմանված են այսօր։ 60 կմ/ժամ արագություն, բանուկ մասում՝ 20 կմ/ժամ արագություն, հանրապետության ճանապարհներին՝ 90 կմ/ժամ արագություն։ Դրանք չի կարող տեղական ինքնակառավարման մարմինը վիճարկել կամ, առավել եւս, սահմանել։ Շնորհակալություն։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝ Շիրակ Թորոսյան, 2-րդ խոսափող։

Շ.ԹՈՐՈՍՅԱՆ

-Պրն Մահտեսյան, իմ հարցերից մեկի պատասխանը թեպետ ես միջանցքում ձեզանից ստացա, բայց դարձյալ հնչեցնեմ։

Այստեղ նշվում է օրենսգրքի 32-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն այն դեպքերում, երբ ճանապարհային երթեւեկության կանոնի խախտումն ամրագրվել է տեսանկարահանման կամ լուսանկարահանման միջոցով, ապա սույն օրենսգրքով նախատեսված վարչական պատասխանատվություն է կրում այն անձը ում անվամբ հաշվառված է մեքենան։ Եվ հետո նշում է, որ վերոնշյալ նորմի գործողությամբ նախքան տրանսպորտային միջոցի տիրոջը վարչական պատասխանատվության ենթարկելը, ճանապարհային ոստիկանությունը հարկադրված չի լինելու պարզել իրական իրավախախտի տվյալները, եւ այդ իրական իրավախախտին գտնելու կամ ապացուցելու պարտավորությունը դրվում է այն անձի վրա, ում անունով հաշվառված է ավտոմեքենան։

Այստեղ ենթադրվո՞ւմ է, որ գտնելուց հետո պատասխանատվությունը կրել է իրական վարչական իրավախախտում կատարող անձը, թե՞ դարձյալ մնում է այն անձի վրա, ում անունով հաշվառված է ավտոմեքենան։ Սա մեկ հարց։

Եվ 2-րդ հարցս։ Մենք  ունենք ազգային, այսպես, սովորութային նորմեր, որոնք, կարծես թե, չեն համատեղվում ձեր այս օրենսդրական նախաձեռնության հետ։ Օրինակ, ենթադրենք հարսանիքի արարողություն է, եւ 10, 20 մեքենա ձայնազդանշանային եւ լուսային համակարգերը միացրած անցնում են խաչմերուկով, բնականաբար չեն կանգնում, լուսանկարող սարքերը ֆիքսում են դա եւ միանգամից 10, 20, 30 ավտոմեքենա ընկնում է վարչական իրավախախտումների ոլորտը, բայց նրանք հարսանիք են գնում եւ չեն կանգնելու, եւ տեխնիկապես հնարավոր չէ, եւ սովորույթ է։ Կամ մեկ այլ դեպք ասենք, գողացված  մեքենա է անցնում, իրավախախտում կատարում։ Այս դեպքերը ինչպե՞ս է կարգավորվելու, ի՞նչ եք պատկերացնում ... ես նախապես իմ մտահոգություն ասեմ։ Ենթադրում եմ, որ կասեք որ հաշվի կառնենք եւ այլն։ Եթե այդպես եք ասելու, ես էլ արդեն կմտածեմ ...

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Ես բոլորովին այդպես չեմ ասելու։

Շ. ԹՈՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, որովհետեւ դա ինձ մոտ այլ մտահոգություն էր առաջացնելու (Ծիծաղ)։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Ուրեմն, միանգամից վերջից սկսեմ, որ  օրենքն ազգային առանձնահատկություններ չի սահմանում տվյալ դեպքում, եւ այդ, ինչպես դուք ասացիք, 10, 20 ավտոմեքենան վարչական պատասխանատվության է նթարկվելու, եւ ձայնային համապատասխան ... ձայնային ազդանշաններ տալու համար անթույլատրելի վայրում, ինչպես նաեւ խաչմերուկն անթույլատրելի կերպով անցնելու, ինչպես նաեւ կարմիր լույսի առկայության պարագայում, այնպես որ բոլոր այդ հոդվածներով, որոնք որ նրանք խախտել են, նրանք պատասխան են տալու, անկախ հարսանիք է, թե կներեք, ասենք, սգո արարողություն։  Մարդիկ պետք է ենթարկվեն օրենքին, եւ սա  արձանագրված է բոլոր օրենսդրական նախաձեռնություններում։

2-րդը՝  պատասխանատվության մասով։ Այո, բոլոր դեպքերում պատասխանատվությունը կրում է մեքենայի տերը, կամ այսպես ասեմ, այն անձը, որի վրա հաշվառված է տվյալ ավտոմեքենան, եթե նա չի գալիս եւ չի ապացուցում, որ այդ մեքենայով եղել է այլ անձ։ Մենք այստեղ ուրիշ մոտեցում չունենք, եւ դա, նրա վրա է դրված այդ պարտականությունը, ինքը  պետք է գա, ապացուցի, որ այս անձն է եղել եւ այդ անձն ընդունի, որ ինքն է եղել, եւ այդ դեպքում, այո, պատասխանատվությունը դրվում է նրա վրա, եւ նա է կրում այդ պատասխանատվությունը։  Այսպես, շատ պարզ այստեղ մոտեցում է։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Պարզաբանման համար՝ Շիրակ Թորոսյան, 2-րդ խոսափող։

Շ.ԹՈՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Մահտեսյան, իհարկե ինձ մի իչ տխրեցնում է, որ ազգային սովորույթները ստինպված են տեղի տալ իրավական նորմերին, այնուամենայնիվ, կարծում եմ, ճիշտը դա է, մենք պետք է հարմարվենք։ Բոլոր դեպքերում ինձ մոտ մի հարց էլ է առաջ գալիս։ Գուցե  ես օրենքը ուշադիր չեմ նայել, դուք փորձեք օգնել ինձ։

Երբ որ ֆիքսվում է իրավախախտումը տեսական լուսանկարահանող սարքով, այդ դեպքում ինչպե՞ս է նախատեսվում՝ իրավախախտը կանչվո՞ւմ է իրավապահ մարմին, թե՞ ծանուցվում է նրա խախտումը նամակով կամ այլ հաղորդակցման միջոցներով։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Իրավախախտը ծանուցվում է փոստով։ Կոնկրետ կամ լուսանկարն են ուղարկում, կամ ակտը, որով արձանագրվել է այդ խախտումը եւ գանձապետական այն համարը, որտեղ նա պետք է կատարի իր վճարումը։ Այսպես է։ Որեւէ ոստիկանության հետ որեւէ գործառույթ նա չի ունենում։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝ պատգամավոր Սամվել Նիկոյան, 2-րդ խոսափող։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Քանի որ լավ չի լսվում, ես կաշխատեմ շատ հակիրճ լինել։

Եթե հիշում եք ոչ վաղ անցյալում, երբ  չէին շրջում,       ճանապարհային ոստիկանները, կարող էի կանգնել մի շրջադարձում, մի ծառի հետեւում, հենց տեսնում էին կարգապահ վարորդին, կանգնեցնում էին։ Այսինքն՝  ոչ թե իրենք երեւում էին, որ վարորդը լինի կարգապահ, այլ սպասում էին, որ նա խախտի, որպեսզի կանգնեցնեն։ Հիմա մենք տեղանդրում ենք այդ սարքերը։ Ես կուզենայի, որ ... ես ճիշտն ասած, չգիտեմ դա օրենքում ամրագրվա՞ծ է կամ կարելի՞ է ամրագրել, որպեսզի այդ սարքը չնմանվեր այն թաքնված ոստիկանին։  Այսինքն՝ հստակ նշվեր, որ արագությունը կարգավորվում է կամ հսկվում է ռադարի կողմից, կամ այսինչ խաչմերուկը կարգավորվում է այս սարքերով, եւ այլն, եւ այլն։ Որովհետեւ դրանք կբարձրացնեն զգոնությունը, այլ ոչ թե թույլ կտան, որ խախտեին, հետո պատժեին։ Կարծում եմ, որ դա կարեւոր է։ Նու, այսքանը, էլ չեմ ուզում հարցերը շարունակել։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Ասեմ միանգամից, որ այս հարցադրումը ելույթի ժամանակ եւս ես անդրադարձա։ Այստեղ կանխարգելիչ բնույթի օրինագծի ուղղվածությունը հենց դա ենթադրում է ի սկզբանե, որ մենք ուզում ենք կանխարգելել իրավախախտումներն այս ոլորտում։ Եվ ձեր քայլն անգամ ուղղված է դրան։ Իսկ նա, թե ինչպե՞ս պետք է անենք. ցուցանակներով, թե՛ հեռուստատեսությամբ հաղորդելով, թե՛ ռադիոյով, թե՛ այլ կերպ, դա երեւի մենք 1-ինից 2-րդ ընթերցման ժամանակ անպայման կքննարկենք։ Շնորհակալություն։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Եվ վերջին հարցը՝ պատգամավոր Լարիսա Ալավերդյան, 3-րդ խոսափող։

Լ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ես սկսեմ հարցս նրանից, որ որտեղի՞ց մենք պետք է ունենանք այն համոզմունքը, որ չի օգտագործվելու Հայաստանում լայն տարածում գտած մոնտաժ արհեստը, որովհետեւ մենք շատ հեռու կարող ենք չգնալ օրինակների հետեւից։  Վերջերս Մոսկվայի տուն եւ ֆրանսիական դեսպանություն, այդ հատվածում տեղի ունեցածը ստացավ շատ տարօրինակ մեկնաբանություններ։ Այն, ինչ ես անձամբ տեսել եմ այն տեսանյութը։ Նախեւառաջ, «Երկիր մեդիա» հեռուստատեսությամբ, երբ որ մեքենան ուղղակի մի մարդու խփում, եւ ինքը ետ է քաշվում։ Հետագայում, երբ որ ցույց տվեցին այլ նյութեր, այդ կադրը չկար։ Արդյոք, մենք չե՞նք կարող ունենալ այդ դեպքը, եւ այս ավելի մասսայական ձեւով։

2-րդ հարցս վերաբերում է նրան, թե, դուք ասում եք, որ ... այդ հարցը տրվեց, ես ուրիշ հարց տամ ուղղակի, որ տարբեր նորմեր այս նախագծի պետք է մտնեն ուժի մեջ տարբեր ժամկետներում։ Արդյոք մենք այստեղ նախատեսո՞ւմ ենք, որ այդ ժամանակահատվածը 10 օրից հետո, երբ որ հրապարակվի, դուք ինչպե՞ս եք իրազեկելու, ավելի քան 490 հազար վարորդներ Հայաստանում այդքանը կա՞ն։ Եվ արդյոք իրենք իրազեկվա՞ծ են լինելու այս ամենինչի մասին, թե՞ նրանք ուղղակի, ստացվելու է, որ հանդիպելու են տարօրինակ մի իրավիճակ, երբ որ չլինելով պատշաճ ձեւով իրազեկված, օրենքը մտնելու է իր լրիվ ուժի մեջ, մանավանդ, որ այն նյութերը,  որոնք կարող են իրենք ստանալ,  դա կարծես թե, կարող են այնպես ստացվի առնվազն, որ ավելի ուշ կստանան սկսած հուլիսի 1-ից։

3-րդ հարցս վերաբերում է այդ տեղեկատվությունը ստանալուն։ Նոյեմբերի 8-ին 2007 թվականի, կառավարությունն ընդունել է 14.08 որոշում, որով արդեն իսկ 3000 դրամ մուծելուց հետո է, որ կարող է տեղեկություն ստացվի ոստիկանությունից։ Եվ փաստորեն, կստացվի, որ 3 հազար դրամը դա 10 դոլար է, գրեթե, եւ դա փաստորեն օրենքով է արված։ Օրենքը կոչվում է «Ճանապարհային երթեւեկության անվտանգությունն ապահովելու մասին» օրենք եւ նրա  33 պրիմ հոդվածն ասում է, որ իրապես այդպիսի տեղեկությունը կարող է տրվել միայն վճարով։ Եվ հետագայում այդ  վճարն ահա սահմանվել է 3 հազար դրամ։ Հիմա, արդյոք, չի՞ սպասվում վարորդներին այդպիսի վիճակ, որ մի այլ տվյալներ ստանալու համար արդեն իսկ պետք է մուծեն 3 հազար դրամ։ Շնորհակալություն։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ցավում եմ, տիկին Ալավերդյան, որ անմիջապես սկսեցիք պետական մարմիններին լուրջ մեղքեր մեղսագրելով, որ նրանք  պատրաստվում են այս օրենքը, որը որ շատ կարեւում ենք, կեղծիքներո՞վ սկսել աշխատանքը։ Ոչ, այդպիսի պատրաստակամություն մենք չունենք։ Մեր խնդիրը ճանապարհային երթեւեկության անվտանգության ապահովումն է, եւ այստեղ մենք ունենք լուրջ հիմնախնդիր, եւ ուզում ենք դրա լուծումը գտնել, եւ առաջարկում ենք այս տարբերակը։  Ես միայն մեկ թիվ ասեմ։

Ձեզ  արդեն  զեկույցում ներկայացրեցի, որ թվային այնպիսի տվյալներ 2005 թվականին մենք ունեցել ենք Հայաստանի ճանապարհներում 310 զոհ, 2006-ին 22-ով ավելի, 2007-ին ավելի շատ։

Հիմա,  միայն 2005 թվականի տվյալը, որ մենք նայենք, կներեք, շատ ներողություն եմ խնդրում իմ համեմատության համար, որ  մենք ունենք 3 անգամ ավելի շատ զոհ, քան այն ինքնաթիռը, որը մեր ամբողջ հասարակությանը ցնցեց, Երեւան- Սոչի։ Եվ սա, մենք, ոչ մեկս չենք ուզում լուրջ նայել այս հարցին։  Չենք ուզում տեսնել, թե ինչ է կատարվում հանրապետության ճանա ... 3 ինքնաթիռ տարեկան զոհվում է եւ ավելի շատ։  Մենք ուզում ենք այս լուծումները գտնել, իսկ դուք ասում եք. մոնտաժ անել։  Չի կարելի այսպես։ Ամեն մի  օրենք կարելի է  այսպես դնել ու փչացնել, բայց մենք նպատակ չունենք մոնտաժ անելու, դա, ոստիկանությունն է իրականացնում այդ ձայնագրումները եւ ոստիկանները, ես ձեզ հավատացնում եմ, այդպիսի ո՛չ նպատակ ունեն, ո՛չ ցանկություն, ո՛չ էլ ոստիկանության ղեկավարությունը թույլ կտա, որ այդպիսի բան լինի։  Սա միանշանակ։

2-րդը՝   եւ վերջիվերջո, կա դատական պաշտպանություն եւ ձեզ տրվում է այդ, եթե դուք  այդպես եք ասում մոնտաժ, ապա դատական պաշտպանության ժամանակ դուք կարող եք միջազգային փորձագետներ հրավիրել, որի փորձը դուք լավ ունեք, եւ կարող եք նրանց միջոցով ճշտել այդ ամեն ինչը։

