ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱԼԵՆ ՍԻՄՈՆՅԱՆԸ ԵՎ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ  ՀԱԿՈԲ ԱՐՇԱԿՅԱՆԸ

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Բարև ձեզ, հարգելի պատգամավորներ, խնդրում եմ տեղադրել քարտերը և նախապատրաստվել գրանցման։ Հերթագրում, գրանցում։

Գրանցվել է 49 պատգամավոր, քվորում այս պահին չունենք, հարգելի գործընկերներ, պետք է գրանցումը բաց մնա, մինչև համապատասխան թվով պատգամավորներ ունենանք։

Պարոն Աղազարյան, պարոն Ասլանյան, դուք գրանցվե՞լ եք։ Ինչո՞ւ։ Հա՜, հասկացա։ Շնորհակալություն, պարոն Աղազարյան, ես ուրախ եմ, որ դուք շատ կարևորում եք վարչապետի հետ աշխատանքը, ժամանակին էր պետք կարևորել այդ աշխատանքը։

Չշարունակել, քվորում այլևս ունենք։ Դահլիճում լռություն, զբաղեցրեք տեղերը։ Ելույթի համար ձայնը տրվում է Արմեն Խաչատրյանին։ Համեցեք։

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Սիրելի հայրենակիցներ, ուզում եմ անդրադառնալ մի վիճակագրության, որը տարընկալումների տեղիք տվեց։ Տեսեք, ֆիքսվել է, որ ճանապարհատրանսպորտային պատահարների թիվն ավելացել է։ Բայց ես ուզում եմ բացել այս վիճակագրությունը և նշել, որ երբևէ այսպիսի գերազանց վիճակագրություն չենք ունեցել։ Այսինքն՝ 2023 թվականի համեմատ 2024 թվականին 45 զոհ պակաս ենք ունեցել, հոկտեմբերի 1-ի դրությամբ՝ 2024 թվականի համեմատ, 43 զոհ պակաս ենք ունեցել, այսինքն՝ 1 տարի 9 ամսվա ընթացքում մենք ունեցել ենք 88 զոհ պակաս, քան նախկին 1 տարի 9 ամիսների ընթացքում։ Նման վիճակագրություն մենք երբևէ չենք ունեցել, որ հնարավոր լիներ զոհերի թիվը այսպես նվազեցնել, հատկապես այն պայմաններում, որ վերջին տարիների ընթացքում գրեթե կրկնապատկվել է տրանսպորտային միջոցների քանակը Հայաստանի Հանրապետությունում։ Միայն վերջին 2 տարիների ընթացքում՝ 24-25 թվականների ընթացքում, մոտ 25 հազար տրանսպորտային միջոց է ավելացել Հայաստանի Հանրապետությունում։ Եվ այս պայմաններում մեր իրավապահ մարմիններին հաջողվել է 88 զոհ նվազեցնել, այսինքն՝ 88 փրկված մարդկանց կյանքեր։ Եվ սա գնահատանքի է արժանի։

Ես պետք է ասեմ, որ միջազգային փորձը վկայում է այն մասին, որ այսպիսի արդյունքների հասնելու համար մշակվում են հնգամյա պլաններ, հայեցակարգեր, ռազմավարություններ, որպեսզի հնարավոր լինի 5 տարվա մեջ, ասենք՝ 10 տոկոս նվազեցնել զոհերի քանակը, բայց մենք հնարավորություն ենք ունեցել գետնի վրա, հողի վրա ունենալ այսպիսի արդյունք։ Եվ, իհարկե, փառք ու պատիվ մեր այն իրավապահներին և բոլոր այն պետական մարմիններին, ովքեր այս ուղղությամբ աշխատել են և մեծ հաջողության են հասել։ Եվ, իհարկե, առանձնահատուկ պետք է շեշտել պարեկային ոստիկանության դերն այս ամենի մեջ։ Եվ, իհարկե, զոհերի այս նվազումը հիմնականում պայմանավորված է Պարեկային ոստիկանության ծառայությամբ։

Պարեկային ոստիկանությունը ոչ միայն ճանապարհատրանսպորտային պատահարների կանխարգելմանն ուղղված միջոցառումներն է գերազանց իրականացնում, այլ նաև հանցագործությունների կանխմանը, կանխարգելմանը և բացահայտմանը։ Եվ ես պետք է հիշեմ նորից 2024 թվականի վիճակագրությունը, և պարեկային ոստիկանության կողմից հայտնաբերվել էր մոտ 2000 թմրանյութի ապօրինի շրջանառության դեպք։

Սա, կրկնում եմ, կարծում եմ, որ անհրաժեշտ էր, որ մեր ժողովուրդն իմանա, որ վիճակագրությունն այսպիսին է։ Փառք ու պատիվ նրանց, ովքեր այս վիճակագրությունը դարձրել են իրականություն։

Ես կարծում եմ, որ մինչև տարեվերջ մենք ունենալու ենք ավելի դրական վիճակագրություն և տարեվերջին մենք կամփոփենք շատ ավելի լավ արդյունքներով։ Շնորհակալություն։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Սերգեյ Բագրատյան։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի Կառավարություն, հարգելի գործընկերներ, սիրելի հայրենակիցներ, 2026 թվականի բյուջեի քննարկման կարևորագույն ցուցանիշներն արտահայտվում են նախ և առաջ թվերով: Եվ ես մի քանի թվեր կբերեմ համեմատության մեջ 2018 թվականի և 2026 թվականի միջև, որպեսզի հասկանալի լինի մեր աշխատանքի արդյունքը։

Հայաստանի Հանրապետության 2018 թվականի և 2026 թվականի պետական բյուջեների ծախերի համեմատությունը, ըստ ոլորտների, բացարձակ թվերով և աճի տոկոսով. ընդհանուր ծախսերը 2018 թվականին Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեն ունեցել է 1 տրիլիոն 465,2 միլիարդ դրամ, իսկ 2026 թվականին՝ 3 տրիլիոն 628 միլիարդ դրամ։ Այսինքն՝ աճը միլիարդ դրամներով կազմում է 2 տրիլիոն 162,8 տրիլիոն, իսկ տոկոսներով՝ 148 տոկոս։ 2,5 անգամ աճել է՝ 2018 թվականի համեմատ, 2026 թվականի պետական բյուջեն, 2,5 անգամ։ Պատկերացրեք՝ ինչ ահռելի աճ է ապահովել Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեն։

Եվ կարևորագույն մի քանի ոլորտները համեմատության համար նշենք՝ պարզ լինելու համար, աճի տեմպերը։

Սոցիալական պաշտպանության ոլորտում 2018 թվականին ծախսային մասով արձանագրել ենք 408,7 միլիարդ դրամ, 408 միլիարդ, իսկ արդեն 2026 թվականին՝ 993 միլիարդ։ Այսինքն՝ աճը կազմել է 584 միլիարդ դրամ կամ 143 տոկոս։ Գրեթե 2,5 անգամ սոցիալական ծախսերն ավելացրել ենք, այսինքն՝ մենք՝ որպես սոցիալական պետություն, Սահմանադրությամբ ամրագրված, բացարձակ թվերով կատարել և գերակատարել ենք մեր առջև դրված խնդիրները։

Կրթության ոլորտում 2018 թվականին տրամադրել ենք 127,2 միլիարդ դրամ, իսկ 2026 թվականին՝ 356,4 միլիարդ դրամ։ Աճը կազմել է 229,2 միլիարդ կամ 182 տոկոսով։

Առողջապահության ոլորտում 2018 թվականին 84,1 միլիարդ ենք ծախսել, 2026 թվականին նախատեսել ենք ծախսել 210,9 միլիարդ դրամ, այսինքն՝ 126,8 միլիարդով ավելին կամ տոկոսայինով 151 տոկոսով ավելի։

Եվ կապիտալ ծախսերը 2018 թվականին կազմել է 158 միլիարդ դրամ, 2026 թվականին նախատեսել ենք 704 միլիարդ դրամ, այսինքն՝ 546 միլիարդ դրամով ավելի կապիտալ ծախսեր ենք նախատեսել անելու 2026 թվականին, որը բացարձակ տոկոսով 346 տոկոս է կազմում։

Կարևոր է նաև, որ վերջին 5 տարում մեր տնտեսական աճը, պերմանենտ, շարունակական է եղել և միջին տարեկանը կազմել է 7,6 տոկոս, որը շատ բարձր ցուցանիշ է՝ համեմատած համաշխարհային արդյունքներում բոլոր երկրների համեմատական ցուցանիշների հետ։ Այդ թվում՝ մեր պետական պարտքի մեջ 2018 թվականին՝ դրամական, եղել է 19 տոկոս մասնակցություն, իսկ 2026 թվականին պետական պարտքի 58 տոկոսը դրամական միջոցներով են, որը շատ կարևոր պայման է։ Ասեմ, որ դրամով արտահայտված պետական պարտքը հիմնականում մեր ռեզիդենտ քաղաքացիներն են, և այն տոկոսը, որ ստացվում է պարտամուրհակներից, ստանում են մեր քաղաքացիները։

Այստեղ նշենք, որ աղքատությունը նվազել է մինչև 21,7 տոկոս և ծայրահեղ աղքատությունը հասել է 0,6 տոկոսի, որը մեր ծրագրային դրույթներն են և մենք դա իրականացնում ենք պատշաճ։

Նշեմ նաև, որ գործազրկությունը այս պահին կազմում է 13,9 տոկոս, որը միջին թիվ է: Համեմատության համար ասեմ, որ Վրաստանում նույնպես գործազրկության տոկոսը 13,9 է։

Հիմա այս վերլուծությունն ինչ է բերում, եթե ամփոփենք։ Ստացվում է, որ մեր ընդհանուր բյուջեն 2026-ին մոտ 2,5 անգամ մեծ է 2018-ի համեմատ, սոցիալական պաշտպանությունն աճել է 143 տոկոսով, կրթության ոլորտը՝ 180 տոկոսով, առողջապահությունը ՝ 151 տոկոսով։ Կապիտալ ծախսերը չորս անգամ աճել են, չորս անգամ 2018 թվականի համեմատ աճել են կապիտալ ծախսերը։ Դա շատ լուրջ թիվ է, չորս անգամ, և սա այն պայմաններում, երբ ունեցել ենք քովիդի և պատերազմի ծանրագույն հետևանքներ։

Սա ոչ միայն տնտեսական փաստաթուղթ է, այլ առաջին հերթին քաղաքական փաստաթուղթ է։ Քաղաքական փաստաթղթի իմաստով եկեք ոչ միայն հաշվենք քովիդը և պատերազմը, այլ այն հզոր դիմադրությունը, որ այս ընթացքում մեր երկրի վրա կար արտաքին ճնշումներ և ներքին ճնշումներ։

Արտաքին՝ աշխարհաքաղաքական իրավիճակը, պատերազմը և դրա հետևանքները, բազմաթիվ երկրների հետ մեր հարաբերությունների վերաիմաստավորման խնդիրներ առաջացան, իսկ ներքին ճնշումը երկու ընդդիմադիր խմբակցությունների բազմամիլիարդանոց կապիտալի բարձր ճնշումն էր՝ մեդիայով արտահայտված, բոլոր ոլորտներում իշխանության նկատմամբ ծանրագույն մեղադրանքներով, ծանրագույն ներքին պատերազմով ընթացող պայմաններում, և կարողանալ այս ճնշման տակ այսպիսի արդյունքներ գրանցել, կարելի է ասել՝ սա հերոսական աշխատանք է, որովհետև նոր իրողություններում նոր թիմը, որն իշխանության էր եկել, ուներ բազմաթիվ խնդիրներ, այդ թվում՝ փորձառության խնդիրներ, այդ թվում՝ նախկինից ժառանգած որոշակի հարաբերությունների պահպանման խնդիրներ՝ դրանք կարողանալու մարսել, կարողանալու անցնել, շրջանցել և նաև աշխարհաքաղաքական ռիսկերը չեզոքացնել, սա իսկապես բարդագույն ընթացք էր, և մենք կարողացանք այս արդյունքները գրանցել այսպիսի դժվարին պայմաններում։

Հետևաբար՝ մեզ պետք է ամեն թվի մեջ տեսնել ծանրագույն ջանքեր, ծանրագույն պայքար։ Ես կարող եմ ասել՝ այս բյուջեն կարող եմ բնութագրել որպես բեկումնային, այսինքն՝ ճեղքում ապահովող բյուջե, որովհետև մենք անընդհատ, կարծես, պետությունը ոտքերից կախ շարժվում է առաջ՝ շատ ծանր քայլերով, շատ դժվար ընթացքով։ Բայց եթե մենք կարողանանք նաև քաղաքական առաջիկա պրոցեսների ընթացքը տանել ճիշտ ուղղությամբ և հեղափոխության ընթացքը դարձնել անշրջելի, դա կարող է ապահովել Հայաստանի Հանրապետության կայուն զարգացման երկարատև ընթացք։

Ուրեմն, բոլոր այն մարդիկ, ովքեր պետության համար ամեն ջանք գործադրել են, շնորհակալություն եմ հայտնում, նոր հաջողություններ եմ մաղթում մեր թիմին, հաջողություն եմ մաղթում մեր պետությանը մեր երկրի զարգացման կարևորագույն ընթացքի մեջ։ Շնորհակալություն։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Բագրատյան։ Տիգրան Պարսիլյան, համեցեք։

Տ.ՊԱՐՍԻԼՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Ձեր թույլտվությամբ ես մի փոքր շեղվեմ բյուջեի քննարկումից, որովհետև մի հատ սենց պրակտիկա կա ձևավորված, որին ուզում եմ անդրադառնալ։ Երբ ընդդիմադիր ուժերի առաջնորդներն ամիսներով պարապում են, հետո մեկն ինչ-որ փոդքաստ է անում, մյուսը հարցազրույց է տալիս, ու եթե հանկարծ արձագանքում ես, միանգամից սենց մի աժիոտաժ, մի բան։ Երեկ էլ լրագրողները վարչապետին՝ հա, տեսեք, ռեժիմը խուճապի մեջ է, մեզ արձագանքել են։ Նենց տպավորություն է, որ դուք էլ եք զարմանում, որ ձեր ասածին արձագանքում են, որ ընդհանրապես ձեր ասածն արժանի է արձագանքելու։

Բայց իրականում, հարգելիներս, մենք ոչ թե արձագանքում ենք էն անլուրջ արգումենտներին, եթե, իհարկե, դրանք կան ձեր խոսույթում, այլ իրականում անհանգստանում ենք այլ առումով։ Անհանգստանում ենք ձեր խոսույթի մշակութային հետևանքների համար, որի… Իմիջիայլոց, այդ հետևանքները դուք կրելու սովորություն չունեք, էլի, էն, որ ասում են, դուք հիշաչար չեք, դուք չարությունն անում եք ու մոռանում եք դրա մասին։ Կիրանցի եկեղեցին էլ ձեզ վկա։

Հիմա, իհարկե, այս որ խոսեմ, ես սենց համընդհանուր ընդդիմության մասին եմ խոսելու, դուք կարող եք հակադարձել՝ էդ ի՞նչ կապ ունի մեզ հետ, էսի Սերժ Սարգսյանն է, էսի Ռոբերտ Քոչարյանն է, էս ձևիստներն են, էս թևիստներն են, թե բա, դրոշը Դաշնակցությունն է վառում, մենք ինչ կապ ունենք և այլն։ Բայց, ժողովուրդ, երբ հետևում ենք, ախր, դուք էս մեկի շտաբից մտնում եք, մյուսի շտաբից դուրս եք գալիս, մի օր պարզվում է, որ Թագուհի Թովմասյանն այլևս հանրապետական է, մի օր պարզվում է, որ Տարոն Մարգարյանի սաքուլիկների խմբի ղեկավար Սևակն այլևս դաշնակցական է, դրա համար էլ ես սենց ընդհանուր համատեքստով եմ խոսելու, էնպես որ, դրան հակադարձելն անիմաստ է։

Հիմա վերադառնալով խոսքիս, ի՞նչ անհանգստություն կա ձեր ընդհանրապես խոսույթի հետևանքների մասին։

Այ, օրինակ՝ ինձ համար շատ անհանգստանալու է՝ ի՞նչ կմտածի այն աշակերտը, ում ասում են, որ իր դպրոցի վրա մեծ ծախսեր անելը, դա թալանին հավասար մի բան է, որովհետև այդ փողը պիտի ծախսվի էն մյուս, էն պրիստիժնի դպրոցներ կան, էլի՝ մեծ, շատ աշակերտներով Երևանի կենտրոնում և այլն, իսկ էդ հեռավոր գյուղերում ի՞նչ է նշանակում էդ աշակերտի վրա ծախս անելը։ Եվ ընդհանրապես էս գործարան ու դպրոց համատեքստում, ընդհանրապես կուզեի ձեզ հիշեցնել, որ 1988 թվականին, երբ այլ երկրներն այստեղ բնակելի, տենց, ավաններ էին կառուցում, բրիտանացիներն առաջին բանը, որ կառուցել են, դպրոց են կառուցել։ Հիմա խորհուրդ եմ տալիս բրիտանացի գիտնականներին ասել՝ ինչի՞ զավոդ չսարքեցին, այլ եկան ու դպրոց սարքերին։

Մյուսը, որ անհանգստանում եմ, օրինակ՝ ի՞նչ կմտածի այն զինվորը, որին ասում են, որ իր հրամանատարը պիտի թալանի, որովհետև, վերջիվերջո, այդ հրամանատարն իր կյանքն է ժամանակին, տենց, դրել հանուն հայրենիքի, բայց թե այդ զինվորն ի՞նչ է դրել, որ այս պահին այդ թալանի զոհն է հանդիսանում, երևի ոչ մեկը չգիտի, հա՞։

Երրորդը, որ անհանգստանում եմ, ի՞նչ կմտածի այն մարդը, ով աշխատել է, բայց աղքատ է եղել, ու իրեն ասում են՝ դե, գիտե՞ս, տնտեսական աճ է եղել, հետո՝ կենտրոնացում, հետո՝ գլոբալիզացիա, հետո՝ սենց ինչ-որ տերմիններ և այլն, և այլն, ու էդ փողը պատահականությամբ, սենց, լրիվ կուտակվել է որոշ երանելիների ձեռքում, որոնք, չգիտես խի, պատահականորեն փոխկապակցված են եղել իշխանության և նրանց ներկայացուցիչների հետ։

Օրինակ՝ ի՞նչ կմտածի այն ուսանողը, որը պատրաստվում է լրագրող դառնալ, ու տեսնում է, որ նախկին երբեմնի, տենց, նախագահի աթոռը զբաղեցրած անձը նախընտրում է իր փոդքաստն անցկացնել էն «մնմնմինմին» է, չգիտեմ՝ ինչ էր դրանց ալիքը կոչվում, հայհոյախոս սպառնալիքներ հնչեցնող բլոգերների հետ։ Այ, օրինակ՝ լրագրողները մտածե՞լ են՝ ինչի համար են, օրինակ՝ իրենք ընտրվել, էլի, որպես բան։

Ի՞նչ կմտածի 30 տարի պատերազմում եղած հանրությունը, եթե նրան ասում են, որ այդ 29 հազար և այլնից դուրս, եթե չունես կոնֆլիկտ, ուրեմն, դու տարածաշրջանում հետաքրքրություն չես ներկայացնում։ Իմիջիայլոց, պետության ներկայցմամբ այս 29 հազար և այլն էլ է, էլի, վերաբերում, կարո՞ղ է Հայր մերն էլ էր ժամանակին տենց ասում՝ Հայր մեր և այլն, վերջում էլ՝ Ամեն, ասենք։ Էս է, էլի, ձեր վերաբերմունքը պետությանը և ընդհանրապես էն ինքնությանը, որ դուք սիրում եք պնդել։

Ի՞նչ կմտածի ուսանողը, ում միջազգային օրով համոզում են՝ գնալ, մասնակցել քաղաքական ինչ-որ միջոցառման՝ DVD ու էպիլիատոր շահելու, տենց, սպասելիքներով, հիմա մի քիչ զարգացել ենք, DVD ու էպիլիատոր չի, Ipod ա, բան ա, տենց բաներ են բան անում։

Ասենք՝ հա, էլի, կարո՞ղ է ձեր կուսակցական տոմսերն էլ Մալաթիա-Սեբաստիայում վաճառեք, որ մարդիկ գնեն ու հավատան, որ արդար է, ու գան, տենց, iPhone շահեն, բան շահեն։ Բայց սա վերաբերմունք է երիտասարդներին, թե, բա, երիտասարդները շարժիչ ուժ են։

Մի հատ ուժ էլ կա, ասում է՝ եթե ամիսը չորս անգամ ինձ ռեկլամ անես, էս անես, էս հեշթեգը դնես, էս անես, կարող է փող շահես։ Ֆրիլանսով էդքան բան անողը երաշխավորված աշխատավարձ կստանա, թե, բա, փող կարող է շահես, էլի։ Ու անհանգստանում ենք այս ամեն ինչի համար։

Մյուս անհանգստությունը. ընդհանրապես մյուս անհանգստությունն էլ այդ բառերի արժեզրկումն է։ Ձեզ թվում է, որ հեծանիվին հրթիռ ասեցիք, էդ հեծանիվով լուսին եք գնալու։ Ասենք՝ հետևե՞լ եք, թե ինչ բառեր եք օգտագործում ու ինչ կարգի արժեզրկելով։ Կարամ դրանք թվարկեմ՝ կապիտուլյացիա, քաղբանտարկյալ, իշխանազավթում, քաղաքական հայացք ու կոշտ քննադատություն։ Ու տենց, ո՞նց կարելի է սեփական ժողովրդին անընդհատ, տարին մի քանի անգամ պնդել, որ իր սեփական երկիրը կապիտուլացվել է։ Ըտենց մի քանի անգամ պնդել-պնդել, հետո էլ հետ գալ ու ասել՝ այ, էն մի կապիտուլյացիան լավն է, ու ամեն օր ասուլիս տալ, որ եկեք, էդ կապիտուլյացիան մենք «ֆսյոտկի» պիտի իրականացնենք։ Էն, որ ասում ենք՝ կապիտուլյացիա, դա մի հրաշք կապիտուլյացիա է։ Կապիտուլյացիան լինում է վատն ու լավը, էլի, սենց, ու հինգ անգամ կարա նույն երկիրը կապիտուլացվի։ Հետո, բառերից եք խոսում էս ամեն ինչից հետո։

Կամ «քաղբանտարկյալ» տերմինը։ Մի կողմ թողնենք, որ միջազգային ոչ մի լուրջ կազմակերպություն չի հաստատել իրենց գոյության մասին, որ մի քաղբանտարկյալի սենց մի հատ թափ տաս, քրեական գործեր են, որ թափվում են։ Մի´ արժեզրկեք, էլի, ասենք՝ դուք պատկերացնո՞ւմ եք քաղբանտարկյալ ու Վարդանիկ, հա՞։ Էն, որ «Ես Արամ» էր երգում, դրանով հերոս չդառավ, դրանով քաղբանտարկյալ չդառավ։ Էդ մարդը բյուջե է լափում, էդ մարդը կաշառակերությամբ է զբաղված, էդ գործով գնում է, գալիս, ասում եք՝ քաղբանտարկյալ։ Վաղը, մյուս օրը կարո՞ղ է բոլոր հանցագործները որոշեն՝ իրենց բռնվելուց 5 պակաս, հելնեն մի քաղաքական հայտարարություն անեն, որ հետո իրենց քաղաքական բանտարկյալ հայտարարեն։

Թե, բա, սուր քննադատություն և քաղաքական հայացք։ Քննադատությունը գիտե՞ք ինչ է։ Քննադատությունն ուրիշի արարքները հիմնավորված, հոդաբաշխ հիմնավորումներով քննադատելն է, քննարկելն է։

Մարդը հելնում ա, մի հատ վիդեո է տարածել, ու մենակ ինքը չի, էլի, կան սենց, ծերից ծեր միայն հայհոյանք ու ֆիզիկական հաշվեհարդարի բաներ են, ասում են՝ քաղաքական սուր խոսք է։ Շատ քաղաքական սուր խոսք է։ Վաղը, մյուս օրն այդ հայհոյանքները, հարգելիներս, էդ, որ դուք եք էդ հայհոյախոսներին ձեր կողմը պահում, մի օր պտտվելու են, գալու են ձեր կողմ։ Իմիջիայլոց, ձեր կողմ գալում են՝ առանց ձեզ հակառակվելու, որպես բարեկամ են գալու ձեր պատուհանների տակ։ Դուք ուզելու եք իրենցից ազատվել, լրագրողներին էլ է սա վերաբերում, երբ վերնագիր եք դնում, որ ՄՎԴ-ի նախարարը, չգիտեմ՝ ՄՎԴ մենք երբվանից չունենք, պետք է տղամարդ լինի, որ քֆուր տա և այլն, սենց բաներ, մի օր էս մարդիկ ձեր մասնագիտությանն էլ են անդրադառնալու ու դուք չեք կարողանալու պաշտպանվել, որովհետև հակառակորդից ավելի հեշտ է պաշտպանվել, բայց անցանկալի բարեկամից այդքան հեշտ չի ազատվելը, իսկ իրենք գալու են ձեզ մոտ որպես անցանկալի բարեկամներ։

Հիմա, ինչ վերաբերում է իշխանազավթմանը, արագ անցնեմ, ուրեմն, ասում եմ միջազգային ընդհանրապես էդ կազմակերպությունների դիտորդական բաներ՝ 1998 թվականին խորապես թերություններ, չեն համապատասխանում չափորոշիչներին, լրջագույն կեղծիքներ, 2003-ին էլ չեմ ասում, որ ընդհանրապես տվեցիք, ամեն ինչ անցաք, 200-ի ձերբակալումներ, կեղծիքներ, լցոնումներ, մեդիակողմնապահություն և այլն, ոչ մի միջազգային կառույց չի ընդունում, Սերժ Սարգսյանն էլ ասում է, որ մեր ժողովրդավարությունը, դա մեր ձևով ժողովրդավարություն է և եվրոպական ժողովրդավարությունն այստեղ անելիք չունի, ու դա բերում է նրան, որ 2008-ին այլ խայտառակ իրավիճակ է լինում՝ էլի խնդիրներ, էլի կեղծիքներ և տեղի է ունենում էն, ինչ տեղի է ունենում։

Դրանից հետո մի քիչ մեղմվում է միջազգային դիտորդների կարծիքը, որովհետև Սերժ Սարգսյանն արդեն ինստիտուցիոնալ էր դարձրել կաշառքի ինստիտուտը։ Ամենազազրելի ինստիտուտը, որը մինչև 2018 շատ լավ աշխատեց ընտրությունների համար, որ մինչև 2018 ընդհանրապես մշակութային և արժեքային համակարգով հասարակությունը, չգիտեմ՝ ուր հասցրեց մինչև, ու դուք դեռ խոսում եք իշխանազավթումից։

Իսկ ի՞նչ են ասել 2018-ի, 2021-ի ընտրությունների մասին։ 2018-ին՝ հիմնարար ազատությունների հարգանք, լայն հանրային վստահություն, թափանցիկություն, համապատասխանություն։

2021-ին՝ ուրեմն, կներեք, լավ, 2021-ին՝ մրցակցային լավ կառավարում, հիմնական ազատությունների նկատմամբ հարգանք, իհարկե´ լարված մթնոլորտ։

Եվ լավ հիշեք, որ մենք այլևս 2021-ին այս լարված մթնոլորտում, բայց մրցակցային պայմաններում և ազատությունների նկատմամբ հարգանքով ընտրված իշխանություն ենք։ Երբ իշխանազավթներից եք խոսում, էս ամեն ինչը հաշվի առեք, ու երբ հերոսապատումներ եք պատմում ձեր մասին, ձեր անցյալի մասին, լավ հիշեք, որ ձեր ցանկացած հերոսապատում խոշոր հաշվով ապօրինի է, որովհետև դուք չեք ունեցել լեգիտիմություն և չեք ունեցել իրավական այդ հիմքը՝ անելու որևէ որոշում, կատարելու որևիցե քայլ Հայաստանի Հանրապետության անունից։

Գնացեք, մտածեք՝ ովքեր են իշխանազավթները, ովքեր են հայհոյախոսները և մնացածները։ Շնորհակալ եմ։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Պարսիլյան։ Արուսյակ Մանավազյան, համեցեք հարգելիս։

 Ա.ՄԱՆԱՎԱԶՅԱՆ

-Մեծարգո ԱԺ նախագահ, Կառավարության հարգելի անդամներ, հարգելի գործընկերներ, սիրելի հայրենակիցներ, քննարկում ենք Հայաստանի հաջորդ տարվա գլխավոր փաստաթուղթը՝ բյուջեն։ Պիտի ասեմ, որ սկսած հանձնաժողովների նիստում քննարկումներից, վերջացրած արդեն այս քննարկումներով, մեծ հետաքրքրություն չնկատեցի մեր ընդդիմադիր գործընկերների կողմից։ Եթե մի երկու պատգամավոր գոնե հարցեր չտային ոլորտային, ապա կարող ենք ասել, որ սա իրապես, իսկապես լավագույն բյուջեն է, որի մասին ընդդիմությունն ասելիք չունի։ Պաշտոնյաների մեծ մասից որևէ մեկն ընդդիմությունից հարց չտվեց, մի մասն էլ բոլորովին այլ թեմաներով հարցեր տվեցին, հենց սա է ցավալին, երբ բանը հասնում է բովանդակությանը, լռություն է։

Ամբողջ օրը լալահառաչ գրառումներ, հարցազրույցներ են տալիս, թե ամեն ինչ վատ է, բա, բյուջեի փաստաթղթից էլ լավ առի՞թ, գալ և փաստարկված ներկայացնել, թե որ ոլորտում ինչն է վատ։

Իսկ ի՞նչ ունենք փաստացի. Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեն 2018 թվականից հետո աճել է ավելի քան 140 տոկոսով։ Այս դեպքում մեր ընդդիմությունը սիրում է ասել՝ դե, պարտքն էլ է աճել։

Հիմա մի ուրիշ տվյալ՝ բյուջեի եկամտային մասն աճել է ավելի՝ 130 տոկոսով։ Բա, որ պարտքի հաշվին է աճում, ինչպե՞ս է եկամուտների աճի տեմպը գրեթե համարժեք ծախսերի աճի տեմպին։

Ինչ վերաբերում է պարտքին, աշխարհի գրեթե շատ երկրների մեծ մասը տարեցտարի՝ անկախ իր զարգացվածության աստիճանից, պարտք է վերցնում, որպեսզի ավելի մեծ զարգացվածություն ունենա։

Հիմա մեզ մեղադրում են մի բանում, ինչի համար կարելի է 190-ից ավելի երկրների մեղադրել։ Ընդ որում, չեն էլ խորանում՝ լավ, բա, այդ պարտքն ինչի՞ համար է, ուղղակի հասարակությանը մանիպուլացնում են ու անցնում առաջ։ Այ, որ մի 10 տարի հետ գնանք ու նայենք վերցրած պարտքերը ու փորձենք հասկանալ դրանց արդյունավետությունը, մեղմ ասած, շատ տխուր պատկեր կունենանք, որովհետև այդ մարդիկ ոչ նորմալ ճանապարհ են սարքել, ոչ դպրոց ու մանկապարտեզ, ոչ էլ այլ ենթակառուցվածք։

Առողջապահության ոլորտի բյուջեն 2018 թվականից այս կողմ, ավելացել է 150 տոկոսով։ Դրան նախորդող 2011-2018 թվականների ընթացքում այդ աճն ընդամենը 34,6 տոկոս էր, կապիտալ ծախսերն այս ընթացքում ավելացել են մոտ 310 տոկոսով, 170 միլիարդ դրամից հասել է 704 միլիարդի։

Տնտեսական աճը 2026-ին, եթե պլանավորված 5,4 աճն ունենանք, ապա Կառավարության հնգամյա ծրագրով պլանավորված՝ տարեկան միջինում 7 տոկոս աճից ավելի բարձր աճ ենք ունենում։

ՀՆԱ-ն այս ընթացքում գրեթե կրկնապատկվել է, էականորեն ավելացել են աշխատատեղերն ու աշխատավարձերը, բայց ընդդիմությունը սա էլ չի տեսնում։ Հաճախ խոսում են, թե աշխատատեղերը ստվերից են դուրս եկել։ Այսինքն՝ ստացվում է, որ ակամայից խոստովանում են, որ իրենց իշխանության ժամանակ հարյուր հազարավոր ստվերում գործող աշխատատեղեր են եղել, այդքան թաքցված հարկեր ու բոլորը աչք են փակել։