Ուժի մեջ մտնելու հարցը, եւ ինչպես նաեւ իրազեկման հարցը լուրջ հարց է, համաձայն եմ ձեզ հետ։ Այստեղ ես տեսնում եմ պրոբլեմ եւ սա ոչ միայն ոստիկանության խնդիրն է, ամբողջ հասարակության խնդիրն է, ինչպես նաեւ ԱԺ-ի։ Տեսնում եք, այս, հեռարձակվում է այս նիստը, ռադիոհեռարձակում է գնում, ինչպես նաեւ վաղը, մյուս օրը կամ ընդունման դեպքում կլուսաբանվեն հեռուստատեսությամբ, ռադիոյով։, մամուլով լրագրողները, փառք Աստծո, այստեղ են, լսում են, այնպես որ իրազեկման խնդիրը ոստիկանությունը կանի ամեն ինչ ինչպես իր շաբաթաթերթով, այնպես էլ ոստիկանական ծրագրով հիմնական առանձնահատկությունները, եւ կարեւոր պահերը կտեղեգկացվեն քաղաքացիներին, իսկ ամենակարեւոր իրազեկումը, ինչպես գիտեք, հայկական իրականությունում դա լինում է, երբ որ քաղաքացին 1-ին անգամ շփվում է տվյալ իրավա ... ինքը իրավախախտ է եւ այդ դեպքում ինքը տեսնում է, թե ինչպես է գործում օրենքը։ Եթե գործի օրենքը ճշգրիտ, այնպես, ինչպես ես ներկայացնում եմ, եւ այդպես էլ տեղի ունենա, ապա փառք ու պատիվ մեզ, ինչպես նաեւ քաղաքացին շատ գոհ կմնա, որովհետեւ այստեղ շատ պարզեցված ընթացակարգ է, ինչպես գիտեք։

Ինչ դուք ասացիք, դա  մի բառի ճշգրտությամբ ... դուք մի բառ բաց թողեցիք։ Ոչ թե ոստիկանությունից  տեղեկատվություն ստանալ, այլ ճանապարհային ոստիկանությունից։ Տիկին Ալավերդյան, դա շատ կարեւոր է, որովհետեւ այսօր տարբեր մարմիններ, ոչ պետականի մասին է, ասեք, խնդրեմ, այդ նաեւ կառավարության որոշումը, որով նախ՝ օրենքի դրույթի պահանջ է դա, որ այստեղ ընդունվել է, եւ որը կառավարությունն ամրագրել է, եւ պետական մարմինները բոլորն անվճար են այդ հարցումները կատարում, ստանում, իսկ եթե քաղաքացին գրություն է գրում եւ ինձանից ուզում է 2001 թվականից  մինչեւ 2008 թվականը բոլոր ճանապարհային երթեւեկության վթարները, ինչպես նաեւ դրանց աշխարհագրությունը, ինչպես նաեւ դրանց մեջ  քանի՞ անչափահասներ են եղել, ինչպե՞ս են եղել։ Դե, ինքներդ պատկերացրեք, թե ինչպիսի աշխատանք է պահանջվում, եւ քանի հոգի, եւ քանի օր պետք է աշխատեն որպեսզի այդտեղ, վճարովի հիմունքներով է կատարվում, որովհետեւ մենք այդ քաղաքացիներին, մեր այդ աշխատակիցներին մենք չենք վճարում այդ աշխատանքների համար, նրանք իրենց կոնկրետ գործառույթներն ունեն որով նրանք կատարում են, եւ այստեղ մենք վճարովի աշխատանքներ ենք նախատեսել։

Կարող եք ասել նաեւ, որ այդ նույն կառավարության որոշմամբ նաեւ վճարովի գործառույթներ են մի շարք այլ տեսակներով։ Սրանք են, որ կուզենայի ... շնորհակալություն։

Ա. ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Պարզաբանման համար՝ Լարիսա Ալավերդյան, 3-րդ խոսափող։

Լ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Շնորհակալությնւն։ Ես կխնդրեի, որ դուք ոչ թե դնեիք մեղքը ասողի վրա, այլ անողի վրա։ ԽՔոսմքը գնում է մոնտաժի մասին։ Ես, տվյալ դեպքում, բերեցի շատ պարզ փաստեր, ու մենք ձեզ հետ հավասարաչափ մտահոգված ենք, ես կարծում եմ,  ու այստեղ խնդիրը ոչ թե ինձ կոշտ պատասխան տալն էր, այլ  երեւի թե, մտահոգվենք , թե ինչ է տեղի ունեցել։ Ես բերեցի այնպիսի օրինակ, որը մեր իրողությունից է։

2-րդը՝ սուբյեկտիվիզմի եւ արդեն հնչեցված այստեղ այն հարցերը, երբ դա տեղի կունենա, ո՞վ է ընտրանին կազմում, թե դա կլինի ընդհանուր առմամբ, այն հարցի պատասխանը, որ դուք տվեցիք, էլի չի վերացնում սուբյեկտիվիզմի որոշ հնարավորություն։ Ես ձեզ բերեմ օրնակ, երբ որ 2005 թվականին էլի նկարահանված բերում էին եւ փաստորեն միայն ընտրովի էր հր»ավիրվում անձը՝ մուծել մի գումար, ընդ որում կարծես թե, իր կամքով այն ֆոնդը, որը ունի համապատասխան մարմինը։ Այնպես որ իմ  ... ես կխնդրեի, դուք հստակեցնեիք, ի՞նչ օրենսդրական ...

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Տիկին Ալավերդյան, ժամանակը լրացավ։

Լ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Շնորհակալություն։  ... դա կանխվելու։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Շատ լավ։ Շնորհակալություն։

Ա.ՄԱՀՏԵՍՅԱՆ

- Իմ խոսքի մեջ ես արդեն ասացի, որ ... նույնիսկ բացառեցի, որ ոստիկանությունը  կգնա նման քայլերի, դա անհնար է, իսկ եթե դուք ենթադրում եք, որ կարող է այդպիսի դեպքեր լինեն, ապա արդեն ձեր ձեռքին կա բոլոր խաղաքարտերը. վերցնել այդ մոնտաժված տեսանկարահանումը, դիմել դատարան, համապատասխան կազմակերպություններին փորձագիտական եզրակացություն վերցնել եւ դատի տալ այդ ոստիկաններին։ Ինչի մասին է խոսքը։ Այստեղ լրիվ  լիազորությունները դուք ունեք, այնպիսի հզոր մեխանիզմներ կան այսօր պետությունում, որ դրանք  ոչ մեկը ձեր ձեռքից չի վերցրել, յուրաքանչյուր քաղաքացի հնարավորություն ունի եւ կարող է դա անել։ Այստեղ մենք պրոբլեմ չունենք, եթե վարչական մարմնի ղեկավարը, որեւէ քայլ չձեռնարկեց, ձեր 2-րդ իրավունքն է մնում, մտնել դատարան եւ կատարել այդ բոլոր ձեր լիազորությունները։ Շնորհակալություն։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Մահտեսյան, հարցերն ավարտվեցին։ Մենք ընդմիջումից հետո կլսենք հարակից զեկույցը, որը կներկայացնի պաշտպանության, ազգային անվտանգության եւ ներքին գործերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Արթուր Աղաբեկյանը։ Ընդմիջում, հարգելի գործընկերներ։

ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀՀ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ՏԻԳՐԱՆ ԹՈՐՈՍՅԱՆԸ ԵՎ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ԱՐԵՎԻԿ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆԸ

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, շարունակում ենք մեր աշխատանքները, քննարկվում է «Տեսանկարահանող կամ լուսանկարահանող սարքերով հայտնաբերված ճանապարհային երթեւեկության կանոնների խախտումների վերաբերյալ գործերով իրականացվող վարչական վարույթի առանձնահատկությունների մասին» եւ «Մի շարք օրենքներում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքների նախագիծը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ Մենք լսեցինք հիմնական զեկուցողին, ոստիկանության պետի 1-ին տեղակալ Արարատ Մահտեսյանին, որը բավական մանրամասն պատասխանեց բազմաթիվ հարցադրումներին, մեր գործընկերների։

Այժմ կլսենք պաշտպանության, ազգային անվտանգության եւ  ներքին գործերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Արթուր Աղաբեկյանին։

Ա.ԱՂԱԲԵԿՅԱՆ

-Երբ գրանցվում էին, հարցեր տալու համար, ես հաշվեցի, թե դահլիճում քանի պատգամավոր կար, 14 պատգամավորից 13-ը հարց էր ուղղել։ Ուղիղ անալոգիայով եթե նայենք, եթե ներկա լիներ 131 պատգամավոր, պետք է որ 125 հարց ուղղվեր հիմնական զեկուցողին։ Ենթադրում եմ, որ կհետաքրքրեր բոլոր պատգամավորներին, որովհետեւ քիչ ժամանակ անց այդ լուսանկարող եւ տեսանկարահանող սարքերում առավել եւս հաճախակի են հայտնվելու մեր պատգամավորները եւ հաճախակի են նրանց ուղարկվելու լուսանկարը, կամ տեսանյութը տեղադրվելու է ինտերնետային էջում։ Այս առումով հիմնական զեկուցողին պետք է շնորհավորեմ, որ մեր բախտը բերեց, որ դահլիճում քիչ պատգամավոր կա։

Մյուս կողմից, երբ նայում ենք, տեսնում ենք, որ 14 պատգամավորից 13-ը հարց է ուղղել, նայում ենք, թե օրենքը քանի հոդվածից է բաղկացած, տեսնում ենք, որ հարցերն ավելի շատ են, քան օրենքում առկա հոդվածները։ Սա նշանակում է, որ հարցերն ավելի շատ են, քան պատասխանները, որովհետեւ հովածներն իրենց մեջ ներառում են պատասխաններ, եւ ստացվում է, որ այս պատասխանները ծնել են ավելի շատ հարցեր, քան բուն պատասխաններն են, որոնք օրենքի տեսքով լիազոր մարմինը փորձում է կարգավորել այս մեծ բացը։

Վերջին տարիներին մեծ աշխատանք է կատարվել, որպեսզի ճանապարհային երթեւեկության խնդիրները հնարավորինս կարգավորվեն։ Ընդունվել են շատ օրենքներ, ամենամեծ աշխատանքը, որ կատարվել է, դա «Ճանապարհային երթեւեկության անվտանգության մասին» օրենքն է, որն ընդունվել է։

Այս նախաձեռնությունը քննարկվել է ԱԺ պաշտպանության, ազգային անվտանգության, ներքին գործերի հանձնաժողովումստացել է դրական եզրակացություն, միաժամանակ նաեւ հնչեցվել են բազմաթիվ հարցեր, որոնց պատասխանները տրվել են։ Լիազոր մարմինը մի մասը տեղում ընդունել է, եւ հույս ունենք, որ 1-ից 2-րդ ընթերցման ժամանակ կհասցնենք բարեփոխենք օրենքը եւ բերենք մի տեսքի, որ, իսկապես, այն սահմանի առանձնահատկությունը, որ դիտվի այս օրենքը՝ որպես առանձնահատկություններ սահմանող, հնարավորություն տալով, որ օրենքի շրջանակներում տույժերի կիրառումը, կարգավորումները, եւ այն կդառնա կանխարգելիչ եւս մեկ միջոց, որպեսզի հնարավորինս կանխենք խախտումները, որը բերում է մարդկային զոհերի, որը բերում է տարբեր աստիճանի վնասվածքների, մարդկային կորուստների, որի մասին այստեղ խոսեց պրն Մահտեսյանը։

Օրենքը գործ ունի վարչական դատավարության օրենքի հետ, «Վարչական իրավախախտումների մասին» օ»րենքի հետ, «Ճանապարհային երթեւեկության անվտանգության մասին» օրենքի հետ, ինչպես նաեւ, որը չէր ընդունվում ինչ-որ տեղ, մասնագետների կողմից, գործ ունի նաեւ «Օպերատիվ հետախուզության մասին» օրենքի հետ, որը որ պետք է ինչ-որ ձեւով բացառվի, որպեսզի այդ գործը.... այստեղ չխոսվի։

Որո՞նք էին այն հարցականները, որոնք որ կային հանձնաժոովում եւ որոնց մասին խոսվեց այստեղ։ Հիմնական զեկուցողն անընդհատ փորձում էր տեխնիկական միջոցների կարողությունները մատուցի մեզ, որպեսզի մենք ընկալենք, թե ինչ է նախատեսվում, որ արվի։ Եթե մենք վերցնում ենք «Ոստիկանի մեքենայի կահավորվածության մասին» կառավարության որոշումը, տեսնում ենք, որ ոստիկանի մեքենան պարտադիր կահավորված է լինելու տեսանկարահանող սարքերով եւ JPS համակարգով։ Իհարկե, դա շատ լավ նորամուծություն է եւ թանկ հաճույք է։ Կառավարությունը գնացել է դրան, որպեսզի յուրովի հսկողություն սահմանի ոստիկանի գործողության հանդեպ, յուրովի հսկողություն սահմանի ոստիկան-քաղաքացի հարաբերությունների հետ կապված, ինչպես նաեւ բացը, որ ոստիկան-քաղաքացի, հաճախ չի կարգավորվում, եւ ոստիկանը խուսափում է կարգազանցին կանգնեցնելու, տույժեր կիրառելու, այդ առումով նաեւ պատասխաններ է փորձել տալ։

Ո՞րն է նրա բացը։ Եթե միայն այդ տեխնիկական միջոցը վերցնում ենք, երբ  մասնագետներն ասում են, որ մեքենան հենց մտավ գործի ոստիկանի հետ, սկսում է աշխատել JPS-ը եւ սկսում է աշխատել տեսանկարահանող սարքը։ Պատկերացնենք, ոստիկանը 8 ժամ պետք է կատարի նկարահանում, սարքը չի կարող տարանջատել խախտումը ոչ խախտումից, եւ ոստիկանը չի կարող միջամտել այդ սարքի գործունեությանը, միջամտության դեպքում այն մտահոգությունները, որոնք փորձել է լուծել լիազոր մարմինը, միանգամից կվերանա, ուրեմն, ոստիկան եւ սարք հարաբերությունները վերանում են այստեղ։ Այդ պարագայում տեղի է ունենում անընդհատ նկարահանում։ Պատկերացրեք, 40 մեքենա 8-ժամյա աշխատանքային ռեժիմում անընդհատ նկարահանում են կատարում, 40 անգամ 8, մենք կունենանք 320 ժամ աշխատանք, որը մշակման անհրաժեշտություն ունի, այդ մշակումը պահանջելու է բավականին մեծ աշխատողների խումբ, բայց օրենքում գրված է, որ օրենքի ընդունումը լրացուցիչ ծախսեր չի նախատեսում։ Դա անընդունելի մոտեցում է։ Օրենքի ընդունմամբ լրացուցիչ ծախսերի անհրաժեշտություն է առաջանալու, որովհետեւ հնարավոր չէ այսօրվա աշխատակազմով, այսօրվա թվաքանակով այդ մեծ աշխատանքը մշակել, առանձնացնել, զետեղել ինտերնետում։ Այդ ամենը չի կարող այսօրվա խումբը անի, կամ էլ պետք է հաստիքային, այսպես, պաշտոնական վերանայում իրականացնի լիազոր մարմինը, որպեսզի իրեն ընձեռված չափի մեջ կարողանա այդ գործառույթն իրականացնի։ Սա մի լուրջ խնդիր է, եւ փորձելով լուծել մեկ այլ բաց, առաջանալու են նոր խնդիրներ։