Տնտեսության ներառականության մասին է խոսում նաև աղքատության ցուցանիշների տարեցտարի նվազումը։ Օրերս հրապարակվեց 2024-ի աղքատության ցուցանիշը։ Ծայրահեղ աղքատությունը հասել է 0,6 տոկոսի, ու ակնհայտ է, որ 2025-ի տնտեսական դրական արդյունքները ևս կնպաստեն աղքատությունից դուրս գալուն, բաց սահմաններն ու ավելի մեծ հնարավորություններն էլ իրենց հերթին 2026-ին աղքատության մակարդակն էականորեն կնվազեցնեն, իսկ ծայրահեղ աղքատներ այլևս չենք ունենա։

Կենսաթոշակների և նպաստների անկանխիկ առևտրի դեպքում հետվճարի չափը 12-20 տոկոս դարձնելու ֆոնին մի կիսագրագետ վերջերս հայտարարել է, թե հետվճարը հարկվելու է և սրանով փորձել մարդկանց խաբել ու տրամադրել իշխանության դեմ։ Այս մարդկանց դատարկությունն այնքան մեծ է, որ փաստերի փոխարեն՝ ստով փորձում են կշիռ հավաքել։

Իհարկե, ես հասկանում եմ, որ ցանկացած դեպքում մեր քաղաքացիները կարիք ունեն ավելի լավ պայմանների, ավելի բարձր աշխատավարձի և ավելի բարձր կենսաթոշակի, ու մեր ջանքերն ուղղված են հենց դրան, որ մենք ավելի լավ հնարավորություններ ունենանք՝ մարդկանց կյանքն ավելի բարեկեցիկ դարձնելու համար։

Հարգելի հայրենակիցներ, այս բյուջեն բոլորինս է, ձեր ու մեր վճարած հարկերից կառուցում ենք այնպիսի պետություն, որը կախված չի լինի այս կամ այն երկրից միայն։ Կրթությունը, առողջապահությունը, սոցիալական հարցերը, պաշտպանունակությունը, սրանք բոլորը մեզ համար առաջնահերթ են։

Այս պահին հիշեցի, վերջերս ինչ-որ անձինք կրթության և դպրոցաշինության վերաբերյալ տարատեսակ մեկնաբանություններ են տվել։ Զավեշտալին այն է, որ սովորաբար ընդդիմությունը պետք է իշխանությանը ցեխը գցեր ու հաներ, թե ինչու մանկապարտեզ կամ դպրոց չես կառուցում, որ մեր երեխաներն ավելի լավ պայմաններում սովորեն։ Բայց բոլորովին հակառակն է, մեր իշխանության օրոք ընդդիմությունն ասում է՝ դպրոցաշինությունը փողի վատնում է։

10, 20, 30, 100, 200 երեխաները բոլորը մեր հայրենակիցներն են։ Դպրոցը, մանկապարտեզն այսօրվա, վաղվա և մյուս սերունդների համար է։ Այն, ինչ դուք չեք արել տասնյակ տարիներ, մի զարմացեք, որ հիմա մենք անում ենք։ Մենք այդ փողերը գրպանելու ձևերը չգիտենք, ձեր պես միլիարդների հասնող ապօրինի ծագման գույքեր և դրամական միջոցներ չունենք։

Ես, բնականաբար, կողմ եմ այս բյուջեին ու կարծում եմ՝ մարդիկ, որոնք տասնյակ տարիներ գլուխները կախ լռել կամ տարբեր բյուջեների կողմ են քվեարկել, որոնք ոչ թե զարգացմանը, այլ ուղղակի պետական ապարատի պահպանմանն են ուղղված եղել, հիմա պետք է ուղղակի լռեն։ Շնորհակալ եմ։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Լիլիթ Գալստյան, համեցեք։

 Լ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, Արցախի կորստից հետո էլ մեր հավաքական ամոթի տարեգրության մեջ նոր էջեր են ավելանում: Պատերազմական հանցագործ Բաքուն շարունակում է դատել Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարությանը, մարդկանց, ովքեր Արցախի և Հայաստանի հավաքական անվտանգության համար սեփական կյանքն են զոհաբերել: ՀՀ արտգործնախարարը հայտարարում է, թե բոլոր միջազգային հարթակներն օգտագործվում են գերիների և այլ պահված անձանց վերադարձի ուղղությամբ: Իրականում ունենք զրո արդյունք։ Իսկ ԵԱՀԿ և Եվրանեստ խորհրդարանական վեհաժողովներում ՔՊ-ական պատգամավորները մերժում են միանալ Բաքու միջազգային մոնիտորինգային խումբ ուղարկելու՝ հայ գերիներին և այլ պահվող անձանց անհապաղ ազատում պահանջող իմ և մյուս ընդդիմադիր պատգամավորների բանաձևերին: Քաղաքական մեծամասնության օրակարգն այլ է, այդպես էլ հայտարարում են։ ՀՀ արտգործնախարարի խոսույթն էլ այնքան ականջահաճո է թուրք լրագրողին, որ վերջինիս թվում է, թե թուրք պաշտոնյայի է լսում:

Բաքուն շարունակում է մեր հայրենակիցների հաշվեհարդարը, Հայաստանի նկատմամբ տարածքային պահանջները՝ կորզելով նոր զիջումներ և պայթեցնելով խաղաղության կեղծ դիսկուրսը: Իսկ ՀՀ վարչախումբը՝ Փաշինյանի գլխավորությամբ, փորձում է այլ օրակարգերով շեղել խաղաղության օրակարգի սնանկությունը։ Աներկբա է, խաղաղության հասնում են ոչ թե թշնամու օրակարգը սպասարկելով, այլ՝ նախևառաջ, ներքին խաղաղությամբ։ Բայց դուք, քաղաքական մեծամասնություն, գնալով այրում եք բոլոր կամուրջներն և հատում կարմիր գծերը։

Այո, մեր հասարակությունը պիտի փոխվի, պիտի շնչի, պիտի հավատա վաղվա օրվան, բայց այդ փոխողը դուք չեք, ձեզ անկարելի է հավատալ, որովհետև ձեր հետագիծը դրժած և սուտ խոստումների շարան է: Դուք չեք կարող չտեսնել Հայաստանի շուրջ սեղմվող փակօղակը։ Եվ փորձում եք ձեր պարտությունը, խեղճությունն ու կորուստները որպես անխուսափելիություն փաթաթել ժողովրդի վզին։

Կարող եք, ինչպես 37-ին, անաստվածների միություն ստեղծել, ձեր հետևորդների մտահորիզոնից հեռացնել Արարատը, օրացույցից ջնջել Ապրիլ 24-ը, սեփական եկեղեցի հիմնել, ուրանալ Արցախը, մեր ինքնությունն աղճատող գեղագիտություն պարտադրել, ձեր հեղափոխությունը փառաբանող հիմնադրամին կես միլիոն դոլար հատկացնել, այլախոհների բերանը փակել, ինչպես և անում եք, բայց սրանից Հայաստանը ոչ ուժեղանում է, ոչ էլ՝ դառնում անվտանգ։ Ամենօրյա մղձավանջ և քաոս, սա է իրական Հայաստանի պատկերը: Մերժումի գաղափարով ոչ կենսունակ երկիր է կառուցվում, ոչ էլ՝ հանրային համերաշխություն։ Բայց արդյոք իրապես ուզում եք և ունակ եք կենսունակ երկիր կառուցել:

Մի քանի ցուցանիշ. «Գիտությունը պետք է լինի ՀՀ կայուն զարգացման անկյունաքարային ոլորտներից մեկը», ամրագրել եք Կառավարության ծրագրում: Արդյո՞ք սա մաքուր պոպուլիզմ չէ, երբ գիտությանը հատկացվում է ՀՆԱ-ի ընդամենը 0,35 տոկոսը, իսկ բարձրագույն կրթությանը՝ 0,13 տոկոսը։ Սա տարածաշրջանի ամենացածր ցուցանիշն է: Վերջին 7 տարիներին 25 տոկոսով նվազել է ուսանողների թիվը, իսկ 28-ով՝ պրոֆեսորադասախոսներինը։ Հայաստանն աշխարհում ամենավերջին տեղում է գիտնականների թվով։ Ակադեմիայի հարյուրավոր առաջարկներ մնացին թղթի վրա և ահռելի ավանդ ունեցող Գիտությունների ազգային ակադեմիան լուծարվեց՝ դառնալով փորձագիտական հիմնադրամ, այն պարագայում, երբ դեռ գոյություն չունի գիտության զարգացման ռազմավարական ծրագիր:

Քանդել, հետո մտածել. ահա այսպիսին է ձեր գործելաոճը։ 2022-ին, Աշտարակում տրվեց Ակադեմիական քաղաք կառուցելու կեղծ մեկնարկը, երբ դեռ հաշվարկված ծրագիր իսկ գոյություն չուներ: Միջազգային մի շարք կազմակերպությունների հետ ընդամենը 2024-ին է Հայաստանը կրթական և քաղաքաշինական ծրագրերի խորհրդատվության պայմանագրեր կնքել, որոնցից միայն UCL-ի ծառայությունների արժեքը 6,6 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ է: Եթե ծրագրերի մշակումը ընթացքի մեջ է, չկա գիտության զարգացման հաստատված ռազմավարություն, այդ ինչպե՞ս էիք դեռ երեք տարի առաջ, իբրև վերջնագիր, խոսում բուհերի և գիտության միավորման մասին։ Դուք իշխանության եկաք բուհերը չքաղաքականացնելու ականջահաճո հայտարարությամբ։ Այսօր բոլոր պետական բուհերի կառավարման խորհուրդներում ՔՊ քաղաքական վերնախավն է, և ակնհայտ է՝ այսպես կառավարելի և հնազանդ ընտրազանգված եք գոյացնում։

Բրյուսովի զավթման օպերացիայից շատ եմ խոսել, հիշեցնեմ՝ 2022-ին ընտրված թեկնածուն՝ օրենքի խախտումով, չհաստատվեց։ Ընտրությունը կասկածի տակ դնելու ակնհայտ դիտավորությամբ, հանրայինի ռեպորտաժի հիմքով Սիսակ Գաբրիելյանի հաղորդման վրա քրեական գործ հարուցվեց ռեկտորի խորհրդականի նկատմամբ։ Պաշտոնին անհամապատասխանության հիմքով աշխատանքից ազատվեց պրոռեկտորը։ Ոստիկանական գրոհով և օրենքի խախտումով ռեկտոր կարգվեց Գյուրջինյանը, որի օրոք բուհից հեռացան և հեռացվեցին մի քանի տասնյակ որակյալ մասնագետներ։

Ի՞նչ ունենք հիմա. Թամրազյանը վերջերս, ընդամենը երկու ամիս առաջ, արդարացվել է դատարանի վճռով, քրեական գործերը կարճվել են, պրոռեկտորի աշխատանքից ազատվելու դիմումը դատարանը ճանաչել է անվավեր, իսկ վերջիններիս հանրային միջոցներից 10 միլիոնի հատուցում է տրվել։ Ի՞նչ արձանագրեցինք՝ զոռբայություն, բուհի հեղինակության անկում, ուսանողների ոտնահարված շահ և պատասխանատվության ենթարկված ոչ մի պաշտոնյա: Բուհերում 37 թվի մթնոլորտ է․ քաղաքական հայացքների համար տասնյակ դասախոսների են ազատում աշխատանքից։

Օրերս ֆինանսական խոշոր սկանդալի կենտրոնում հայտնվեցին մանկավարժականի ռեկտորն ու պրոռեկտորը։ Նրանք մեղադրվում են կազմակերպված հանցագործության, խարդախության և կաշառք ստանալու համար: Բուհի 50 միլիոն դրամական միջոցներից կողմնակի եկամուտ ստանալու որոշման տակ հոգաբարձուների խորհրդի նախագահ, ԿԳՄՍ նախարար Ժաննա Անդրեասյանի ստորագրությունն է։ Հարգելով անմեղության կանխավարկածը, այնուամենայնիվ մի բան ակնհայտ է, տիկին Անդրեասյանը ձախողել է բուհի ֆինանսական գործընթացների նկատմամբ վերահսկողությունը, ինչն իր անմիջական պարտականությունն է։

Չակերտավոր բարեփոխումների մեկ այլ ոլորտ՝ հանրակրթությունը։ Վերջին 4 տարիներին կամավոր ատեստացիա է անցել հանրապետության ուսուցչական կազմի միայն 20 տոկոս, տարակարգ ունեն 1426 ուսուցիչներ, 300 000 և ավելի աշխատավարձ է ստանում 7,5 տոկոսը միայն։ Տարածաշրջանում սրանք ամենացածր ցուցանիշներն են։ Հանրապետության 300-ից ավելի դպրոցներում շարունակվում է թափուր մնալ տնօրենի հաստիքը։ Պատկերացնո՞ւմ եք, 300 դպրոց չունի տնօրեն և, բնականաբար, ժամանակավոր պաշտոնակատարներից արդյունավետ և պատասխանատու կառավարում ակնկալելը միամտություն է:

Մեկ այլ պոպուլիստական ծրագիր. մինչև 26 թվականը խոստացել էիք կառուցել նվազագույնը 300 դպրոց: Այս պահի դրությամբ, ուշադիր, խոստացված 300 դպրոցներից շինաշխատանքներն ավարտվել են ընդամենը 59-ում, հիշեք այս թիվը, ընդամենը 59-ում՝ այս պահի դրությամբ։

Անցնող ամիսների կտրվածքով հանրակրթական և նախադպրոցական հաստատությունների կառուցում, հիմնում ծրագրի կատարողականը 48 տոկոս է, գույքով և տեխնիկայով ապահովումը՝ 33,6, մարզադահլիճների կառուցում՝ 12 տոկոս, հանրային գրադարանների բազայի զարգացում՝ 14 տոկոս, թանգարանների և պատկերասրահների հիմնանորոգում՝ 26 տոկոս, հուշարձանների վերականգնում՝ 38 տոկոս։ Վերջին չորս տարիներին ԿԳՄՍ ոլորտի կապիտալ ծախսերի միջին կատարողականը չի գերազանցում 40 տոկոսը, բայց կատարողականի կողքին լրջագույն խնդիր է նաև կատարման որակը, ոչ պատշաճ վերահսկողությունը և հանցավոր ոչ պրոֆեսիոնալիզմը։ 750 միլիոն գնահատված վերանորոգման պայմաններում Ցեղասպանության հուշահամալիրի վերանորոգման խայտառակ ընթացքը կասեցվեց հանրային և մասնագիտական ճնշման արդյունքում, իսկ 740 միլիոն գնահատված Թումանյանի թանգարանի աշխատանքներն այսօր սառեցված են և շենքը վերածվել է անկտուր փլատակի։

Եվ մի բացահայտում․ պարզվում է, որ որոշ մշակութային ՊՈԱԿ-ների տնօրեններ արտաբյուջետային միջոցների հաշվին եռամսյակի կտրվածքով ստանում են մինչև 5 միլիոն, 3 միլիոն, 2 միլիոնի հասնող պարգևավճարներ այն դեպքում, երբ տվյալ կոլեկտիվների գիտական, վարչական կամ տեխնիկական աշխատողները, որոնք նաև գեներացնում են այդ միջոցները, վարձատրվում են 83 հազարի շրջանակներում։ Այս տրամաբանությունը բացատրություն է պահանջում։

Եվ վերջում, քաղաքական մեծամասնություն, եկեղեցու դեմ անհավասար և հակասահմանադրական պայքարի եք դուրս ելել՝ քանդելով պետականության հիմքերը նաև։ Ես ձեզ հիշեցնում եմ՝ պառակտումի մեղքը չի մաքրվում անգամ նահատակության արյամբ։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Մարիամ Պողոսյան, համեցեք։ Հանո՞ւմ եք։ Արթուր Խաչատրյան, համեցեք։

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, ես ասել եմ և հիմա էլ կրկնում եմ՝ բյուջեն զուտ ֆինանսական և առավել ևս հաշվապահական փաստաթուղթ չէ։ Այն արտահայտում է Կառավարության քաղաքական առաջնահերթությունները և ամրագրում է, թե Կառավարությունը որքան գումար է պլանավորում հատկացնել իր ծրագրում նշված խնդիրները լուծելու և նպատակներին հասնելու համար։

Բազմաթիվ անգամներ թե´ գործընկերներս, թե´ ես կրկնել ենք, որ Կառավարության իրականացված ծրագիրն այսօր բացարձակապես որևէ առնչություն չունի նախընտրական ծրագրի հետ և մեծամասնության կողմից հաստատված Կառավարության ծրագրի հետ առնվազն Արցախի անվտանգային և արտաքին հարաբերությունների հարցերում։ Սրա մասին շատ ենք խոսել և էլի կխոսենք, սակայն նշեմ, որ իշխանությունները չեն կատարել նաև իրենց տնտեսական բլոկի խոստումները։

Ի դեպ, պարոն նախարար, համընդհանուր բազայի եկամտի մասին իմ հարցը նրա համար չէ, որ ասեի՝ տեսեք՝ ինչ լավ եմ հիշում, ինչեր եք խոստացել, դա նրա համար է, որ ցույց տամ, որ դուք գիտակցաբար աղճատում եք իրականությունը, ավելի շուտ՝ ստում եք, թե´ ընդդիմություն, թե´ իշխանություն եղած ժամանակ։ Սա այն դեպքն է, որ կեցությունը չի որոշում գիտակցությունը, եթե անազնվությունն էության մի մաս է։ Ինչևէ։

Անդրադառնանք այս Կառավարության տնտեսական քաղաքականությանը։ Հիշեցնեմ, որ Կառավարությունը խոստացել էր գիտելիքահենք և նորարական տնտեսություն (Կառավարության ծրագիր, էջ 22)։

Հիշեցնեմ, որ 2022, 2023, 2024 թվականներին մեր տնտեսության առաջատար և ամենաարագ աճող ճյուղը մեծածախ և մանրածախ առևտուր, ավտոմեքենաների և մոտոցիկլետների նորոգումն էր՝ համապատասխանաբար, ՀՆԱ 11.8, 12.7, 13.6 տոկոս, հիրավի գիտելիքահենք ճյուղ՝ առնել-ծախսել կամ դզել-փչել, մոգական է։

Ի դեպ, 2025 թվականի առաջին կիսամյակում այս նորարար և գիտելիքահենք ճյուղը կազմում էր մեր ՀՆԱ-ի 14,4 տոկոսը։ 2023 թվականին Հայաստանը շախ և մատ հայտարարեց ամբողջ աշխարհին մեկ տարվա ընթացքում 23,6 անգամ մեծացնելով ոսկերչական արտադրությունը։ Ոսկերչությունը պերաշկի թխել չի, տիկնայք և պարոնայք։ 2024 թվականին Հայաստանը սկսեց ոսկի արտահանել, շա՜տ ոսկի, մոտ 10 տոննա, Կլոնդայքն էինք դարձել։

Բայց 2024 թվականի երրորդ եռամսյակից, ռուս-ուկրաինական հակամարտությամբ պայմանավորված, արտածին բարենպաստ գործոնների ազդեցությունը սկսեց նվազել։ Պատահական չէ, որ 2022, 2023 թվականների՝ համապատասխանաբար, 12.6 ու 8.7 տոկոս բարձր աճից հետո 2024 թվականին մեր տնտեսական աճն ընդամենը 5,9 տոկոս էր, իսկ 2025 թվականին սպասվում է 5,2 տոկոս աճ։ Ի դեպ, նշեմ, որ անցյալ տարի այս օրերին Կառավարությունը 2025 թվի համար խոստանում էր 5,6 տոկոս։ Հիմա 0,4 տոկոսային կետով նվազեցրել են։ 2026 թվականի համար կանխատեսվում է 5,4 տոկոս։ Նախորդ տարի կանխատեսում էիք… բյուջեի ուղերձը նայեք, պարոն Հովհաննիսյան, նախորդ տարի կանխատեսումը կազմում էր 5,5 տոկոս։

Այսպիսով, մեր նորմալ պայմաններում, երբ չկան արտածին գործոններ, մեր տնտեսական աճը 5,2-5,4 տոկոս է։

Հիշեցնեմ, որ Կառավարությունը խոստանում էր տարեկան միջին աճի նվազագույն մակարդակ՝ 7 տոկոս, իսկ բարենպաստ արտաքին տնտեսական պայմաններում՝ 9 տոկոս (Կառավարության ծրագիր, նույն էջ)։

Մենք 2 տարի 9 ամիս ունեցել ենք բարենպաստ արտաքին պայմաններ։ Դա վերացավ՝ 5,2-5,4։ Բայց, ախր, նորմալ պայմաններն էլ նորմալ պայմաններ չեն։ Տնտեսական աճն ապահովվել է խիստ բարձր արտաքին պարտքային բեռի պայմաններում։ Տարեվերջին սպասվում է, որ պետական պարտքը կկազմի 5 տրիլիոն 820 միլիարդ դրամ, այսօրվա դոլարի կուրսով՝ 15 միլիարդ 232 միլիոն դրամ, պարտք-ՀՆԱ հարաբերությունը՝ 52.9, 2026 թվականին՝ 569 միլիարդ։ Եվ ինչի՞ համար՝ 5,2-5,4 տոկոսի՞ համար։ Կասեք՝ բա նախկինում, սենց-նենց։

Համաշխարհային բանկի, ուրեմն, Հայաստանի երկրորդ համակարգային ախտորոշման զեկույց, էջ 18, 2000-2008 թվականներին միջին տարեկան աճը կամել է 11 տոկոս։

Այստեղ Կառավարության ներկայացուցիչը, քաղաքական մեծամասնությունը համոզում էին, որ պարտքը վատ բան չէ։ Այն նպաստում է տնտեսական բարձր աճին, բարձր վարկարժանության ապացույց է, ֆլան-ֆստան։

Ես փորձեցի հասկանալ՝ եթե պարտքը զտենք, ինչքա՞ն կկազմի մեր տնտեսական աճը։ Չկա այդ պարտքը, պատասխան չունենք։ Ի դեպ, պարոն Սուքիասյան, իմ ընկալմամբ, մոտավորապես նույն հարցն էլ ձերն էր՝ այդ պարտքը մեր տնտեսության վրա ի՞նչ դրական ազդեցություն է ունեցել։ Չկար այդ պատասխանը։

Հիմա, ես միշտ բյուջեն էլի ընտանեկան բյուջեի օրինակով եմ վերցնում։ Պատկերացրեք, ընտանիքը՝ հայրը կամ մյուս աշխատող ծնողները, իքս գումարի աշխատավարձ են ստանում, դա որոշակի բարեկեցություն է ապահովում՝ ավելի լավ սնունդ, մի քիչ ավելի լավ հագուստ, միգուցե ավելի գեղեցիկ կահույք, բայց դա վերցնում է տոկոսով, հետո տոկոս է վերցնում, պարտք է վերցնում։ Պարտք, որ վերցնում ես, լավ է, ճաշը համեղ է, բայց այդ պարտքը տալու ես, հետ ես տալու։ Հետ տվածն է ավելի շա՞տ, թե՞ էն մի քիչ ավելի լավ ապրելը, որն ապահովվել է պարտքի միջոցով։ Չկար այդ պատասխանը, չկար։

Սիրելի հայրենակիցներ, ուրեմն, գալիք տարվա ընթացքում՝ ֆինանսական, Կառավարությունը պարտքի մարման և սպասարկման վրա վճարելու է 1 տրիլիոն 53 միլիարդ դրամ։ Այդքան գնալու է ընտանեկան բյուջեից՝ 1 տրիլիոն 53 միլիարդ դրամ։ Շա՞տ է, քի՞չ է, միայն պարտքը 432 միլիարդ է, ներողություն՝ տոկոսը, այսինքն՝ 629,8 մայր գումարի վրա 432,2 միլիարդ տոկոս։ Համեմատության համար՝ առողջապահության բյուջեն՝ 212 միլիարդ, կրթության՝ 361 միլիարդ, կենսաթոշակները հանած, սոցիալական ծախսերը՝ 315 միլիարդ, և դրա համար ինչի՞ եք զարմանում, որ Համաշխարհային բանկի նույն հաշվետվությունը 155 էջ է, ամբողջը չեմ տպել, նշում է, որ Հայաստանում կրթությունն այն վիճակի չէ, որ կարող է լինել, առողջապահությունն այն վիճակի չէ, որ կարող է լինել, տնտեսությունն այն վիճակի չէ, որ կարող է լինել, որովհետև պարտքը վերցնում եք և ոնց եք ծախսո՞ւմ… Ծախսում եք նենց, որ 2019 թվականին Վրաստանից ավելի բարձր ՀՆԱ ունեցող պետությունը 2025 թվականին Վրաստանից ավելի ցածր՝ մեկ շնչին ընկնող, ՀՆԱ ունի։

Այստեղ այս հարցը տալիս են, ֆինանսների նախարարն ասում է՝ Վրաստանը Ռուսաստանի հետ սահման ունի, դահլիճից ինչ-որ մեկն ասում է՝ Վրաստանը ծով ունի։ Ստեղ են ասում՝ տո, նահլաթ քեզ, չար սատանա, էդ սահմանը Ռուսաստանի հետ երե՞կ առաջացավ, թե՞ Սև ծովը թազա քցած գյոլ ա, նոր առաջացավ, 2019 թվին չուներ։ Հայաստանը մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ով տարածաշրջանի՝ Կովկաս և Կենտրոնական Ասիա, հետնապահ է, 12,5 հազար է այնտեղ մեկ շնչին ընկնող։

Հիմա, սիրելի հայրենակիցներ… Լավ, պարտքի մյուս մասին կանդրադառնամ հետո։

Իշխանություններն ասում են՝ գիտե՞ք, մեր միջին աշխատավարձը բարձրացել է, մեծ թվեր են ասում՝ էս միջինը 2020 թվին եղել է՝ 203,268 դրամ, 2025 թվականի առաջին կիսամյակում՝ 313 հազար դրամ։ «Միջին» բառը, որ ասում ես, էն տպավորությունն է, որ մեջտեղն է, մոտավորապես կեսը քիչ է, մոտավորապես կեսը շատ է։ Ես այդ հարցն անցյալ տարի տվեցի պարոն նախարարին, հիշո՞ւմ եք, պարոն Հովհաննիսյան։ Ասացիք՝ դժվար բան չի, մի հատ դիմեք, պատասխանը կտանք։ Չեմ զլացել, դիմել եմ թե´ ՊԵԿ և թե´ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն։ ԱՍՀՆ-ն ընդհանրապես ուղարկել է Պետական եկամուտների կոմիտե, կարծես թե աշխատանքի նախարարը ես եմ, իրենք հենց զբաղվում են վայրի բնության պաշտպանությամբ։

ՊԵԿ-ից ստացվել է շատ հետաքրքիր պատասխան՝ աշխատավարձերը չունենք, ունենք հարկման բազա, որի մեջ մտնում են արձակուրդայիններ, քաղիրավական պայմանագիր, և աշխատողների թիվն էլ չունենք, հանում ենք եկամուտները, այսինքն՝ ես այս տարվա կտրվածքով չորս աշխատող եմ, որովհետև ես աշխատավարձ ստանում եմ այստեղից և երեք բուհերում դասավանդելիս։ Ես չորս… (խոսում են դահլիճից), քաղիրավական պայմանագրով, հարգելիս, ունեմ այդ իրավունքը։ Ինչևէ։

2025 թվականի առաջին կիսամյակում, սիրելի հայրենակիցներ, մեր բնակչության 75 տոկոսը, 75 տոկոսը միջին աշխատավարձից ցածր է ստանում, հասկանո՞ւմ եք, բա ո՞ւր եղավ կեսը, միջինը։

Կառավարությունն այսօր չունի աշխատավարձի մեդիան արժեքը, թե մեջտեղի աշխատավարձն ինչքան է, չունի ավելի հաճախ հանդիպող արժեքը։ Բա դուք աշխատանքի շուկայի մասին ո՞նց եք դատողություն անում, պարոնայք և տիկնայք։

Ուրեմն, մինչև 100 հազար դրամ ստանում է 176 հազար մարդ, 100 հազարից 200 հազար դրամ՝ 277 հազար մարդ, 200-300 հազար՝ 119,647, էդ միջին աշխատավարձով ո՞ւմ եք խաբում։

Հիմա, լավ, ես կարո՞ղ եմ, պարոն Սիմոնյան, երկու րոպե վերցնել։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Չորս։

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Չէ, չորս րոպեն շատ է։

Հիմա վերցնենք պարտքի մակարդակն ընտանեկան մակարդակում, ընտանիքում։

Սիրելի հայրենակիցներ, երբ դուք, երբ այս իշխանությունը ստանձնեց Կառավարությունը, 2017 թվականին, ուրեմն, անհուսալի վարկեր ունեցող, մինչև 250 հազար դրամ անհուսալի վարկեր ունեցող քաղաքացիների, ֆիզիկական անձանց թիվը 47,670 մարդ էր, սա է, Կենտրոնական բանկինն է, կարող եմ նվիրել, գիտե՞ք ինչքան է կազմում 2025 թվականի հոկտեմբերի 1-ին՝ 136,511։ Այ, դա բարեկեցության ամենապարզ ցուցանիշն է։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Դե, լավ, չի կարելի ներողություն ասել ու խոսել։

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Դե, չորս րոպե էիք ասում։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Դե, կատակ արեցի, բոլորը լուրջ ընդունեցին։

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Հա՜։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Հաջորդ ելույթի համար՝ Համբարձում Մաթևոսյան։ Համեցեք, պարոն նախարար։ Խնդրեմ։

 Հ.ՄԱԹԵՎՈՍՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, հարգելի գործընկերներ, թույլ տվեք ամփոփ ներկայացնել 2026 թվականի բյուջեի նախագծով հատկացումների շրջանակներում շրջակա միջավայրի նախարարության կողմից նախատեսվող աշխատանքները, որոնք բխում են Կառավարության ծրագրով ամրագրված ոլորտի առաջնահերթություններից և Հայաստանի Հանրապետության կողմից ստանձնած միջազգային մի շարք պարտավորություններից։

Շրջակա միջավայրի նախարարության կողմից իրականացվող վեց բյուջետային ծրագրի շրջանակում ներառված 25 միջոցառման ֆինանսավորման ընդհանուր ծավալը նախատեսվում է շուրջ 15,4 միլիարդ դրամ, որը մոտ 815 միլիոն դրամով ավելի է 2025 թվականի հաստատված 14,5 միլիարդ դրամ բյուջեից։

2026 թվականի նախատեսված գումարից մոտ 2,4 միլիարդ դրամը միջազգային դրամաշնորհներն են և շուրջ 13 միլիարդ դրամը պետական բյուջեի հատկացումները։ Բայց նախքան բյուջետային ծրագրերը մանրամասնելը, հաշվի առնելով քաղաքական և միջազգային կարևոր նշանակությունը երկրի համար, նախ՝ կցանկանայի այս հարթակն օգտագործել և անդրադառնալ 2026 թվականի հոկտեմբերին Երևանում կայանալիք բնապահպանության ոլորտի ամենախոշոր իրադարձություններից մեկին՝ ՄԱԿ-ի կենսաբազմազանության մասին կոնվենցիայի կողմերի 17-րդ համաժողովին՝ COP-17-ին, միջոցառման նշանակությունը և բյուջետային շրջանակը։

2024 թվականի նոյեմբերի 1-ին Կոլումբիայի Կալի քաղաքում կայացած COP-16 համաժողովի ընթացքում կոնվենցիայի պատմության մեջ առաջին անգամ քվեարկության արդյունքում կայացվեց Հայաստանի համար բնապահպանության ոլորտում պատմական որոշում․ մեր երկիրն ընտրվեց որպես COP-17-ի հյուրընկալող և նախագահող, որը մինչև 2028 թավականը համակարգելու է կոնվենցիայի գործընթացները։ Այս փաստը վկայում է բարձր միջազգային վստահության մասին։