Այստեղ չխոսվեց տեխնիկական կարողությունների հետ կապված, լուսանկարահանող սարքերի մասին։ Մենք պետք է իմանանք, որ լուսանկարահանելով կարող ենք ֆիքսել միայն արագությունը գերազանցող խախտումը, լուսանկարահանման սարքերը տեղադրում է համայնքի ղեկավարը, համայնքի ենթակայության սարքավորումներ են, իսկ  տեսանկարահանող սարքավորումները ոստիկանի մեքենայի կահավորվածության էլեմենտ են։ Այստեղ արդեն հարցեր են առաջանում, թե այդ դեպքում ո՞ր օրենքով է կարգավորվելու մայրուղիների հետ կապված հարցերը։ Սրանք հարցեր են, որոնք օրենքում դուք չեք նկատի, բայց հանձնաժողովում քննարկումների, հարց ու պատասխանների  ժամանակ առաջացել են ինձ մոտ, որոնք օրենքը չի կարգավորել։

Որո՞նք էին այն հիմնական մտահոգությունները, որ շեշտադրվեց։ Կարծում եմ, լիազոր մարմինը փորձելու է դրա լուծումը տալ մինչեւ 2-րդ ընթերցման ժամկետը լրանալը։ 1-ինը՝ ինչպե՞ս անենք, որ այն չառնչվի «Օպերատիվ հետախուզության մասին» օրենքի հետ, որովհետեւ նյութն անընդհատ նկարվում է, լուսանկարահանող սարքը լուսանկարում է, առանց հարցնելու, թե ում մեքենան է, եւ արագությունը եթե գերազանցել է, ավտոմատ լուսանկարահանում է տեղի ունենում, իսկ աշխարհում դրանք ամեն տեղ տեղադրված սարքեր են, ես շատ եմ տեսել, շատ եմ հանդիպել։ Ես ուզում էի բերել նաեւ Լոնդոնի օրինակը, որ միջին հաշվով... Լոնդոնի բնակիչն օրական 180 անգամ հայտնվում է տարբեր նկարահանող սարքի տեսադաշտում։

Ի՞նչ անենք, որ այս օրենքը չառնչվի «Օպերատիվ հետախուզության մասին» օրենքի հետ, որովհետեւ նկարահանումն իրականացվելու է, տարբերակ ա)խախտում է տեղի ունեցել, այդ խախտումը, որը որ իրականացրել է անձը, մեքենայի մեջ նստած անձանց առկայությունը ֆիքսվում է այդ լուսանկարող սարքի ժապավենի վրա։ Եթե այն պահվի այդպես եւ տեղադրվի ինտերնետի մեջ նույն ձեւով, ապա դա խախտում է մարդու իրավունքների, իսկ մեքենայի տերը եւ մեքենայի վարողը, օրենքը թույլ է տալիս, կարող են լինել տարբեր մարդիկ։ Այս առումով մենք պայմանավորվել ենք, որ տեխնիկական նոր մոտեցում պետք է ցուցաբերվի։ Լուսանկարը, որը պետք է ուղարկվի մեքենայի հասցեատերին, այնտեղ չպետք է երեւան մեքենայի ներսի ուղեւորները։ Դա կամ պետք է կարգավորվի տեխնիկական սարքի հնարավորությունների ձեւով կամ պետք է մարդու միջամտությունը լինի, որպեսզի նյութը, որն ուղարկվելու է մեքենայի տիրոջը, իսկ տույժն ուղարկվում է մեքենայի տիրոջը, այն պետք է իր մեջ այդպիսի ինֆորմացիա չներառի։

8-ժամյա այդ աշխատանքը կատարելուց հետո մեքենան վերադառնում է վայր, մեքենայից համապատասխան ձեւով հանվում է այդ ինֆորմացիան եւ սկսվում է մշակման շրջանը։ Մշակման շրջանը 7 օր է նախատեսված օրենքով։ Մշակումը, այդ 8-ժամյա աշխատանքը տրոհելով խախտումների, պետք է օրենքում հստակ ֆիքսվի, որ մնացած նյութը ոչնչացվում է, այն չպետք է տեղափոխվի, տարբեր տեղեր պահելու առումով, մնացած նյութը հստակ պետք է ոչնչացվի, այլապես այն որպես ինֆորմացիա կարող է... ժամանակ հետո օգտագործվի, անհրաժեշտության դեպքում։ Իսկ այդ ինֆորմացիան օգտագործելու ժամանակ լիազոր մարմինը եթե փորձի այդ ինֆորմացիան օգտագործի, արդեն այլ օրենքներ են գալի այստեղ։ Արդեն «Օպերատիվ հետախուզության մասին» օրենքն է աշխատում, եւ քաղաքացին կարող է ասել, որ դուք ինձ նկարելու համար դատարանի համապատասխան որոշում ունեցե՞լ եք, թե՝ չեք ունեցել։ Որպեսզի այս խնդրի առաջ չկանգնեք, կարծում եմ, ճիշտ կլինի օրենքով լիազոր մարմնի աշխատակիցն իմանա, որ օրենքով իրեն հրամայված է, որպեսզի մնացած նյութը, իր մեջ խախտում չպարունակող նյութը ոչնչացվի։ Սա կարեւոր առաջարկ է, որը մենք ընդունում ենք։

Մյուս մտահոգությունը, որ հնչեցվել է հանձնաժողովում, դա տուրքի հետ կապված հարցն է։ Լուսանկարահանող սարքը, որը լուսանկարում է, այդ լուսանկարից 1 կամ 2 լուսանկար պետք է հանվի։ Քանի որ մասսայական լուսանկարահանում չէ, դա նշանակում է բարձր ինքնարժեք իր մեջ ներառող լուսանկար, եւ այդ լուսանկարի համար տուրք չի պահանջվում, երբ այդ լուսանկարն ուղարկում ենք քաղաքացուն, որ նա խախտում է իրականացրել։

Իսկ երբ խոսք է գնում տեսանյութի ձայնագրմանը, կրիչը բերում է քաղաքացին, ապա այստեղ պահանջվում է, որպեսզի նա տուրք տա, այն դեպքում, երբ կրիչի վրա անցկացնելու համար  ոչ մի ծախս չի պահանջվում։ Կարծում եմ, որ այս տուրքի մասը պետք է հանվի։ Եթե քաղաքացին, որը տեսել է, որ ինքը խախտում է իրականացրել եւ պահանջում է տեսանյութը, իր ձեռքի եղած կրիչում զետեղելու համար, պետք է դա իրականացվի առանց ավելորդ տուրք վճարելու, մանավանդ այդ նյութը հայտնվելու է ինտերնետում։ Եթե նա ի վիճակի է ինտերնետից օգտվելու, ապա նա շատ հեշտ կարող է այդ վերցնել... եթե նա չի կարողացել օգտվի, չունի այդ հնարավորությունը, եւ եկել, հասել է պատժողի դուռը, եւ եթե կարողացել է կրիչ ձեռք բերի, ապա մենք պետք է առանց տուրք վերցնելու այդ նյութը տրամադրենք նրան։

Ես նաեւ ակնկալում եմ, պատգամավորների կողմից առաջարկությունները գրավոր ձեւով ներկայացնեն, որպեսզի այս անհրաժեշտ օրենքը, որը հնարավորություն կտա կառավարությանը, լիազոր մարմնին՝  կարգեր սահմանելու, եւ արդեն կիրառման դնելու այն սարքերը, որոնք արդեն ձեռք են բերվել եւ տեղադրման փուլում են գտնվում ոստիկանների մոտ, մեքենաներին տեղադրելու համար, որպեսզի մենք կարողանանք հնարավորինս օգտակար լինենք, այն ավելի էֆեկտիվ ներդնելու համար։ Շնորհակալություն։  Ակնկալում եմ, որ հարցեր չեն լինի։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Մի ակնկալեք։ Հերթագրում՝ հարցերի համար։ Քանի որ հարցերի մեծ մասը սպառվել էր հիմնական զեկուցողի պատասխանների միջոցով, պրն Աղաբեկյանին 5 պատգամավորների կողմից ուղղվել են հարցեր։ 1-ին հարցը՝ պատգամավոր Արմեն Մարտիրոսյան։

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Պրն Աղաբեկյան, այն ժամանակ միկրոֆոնները լավ չէին աշխատում, պրն Մահտեսյանն այս հարցը չարձանագրեց իրեն մոտ։ Հոդված 4, կետ 8-ի 1-ին նախադասության վերջին հատվածը՝ «ապա այդ դեպքում վարչական մարմինը կազմում է արձարագրություն, որով փաստում է նրանց չներկայանալը եւ այլն»։ Խոսքը տեսանյութի պատճենը ստանալու մասին է, երբ որ հասցեատերը դիմում է։

Չե՞ք գտնում, որ կարող է այնպիսի մի տարբերակ լինի, որ մեկ անգամ դիմում ներկայացնելուց այդ ակտի հասցեատերը կարող է, ասենք, մի շաբաթով քաղաքից բացակայել, գումար վճարի փոստային ծառայությանը, եւ փոստով այդ լուսանկարը կամ այդ նյութերն ուղարկվի հասցեատիրոջը։

Ա.ԱՂԱԲԵԿՅԱՆ

-Ասեմ, թե հանձնաժողովում դրանից բացի, էլ ինչ հարց  էր նշվել։ Օրինակ՝ այլ պետության համարանիշով մեքենան եթե խախտում անի, եւ նա հասցե չունենա, ինչպե՞ս գտնեն։ Մասնագետները հստակ պատասխան են տվել, վարույթ չի իրականացվել, հասցեատերը չի հայտնաբերվել, ոչինչ չի արվել։ Մեր պարագայում, եթե քաղաքացին չի ներկայացել, ապա լիազոր մարմինն այլ ճանապարհ ունի, դատական ճանապարհով, հարկադիր կատարման ճանապարհով նաեւ տեղեկացնի, որ սահմանված ժամկետում չի ներկայացել... համապատասխան տույժը, եթե դրա մասին է, ապա մենք ստացել ենք, եթե չէ, ապա ես կկարդամ կետը, տեսնեմ, թե ինչը նկատի ունեք։

Եթե տեսանյութի մասին է խոսքը,  ապա 9-րդ կետը դրա պատասխանը տալիս է։ Եթե չի ներկայացել, տեսանյութը չի պահանջել, ինտերնետում զետեղված նյութը տեսել է, գնացել եւ իր հասանելիք տույժը մուծել է, կարծում եմ, դա բոլոր պատասխանները տալիս է։ Ինչ-որ տեղ նաեւ պարտադիր պայման չի լինելու ներկայանալը, որովհետեւ ժամանակի ընթացքում բոլորը կարողանալու են։ Երբ արդեն լիազոր մարմինը նաեւ սահմանի այն կոդը, իսկ հանձնաժողովում առաջարկներ է եղել, որ կոդը համարը լինի կամ մեքենայի տեխնիկական համարը կամ սոցիալական քարտի համարը, որպեսզի քաղաքացին ժամանակ առ ժամանակ ինքը փնտրի ինտերնետում, տեսնի, զետեղված տեղեկություն կա՞ իր վերաբերյալ։ Այս լիազոր մարմնի կարգերը սահմանելուց հետո, կարծում եմ, այդ պատասխաններն այնտեղ նշվելու են։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Պարզաբանման համար՝ Արմեն Մարտիրոսյան։

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Խոսքը, մասնավորապես, սրան է վերաբերում։ Ես դիմումատու եմ, դիմում տվեցի ու դրանից հետո քաղաքից բացակայելու եմ կամ հանրապետությունից բացակայելու եմ որոշակի ժամանակահատվածում, որպեսզի ես 2 անգամ չգնամ, գամ նախարարություն կամ լիազոր մարմին, որպեսզի նորից դիմում գրեմ եւ այլն, 1 անգամ գնալուց... որոշակի սահմանված գումար լինի, որ այդ գումարը ես վճարեմ փոստային ծառայության համար, որ այդ նկարն է կամ այլ նյութ է, եթե տեսանյութ է, փոստային ծառայությունն ուղարկի ինձ, կամ ինտերնետի միջոցով։ Խոսքը դրա մասին էր։

Ա.ԱՂԱԲԵԿՅԱՆ

-Լուսանկարը ես շեշտեցի եւ հիմնական զեկուցողը դրա մասին խոսեց, դա ավտոմատ ուղարկվում է խախտման արձանագրության հետ, իսկ տեսանյութի հետ կապված, կարծում եմ, պրն Մահտեսյանը երբ եզրափակիչ ելույթ կունենա, ձեր հարցին կպատասխանի, որովհետեւ ես առաջարկում եմ, որ  ընդհանրապես այդ տուրքը հանվի, դուք հիմա նոր առաջարկություն եք անում, որ լրացուցիչ գումար եւ այլն։ Ես առաջարկում եմ, եթե քաղաքացին հասել է, խնդրում է տեսանյութի տրամադրումը, պետք է, ուղղակի, տրամադրվի եւ վերջ, որովհետեւ քաղաքացին կարող է, իսկապես, կողքի օֆիսը գնա, եւ առանց ոչ մի վճարում անելու փորձի, ինտերնետից իրեն վերաբերող մասով տեսանյութը ձայնագրի։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝ պատգամավոր Հովհաննես Մարգարյան։

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Պրն Աղաբեկյան, այն մտահոգությունները, որոնք ձեր կողմից ներկայացվեց, իրոք, կան լուրջ մտահոգություններ։ Այս նորամուծությունը, որ, փաստորեն, նոր է համապատասխան համակարգում գործելու, այնպիսի կանոններով  սահմանվի, այսինքն՝ կյանքի կոչի այն, ինչը մենք ուզում ենք։

Հարցս վերաբերում է օրենքի 2-րդ հոդվածին, որտեղ սահմանվում է, որ սույն օրենքը չի կարող գործել այն դեպքերում, երբ  ճանապարհային երթեւեկության կանոնների խախտումը հայտնաբերվել է ոստիկանության ծառայողի կողմից, եւ տրանսպորտային միջոցն օրենքով սահմանված կարգով կանգնեցվել է։

Գիտեք, ես կուզենայի ձեր մասնավոր կարծիքը լսել, չնայած, մենք պայմանավորվածություն ձերք բերեցինք։ Այն օրենքի նախագիծը, որը մերժվեց, համապատասխան  գլխադասային հանձնաժողովում չի եղել, պետաիրավականում է եղել, մենք կփորձենք  այդ նախագիծը կյանքի կոչել։

Ի՞նչին էր վերաբերում դա։ Գործող օրենսդրությամբ ոստիկանության կանգառ ազդանշանի չենթարկվելու դեպքում, եթե չեմ սխալվում, 200 հազար դրամի չափով տույժաչափ է։ Մենք գիտենք, եթե չեմ սխալվում, 250, թե 200 հազար, 250-ապատիկը, թե 200-ապատիկը՝ նվազագույն աշխատավարձի։ Ինչեւէ։ Երբ այդ տույժի չափը ես համադրեցի ոչ սթափ վիճակում երթեւեկելուն, այնտեղ 50 հազար դրամ էր։ Այսինքն՝ ոչ սթափ վիճակում եթե երթեւկում են, կարելի է ընդունել, որ  զանցք չէ, արդեն իսկ հանցանք է, որ մարդը ոչ սթափ վիճակում մեքենա է վարում։ Պատկերացրեք, 4-5 անգամ ավելին է։ Եթե մենք այս նորամուծությունը կատարում ենք, պետք է հնարավորություն ընձեռենք, պրն Աղաբեկյան, որպեսզի կարողանանք ապացուցել, որ կանգառի ազդանշանին չի ենթարկվել, օրենքով սահմանված։ Շատ հաճախ ստացվում է, որ հնարավոր է, որ վարորդը երեկոյան ժամերին, ոչ լուսավորված փողոցներում չնկատի այդ կանգառի ազդանշանը, եւ դրանից հետո նա ո՞նց է ապացուցում։ Սա միակ օրենքն է, որ այս օրենքով մենք պետք է կարողանանք պատասխանատվություն կրենք մեր չկատարածի դիմաց։ Ես չեմ ուզում մեկնաբանեմ Սահմանադրությունը, այսինքն՝ երբ մեքենայի տերը չի վարում իր մեքենան եւ պատասխանատվություն է կրում իր չարածի համար։ Սա միակ օրենքն է, սա պարզ է, հասկանալի է։

Հիմա ձեր մոտեցումը ո՞նց է այս հարցին։ Մենք չկարողանա՞նք հստակ ապացուցումը թողնենք պետավտոտեսուչի վրա, կնկարահանվի, թե՝ ոնց, որ իրոք, կանգառի ազդանշանը եղել է եւ տվյալ մեքենան չի կանգնել, այլապես կարո՞ղ է, չէ՞, պետհամարանիշն ուղարկել եւ ասել, որ կանգառի ազդանշանին չի ենթարկվել։

Ա.ԱՂԱԲԵԿՅԱՆ

-Շատ լավ։ Նույն հարցը նաեւ հնչեցվել է հանձնաժողովում զեկուցելու ժամանակ։ Այստեղ նաեւ հարցեր կան։ Ես մոռացա նշեմ, որ պետք է տեխնիկական միջոցը, որը ներ է դրվելու լուսանկարահանելու եւ տեսանկարահանելու համար, ակնհայտ պետք է ցույց տա ժամը, րոպեն, վայրկյանը, օրը։ Մենք դրանք առաջարկությունների մեջ գրել ենք, ուղղակի, այստեղ մոռացա հնչեցնեմ։

Ասեմ, որ ձեր բերած տարբերակում ոչ սթափ վարորդին ոչ մեկը չի կարող նկարահանի, ոչ մի տեխնիկական միջոց, դրա մասին հանեցինք, խոսքը... իսկապես, լուրջ խնդիր է։ Այդ հարցը մենք իրար հետ կքննարկենք հանձնաժողովում, անհրաժեշտության դեպքում, ճիշտ կլինի, որպես օրենսդրական նախաձեռնությամբ հանդես գալ այս հարցի հետ կապված։ Բայց խախտումը, որը որ լուսանկարահանվելու է, եթե տեսուչը կանգնեցրել եւ արդեն տուգանել է քաղաքացուն, ապա այս օրենքն այլեւս կիրառում չունի։ Նկատի ունեմ՝ վարչական ակտ չի գրում, թե արձանագրություն չի կազմում, չգիտեմ ձեւակերպումն ինչպես ա, ինչպես պատասխանեցին ինձ, որի համար ես ինձ բավարարարված չզգացի եւ շեշտեցի՝ ինչպե՞ս է այն մասնագետը, որը չի առնչվում ոստիկանի հետ, եւ որպեսզի կոռուպցիայի դեմ պայքարենք, ոստիկան եւ նյութը վերամշակվող անձ, կապը պետք է բացառենք։ Հիմա սա բացառեցինք, ոստիկանը մեքենան կանգնեցրել է, վարորդը ենթարկվել է, վարորդը տույժը տեղում մուծել է եւ մեքենան շարունակել է վարել։ Այդ տեսանյութը հայտնվում է համապատասխան մասնագետի մոտ, մասնագետը նյութը մշակելուց սկսում է, այսպես ասած, կտրտել նյութը, մի հատ օրինախախտում է ֆիքսում։ Եթե առկա տեսանյութում նշված փաստը, որ տեսնայութը ցույց տա,  որ ոստիկան-վարորդ, կողք-կողքի տեսնի նկարած, որ ցույց տա, որ, տե՛ս, գրում է արձանագրությունը, եթե չտեսավ, ապա պետք է կրկնակի տույժի ենթարկվի քաղաքացին նույն խախտումի համար։ Նորից խնդիրն առաջանում է, տեխնիկական միջոցի կարողությունների հարցը, այլապես նյութը մշակողը քանի որ կապ չունի ոստիկանի հետ, 1 խախտման համար 2 տույժ է տրվելու։ Այս հարցը բարձրացվել է, կարծում եմ, այդ հարցը լուծվում։ Ակտում նշելով վայրը, օրը, ժամը, րոպեն եւ վայրկյանը, եթե այսպիսի նշում իրականացվի ոստիկանի կողմից կազմված արձանագրության մեջ, ապա տեխնիկական, այսպես, նյութը  մշակող անձնակազմը կկարողանա անել ամեն ինչ, որպեսզի նույն հանցանքի համար 2 անգամ տույժի չարժանանա վարորդը։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Պարզաբանման համար՝  Հովհաննես Մարգարյան։

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Աղաբեկյան, խնդիրը վերաբերում էր նրան, որ ամենամեծ չափն է, մոտ 1 մեքենայի գին է, կամ այսպես ասենք, 2 տոննա, 2 հազ. կգ հացահատիկի գին է այդ նույն գյուղացու համար, որ կանգառի ազդանշանին չենթարկվեց։ Հիմա օրինակը բերենք մեզ վրա, որ, բնականաբար, ես չեմ նկատել մի դեպք պետավտոտեսչության կողմից, որ մեր ծառայողական մեքենաները հանիրավի կանգնեցնեն, իրոք չեմ նկատել, բայց հաճախ նկատել ենք, որ փորձել է, ուղղակի, ոստիկանը կանգնեցնել, հետո ճանապարհ է ցույց տվել, որ շարժվեք։ Հիմա կարող է այդպիսի թյուրիմացության մեջ ընկնի կոնկրետ ձեր վարորդը, եւ հիմա  200-250 հազ. դրամի չափով տուգանք է գալիս ԱԺ-ին, պետք է տանենք, վճարենք։  Հիմա նա ուզում է ապացուցին, որ ինքը չի նկատել այդ կանգառը։ Ես դա եմ ուզում ասել, ո՞նց ապացուցենք սա, մենք պետք է ապացուցենք, չէ՞։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Չեք ուզու՞մ արձագանքեք։

Ա.ԱՂԱԲԵԿՅԱՆ

-Արձագանքելու խնդիր չկա, պրն Մահտեսյանը իր եզրափակիչ ելույթում ձեր հերցին... դուք նեղ մասնագիտական հարցեր ինձ մի տվեք։ Ճիշտ է, ես շատ պաշտոններ եմ զբաղեցրել, բայց առիթ չեմ ունեցել ոստիկանություն աշխատելու եւ մասնագիտական այդքան լայն կարողություններ ունենալու։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝ պատգամավոր  Վարդան Այվազյան։

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ

-Պրն Աղաբեկյան, հարցերը շատ են, բայց ես կուզեի մի հարցին պատասխանեք։ Օրենքի կարգավորման խնդիրը շատ պարզ է, ցանկությունը ողջունելի է։ Մեկ հռետորական հարց, օրենքի կիրառման եւ ընդունման պարագայում դուք ո՞նց եք մտածում, կոռուպցիոն ռիսկերն ավելանու՞մ են, թե՝ վերանում են։

Ա.ԱՂԱԲԵԿՅԱՆ

-Այն անեկդոտի ասած՝ հարցը տվել են, դե պատասխանի, ինձ ինչու՞ ես նայում։ Տեղին ասված անեկդոտ է։ Իմ կարծիքով, կոռուպցիոն ռիսկերը ո՛չ նվազելու են, ո՛չ ավելանալու են, ոնց կա, այդպես էլ մնալու է, որովհետեւ գնահատական տալը շատ դժվար է։ Ընդամենը մեկ օրինակ բերեմ։ Ի վերջո, այդ տեխնիկական մշակումն իրականացնող անձը հայ է, ՀՀ քաղաքացի է, եւ այդ տեսանյութը մշակելու ժամանակ պետհամարանիշներն էլ, փառք Աստծո, բոլորս գիտենք, թե որ խմբի պետհամարանիշներն ում են պատկանում, եւ այդտեղ նորից հնարավոր չէ այդպես բարձր ասել, բայց որ ճանապարհային ոստիկանը, իսկապես, ավելի շահագրգռված է լինելու, որովհետեւ երբ ճանապարհային ոստիկանը փորձ է անում խախտում արձանագրի, տույժ կիրառի, եւ նրան չեն ենթարկվում, երեւի, մեր երկրում ամենաշատը, որ իրեն վիրավորված զգացել է, իսկապես, դա ճանապարհային ոստիկանն է։ Այս առումով ինչ որ տեղ նաեւ նպաստելու է, որ ոչ միայն նրա համար, որ մարդիկ գիտակցեն, որ լուսանկարահանում, տեսանկարահանում է իրականացվում, որպեսզի քիչ խախտեն, այլ նաեւ նրանք, որոնք շարունակելու են խախտում անելու, այդ խախտումները հասու են լինելու մեր քաղաքացիներին, մեր հասարակությանը։ Մեկ օր էլ մի նոր նախաձեռնությամբ լիազոր մարմինը կգա եւ կասի, որ այդ խախտումները բաց զետեղվելու են ինտերնետային էջում, եւ յուրաքանչյուր քաղաքացին կարող է տեսնել, թե որ խմսի համարանիշներով անձինք են ավելի շատ խախտումներ իրականացնում մեր երկրում.... այդ թվում նաեւ՝ «Ժառանգություն» կուսակցությունը։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Իհարկե, կակընկալենք, որպեսզի հիմնական զեկուցողն այս հարցադրմանը եւս անդրադառնա։ Հաջորդ հարցը՝ պատգամավոր Ստյոպա Սաֆարյան։

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-Պրն Աղաբեկյան, ես պետք է վերաձեւակերպեմ Արմեն Մարտիրոսյանի հարցը, պարզապես, այս անգամ ձեր անձնական տեսակետն իմանալու ակնկալիքով։ Բազմաթիվ վարորդներ, այդ թվում եւ հարազատ, եւ նաեւ անծանոթ, բազմիցս դժգոհում են, որ ճանապարհատրանսպորտային կանոնները խախտում են նույն ճանապարհների վիճակից դրդված։ Այսինքն՝ մարդիկ անգամ մտնում են հակառակ երթեւեկելի գոտի, որովհետեւ անհնար է անցնել սեփական երթեւեկելի գոտիով։ Հիմա այս դեպքում ստացվում է, որ արձանագրվելու է խախտումը, մարդը տուգանքի է ենթարկվելու, լավագույն դեպքում մենք կարող ենք պատասխանել, որ դու էլ  քաղաքապետին կամ թաղապետին դատի տուր, որպեսզի քո կրած վնասները հատուցի։

Ինչպե՞ս եք տեսնում այս խնդրի լուծումը, որովհետեւ մենք պետք է բացառենք բոլոր այն հանգամանքների ազդեցությունը, որոնք կապ չունեն վարորդի հետ։ Սա մեկ։

2-րդը՝ ակնհայտորեն օրենքի վերաբերյալ առաջարկները բազմաթիվ կարող են լինել, չե՞ք կարծում, որ հանձնաժողովը կարող է նախաձեռնել ԱԺ որոշման օրինագիծ, ասենք, ինչպես «Երեւան քաղաքի մասին» օրենքի պարագայում էր, ինչ որ մի ժամկետում, 1 ամիս կլինի, 1 շաբաթ կլինի, սահմանվի՝ առաջարկների ներկայացման համար, եւ նոր մենք անցնենք հարցի քննարկմանը։ Քանի որ տեղյակ չենք, օրինակ, մեր վաղվա գրաֆիկից, հնարավոր է, որ վաղը մենք 1-ին ընթերցմամբ ընդունենք.... պարզապես, ժամկետ ֆիքսվի ԱԺ որոշմամբ, որ այսինչ ժամկետում ներկայացվում են առաջարկները, որպեսզի եւ մենք իմանանք, թե ինչպես աշխատենք, եւ նաեւ, կարծում եմ, դա ճիշտ կլինի։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Վերջին հարցին ես կուզենայի պարզաբանման կարգով ասել, պրն Սաֆարյան, որ այդ հարցը կանոնակարգված է ԱԺ կանոնակարգով, 1-ից 2-րդ ընթերցման ժամանակահատվածում։ Տրված է կոնկրետ ժամկետ առաջարկությունների համար, եւ կարծում եմ, այդ ռեժիմը եթե չբավարարի, կարելի է անդրադառնալ  այլ ժամկետների քննարկման հարցին։ Իսկ այն, որ հարցը հանրային մեծ հետաքրքրություն է ներկայացնում, քննարկումներ, պարզաբանումներ, լուսափանումներ, իրազեկում կատարելու անհրաժեշտություն կլինի, դա անվիճելի է։

Խնդրե՛մ, պրն Աղաբեկյան։

Ա.ԱՂԱԲԵԿՅԱՆ

-Կանոնակարգը մեզ հնարավորություն է տալիս, առնվազն, 2 շաբաթ հետո ժամանակ ունենք։ Լիազոր մարմնի ներկայացուցիչն այստեղ նստած է, ամենաշահագրգռվածը պրն Մահտեսյանն է, եթե անհրաժեշտություն կլինի, ոչ միայն իմ նախաձեռնությունը, այլ լիազոր մարմնի ներկայացուցիչի նախաձեռնությունը՝ հետաձգելու առումով, մենք դրա հնարավորությունն ունենք։

Հիմա կոչ եմ անում բոլորիդ, վաղվանից սկսենք աշխատել, թեկուզ սահմանված ժամկետում, երբ արդեն հարցը նորից վերադառնալու է հանձնաժողով։ Այդ ժամանակ արդեն կունենանք բոլոր այն առաջարկները, որոնք հասցնեն մասնագիտական քննարկում անցնեն, որպեսզի ունենանք կատարյալ օրենք։ Կրկնում  եմ, օրենք, որը որ բոլորիս անհրաժեշտ է, մանավանդ «Ժառանգություն» կուսակցությանը, որպես ամենաշատ խախտումներ անող քաղաքացիներ։

Ինչ վերաբերում է նոր վերաձեւակերպված հարցին, ապա ասեմ, որ  օրենքները տալիս են մեկ պատասխան՝ պետք է գնալ, վճարել խախտումը, այնուհետեւ դատի տալ քաղաքապետարանին, եւ համապատասխան, միգուցե մի կարգ ավել, ավելի շատ ստանալ այդ տույժի հետ կապված, եթե լավ դատապաշտպան ունենա։ Իսկ կարող եք նաեւ խախտում չանել, ուղիղ մտնել փոսի մեջ, մեքենան կորցնել եւ դրա դիմաց փոխհատուցում ստանալ։ Դա նաեւ ճանապարհ է, որովհետեւ դա է պահանջում ձեւը, ոստիկանությունը այդ հարցի հետ չի առնչվում։ Կարծում եմ, լավագույն ձեւէ դա է, վերջին իմ առաջարկն է, այո՛։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Պարզաբանման համար՝ Ստյոպա Սաֆարյան։