Համաժողովի հաջող հյուրընկալման նպատակով 2026 թվականի պետական բյուջեի նախագծով շրջակա միջավայրի նախարարությանը կհատկացվի նախնական 1 միլիարդ դրամ, իսկ մնացած անհրաժեշտ գումարի տրամադրումը կիրականացվի Կառավարության պահուստային ֆոնդից՝ միջոցառումների ընթացքի առաջնահերթությունների ապահովման նպատակով՝ ՄԱԿ գործադիր քարտուղարության պահանջներին համապատասխան։

Կառավարության որոշմամբ 5 միլիարդ 775 միլիոն դրամ է հատկացվել «Մերիդիան» էքսպոկենտրոնի տարածքների վերանորոգման, կառուցման և բարեկարգման աշխատանքների համար։ Ընդ որում, հատկացված գումարը չբավարարելու դեպքում կազմակերպությունը պարտավորվել է սեփական միջոցներով աշխատանքներն ավարտին հասցնել սահմանված բոլոր պահանջներին համապատասխան ՝ ներդնելով մինչև 10 միլիոն դոլար։

Հատուկ շեշտեմ նաև, որ COP-17-ի անցկացման ավարտից հետո «Մերիդիան հոլդինգ» ՓԲԸ-ն պարտավորվել է հաջորդող վեց տարվա ընթացքում՝ մինչև 2032 թվականը, 2 միլիարդ 775 միլիոն դրամին համարժեք 200 օր տարածքի անհատույց տրամադրման ծառայություն մատուցել պետությանը։ Շինարարական աշխատանքներն արդեն մեկնարկել են։

Կազմակերպչական աշխատանքներ և ենթակառուցվածքներ. համաժողովը կանցկացվի երկու հիմնական հարթակներում՝ Կապույտ գոտու կամ BLUE Zone-ի համար նախատեսվող տարածքը «Մերիդիան» էքսպոկենտրոնն է։ Այստեղ են անցկացվելու COP-17-ում քննարկման ներկայացված փաստաթղթերի վերաբերյալ երկրների կառավարությունների պատվիրակությունների քննարկումները և բանակցությունները, ինչպես նաև բարձր մակարդակի խորհրդակցություններն ու հանդիպումները: Այս գոտում քննարկումների արդյունքում հաստատվում են որոշումներ, որոնք դառնում են համընդհանուր կատարման առարկա կոնվենցիայի կողմ բոլոր 196 երկրների համար։ Օրակարգային կարևոր հարցը լինելու է կենսաբազմազանության գլոբալ ռազմավարության գնահատման գործընթացը, որի նպատակն է հասկանալ, թե ինչ առաջընթաց է գրանցվել աշխարհի կողմից ռազմավարության նպատակների իրականացման գործում և ինչ քայլեր պետք է արվեն մինչև 2030 թվականը։

Կանաչ գոտին կամ GREEN Zone-ը կտեղակայվի Կարեն Դեմիրճյանի անվան մարզահամերգային համալիրում, որտեղ կմիավորվեն քաղհասարակության, գիտական համայնքի, երիտասարդական և միջազգային կազմակերպությունների ներկայացուցիչները։ Կանաչ գոտին հնարավորություն է ընձեռում ձեռք բերել բազմաթիվ համագործակցություններ և նախաձեռնել համատեղ ծրագրեր։ Այս մոդելը լիովին համապատասխանում է ՄԱԿ-ի համաժողովների միջազգային ստանդարտներին՝ ապահովելով ներառականություն և բաց երկխոսության մթնոլորտ։

Հայաստանի դերը և հնարավորությունները. COP-17-ի հյուրընկալմամբ Հայաստանը լինելու է ոչ միայն միջոցառման կազմակերպիչ, այլև գլոբալ բնապահպանական երկխոսության հարթակ և գործընթացների գլխավոր բանակցային միջնորդ և հանդես է գալու որպես միջազգային և տարածաշրջանային կամուրջ։

Մենք հնարավորություն ենք ունենալու՝ խթանել դիվանագիտական և տնտեսական հարաբերությունները և բարձրացնել Հայաստանի միջազգային հեղինակությունը բնապահպանական քաղաքականության ոլորտում, խրախուսել գիտական և երիտասարդական ներգրավվածությունը՝ ստեղծելով նոր հետազոտական, կրթական և ինովացիոն հնարավորություններ, խթանել էկոտուրիզմի և հյուրընկալության ոլորտի զարգացումը, որը կունենա տնտեսական շղթայական ազդեցություն՝ ծառայությունների մատուցման, տրանսպորտի, շինարարության և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտներում։

Այժմ թույլ տվեք ամփոփ ներկայացնել շրջակա միջավայրի պահպանության հիմնական բյուջետային ծրագրերի ներքո նախատեսվող աշխատանքները։

«Անտառների կառավարում» ծրագրի ներքո կշարունակվեն նոր ստեղծված էկոպարեկային ծառայության համալրման և վերազինման աշխատանքները։ Գործընթացը մեկնարկել է Սյունիքի մարզից, որին զուգահեռ աշխատանքներ են ընթանում նաև Կոտայքի, Գեղարքունիքի, Տավուշի և Լոռու մարզերում։

«Հայանտառ» ՊՈԱԿ-ի պահպանման ծախսերի հիմնական մասը նախատեսվում է ապահովել ձեռնարկատիրական գործունեությունից ստացվող սեփական եկամուտների հաշվին, որոնք կձևավորվեն անտառային ռեսուրսների այլընտրանքային և կայուն օգտագործման միջոցով։

Նշեմ, որ 2025 թվականի ձեռնարկատիրական մուտքերը 9 ամսվա կտրվածքով նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել են 193 միլիոն դրամով կամ մոտ 23 տոկոսով՝ կազմելով ավելի քան 1 միլիարդ դրամ։

Անտառվերականգնման և անտառապատման աշխատանքների շրջանակներում նախատեսվում է իրականացնել 65 հեկտար անտառմշակույթի հիմնում, ինչպես նաև նախորդ տարիներին հիմնադրված ավելի քան 1450 հեկտար անտառների միանվագ խնամք, և գործընկերների հետ համագործակցում ենք, որպեսզի տարածքները հնարավորինս ընդլայնելու հնարավորություն ունենանք։

2026 թվականի անտառների վնասակար օրգանիզմների դեմ ավիացիոն կենսաբանական պայքարի աշխատանքներ կիրականացվեն 9 հազար հեկտար անտառային հիմնական վարակված տարածքներում։

«Բնապահպանական ծրագրերի իրականացում համայնքներում» ծրագրի շրջանակներում յուրաքանչյուր տարի խոշոր աղտոտող կազմակերպությունների կողմից վճարվող բնապահպանական հարկերն ուղղվում են ազդակիր համայնքներին՝ բնապահպանական և առողջապահական միջոցառումների իրականացման համար։

2026 թվականին նախատեսված է մոտ 686 միլիարդ դրամ բնապահպանական սուբվենցիա 17 ազդակիր համայնքների համար։

Ներկայում ընթացքի մեջ են մի շարք բնապահպանական ծրագրեր, օրինակ՝ Քաջարանում կարգավորվում է Գեղանուշ գետի հունը և ամրացվում են հենապատերը, Կապանում շարունակվում են Վաչագան գետի հունի մաքրման և նոր հենապատերի կառուցման աշխատանքները, Երևանում Նուբարաշենի խճուղու հատվածում ձևավորվում է նոր անտառաշերտ։

«Բնական ռեսուրսների և բնության հատուկ պահպանվող տարածքների կառավարում» ծրագրի ներքո 624 միլիոն դրամ կուղղվի բնության հատուկ պահպանվող տարածքների կառավարումն իրականացնող վեց ՊՈԱԿ-ների պահպանման ծախսերին։ Քաղաքականությունն ուղղված է ՊՈԱԿ-ների ֆինանսական ինքնաբավության բարձրացմանը և սեփական եկամուտների աճին։ Այս ՊՈԱԿ-ների ձեռնարկատիրական մուտքերի մասով նշեմ, որ 2025 թվականի 9 ամսվա կտրվածքով դրանք կազմել են 480 միլիոն դրամ, որը շուրջ 6 տոկոսով կամ 25 միլիոն դրամով ավելի է նախորդ տարվա նույն ցուցանիշից։

Սևանի իշխանի պաշարների վերականգնման և ձկնաբուծության զարգացման հիմնադրամի առողջացման համար նախատեսված հատկացումը կկազմի մոտ կես միլիարդ դրամ։

Միջոցառման շրջանակներում կապահովվի անհետացման եզրին գտնվող արժեքավոր ձկնատեսակների Սևանի իշխանի երկու ենթատեսակների արհեստական վերարտադրությունը։

2026 թվականին նախատեսվում է մոտ 1,2 միլիոն հատ մանրաձկան բացթողում՝ 2025 թվականի 920 հազար հատի փոխարեն։

Սևանա լճում և նրա ջրահավաք ավազանում ձկան և խեցգետնի պաշարների հաշվառման նպատակով պետական բյուջեից հատկացումների շրջանակներում յուրաքանչյուր տարի գիտական ուսումնասիրությունների հիման վրա սահմանվում են նաև սիգի արդյունագործական որսի չափաքանակներ։ Որսի արդյունքում բնօգտագործման վճարից մուտքերը 2025 թվականին կազմել են մոտ 73 միլիոն դրամ։

Համաձայն Հարկային օրենսգրքի՝ այսուհետ բնօգտագործման վճարները կվճարվեն ոչ թե փաստացի օգտագործման ծավալի, այլ տրամադրված չափաքանակի համար։ Բնօգտագործման վճարի դրույքաչափերի ավելացման արդյունքում սիգի 1 կիլոգրամի վճարը սահմանվել է 200 դրամ՝ նախկինում գործող 65 դրամի փոխարեն։

Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատում և մոնիտորինգ բյուջետային ծրագրի շրջանակներում «Հայհիդրոմետ» ՊՈԱԿ-ին կհատկացվի 1,65 միլիարդ դրամ։

2025 թվականին արդեն ձեռք է բերվել մթնոլորտային օդի որակի երկու դիտակայան, որոնց տեղադրման համար ներկայումս ընթանում են տեղանքի պատրաստման աշխատանքներ, ինչպես նաև այս տարի Հայաստանի և Ճապոնիայի միջև ստորագրված դրամաշնորհային համաձայնագրի շրջանակներում ձեռք կբերվի ճապոնական արտադրության ժամանակակից սարքավորումներ երեք դիտակայանների համար, որոնք նախատեսվում է տեղակայել Երևան քաղաքում։

Նշված դիտակայանի տեղադրմամբ կապահովվի Երևան քաղաքի օդի աղտոտվածության ամբողջական գնահատումը

Վստահ եմ, որ ներկայացված միջոցառումների հետևողական իրականացմամբ մենք կկարողանանք ոչ միայն պահպանել մեր բնական հնարավորությունները և հարստությունները, այլև ունենալ կայուն շրջակա միջավայր։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, պարոն նախարար։ Հաջորդ ելույթը՝ Ագնեսա Խամոյան։ Դահլիճում չի։ Էմմա Պալյան։ Համեցեք, տիկին Պալյան։

  Է.ՊԱԼՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Ազգային ժողովի մեծարգո փոխխոսնակ, հարգելի հայրենակիցներ, նախ՝ ուզում եմ ևս մեկ անգամ տեղեկացնել, որ երեկվանից այս դահլիճում կարևորագույն փաստաթուղթ ենք քննարկում՝ 2026 թվականի բյուջեի նախագիծ, և պարոն Հովհաննիսյանը մանրամասն ներկայացրեց, ինչի համար ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել։ Ուզում եմ առանձնահատուկ շնորհակալություն հայտնել Հայաստանի Հանրապետության վարչապետին, ով ապահովել է բոլոր պայմանները, որ մենք այսօր իրական և խաղաղ Հայաստանում քննարկենք այս կարևորագույն նախագիծը, կարևորագույն փաստաթուղթը։

Երեկվանից իմ գործընկերները խոսեցին, ես էլ ուզում եմ մի փոքրիկ անդրադարձ կատարել երբեք չընտրված, բայց մեր երկրում նախագահ աշխատած երկու անձանց վերջին օրերին տված հարցազրույց ասեմ, չգիտեմ, մենախոսություն ասեմ, ինչ ասեմ։ Ասելիքը, բնականաբար, շատ չի, որովհետև այդ մարդիկ ամենից լավն են բնութագրում իրենց էությունը, ամենից լավ են, բոլորիցս լավ են բնութագրում իրենց տեսակետները, իրենց իրականում մտածածը, քան կաներ մեզանից յուրաքանչյուրը, որովհետև երկար տարիներ նախագահ աշխատած մարդը, նորից եմ կրկնում, այս ձևակերպումն եմ օգտագործում, որովհետև երբեք այդ մարդիկ ընտրված չեն եղել ժողովրդի կողմից, երբեք ժողովրդավար ընտրությունների միջոցով չեն ստանձնել և չեն եկել իշխանության։ Այդ մարդիկ խոսում են դպրոցաշինության մասին և դպրոցաշինությունը համեմատում են թալանի և կոռուպցիայի հետ։

Հարգելի հայրենակիցներ, բնականաբար, ես առիթ ունեցել եմ անդրադառնալ այս թեմային և կարճ մեկնաբանություն ունեցել եմ, բայց ևս մեկ անգամ բոլորս միասին կուզենամ վերհիշենք և վերահաստատենք, որ Սերժ Սարգսյանն էն, ինչ ասաց եթերի ժամանակ, բնավ նորություն չէր ո´չ մեզ, ո´չ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների համար, որովհետև մենք բոլորս ապրել ենք այս երկրում, բոլորս տեսել ենք, թե ինչ վիճակում էր գտնվում Հայաստանի Հանրապետության դպրոցները և ի՞նչ պայմաններում էին մեր երեխաները կրթություն ստանում։ Էնպես որ, բնականաբար, նորմալ է և, ուղղակի ինքնախոստովանական ցուցմունք էր տալիս Սերժ Սարգսյանը եթերում՝ ասելով և համեմատելով դպրոցաշինությունը թալանի և կոռուպցիայի հետ։ Այնպես որ, այստեղ շատ ասելիք չկա։

Մի փոքր կանդրադառնամ Մարտի 1 և Հոկտեմբերի 27…, շնորհակալություն, կազմակերպած Քոչարյան Ռոբերտի մտքի գոհարներին, փայլատակումներին։

Հարգելի հայրենակիցներ, էս մարդը, ով ևս երբևէ ընտրված նախագահ չի եղել, բայց նորից աշխատել է երկար տարիներ որպես նախագահ Հայաստանի Հանրապետությունում, Հայաստանի Հանրապետությանը մեղադրում է 44-օրյա պատերազմը հրահրելու մեջ։

Եկեք ևս մեկ անգամ փաստենք, որ այստեղ ևս շատ ասելիք չկա, միայն ու միայն կարող ենք շատ կարևոր արձանագրում անել՝ ասելով, որ էս մարդը և իր թիմակիցները, իր ընտանիքը բացարձակապես կապ չունեն Հայաստանի Հանրապետության հետ, և այն խնդիրները, որոնք տարիներ շարունակ եղել են մեր երկրում, դրանց հեղինակը եղել են այս երկու անձինք։

Քոչարյան Ռոբերտն ասում է՝ գիտեք՝ ինձ հաճելի՞ է ժողովրդի հետ շփումը։ Ոչ, պարոն Քոչարյան, մենք գիտենք, որ ձեզ հաճելի չէ, մենք գիտենք, որ ձեզ հաճելին զուգարաններում մարդ սպանելու հրաման տալն է, մենք գիտենք, որ ձեզ հաճելին Մարտի 1 և Հոկտեմբերի 27 կազմակերպելն ու մարդկանց գնդակահարելն է։ Ինչպես Սերժ Սարգսյանի դեպքում ասացի, այստեղ ևս կարող ենք ֆիքսել, որ բացարձակ նորություն չեք ասում։

Ես հորդորում եմ, խնդրում եմ ձեզ, դուք հաճախակի եթերներով հանդես եկեք, 7 չէ, 17 ժամ խոսեք, որովհետև սա միայն ու միայն վերահաստատում է Հայաստանի Հանրապետության ժողովրդի մոտ այն տեսակետն ու կարծիքը, այն համոզմունքը, որ մեր երկրում երբեք ու երբեք պիտի թույլ չտանք, որ ձեր նմանները վերադառնան իշխանության, անգամ ընդդիմության կարգավիճակում դուք անելիք չունեք։

Խոսելով Հայաստանի Հանրապետության ժողովրդի մասին, ես ուզում եմ ձեզ և բոլորիս վստահեցնել, որ այնքան իմաստուն է Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացին, որ այո, ձեր ամեն խոսելուց հետո և վերհիշելով անցած տարիները, մեր պատմությունը, մեկ անգամ ևս բոլորս միասին առաջիկա ընտրություններում ձեզ ձեր համապատասխան տեղն ենք ուղարկելու, նկատի ունեմ՝ մեր քաղաքացիների հետ միասին։ Նորից եմ կրկնում, դուք անգամ ընդդիմության աթոռները չեք զբաղեցնելու, որից հետո էսպես դատարկ թողնելու, անվերադարձ գնալու եք քաղաքական աղբանոց և ինչքան էլ փորձեք հույսեր փայփայել վերադարձի, դա չի լինելու։ Դուք անհույս լավատես եք և կարող եք շարունակել այդպես մնալ, դա ձեր ընտրությունն է։

Խոսելով ընտրությունների մասին, չեմ կարող չանդրադառնալ առաջիկայում սպասվելիք ՏԻՄ ընտրությունների մասին, մասնավորապես՝ Էջմիածնում սպասվելիք ՏԻՄ ընտրությունների մասին և Վաղարշապատի մեր սիրելի հայրենակիցներին ուզում եմ ասել, խնդրել և հորդորել, որ վերջիններս, նոյեմբերի 16-ին գնալով ընտրատեղամաս, իրենց ձայնը վստահեն մեր թեկնածուին, ով ես տեսնում եմ, թե ինչպիսի սեր ու հարգանք է վայելում քաղաքացիների շրջանում։

Խնդրելու եմ մեր ընտրողներին՝ գնալ ընտրատեղամաս և թույլ չտալ, որպեսզի Գյումրի 2 տեղի ունենա, իսկ թե ինչ տեղի ունեցավ Գյումրիում, բոլորս գիտենք և նաև գիտենք, որ քոչարյանասերժական բանդայի բաղձալի երազանքը Գյումրի 2-րդ իրականացնելն է, որը մեր քաղաքացիները, այս դեպքում՝ Էջմիածնի մեր սիրելի հայրենակիցները թույլ չեն տալու։

Հիշեցնեմ, որ մեր թեկնածուն քվեաթերթիկում համար 7-ն է, և նորից եմ կրկնում ամենայն պատասխանատվությամբ, որ վայելում է Էջմիածնի բնակիչների հարգանքը, սերը և վստահությունը:

Հարգելի հայրենակիցներ, խոսելով Էջմիածնից, չեմ կարող կարճ անդրադարձ չկատարել մեր սրբության սրբոց Մայր Աթոռին, և այս ամբիոնից ևս մեկ անգամ ուզում եմ տեղեկացնել մեր հայրենակիցներին, որ հոգևոր նորոգման գործընթացը մենք սկսել ենք ինքներս մեզանից, և ես վերջին շրջանում, հատկապես՝ ամեն կիրակի, մասնակցելով պատարագների, վստահորեն կարող եմ ասել, որ Հայաստանի Հանրապետության հոգևոր արժեքներ կրող քաղաքացիները, իրական հոգևոր արժեքներ կրող քաղաքացիները մեր կողքին են, և մենք բոլորս միասին կարողանալու ենք շատ շուտով Վեհարանը իրականում վերադարձնել վեհին։ Եվ նորից այս ամբիոնից ուզում եմ իմ աջակցությունը հայտնել այն բոլոր իրական հոգևորականներին, ովքեր այս պահին հայտնվել են Կտրիճի սև ցուցակում և ուզում եմ ասել՝ տեր Արամի գլխավորությամբ էդ մարդկանց զորակցություն եմ հայտնում և ուզում եմ ասել, որ իրենք ունեն իրական հոգևոր քաղաքացիների աջակցությունը: Բոլորս կանգնած ենք նրանց կողքին, և մենք կարողանալու ենք, նորից եմ կրկնում, Վեհարանը վերադարձնել վեհին:

Ինչքան էլ ընդդիմանան մեր ընդդիմադիրները կամ նույն Կտրիճն իր բանդայով, ամեն դեպքում դա մեզ մոտ ստացվելու է և էդ վստահությունը ինձ մոտ, նորից եմ կրկնում, առաջացել է այն պահից սկսած, երբ ես տեսել եմ, թե ինչպես է հայ ժողովուրդը, հայ ժողովրդի մեծամասնությունը էս պահանջով մասնակցում իրական հոգևոր նորոգման էս գործընթացին:

Աջակցությունս էն բոլոր հոգևորականներին, ովքեր նորից եմ կրկնում, Կտրիճի սև ցուցակում են հայտնվել, ու սա է հենց այն ցուցիչը, որ իրենք են իրական հոգևորականները, ովքեր տեղ են ունենալու մեր սրբության սրբոց Հայ Առաքելական Եկեղեցում: Շնորհակալ եմ:

Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, այժմ ելույթի համար ձայնը տրվում է Ալխաս Ղազարյանին: Համեցեք:

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ: Հարգելի գործընկերներ, սիրելի հայրենակիցներ, երբ խոսում ենք Հայաստանի զարգացման առաջընթացիկ տեմպերի մասին, ապա դրանք պարզապես քաղաքական հայտարարություններ չեն, այլ կոնկրետ փաստերի և վերլուծությունների վրա հիմնված թվեր, որոնք ձևակերպված են մեկ միասնական փաստաթղթում՝ բյուջեում: 2026 թվականին պետական բյուջեի նախագիծը թե՛ եկամտային, և թե՛ ծախսային մասով ցույց է տալիս այն մասշտաբային փոփոխությունները, որոնք տեղի են ունեցել Հայաստանի տնտեսության կառուցվածքում, որն իր ազդեցությունն է ունենում պետության ու հասարակության կենսագործունեության բոլոր ոլորտներում: 2026 թվականի պետական բյուջեն խաղաղության տրամաբանությամբ տնտեսական զարգացման բյուջե է, որը կազմված է 2025 թվականի օգոստոսի 8-ի շրջադարձային իրադարձությունների հիմքով:

Ինչու՞ եմ շեշտում խաղաղությունը: Քանզի հենց խաղաղությունն է, որ հնարավորություն է տալիս բացահայտելու Հայաստանի ու նրա հասարակության ողջ ներուժը՝ տնտեսական, քաղաքական, տեխնոլոգիական, կրթական, գիտական, սոցիալական, մշակութային և այլ ոլորտներում: Խաղաղությունը ամենամեծ կապիտալն է ու հնարավորությունը, որի ճիշտ և արդյունավետ օգտագործումը կբազմապատկի մեր ներուժը վերը նշված բոլոր ոլորտներում՝ բարձրացնելով մեր դիմադրողականությունը հնարավոր մարտահրավերների նկատմամբ: Խաղաղության այլընտրանքը արտացոլված է առնվազն 1998-2018 թվականների բյուջեներում, որի ուղիղ հետևանքը համատարած չքավորությունն էր, իսկ քրեաօլիգարխիկ համակարգը, կոռուպցիան և ժողովրդի իշխանության ուզուրպացիան՝ որպես պատերազմի կամ ոչ խաղաղության արդարացում: Մեր քաղաքականության նպատակը խաղաղության միջոցով սոցիալ-տնտեսական զարգացման նոր մակարդակի հասնելն է, իսկ 2026 թվականի պետական բյուջեն խաղաղության հաստատումից հետո այդ քաղաքականության առաջին դրսևորումն է: Սա է իրական Հայաստանի գաղափարախոսության ֆունդամենտալ տարբերությունը, որտեղ քաղաքական իշխանությունը արդարանում է ոչ թե նրա համար, որ ստեղծել է քրեաօլիգարխիկ ավտորիտար համակարգ, քանզի դրա համար առանձնապես արդարանալու բան էլ չկա, այլ նրա համար, որ օրինակ՝ ինչու Հայաստանի տնտեսական զարգացման տարեկան միջին ցուցանիշը 7,4 տոկոս է, այլ ոչ թե 9 կամ 12 տոկոս: Սրանք են այն պատճառները, որ իրական Հայաստանի գաղափարախոսությունը և խաղաղության օրակարգը Հայաստանում ունի թշնամիներ՝ ի դեմս կոնկրետ շրջանակների, քանզի պատերազմը կամ ոչ խաղաղությունը մշտապես եղել է նրանց իշխանության պահպանման և անձնական հարստության կուտակման հիմնական աղբյուրը:

Սիրելի հայրենակիցներ, այնուամենայնիվ որքան էլ խաղաղությունը Հայաստանում հակառակորդներ ունենա, վստահ եղեք՝ դա այն ամենամեծ կապիտալն է, որ մենք կներդնենք մեր պետության սոցիալ-տնտեսական զարգացման և անվտանգության ապահովման գործում, իսկ 2026 թվականի և հաջորդող տարիների բյուջեները լինելու են այդ քաղաքականության արդյունքների չափելի արձանագրումները: Շնորհակալ եմ:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, տիկին Ղազարյան: Արմենուհի Կյուրեղյան, հաջորդ ելույթի համար: Դուրս եկավ դահլիճից: Սուրեն Պապիկյան՝ պաշտպանության նախարար, համեցեք: Համեցեք, պարոն Պապիկյան:

Ս.ՊԱՊԻԿՅԱՆ

-Ազգային ժողովի հարգելի փոխխոսնակ, հարգելի պատգամավորներ, մեր երկրի անվտանգության պաշտպանունակության ապահովումը և բանակի շարունակական զարգացումն այն ուղղություններն են, որոնց վրա Կառավարությունը հետևողականորեն աշխատում է: Պաշտպանության ոլորտում իրականացվող գործընթացներն ու ծրագրերը յուրաքանչյուրիս համար չափազանց կարևոր են, ուստի հարկ եմ համարում Ազգային ժողովի բարձր ամբիոնից ևս մի անգամ խոսել Կառավարության ծրագրից ու Հայաստանի Հանրապետության բանակի կերպափոխման հայեցակարգից բխող բարեփոխումների ընթացիկ արդյունքներից:

2026 թվականին նախարարության համար նախատեսված 563,1 միլիարդ դրամ ֆինանսական միջոցներից ընթացիկ ծախսերը կազմում են 259,4 միլիարդ դրամ, այն է՝ 46,1 տոկոս, իսկ կապիտալ ծախսերը՝ 303,7 միլիարդ դրամ՝ 53,9 տոկոս: Հարկ եմ համարում պաշտպանական ծախսերը ներկայացնել նաև տարիների որոշակի համեմատականով: Համեմատության սկզբնական թիվը վերցրել եմ նախահեղափոխական՝ 2017 թվականին ձևավորված և 2018 թվականի բյուջեով նախատեսված թվերը:

2018 թվականին պաշտպանական ծախսերը կազմել են 245 միլիարդ դրամ: Արտարժույթով դա կազմում է 640 միլիոն դոլար: 2025 թվականին պաշտպանական ծախսերը կազմել են 667 միլիարդ, որը կազմում է 1 միլիարդ 741 միլիոն 604 հազար դոլար, այսինքն՝ պաշտպանության ոլորտի ծախսերն ավելացել են 1,1 միլիարդ դոլարով: 2023, 24 և արդեն 26 թվականին կատարված և կատարվելիք ծախսերը, ինչպես երեկ եմ նաև նշել, աննախադեպ են: Հենց սրա բերումով է, որ մենք կարողացել ենք իրականացնել այնպիսի բարեփոխումներ, ինչպիսին օրինակ՝ զինծառայողների ատեստավորման ծրագիրն է, այսօր պայմանագրային զինծառայողը ատեստավորման արդյունքում կարող է ստանալ 205-ից մինչև 470 հազար դրամ հավելյալ աշխատավարձ: Սա էական բարելավում է, և կարծում եմ՝ արդեն անդրադարձել է մեր զինծառայողների սոցիալական վիճակի վրա, նրանց կյանքի որակի վրա: Այս պահին ունենք գործընթացին մասնակցած զինծառայողների 65–տոկոսանոց ատեստավորում: Դինամիկան ըստ տարիների այսպիսին է՝ 2023 թվականին 49,2 տոկոսն է ատեստավորվել մասնակիցների, 24 թվականին՝ 60,6 տոկոսը, իսկ 25 թվականին՝ 64 տոկոսը:

Ռազմական կրթության ոլորտում էական փոփոխություններ և ներդրումներ ենք կատարել: Հայաստանի Հանրապետության բանակի ամենաարժեքավոր կապիտալը նրա մարդկային ռեսուրսն է: Ռազմական կրթօջախներում են ձևավորվում զինուժի պաշտպանունակության կարևորագույն բաղադրիչները, վաղվա բանակի դիմագիծը, նրա արհեստավարժությունը, բարոյական նկարագիրն ու արժեհամակարգը: Ուզում եմ հիշեցնել, որ 26 թվականին ռազմաուսումնական հաստատությունն ավարտող երիտասարդը նշանակմանը զուգահեռ կարող է ստանալ նորակառույց բնակարան, որը կարող է տնօրինել սեփական հայեցողությամբ: Իհարկե, բացառություն է կազմում այստեղ վաճառքի իրավունքը: Ուզում եմ խոսել ռազմական կրթօջախների կրթաթոշակների մասին: Նկատելի բարձրացել է Վազգեն Սարգսյանի անվան ռազմական ակադեմիայի կուրսանտների կրթաթոշակի չափը: 2018 թվականի դրությամբ կուրսանտը ստանում էր 5300-13 հազար դրամ, իսկ գերազանցության պարագայում՝ ևս 10-ը հազար դրամ հավելյալ կրթաթոշակ:

Այժմ ռազմական ակադեմիայի կուրսանտի առաջին կուրսի բազային կրթաթոշակը կազմում է 15 հազար դրամ և ըստ առաջադիմության՝ կուրսանտը կարող է ստանալ 45 հազար, 60 հազար, 75 հազար դրամ կրթաթոշակ: Երկրորդ կուրսում բազային կրթաթոշակը 20 հազար դրամ է և կրկին, ըստ առաջադիմության, կուրսանտը կարող է ստանալ 60 հազար, 80 հազար, 100 հազար դրամ: Երրորդ կուրսում բազային կրթաթոշակը կազմում է 25 հազար դրամ, որն ըստ առաջադիմության կարող է հասնել 125 հազարի, չորրորդ կուրսում՝ 30 հազար դրամ, որը կարող է հասնել 150 հազար դրամի և հինգերորդ կուրսում՝ 35 հազար դրամ բազային կրթաթոշակ և գերազանցության դեպքում՝ 175 հազար դրամ:

Մոնթե Մելքոնյանի անվան ռազմական վարժարանում մինչև 2018 թվականը կուրսանտները ոչինչ չեն ստացել: Հիմա վարժարանի բոլոր սաները ստանում են 15 հազար դրամ, միջին առաջադիմության կուրսանտները ստանում են 30 հազար դրամ, գերազանց առաջադիմության կուրսանտները՝ 45 հազար դրամ: Ինչ վերաբերում է կուրսանտների թվին՝ ասեմ, որ ակադեմիայի կուրսանտների թիվը 2018 թվականի համեմատ աճել է 26 տոկոսով, ինչը խոսում է նրա մասին, որ էապես փոխվել է մեր հանրության վերաբերմունքը ռազմական կրթության նկատմամբ և երիտասարդների վերաբերմունքը այս մասնագիտության նկատմամբ:

Չեմ կարող չանդրադառնալ «Պաշտպան հայրենյաց» ծրագրին: Հիշեցնեմ, որ ծրագրով ժամկետային զինծառայողները դառնում են պայմանագրային և 5 տարով պայմանագիր են կնքում պաշտպանության նախարարության հետ: Ավելին ասեմ՝ օրենսդրական մեկ այլ նախաձեռնություն ունենք, որի համաձայն՝ «Պաշտպան հայրենյաց» ծրագրի շահառուները կարող են պայմանագիրը դարձնել 7 և 10-ը տարով: Ինչպես արդեն նշել եմ՝ միայն 2 տարվա ընթացքում ծրագրի շահառուների թիվը 4220 է, որը պարբերաբար աճում է: Օրինական, թափանցիկ, պարզեցված համակարգով զորակոչը հասարակության մեջ բանակի նկատմամբ վստահության շեմը բարձրացնելու ամենահուսալի միջոցն է: Արվում է առավելագույնը զորակոչի օրինականությունը երաշխավորելու համար՝ առաջին հերթին հենվելով իրավախախտումներն ու սողանցքները բացառող մեխանիզմների վրա:

Մեզ համար կարևոր նշանակություն ունեն 25-օրյա վարժական հավաքները: Այս տարիների կարևոր ձեռքբերում եմ համարում տարածքային պաշտպանության զորքերի ձևավորումը ու վարժական հավաքների կանոնավոր ու պարբերական դառնալը: Ես համոզմունք ունեմ, որ յուրաքանչյուր պետության պաշտպանունակության գրավականը և նաև աքիլլեսյան գարշապարը պահեստազոր-թիկունքային ապահովում-բանակ գործունակ համակարգի գոյությունն ու բացակայությունն է:

Բանակում ընթացող շինարարական աշխատանքների շրջանակում հետևողականորեն ընդլայնվում են զորանոցաշինության ծավալները, կատարելագործվում են կենցաղային պայմանները, շարունակվում է սննդի, հագուստի, հիգիենիկ պարագաների բարելավումը: Մշտապես մեծացվում է ինժեներաշինարարական աշխատանքների ծավալը, շարունակում է բանակային դիրքերի կահավորումը՝ նոր և գերժամանակակից սարքավորումներով: Այս ամենն ավելի անվտանգ է դարձնում դիրքապահ անձնակազմի ծառայությունը և բարձրացնում պետական սահմանի պաշտպանվածության մակարդակը:

Զինծառայողների բնակարանային ապահովման ուղղությամբ ներդրված մի շարք ծրագրերի շնորհիվ զգալի առաջընթաց ունենք. մասնավորապես՝ 2020 թվականից գործում է Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության համակարգի սպայական և ավագ ենթասպայական կազմերի և պայմանագրային զինծառայողների կողմից բնակարան կամ բնակելի տուն ձեռք բերելու կամ բնակելի տուն կառուցելու նպատակով մատչելի և արտոնյալ պայմաններով երկարաժամկետ հիփոթեքային վարկավորման ծրագիրը: Ծրագրի միջոցով 07.11-րդ ամիս 2025 թվականի դրությամբ բնակարան կամ բնակելի տուն ձեռք է բերել 2035 զինծառայող, 22-25 թվականներին ընդհանուր բյուջեից Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության համակարգի բնակարանային կարիք ունեցող զինծառայողների, զինվորական կենսաթոշակի իրավունք ձեռք բերած նախկին զինծառայողների, զոհված և զինվորական հաշմանդամության կենսաթոշակի իրավունք ունեցող նախկին զինծառայողների ընտանիքների բնակարանային ապահովման տողով բնակարան է հատկացվել 564 շահառուի: Ընդհանուր առմամբ նշված ժամանակահատվածում բնակարան է ձեռք բերել 2600 շահառու:

Ռազմատեխնիկական կապերի ընդլայնումն ու սպառազինության դիվերսիֆիկացիան մեր անվտանգային ճարտարապետության գլխավոր ուղղություններից է: Հենց այս տրամաբանությամբ էլ շարունակում ենք զինված ուժերի սպառազինության արդիականացմանն ուղղված աշխատանքները, համագործակցությունը նոր գործընկերների հետ:

Մեր ուշադրության կենտրոնում է նաև տեղական ռազմարդյունաբերությունը: 2022 թվականին մենք ունեցել ենք մոտավորապես տեղական ռազմաարդյունաբերական ընկերությունների հետ 5,5 միլիարդ դրամի պայմանագիր: Հետագայում եռամյա պայմանագրերի արդյունքում այդ թիվը այսօր դարձել է 171 միլիարդ ՀՀ դրամ: Հայաստանն իր սպառազինությունն ու բանակը օգտագործելու է մեկ նպատակով՝ Հայաստանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականությունն ու ինքնիշխանությունը պաշտպանելու համար:

Հարգելի գործընկերներ, բանակի խելամիտ համալրումը մեր ռազմավարական առաջնահերթություններից է: Գործող բազմաթիվ այլ ծրագրերն ու միջոցառումներին մենք հավելել ենք նյութական խթանների ներդրումը, պատվովճարների և առանձնաշնորհումների տեսքով: Ռազմական բուհերի շրջանավարտներին բնակարան հատկացնելու որոշումը, ատեստավորման գործընթացի ներդրումը, «Պաշտպան հայրենյաց» ծրագիրը, կանանց 6-ամսյա կամավոր ժամկետային ծառայության համակարգը, օրենսդրական նախաձեռնությունը, ըստ որի՝ պահեստազորում հաշվառված սպաները կարող են վերադառնալ բանակ, շարունակել ծառայությունը սահմանված զորամասերում՝ միևնույն ժամանակ պահպանելով զինվորական թոշակը։ Այս ամենը հայրենիքի պաշտպանության, գաղափարի ամրապնդման և զինծառայողի աշխատանքը կարևորելու նոր ձևաչափեր են, ինչը արագ և հեռանկարային արդյունքներ է ենթադրում: Շնորհակալ եմ:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, պարոն նախարար: Հարգելի գործընկերներ, ընդմիջումից հետո կսկսենք Արմենուհի Կյուրեղյանի ելույթը՝ հաշվի առնելով, որ պատգամավորը ընդմիջումից րոպեներ առաջ էր դուրս եկել, հաշվի չառնելով, որ իր անունը կարող եմ հնչեցնել: Այսինքն՝ ելույթի իրավունքը խնդրում եմ վերականգնել: Շնորհակալություն:

ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀՀ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱԼԵՆ ՍԻՄՈՆՅԱՆԸ ԵՎ ԱԺ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ՀԱԿՈԲ ԱՐՇԱԿՅԱՆԸ

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, շարունակում ենք մեր աշխատանքը։ Արմենուհի Կյուրեղյան, հաջորդ ելույթի համար համեցեք։ Հատուկ, տիկին Կյուրեղյան, տաս վայրկյան ձգեցի, որ դուք գաք, նորից ձեր անունը չհնչեցնեմ, նորից դահլիճում չլինեք։ Համեցեք։

 Ա.ԿՅՈՒՐԵՂՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, քննարկվում է Կառավարության 2026թ. հինգ տարին վեց ամսում վերնագրով բյուջեի նախագիծը։ Նախագիծը ներկայացնելիս Կառավարությունը առաջ է քաշում՝ «վեց ամիս դեռ կա, կանենք էլի», «հորս արև բոլոր չարածները վեց ամսում անելու ենք» կարգախոսները։ Նախագիծը ներկայացնում է Կառավարության անդամների այն նույն խումբը, ովքեր իրենց խոստովանմամբ առաջին դասարանում յոթ տարի մնացած տգետների խումբ էին, ովքեր իրենք են խոստովանել, որ չորս ու կես տարի խոստացածները չէին կատարել, բայց դեռ վեց ամիս կա, կկատարեն էլի։ Մենակ չասացիք երկրորդ դասարան փոխադրված կա՞ն, թե՞ դեռ չէ։ Այժմ կոնկրետ։

Նորից ամեն օր Կառավարության ու ՔՊ պատգամավորների կողմից թմբկահարվող երեք հարյուր դպրոցի մասին։ 2024թ. ինձ հասցեագրված պատասխանից մեջբերում. «Մինչև 2026թ. կառուցվող, հիմնանորոգվող և վերանորոգվող երեք հարյուր դպրոց ծրագրի շրջանակներում կառուցվել, հիմնանորոգվել, վերանորոգվել է թվով երեսունյոթ ուսումնական հաստատություն` ապահովելով դրանց ամբողջական հագեցումը գույքով, սարքավորումներով։ Կրկնում եմ՝ 2024թ. դեկտեմբեր։ 2025թ. փետրվար. այդ նույն ծրագրի շրջանակներում մինչև օրս շինարարական աշխատանքներն ավարտված են քառասունհինգում, որից քառասունը շահագործվում է, հինգում իրականացվում են շտկողական աշխատանքներ։ 2025թ. ավարտին կունենանք ևս վաթսունհինգ դպրոցների ավարտական աշխատանք։ 2025թ. հոկտեմբեր. ինձ ուղղված պատասխանից՝ աշխատանքներն ավարտված դպրոցների թիվը հիսունվեց է։ Իսկ այս ամբիոնից նախարարը հնչեցրեց 59, 56 հանած 45՝ 11, որը նույնպես չի ձգում ևս վաթսունհինգին և որ ամենակարևորն է, այս ամենը եկեք համեմատենք ՔՊ պատգամավորներ ձեր իսկ կողմից ընդունված օրենքով հաստատված թվերի հետ։ 2023թ.` 92, 2024թ.` 185, մինչև 2026թ.` 300։ Հիմա եկել հեքիաթ եք պատմում, թե մենք խոստացել ենք մեր Կառավարության ծրագրի կատարման ժամկետի ավարտը մինչև, ասել է թե մինչև 2026թ. հունիսը, բայց այդ ծրագրի վերնագիրն է մինչև 2026թ։ Երեք հարյուրից հանած հիսունինը հավասար է երկու հարյուր քառասունմեկ, տիկին Անդրեասյան, 4,5 տարում՝ 59, վեց ամսում՝ 241, լո՞ւրջ եք ասում, դուք նույնիսկ մինչև 2025թ. ավարտը էն ևս վաթսունհինգ խոստումը չկարողացաք կատարել, ուր մնաց վեց ամսում երկու հարյուր քառասունմեկ։

ՔՊ պատգամավորներ, դուք եթե շատ եք ուզում խաբվեք, բայց կոնկրետ համայնքի բնակիչները ոնց հավատան, երբ այսօր իրենք իրենց աչքի առաջ էդ ամեն ինչը տեսնում են։ Օրինակ, Արարատի մարզ` Նիզամի, Ջրաշեն, Ջրահովիտ, Գեղանիստ, Ոսկետափ, Արմավիրի մարզ` Ջրարբի, Հայկաշեն, Արաքս, Գեղարքունիք` Թթուջուր, Գավառ, Վարդենիս և այլն։ Սրանք այն դպրոցներն են, որոնք ծրագրի մեջ ներառված են, ընդհանրապես աշխատանք չկա, այդ շարքն անվերջ է։ Եթե ուզում եք ինքներդ էդ ցուցակով անցեք հատ-հատ, ես անցել եմ հատ-հատ և բոլորը ճշտել եմ, պատկերը շատ լավ գիտեմ։ Մինչև 2026թ. վերջը կանենք էլի, ձեր ժամկետը մինչև հունիսն է, դուք էլ եք համոզված, որ չեք վերընտրվելու, դե խոստում է կտանք, կգնա, կանցնի էլի։ Դուք նույնիսկ երկու տարում ամենապարզ հարցը չեք ուզում կամ չեք կարողանում լուծել, երեխաների դպրոցի անվտանգ ճանապարհի հարցը։ Խոսքը Պտղնիի մասին է։ Դուք ինչ, վեց ամսում հարյուր քառասունմեկ դպրոց սարքող ե՞ք։

Առողջապահության ոլորտ. խոստացել էիք հիսուն առողջապահական կազմակերպությունների արդիականացում, չորս ու կես տարում ընդամենը տասնչորսն ունեք, տասնվեց ընթացիկ, երեսուներեքը՝ թղթերի վրա սկսված։ Դա ձեր նախարարի խոսքերն են, բայց դե ոչինչ, սիրելի հանրություն, չորս ու կես տարում տասնչորս հատ սարքողի համար մնացած երեսունվեցն ինչ է, որ վեց ամսում չանեն, կանեն էլի։ Խոստացել եք 2023թ. ապահովել առողջության համապարփակ ապահովության համակարգի փուլային ներդրում։ 2024թ. ըստ այդ խոստումի՝ պետպատվերի բոլոր շահառու խմբերը կամավոր սկզբունքով համակարգին միացողները պետք է արդեն օգտվեին համակարգից, 2025թ. սկզբից բոլոր թոշակառուները պետք է արդեն օգտվեին այդ համակարգից, 2026թ. ավարտին բոլորը պարտադիր։ Իսկ ի՞նչ ունենք այս պահին, օրենքը դեռ ընդունված չէ, հիմնական բժշկական ծառայությունների փաթեթի գնահատման գործիքները դեռ մշակման փուլում են, բայց դե նոր շանս են ուզում կրկին փորձելու համար։ Հայտարարել եք, որ երկիրը դարձրել եք ժողովրդավարության բաստիոն, հայտարարել եք, որ ընտրությունները չեն կեղծվում, բայց ընտրությունների արդյունքները ՏԻՄ մակարդակում ամեն օր խմբագրվում են։ Հիմա հարց` էդ ինչպե՞ս եղավ, որ 2021թ. հուլիսին ընտրությունները չկեղծելով ստացաք ԱԺ մանդատների սահմանադրական մեծամասնությունը, իսկ ուղիղ երեք ամիս հետո ՏԻՄ ընտրություններում գրեթե բոլոր խոշոր քաղաքներում պարտվեցիք` Գյումրի, Վանաձոր, Ալավերդի, Սիսիան, Գորիս, Թալին, Ախուրյան, Վարդենիս, Բերդ և շարքը շարունակելի է։ Նույն ընտրողները չէի՞ն, երկրում իրավիճակի լուրջ փոփոխություն չկար չէ՞։ Սիրելի հայրենակիցներ, ձեզ մոտ ողջամիտ կասկածներ չեն առաջանում չկեղծված ընտրությունների հետ կապված։ Խոստացել և նույնիսկ օրենք եք ընդունել ԵՄ-ին անդամակցելու գործընթացի մեկնարկի մասին, բայց ամեն օր խախտում եք այդ անդամակցության համար անհրաժեշտ կոպենհագենյան չափանիշները։ ժողովրդավարական կառավարման փոխարեն երկրում հաստատել եք միակուսակցական, դեռ ավելին, միանձնյա բռնապետություն։ Ընտրությունները չկեղծելու փոխարեն ունենք ընտրությունների արդյունքների հանցավոր խմբագրումներ, ընտրված ընդդիմադիր ուժերի ներկայացուցիչների վրա գործերի կարում, ժողովրդի քվեի գողություն, վարչապետին համայնքի ժպ նշանակելու լիազորություն տալով՝ վարչական ռեսուրսի ակնհայտ կիրառման դեպքեր։ Նախորդ ելույթում բերված բոլոր օրինակները վերընթերցեք կհիշեք, ավելացնեմ նորը։ Հոկտեմբերի քսանվեցին առաջին ալիքի եթերում տեղի ունեցած բանավեճի ընթացքում ՔՊ կուսակցության թեկնածու Վաղարշապատի համայնքի ղեկավարի ժպ Արգիշտի Մեխակյանը հայտարարեց, որ վերջին երկու ամսում համայնքը հրատապ ծրագրերով Կառավարությունից կես միլիարդից ավելի գումար է ստացել։ Հիմա սա ինչ է, եթե ոչ վարչական ռեսուրսի չարաշահում, Վաղարշապատի ավագանու ընտրություններում հանրության համակրանքը դեպի ՔՊ շահելու նպատակով։ Խոստացել էիք մարդու իրավունքների պաշտպանություն, բայց իշխանությունը վերածվել է քաղաքական հետապնդումների հաշվեհարդար բացահայտ գործիքի։ Ազատությունից զրկել եք բազմաթիվ մարդկանց, ովքեր համաձայն ԵԽԽՎ 2012թ. 1900 բանաձևի սահմանած չափանիշների՝ ամբողջությամբ համապատասխանում են քաղբանտարկյալի կարգավիճակին, խոստացել էիք ապագա, զրոյացրել եք մեր երեխաների ապագան, դուք պետական պարտքը ծանրաբեռնել եք 7,5 միլիարդ դոլարով և հանգեցրել նրան, որ տարեկան հսկայական միջոցներ ենք հատկացնում միայն պարտքերը սպասարկելու համար։ Հաջորդ տարի պարտքի սպասարկման համար անհրաժեշտ է մեկ տրիլիոն հիսուներեք միլիարդ դրամ։ Պետբյուջեի եկամուտների մեկ երրորդը` վեց հարյուր երեսուն միլիարդը պարտքերի մարման, չորս հարյուր քսաներեք միլիարդը` պարտքերի տոկոսները վճարելու համար։ Հաջորդ տարի միայն պարտքի տոկոսների վճարման համար կհատկացվի բյուջեի հարկային եկամուտների ավելի քան տասնչորս տոկոսը։ Այսպիսի տեմպերով պարտքերն ավելացնելով՝ պետությունը ստիպված է լինելու ավելի մեծ գումարներ ուղղել վարկերի սպասարկմանը։ Դուք նման եք այն երիտասարդ ընտանիքներին, ովքեր նոր կյանք ստեղծելու շեմին հրաժարվում ու դեն են նետում ծնողների ամբողջ կյանքում ձեռք բերածը նոր տուն կառուցելու, եվրոռեմոնտ անելու ծրագրով, բայց արդյունքում վարկեր են վերցնում ճոխ հարսանիք անելու, նոր տարի նշելու, ամեն տարի նոր երկիր այցելելու համար և արդյունքում կանգնում են իրենց տունը վարկի դիմաց բանկին հանձնելու փաստի առաջ։ Եվ հիմա եկել ասում եք՝ չկարողացանք հինգ-վեց տարում, կանենք հինգ-վեց ամսում, դեռ ժամանակ կա։ Իրականում դուք մտածում եք միայն այն խոստումների կատարման մասին, որ տվել եք ոչ թե ժողովրդին, այլ ուրիշներին, ձեզ իշխանության բերողներին և մինչև հիմա երկակի ստանդարտներով ձեզ պահող դրսի աջակիցներին։ Դուք բոլորից լավ գիտեք, թե ինչ եք խոստացել նրանց ինչի դիմաց և ինչ պատիժ է ձեզ սպասվում այդ խոստումները չկատարելու պարագայում։ Դուք բոլորից լավ գիտեք, թե ինչ եք բերել մեր երկրի գլխին, ինչ մարտահրավերների առաջ եք կանգնեցրել մեր երկիրը ազգային անվտանգության առումով, հանրային կյանքի բոլոր ոլորտներում։ Դուք շատ լավ հասկանում եք, որ այլևս վերընտրվելու շանս չունեք և ձեզնից հետո եկող ազգային իշխանությունը բոլորիդ ամեն մեկին ձեր չափով պատասխանատվության է կանգնեցնելու։ Իսկ չե՞ք մտածում, որ դուք վաղուց արդեն նախկին եք, հանրությունը ձեր խոստումները լսելիս համեմատելու է նրանց ձեր նախկին խոստումների, դրանց կատարման հետ։ Իրականում ձեր գաղափարախոսությունը նիկոլիզմի թեզերն են, որտեղ շատ հստակ ձևակերպել եք դուք ինքներդ թուրք-ադրբեջանական տանդեմի պահանջները, թե 001՝ Սահմանադրության փոփոխություն, ինչը Ալիևը բազմակի հնչեցնում է, թե 014՝ ժողովուրդն է երկրի տերը, իսկ ժողովուրդը այն քաղաքացին է, ով ապրում է Հայաստանում և մենք ունենք ժողովրդագրական լուրջ խնդիր և այն կլուծենք ներգաղթի ապահովմամբ, ընդ որում, կներգաղթեն ոչ միայն հայերը։ Եվ դա ճիշտ այն ժամանակ, երբ Ալիևը խոսում է երեք հարյուր հազար ադրբեջանցիների՝ Հայաստանում բնակեցման մասին, նրանց անվտանգության ապահովման մասին երրորդ ուժի կողմից, ում կվստահի ադրբեջանցին։ Պարզ է չէ՞ որ կողմի մասին է խոսքը։ Այսինքն` նրանք գալիս են Հայաստան, դառնում են մեր քաղաքացին ու մեր երկրի տերը ձեր 014 թեզով։ Դուք իրականում այս թեզերի կատարման ջատագովն եք, դուք ադրբեջանական տանդեմի պահանջների կատարման ջատագովն եք, որովհետև շատ լավ գիտեք ինքներդ, թե ինչ եք խոստացել բանավոր բանակցություններում ինչի դիմաց, ինչ պատիժ է ձեզ սպասվում։ Ժողովուրդն այլևս ձեզ չի հավատում, ժողովուրդն ասֆալտը չի գերադասում հայրենիքից, ինչքան էլ դուք դա ուզեք։ Հիշեցնեմ վարսավիրի խնդիրը։ Մի անգամ էլ եմ ասել։ Գյուղում ապրող վարսավիրը սափրում է միայն գյուղում ապրողներին, ովքեր իրենք իրենց չեն սափրում։ Հիմա հարց` վարսավիրն ինքն իրեն սափրո՞ւմ է, թե՞ ոչ։ Եթե սափրում է, ապա որպես վարսավիր չպետք է սափրեր, եթե չի սափրում, ապա որպես վարսավիր պետք է սափրեր։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ավարտեք։

 Ա.ԿՅՈՒՐԵՂՅԱՆ

-Կներեք, երկու վայրկյան։ Նման պարադոքային սարդոստայնի մեջ եք դուք ինքներդ ձեզ գցել, խոստացել եք կատարեք, չի լինի, չեն թողնում չկատարեք, թե չի լինի, չեն ընտրի։ Այստեղ են ասել՝ չսափրված մի բան չի, սափրված հեչ բան չի, դուք ինքներդ էլ այդ մասին շատ լավ գիտեք։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, տիկին Կյուրեղյան։ Հաջորդ ելույթի համար հրավիրում եմ Հայաստանի Հանրապետության փոխվարչապետ Տիգրան Խաչատրյանին։ Համեցեք, պարոն փոխվարչապետ։ Իսկ մինչ այդ, հարգելի պատգամավորներ, առաջարկում եմ ողջունենք «Բաց դռներ» ծրագրի շրջանակներում Ազգային ժողով այցելած Հայաստանի Հանրապետության Շիրակի մարզի Գյումրու թիվ քսանհինգ հիմնական դպրոցի աշակերտներին և ուսուցիչներին։ Բարի գալուստ։

ԾԱՓԱՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 Պրն փոխվարչապետ, խնդրեմ։

 Տ.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Մեծարգո վարչապետ, Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, Կառավարության հարգելի անդամներ, սիրելի հայրենակիցներ, իմ զեկույցի շրջանակում կխոսեմ 2026թ. պետական բյուջեի նախագծով երեք հարյուր դպրոց, հինգ հարյուր մանկապարտեզ ծրագրին առնչվող անելիքների մասին։ Կխոսեմ նախ երեք հարյուր դպրոցների, հետո նաև հինգ հարյուր մանկապարտեզների վերաբերյալ։ Քանի որ արտահերթ ելույթի ձևաչափը թույլ չի տալիս հարց ու պատասխանի ձևով պարզաբանել առանձին հարցերի պատասխաններ, իմ խոսքի սկզբում կառանձնացնեմ երեք հարցեր, որոնք նաև այսօր հնչեցին պատգամավորներ Լիլիթ Գալստյանի և Արմենուհի Կյուրեղյանի կողմից։ Դրանց մի մասը կպարզաբանեմ՝ ընթացքում բերելով թվեր, որոնք պատկերացում են տալիս, թե այս պատասխանը, որ ես կներկայացնեմ, ինչի վրա է կառուցված։

Հարց առաջին` արդյոք հնարավոր է ծրագիրն իր ավարտին հասցնել կամ իրականացնել, ավարտել 2026թ։ Հարց երկրորդ` երեկ պատգամավոր Սոնա Ղազարյանը այս մասին հարցրեց` ինչպե՞ս են ընտրվել կառուցող կամ նորոգող դպրոցները և հարց երրորդ` ի՞նչ է տեղի ունենալու 2027թ., երբ ծրագիրն իր ներկա շրջանակով ամբողջությամբ կատարված կլինի։ Նախ առաջին հարցի պատասխանը։ Մինչև պատասխանը, տիկին Կյուրեղյան, խնդրում եմ նկատի ունենալ, որ դպրոցը մեկ օրում չի կառուցվում, կառուցվում է երեք տարվա ընթացքում կամ երկու տարվա ընթացքում կախված չափից, սա նշանակություն ունի։ Դուք խոսում եք ձեր նախորդ ելույթի ընթացքում էն մասին, թե որոնք են ավարտված դպրոցները՝ քանակներով նշելով, բայց երբ միաժամանակ մեծ քանակով դպրոցներ գտնվում են կառուցման ընթացքում, հետո արագ առաջ է գալիս դրանց ավարտը։ 2026թ. ծրագիրն ավարտելու համար բոլոր անհրաժեշտ աշխատանքները նախատեսված են։ Դրանք կավարտվեն սահմանված ժամկետներում, և տարեվերջում մենք կունենանք ամբողջ ծավալով իրականացված ծրագիր կառուցած կամ նորոգված և նոր գույքով ապահովված երեք հարյուր դպրոցներ։ Ինչպե՞ս է դա արտահայտվում թվերով։ 2025թ. ավարտին կառուցման կամ նորոգման աշխատանքներն ավարտված կլինեն հարյուր տաս դպրոցներում, հիմա դրանց քանակը վաթսուն է։ Դուք նշեցիք էդ մասին։ Կառուցման կամ նորոգման աշխատանքները կշարունակվեն ավելի քան երկու հարյուր քառասունյոթում, որոնք ներկայում ընթացքի մեջ են, իսկ նշված երեք հարյուր հիսունյոթից առնվազն երեք հարյուրում աշխատանքները կավարտվեն 2026թ. ընթացքում, մնացած հիսուն վաթսունի աշխատանքները կշարունակվեն և կավարտեն 2027թ։ Հետևաբար 2026թ. ավարտին ոչ միայն իրականացված կլինի Կառավարության ծրագրով սահմանված երեք հարյուր նոր դպրոց ունենալու նպատակը, այլև մեկնարկած կլինենք դպրոցաշինության հաջորդ ծրագիրը։ Հիմա կարելի է ասել, որ մենք այս երեք հարյուր հիսունյոթ դպրոցներում միաժամանակյա աշխատանքներ տանելով՝ որևէ կասկած կամ կասկածի հիմք չունենք այն մասին, որ 2026թ. Կառավարության ծրագրով հաստատված թիրախները տեղի է ունենալու։ Երկրորդ հարցի վերաբերյալ ինչպես ենք որոշել կառուցվող և նորոգվող դպրոցները։ Ընթացքում գտնվող երեք հարյուր հիսունյոթ դպրոցներից ավելի քան երկու հարյուրը նոր կառուցվող, վերակառուցվող են, իսկ հարյուր հիսունը նորոգվող։ Կցանկանայի պարզաբանել հայեցակարգային մոտեցումը։ Մեր բոլոր դպրոցներից պետք է ընտրենք նրանք, որտեղ 2026թ. ավարտին կապահովենք որոշված ստանդարտին համապատասխանող պայմաններ։ Դրանք են՝ մաքուր դասասենյակներ, նոր դպրոցական գույք, ներառյալ ուսումնական լաբորատորիաների և մարզադահլիճների գույքը, ջեռուցման ստանդարտ պայմաններ, նոր սանհանգույցներ և այլն։ Բայց դրանից առաջ և ամենակարևոր պայմանը եղել է դպրոցական շենքի սեյսմակայունության վիճակի գնահատումը։ Նրանք, որոնց սեյսմակայունությունը ստացել է լավ գնահատական, ընտրել ենք որպես նորոգման միջոցով ստանդարտի բերելու համար որոշված դպրոցների թվում։ Հիմա նորոգվում են այդպիսի հարյուր հիսուն դպրոցներ։ Ընդ որում, այն դպրոցներում, որտեղ չեն եղել մարզադահլիճներ, հաջորդ տարվա ընթացքում կսկսենք նաև նոր մարզադահլիճների կառուցման աշխատանքները։ Առավել բարձր սեյսմիկ վտանգավորություն ներկայացնող շենքերի փոխարեն որոշել ենք կառուցել նորերը։ Կառուցվող նոր դպրոցների առաջին խումբը որոշվել է այդ սկզբունքով։ Այս եղանակով որոշված դպրոցների քանակը այս պահին երկու հարյուր է, համեմատաբար բարվոք պայմաններում գտնվող դպրոցների դեպքում որոշվել է, որ դրանց փոխարեն նույնպես պետք է կառուցվեն նորերը, սակայն հաջորդ փուլում իհարկե ակնադիտական առումով նախորդ և այս խմբի միջև սահմանը որոշելը պարզ հարց չէ և սա այն պատճառներից մեկն է, թե ինչու են մեր տարբեր դպրոցների ուսուցիչները և աշակերտները կարծում, որ իրենց դպրոցի նորացումը նույնպես պետք է մեկնարկած լիներ, սակայն դեռևս տեղի չի ունեցել։ Բոլոր դեպքերում կառուցվող և նորոգվող դպրոցների ընտրության որոշումները կայացվել են մեր կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի, տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարությունների, Քաղաքաշինության կոմիտեի և մարզպետարանների համատեղ աշխատանքների արդյունքում։ Պարզ է, որ երբ տեսնում ենք, որ մի դպրոցի փոխարեն կառուցել կամ սկսելու են կառուցել նորը, իսկ մյուսներում այդ աշխատանքները դեռ չենք սկսել, տրվում է այն հարցը, թե երբ է գալու իրենց դպրոցը նորացնելու ժամանակը։ Երրորդ հարցի պատասխանը` ի՞նչ ենք անելու 2027թ։ Ինչպես նշեցի, հաջորդ երեք հարյուր դպրոցների ծրագիրն արդեն մեկնարկել է, քանի որ դրանցից առնվազն հիսունում հիմա աշխատանքներն ընթացքի մեջ են։ Իհարկե որպես ծրագիր այն դեռևս անուն չունի և ծրագրի անունը կձևակերպվի Կառավարության հաջորդ ծրագրի հաստատման հետ միասին։ Սակայն հնարավորությունների մեր գնահատական այն է, որ կունենանք առնվազն հաջորդ երեք հարյուր դպրոցների նոր ծրագիրը։