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-Ես բավականին շատ բան իմացա, պրն Աղաբեկյան, ոչ միայն ԱԺ նիստերից ամենաշատը բացակայում էինք մենք, այլ նաեւ ամենաշատ խախտումներն ենք մենք անում։ Ինչեւիցե, սրան չէ, որ ուզում եմ անդրադառնամ։ Մենք անընդհատ քաղաքացուն դրդում ենք դատարան, ինչու՞ չենք կարող խնդիրները կարգավորել այնպես, որ այդ մարդը դատարանի դռները չընկնի, դատարանը մնա վերջնական ատյան, ուղղակի, հասնելու արդարության։ Երբ մենք ասենք՝ մտի փոսը, նոր գնա դատարան եւ քո կրած վնասների համար փոխհատուցում պահանջի։ Հատկապես, երբ հաշվի առնենք, որ մենք ամենանկախ դատարաններն ունենք աշխարհում, ներողություն։

Ա.ԱՂԱԲԵԿՅԱՆ

-Պրն Սաֆարյան, հանձնաժողովից դուք գրավոր առաջարկ կստանաք, քննարկումը կազմակերպելու ժամանակ, անպայմանխ միգուցե դուք հանդես կգաք այնպիսի նախաձեռնությամբ, որը նոր օրենսդրական նախաձեռնություն կլինի կամ փոփոխություններ կլինեն, որպեսզի այդ մտահոգող հարցը կարգավորվի։

Կարծում եմ, ոչ միայն պրն Մարտիրոսյանը եւ դուք եք շահագրգռված դրա պատասխանն ունենալու, այլ բոլոր նրանց, ում մեքենաները տեխնիկական պայմանները թույլ չեն տալիս, որպեսզի այն մեծ փոսերը, որոնք որ միտումնավոր եւ ոչ միտումնավոր առաջանում են Երեւան քաղաքում, հաղթահարելի լինի յուրաքանչյուր քաղաքացու համար։ Եթե անհրաժեշտ լինի, անգամ փոսի մասին օրենք գրենք, կգրենք։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝ պատգամավոր Արծվիկ Մինասյան։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Իմ հարցը շատ կարճ է։ Պրն գեներալ, վերջին հաշվով, հանձնաժողովը դրակա՞ն է տվել եզրակացությունն օրենքի նախագծի վերաբերյալ, թե՝ բացասական։

Ա.ԱՂԱԲԵԿՅԱՆ

-Հա, միգուցե իմ ելույթի մեջ բարձր չեմ հնչեցրել, հանձնաժողովը տվել է դրական եզրակացություն։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Միանգամայն հասկանալի էր պրն Մինասյանի հարցադրումը, քանի որ ձեր ելույթում հնչած մտքերը բերում էին այդ հարցին։ Շնորհակալություն, պրն Աղաբեկյան։ Հարցերն ավարտվեցին։ Հերթագրում՝ մտքերի փոխանակության համար։ Հերթագրվել են 6 պատգամավորներ, 1-ին ելույթը՝ պատգամավոր Արմեն Մարտիրոսյան։

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Ինձ թվում է, այս օրինագծի ամենաշահագրգիռ կողմը լինելու է հասարակ, շարքային վարորդը, որը պետք է տուժի այս օրենքի բաց կողմերից եւ շահի նրա դրական կողմերից։ 1-ին իմ մտահոգությունը, որ եղել է եւ մնում է, բնականաբար, դա ճանապարհների վիճակն է լինելու։

Հնարավոր տարբերակ եմ ասում, ես գալիս եմ աշխատանքի վայր, նիստի, ես անհաղթահարելի փոսի առջեւ եմ կանգնում, կոյուղագծերի եւ հեռախոսագծերի այդ կափարիչները վերցրած են։  Ի՞նչ է, ես պետք է ավտոն անպայման գցեմ այդ փոսի մեջ, ավտոն ջարդվի, սպասեմ, թե երբ կգան, որ նկարահանեն կամ տեխզննում իրականացնեն, որ հետո էլ դատական կարգով մի քանի անգամ էլ գնամ դատարան, գումար վճարեմ եւ այլն։ Եթե, նույնիսկ, մարգատը միացնես խաչմերուկի վրա, պրն Նիկոյան, հոծ գիծ ես խախտում, ուզում ես մարգատ միացրու, ուզում ես մի միացրու, այդ խախտումն արձանագրվելու է, հոծ գիծ ես անցել։ Ճանապարհների որակը պետք է անպայման ֆիքսվի, որովհետեւ հաշվի առնելով մի շարք հանգամանքներ եւ՛ ժամանակային առումով, եւ՛ մեքենայի փչացվածության, ներվեր, դատական քաշքշուկներ, հնարավոր, դատական վճռում ոչ արդարացի վճիռ։ Այնուամենայնիվ, հենց օրենքի սկզբնական շրջանում պետք է ամրագրվի այն պահը, որ ճանապարհի, մանավանդ, եթե նկարահանվում է, այդ ճանապարհի անանցանելի վիճակն էլ կնկարահանվի, այդ դեպքում պետք է հաշվի առնեն, որ ճանապարհը վատ որակի է եղել։ Դա պարտադիր, ինձ թվում է, որ պետք է նշվի, որովհետեւ հաշվի առնելով Երեւանի եւ հանրապետության այսօրվա փողոցների վիճակը, շատ մեծ խնդիրներ է առաջացնելու։

2-րդ խնդիրը, որն ինձ համար մեծ խնդիր է։ Ես՝ ինքս, վարելով մեքենաներ, նամանավանդ ամառվա շրջանում շատ են հանդիպել այն պահերը, երբ որ ճանապարհային նշանները, լուսացույցը ծառերի ճյուղերի, տերեւների հետեւում են ընկնում ու չի երեւում։ Գումարած դրան, շատ փողոցների վրա տեսնում ենք, որ շատ կարճ ժամանակահատվածում այդ եզրագծերը, որ բաժանարար դրվում են, դրանք շատ շուտ մաշվում են, ուստի դա էլ պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի։

Իմ գործընկեր Շիրակ Թորոսյանը մի շատ կարեւոր խնդրի մասին հարց բարձրացրեց։ Լավ, հարսանիքների պարագայում, ասենք, մի կերպ համաձայնվենք, հարս ու փեսին թողնենք 1-ին մեքենայով գնան, հարսանիքավորները մնան հետեւում։ Լավ, թաղումների ժամանակ ո՞նց ենք անելու, ի՞նչ է, սգո թափորը պետք է մի քանի մասի բաժանե՞նք։ Ինձ թվում է, այս 2 պարագաների դեպքում, երբ որ երեւում է, որ հարսանիքի շքախումբ է գնում կամ ուղեկցողներ են գնում կամ սգո թափոր է, այդ դեպքում պետք է բացառություն արվի։

Ինձ համար կարեւոր է նաեւ տեսանյութի օրիգինալի, եւ այն պատճեն կամ լուսանկարի ձեւով, որտեղ արդեն վարորդի կողքին նստածները կամ նույնիսկ վարորդն էլ պետք չէ երեւա, ավելի լավ է, մենակ մեքենայի պետհամարանիշը երեւա եւ մեքենայի տեսակը, այսինքն՝ ներսի սալոնը ընդհանրապես չերեւա։

2-րդ՝ մի դիտարկում եւս։ Դա վերաբերում է նրան, որ քաղաքացին երբ որ գալիս է, դիմում տալու, որ ինչ-որ բան ստանա, այստեղ պրն Մահտեսյանն ասաց՝ 3 օր է, խնդրում եմ, այդ 3 օրը կարելի է 1 աշխատանքային կամ 24-ժամյա գրաֆիկով անել, եթե ոչ աշխատանքային օր է, շաբաթ, կիրակի է ընկնում, բնականաբար, դա հասկանալի է, չի համարվի, ուղղակի, 1  օրվա ընթացքում։

Իմ ամենագլխավոր մտահոգությունը, նորից կրկնում եմ, դա լինելու է ճանապարհների որակի հարցը, որովհետեւ ես շատ եմ առնչվում այդ հարցին, ինչպես բոլորդ, դա մեծ դժգոհությունների ալիք է բարձրացնելու եւ ավելորդ քաշքշուկների տեղիք է հանդիսանալու։ Նորմալ, տեսանկարահանող դաշտում, նորմալ ճանապարհի առկայության դեպքում համաձայն եմ, ցանկացած խախտում, որը, անպայման,  ամրագրվի, հակառակ պարագայում դա վարորդի մեղքը չէ, իսկ եթե վարորդի մեղքը չէ, չբերենք, բարդենք դա վարորդի վրա։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հաջորդ ելույթը՝ պատգամավոր Հովհաննես Մարգարյան։

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, իրոք, մշտապես շփվում ենք մենք առօրյա կյանքում, եւ ուզենք, թե չուզենք, պետք է հնարավորություն ստեղծենք, բազմակողմ, որպեսզի ավելի քչացնենք պետավտոտեսուչ եւ վարորդ, այս փոխադարձ շփումը։ Եվ այն ռեֆորմները, որ իրականացվեցին այս ոլորտում, միտված էին դրան։ Մենք ունեցել ենք խնդիրներ, որոնք արծարծել ենք, եւ հնարավորինս, լուծումներ գտել ենք։

Ես պրն Մարտիրոսյանի մտահոգությունը կիսում եմ, ավելին ասեմ, կոնկրետ Գյումրիում հաճախ այնքան շատ էին այդ փոսերը, երբ մի խոսք կար, ասում էին՝ գյումրեցի վարորդները պետք է Շումախերի հնարքները գործեն, միանգամից այդ կատեգորիան էին ստանում։ Այդ խնդիրը տեղական ինքնակառավարման մարմինների խնդիրներն են, եւ այսօրվա դրությամբ այն գումարները, որ հատկացվում են, պետք է եւ պարտավոր են, որպեսզի ընթացիկ վերանորոգումներ կատարեն եւ հետեւողական լինեն։ Այդ մտահոգությունը կա։

Ես կուզենայի անդրադառնալ այս օրենքի հետ կապված իմ մտահոգությանը, կարեւոր,  որովհետեւ բազմիցս ենք խոսել այն մասին, նույնիսկ, ես հիշում եմ, երբ քննարկվում էր «Ճանապարհատրանսպորտային երթեւեկության անվտանգության մասին» օրենքի նախագիծը, մենք խնդիր էինք դրել սթափության հետ կապված, որ ոչ սթափ... ոչ թե աշխատակիցը պետք է փորձի, աչքերին նայելով, կամ, որ ասում էին՝ մի հատ արտաշնչի, որոշենք, փառք Աստծո, հիմա օրենքում գրված է, որ ինչ-որ չափի ալկոհոլի պարունակություն արյան բաղադրության մեջ, թե քանի մգ պետք է լինի։ Այս սահմանումը կա եւ ոչ սթափ վիճակի սահմանումը կա։ Ցավոք, դեռ մեզ մոտ մնացել է մի կարեւորագույն խնդիր, երբ 50 հազ. դրամի չափ է նախատեսված, երբ արձանագրում է, որ ոչ սթափ վիճակում վարել ես մեքենան։ Բնականաբար, բոլորս գիտենք, որ արդեն իսկ հանցանք է, ոչ թե զանցանք, որ ոչ սթափ վիճակով վարում ես մեքենան։ Երբ սա մենք համադրում էինք այն հոդվածի հետ, որը նախատեսված էր այն սանկցիայի հետ, որ պետավտոտեսուչի կանգառ ազդանշանին չես ենթարկվում, այս դեպքում, կամծեմ, 200-250 հազ., կարծեմ, իջեցվեց 50 հազ., երբ պրն Մահտեսյանին առաջարկեցինք մի անգամ։ Միանգամից այսքան տուգանքի չափ, ինձ թվում է, որ մենք պետք է, նախեւառաջ, դուրս գանք մեր նվազագույն աշխատավարձի չափից։ Սա անցյալ տարի է արձանագրվել, երբ նվազագույն աշխատավարձը մեր երկրում 25 հազ. չէր, այդ շեմը, կարծեմ, 15 հազ. էր, երբ սահմանվեց այս չափը։ Պատական չէ իմ ասածը, որ այսօր արդարացի դժգոհում են մարդիկ։ մենք ականատես ենք եղել, շատ հաճախ, օրինակ՝ Բաղրամյանի պողոտայում շարժվելիս հնարավոր է, որ ոստիկանը, միանգամից 2,3 կամ 4 մեքենա զուգահեռ շարժվում են, միանգամից կրկնել է, ոնց որ մատնացույց անելով, որ ձեզ չի վերաբերում իմ կանգառը, կողքի մեքենային է եւ այլն։ Հիմա ընդունենք, որ դա չի կատարվել, ոչ դու ես զգացել, որ քեզ է վերաբերում, ու ոստիկանն էլ չի հասցրել զգուշացնի քեզ, չես կանգնել։ Հիմա մենք դա ո՞նց ենք ֆիքսում։

Այսինքն՝ 2-րդ կետով հնարավորինս կարգավորվում է, որ այս օրենքը չի գործում, երբ ոստիկանության ծառայողը տրանսպորտային միջոցը օրենքով սահմանված կարգով կանգվնեցրել է։ Հիմա մենք ո՞նց կարող ենք  կարճ սահմանել, որ պետք է անպայման ոստիկանը լինի տվյալ պողոտայի կամ տվյալ մայրուղու այսինչ հատվածում։ Պետք է օրենքով այդտեղ կանգնած լինի, որ կանգնեցնի այդ դեպքում, այլապես դա էլ չենք կարող անել, որովհետեւ ելնելով իրադրությունից, ոստիկանը կարող է ցանկացած վայրերում նպատակահարմար գտնի կանգնեցնել մեքենան։ Խնդիրն այն է, որ այս դեպքում մենք չենք կարող ստեղծել այն պայմանները, նկարահանող սարքերը, այն բոլոր միջոցները, որոնք անհրաժեշտ են, այսինքն՝ լուսավորություն, ձեռնափայտ, որ հատուկը լուսավորվում է այդ ձեռնափայտը, խոսքս երեկոյան ժամերին է, որ կարողանանք ապահովել, որ վարորդը տեսնի։ Մենք գիտենք, որ մշտապես կանգառ ազդանշանին հիմնականում, եթե վերլուծենք, չեն ենթարկվում այն անձինք, ովքեր վարորդական իրավունք չունեն կամ ոչ սթափ վիճակում են, այսինքն՝ ձգտում են փախչեն։ Փաստորեն, եթե այսպես է տույժաչափերը, այս մտավախությունը դուրս է գալիս, այսինքն՝ չկանգնելու դեպքում մի քանի անգամ ավելի շատ է տուգանքի չափը։ Հիմա կամ մենք պետք է փորձենք, այդ ապացուցելը թողնենք ոստիկանության վրա, որպեսզի նա ապացուցի, որ չի կանգնել այդ մեքենան, այլապես այս օրենքով պետք է փորձենք ինքներս ապացուցել կամ վարորդն ապացուցի։ Հավատացեք, որ այդ կանգառ ազդանշանի չտեսնելուց ոստիկանն էլ չի կարող մինչեւ վերջ ապացուցի, արդյոք, նկատե՞ց այդ վարորդը, թե՝ ոչ։ Այս խնդրի լուծման ճանապարհներից մեկը, ինձ թվում է, որ կլինի այդ տուգանքի չափի իջեցումը, եթե մենք չենք կարող ստեղծել այն պայմանները, որպեսզի հստակ ապացուցվի։ Օրինակ՝ այդ նույն տեսաերիզի վրա թող երեւա, որ կանգառ ազդանշանին այսինչ համարի մեքենան չկանգնեց։

Այս առումով ես եւս մեկ անգամ կուզենայի փաստել, որ պետք է, անպայման, պրն Մահտեսյան, այդ հարցի լուծումը գտնենք։ Ես հորդորում եմ, որ այս մտահոգությունը, որ կա, լրացուցիչ անգամ ձեր եզրափակիչ ելույթում անդրադառնայիք, ձեր զուտ մասնագիտական մոտեցումն այս խնդրին։ Ես չգիտեմ, կընդունե՞ք, թե՝ ոչ, որ այս խնդիրը կա, բայց պետք է լուծման ուղի գտնենք, այլապես շատ կարճ ճանապարհ ենք ընտրելու մենք, ես նորից շրջանառության մեջ եմ դնելու այդ նախագիծը, պրն Աղաբեկյանի հետ զրուցեցինք քիչ առաջ։ Այսինքն՝ այն նախագիծը, որով ես փորձում էի հավասարեցնել, այսինքն՝ 50 հազ. դրամի շեմ սահմանել նաեւ կանգառ ազդանշանին չերթեւեկելը։ Պրն Մահտեսյան, կամ դա իջեցնենք, կամ եթե անհրաժեշտ է, դարձնենք 500 հազ. դրամ, բայց ապացուցենք հստակ, որ իրոք, կարգազանց վարորդը չի կանգնել, այլապես, կներեք, ստիպված եմ ասելու, ես հարգանքով եմ վերաբերվում  ծառայությանը, բայց երբ համադրում ենք վիրավորանք հոդվածն այս հոդվածի հետ, կստացվի, որ, կներեք, եթե վիրավորի ոստիկանին, ավելի քիչ է փող մուծելու, քան չկազմի, մեր գործող օրենսդրությամբ։  Ինքներս գիտենք, որ այսօր կան մեքենաներ, որոնց արժեքը 3-400 դոլարին համարժեք է, եւ գյուղական բնակավայրերում, մասնավորապես, օգտվում են այդ մեքենայից։ Ստացվում է այնպես, որ այդ մի խախտման համար, եթե իր մեքենան է, թողնի, որ այդ մեքենան բռնագրավեն, այդ մեքենայի արժեքն էլ չի բավականացնի այդ վճարը մուծելու համար։ Շնորհակալություն։ Հուսով եմ, որ կանդրադառնաք, մանրամասն մենք կքննարկենք։

Ինչ վերաբերում է օրենքի նախագծին, կախված, պրն Մահտեսյան, ձեր մոտեցումներից, մենք կփորձենք, եթե լուծումներ չեղան, նորից այդ նախագիծը շրջանառության մեջ դնել։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հաջորդ ելույթը՝ պատգամավոր Վարդան Այվազյան։

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ

-Մեծարգո նախագահող, հարգելի գործընկերներ, ես կփորձեմ խոսել օրենքի բուն բովանդակությունից։  Այս օրենքն իր բուն էությամբ շատ կարեւորագույն խնդիր է փորձում լուծել, կանոնակարգել, հստակեցնել, ինչպես նաեւ դարձնել թափանցիկ, մասնավորապես, ավտոմեքենա վարողներին, բոլորին օրենքի առաջ դարձնել հավասար, պետք է բերի անվտանգ երթեւության, մեր քաղաքացիների, հիմնական այս առաքելությունը, որը կոչված է իրականացնելու այդ խնդրի լուծման համար։ Բայց այս մեթոդները, որոնք որ աշխարհում փորձում են կիրառել, մեզ մոտ կիրառելուլ պարագայում, արդյոք, մենք ունենու՞մ ենք այդ խնդիրների լուծումն այս օրենքով, այս տեսքով, թե՝ ոչ։

Օրենքի, մասնավորապես, խոսքը վերաբերում է «Տեսանկարահանող կամ լուսանկարահանող սարքերով հայտնաբերված ճանապարհային երթեւեկության կանոնների խախտումների վերաբերյալ գործերով իրականացվող վարչական վարույթի առանձնահատկությունների մասին» օրենքի 1-ին ընթերցման ռեժիմում ես պարտադիր պետք է քվեարկեմ դրական եզրակացությամբ, որովհետեւ այս օրենքի նորմը կիրառելու պարագայում մենք պետք է փորձենք էլ ավելի դարձնենք թափանցիկ, հստակ, որ իմանան, որ օրենքը հասավար պետք է ազդի։

Պատահակ չէր, որ հարակից զեկուցողին ես հարց տվեցի՝ օրենքի կիրարկումը վերացնու՞մ է կոռուպցիոն ռիսկերը, ցավոք սրտի, դրված մեխանիզմներն այնքան էլ չեն վերացնում, ընդհակառակը՝ ավելացնում են։ Մասնավորապես, այն, ինչը որ մենք ակնկալում էինք, որ այս օրենքի կիրարկման ընթացքում, եւ ինչը կիրառել են մեր հարեւան երկրներում, խիստ ուռճացված մեխանիզմներով, կրճատումներ, նոր տեխնիկական միջոցների պարագայում, անհավասար դաշտի, ինչպես նաեւ արդարադատության սկզբունքի կիրառում։ Այստեղ ոչ բոլոր դեպքերում է, որ այն իրականացվում է։

Ես գտնում եմ, որ լիազոր մարմինը, որն իրականացնելու է այդ գործառույթը, եւ վերլուծություն իրականացնողները, պետք է որ չլինեն նույն մարմնի շրջանակներում, որովհետեւ նաեւ նկարահանում, վերլուծություն, վերլուծության տրամադրում եւ կիրարկում, եթե լինում է մեկ մարմնի շրջանակներում, ապա այդտեղ  քողարկել, մոնտաժել եւ այլ ծառայությունները, որի մասին, որ մենք հայտնաբերում ենք, այն կլինի շատ ավելի բազում եւ շատ ավելի անվերահսկելի։

 Մենք ասացինք, եթե լուսանկարման ընթացքում մենք ունենք ստատիկ աղբյուրներ, հստակ կա ֆիքսված տեխնիկական միջոցը, որ այն կարող է ֆիքսել միայն հստակ, արագությունն ավելի բարձր, կամ ավելի սահմանված կարգի... արձանագրվելու դեպքում ինքը խախտի։ Այսինքն՝ խախտում եւ լուսանկարահանում է միայն արագությունը գերազանցելու պարագայում, ապա նկարահանումը կամ տեսագրումն ամբողջ ժամանակահատվածում, այդ գորընթացը մինչեւ վերջ դառնում է անհասկանալի, պրն Մահտեսյան։

Ինձ համար անհասկանալի է դառնում, թե այդ ժամանակամիջոցում վերլուծություն իրականացնող կազմակերպությունն ի՞նչ միջոցներով է այդ վերլուծությունն իրականացնում։ Ինչքա՞ն է այստեղ թվաքանակը ավելանում, երբ որ մենք ասում ենք՝ տեխնիկական միջոցների կիրարկման ընթացքում, ես օրինակ բերեցի, որ մոտ 80%-ով, նմանատիպ միջոցներ իրականացնելու  դեպքում, մեր կողքի հարեւան երկրում կրճատվեց ոստիկանական համակարգը։ Հուսով եմ, դուք ինձ ավելի հստակ թվեր կասեք, թե ինչքան են այնտեղ կրճատվել։ Այս պարագայում միանշանակորեն, եթե մենք այս մեխնիզմները կիրառենք, ապա տվյալ լիազոր մարմնի մոտ մենք ունենալու ենք հակառակ պրոցեսը, այսինքն՝ ավելանալու են։

Շատ կարեւոր խնդիր բարձրացվեց, որ լուսանկարահանման իրականացման ընթացքում ինչպե՞ս ենք մենք, օրինակ, դրսում ես գիտեմ, որ լուսանկարում են միայն ավտոմեքենայի պետհամարանիշը։ Տվյալ պարագայում ինչպե՞ս ենք մենք լուսանկարահանման հետ կապված, այլ պարագաներն ինձ համար անբացատրելի մնաց, մնացածի դեմքը փակում։ Սա 1-ին հարցը։

2-րդ՝ ինչպե՞ս ենք մենք արձանագրում այլ խախտումները, ի՞նչն ենք մենք լուսանկարահանում.. ժապավենի՞ նկարահանման ժամանակ։ Սա նույնպես ինձ անհասկանալի է, որ այդ ռեժիմն անընդհատ հսկողության ներքո է գտնվու՞մ, թե՝ դա կախված է նկարահանում իրականացող անձից։ Մեկ պարագա ես վերցնեմ, ես նկարահանում իրականացնողն եմ, ես՝ ինքս եմ միացնու՞մ, թե դա անընդհատ գործող ռեժիմ է, եւ իր կամքից անկախ, տվյալ նկարահանումը արձանագրվում է կամ գրանցվում է ինչ-որ մի տեղ։ Եթե դա անընդհատ գործող ռեժիմ չէ, կախված է դա զուտ նկարահանում իրականացնողից, ապա, երբ խոսում ենք մենք կոռուպցիոն ռիսկերի մասին, այստեղ կարելի է որեւէ բանի մասին չխոսել։ Այսինքն՝ երբ կուզեմ, ես կնկարահանեմ դա, երբ կուզեմ, չեմ նկարահանի, երբ կուզեմ, դա կանջատեմ, երբ կուզեմ, դա կմաքրեմ։ Դուրս եկավ, այն բուն նպատակը, որ մենք ուզում ենք, որ սա դառնա թափանցիկ, այն դառնա հստակ, որպեսզի կարողանանք դա իրականացնել, այսինքն՝ այդ սկզբունքը, ինչի համար որ մենք փորձում ենք իրականացնել, դա դուրս է գալիս։ Այստեղ խնդիր է առաջ գալիս, ինձ համար դա դարձավ անհասկանալի։

Եվ այն հարցադրումները, պրն Աղաբեկյանը նույնպես փարատեց, որ լուսանկարողները, լուսանկարչական սարքավորումները, եւ նրանց նկատմամբ այդ փաստաթղթերի վերլուծությունն իրականացվելու է տեղական ինքնակառավարման մարմինների ենթակայության տակ, սա էլ է ինձ համար անհասկանալի։ Սա պետք է իրականացվի մեկ համակարգի միջոցով, այսինքն՝ լիազոր մարմնի խնդիրն էլ այստեղ կա։ Եթե քաղաքապետարանի ձեռքում է գտնվելու ֆոտո-լուսանկարչությունը ու իր տարածող սարքավորումները, լիազոր մարմինն ինքն է հանդես գալու, ապա ո՞վ է վերլուծություն իրականացնելու դրա հետ կապված։

Եթե կարելի է, 2 րոպե։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Առաջարկությունն ընդունվում է։

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ

-Այս օրենքի մասին կարելի շատ տանել, մանրամասնել։ Պրն Մահտեսյան, ես կուզեի հստակեցնեք 1-ին հոդվածի 2-րդ մասը....  ես ցիտում եմ օրենքի մեջ գրվածը՝  «Ոստիկանության ծառայության կողմից տրանսպորտային միջոցն օրենքով սահմանված կարգով կանգնեցվել է»։ Այսինքն՝ օրենքով սահմանված կարգով կանգնեցրել եմ, հարցրել եմ՝ ինչպե՞ս եք... ասել եմ՝ սրանից հետո շատ հանգիստ, դանդաղ կերթեւեկեք, իսկ լուսանկարող ապարատի սարքավորումից կամ տեսանկարողի.... հստակ իրականացվել է խախտումը կամ հակառակը։ Ինչպե՞ս ենք սա մենք արձանագրում։ Այստեղ պետք է լինի, գոնե, արձանագրության առկայության պարագայում։ Եթե ոստիկանը կանգնեցրել է, կա տվյալ խախտման համար արձանագրություն, նոր չի կիրառվում սույն օրենքը։ Այդտեղ ձեւակերպման խնդիր էլ գոյություն ունի։ Օրենքն ունի բազում, այսպես ասած, թերություններ, եթե ինչ որ մի տեղ հստակությամբ չկարողացա մեկնաբանել կամ ասել այն բոլոր, որտեղ որ կան այդ  բացթողումները։

Կամ 2-րդը՝ իրավաբանական անձի կողմից ուղարկվում է ամրագրված անձին, 5 օրվա ընթացքում պետք է ներկայացնի։ Դա վարո՞րդն է, պե՞տն է, եթե պետը 5 օրվա ընթացքում չի տալիս, ի՞նչ մեխանիզմ ենք կիրառում այս պարագայում։ Ենթադրենք՝ ԱԺ-ում իմ վարորդը խախտել է, հեռու չգնանք, գալիս է ԱԺ նախագահի մոտ եւ ասում է, ԱԺ նախագահը պետք է 5 օրվա ընթացքում ուղարկի, չի ուղարկում, ի՞նչ մեխանիզմներ են կիրարկում։ Այս խնդիրները պետք է հստակեցվեն, որպեսզի մենք ունենանք հստակ, գործուն մեխանիզմներ։ Այսինքն՝ այն բարի ցանկությունը, որը դրված է օրենքի բուն բովանդակության մեջ, եւ որպեսզի մենք կարողանանք այն կանոնակարգել, պետք է իրականացվի գործուն մեխանիզմներով։

Եվ կարեւորագույն մեկ խնդիր՝ տեխնիկական միջոցների, պարամետրերը եւ նրա իրականացնող գործառույթը պարտադիր պետք է ամրագրված լինի, որովհետեւ մենք գտնվում ենք... մեկ դաշտում, որովհետեւ ամեն ինչը կկապվի մեխանիկական եւ բարոյահոգեբանական մթնոլորտի վրա։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հաջորդ ելույթը՝ պատգամավոր Արծվիկ Մինասյան։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, իսկապես, քննարկվող օրինագիծը եւ՛ իր հասարակական հնչեղությամբ, եւ՛ այսօր հիմնական զեկուցողի, եւ՛ հարակից զեկուցողի, եւ՛ նաեւ մեր գործընկերների բավարար համերաշխ տրամադրվածության հաղորդման արդյունքում, կարծում եմ, որ նպաստում է օրենքի ավելի, օրինագծի ավելի բարելավմանը։ Հենց էդ լավ նոտայով էլ ուզում եմ սկսել ելույթս։

Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ ըստ էության, օրինագծի նպատակը հենց իրավական առանձնահատկությունների ամրագրումն է, զերծ մնալով հասարակական հնչեղությանը վերաբերող շատ հարցերից։ Կարծում եմ, շատ կարեւոր է, որ այս օրինագիծը հստակ պատասխաններ ունենա վարչական վարույթի հարուցման, գործի քննության, պատասխանատվության ենթարկելու, ինչպես նաեւ՝ արձանագրված խախտումը հետագայում կանխարգելելու եւ վերացնելու հստակ մեխանիզմներով։ Ցավոք սրտի, օրինագիծն այդ առումով խիստ թերի է։

Ինչու՞մն է խնդիրը, տեսեք՝ իսկապես, Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքում, 32 հոդվածի 3-րդ մասում ամրագրվում է, որ «Տեսանկարահանող կամ լուսանկարահանող սարքերով ամրագրված իրավախախտումների վարչական վարույթի առանձնահատկությունները սահմանվում են օրենքով»։