Բյուջեի մասին. կառուցվող, նորոգվող երեք հարյուր հիսունյոթ դպրոցների ընդհանուր բյուջեն ավելի քան 385 միլիարդ դրամ է, որից 2026թ. ավարտին շահագործման հանձնված դպրոցների բաժին ընկնող մասը 330 միլիարդ դրամ է։ 2026թ. պետական բյուջեով երեք հարյուր դպրոց, հինգ հարյուր մանկապարտեզ ծրագրի ֆինանսավորումը կազմում է հարյուր հիսուն միլիարդ դրամ, որի գերակշիռ մասը հարյուր քառասուն միլիարդ դրամը կհատկացվի դպրոցներին, իսկ տաս միլիարդ դրամը մանկապարտեզների կառուցման, նորոգման և գույքով ապահովման աշխատանքների ֆինանսավորմանը։ Ծրագրի իրականացման տեսանկյունից 2026թ. ունի առանձնահատուկ կարևորություն, այն աննախադեպ է աշխատանքների ծավալի տեսանկյունից։ Եթե չորս տարի առաջ 2021թ. դպրոցների կառուցման և նորոգման աշխատանքների ծավալը կազմել է տասնմեկ միլիարդ դրամ, 2022-2023թթ. կազմել է համապատասխանաբար տասնութ և քսան միլիարդ դրամ, 2024թ. կրկնապատկվել և հասել է քառասուն միլիարդ դրամի, ապա 2025թ. այն կգերազանցի հարյուր միլիարդ դրամը։ Այսօր ես ուզում եմ ասել, որ կատարողականը յոթանասունութ միլիարդ դրամ է փաստացի։ 2026թ. նախատեսվում է հարյուր քառասուն միլիարդ դրամի աշխատանք միայն դպրոցների մասով, ինչպես պարզաբանեցի, հիսուն տոկոսով ավելին է առնվազն, քան 2025թ։ Երբ երեք-չորս տարի առաջ խոսում էինք այն մասին, թե արդյոք հայաստանյան կազմակերպությունները կարող են իրականացնել տարեկան հարյուր միլիարդ դրամ և ավելի ծավալով շինարարական աշխատանքներ, կարող էինք ունենալ զգուշավոր գնահատականների ծավալով շատ պատճառներ։ Հավանական ռիսկերը վերաբերում էին ոչ միայն շինարարական կազմակերպությունների, այլև այդ ծավալով աշխատանքները կառավարելու պատվիրատու կառույցների կարողություններին։ Հիմա կարող ենք ասել, որ մեկնարկային տարվա համեմատությամբ աշխատանքների ծավալի գրեթե տասնապատկումն իրողություն է, ինչը տեղի է ունեցել կատարվող աշխատանքների որակին ներկայացվող պահանջների շարունակական բարձրացման պայմաններում։ Որակին առնչվող հարցերի քննարկումն ունեցել է բարձր կարևորություն։ Այս տարիների ընթացքում հրաժարվել ենք այն կազմակերպությունների հետ համագործակցությունից, որոնք չեն վերացրել որակի հարցում նկատված էական բացթողումները կամ ժամանակին չեն կատարել ստանձնած աշխատանքներն ավարտելու պարտավորությունները։ Միաժամանակ կազմակերպությունների գերակշիռ մասն այս ծրագիրը համարել է սեփական կարողությունների և բիզնեսի աճի հնարավորություն, կատարել է անհրաժեշտ ներդրումներ և դարձել է ծրագրի հուսալի գործընկեր, ինչը թույլ է տալիս նաև վստահորեն մտածել, որ 2026թ. ծրագիրը պատշաճ ավարտին է հասցվելու։ Ծրագրի շնորհիվ 2026թ. տարեվերջին շահագործման մեջ կլինեն Արագածոտնի մարզի երեսունվեց, Արարատի մարզի քսանմեկ, Արմավիրի մարզի երեսունմեկ, Գեղարքունիքի մարզի քսանինը, Լոռու մարզի քառասուներեք, Կոտայքի մարզի քսաներկու, Շիրակի մարզի քառասուներկու, Սյունիքի մարզի երեսուներեք, Վայոց ձորի մարզի տասնհինգ, Տավուշի մարզի տասնյոթ և Երևանի տասնինը դպրոցներ։ Թվարկվածներից հարյուր երեսունմեկը նոր կառուցված, իսկ հարյուր վաթսունինը նորոգված։ Ծրագրում ներառված դպրոցների սովորող աշակերտների քանակը կլինի մոտ հարյուր յոթ հազար մարդ։ Շահագործման հանձնված դպրոցներից հարյուրը հնարավորություն են ունենալու նաև պայմաններ ստեղծել հարևան բնակավայրերի աշակերտների սովորելու համար։ Բոլոր այդպիսի դեպքերում բարեկարգվում է նաև բնակավայրերը, միմյանց կապող ճանապարհները։ Տեղափոխող երեխաների համար կապահովվեն տրանսպորտային ծախսերի փոխհատուցման կարգավորումներ, փոխադրման ծառայությունների հասանելիություն, իսկ անհրաժեշտության դեպքում համապատասխան տրանսպորտային միջոցներ։ 2026թ. նախապատրաստական աշխատանքներ կիրականացվեն նաև 2027թ. մեկնարկող շինարարության ծավալի նախագծման և մրցույթների նախապատրաստման ուղղությամբ։ Նախնական գնահատականներով այդպիսի նոր սկսվող կառուցումները կլինեն առնվազն 80 դեպքերում։

Հինգ հարյուր մանկապարտեզների մասին ծրագիրն ունի երեք հիմնական բաղադրիչ. նոր կառուցող մանկապարտեզներ, որոնք գերակշիռ դեպքերում, կարծում եմ, պետական բյուջեից հատկացումների հաշվին կառուցվող կամ նորոգվող կրթահամալիրներում կամ դպրոցներում ստեղծվող նախակրթարաններ, ինչպես նաև համայնքների կողմից և պետական բյուջեի սուբվենցիոն աջակցությամբ կառուցվող կամ նորոգվող մանկապարտեզներ են։ Ներկայումս ծրագրի շրջանակներում նույնականացված են չորս հարյուր յոթանասունը, դրանցից երկու հարյուր յոթանասուներկուսը մանկապարտեզներ են, իսկ մնացածը՝ նախակրթարաններ։ Նորոգվող մանկապարտեզների կամ նախակրթարանների թիվը մինչև այս տարեվերջ առնվազն կլինի հինգ հարյուր և բոլոր նշվածներում աշխատանքները կավարտվեն 2026թ. ընթացքում։ 2025թ. ավարտին աշխատանքներն ավարտված կլինեն արդեն երկու հարյուր յոթանասունհինգում, որոնցից 86–ը կլինեն կառուցված կամ վերակառուցված, իսկ հարյուր 89–ը՝ նորոգված։ Հինգ հարյուր մանկապարտեզ ծրագրի ընդհանուր արժեքը կգերազանցի յոթանասուն միլիարդ դրամը, որից պետական բյուջեից հատկացված մասը քառասունհինգ միլիարդ դրամ է։ 2026թ. պետական բյուջեով մանկապարտեզների կառուցման և նորոգման աշխատանքների, գույքով ապահովման հարցերի համար հատկացված է տասներկու միլիարդ դրամ։ Դրանով նախադպրոցական հաստատությունների շենքային պայմաններին վերաբերող անելիքների հիմնական մասը կավարտվի։ Ավարտին կհասցվեն նաև այն բոլոր միջոցառումները, որոնք Կառավարության ծրագրով նախատեսված են նախադպրոցական կրթության հասանելիության և բովանդակության աշխատանքներ սահմանված նպատակին հասցնելու ուղղությամբ։ Ներողություն եմ խնդրում ժամանակը մի քիչ չարաշահելու համար։ Շնորհակալ եմ։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Խաչատրյան։ Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։ Հաջորդ ելույթի համար Բաբկեն Թունյան, համեցեք։

 Բ.ԹՈՒՆՅԱՆ

-Հայաստանի Հանրապետության մեծարգո վարչապետ, Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, սիրելի հայրենակիցներ, ես բուն բյուջեի նախագծի մասին չեմ խոսի, որովհետև ահագին խոսվեց արդեն և հանձնաժողովների նիստերում էլ մանրամասն քննարկել ենք։ Եթե ժամանակ մնա, երկու բանի կանդրադառնամ։ Ես կանդրադառնամ էլի որպես կանոն մեր ընդդիմադիր գործընկերների կողմից հնչած որոշ մտքերի։ Էնպես որ, պարոն Խաչատրյան, պարոն Մանուկյան, հարգելի գործընկերներ, խնդրում եմ չլքել դահլիճը, որովհետև մի քիչ լավ չէր, խոսում ենք ձեր մասին դուք էստեղ չեք լինում։ Էլի հերթական անգամ մտածում եմ արձագանքել-չարձագանքել, հեսա կասեմ, պարոն Խաչատրյան, հետո ասում եմ՝ լավ, չի կարելի, այնպես է լինում, որ վեր կենանք էստեղից ինչ–որ բաներ ասեք, անցնի գնա։ Մարդիկ կմտածեն՝ ճիշտ են ասում։ Եկեք հերթով սկսենք, էլ չգիտեմ ժամանակը ինչքան կհերիքի, որովհետև կարելի էր մի ժամ ուղիղ խոսել էս ամեն ինչի մասին, բայց եկեք սկսենք պետական պարտքից։ Մեռանք էդ մասին խոսելով, բացատրելով, ներկայացնելով, իմ կարծիքով բացատրելու կարիք էլ չկա, շատ լավ գիտեք էդ ամեն ինչը, բայց շարունակում եք էդ թեման շահարկել։ Օրինակ՝ երեկ պարոն Ավետիսյանը ֆինանսների նախարարին հարցնում, ասում է՝ պետական պարտքը կրկնապատկել եք, թոշակները էդ ընթացքով քանի անգամ եք ավելացրել։ Էս հարցը ինքնին աբսուրդ է, որովհետև պարտքը կարող է ավելացվի ենթակառուցվածքային ծրագրերի վրա ծախսվելով ու էդ ընթացքում թոշակների աճ տեղի չունենա։ Թոշակների աճը կարող է տեղի ունենա, երբ որ էդ պարտքի արդյունքում տնտեսական ակտիվություն է գեներացվել, մեր տնտեսությունը ունակ լինի դա անել։ Այսինքն ինչ, դուք խորհուրդ եք տալիս՝ մենք պարտքով թոշակ ավելացնենք, տենց բան անենք, հիմա էլ հաջորդ քննադատությունը կհնչեր կամ եթե ձեր տրամաբանությամբ էդպես է, բայց ես էլ ձեզ հարցնեմ բա 2008-2009թթ. երբ մեկ տարվա ընթացքում դուք պետական պարտքը կրկնապատկեցիք 1.5, թե 1.8 միլիարդ դոլար սարքեցիք, ավելի քան երեք միլիարդ դոլար, թոշակները տենց կտրուկ բարձրացրե՞լ եք։ Էդ թվերը կարող եմ տալ, ուսումնասիրեք, եթե հետաքրքիր է։ Կամ ասում եք, պարոն Խաչատրյան, եթե պետական պարտքը չլիներ տնտեսության վրա, դա չներգրավեր, ի՞նչ ազդեցություն կունենա։ Դուք այնպիսի հարց եք տալիս, որ ասենք դրա համար ինչ-որ կարելի է դոկտորական պաշտպանել էդ թեմայով, վերջում սխալ դուրս գալ։ Բայց դուք մի հատ հետաքրքիր բան եք անում, վերցնում եք պետական պարտքի աճը համեմատում եք ժամկետանց վարկեր ունեցողների վիճակագրության հետ, մի րոպե դուք, պարոն Խաչատրյան, շատ հետաքրքիր ոճ ունեք, դուք կարող եք ուղիղ չասեք, բայց մի բանը մի բանի հետևից կապելով մեզ ներկայացնել, որ մարդիկ մտածեն՝ էս երկու երևույթներն իրար հետ պատճառահետևանքային կապի մեջ են։ Պետական պարտքի մասին խոսելուց անմիջապես հետո ասում եք՝ Հայաստանի Հանրապետությունում ժամկետանց վարկեր ունեցողների թիվը 2017թ. այսքան էր՝ երեսուն քանի հազար, հիմա, հարգելի հայրենակիցներ, դարձել է այսքան։ Ուրեմն, նախ պարոն Խաչատրյան, ձեզ ասեմ, որ ժամկետանց վարկեր ունեցող մարդկանց ցուցանիշը, որը Կենտրոնական բանկը ներկայացնում է, դա կուտակային ցուցանիշ է։ Այսինքն` ինքը ամեն տարի աճում է և դրա մեջ ներառում է նաև նախորդ տարիներին ժամկետանց վարկեր ունեցող մարդկանց թիվը։ Դա չի պակասում, անգամ մահացած մարդկանց տվյալները մնում են էդ ցուցանիշի մեջ, էդ թիվը չի կարող պակասել։ Ես ավելի պարզ օրինակով ասեմ, որ մեր հայրենակիցներին էլ պարզ լինի։ Օրինակ՝ պարոն Խաչատրյանը, 2021թ. ընթացքում չորս անգամ մանիպուլյացիա է արել էս ամբիոնից, 2022թ. արել է երեք անգամ մանիպուլյացիա… էդ ցուցանիշը կլինի յոթ ու դա չի պակասի, պարոն Խաչատրյան։ Տեսաք, չդիմացան պարոն Խաչատրյանի ներվերը, բայց դե նորմալ է։ Եթե ճիշտ ցուցանիշն եք ուզում, հարգելի գործընկերներ, էդ ճիշտ ցուցանիշը ասեմ. բանկային համակարգում առևտրային բանկերի չաշխատող ակտիվների տեսակարար կշիռը 2017թ. եղել է ավելի քան վեց տոկոս, 2025թ. եղել է մեկ ամբողջ ութ տոկոս։ Ես կարող եմ պարոն Խաչատրյանին նվիրեմ, ափսոս գնաց պարոն Խաչատրյանը։ Բայց էլի բաներ կային, կարող էինք ասել։ Էլ ինչի մասին պիտի խոսենք։ Բանակաշինության, դպրոցաշինության մասին, պարոն Մանուկյան, մի շաբաթ առաջ ստատուս եք գրում, ասում եք ընդունել եմ բանակից նոր զորացրված երիտասարդների, քննարկել ենք բանակի խնդիրները ու սենց մի արտահայտություն եք անում, ասում եք՝ դեղերի, առաջին անհրաժեշտության ապրանքների և այլ բաների խնդիրը դա միայն խնդիրների մի մասն է ու հետո ասում ենք՝ իրար հետ կլուծենք։ Ես ինչքան գիտեմ, մեր բանակը ոչ ձեր օգնությամբ դեղերով համալրվելու կարիք ունի, ոչ էլ ձեր օգնությամբ... եթե խոսեք մի տաս տարի առաջվա մասին, ասենք հա, բայց հիմա ես էդ հարցը ուզում էի երեկ պարոն Պապիկյանին տայի, չստացվեց, ուրիշ հարց տվեցի, բայց պարոն Պապիկյանը ներկայացրեց, ու դուք էլ փակ հանձնաժողովի նիստերում էդ ամեն ինչը տեսնում եք։ Ասենք էդ կարգի բաներ ասելու նպատակը ո՞րն է։ Դպրոցաշինության մասին անգիր արած տեքստերով ինչ-որ բաներ եք խոսում` ձախողվել է ծրագիրը, չգիտեմ, դպրոցներ։ Ով խոսի դպրոցաշինության մասին, իմ կարծիքով դուք ընդհանրապես պիտի էդ մասին չխոսեիք, որովհետև կա դրա համար հստակ վիճակագրություն։ Մարդիկ տեսնում են ձեր ընթացքում քանի դպրոց է կառուցվել ու վերակառուցվել ու ինչ որակի։ Անգամ ձեր էն քարոզչական հոլովակներում, տիկին Կյուրեղյան, տիկին Գալստյան, էն, որ գնում քվեարկում էիք, այնտեղ էլ է երևում ձեր դպրոցների որակը, որովհետև անգամ ֆոտոշոփով չեք ծածկել էդ քանդած պատերը։ Հիմա կգա 2026թ. կտեսնեք քանի դպրոց է կառուցվել։ Բայց աբսուրդը հասել է այնտեղ, ես կարծում եմ, օրինակ, էս կոնկրետ ձեզ չի վերաբերում, էս վերաբերում է մեր նախկին ընդդիմադիր գործընկերներից մեկին, որը մեկնաբանություն է գրել, ասում է՝ կարող է այդ դպրոցները կառուցում են նրա համար, որ վաղը ադրբեջանցիները գան, էդտեղ իրենց հարմար պայմաններ լինեն։ Էս մեր ընդդիմադիր գործընկերն էլ, որ ասենք լուրջ մարդու համարում ունի, ասում է՝ հետաքրքիր հարց է, չէի մտածել դրա մասին։ Եթե սա է ձեր դիսկուրսի մակարդակը, ձեր հետ ընդհանրապես ինչի մասին կարելի է խոսել։ Պարոն Խաչատրյանը գնաց, որովհետև ցորենի թեմայով էլ էի ուզում խոսել։ Կհիշեք այս ամբիոնից մի ամիս առաջ ինչ խոսակցություններ էր։ Ցորենը գալու է, չի գալու, ոնց է գալու։ Վերջը եկավ հասավ նրան, որ պարոն Խաչատրյանը դարձավ ցորենի մասնագետ։ Վերջին բանը ցորենի մասին եղել է, որ գիտեք ինչ կա, Հայաստան ներկրված ղազախական ցորենը չորրորդ կարգի է, հետո «Վիքիպեդիա»–ից հանել է, թե դա ինչի մեջ է օգտագործվում։ Իր սովորության համաձայն երկրորդ կտորը չի դրել, դե ասենք ինֆորմացիան, եթե մի մասը դնում ես, մի մասը չես դնում, դա կարող է իմաստը փոխի։ Էն երկրորդ կտորը, որ ասում է, օրինակ, չորրորդ կարգի ցորեն է, կարող է ավելի բարձր ցորենի հետ խառնվելով՝ օգտագործվել հացամթերքի արտադրության մեջ, էդ մասը չի դնում։ Բայց ցորենի որակի կարգի մասին ընդհանրապես ով էր խոսում կամ դուք էդ մասին եք խոսում։ Էս կոչվում է կողմնակի փաստարկ։ Տենց հասկացություն կա, երբ դու բուն թեման թողած տանում ես էդ խոսակցությունը հասցնում ես էնպիսի անկարևոր թեմայի, որ փորձես մոռացության տալ քո հին ասածները։ Բայց էդ հնարքը չի աշխատում, որովհետև բոլորն արդեն հասկացել են, թե ինչ եք անում։ Կամ պարոն Դանիելյանը։ Ես ասում էի չէ՞, երկու հոգի կա, մեկը պարոն Դանիելյանը, երբ նստած այստեղ կամ հանձնաժողովների նիստերի դահլիճում, շատ կառուցողական հարցեր է տալիս, մյուս պարոն Դանիելյանը էլի երեկ Անժելա Թովմասյանի մոտ էր Հանրային հեռուստաընկերությունում, Հ2-ում ավելի ճիշտ, ու ասում էր՝ ինչ է խոստացել Փաշինյանը անասնակերի դիմաց, ինչ է զիջելու։ Ասենք ով ինչ զիջի, ով խոսի զիջելուց, պարոն Դանիելյանը Կիրանցի եկեղեցու հայտնի պատմությունից հետո այդ մասին խոսելու ընդհանրապես ոչ մի իրավունք պիտի չունենա։ Ու սենց էլի բաներ եմ գրել, ուղղակի չեմ ուզում ժամանակը ծախսել էդպիսի բաների վրա, որովհետև կարծում եմ, որ մեր հայրենակիցները շատ ավելի նորմալ, ճիշտ կառուցողական մասնագիտական խոսակցության արժանի են ու շատ ափսոսում եմ, որ մենք ստիպված մեր ժամանակը վատնում ենք ամեն տեսակ մանիպուլյացիաներ անելու հերքելու համար։ Ու ամենահետաքրքիրն այն է, որ էստեղից մարդիկ վեր են կենում ու մեզ մեղադրում են ինչ-որ մանիպուլյացիաներ անելու մեջ։ Ես էլի եմ ասում, շատ ափսոսում եմ, որ մենք մի հատ տենց վարժություն չենք արել, օրինակ, թե հինգ տարիների ընթացքում պետական միջոցների կողմից մեր ընդդիմադիր երկու ֆրակցիաների վրա ծախսած գումարները, եթե ծախսեինք դպրոցների և մանկապարտեզների շինարարության վրա, օրինակ՝ քանի դպրոց ավել կարող էինք վերանորոգել, որովհետև ինձ թվում էր, որ ասում էիք՝ ինչ ազդեցություն կունենար, ամենալավ էդ հիպոթետիկ վարժություններից մեկը դա է։ Շնորհակալություն։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հաջորդ ելույթի համար Ալեքսանդր Ավետիսյան, համեցեք։

Ա.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Մեծարգո պարոն վարչապետ, Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, երեկ ընդդիմադիր գործընկեր Թադևոս Ավետիսյանը հայտարարեց, որ հույս ունի, թե 2026թ. այս իշխանությունների վերջին բյուջետային տարին է։ Կարծում եմ, որ ընդդիմությունը ամեն տարի է նման սին հույսեր փայփայում և վստահաբար դեռ երկար կփայփայի։ Բայց փոխվում է ոչ թե իշխանությունը, այլ Հայաստանը, աճում են տնտեսական ցուցանիշները, ամրապնդվում է ժողովրդավարությունը, ձևավորվում է հանրային վերահսկողության նոր որակ, իսկ երկար սպասված խաղաղությունը ընձեռում է առավել արդյունավետ ստեղծագործ աշխատանքի լայն հնարավորություններ։ «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունը շարունակելու է առաջնորդել երկիրը նույն պատասխանատվությամբ, հետևողականությամբ և պատվախնդրությամբ։ Հակադարձելով մեր ընդդիմախոսներին՝ մենք խոսում ենք փաստերով, թվերով, տեսանելի և շոշափելի արդյունքներով։ Այսօր մենք քննարկում ենք մի փաստաթուղթ, որը պարզապես թվերի համախումբ չէ։ Այս բյուջեն մեր երկրի կայուն զարգացման ուղեգիծն է։ Խոսքերս իհարկե այն մասին չէ, որ սա մեր երազանքի բյուջեն է։ Իհարկե շատ ավելի տպավորիչ և ցանկալի կլիներ, եթե հնարավոր լիներ էականորեն բարձրացնել կենսաթոշակները, զինծառայողների, ուսուցիչների աշխատավարձերը, շատ ավելի մեծ միջոցներ հատկացնել բանակին, կապիտալ շինարարությանը և այլն։ Իսկ այն, որ խաղաղությունն արդեն տեսանելի է, չի նշանակում, որ չկան արտաքին տարածաշրջանային և տնտեսական մարտահրավերներ։ Մեր խնդիրը առկա միջոցների արդյունավետ պետական պլանավորումն է, որը պետք է ուղեկցվի շարունակական տնտեսական աճով և վերջին տարիների դինամիկան ապացուցում է, որ ճիշտ ուղու վրա ենք։ Բյուջեին փոխանցվող յուրաքանչյուր դրամը պետք է ծառայի քաղաքացուն և այս բյուջեն հենց այս տրամաբանությունն ունի։ Ահռելի միջոցներ են տրամադրվում այն ոլորտներին, որոնք փոխում են կյանքի որակը` ճանապարհաշինություն, ենթակառուցվածք, կրթական օջախներ, առողջապահական համակարգ և այլն։ Այս բյուջեն ոչ թե իշխանության պահպանման, այլ պետության ամրապնդման մասին է, որտեղ տնտեսությունը կայուն է, դրամը ուժեղ, պլանավորումն իրատեսական։ Քաղաքացին մեզանից սպասում է ոչ թե հրաշքներ, այլ աշխատանք և արդյունք։ Մտադրված էի ելույթս կառուցել համառոտ, առանց թվերի ու հաշվարկների, կենտրոնանալ գաղափարների և քաղաքական ուղերձների վրա, սակայն ուսումնասիրելով նախորդ իշխանությունների վերջին՝ 2018թ. բյուջեն, հասկացա, որ համեմատական համառոտ անդրադարձ իրականացնելը պարզապես անհրաժեշտ է, որովհետև թվերը որքան էլ չոր և տեխնիկական թվան, երբեմն չափազանց խոսուն պատկեր են արտացոլում։ Քանի որ իմ գործընկեր Սերգեյ Բագրատյանը արդեն իսկ հնչեցրեց 2018թ. բյուջեի առանցքային թվերը, ներկայացնեմ բյուջեի ծախսային մասը։ 2018թ.` մեկ տրիլիոն չորս հարյուր վաթսունչորս միլիարդ դրամ, իսկ 2026թ. բյուջեի նախագծով պլանավորված ծախսերը կազմում են երեք տրիլիոն վեց հարյուր քսանութ միլիարդ։ Գրեթե բոլոր ուղղություններով ծախերը կրկնապատկվել, եռապատկվել, քառապատկվել են, և սա պարզապես թվերի աճ չէ, սա խոսում է նաև արդյունավետ կառավարման և հանրային միջոցների նպատակային օգտագործման մասին։ Ընդդիմախոսները կփորձեն հակադարձել, թե թվերի աճը տարեցտարի բնականոն տնտեսական աճի արդյունք է, մինչդեռ սա ճշմարտության մի փոքր մասն է միայն։ Նման շեշտակի աճի առավել էական պատճառն այն է, որ մենք վերջ դրեցինք այն արատավոր համակարգին, որտեղ պետական բյուջեն հաճախ ծառայում էր ոչ թե քաղաքացուն և հանրությանը, այլ առանձին բոլորիս քաջ հայտնի անհատներին և զանազան ընտրյալ խմբերին։ Կոռուպցիայի, թալանի, ատկատների և ամենաթողության պատճառով բյուջե չմտնող հարյուրավոր միլիարդները «Քաղաքացիական պայմանագրի» օրոք դառնում են դպրոցներ, մանկապարտեզներ, հիվանդանոցներ, աշխատավարձեր ու սոցիալական ծրագրեր։ Սա է պատճառը, հարգելի ընդդիմադիրներ, որ 2026թ. մեր բյուջեն ոչ թե վերջինը կլինի, այլ հերթականը, իսկ «Քաղաքացիական պայմանագրի» յուրաքանչյուր հաջորդ բյուջեն լինելու է նախորդի համեմատ ավելի ուժեղ, ավելի կայուն, ավելի խաղաղ և ավելի զարգացող Հայաստանի մասին։ Շնորհակալ եմ։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հաջորդ ելույթի համար՝ Գեղամ Մանուկյան, համեցեք։ Դե շատ ենք տեղերով փոխվում, պարոն Սուքիասյան, պատգամավորները բոլորը տեղերով փոխվում են։

 Գ.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Բաբկեն Թունյանը գնա՞ց։ Լավ ոչինչ։ Ճիշտն ասած Արմենուհի Կյուրեղյանի հետ տեղերով փոխվել էինք, ավելի վաղ պետք է ելույթ ունենայի, բայց առավոտյան իմ հարազատ Քանաքեռում Սուրբ Աստվածածին եկեղեցում ներկա էի Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերի հոգևոր առաջնորդության կազմավորման քսանութամյակին նվիրված սուրբ և անմահ պատարագին։ Կային զինվորներ իրենց սերժանտի ղեկավարմամբ։ Ի դեպ, պարոն Պապիկյան, շատ լավ կազմակերպած սերժանտի ղեկավարմամբ, բայց որևէ բարձրաստիճան զինվորական և պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչ չտեսա։ Ընդհանրապես գնդերեցները այս քսանութ տարիներին անգնահատելի դեր էր ունեցել մեր զինված ուժերում, և՛ քառասունչորսօրյա պատերազմում է, և՛ ապրիլյանին էլ շատ գնդերեցներ մի ձեռքում խաչը, մյուսում՝ զենքը, իրենց զինվորների կողքին են կանգնել, եղել են վիրավորներ, եղել են զոհեր և անհետ կորածներ։

Հիմա բյուջե. իրականում պետք է ի սկզբանե ասեմ մի բան, մեր ոլորտային առումով անվտանգության հանձնաժողովում զինված ուժերը մի քիչ շատ տարբերվում է մնացած բոլոր հանձնաժողովներից։ Եթե մնացած հանձնաժողովներում ճակատ ճակատի կարելի է քննադատել, կռվել, վիճել, ամենավերջին բառերն ասել, բայց զինված ուժերի դեպքում մենք գործ ունենք մի կառույցի հետ, որը բոլորինս է և բոլորիս հոգատարությունը պարտադիր է և երբ այդ հոգատարությունը փորձում են շահարկել, փորձում են չարաշահել, մեր քիչ խոսացածը փորձում են մեր դեմ որպես քարոզչական զենք օգտագործել ատամներդ կրճտացնում ես, բայց էլի ասում ես, որ վնաս չտաս մեր երկրի անվտանգությանը, մեր երկրի զինված ուժերին։ Լավ է, որ Բաբկեն Թունյանն իմ ֆեյսբուքյան էջին հետևում է, հանդիպել են կարճ ժամանակ առաջ զորացրված երիտասարդները, որոնք միություն են սարքել, որոնք առողջապահության ոլորտի դեռ ուսանող են, որոնք ֆելչեր են եղել զինված ուժերում, որոնք հենց գետնի վրա են շփվել, տեսել մի ամիս մնացած ժամկետանց դեղերը, տեսել չաշխատող շտապօգնության էն բուխանկեքը, որով զինվորին պետք է, օրինակ, հոսպիտալ տեղափոխել։ Չեմ ասել չէ՞ Բաբկեն Թունյան, որ մի շաբաթ տաս օր առաջ, օրինակ, վթար էր եղել Մեղրիում, էդ նույն շտապօգնության մեքենաներից մեկի, մեքենա էլ չէր մնում, չենք ասել և ոչ թե էդ տղեքի հետ հանդիպել ենք ուղղակի դրոշ դարձնելու, այլ պայմանավորվել ենք, կարծեմ էսօր արդեն նամակն էլ գնացել է պաշտպանության նախարարություն, որ գործնական քննարկում արվի, որովհետև էդ ամբողջ գեղեցիկ փաթեթավորման տակ գետնի վրա առողջապահություն լինի, հանդերձանք լինի, հազար ու մի տեսակ բան։ Ֆինանսների նախարարին հարց ենք տվել բյուջետային քննարկման ժամանակ, ասում ենք՝ լավ, տարբեր ոլորտներ, նույն ներքին գործերի նախարարության դեպքում, արտաքին հետախուզության դեպքում բյուջեում կրճատում է եղել, էդ ինչի՞ միանգամից վերցրեցիք ու սկսեցիք տարփողել, որ բանակի, զինված ուժերի բյուջեն էսքան միլիարդ դրամով կրճատվում է, թե՞ էդ ամեն ինչը պետք էր, որպեսզի... այս պահին չպետք է գար պարոն Մելքոնյանը։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Պարոն Սուքիասյան լավ էլի, չի կարելի։

 Գ.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Հիմա ասենք, որովհետև դա արտաքին քաղաքական ուղերձ էր, որովհետև այս իշխանության քաղաքական կրեդոյի ուղերձն է, որ մենք կուճռտելու ենք, մեր բյուջեն բանակի կրճատում է՝ ուղղված Բաքվին, ուղղված Թուրքիային և այլ ոչ բարեկամ երկրներին։ Հիմա վերջին օրերին շատ էր Սուրեն Պապիկյանը Ազգային ժողով հրավիրել, երեկ էր, թե էս վերջին օրերին Նիկոլ Փաշինյանը պարբերաբար ասում` եկեք տանենք ցույց տանք, տանենք ցույց տանք, տանենք ցույց տանք։ Գնացել ենք շատ հաճախ, տեսել ենք շատ հաճախ, գովել ենք շատ հաճախ դիտողությունները։ Նույն պարոն Օհանյանը նստած է, գրավոր ենք ներկայացրել պաշտպանության նախարարություն, նույն ռազմարդյունաբերական համալիրի տարբեր ձեռնարկություններ ենք գնացել, տեսել ենք, բայց էդ դարձնել տուրիզմ, երբ որ հարց է առաջանում գաղտնիության դոստուպ չունեցող մարդուն, օրինակ, նույն պաշտպանական էդ ամրացված շրջան չի կարելի գնալ, հիսունհոգանոց խմբերը ո՞նց են գնում, միջազգային տուրիզմի զարգացումն էլ դարձրեք։ Բայց էստեղ կա մի հատ կարևոր բան առավոտվանից գիշեր հպարտանում եք, այդպես ամրոցներ եք սարքում։ Լավ, Գեղարքունիքում էդ ամրոցը վեց տարի առաջ կարիք չկար չէ՞ սարքելու, դրա համար չէր սարքվում դա, Ջերմուկի ուղղությամբ էդ ամրոցը սարքելու կարիք չկար չէ՞, Կապանում դրա կարիքը չկար։ Ես ձեզ տասնյակներով ադրբեջանական նույնիսկ ֆիլմեր կարող եմ ցուցադրել, երբ որ, վերջինը մի քանի օր առաջ Ադրբեջանի բանակի ազգային հերոս է խոսում, մտած թունելներով ման է գալիս ու ներկայացնում է, թե ինչ ինժեներական աշխատանքներ են եղել։ Շատ հաճախ, ի դեպ ադրբեջանցիները էդ ամբողջ Արցախի առաջնագծի պաշտպանական համակարգը շատ հաճախ կոչում են Օհանյանի պաշտպանական գիծ։ Հիմա ասում եք՝ եկեք գնանք էդ ամրոցը տեսնենք։ Երևանի քթի տակ էլ ավելի լավ է էդ ամրոցը տեսնել, թե օրինակ Աղդամում ու կամ մեկ այլ հեռավոր հարյուրավոր կիլոմետր Երևանից հեռու տարածքներում։ Կգնանք կտեսնենք էլ բնականաբար։