Այստեղ ակնհայտորեն օրենսդիրը նկատի է առել, որ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքով նախատեսված վարչական իրավախախտումների արձանագրման, գործի քննության եւ պատասխանատվության ենթարկելու կանոնները միանշանակորեն չեն գործում այս դեպքում եւ հղում է տալիս այլ օրենքի։ Բայց չմոռանանք, որ երկրում կա եւս մեկ շատ կարեւոր եւ համակարգային օրենք՝ «Վարչարարության հիմունքների եւ վարչական վարույթի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքը, որով հստակ բոլոր առանձնահատկությունները նախատեսված են։

Ավելին, այն մարմինը, ով վարչական իրավախախտումների փաստն է արձանագրում կամ գործն է քննում, նրան տրված է այնպիսի իրավասություններ, որ գործի արագ քննության եւ խախտմանն արագ արձագանքելու, կանխարգելելու եւ մեղավորներին պատասխանատվության ենթարկելու համար տրված են ավելի շատ հնարավորություններ, քան առաջարկվող նույնիսկ օրինագիծն է։

Խոսքն առավելապես պետք է գնար, ըստ էության, ապացույցների վերաբերելիության սկզբունքին։ Այսինքն՝ որքանո՞վ է այս կամ այն ապացույցը վերաբերում տվյալ գործին եւ որքանո՞վ է այն համարվում պատշաճ ապացույց՝ գործի հանգամանքներն ամբողջությամբ արտացոլող։ Ահա այդ տեսանկյունից նույնիսկ վարչարարության օրենքը տալիս է հնարավորությունը համապատասխան լիազորված մարմնին, տվյալ դեպքում ճանապարհային ոստիկանությանը, որպեսզի տեսանկարահանող կամ լուսանկարչական, լուսանկարահանման այդ փաստն արձանագրող ժապավենը լինի բավարար ապացույց։

Եվ երկրորդ կարեւոր հանգամանքը, որ օրինագիծը փորձ է արել լուծել, դա արձանագրության տարբեր դեպքերի ֆիքսումն է։ Այսինքն՝ ո՞ր դեպքերում է ոստիկանության, ճանապարհային ոստիկանությունը կազմում արձանագրություն, ո՞ր դեպքերում է արագ արձագանքում եւ արձանագրությունը ո՞ր դեպքերում պետք է հիմք ընդունվի։ Սակայն, ցավոք սրտի, հետեւանքը կամ շարունակությունը, որ վարչարարության օրենքով կա, բայց այս առաջարկվող օրինագծով չկա, դա քաղաքացու կողմից իր իրավունքները պաշտպանելու հնարավորության ամրագրումն է։

Իսկապես, պրն Մահտեսյան, մենք այստեղ խոսում ենք բացառապես եւ միայն վարչական կարգով բողոքի մասին՝ օրինիագծով առաջարկվող մոտեցմամբ։ Մինչդեռ եւ՛ «Վարչարարության հիմունքների մասին» օրենքը, եւ՛ Սահմանադրությունը պարտավորեցնում են, որ քաղաքացուն պետք է տրվի նաեւ արդյունավետ հնարավորություն՝ մինչեւ իրեն մեղադրանքը հաստատելը պաշտպանվելու հնարավորություն, չկա՛ այստեղ։

Ես հասկանում եմ ձեր մտահոգությունը, որ դուք ասում եք՝ չէ, թող տուգանվի, հետո ինքն ապացուցի իր անմեղությունը, թող բերի եւ ապացուցի, եթե հակառակն է ապացուցում, թող բերի հակառակն ապացուցի։ Բայց դուք արդյո՞ք տվել եք բավարար հնարավորություն իրեն, մինչեւ ձեր կողմից տուգանքի հաստատումը կամ ամրագրումը, իրեն ապացույցի հնարավորություն ձեռք բերելու եւ ձեզ ներկայացնելու առումով, չկա՛։

Այդ տեսանկյունից, կարծում եմ, որ թեեւ, նպատակը բարի է, որ կոռուպցիոն ռիսկերը նվազեցվի, բայց ձեռնարկված միջոցառումները եւ ամրագրված նորմերը ոչ միայն չեն նվազեցնում այդ ռիսկերը, թույլ տվեք ասել՝ առավել շատ հնարավոր է ռիսկեր բացահայտեն։ Որովհետեւ օրինագծում չկա որեւէ դրույթ, նույնիսկ մեր հարգարժան հարակից զեկուցողի կողմից թվարկված օրենքներում, արդեն իսկ ընդունված օրենքներում այնպիսի դրույթներ, որոնք կանխարգելեն, առավել եւս՝ չեզոքացնեն նույն խախտումն արձանագրած կամ ավելի ճիշտ՝ ժապավենը հետեւող անձի կողմից ստվերային գործարքի մեջ չմտնելն այն անձի հետ, ում խախտումն արձանագրված է։ Եթե կան, ավելի լավ կլինի օրենքով ամրագրել այդպիսի դրույթներ, օրինակ՝ արգելվում է որեւէ մարդկային միջամտություն, եթե խախտումն արձանագրված է, ծառայողական քննության անցկացման հնարավորությունները, որպեսզի վստահությունը լինի, եւ այս սարքավորումների նկատմամբ, իսկապես, պատշաճ վերահսկողություն իրականացվի։

Մյուս կարեւոր հանգամանքը, որ կարծում եմ, նույնպես, վստահ եմ, որ հանձնաժողովում անպայման այս հարցի վերաբերյալ ուշադրություն դարձրած կլինեն, դա լուսանկարչական սարքավորմանը եւ լուսանկարահանմանը վերաբերող դրույթն է։ Ըստ որի, իսկապես, պետք է այն տեղերում, որտեղ որ լուսանկարահանում տեղի ունենա, զգուշացում լինի նախապես, որպեսզի կանխարգելմանն ուղղված գործողությունն ավելին լինի, քան թե հետեւանքը վերացնելը։ Այդ տեսանկյունից վստահաբար պետք է լինեն այդպիսի ցուցանակներ, նաեւ շատ դեպքերում այն տեղերը, որտեղ, ասենք, որոշակի ժամանակահատվածում է իրականացվում, ոչ թե ամբողջօրյա կտրվածքով։

Մյուս կարեւոր հանգամանքը, ես կխնդրեմ 2 րոպե, եթե հնարավոր է...

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

- Առաջարկությունն ընդունվում է։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Մյուս կարեւոր հանգամանքը ես արդեն հարցերի ընթացքում նաեւ ներկայացրեցի, զուտ իրավական տեխնիկայի տեսանկյունից կա խնդիր՝ օրենքի, օրինագծերի փաթեթի միաժամանակյա գործողության մեջ դնելու եւ դրա, ըստ էության, ժամանակավրեպ լինելու հետ։

Տեսեք, նախատեսվում է, որ «Պետական տուրքի մասին» օրենքում փոփոխությունը, ինչպես նաեւ օրինագիծը, մայր օրինագիծն իր 4-րդ հոդվածի 5-ից 10-րդ կետերով գործելու են մինչեւ 2008 թվականի հունիսի 1-ը։

Այստեղ ես ուզում եմ նաեւ անդրադարձ կատարել իմ գործընկեր Արմեն Մարտիրոսյանի հնչեցրած այդ հարցին, ըստ էության, այս օրինագծերը գործելու են, եթե չասենք մի քանի ամիս կամ մի քանի շաբաթներ, ընդհանրապես կարող է չգործեն էլ, եթե օրինագծի մի քիչ էլ ընդունումը հետաձգվի։ Այդ դեպքում որքանո՞վ է նպատակահարմար այս կարճ ժամկետում փորձել այս օրենքների փաթեթը նման ձեւով ծանրաբեռնել։ Առավել եւս, երբ խոսքը գնում է ընդամենը բազային տուրքի չափով 1 պատճենահանում տրամադրելու մասին։

Եվ մյուսը՝ ըստ էության, Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքում փոփոխությունների օրինագծի եւ մայր օրենքի ուժի մեջ մտնելու անհամարժեք ժամկետների ամրագրումն է, որոնք, կարծում եմ, պետք է վերացնել։

Եվ վերջում անդրադառնալով, իսկապես, ընդունված վարչական ակտին, որը լինելու է ճանապարհային ոստիկանության եզրափակիչ ակտը, եւ որով ամրագրվելու է խախտումը, պետք է ամբողջությամբ իր մեջ պարունակի իրավաչափ վարչական ակտին բնորոշ հատկություններ։ Եվ եթե այն իրավաչափ չէ, ապա, իսկապես, անձը՝ ում նկատմամբ կիրառվել է պատասխանատվության միջոցը, նա պետք է հնարավորություն ունենա իրավաչափությունը վիճարկելու որպես ոչ իրավաչափ վարչական ակտ, կամ նույնիսկ իրավաչափ վարչական ակտի դեպքում այնպիսի մեխանիզմ, որ կարողանա իր իրավունքները պաշտպանի մինչեւ դրամական որոշակի վնասի ենթարկվելը։

Ես կարծում եմ, որ այս լավ է, որ չենք հասցնելու արդեն քվեարկության դնել օրինագիծը, այս ընթացքում պատրաստ եմ նաեւ ես էլ, ես ոնց հասկացա, նաեւ՝ մեր ֆրակցիայի գործընկերները եւ նաեւ՝ մյուս ֆրակցիայի գործընկերները, եւ կոչ կանեմ, որպեսզի հանձնաժողովի հետ համատեղ մշակենք ամբողջական նախագծի վերաբերյալ առաջարկություններ։ Շնորհակալություն։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

- Շնորհակալություն։ Հաջորդ ելույթը՝ պատգամավոր Ստյոպա Սաֆարյան։

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

- Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ եւ առաջին հերթին՝ հարգարժան փոխնախարար եւ պրն Աղաբեկյան, մեզ բոլորիս պարգեւված վերջին չակերտավոր՝ 20 արտակարգ օրերի ընթացքում «Ժառանգություն» խմբակցությունն առիթ ունեցել էր բազմաթիվ մեղադրանքներ լսել ստախոսության, զրպարտության, սադրիչության, բանից պարզվեց՝ մենք նաեւ իրավախախտման առումով առաջատար ենք դարձել։ Ի գիտություն ենք ընդունում նաեւ այդ մեղադրանքը։ Եվ այժմ, ըստ էության, օրենքի հետ կապված՝ ես պիտի սկսեմ իմ հարցադրումից, որը հետագայում վերաշարադրվեց եւ նաեւ ասեմ, թե մտահոգությունը կոնկրետ ինչի՞ հետ է կապված։

Ես արդեն ասեցի, որ եթե օրենքի հոդված 1-ինի 2-րդ կետը թույլ է տալիս, որպեսզի սույն օրենքը չգործի այն դեպքերում, երբ ճանապարհային երթեւեկության խախտումը հայտնաբերվել է ոստիկանության ծառայողի կողմից, անկախ առանց տեխնիկական միջոցով ամրագրված լինելու հանգամանքի, ապա ես կարծում եմ, որ սա կամայական գործողությունների դաշտ է բացում։ Եվ չեմ կարծում, որ այս նախադասության ամրագրումն արժե գրել, եթե, ինչպես պրն նախարարը եւ ինչպես պրն Աղաբեկյանը ներկայացրեցին, ոստիկանական մեքենաների վրա տեղադրվելու է GPS համակարգ կամ ներառվելու են այդ համակարգի մեջ, ինչպես նաեւ՝ տեսանկարահանող սարքեր։ Այս դեպքում խոսք լինել այն մասին, խոսք տանել այն մասին, թե հնարավոր է առանց տեսանկարահանման միջոցների ամրագրել խախտում, ես կարծում եմ, սա ճիշտ չէ եւ պետք է հանվի։

Բացի այդ, եթե մենք թողնում ենք օրենքի այս դրույթը հենց այս ձեւակերպմամբ, ապա իմ գործընկերների եւ նաեւ պրն փոխնախարարի ուշադրությունն եմ հրավիրում հետեւյալ դրույթի վրա։ Մասնավորապես խոսքը վերաբերվում է ապացույցներին, որոնք հստակ սահմանված են հոդված 3-րդում՝ «Վարչական վարույթի իրավախախտման հատկանիշների պարզման փուլում իրավախախտումը հիմնավորող ապացույցներ են իրավախախտումն ամրագրված տեսանյութը կամ լուսանկարը»։ Եթե վարչական ակտի համար ընդամենը հիմք կարող են հանդիսանալ այս երկու տեսակի ապացույցները՝ տեսանյութը կամ լուսանկարը, այդ դեպքում ես չեմ հասկանում, թե առանց տեսանկարահանման խախտում հայտնաբերած ոստիկանի այդ ո՞ր ներկայացրած ապացույցն է հիմք ընդունվելու վարչական ակտն ընդունելու ժամանակ։

Այսինքն, նույն այս օրենքն արգելում է, որպեսզի առանց տեսանկարահանման սարքի, ուրեմն, խախտումը, ճանապարհային երթեւեկության կանոնի խախտումը հայտնաբերած ոստիկանին ներկայացնի որեւէ այլ ապացույց, քան թվարկված է հոդված 3-ում՝ մասնավորապես ապացույցների ներքո։

Ես նաեւ ուզում եմ իմ գործընկերների ուշադրությունը հրավիրել հետեւյալ, իմ կարծիքով, նուրբ հանգամանքի վրա՝ հոդված 7-րդը եւ հոդված 6-րդը սահմանում են իրավախախտման հատկանիշների պարզումը, ինչպես նաեւ վարչական ակտն ընդունելու, վարչական ակտը հասցեատիրոջը հանձնելու, վարչական ակտի կատարման ժամկետները։

Ինչի՞ մասին է խոսքը, նախ, ուրեմն, հոդված 6-ի 2-րդ կետով իրավախախտման հատկանիշները պարզելու համար սահմանվում է 7-օրյա ժամկետ, սա պարզելու համար իրավախախտման հատկանիշները։ Այսինքն, սա այն ժամանակահատվածն է, երբ այդ աշխատանքային  խումբը կամ, չգիտեմ, այդ մարմինը, ըստ էության, նայում է տեսանկարահանումները, լուսանկարահանումները եւ ուրեմն, նայում է եւ ըստ էության, որոշում է կայացնում՝ արդյո՞ք գործ ունենք տվյալ պարագայում ճանապարհային երթեւեկության կանոնների խախտման փաստի հետ։

Մյուս կողմից՝ հոդված 7-ը նախատեսում է կրկին 7-օրյա ժամկետ, եթե այո, 7 աշխատանքային օրվա ընթացքում, փաստորեն, վարույթն իրականացնող անձը վարչական ակտ է ընդունում՝ հատկանիշները պարզելուց հետո։ Այսինքն, ստացվեց 14 օր։ Եվ այստեղ է, որ ես ուզում եմ, որպեսզի թե՛ իմ գործընկերների եւ թե՛ նաեւ պրն փոխնախարարի ուշադրությունը հրավիրեմ մի հանգամանքի վրա, մասնավորապես, երբ այդ խնդրի մասին խոսեց իմ գործընկեր Արծվիկ Մինասյանը։

Մենք, անշուշտ, այստեղ  իրավունք չունենք օրենքում չապահովել, իսկապես, մարդու իրավունքներով եւ ազատություններով սահմանված այն դրույթը, երբ մարդը, ըստ էության, պետական մարմիններում, դատական մարմիններում պետք է հնարավորություն ունենա, ուրեմն, ապացուցելու կամ այսպես ասենք՝ պաշտպանելու իր շահերը։ Հետեւաբար՝  այն ժամկետը, երբ վարչական ակտը կներկայացվի, մինչ այն ժամկետը, երբ վարչական ակտը կներկայացվի հասցեատիրոջը, իմ առաջարկն այն է, որպեսզի մենք այդ ժամկետում, այսինքն, մի պահ տանք, որպեսզի չկիրառվի վարչական ակտը եւ դա չհանգեցնի, ուրեմն, ճանապարհային երթեւեկության կանոնները խախտող անձի կողմից տուրքերի մուծման։ Այդ ընթացքում մենք հնարավորություն տանք, կտանք ինչ-որ մի ժամկետ, երբ նա ընդունված վարչական ակտը բողոքարկելու հնարավորություն ունի։

Այսինքն, ավելի հստակ ձեւակերպեմ, որպեսզի այդ 14-օրյա ժամկետից հետո տրվի ինչ-որ մի ժամանակահատված՝ վարորդը, ով, ում, ըստ էության, հասցեագրված է վարչական ակտը եւ ով մեղադրվում է ճանապարհային երթեւեկության կանոնները խախտելու մեջ, նա հնարավորություն ունենա դատական կարգով վիճարկելու այդ ակտը եւ նոր դրանից հետո, դատարանի վճռից հետո մենք կարողանանք, մենք թույլ տանք, որպեսզի նա, ուրեմն, կամ դատարանի օրինական ուժի մեջ մտած վճռից հետո վճարի տուրքը, եթե հաստատվել է նրա կողմից ճանապարհային երթեւեկության կանոնի խախտումը, կամ հակառակը՝ չմուծի։ Որովհետեւ, այո, ես կողմնակից եմ այն մոտեցմանը, որ ի սկզբանե պետք է օրինագծում ապահովենք առավելագույնը, որպեսզի մարդու, վարորդի իրավունքները տվյալ պարագայում չխախտվեն, եւ ոչ թե սողանցքներ թողնենք, որպեսզի խախտվեն այդ իրավունքները եւ հետո ասենք, որ՝ դու քո խախտած իրավունքները վերականգնելու դատական ճանապարհն ունես։

Ես կարծում եմ, որ տվյալ պարագայում խնդիրը մոտեցման ընտրության մեջ է, եւ մենք պետք է ընտրենք, իմ համոզմամբ, այն մոտեցումը, որը կբացառի մարդու, վարորդի իրավունքների խախտում եւ նրան, ուղղակի, ցույց կտանք, ուրեմն դատարանի ճանապարհը։ Եվ նաեւ... եթե կարելի է, 2 րոպե։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

- Առաջարկությունն ընդունվում է։

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

- Եվ այս կտրվածքով, բնականաբար, նաեւ խոսքը վերաբերում է այնպիսի օբյեկտիվ խոչընդոտների կամ հանգամանքների վերացումը, որոնք, պարզապես, կապված չեն վարորդի հետ։ Այս մասին բազմաթիվ օրինակներ բերվեցին, մասնավորապես թե՛ ճանապարհների վիճակը, թե՛ մնացած հանգամանքները, որ մենք չկարողանանք հետագայում վարորդներին դնենք ծանր կացության մեջ։ Եվ ինչպես տիկին Անահիտն ասեց՝ ավելորդ գլխացավանքներից խուսափելու համար՝ կամ գումարը տանք ճանապարհի մարդուն կամ դատարանի մարդուն, որպեսզի այս ամբողջ քաշքշուկներից վարորդն ազատված լինի։

Եվ վերջապես՝ ես եւս կողմ եմ, որպեսզի օրենքում ամրագրվի մարդկային միջամտության պարագայում արգելքներ կամ, ուրեմն, պատժամիջոցներ սահմանող նորմեր, որպեսզի, ցավոք սրտի, այո, ապրում ենք այնպիսի իրականության մեջ, երբ կարող են մոնտաժվել ակնհայտ տեսածը, ակնհայտ ցուցադրվածը եւ բնականաբար, ես կարծում եմ, որ խիստ պատասխանատվության պետք է ենթարկվի վարչական ընդունող մարմնի կամ իրավախախտումն արձանագրող մարմնի այն աշխատակցի նկատմամբ, ովքեր թույլ կտան նման արհեստական միջամտություններ եւ ուրեմն, վարորդների համար պրոբլեմ կստեղծեն։ Շնորհակալություն, այսքանը։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

- Վերջին ելույթը՝ պատգամավոր Լարիսա Ալավերդյան։ Խնդրեմ։

Լ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Քանի որ դահլիճում մնացել են ամենաշահագրգիռ պատգամավորներն ու անձինք, ես կսկսեմ նրանից, որ ընդհանրապես ցանկացած օրենք, որ բերվում է, ըստ էության, նպատակը դրական է, նպատակը վեհ է։ Ինչ-որ մի ոլորտ, որը մինչ այսօր կարգավորված չէր կամ կարգավորված չէր համապատասխան՝ պատշաճ ձեւով, նա վերջապես օրենսդրորեն կարգավորվի։ Բայց, ինչպես ցույց է տվել մեր փորձը, գոնե նրանով, որ հետագայում բազմաթիվ օրենսդրական փոփոխություններ ենք անում, ցավոք սրտի, Ազգային ժողով ներկայացվում են ոչ պատշաճ ձեւով եւ ոչ պատշաճ, կասեի՝ մոդելով մինչեւ անգամ, օրինագծեր։

Ես ասեմ՝ ինչու՞ եմ ես խոսում ընդհանուր առմամբ։ Հարցն այն է, որ ընհանուր սխալ է կամ թերացում է դառել արդեն, կարծես թե, սովորություն, բերել այնպիսի օրենքներ, որոնք որ իրենց մեջ պարունակում են բազմաթիվ անորոշություններ։ Անորոշություններ, որոնք հետո կարող են դառնալ բախտորոշ՝ բավականին մեծ թվով շահառուների համար։

Ինչպես ես արդեն իմ հարցի մեջ հնչեցրել եմ, այսօր, գրեթե, կես միլիոն վարորդ ունենք կամ մեքենա, որը որ արդեն գրանցված է, եթե մենք դա բազմապատկենք երկուսով, որ առնվազն էնպիսի տներ կան, որտեղ 4-5 մեքենա կա, իսկ մի տեղ բոլորովին չկա, մենք կստանանք առնվազն, ուղղակի, շահագրգիռ կողմ հանդիսացող 1 միլիոն մարդ։ Տվյալ դեպքում ինձ հետաքրքրում էր, ու ես կարծում էի, որ  պրն  փոխնախարարը կասի դրա մասին, որ ի՞նչ քննարկում է անցել եւ ինչպե՞ս է դա անդրադարձել այս օրինագծի վրա։

Օրինակ՝ ես գիտեմ, որ ուղարկել է «Աքիլես» կազմակերպությունը, բավականին հայտնի կազմակերպություն, որը տվել է իր առաջարկությունները։ Ինձ թվում է, բավականին լավ կլիներ, եթե մենք լսեինք պրն փոխվարչապետից՝ ինչքանո՞վ են նրանք հաշվի առել առաջարկությունները կամ չեն հաշվի առել եւ ի՞նչ պատճառաբանությամբ։ Որովհետեւ ես ամեն անգամ ասել եմ, անդադար հիշեցնելու եմ, որ մենք օրենքներ ենք ընդունում ոչ թե պետական մարմինների համար եւ ոչ թե նրա համար, որ հեշտացնենք պետական մարմինների աշխատանքը, այլ նրա համար, որ ավելի դյուրին դարձնենք մեր քաղաքացիների կյանքը ցանկացած ոլորտում։

Այդ իմաստով այս օրենքը եւս շարունակում է այն ավանդույթը, որ կարծես թե, ավելի ուզում է հեշտացնել հենց պետական մարմնի աշխատանքը։ Օրինակի համար՝ արդեն հիշեցված այստեղ 1-ին հոդվածի 2-րդ կետը, որը ոչ թե պարզություն է մտցնում, այլ միայն դարձնում է վերին աստիճանի վիճահարույց՝ ընդհանուր առմամբ օրինախախտի հանդեպ վերաբերմունքը։ Մենք պետք է հստակեցնենք, մենք ուզում ենք պարզաբանու՞մ մտցնենք, ավելի դյուրի՞ն դարձնենք, ավելի մատչելի՞ օրենքի նորմը, թե՞ մենք ուզում ենք այնպիսի իրավիճակ ստեղծենք, որ ցանկացած պահին լինի վիճահարույց հարց։

Մյուսը՝ ինչ վերաբերում է 2-րդ հոդվածին, խոսքը գնում է ինտերնետ կայքի մասին, որտեղ որ պետք է տեղադրվի եւ այն կոդերի մասին, որոնք որ, կարծես թե, պետք է ապահովեն 100%-անոց կոնֆիդեցալությունը։ Այնինչ, վաղուց հայտնի է ինտերնետային եւ էլեկտրոնային տեխնիկայում, որ չկա այդպիսի կայք, որի մեջ չմտնեն չարամիտ կամ նպատակային առումով եւ այդ տեխնիկային տիրապպետող մարդիկ։ «Խակեր» գոյություն ունի այդպիսի հասկացություն... 3 րոպե, եթե կարելի է, 2 րոպե, կներեք։

Այսպիսով, ես ուզում եմ ասել, որ ինքը կոդը ու նրա կոնֆիդեցալությունն այսօրվա տեխնիկայի իրավիճակով բացարձակապես չի ապահովում անձնական կյանքի անձեռնմխելիության սկզբունքը կամ սահմանադրական իրավունքը։ Երեւի թե, այստեղ շատ ճիշտ հնչեց, որ ավելի լավ է ընդհանրապես բաց անենք բոլոր քաղաքացիների համար, բայց ցույց չտալով մինչեւ անգամ վարորդի, այլեւս չենք ասում՝ այդ վարորդի հետ երթեւեկող անձանց դեմքերը։ Այսինքն, տվյալ դեպքում պետք է մենք հստակեցնենք եւ հավասարակշռենք՝ ի՞նչն ենք մենք ուզում հայտնաբերել, ի՞նչն ենք տեղավորում եւ ինչի՞ համար, որովհետեւ, եթե մեկ է՝ պիտի մեքենայի համարով մենք գտնենք այդ սուբյեկտին, այդ անձին, նշանակում է՝ բավարար եւ վերին աստիճանի խիստ անհրաժեշտ տվյալներ պետք  է լինեն, որոնցով կարող է մարդն ապահովի, գոնե, ինչ-որ առումով իր անձնական կյանքի, իրոք, անձեռնմխելիության իրավունքը։

Ես կցանկանայի ուշադրություն դարձնել՝ 3-րդ հոդվածում «Ապացույցներն օգտագրծվում է «ամրագրած», էսպես ասած՝ տերմինը, այնինչ մենք ունենք այլ օրենքի մեջ «ամրագրածը» փոխարինելով այլ տերմինով։ Արդյոք դա վերաբերում է միայն  ինչ-որ կոնկրետ դեպքի, թե՞ ընդհանուր առմամբ «ամրագրածը» պետք է փոխարինվի, եթե ես չեմ սխալվում... Ինչպե՞ս, «հայտնաբերված»-ով, շնորհակալություն։

4-րդ հոդվածում մենք նորից ենք տեսնում «ամրագրում», «եւս ամրագրած» եւ այլն, բայց 4-րդ հոդվածը, որն ամենաշատ ուշադրություն գրավեց եւ պատահական չէր, որովհետեւ, կարծես  թե, հենց այդ հոդվածը լիներ ամենակարեւորը, նա իր մեջ պարունակում է, էլի եմ կրկնում այն, ինչ որ պրն Աղաբեկյանն ասեց, ավելի շատ հարցեր, քան պատասխաններ։

Իրապես, օրինակ, ես ուզում եմ հասկանալ 3-րդ կետում, 4-րդ հոդվածի 3-րդ կետում... եթե կարելի է, 3 րոպե։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

- 3 րոպե ավելացրեք։

Լ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

- Շնորհակալություն։ «Տեսանյութի  կամ լուսանկարչի կրիչը փաթեթավորվում է եւ կնիքվում է վարչական մարմնի կնիքով», դա ի՞նչ է նշանակում, ես պետք է ռուսերեն ասեմ՝ «ապեչատած, իլի պեչատ պաստավիծ», այսինքն, մենք համապատասխան ձեւով այդ փաթեթը փակում ենք եւ համապատասխան ձեւով կնիքու՞մ ենք, թե՞ ուղղակի էդ փաթեթի վրա մի հատ կնիք ենք դնում, քանի որ դա այդպես էլ գրված է։

Հետագայում 4-րդ կետը՝ «Փաթեթի վավերապայմանները սահմանվում են վարչական մարմնի ղեկավարի հրամանով», իսկ ինչու՞ ոչ օրենքով։ Կարեւորագույն փուլն է՝ վավերացում, վավերապայմանները։ Արդյոք մենք չպե՞տք է դա  հենց օրենքի մեջ դնենք, որ դա չդառնա կամայականության կամ սուբյեկտիվ մոտեցումների ինչ-որ մի աղբյուր։

10-րդ կետը՝ «Վարչական մարմինը պարտավոր է ընդհանուր հիմունքներով տրամադրել տեսանյութի պատճենը, եթե այն սահմանված կարգով չի ոչնչացվել», եթե դա տեղի է ունեցել՝ ինչ-որ իրավախախտում, ինչի՞ է նա ոչնչացրել։ Իսկ եթե դա վերաբերում է զուտ արդեն հաստատված իրվախախտումներին, ինչու՞ պիտի նա ոչնչացնի։ Այսինքն՝ խնդիր ունենք, եթե դա ոչնչացվելու բան է, ինչու՞ է այդ անձն իրազեկվել, իսկ եթե դա չոչնչացնելու ա, ինչու՞ պիտի այդ պայմանը դրվի։

Ես, ճիշտն ասած, կարող եմ այդպես բավականին երկար շարունակել, որովհետեւ ես գտնում եմ, որ չկա որեւէ մի հոդված, որը չպարունակի իր մեջ անորոշություն, որ չստացվի... ահա, կներեք, ես հիմա կավարտեմ։

Որ չստացվի, որ ես էսպես բացասական ելույթ եմ ունենում, երեւի թե, քիչ մարդ կա ինձ նման շահագրգռված, որ այս օրենքն ընդունվի, որովհետեւ դա, իրոք, վիճելու առարկա չէ։ Այնպես որ, ես կոչ եմ անում՝ մենք այս օրենքի վրա աշխատենք բոլորս եւ ապացուցենք, որ բոլորս ենք մեր երկիրը սիրում։ Շնորհակալություն։

Ա.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

- Շնորհակալություն։ Հիշեցնեմ, որ մենք հաջորդ քառօրյային կավարտենք օրենքի նախագծի քննարկումը՝ սկսելով «Ժառանգություն» խմբակցության կողմից ներկայացված հայտով, եզրափակիչ ելույթներով։

Հարգելի գործընկերներ, շնորհակալություն, քառօրյան ավարտվեց։ Շնորհակալություն նաեւ նիստերը սպասարկող եւ լուսաբանող անձնակազմին, ցտեսություն։