Ամենաշատը, որ խոսվում է՝ ատեստացիա, աշխատավարձը բարձրացնել։ Նիկոլ Փաշինյանը վերջերս ստատիստիկա, ի դեպ կուզեմ հիշեցնեմ Նիկոլ Փաշինյանին, որի բերած ստատիստիկաները մեկ-մեկ էնքան վատ կանխազգացումների տեղիք են տալիս։ 2020թ. հունվարին, հիշում եք, Նիկոլ Փաշինյանը ստատուս գրեց, թե բանակում պատմական մինիմումով զոհեր ու կորուստներ ունենք։ Հիմա, երբ թիվ են հրապարակում՝ յոթ հարյուր հազար երեսուն, պայմանագրային զինծառայող ստանում է յոթ հարյուր հազար։ Երեսուն չէ, հարյուր երեսուն, երկու հարյուր երեսուն նույն մարտական հերթապահությունն իրականացնող պայմանագրայինների նամակներն ու գրությունները կարող եմ ուղարկել, որոնք նույն մարտական հերթապահությունն իրականացնում են ոչ բարձր աշխատավարձով ու ունեն բազմաթիվ պատճառներ, որ չեն կարողանալու էդ ատեստացիան անցնել։ Վերջին օրերին Կառավարության կողմից նոր ուղերձ հղվեց, պարզվում է մեր բանակը իր ֆունկցիոնալությամբ պետք է փոխվի ոչ թե մարտունակ բանակ, այլ պաշտպանունակ բանակ։ Պարոն Պապիկյան, ձեր մշակած կերպափոխման հայեցակարգն է, որը հաստատվել է, պետք է կյանքի կոչեք, որտեղ ի դեպ ասում եք` անվտանգության պահպանումը հնարավոր կլինի միայն առաջանցիկ ռազմավարությամբ և ժամանակակից սպառազինությամբ համալրված, դինամիկ զարգացող, բարձր մարտունակության, արհեստավարժ բանակի առկայության դեպքում։ Լսեք, բանակները բոլորը մարտունակ են լինում, պաշտպանունակ լինում են պետությունները, որ ցանկացած վտանգի դեպքում ամբողջ պետական համակարգը լինի պաշտպանունակ, մարտունակ բանակը իր խնդիրը կատարի, պետական ապարատը էն, ինչ որ քառասունչորսօրյային ձախողվեց վերից վար պետական ապարատով, պետական ապարատը էդ պաշտպանունակությունը ապահովի։

Եվ վերջում` դիմումը զինվորականներին։ Նայեք անկարգապահության կոչ չեմ անում, բայց, ցավոք սրտի, անցնող մի քանի տարիները ցույց տվեց, որ հերթով բոլորիդ փուռն են տալու։ Մի քանի օր առաջ էդ քրեական գործը Արշակ Կարապետյանի վրա, որ հարուցվել է, ես ոչ իրա պաշտպանն եմ, ոչ էլ անմեղության կանխավարկածով ուզում եմ կասկածի տակ դնել, թե չէ։ Ի դեպ աչքիս լույսն էլ չի եղել, երբ պաշտպանության մինիստր է եղել Նիկոլ Փաշինյանի մոտ կամ իր գլխավոր խորհրդականն է եղել Նիկոլ Փաշինյանի մոտ ու Մարտի մեկով ցուցմունք էր տալիս, բայց ուզում եմ պատկերացնեք մի մարդու խորհրդականի բերում են գլխավոր շտաբի պետի առաջին տեղակալ, հետո դարձնում են պաշտպանության նախարար ու դրանից հետո մեկ էլ ասում են՝ քրեական գործ է հարուցվել էն գլխավոր շտաբի պետի առաջին տեղակալ… Լավ, ով էր նշանակում, ով էր կառավարում, քանի քանիսի վրա են էդպես նույն Փաշինյանի նշանակածներին քրեական գործ հարուցել։ Ափսոս ժամանակը քիչ է։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Մարդ եք գտել պաշտպանում եք, պարոն Մանուկյան։ Արթուր Հովհաննիսյան, համեցեք։

 Ա.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Հայաստանի Հանրապետության մեծարգո վարչապետ, Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, սիրելի ժողովուրդ, իհարկե էդքան էլ հաճելի չի արդեն որերորդ տարին հաջորդ տարվա բյուջեն քննարկել 2018թ. առաջ բյուջեն թալանողների հետ, բայց ամեն դեպքում։ Բյուջեն, սիրելի հայրենակիցներ, սիրելի քաղաքացիներ, ըստ էության, բյուջեում արտահայտված է կառավարող թիմի քաղաքական կամքը, համոզմունքները, արժեհամակարգը և վերանձնային երազանքները, և ես հպարտությամբ կարող եմ արձանագրել, որ այս բյուջեով մենք ավելի ենք մոտենում մեր նպատակներին` կրթված, առողջ, ուժեղ հասարակությամբ, տնտեսապես զարգացող և խաղաղ պետություն ունենալու մեր հարյուրամյա, եթե ոչ հազարամյա երազանքներին։ Երեկ և այսօր շատ հնչեց այն միտքը, որ սա խաղաղության բյուջե է և իրապես մենք հիմա պատմական հանգրվանում ենք, սիրելի հայրենակիցներ, որտեղ հայ ժողովուրդը կանգնած չէ գոյաբանական հարցի առաջ, որտեղ հայ ժողովուրդն ունի իր ամուր պետությունը, երբ հայ ժողովուրդը իր միտքն ու ներուժը կարող է կենտրոնացնել սեփական հայրենիքի, սեփական պետության զարգացման վրա։ Մենք պատմականորեն մի հանգրվանում ենք, սիրելի հայրենակիցներ, երբ առաջին անգամ քննարկում ենք մեր ապագան խաղաղության պայմաններում և առաջին անգամ քննարկում ենք վստահ, քննարկում ենք մեր խաղաղ ապագան։ Բյուջեի քննարկումները որքան էլ մասնագիտական են, շատ վերլուծություններ և մեկնաբանություններ ոչ այնքան խրթին են մեր քաղաքացիներից շատերի համար, սակայն մյուս կողմից մենք բյուջեն կարող ենք տեսնել և շոշափել, մենք կարող ենք երթևեկել մեր կառուցած ճանապարհներով, մենք կարող ենք հաճախել ժամանակակից դպրոցներ ու մանկապարտեզներ, կարող ենք ունենալ գեղեցիկ և խնամված բնություն, կարող ենք մեզ անվտանգ զգալ մեր երկրում, կարող ենք պաշտպանվել արտաքին վտանգներից և մի շարք կարողենքներ կարելի է ավելացնել այստեղ։ Բայց անկյունաքարայինն այն է, որ այս ամենի հեղինակը Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացին է, ում քրտնաջան աշխատանքի և վճարած հարկերի շնորհիվ հնարավոր է դառնում այս ամենը։ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացու շնորհիվ է, որ հիմա մենք ինքնուրույն ենք և ազատ։ Չափազանց կարևոր է, որ բյուջեում արտահայտված են Հայաստանի Հանրապետության բոլոր համայնքների զարգացմանն ուղղված ծրագրեր և մենք ոմանց պես չենք ասում՝ դե Կապանում ամրաշինական կառույցներ պետք չեն, սահմանամերձ շրջաններում դպրոց ինչի կառուցենք, այնտեղ դպրոց կա, երեխաները կգնան։ Մենք էդպես չենք ասում։ Վերջին շրջանում ես շատ եմ լինում Հայաստանի տարբեր համայնքներում և տեսնում եմ, թե ինչ մեծ տեմպերով են իրականացվում մեր կողմից ընդունված ծրագրերը և այս ծրագրերը մենակ ապագայի մասին չեն, այլև ներկայի մասին են, որովհետև հիմա այս ծրագրերի իրականացման շնորհիվ բազմաթիվ աշխատատեղեր են նաև ստեղծվել, որոնց շնորհիվ մեր հայրենակիցները մոռացել են արդեն արտագնա աշխատանքի ճանապարհը և ես շատերի հետ, որ զրուցում եմ, էդ ծրագրերի շնորհիվ աշխատանքի անցած մարդկանց հետ նրանք հենց առաջին բանն են ասում, որ մեր տանը այսօր այստեղ մեր տանն այլևս կա հնարավորություն տուն պահելու։ Այսինքն` տանն ապրելով՝ մենք մեր տունը կարող ենք պահել և պետք չի գնալ և փնտրել ինչ-որ ճանապարհներ մեր տունը պահելու, մեր ընտանիքների բարեկեցությունն ապահովելու համար։ Այո, դեռ բավարար չափով չկան այն հնարավորությունները մեր ընտանիքների բարեկեցությունը, ինչպես որ մենք ենք ուզում, ապահովելու համար, բայց ոչինչ, մենք արել ենք, անում ենք և անելու ենք առավելագույնը դրա համար։ Ասում ենք՝ մեր ծրագրերը և բոլոր բյուջեները մարդկանց մասին են, կենտրոնում մարդն է և ճիշտ ենք ասում, որովհետև այս ծրագրերի արդյունքում կենտրոն պետք է դառնա այն վայրը, որտեղ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացին է և կապ չունի այդ քաղաքացին Քաջարանում է, Աշոցքում է, Հրազդանում է, Երևանում է, Մաշտոցի պողոտայում է, թե որտեղ է, որովհետև Հայաստանի բոլոր համայնքներում ստեղծվում են ժամանակակից մարդու համար հարմար միջավայր ենթակառուցվածքների, կրթական ու բժշկական հաստատությունների, որակյալ ճանապարհների, ժամանցի վայրերի տեսքով։ Այո, դեռ բավարար չի, բայց մենք արել, անում և անելու ենք առավելագույնը այս վերջնանպատակին հասնելու համար։ Ժամանակակից բովանդակությամբ և շենքային պայմաններով դպրոցների ու մանկապարտեզների շնորհիվ, սիրելի հայրենակիցներ, մենք հաստատապես ունենալու ենք նոր որակի պետություն և ավելի մեծ երազանքներով ու այդ երազանքներին հասնելու համար ավելի մեծ հնարավորություններով հասարակություն և այստեղ ինձ համար կարևորագույն կետն այն է, որ այս դպրոցներում սովորած մեր քաղաքացիներին այլևս հնարավոր չի լինելու պահել խավարամտության մեջ, հնարավոր չի լինելու խաբել, կաշառել, ստիպել մեզ։ Մեր հասարակության կրթվածությամբ է, որ մենք պետք է փակենք և փակելու ենք 2018թ. առաջ և դրանից դեռևս շատ առաջ հայ ժողովրդի մեջ, իմ մեջ, ձեր մեջ, բոլորիս մեջ արմատացած բազմաթիվ արատավոր երևույթներ և սրա համար են, ըստ էության, անհոգնել ընդդիմախոսները պայքարում դպրոցաշինության ծրագրերի և ցանկացած, ըստ էության, զարգացման ծրագրի դեմ, որովհետև զարգացած հասարակությունը չի կարող հանդուրժել Ռոբերտ Քոչարյան ու Սերժ Սարգսյան, որովհետև կրթված հասարակությունում չի կարող լինել 1998թ., որտեղ ոչ Հայաստանի քաղաքացին կարող է գալ և զավթել իշխանությունը, չի կարող լինել 2003թ., որտեղ, օրինակ, վետերաններին կարող էին կանչել և մի տուփ սիգարետ տալ և հինգ հազար դրամ և երկու հազար դրամ, անգամ բաժանել մարդկանց ցորեն, բրինձ և ալյուր և դրանով ստիպել, որ գնան և իրենց ընտրեն։ Չի կարող լինել 2008թ., որտեղ փողոցում մարդկանց էին գնդակահարում իշխանությունը ընկերներով իրար մեջ կիսելու համար, չի կարող լինել 2015թ., որտեղ Սահմանադրություն հրամցրեցին մեր ժողովրդին, որ ընդհանրապես կապ չուներ էս ժողովրդի երազանքների, ցանկության և մեր պետության նաև հարատևման և գոյատևման հետ։

Ամփոփելով, քանի որ շատ խոսքեր ասվեցին և շատ տվյալներ ներկայացվեցին, ես շնորհակալություն եմ հայտնում Կառավարությանը այս բյուջեի համար, շնորհակալություն եմ հայտնում «Քաղաքացիական պայմանագիր» կառավարող թիմին կատարված աշխատանքի համար և այսօր այս պահին իրապես մենք հանգիստ սրտով կարող ենք անել էն արտահայտությունը, որ ընդդիմադիր ժամանակներում մշտապես հնչել է Հայաստանի Հանրապետությունում` մենք ենք տերը մեր երկրի և սա անշրջելի է։ Շնորհակալ եմ։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Մարինա Ղազարյան, համեցեք։

 Մ.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Մեծարգո վարչապետ, մեծարգո նախագահ, Ազգային ժողովի և Կառավարության հարգելի գործընկերներ, սիրելի ժողովուրդ, 2026թ. պետական բյուջեի նախագծի գլխավոր նպատակն է, իմ գնահատմամբ, ապահովել տնտեսական կայուն աճ, բարձրացնել քաղաքացիների բարեկեցությունը և ամրապնդել պետական համակարգը։ Ցավոք պետք է շեղվեմ բյուջեի նախագծից, քանի որ կան հարցեր, որոնք հրատապ են։ Անզեն աչքով երևում է երկու չընտրված նախագահների` Քոչարյանի և Սարգսյանի և նրանց արբանյակների ակտիվությունը։ Պատճառները կարելի է հասկանալ դիտելով ինչպես ներքաղաքական զարգացումները, այնպես էլ նրանց քաղաքական շահերը և անցյալ դերակատարությունը։ Նրանք երկար տարիներ ղեկավարել են Հայաստանը և այսօր էլ հույս են դրել և հույս ունեն, որ ներքին և արտաքին ազդեցիկ քաղաքական կապերի միջոցով կարող են գալ իշխանության։ 2020թ. նրանք ամեն ինչ անում էին՝ երկրում քաղաքական ճգնաժամ ստեղծելու կամ դժգոհություն առաջացնելու իշխանությունից։ Նրանք փորձում էին և հիմա էլ են այդ նույն քայլերը կատարում վերադարձնելու իրենց ազդեցությունը՝ ներկայացնելով իրենց որպես փորձառու ղեկավարներ, որոնք կարող էին կայունություն բերել։ Նման փուլեր են եղել 2020թ. սեպտեմբերից հետո, բայց ես հիշում եմ ինչքան վատ, այդքան լավ կարգախոսներ այդ ժամանակ 2021թ. արտահերթ ընտրություններից առաջ և այսօր էլ են ցանկանում նրանք գալ իշխանության՝ կրկին ներկայացնելով մեր իշխանությունը որպես ոչ իշխանություն։ Երկուսն էլ իրենց կառավարման տարիները հիմնավորում էին, որ արցախյան հարցում ունեցել ենք կոշտ դիրք։ Հիշեցնեմ՝ երբ մտահոգություն կար հասարակությունում Լեռնային Ղարաբաղում սահմանների կամ անվտանգության հարցերի շուրջ, երկուսն էլ որպես չընտրված նախագահներ ակտիվանում էին՝ պնդելով, թե իրենք կարող էին կանխել Լեռնային Ղարաբաղի կորուստը։ Այդքան կարող էիք, լուծեիք Ղարաբաղի խնդիրը, չգցեիք դաշնակի գրպանը։ Ինչպես 2021թ., այդպես էլ 2026թ. կփորձեն նրանք մնալ ջրի երեսին, բայց չի ստացվելու, խորտակվելու եք։ Եթե ձեր կառավարման ժամանակը կայունության և անվտանգության ժամանակաշրջան էր, ինչո՞ւ է տեղի ունեցել ոչ բռնի թավշյա հեղափոխությունը։ Սիրելի ժողովուրդ, նրանց ակտիվացման հիմքում ընկած են իշխանության կորստից հետո քաղաքական վերադարձի ձգտումը, ունեն սեփական անցյալի արդարացման անհրաժեշտությունը և միշտ օգտագործել են այնպիսի պահեր, երբ ժողովուրդը ինչ-ինչ պատճառներով դժգոհում էր մեր Կառավարությունից, նրանք փորձում էին օգտագործել այդ ալիքները։ Այսինքն մի խոսքով՝ ասեմ ուժեղացնում էին հիբրիդային պատերազմը։ Ասելիքը շատ է, կասեմ մյուս ելույթների ժամանակ, ուղղակի այսօր խնդրում եմ, Վաղարշապատի հարգելի ընտրողներ, նոյեմբերի տասնվեցին գնացեք ձեր ընտրատեղամասեր, վերցրեք համար յոթ քվեաթերթիկը։ Դրանով դուք կընտրեք ազնվությունը, հոգատարությունը, աշխատանքը, Հայաստանի անկախությունը և ապագան։ Շնորհակալ եմ։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Համեցեք, պարոն Դանիելյան։ Գառնիկ Դանիելյան։

 Գ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Մինչև ելույթիս բուն թեմային անդրադառնալը, երկու արձագանք ունեմ։ Ցավոք, պարոն Քոչարյանը այստեղ չի։ Էն իմ հարցին գողությունների հետ կապված, ուրեմն մխիթարական խոսքեր է ասում, որ ավտոմեքենայի մի մասը թալանել են գոհ եղեք, որ ամբողջությամբ չեն գողացել։ Այսինքն` պիտի քաղաքացին կամ ես, որ բախվել եմ էդ խնդրի հետ, ուրախանամ, ասեմ՝ ինչ լավ է, ավտոյի կեսը չկա։ Լավ է, որ կեսը կա։ Իր մյուս ելույթին կարող է ասի, օրինակ, լավ է, որ դուք ավտոյի մեջ չեք եղել, դուք ավտոյի մեջ լինեիք ձեզ կտանեին, ասենք ավտոն ձեր հետ կտանեին, բայց բախտներս բերել է՝ մենք մեքենայի մեջ չենք եղել։ Այսինքն` լոգիկան եմ ուզում հասկանամ։ Հետո ասում եք սենց չի, նենց է։ Հիմա լավ, պարոն Թունյան, դուք այստեղ եք և կամաց արդեն էս վերջին շրջանում ավելի մեծ տեմպերով իմ ֆանատն եք դառնում։ Պարոն Թունյան, էս ամբիոնը ես բազմաթիվ անգամներ օգտագործել եմ՝ ներկայացնելու այն իրավիճակը, որ տիրում էր Տավուշի մարզում և ամպագորգոռ թող չհնչի, բայց ես և մեր հայրենակիցները պայքարել ենք, դրա տեսանյութերը կա երկու եկեղեցիների համար, որ լինեն Հայաստանի Հանրապետության տարածքում։ Դա իմ պայքարը չի եղել, դա մեր հայրենակիցների հետ համատեղ պայքարի արդյունքում է եղել։ Եթե նայեք, էդ տեսանյութերը կտեսնեք, որ չափագրման աշխատանքները հենց էդ եկեղեցու տարածքում էին արվում, պետք չի այստեղ մանիպուլյացիաներ անել։ Նաև Կառավարության էդ ժամանակների, ուրեմն, «Արմենպրեսին» տված հարցազրույցը կա, ձեզ կփոխանցեմ, որ փաստում է նրա մասին, որ էդ խնդիրը կա, գոյություն ունի։ ԵԱՀԿ 2017թ. կարգավորող նորմերը, որ ասում է՝ բնական արգելքների հիման վրա պիտի այդ սահմանազատումները հաշվի առնելով, կենսական նշանակություն ունեցող օբյեկտների տարածքների էդ զգայուն բանը, դա էլ ձեզ կփոխանցեմ, որ հասկանաք, որ սահմանազատումն ու սահմանագծումը տենց չի արվում, որ գան մի հատ Կիրանցի կամուրջի վրա կանգնեն, ասեն՝ էս կամուրջը այլևս ձերը չի։ Բայց ելույթս ուզում եմ շարունակել նաև էլի հերթական մի ցնցող հայտարարությամբ, որ գիտեք ինչ, Հայաստանի Հանրապետություն դեմոգրաֆիական խնդիրը պայմանավորված է նրանով, որ կանանց բավարար թիվ չկա երեխա ունենալու համար։ Էս ի՞նչ հայտարարություններ են, էս ի՞նչ եք ասում։ Ցավոք սրտի, պարոն Թորոսյանը այստեղ չի, էլի, որ բերում ես, վիճակագրական տվյալները ներկայացնում էս, այլ արգումենտ չի մնում ասելու, որ կանայք չկան։ Կանայք էլ կան, տղամարդիկ էլ կան։ Երկու-երեք օր առաջ մարզերում էինք, ասում էին՝ էդ երիտասարդները չեն ամուսնանում, որովհետև ունենք բնակարանային խնդիր, սոցիալական խնդիր և այլն։ Հիմա դուք կասեք բա մենք տասնվեց միլիոնի ծրագիր ենք իրականացրել։ Ես ողջունում եմ տասնվեց միլիոնների ծրագիրը, այո, լավ է, որ արվել է, բայց վատ ձևով է արվել, ճիշտ ձևով չի արվել։ Մեր էն առաջարկները, որ ասում էիք՝ էդ տասնվեց միլիոններ առաջին հերթին պիտի լինի թիրախային ոչ թե նրա համար, որ մարդը, երեք տուն ունենալով, չորրորդն ունենա, լավ է, թող բարով վայելի, ես կամեցող մարդ եմ, Աստված տա թող էդ տունը բարով վայելեն, առողջ վայելեն, բայց պիտի այդտեղ արդարության սկզբունքը գործի։ Արդարության սկզբունքը այն չի եղել, հորդորում էին, ասում էին՝ մի տուն էլ դու սարքի, հնարավորությունը տրվել է, մի տուն էլ դու սարքի։ Բայց ո՞րն է բարոյականությունը, եթե երեք-չորս տուն կա, հինգերորդ տունը կամ երկրորդ տունը մարդն ունի երրորդ տունն ունենա, այնինչ այդտեղ էդ խնդիրը կա, գոյություն ունի։ Վերջերս ես խոսում էի մի շահառուի հետ և էդ շահառուն ասում էր, որ դե լավ է, դաչա կունենամ, կգնանք ընդեղ կհանգստանանք։ Ես դեմ չեմ, որ դաչա ունենան։ Բայց, եթե էդ նույն տարածքում խնդիր կա, երբ որ մարդը սողանքային գոտում տուն ունի, երկու օր առաջ ես էդ խնդրին բախվել եմ, վթարային տանը չի կարողանում բնակվի, ճիշտ չի, դա մեր պարտքի հաշվին է։

Հիմա անդրադառնամ փաստերին և թվերին։ Խոսում եք «բեյբի բում» ծրագրի մասին, ՄԱԿ-ի բնակչության հիմնախնդիրների։ Ուրեմն հիմնադրամի տվյալներով երիտասարդության նվազման ցուցանիշով Հայաստանն աշխարհում առաջին տեղն է զբաղեցնում։ Սա ո՞նց կարա մեզ չմտահոգի, սա մտահոգիչ է, թե մտահոգիչ չի, իհարկե մտահոգիչ է։ Մարզերում ծնելության անկման և սոցիալական վատ դրության մասին մարզային բնակչության հետ զրույցում պարզ է դառնում, որ վատթարացել է սոցիալ-տնտեսական դրությունը, գյուղատնտեսությամբ, անասնապահությամբ զբաղվելը դարձել է ոչ շահավետ։ Եթե նախկինում անտոկոս վարկեր էին տրամադրվում մեր բնակչությանը և նաև ձեր Կառավարության օրոք են էդ անտոկոս վարկերը տրամադրել և էդ առումով դրական տեղաշարժ կար, հիմա էդ անտոկոս վարկերը գյուղատնտեսությանը չեն տրամադրվում, էդ մարդիկ էդ խնդիրները բարձրացնում են։ Ուզում եք զարգանա գյուղը, պիտի անտոկոս վարկերը տրամադրենք, որ գյուղում գյուղատնտեսությունը զարգանա։ Էլ չեմ խոսում նրա մասին, որ մեր ջրային ռեսուրսները խայտառակ վատ են կառավարվում։ Դրա մասին էլ ենք բազմաթիվ անգամներ խոսել։ Այ հիմա, որ Թեհրանը ջրի խնդրի առջև է կանգնած, Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը, դա նաև նրա արդյունքն է, որ ջրային ռեսուրսների վատ կառավարում է։ Ես չեմ ուզում էդ ամենը սպառնա նաև մեզ, որովհետև մեր ջրերը, ջրային ակունքները, խնդիր կա այդ ջրային ռեսուրսների, որովհետև գնում են այն երկրները և այսօր ջրի կռիվը, ջրի խնդիրը և պետություններն իրար հետ պատերազմում են ոչ միայն նավթի, գազի համար, այլև ջրի համար։ Այստեղ ես ցուցանիշներ եմ դրել, ցավոք սրտի ժամանակս կարճ է, ուզում եմ նաև ձեզ ներկայացնել, սիրելի հայրենակիցներ, ցուցանիշներ, էն տվյալները, որոնք մեր ձեռքի տակ կան։ Հիմնականում սոցիալական պատճառներով է արձանագրվել ամուսնությունների թվի կտրուկ նվազումը, ամուսնալուծությունների թվի աճը, մահացության թվի ավելացումը, այդ թվում` մանկահասակության ցուցանիշների աճ։ Բնականաբար, նաև ծնվածների թվաքանակի նվազում և արտագաղթի տեմպերի ավելացում։ Բնակչության կենսունակության գործընթացը, ծնվածների և մահացածների թվաքանակի հարաբերակցությունը նվազել է ինը տոկոսով։ Բնական հավելաճը ծնվածների և մահացածների թվաքանակի տարբերությունը նվազել է երեսուներկու տոկոսով, ծնվածների թվաքանակը նվազել է շուրջ հազար չորս հարյուրով, մահացածների թվաքանակը աճել է շուրջ հարյուր քառասունով, ամուսնալուծությունների թիվը ավելացել է տասնչորս տոկոսով։ Սա մտահոգիչ ցուցանիշներ են։ Շատ կարևոր է, որ մենք էս արձանագրումներն անենք, որովհետև ելույթիս սկզբին էլ ասել եմ՝ մենք ունենք լուրջ դեմոգրաֆիական խնդիրներ։ Հայաստանի Հանրապետությունից մեկնողների թիվը ավելացել է հինգ հազար երկու հարյուրով։ Այսինքն` էլի արտագաղթի մտահոգիչ մենք տեմպեր ունենք, սա այն պարագայում, որ Արցախից բռնի տեղահանված մեր հայրենակիցները արդեն 2023թ. շուրջ հարյուր քսան հազար արցախցի մեր հայրենակիցներ եկել են մայր հայրենիք։ Մեկ ընտանիքում ծնելությունը հասնում է մեկ ու վեց երեխա։ Այսինքն` մենք խնդիր ունենք, մենք լրջագույն խնդիր ունենք անելու և սոցապնախարարն այս խնդիրներով պետք է զբաղվեր, ոչ թե գա ասի՝ կանանց պակաս կա։ Երեկ գործընկերս` Թադևոս Ավետիսյանը, ահազանգում էր, աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարի ներկայությամբ արձագանքեց, որ մանկահասակ երեխաների մահացության թիվը շուրջ տաս տոկոսով աճել է։ Այո, սա դեմոգրաֆիայի նաև մի մաս է։ Եթե սոցապնախարարը դա չի ընկալում կամ չի հասկանում, դա իր խնդիրն է, բայց սա էլ շատ մտահոգիչ ցուցանիշ է։ Ինչ ենք ասել մենք, կասեն բա ընդդիմությունը այս խնդիրները ասում է, բայց առաջարկներ չի ներկայացնում։ Նույն «Հայաստան» խմբակցությունը մեր գործընկեր Թադևոս Ավետիսյանի նախաձեռնությամբ առաջարկ է ներկայացրել բազմազավակ ընտանիքների հետ կապված, որը եթե չեմ սխալվում, տիկին Տիգրանյան, ողջունվել է։ Ասում եմ լավ է, բայց ինչի չի իրականացվել, խնդիրը հենց դա է, որ ընդդիմությունը, եթե առաջարկներ ներկայացնում է, էդ առաջարկները չեն ընդունվում։ Նույնը նաև ես առաջարկ եմ ներկայացրել, տիկին Ավանեսյան, կհիշեք առաջարկս նաև էն ընտանիքների, որոնք խնդիր ունեն պտղաբերության հետ կապված։ Երեք տարի էդ առաջարկը ահմանամերձ շրջանների ընտանիքների չի ընդունվել։ Այսինքն` ոչ միայն սահմանամերձ շրջանների, առհասարակ, եթե մենք ուզում ենք դեմոգրաֆիական խնդիրը լուծենք, էս ընտանիքները, որոնք խնդիր ունեն երեխա ունենալու, առհասարակ պիտի պետությունը լուծի էդ խնդիրը։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։

 Գ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Երկու վայրկյան։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Խնդիր չկա, իհարկե։

 Գ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Հիմա քանի որ խոսալու շատ բան կա և ժամանակս չի հերիքում, ես կոչ եմ անում, եթե մենք ուզում ենք, որ ունենանք հզոր պետություն, զարգացող համայնքներ, զարգացող սահմանամերձ գյուղեր և դեմոգրաֆիական էս պատկերը որ կա, մենք էս դեմոգրաֆիական պատկերը փոխենք, ուրեմն մեկ-մեկ էլ ականջալուր եղեք ընդդիմության առաջարկներին։ Հաստատ էդ առաջարկների մեջ շատ-շատ դրական բաներ կգտնեք։ Շնորհակալ եմ։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Դանիելյան: Հաջորդիվ ելույթ կունենա ներքին գործերի նախարար Արփինե Սարգսյանը: Տիկին նախարար, խնդրեմ համեցեք կենտրոնական ամբիոնի մոտ:

 Ա.ՍԱՐԳՍՅԱՆ

-Հայաստանի Հանրապետության մեծարգո վարչապետ, Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, Կառավարության հարգելի անդամներ, սիրելի ժողովուրդ, 2026 թվականի պետական բյուջեի նախագծով ներքին գործերի նախարարությանը նախատեսվում է հատկացնել 102,6 միլիարդ դրամ և 2025 թվականի համադրությամբ այն շուրջ 2,4 միլիոն դրամով ունի բացասական տարբերություն: Ընթացիկ ծախսերի գծով նախատեսված է 101,4 միլիարդ դրամի հատկացում, կապիտալ ծախսերի գծով՝ 1,2 միլիարդ դրամի հատկացում:

Հարգելի ներկաներ, ներքին գործերի նախարարությունում և ենթակա պետական մարմիններում 2025 թվականի կտրվածքով շարունակել ենք իրականացնել բարեփոխումների խորքային գործընթացը և այն կշարունակվի նաև 2026 թվականի կտրվածքով՝ ապահովելու համար կառավարման արդյունավետությունը, նախ և առաջ համակարգի, հանրային ծառայությունների մատուցման ոլորտում բերելով նորարար մոտեցումներ և նաև շարունակելով բարձրացնել համակարգի նկատմամբ հանրային վստահության մակարդակը:

Նախարարության լիազոր շրջանակը բավական լայն է և բազմաշերտ է: Այն առնչվում է ողջ հասարակությանը՝ անկախ ազգությունից, կրոնից և մնացյալ այլ տարբերիչ հատկանիշներից: Նախարարությունը գործում է անընդհատ՝ 24 ժամվա ռեժիմով և մենք, հետևողականորեն պահպանելով օպերատիվ կողմին վերաբերող աշխատանքները, զուգահեռաբար շարունակում ենք բարեփոխումների այն օրակարգը, որն ընդգծված է նախարարության համակարգի տեսանկյունից:

Ինստիտուցիոնալ վերափոխման ուղղությունների տեսանկյունից պիտի նշեմ, որ 2025 թվականի կտրվածքով շարունակել ենք կենտրոնացած մնալ մարդկային ռեսուրսների կառավարման համակարգի վրա և ընթացիկ տարում ավարտել ենք ներքին գործերի նախարարության միասնական կրթահամալիրի ձևավորման աշխատանքները, որը համակարգի որակյալ կադրերի ապահովման հենասյունային բաղադրիչն է լինելու այս տեսանկյունից: Ընդունվել է ոստիկանության բարեվարքության և կարգապահական կանոնագիրք և հարակից օրենսդրական փոփոխությունները, որով նախատեսում է բարեվարքության ստուգման նոր համակարգ և նաև կարգապահական նոր կանոններ համակարգի ծառայողների տեսանկյունից:

Ես պիտի փաստեմ, որ ներքին գործերի նախարարության կրթահամալիրի տեսանկյունից մենք այս տարի ունեցել ենք աննախադեպ թվով վերապատրաստվող անձնակազմ: Ավելի քան 10 հազար ոստիկանության ծառայողներ անցել են կրթական տարբեր պրոցեսներով և մաս են կազմել ոստիկանական համակարգի: Ոստիկանության ինստիտուցիոնալ զարգացման տեսանկյունից պիտի փաստեմ, որ 4 հենասյունային ուղղություններից վերջինը՝ ոստիկանության գվարդիան, նոյեմբերի 1-ին արդեն իսկ գործարկվել է, և այն լինելու է մեր ներքին անվտանգության համակարգի կարևորագույն ուղղություններից մեկը: Ունի սպառազինության գերժամանակակից, էսպես ասեմ, տարբերակ, վերապատրաստված անձնակազմ, և առաջին անգամ մշակվել և ներդրվել է ուժային միջոցների գործադրման նոր գործելակարգերը՝ ստանդարտացված գործելակարգերը, և էստեղ մենք ընդունում ենք այն պատասխանատվությունը, որ պետք է հետևողականորեն շարունակենք ուժային միջոցների գործադրման ստանդարտի իմպլեմենտացման աշխատանքները, որը պահանջում է ջանք, բայց այդ հարցում ունենք հստակ հանձնառություն: Գիտեք, որ պարեկային ծառայությունն ամբողջովին գործարկված է այս տարվա կտրվածքով, շենքային գերժամանակակից պայմաններ ևս ապահովվել է ծառայության համար, քրեական և համայնքային ոստիկանությունների դեպքում ինստիտուցիոնալ կայացվածության ապահովման ուղղությամբ ենք շարունակելու աշխատանքները, և բնականաբար, նախարարության կազմում հետևողականորեն ներդնելու ենք 1 միասնական օպերատիվ կառավարման կենտրոն, որն ավելի արագ պիտի սպասարկի մեր քաղաքացիներին:

Անդրադառնալով հանցավորության ընդհանուր իրավիճակին՝ հարգելի գործընկերներ, պիտի նշեմ, որ տարվա կտրվածքով ունեցել ենք լատենտային համարվող հանցագործությունների բացահայտման աճ, ինչը չափազանց կարևոր է, որովհետև եթե պետությունը որդեգրում է քաղաքականություն, որ օրինակ՝ թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառությունը, զենքի ապօրինի շրջանառությունը պիտի լինեն թիրախում և էսպիսի հանցագործությունները պիտի վեր հանվեն և քննարկվեն, այս տեսանկյունից վիճակագրական պատկերում, բնականաբար, ունենալու ենք աճի տեսքով պատկեր: Խոսեցինք տարբեր դրվագներով ծանր և առանձնապես ծանր հանցագործությունների մասով առկա իրավիճակի հետ կապված հարցերը, ես ուզում եմ նորից շեշտադրել, որ ծանր և առանձնապես ծանր հանցագործների մասնաբաժինը ընդհանուր հանցավորության կառուցվածքում նվազել է 0,7 տոկոսով, և մենք շարունակում ենք պահպանել հանցավորության այն կառուցվածքը, որը որ ունենք, այսինքն՝ հիմնական հանցագործությունները ոչ մեծ և միջին ծանրության հանցագործություններն են Հայաստանի Հանրապետությունում՝ կազմելով 9 ամիսների հաշվարկով 85,7 տոկոս:

Պիտի փաստեմ, որ բացահայտման արդյունավետությունն է աճել, որովհետև մեղադրյալներով գործերի թիվը աճել է 3,5 տոկոսով, ծանր հանցագործություններով՝ 5,8 տոկոսով, իսկ առանձնապես ծանր հանցագործություններով՝ 9,9 տոկոսով։ Անդրադառնալով մտահոգիչ համարվող և վերջերս նաև տարբեր առիթներով քննարկված թեմաներին, որը սպանություններին է առնչվում՝ ես պիտի փաստեմ, որ էական աճ վիճակագրության տեսանկյունից մենք չենք դիտում: Ընդհանուր հանցավորության կառուցվածքում շարունակում է տոկոսայնությունը կազմել 0,2 տոկոս, իսկ համաշխարհային ընդհանուր ցուցիչներով Հայաստանը շարունակում է համաշխարհային միջին ցուցանիշից, որը 5,8 է, մեզ մոտ ունենալ ընդամենը 2-ը: Իհարկե, էստեղ պիտի գանք խնդրի հիմքերին, այսինքն՝ ճիշտ է, ցուցանիշները բավական ցածր են, բայց մենք դեռևս շարունակում ենք մտահոգիչ համարել այս իրավիճակը, որովհետև հատկապես մարդու դեմ ուղղված հանցագործությունների և այլ դրվագներով նաև տարբեր խումբ հանցագործների մասով պիտի հասկանանք՝ ոնց ենք լուծում այս խնդիրը հանցավորության կանխարգելման տրամաբանության մեջ, և մենք հաճախ նկատում ենք, որ ինֆորմացիոն աղմուկի մեջ մոռանում ենք անգամ դեպքը, դեպքի հիմք հանդիսացող հանգամանքները, դեպքի իրական պատճառները, առհասարակ հանցավորությունը, ինչ քայլեր է ձեռնարկվում այս ուղղությամբ պետության կողմից և դրանք երբ և ինչպիսի արդյունքներ են տալիս:

Ես պիտի փաստեմ, որ եթե մենք խնդիրը չշարունակենք դիտարկել իր ամբողջության մեջ, մենք շարունակելու ենք կենտրոնանալ այսբերգի գագաթի վրա՝ չունենալով լավ լուծում և որը բնականաբար մեզ լավ տեղ տանել չի կարող: Դա է պատճառը, որ Կառավարության կողմից մշակման փուլում է գտնվում հանցավորության կանխարգելման ռազմավարությունը, որը բազմաշերտ կերպով անդրադառնալու է այս հիմնախնդրին, հարգելի գործընկերներ, և նաև մենք ոլորտային բարեփոխումները չենք կարող դիտարկել անջատ, որովհետև եթե Կառավարությունը հսկայածավալ ներդրումներ է կատարում կրթության ոլորտում, առողջապահության ոլորտում, սոցիալական ծառայությունների ոլորտում, իրավապահ համակարգում, սրանք իրենց հանրագումարով, ըստ էության, նաև բերելու են հանցավորության կանխարգելման այն պատկերը, որը որ մենք ակնկալում ենք ունենալ Հայաստանի Հանրապետությունում: Անդրադառնալով, ընդհանուր առմամբ նաև հանրային ծառայությունների ոլորտին՝ ես պիտի անդրադառնամ միգրացիոն ոլորտում մեր ունեցած կարևոր նվաճմանը:

Գիտեք, որ Եվրոպական միության հետ մենք սկսել էինք վիզաների ազատականացման երկխոսությունը, և արդեն նոյեմբերի 5-ին հայկական կողմին պաշտոնապես հանձնվել է վիզաների ազատականացման գործողությունների ծրագիրը: Հարգելի գործընկերներ, ես ուզում եմ ևս մեկ անգամ հստակեցնել, որ այս գործողությունների ծրագիրը, ըստ էության, ցույց է տալիս, որ այն ուղղությունը, այն ոլորտային բարեփոխումների օրակարգը, որը Հայաստանի Հանրապետությունն ունի, ամբողջովին արտացոլված է գործողությունների ծրագրի մեջ, այսինքն՝ մենք չունենք որևէ նորություն, որևէ նոր ուղղվածություն, որը մինչ այս պահը Կառավարությունն իր ծրագրի և ոլորտային բարեփոխումների կտրվածքով չի քննարկել կամ գոնե թե չի ցանկացել հարցին անդրադառնալ, հետևապես ուրախությամբ պիտի փաստեմ, որ մի շարք միջոցառումներ, որոնք նախատեսված են 74 կետերում, արդեն իսկ իրականացվում են Կառավարության կողմից, որոշներն ունեն համապատասխան ընթացք: Դրանցից կարևորը, թերևս, փաստաթղթերի անվտանգությունն է: Ես ուզում եմ հատուկ նշել, որ մենք էական առաջընթաց ունենք բիոմետրիկ համակարգի ներդրման ուղղությամբ: Գիտեք որ մենք կնքել ենք համապատասխան պայմանագիր ֆրանսիական ընկերության հետ, ֆրանսիական ընկերությունը Հայաստանում հիմնադրել է «Հայփաս» փակ բաժնետիրական ընկերությունը, որն այս պահի դրությամբ մեզ հետ ակտիվ աշխատում է այս աշխատանքների իրականացման ուղղությամբ: Ես պիտի փաստեմ, որ առաջիկայում դուք կտեսնեք մեծածավալ շինարարական աշխատանքներ թե՛ Երևանում, և թե՛ նաև հանրապետության բոլոր մարզերում, որովհետև գրասենյակների շինարարության կտորը բավական ակտիվ կերպով ընթանալու է առաջիկայում և նաև շեշտեմ, որ առաջիկա օրերին նաև կսկսենք արտադրությունը արդեն նույնականացման քարտերի, բլանկների տեսանկյունից: Վերջնարդյունքում՝ 2026 թվականի արդեն երկրորդ կիսամյակին կտեսնեք արդեն բիոմետրիկ համակարգի գործարկումը Հայաստանի Հանրապետությունում, և մեր քաղաքացիներն ի վերջո կստանան բիոմետրիկ անձնագրեր և նույնականացման քարտեր:

Անդրադառնալով հակիրճ նաև Փրկարար ծառայությանը՝ պիտի փաստեմ, որ բարեփոխումների օրակարգում մեծ տեղ ունի նաև Փրկարար ծառայության ռեֆորմները: Տարվա կտրվածքով վարչապետի գլխավորությամբ քննարկել ենք նաև Փրկարար ծառայության արդիականացման հայեցակարգը: Այն հաստատվել է: Մինչև տարեվերջ կենտրոնական ապարատի փոփոխությունները կապահովենք և արդեն հաջորդ տարվա կտրվածքով կանդրադառնանք տարածքային ստորաբաժանումներին: Բյուջեի մասով բնականաբար կան հատկացումներ նաև Փրկարար ծառայության գույքի արդիականացման ուղղությամբ: Ընթացիկ տարում ևս մեծածավալ գնումներ են նախատեսված: Մինչև տարեվերջ կունենանք մատակարարները և 26 թվականին ևս կունենանք որոշակի խմբաքանակ մատակարարումներ:

Նոյեմբերի 1-ից լուծարման գործընթացում է գտնվում նաև «Տեխնիկական անվտանգության ազգային կենտրոն» ՊՈԱԿ-ը, և մենք միաժամանակ բարելավելու ենք հանրապետական կտրվածքով տեխնիկական անվտանգության ապահովման ոլորտը: Նկատի ունենալով, որ նաև Հայաստանը գտնվում է սեյսմավտանգ գոտում, երկրաշարժերից պաշտպանվելու լավագույն միջոցը, բնականաբար սեյսմիկ վիճակի պարբերական մոնիտորինգն է, և 2026 թվականի կտրվածքով բյուջետային համապատասխան հատկացում ունենք ազգային դիտացանցի վերազինման ուղղությամբ: Ձեռք ենք բերելու նոր սարքավորումներ, որոնք այս տեսանկյունից մեզ կօժանդակեն ավելի լավ պատկեր ունենալ մոնիթորինգի տեսանկյունից:

Հարգելի գործընկերներ, ավարտելով ելույթս, նշեմ, որ 2026 թվականի կտրվածքով նախարարությունը շարունակելու է հետևողականորեն իրականացնել բարեփոխումների այն օրակարգը, որը որ կա, և ես ուզում եմ հստակ նշել, որ ինստիտուտների կայացումը և ինստիտուտների նաև կարողությունների զարգացումը մեր ուշադրության կենտրոնում է գտնվում, և մենք շարունակելու ենք նոր արդյունքներ գրանցել այս տեսանկյունից: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, տիկին նախարար: Հաջորդ ելույթի համար՝ Հովիկ Աղազարյան: Վայ, ներողություն եմ խնդրում: Տիկին Մարիա Կարապետյան, համեցեք:

 Մ.ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, այստեղ գտնվողներս գիտենք, որ տիկին Աննա Գրիգորյանին շատ դժվար է որսալ էս մտքերի փոխանակության ժամանակ, հետևաբար ստիպված եմ հեռակա դիմել նրան: Հույս ունեմ, որ պարոն Գառնիկ Դանիելյանի հետ ընդամենը տեղերով փոխվել են և նա առիթ կունենա վերադառնալ այս ամբիոն և պարզաբանել, թե ինչու է սուտ խոսել հարցազրույցներից մեկում, ընդ որում բարդ ստերից անցել ա պարզ ստերին: Մի քանի օր առաջ հայտարարել ա տիկին Գրիգորյանը, թե ես հակավրացական բանաձև եմ համահեղինակել: Սա սուտ է: Տնտեսական հանձնաժողովի իմ համահեղինակած բանաձևում ոչ մի հակավրացական դրույթ չկա, ընդ որում սա այն պայմաններում, երբ բանաձևի մեջ փոփոխություններ այլ պատգամավորներ կարող են իրենց քվեարկությամբ մտցնել, բայց դա, դա էլ տեղի չի ունեցել, և տիկին Գրիգորյանը, առաջարկում եմ՝ ոչ թե գա այստեղից հեքիաթներ պատմի, այլ մի հատ հակավրացական դրույթ կարդա էն տնտեսական բանաձևից, որ ինքը պնդել ա եթերում, որ կարդացել ա: Գուցե կարդացել ա, չի հասկացել և դրա մեջ գտել ա հակավրացական դրույթներ:

Տիկին Գրիգորյան, գիտեք՝ դուք դրանից էլ մի քիչ առաջ արդարանում էիք, թե չեք պատրաստվում Սամվել Կարապետյանի ցուցակ տեղափոխվել: Ես ձեզ համար լավ կամ վատ նորություն ունեմ: Այս տեմպերով դուք շուտով հայտնվելու եք «Հայելի» ակումբում, ոչ թե մեկ այլ ցուցակում: Բայց եթե ցուցակներից ենք խոսում, գուցե նաև պարզաբանեք, թե Վահե Հակոբյանի ցուցակից ինչու՞ տեղափոխվեցիք Ռոբերտ Քոչարյանի ցուցակ: Վերջերս պարոն Հակոբյանի նկատմամբ հետախուզություն է հայտարարել դատախազությունը փողերի լվացման գործով: Արժե հանրությանը մի հատ պատմել, գուցե ինչ-որ բան գիտեք, այնուամենայնիվ էդ ցուցակի ղեկավարի մասին, որ այսօր, փաստորեն, ըստ դատախազության՝ դուրս է եկել ջրի երես:

Ինչևէ, մեծարգո վարչապետ, մեծարգո նախագահ, սիրելի ժողովուրդ, հարգելի գործընկերներ, Կառավարության հարգելի անդամներ, անցած օրերին ջերմոցային պայմաններում խոսել են Հայաստանի երկրորդ և երրորդ նախագահները և չնայած նրան, որ գալիք ընտրություններին ընդառաջ Սերժ Սարգսյանը և Ռոբերտ Քոչարյանը որոշել են որպես միմյանց այլընտրանք ներկայանալ, նրանց առաջարկը Հայաստանի մասին բառերի մակարդակում նույնական է:

Այսպես՝ Սերժ Սարգսյանը ասել է, մեջբերում եմ՝ «Առանց Արցախի Հայաստանի դերակատարությունը այս տարածաշրջանում մոտենալու է զրոյի»:

Ճշգրիտ նույն միտքն արտահայտել է Ռոբերտ Քոչարյանը, նա էլ ասել է մեր մասին սկզբում. «Ի՞նչ են ասում. ասում են՝ սրանք են մեր սահմանները 29 հազար և այլն քառակուսի կիլոմետր: Դրանից դուրս մեզ ոչինչ չի հետաքրքրում: Հենց դու քեզ սահմանափակում ես այս մտածելակերպով, դու արդեն պրոբլեմ ունես: Դու դառնում ես մի երկիր, որը տարածաշրջանային որևէ դերակատարություն չի կարող ունենալ»:

Այսինքն՝ երկուսն էլ պնդում են, որ Հայաստանի Հանրապետությունը առանց իր սահմաններից դուրս հավակնությունների տարածաշրջանային որևէ դեր չի կարող ունենալ: Նրանք իհարկե չեն մանրամասնում՝ մեզ է պետք մեր տարածաշրջանում այդ դերը, թե ուրիշ մեկի սցենարն է սա, որի մեջ մենք պետք է ունենանք այդ դերը, և եթե Հայաստանի Հանրապետության սահմաններից դուրս հավակնություններ ունենալը տարածաշրջանային դեր է, ինչպե՞ս են նրանք պնդում, թե անցած 30 տարիներին բանակցել են հակամարտությունը խաղաղ հանգուցալուծելու համար:

Իրականում ակնհայտ է, որ այո, այս հակամարտությունը ստեղծված չէր լուծում ունենալու համար: Այն դեր էր կամ թոկ. այն ստեղծված էր Հայաստանը լեգիտիմությունից դուրս դնելու համար, և սա իր հստակ հետևանքները պետք է ունենար Հայաստանի և թե՛ արտաքին աշխարհի հետ հարաբերությունների առումով, և թե՛ մեր ներքին կյանքի կարգի համար: Եվ Հայաստանը այդ դերը կատարելու համար շատ թանկ գին էր վճարում: Նրանք, նախ և առաջ մարդկային կյանքերն էին, որոնք էսկալացիայից էսկալացիա կորսվում էին: Դա նաև մեր ինքնիշխանությունից ևս մի կտոր՝ ամեն այդ էսկալացիայից հետո զոհասեղանին դնելն էր, հետաձգելու համար, երկարաձգելու համար հրադադարը, և դա բանակցային գործընթացում ևս մեկ դրույթ զոհաբերելու գինն էր:

Այսպիսի մի բանակցային զիջման մասին ահա Սերժ Սարգսյանը պատմում է 2021 թվականի սեպտեմբերի իր հարցազրույցում, ասելով՝ երբ խոսվում էր Լեռնային Ղարաբաղի բնակչության ազատ կամարտահայտության մասին, ձևակերպված էր, ինչպես ասացի, հետևյալ կերպ, որ վերջնական կարգավիճակը որոշվում է ԼՂ բնակիչների ազատ կամարտահայտությամբ, որն ունի պարտադիր իրավական ուժ, և որի օրակարգը ոչնչով չէր սահմանափակվում: Այս վերջին պարբերությունը, վերջին բառակապակցությունը կտրականապես Ադրբեջանին չէր բավարարում: Ինչու՞, բացատրում է Սերժ Սարգսյանը, որովհետև առաջին երկու ձևակերպումները տեղավորվում էին իր սահմանադրության շրջանակներում, բացի դրանից, վերջում Ադրբեջանը շատ հանգիստ կարող էր ասել՝ այո, ազատ կամարտահայտությամբ, որն ունի պարտադիր իրավական ուժ, բայց, հաշվի առնելով Ադրբեջանի սահմանադրությունը՝ չի կարող լինել հանրաքվե Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությանը վերաբերող:

Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությանը վերաբերող հանրաքվե չի կարող լինել, ասում է Սերժ Սարգսյանը՝ խոսելով Ադրբեջանի անունից: Խնդրում եմ նկատեք, թե որքան հանգիստ է նա հիմնավորում, որ Ադրբեջանը չէր ստորագրում այնպիսի հանրաքվեի տակ, որը ենթադրում էր իր տարածքային ամբողջականության մասին հանրաքվե: Հարց. այստեղ վերադառնում ենք այն հարցին, թե արդյոք ամբողջ բանակցային գործընթացը իսկապես իրականում Լեռնային Ղարաբաղը Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մաս ճանաչելու մասին էր:

Սերժ Սարգսյանը շարունակում է. «Դրա համար մտածվել էր հետևյալ գաղափարը, որ Ադրբեջանի հետ ստորագրվի փաստաթուղթ՝ առանց այս վերջին իմ ասած մտքի՝ օրակարգը ոչնչով չի սահմանափակվում, դրան անմիջապես զուգահեռ ունենալ համանախագահ երկրների հայտարարությունն այս պարբերությամբ հանդերձ և ողջամիտ ժամկետներում ունենալ ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհրդի բանաձևը համանախագահների հայտարարության հիման վրա»: Լրագրողի ճշտող հարցին, թե սա երբ է տեղի ունեցել, Սերժ Սարգսյանը ասում է, որ սա տեղի է ունեցել ապրիլյան պատերազմից հետո: Այսինքն՝ ապրիլյան պատերազմում չակերտավոր հաղթանակից հետո Հայաստանը համաձայնել է բանակցային գործընթացի հերթական փոփոխության, որով Ադրբեջանն այլևս չէր ստորագրում մի փաստաթղթի տակ, որտեղ ապագա հանրաքվեի օրակարգը կարող էր բաց լինել, և Հայաստանը համաձայնել էր սրան՝ ինքն իրեն սփոփելով, որ այս մասին գրված կլինի ՄԱԿ-ի բանաձևում: Թերևս սա նկատի ունի Սերժ Սարգսյանը՝ նաև կանխազգալով, որ շուտով էդ բանակցային փաստաթղթերը կհրապարակվեն, և իրենք արդեն մտածել են, թե ինչպես են էս ամեն ինչը բացատրելու, պարզաբանելու, փաթեթավորելու: Նրանք ասում են, որ դե մենք բանակցում էինք միջազգային հանրության հետ, մենք հո Ադրբեջանի հետ չէինք բանակցում:

Իսկ ինչ էր ենթադրում հակամարտությունը Հայաստանի ներքին կյանքի համար: Նախկինում մենք երկար-բարակ վերլուծություններ էինք անում, թե հակամարտությունը ինչ հետևանքներ ուներ լեգիտիմությունից դուրս լինել, ինչ հետևանքներ ուներ Հայաստանի ներքին կարգի օլիգարխիայի հետ, բայց այլևս վերլուծություններ պետք չեն, որովհետև Սարգսյանն անբռնազբոսիկ պատմում է, թե ինչպիսին է եղել այդ ներքին կարգը: Նա ասում է՝ «Լավ կլիներ, որ այդ մարդիկ….», խոսում է հրամանատարների մասին բանակի, «զերծ լինեին այն բոլոր վարքագծային կանոններից, որոնք հասարակության դժգոհությունն են առաջացնում: Բա էդ մարդիկ, որ գնացել էին իրենց կյանքը տալիս էին հայրենիքի համար, այդ մարդիկ արժանի չէի՞ն հարգանքի: Խոսքը միայն հրամանատարների մասին չէ: Վստահ եմ, որ գրել են ու էլի գրելու են, որ արտոնյալներ եղել են: Այո, հա: Դա այդ փուլն էր, երբ Հայաստանում հարուստներ սկսեցին երևալ: Այս ժամանակահատվածում այդպես էլ պետք է լիներ, որովհետև ամեն ինչը կուտակային էր: Դա կուտակային պրոցես էր, բայց մեկ-մեկ չարաշահում էին, բայց դե հարուստ մարդիկ էին, խոսում էին դղյակների մասին: Լավ, հարուստ մարդուն ո՞նց արգելես մեծ տուն ունենալը»:

Հասկանու՞մ եք, և այս մարդիկ մեզ մեղադրում են մինչև 2020 թվականի բանակը՝ իրենց կառուցած բանակը, այսինքն՝ էնպիսի հրամանատարներով, ովքեր, ում հնարավոր չէր ասել, որ լսի դու չես կարա ապօրինի դղյակ ունենալ, որովհետև էդ մարդիկ, ուրեմն պատերազմում կռվել էին: Մեղադրում են մեզ, ասում են՝ բանակը, այդ բանակը քանդեցիք: Մի բան, որ եթե իրենց նկարագրած գեներալների պարագայում արժեր անել, մենք ցավոք չենք արել: Ընդ որում՝ Սերժ Սարգսյանի թիմը էս մտքերը բարձրաձայն չի կրկնում այստեղ, երբեք, ոչ էլ Ռոբերտ Քոչարյանի թիմն է գալիս և այստեղ իրենց քաղաքական մտքերը կրկնում: Էդ մարդիկ այլ մտքեր են այստեղ խոսում, այսինքն՝ օրինակ՝ տիկին Աննա Մկրտչյանը գա էստեղ, ասի՝ իմ դղյակը, իմ ընտանիքի դղյակը, ի՞նչ պատմի դրա մասին էլի, ի՞նչ կարող է խոսել:

Ինչևէ, հարգելի գործընկերներ, էս մեջբերումը ցույց է տալիս, թե ինչ կապ է ունեցել, այնուամենայնիվ, էդ լեգիտիմության պակասը, ինչպես մեր ու տարածաշրջանի հարաբերություններում, մեր ու աշխարհի հարաբերություններում, այդպես էլ մեր ներքին կյանքի առումով, և մեր անելիքները շատ հստակ են: Մենք պետք է շարունակենք «Ապօրինի գույքի բռնագանձման» օրենքի կիրարկումը: Դա պետք է լինի հանրային համերաշխության վերադարձի ճանապարհը: Հանրային համերաշխության վերահաստատման ճանապարհ պետք է լինեն նաև գալիք ընտրությունները, որովհետև դրա միջոցով միայն հանրությունը կարող է իր կարծիքն արտահայտել և համերաշխ լինել արդյունքն էլ հետ, իսկ հակամարտությունը ավարտված է, և Հայաստանի դերը այս տարածաշրջանում ինքն իրեն վերագրած դերը, այլ ոչ թե այլոց սցենարի մեջ ունեցած դերը ապրելն է խաղաղ, երջանիկ կյանքով: Շնորհակալ եմ:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ընդմիջում:

ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱԼԵՆ ՍԻՄՈՆՅԱՆԸ ԵՎ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ՀԱԿՈԲ ԱՐՇԱԿՅԱՆԸ

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավորներ, շարունակում ենք նիստը: Այժմ ելույթի համար կենտրոնական ամբիոնի մոտ է հրավիրվում Հովիկ Աղազարյանը:

 Հ.ԱՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, սիրելի ժողովուրդ, քննարկում ենք 2026 թվականի պետական բյուջեն, և ես էս թեմայով էս կոնտեքստում կխոսեմ 3 հարցերի շուրջ, առաջինը՝ առողջապահության համապարփակ ապահովագրման հարցն է, երկրորդը՝ պետական պարտք-ՀՆԱ հարաբերության մասին, և երրորդը՝ անվտանգային խնդիրների մասին:

Առողջապահության համապարփակ ապահովագրություն. շատ կարևոր բարեփոխում, որը լուրջ ազդեցություն պետք է ունենա հետագայում մեր քաղաքացիների, մեր բնակչության առողջության մակարդակը բարձրացնելու, կյանքի տևողությունը երկարացնելու և այլ, և այլ լավ նպատակներ, բայց որքանով ես հասկացել եմ արդեն, էդ համապարփակ ապահովագրության մեջ ֆինանսները տնօրինելու, այսպես կոչված, պետական ֆոնդը, այսինքն՝ մասնավորը տեղ չի ունենալու: Ես գտնում եմ, որ սա շատ բացասական կանդրադառնա այս բարեփոխման իրականացման վրա, որովհետև մենք մեր մասնավոր ելույթներում, մեր ընդհանրական խոսքում, նաև մեր պրակտիկայից մենք գիտեք, որ պետությունը վատ կառավարիչ է, առավել ևս նման, այսպես կոչված, պահպանողական ինստիտուտում, ինչը կոչվում է առողջապահության ապահովագրում: Ի՞նչ էինք առաջարկում. ես, մասնավորես, ի՞նչ էի առաջարկում, որ լինի և՛ պետական ֆոնդ, և՛ մասնավոր ֆոնդ, այսպես կոչված, կամ մասնավոր ապահովագրական ընկերություններ, և քաղաքացին ինքը որոշի, թե որտեղ ներդնի իր գումարները կամ պետության կողմից տված գումարը որտեղ ներդնի իր խնդիրները լուծելու համար: Իհարկե, էստեղ տիկին Ավանեսյանը՝ առողջապահության նախարարը, հակադարձում էր էն հանգամանքով, որ էդ դեպքում ինչի՞ պիտի մասնավոր ապահովագրական ընկերությունները վերցնեն և մեր կենսաթոշակառու քաղաքացիներին ապահովագրեն, որովհետև դա ասենք, այսպես կոչված, մի քիչ ռիսկային տեղ է ապահովագրական իմաստով: Էհ, հա, բնականաբար, բայց էդտեղ էլ հարցը կարելի է լուծել, այսպես կոչված, ըստ տարիքային շեմերի սանդղակ սահմանել, որ որևէ ապահովագրական ընկերություն պետք է յուրաքանչյուր տարիքային խմբից էսքան մարդ ունենա, և քաղաքացին… և պետությունը, եթե ինքը վստահ է, որ իր կենսաթոշակառուին լավ ծառայություն կմատուցի, ասի՝ ես քեզ հատկացնում եմ 129 հազար դրամ, ինչպես որ նախատեսված է: Քաղաքացին թող ասի՝ ես չեմ ուզում պետական ապահովագրական ընկերություն, ես ուզում եմ մասնավոր: Ուզում ես մասնավոր, ես քեզ տալիս եմ 115 հազար դրամ, օրինակի համար: Թող շուկան մի հատ կարգավորի: Էս դեպքը ես չեմ կարծում, որ էն նպատակին կհասնի, բայց բոլոր դեպքում ճանապարհը պիտի անցնենք, բայց էստեղ մի հատ ուրիշ ռիսկ էլ կա, շատ մեծ ռիսկ կա: Հիմա նախատեսված է, 2026 թվականի համար նախատեսված է 120-130 միլիարդի չափ դրամ, բայց մենք գիտենք, որ էսօր մեր հենց էդ խոցելի խմբերը, որոնց նպատակաուղղված է էդ խնդիրը լուծելու համար, ունեն առողջության հետ կապված լուրջ խնդիրներ: Եվ ես վստահեցնում եմ ձեզ, որ առաջիկա 3 ամսում էդ գումարները կսպառվեն: Կառավարությունը պատրա՞ստ է մոտ 100, 150 կամ 200 միլիարդ դրամ ևս հատկացնի մինչև 2026 թվականի ավարտը, թե՞ պատրաստ չէ: Եթե պատրաստ չէ, թող պատրաստ լինի, որովհետև 3 ամսվա ընթացքում էդ գումարները սպառվելու են: Մեր բժշկական կենտրոնները բացելու են իրենց դռները շահառուների առաջ: Շահառուները գնալու են էդտեղ, և էդ փողերն արագ-արագ սպառվելու է: Երկրորդը՝ պետական պարտք-ՀՆԱ էդ հարաբերակցությունը, որ կա, ես հարցեր տվեցի Վահե Հովհաննիսյանին՝ պատասխանեց, լրիվ բավարարված եմ պատասխաններից, իհարկե: Մասնավորապես, երբ ես հարցրեցի, տեսական հարց տվեցի, թե ինչ տեղի կունենա, եթե հարկեր-ՀՆԱ հարաբերակցությունը դառնա 80 տոկոս ՀՆԱ-ի հաշվարկով, ապա էստեղ ես ստացա պատասխան, որ մի քանի բացասական, այսպես կոչված, հետևանքներ կարող է ունենալ, ինչի հետ ես համաձայն եմ, բայց էս խոսակցությունը կարող էր տեղի ունենալ նաև 6 տարի առաջ կամ 7 տարի առաջ, երբ միջինացված տոկոսադրույքը մեր պարտքի մոտավորապես 4 տոկոսի սահմաններում էր, եթե չեմ սխալվում: Հիմա 7,1 տոկոս է, գրեթե 2 անգամ ավելի, հետևաբար, բեռի իմաստով, բյուջեի վրա բեռի իմաստով մեր պարտքն իրականում պետք է բազմապատկենք 1,5 անգամ, և կդառնա մոտավորապես ՀՆԱ-ի 75 տոկոսը: Ասենք՝ մենք հիմա հիմնականում սպասարկում ենք, մենք հիմա հիմնականում սպասարկում ենք տոկոսները մարելով, և շատ քիչ գումար է հատկացվում, եթե չեմ սխալվում, այսպես կոչված, մայր գումարները մարելու իմաստով: Եվ էստեղ նորից պետք է հաշվի առնենք էն հանգամանքը, որ մենք, ըստ էության, գտնվում եք էդ փուլում, որ մեր պարտքը ՀՆԱ-ի նկատմամբ ոչ թե 50 տոկոս է, այլ 75 տոկոս, և հաշվի առնենք էն ռիսկերը, որ կարող են ծառանալ, և կառավարենք:

Անվտանգության խնդիրի հետ կապված. վարչապետը վերջերս՝ մի քանի օր առաջ, հայտարարեց, որ սահմանների ճշգրտման, սահմանազատման գործընթացի արդյունքում հետ ենք բերելու Արծվաշենը և մեր, այսպես կոչված, հողերը, որոնք էսօր գտնվում են ադրբեջանցիների զինված ուժերի վերահսկողության տակ: Եթե էդ մի քիչ ուրիշ ձևով ձևակերպենք, ապա դա նշանակում է, որ մենք Ադրբեջանին տալու ենք Տիգրանաշենը: Ես Տիգրանաշենի մասին կխոսեմ, որովհետև էդ շրջանում եմ մեծացել և ավելի լավ եմ պատկերացնում. մյուս անկլավների հետ կապված լավ պատկերացումներ չունեմ:

Խաղաղության ձգտող մեր հարևանը չի ձգտում խաղաղության, մեր մոդելով խաղաղության: Խաղաղության մեր մոդելը՝ հարևանություն, բարիդրացիական հարաբերություններ, հարաբերությունների զարգացում, եթե հնարավոր է, մինչև բարեկամություն: Իրենց մոդելն ուրիշ է. իրենց մոդելը հայոց պետականության վերացումն է: Եթե էդպես չէ, Տիգրանաշենն իրենց ինչի՞ն է պետք: Տիգրանաշենը իրենց ինչի՞ն է պետք: Իրենց պետք չէ, ըստ էության, բացի ռազմավարական նպատակներով, որովհետև ինքը գտնվում է մեր հողի մեջ, և հետևաբար, էդ մենակ ու մենակ մի նպատակով կարելի է օգտագործել: Հա, բայց դժվար խնդիր է էս, շատ դժվար խնդիր է, առավել ևս, եթե կան իրավական հիմքեր, որ Տիգրանաշենը պատկանել է Ադրբեջանին: Եթե էդ իրավական հիմքերը չկան, ուրեմն պետք է հարցն օրակարգից հանվի, իսկ եթե կան, ես նորից եմ ասում՝ դա դժվար է կառավարել, որովհետև իրապես, ո՞նց կարող ես ասել՝ չէ: Պիտի ասես՝ հա: Շատ դժվար է: Էստեղ էլ ես հիմա մի հատ սարսափելի միտք կասեմ էս իմաստով, եթե մենք չկարողանանք, եթե Կառավարությունը չկարողանա բանակցությունների ընթացքում հասնի էն բանին, որ Տիգրանաշենը մնա Հայաստանին, պայմանական եմ ասում, Արծվաշենը մնա Ադրբեջանին՝ հաշվի առնելով հանրաքվեները բոլոր տեսակի, Սահմանադրության պահպանումը և այլն, և այլն, ապա մենք պետք է ուրիշ բան անենք, որովհետև ես վստահ եմ, որ էդ քայլերից հետո, անկլավների էդ փոխանակումից հետո առաջ է գալու փախստականների վերադարձի խնդիրը Ադրբեջանից Հայաստան: Եվ շատ դժվար կլինի մեր պետության ղեկավարներին նստել եվրոպական լիդերների մոտ ու Ալիևի ներկայությամբ ասել, որ էդ խնդիրը, էսպես կոչված, չի կարելի էսօր լուծել, էդ պիտի ժամանակի ընթացքում, հետո, հետագայում, որովհետև եվրոպական լիդերների աչքերը կկլորանան, կասեն՝ ոնց թե, չե՞ք ուզում, որ մարդիկ վերադառնան, իրենց տները ապրեն: Շատ դժվար է լինելու: Եվ ընդհանրապես, երբ հեղեղ է լինում, դժվար է հեղեղի դեմը լապատկաներով կամ ինչ-որ ձևերով առնել, հողը լցնել, հեղեղի դեմը փակել, որ վնաս չտա: Պետք է վազես մի 3-4 կիլոմետր ներքև, փորձես փորել ջրանցքներ կամ ջրանցք և ջրին խնդրես, որ լցվի էդ ջրանցքի մեջ ու գնա էնպիսի հունով, որ վնաս չտա քեզ: Հիմա մենք մոտավորապես էդպիսի իրավիճակում ենք գտնվում. շատ դժվար է լինելու դիմակայել: Եվ հիմա իմ սարսափելի առաջարկությունը կայանում է հետևյալում. եթե հնարավոր չլինի հասնել էն բանին, որ Տիգրանաշենը մնա Հայաստանին, Արծվաշենը մնա Ադրբեջանին, էնտեղ քառակուսի կիլոմետրերի թվաբանությունը կարելի է կարգավորել, իհարկե, ապա մենք պետք է հրաժարվենք նաև Արծվաշենից, որպես բողոք, որպես անվստահություն Ադրբեջանի և Թուրքիայի կողմից վարվող քաղաքականության, որովհետև իրենք չեն ձգտում իրական խաղաղության, իրենք հետապնդում են էն նպատակները, որոնք առավոտից երեկո հնչեցնում են: Եվ դա կլինի, հնարավորություն կարող է տալ, որ մենք դեմն առնեք հեղեղի և ժամանակավոր՝ մի 20 տարի, 30 տարի հետաձգենք փախստականների վերադարձի խնդիրը, մինչև կայուն խաղաղությունը կհաստատվի: (Խոսակցություն դահլիճում): Բան էի՞ք ասում, ներողություն: (Խոսակցություն դահլիճում): Դե հիմա, պարոն Խաչատրյան, խմբակցության նիստերի ժամանակ ասում էի, թաքուն, վախենալով խոսում էի, ասում էի, ասում էիք՝ մի ասեք, տենց բան չկա: Հիմա սաղ աշխարհը խոսում է, ես չխոսա՞մ: (Խոսակցություն դահլիճում): Ո՞րն եմ հակառակն ասել, ո՞րը: (Խոսակցություն դահլիճում):

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ժամանակն ավարտվել է:

 Հ.ԱՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Ո՞րը: (Խոսակցություն դահլիճում):

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Եղոյան, տեղից մի խոսացեք: Պարոն Խաչատրյան, ձեզ էլ եմ խնդրում տեղից չխոսել: Հաջորդ ելույթի համար… մի վայրկյան: Պարոն Արշակյան, դուք եք ելույթի, ուզո՞ւմ եք: Հանել եք: Վահե Ղալումյան: Համեցեք, պարոն Ղալումյան: Դահլիճում լռություն, հարգելի գործընկերներ: Իմիջիայլոց, ձեզ տեղյակ պահեմ. չգիտեմ, նկատե՞լ եք, թե չեք նկատել, բայց էստեղ կոճակ ունեմ, որով արդեն այլևս հնարավորություն ունեմ բանախոսի բարձրախոսն ինքնուրույն անջատել: Նենց որ խնդրում եմ հաշվի առնել, որ չստիպեք: (Խոսակցություն դահլիճում): 37 թիվն է, հա: Չստիպեք՝ ես դա անեմ: Շնորհակալություն: Խնդրեմ, պարոն Ղալումյան:

 Վ.ՂԱԼՈՒՄՅԱՆ

-Մեծարգո վարչապետ, Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, այն, ինչ 2026 թվականի բյուջեով նախատեսված է, դրա մասին կարելի է ժամերով խոսել, այն, ինչ մենք օրերով ենք անում, և եթե ընդդիմությունն այստեղ ասելիք ունի, որոշ ասելիքներ կարողանում են թեկուզ մի քիչ հոդաբաշխ հիմնավորել, ապա այն խնդիրները, այն պրոբլեմները, որ լուծված են, դրանց անդրադարձը պատշաճ չի արվում: Ես ուզում եմ դրան անդրադառնալ: 2018 թվականի հետհեղափոխական Հայաստանում, 2018 թվականի հունիսին, երբ նշանակվեցի մարզպետ, առաջին անգամ՝ մարզային առաջին այցելության ժամանակ Նոյեմբերյանի տարածաշրջան, հետաքրքիր մի հատ փաստի առնչվեցի, երբ գնում էի Ոսկեվան, Կոթի, Բարեկամավան գյուղեր այցի, համարյա նոր արված ասֆալտի 2 շերտի միացման մեջ 10 սանտիմետր խոտ էր աճել: Նույն տեսարան հանդիպեցինք Բերդի տարածաշրջանի գյուղերում: Այդ գյուղերը լքված գյուղեր են: Հիմի մենք էդ գյուղերում հազարավոր տներ եք կառուցում, և ձեզնից կան մարդիկ, որ 16 միլիոնանոց ծրագրերն են փնովում՝ դրանց մեջ չտեսնելով այն խնդիրները, որոնք մենք լուծել ենք:

Սահմանամերձ Բերքաբեր գյուղը, ես սրա մասին մի անգամ էլ եմ խոսացել, 1800-ական թվականներին ունեցել է 300 հոգի բնակչություն, մոտավորապես՝ 50 տուն: 2023 թվականին, 200 տարվա ընթացքում Բերքաբերն աճել էր 70 տնով: 2023-2025 թվականները Բերքաբերում արդեն կա 101՝ 21-միլիոնանոց հաստատված ծրագիր:

2018 թվականից ի վեր մեր Կառավարությունը Բերքաբերում գրեթե 3 միլիարդ ներդրում է արել: Ի՞նչ է արել նախկինում 20-30 տարվա կառավարությունը Բերքաբերի համար: Օրինակս բերում եմ Բերքաբերի համար, որովհետև 15 տարի աշխատելով Իջևանի ճանշինում՝ ամեն տարի ակտիվացել է խոսակցությունը, որ Բերքաբերի ճանապարհը կառուցվում է, ոչ մի անգամ չի կառուցվել: Մենք չենք խոստացել, բայց կառուցել ենք: Կառուցել ենք Մովսեսի ճանապարհը, կառուցել ենք Աճարկուտի ճանապարհը, իսկ թե ինչու է դա եղել, կա սենց սկզբունք՝ տարածքների համաչափ զարգացման սկզբունքը, որի համար ստեղծվել է Տարածքային զարգացման հիմնադրամը: Ի՞նչ է արել էդ տարիներին էդ հիմնադրամը, որ չի անդրադարձել այս հարցերին:

2013 թվականին Բերքաբերի դպրոցում սովորել է 33 աշակերտ, 2025 թվի սեպտեմբերին Բերքաբերի դպրոցում սովորել է 70 աշակերտ, և Սերժ Սարգսյանը և ոչ ուրիշ մարդ, էս հարցերի պատասխանը տվել է իր 2-3 օր առաջ արված ասուլիսի ժամանակ, որ 2 միլիոն դոլար ներդրում չեն անում 20 աշակերտ ունեցող գյուղում: Սրանով բերքաբերցիներին և սահմանամերձ բոլոր գյուղերի բնակիչներին պարզ ասում է, թե ինչ է արել: Իսկ ինչո՞ւ չեն արել ներդրումներ նաև Հյուսիսային պողոտայում, որովհետև Հյուսիսային պողոտայում 1 քառակուսի մետրից 3000 դոլար գումար են աշխատել, 4000, 5000: Ինչի՞ են արել:

Ռոբերտ Քոչարյան. Ռոբերտ Քոչարյան խմբակցությունն էստեղ չի խոսում սրանց մասին: Բերդի տարածաշրջանի ժողովրդին 1998 թվականին և 2003 թվականին խոստացվել է Իջևան-Գանձաքար-Իծաքար-Նավուր-Բերդ ճանապարհի շինարարությունը. նախագիծ չի արվել: Այնուհետև խոստացել է Սերժ Սարգսյանը. նորից նախագիծ չի արվել: Մենք կառուցում ենք էդ ճանապարհը. էս տարի եզրափակիչ փուլին կհասնի, և դրան լրացում՝ կառուցում ենք նաև Թթուջրի սարի ճանապարհը: Ես սրանով ուզեցի մեր գործընկերների ուշադրությունը դարձնել, նորից եմ ասում՝ էն, ինչ որ արվելու է, դա քննարկման ենթակա է, բայց էն, ինչ որ չեք տեսնում, դա շատ ծանր, շատ վատ բան է: Եվ ուզում եմ մի մանրուքի էլ ուշադրություն դարձնել: Այսօր առավոտը 10:00-ին, երբ մեր գործընկերներից ոմանք մի քիչ ուշացած պետք է հասնեին Ազգային ժողով, Հայաստանի Հանրապետության ութերորդ գումարման Ազգային ժողովում կան մարդիկ, ովքեր դահլիճում նստած՝ չեն գրանցվում, այնինչ Կառավարության մեր գործընկերներին պետք էր ժամ առաջ գնալ, իրենց գործերին հետևել: Դրա պատճառով Կառավարության նիստ է հետաձգվել: Դուք պետական, պետության կողմից վարձատրվող մարդիկ եք: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Ղալումյան: Ջուլիետա Ազարյան, համեցեք:

Ջ.ԱԶԱՐՅԱՆ

-Հայաստանի Հանրապետության մեծարգո վարչապետ, Կառավարության հարգելի անդամներ, Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, սիրելի ժողովուրդ, եթե ընդդիմության մեր երկու ներկայացուցիչները՝ տիկին Գալստյանը և տիկին Կյուրեղյանը, պայքարեին «մանիպուլյացիա» բառի հոմանիշը կամ հոմանիշին համապատասխան դեր ստանձնելու հետ, ապա այս մրցապայքարում, վստահաբար, տիկին Գալստյանը այսօր կհաղթեր, որովհետև տիկին Գալստյանը, երբ նշեց, թե գիտությանը հատկացրել եք ընդամենը ՀՆԱ-ի 0,35 տոկոսը… Տիկին Գալստյան, եթե լսում եք ինձ, ոչ թե ընդամենը, այլ արդեն իսկ, որովհետև եթե ես չեմ սխալվում, իսկ ես չեմ սխալվում, պատմության մեջ ամենամեծ ոլորտի կառավարման, կարծես թե, փորձը ձեր ուժն ունի, և էս իմաստով դուք առնվազն խոսելու իրավունք չունեք. ինչի՞, որովհետև առնվազն միայն իներցիոն աճ եք ապահովել էդ ընթացքում, և 0,35 տոկոս աճ ընդամենն ապահովելու դեպքում, երբ նշում եք, ձեր կառավարման ընթացքում 0,18-0,21 տոկոս է կազմել էս թիվը: Էս թվերի առումով խնդրում եմ՝ մի փոքր զգույշ եղեք: Երբ նշում էիք Ակադեմիական քաղաքի կառուցման մասին… հարգելի հայրենակիցներ, էս էլ է մանիպուլյացիայի դասական դրսևորում: 2022 թվականին մեկնարկել է ծրագիրը, ոչ թե կառուցման աշխատանքները: Խնդրում եմ ուշադրություն դարձրեք սրան: Գիտաշխատողների մասին, երբ խոսեցիք, ասացիք՝ աշխարհում վերջին տեղն ենք զբաղեցնում: Հարգելի գործընկերներ, խնդրում եմ ուշադրություն դարձրեք՝ 48 երկրների շարքում Հայաստանի Հանրապետությունը 40-րդ տեղն է զբաղեցնում: Իհարկե, նախանձելի չեն ձեր մաթեմատիկական գիտելիքներն էս իմաստով, տիկին Գալստյան, եթե ինձ լսում եք: Ընդ որում, խոսում է մի ներկայացուցիչ, որի կառավարման ընթացքում ընդամենը մեկ ռեֆորմ ունեին: Ես քիչ առաջ նայում էի ուսուցիչների մասով, որակավորման տարակարգի քառաստիճան համակարգն են ընդամենը ներդրել: Բայց 2018 թվականից մինչև 2025 թվականը, հարգելի գործընկերներ, սիրելի ժողովուրդ, վարձատրության ֆոնդը 37 միլիարդի շեմը հատել է, և երբ խոսում եք հետագծից քաղաքական, հարգելի ընդդիմություն, հատկապես՝ տիկին Գալստյան, ձեր քաղաքական հետագիծն էնքան եք լղոզել, և էնքան է լղոզված, որպեսզի ակներև լինի ձեր քաղաքական հետագիծը, առնվազն 7D ակնոց պետք է կրել, որպեսզի տեսանելի լինի ձեր քաղաքական հետագիծը:

Չեմ կարող չխոսել, իհարկե, վերջին օրերին շատ ակտուալ է դառել «բացառիկ» բառը: Իհարկե, բառը շատ գեղեցիկ է: «Բացառիկ» բառը շատ բացառիկ բառ է, իհարկե, բայց հոգեբանական թրիլերն անվանել բացառիկ, մեղմ ասած՝ լուրջ չէ, բայց այդ հոգեբանական թրիլերի մեջ մի միտք կար, որը շատ տպավորիչ էր բացառիկության տեսանկյունից: Երբ Սերժ Սարգսյանն ասաց, որ… Ես մեջբերեմ իր խոսքերը: Ասաց, որ եղել է մի ընթացք… Անկեղծ, սա բացառիկ խոստովանություն էր, ըստ էության: Ասաց՝ եղել է մի պահ, երբ գայթակղությունը մեծ է եղել վերախմբագրել, վերաձևակերպել իր այն հայտնի միտքը, թե Նիկոլը ճիշտ էր, և ես՝ սխալ: Նա ցանկացել է խմբագրելով այս միտքը, ասել՝ Նիկոլը ճիշտ էր, և դուք՝ սխալ: Եվ, ըստ էության, ովքեր էին այդ դուքերը, սիրելի գործընկերներ, սիրելի ժողովուրդ: Պարզվում է… Ընդ որում, սա իմ ենթադրությունը չէ: Այնքան անկեղծացավ Սերժ Սարգսյանը, որ որոշեց բացել այս ձևակերպումը: Նա ասաց՝ այդ դուքերից առաջինն այն քաղաքացիներն էին, այն աշխուժակները: Ի դեպ, սիրելի հայրենակիցներ, ձեզ անվանելով աշխուժակներ, ովքեր հայտնվել էին փողոցում՝ ձեզ և մեզ, երկրորդ՝ ավելի անկեղծանալով, շատ անսպասելի էր այս անկեղծ ձևակերպումը, ասաց՝ այդ դուքերի մեջ մտնում էին նաև նրանք, ովքեր պիտի իրենց կաշվի գնով… Ի դեպ, պարոն Սարգսյան, նախագահ եք եղել, մինչև հիմա չգիտեք, որ ոչ թե կաշի, այլ մաշկ: Իրենց մաշկի գնով պիտի… Խնդրում եմ ուշադրություն դարձրեք էս բառին՝ հանդարտեցնեին ժողովրդին: Կարծում եմ՝ նա այլ իրականության մեջ է եղել, որովհետև այդ ընթացքում ժողովրդին հանդարտեցնելու կարիք չկար բնավ: Եվ կուլմինացիան էր շատ հետաքրքիր. այդ դուքերի մեջ նաև մտնում էին այն քաղաքացիները, պարզվում է, ովքեր տանը նստած սպասում էին՝ ատամները սեղմած, իր հրաժարականին: Եվ ի՞նչ պարզվեց. առնվազն ինձ համար պարզ դարձավ, որ Սերժ Սարգսյանը խնդիր չունի իշխանության հետ, իշխանության ներկայացուցիչների հետ չունի խնդիր, նա խնդիր ունի ժողովրդի հետ. նա չի ներել ժողովրդին: Հարգելի հայրենակիցներ, նա չի ներել ժողովրդին 2018 թվականին, ինչի վառ արտացոլումն էր այն մտքերը, որոնք նա անկեղծորեն, առանց վարանելու մեջբերեց իր հոգեբանական թրիլերի ընթացքում: Նա երկրորդ անգամ չներեց 2021 թվականին Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացուն, ով վերահաստատեց իր վստահությունը հայ ժողովրդին: Եվ վերջում՝ մեկ խորհուրդ, հարգելի ընդդիմություն, ովքեր խորհուրդ էին տվել ժամը 10:00-ին ուղիղ եթեր դուրս գալ, և ընդ որում, 7 ժամ տևացող: Պատկերացրեք՝ 17 ժամ եթե խոսար, ինչքան կանկեղծանար նախկին նախագահը: Հաջորդ անգամ ճիշտ կանի նախագահը՝ ժամը 00:00-ից հետո հանդես գա իր անկեղծ թրիլերով, որպեսզի Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացին հանգիստ քուն մտնի: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հաջորդ ելույթի համար՝ Քրիստինե Վարդանյան, համեցեք:

 Ք.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Նիկոլ Փաշինյանը շատ է սիրում խոսել իր պատկերացումների մասին՝ մտացածին պատկերացումները վերագրելով իրականությանը: Դրան անգամ կոնցեպտի անուն են տվել, անվանել եք իրական Հայաստան: Ես ուզում եմ խոսել Հայաստանի իրականությունից, և քանի որ բյուջեն ենք քննարկում, սկսենք թվերով: Իմ գործընկերները շատ ասացին, շատ խոսվեց պետական պարտքի կրկնապատկման մասին: Դրա մասին շատ խոսվեց, ես հիմա ավելի մանրամասն չխոսեմ, բայց ես իսկապես ձեզ մի կիսաանձնական բնույթի հարց ունեմ, էլի: Եթե դա հանկարծ խախտում է ձեր անձնական տարածքը, ինչ-որ այլ գաղտնի տվյալներ է պարունակում, կարող եք հանգիստ չպատասխանել, բայց անկեղծ, ուզում եմ հասկանալ՝ էդ, որ կրկնապատկել եք՝ շուրջ 8 միլիարդով ավելացրել եք, էդ գումարներն ի՞նչ եք արել: Ես լուրջ ուզում եմ մի հատ հասկանալ՝ ի՞նչ են եղել էդ գումարները, որովհետև ես նայում եմ ցուցանիշներին, նայում եմ թվերին՝ վիճակագրական ցուցանիշներին, օրինակ՝ դուք ստանձնել եք պետության ղեկավարությունը, ի դեպ, 7 տարի արդեն իշխանության եք, հավակնում եք լինել ամենաշատ Հայաստանում պաշտոնավարած թիմը և ղեկավարը: Ստանձնել եք, երբ աղքատությունը 23,5 տոկոս էր, չեմ էլ անդրադառնում՝ ինչ խոստում եք տվել: Հիմա՝ ըստ վերջին տվյալների, 2025-ի էդ աղքատությունը 23,7 տոկոս է: Այլ ցուցանիշներ ենք բերում՝ ծայրահեղ աղքատության, հանցավորությունների աճի, թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառման. որտեղ ավելացում կա, դուք ասում եք՝ դուք չեք հասկանում, մեթոդաբանությունն ենք մենք փոխել, սկսել ենք ուրիշ ձև հաշվել, դրա համար է մենակ պայմանավորված թվերի վատթարացումը, ուրիշ ոչինչ մի, հանկարծ էս երկրում խնդիր չկա: Բայց այ, որտեղ աճ կա, կա օրինակ՝ 31 տոկոսի աճ սպառողական վարկ վերցնողների թվի մեջ. վարկով ապրող պետություն, վարկով ապրող քաղաքացի, գնալով թանկացող գներ, չաճող եկամուտներ: Այսինքն՝ ոչ թե չաճող, թվերն աճում են, թղթի վրա աճում են: Կենսամակարդակը դրանից աճո՞ւմ է. չէ, բայց ես անզեն աչքով կարող եմ տեսնել՝ էդ գումարների մի մասն առնվազն որտեղ են գնացել: Ձեզնից կարող եմ տեսնել, ձեր թիմակիցներից, ձեր վարած մեքենաներից: (Խոսակցություն դահլիճում): Հիմա ես ուզում եմ գալ նաև ժողովրդավարության իրական պատկերին: Էս ի՞նչ աղմուկ է: Ժողովուրդ ջան, կգաք, էստեղից կխոսեք: Ես ժողովրդավարության իրական պատկերի մասին եմ ուզում խոսալ: Ուրեմն, կրեդոն… էս թիմը հայտարարել էր, որ ժողովրդավարությունն իր կրեդոն է: Հայտարարում է, չգիտեմ էլ՝ իրականում ի՞նչ դեմքով, ընտրություններ չկեղծելու, վարչական ռեսուրսներ չօգտագործելու մասին: Համայնքների անուններ եմ ուղղակի կարդում, մի հատ լսեք, էլի՝ Գորիս, Թալին, Վանաձոր, Վարդենիս, Բերդ, Անի, Ալավերդի, Ախուրյան, Գյումրի, Մասիս, Մեղրի, Քաջարան, Կապան: Դուք այս կամ այն կերպ միջամտել եք էս համայնքներում տեղի ունեցած ընտրություններին, որտեղ ձեր սրտի թեկնածուներ չեն ընտրվել, իսկ Փարաքարինը չեմ անդրադառնում ուղղակի, որ ֆիզիկապես էդ մարդն այլևս գոյություն չունի: 15 համայնք. չէ, սա ընտրություններ կեղծելու հետ կապ չունի: Մենք չենք կեղծում ընտրություններ, մենք ուղղակի իրենց արդյունքների հետ հաշվի չենք նստում: ՔՊ-ի կրեդոն, նոր հայտարարությունը, սլոգնը:

Հաջորդը՝ 10 թեմ ունի Հայաստանի Հանրապետությունը, 10 թեմ: Ի՞նչ եք կարծում, քանի՞ թեմի առաջնորդ է հենց հիմա, երբ ես խոսում եմ, բանտում: (Խոսակցություն դահլիճում): Երեք: Չէ, չէ սա հանկարծ սխալ չհասկանաք: Սա եկեղեցու դեմ արշավ չէ: Չէ, չէ, կապ չունի դա որևէ կերպ եկեղեցու արշավի, Վեհափառի նկատմամբ արշավի հետ. պատահականություն է, ուղղակի: Հենց Ադրբեջանի հոգևոր առաջնորդը մեր եկեղեցու մասին խոսեց, նույն Փաշինյանի հայտարարություններով, հենց Հայաստանում սկսվեց արշավը եկեղեցու դեմ՝ սրբազանները միանգամից հանցագործ դարձան, միանգամից: Դա որևէ… Բոլոր համընկնումները պատահական են: Մեզ մոտ ընդհանրապես նենց բան է, գիտեք՝ անցած քառօրյային ինչ տեղի ունեցավ: Երբ իմ գործընկերն էստեղից խոսում էր քաղբանտարկյալների մասին, իր ելույթի ընթացքում էդ քաղբանտարկյալների թիվն ավելացավ: Մենք արթնանում ենք, որ գանք Ազգային ժողով, կամ այլ տեղ աշխատանքի, ու չգիտես՝ ինչ իրավիճակում կարթնանաս: Էսօր առավոտյան դուք նորից կալանավորել եք երկու բլոգերների, ձերբակալել եք: (Խոսակցություն դահլիճում): Ձերբակալել եք:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Լռություն: Լռություն դահլիճում:

 Ք.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Ժողովուրդ ջան, հանգիստ, հանգիստ: Կգաք էստեղ, կարտահայտվեք, հանգիստ:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Տիկին Գրիգորյան: (Խոսակցություն դահլիճում):

  Ք.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Հիմա, դուք կալանավորել եք:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Լռություն:

 Ք.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Մի քանի ամիս առաջ էլ նույն հոդվածով նույն մարդկանց կալանավորել եք: Հետո գիտե՞ք՝ դատարանն ինչ որոշեց էդ հոդվածի հետ կապված: Առաջին ատյանն անմեղ ճանաչեց էդ մարդկանց: Գիտեք՝ ես չեմ ողջունում վիրավորական խոսքը, հայհոյանքն առավել ևս, չգիտեմ էլ անգամ՝ ինչ են ասել, բայց ես խորը կասկածներ ունեմ, Նիկոլ Փաշինյան, որ ձեզնից ավելի վատ բառապաշար են օգտագործել: Խորը կասկածներ ունեմ, անկեղծ եմ ասում: Ու չգիտեմ՝ ինչի մենք չենք տեսնում, որ ԱԱԾ-ն գալիս է, ձեզ տենց կռացրած տանում է: Մենք չենք տեսնում, որ մարդասպաններին ԱԱԾ-ի հատուկ հակաահաբեկչական ջոկատը գալիս, տենց կռացրած տանում է, բայց ընդդիմադիրներին՝ խնդրեմ, Վեհարան է պետք մտնել, ԱԱԾ-ի ջոկատն ինչի՞ համար էր ահաբեկչության դեմ պայքարի, սև, կարմիր բոլոր բերետավորները: Ես ուզում եմ խոսել Հայաստանում պատասխանատվության կամ իրականում անպատասխանատվության իրական վիճակից: Մի քանի օր հետո լսումներ եք դրել, վերնագիրը, կարծեմ՝ «Մարտի 1-ի քաղաքական պատասխանատվությունը»: (Խոսակցություն դահլիճում): Լավ եք արել: Իրականում ես կարծում եմ, որ Մարտի 1-ի քաղաքական պատասխանատուներին մենք պիտի գտնենք: Այո, էդ ես ձեզ հարց ունեմ՝ ինչի՞ մինչև հիմա Մարտի 1-ի սպանություններն էդպես էլ չեք բացահայտել: Ասում են՝ քննության ընթացքում ամենակարևորը, որ ինքդ քո հետքի վրա չբան անես, դուրս գաս: Մարտի 1-ի քաղաքական պատասխանատուներին էլ պիտի գտնեք: Ընդհանրապես, բոլոր, այո, Հայաստանում աղմկահարույց դեպքերը, եթե քաղաքական նրբերանգ ունեն, պիտի պատասխանատուները գտնվեն ու պատժվեն: Բայց ես հարց ունեմ: Ինձնից հետո առողջապահության նախարարն է խոսելու: Զինվորների մասունքները պարկերի մեջ պահելու քաղաքական պատասխանատվության հարց կա՞, թե՞ չկա, թե՞ ներողությունը մենակ հերիք է: Տասնհինգ զինվորների այրվելու քաղաքական պատասխանատվության հարց կա՞, թե՞ չկա, հղի կնոջ վրաերթի քաղաքական պատասխանատվության հարց կա՞, թե՞ չկա, ձեր դեմ ցույց իրականացնողների վրա չթույլատրված զինատեսակներ կիրառելու քաղաքական պատասխանատվության հարց կա՞, թե՞ էստեղ խնդիր չկա, թե՞ քաղաքական պատասխանատվությունը մենակ ոչ ձեզ է վերաբերում, բոլորին, ոչ ձեզ:

Ես ուզում եմ խոսել անվտանգային իրական իրավիճակից: Շատ ենք խոսել էս պայմանագրերից, էդտեղ ինչքան պետք լինի հայտարարությունները և պնդումները կրկնեմ, բայց ես մի հատ խրոնոլոգիա եմ ձեզ ուզում ներկայացնել: 2020-ի նոյեմբերի 9-ին կնքել եք նոյեմբերի 9-ի փաստաթուղթը, պատճառաբանությունը՝ մարդկանց փրկել, որ պատերազմ չլինի: 2021-ին Սև լճում եկել են, տարածք են գրավել, մինչև հիմա էդտեղ են: 2022-ին Ջերմուկում են տարածք գրավել, մինչև հիմա դուրս չեն եկել: Գլխավոր շտաբի պետը հայտարարել է, որ կսովածանան, հետ կգնան: 2023-ին հայաթափվել է Արցախը, 2024-ին՝ Տավուշում միակողմանի զորքերը ետ են քաշվել: 2025-ին դուք հայտարարել եք, 2025 ենք եկել հասել, նոյեմբերի 9-ին կնքել եք Արցախի վերաբերյալ էդ փաստաթուղթը, ամբողջ 5 տարի հայտարարել եք, որ Արցախով Ադրբեջանի պահանջները սահմանափակվում են: 2025-ին եկել ենք, դուք հըլը հայտարարում եք, որ Հայաստանի տիրապետության տակ կան ադրբեջանական տարածքներ: Մի հատ էլի հաջորդ կիսաանձնական բնույթի հարցի տամ: Էդ ամբողջ փաթեթը կհրապարակեք, հասկանանք՝ Ադրբեջանը մեզնից սենց ամբողջապես ի՞նչ է ուզում, թե՞ դուք էլ չգիտեք: Ամեն անգամ, երբ մի պահանջը բավարարում եք, գալիս է 2-3-ն ավելանում է, և էդպես է, բայց դուք չեք դա ասում: Ամեն զիջում ներկայացվում է որպես վերջինը, բայց դրան ավելանում է հաջորդ 2-ը, 3-ը և մնացածը: Հիմա, ես գիտեմ, որ մենք, երբ էսպես խոսում ենք, ներկայացնում ենք խնդիրները, իրականությունը, մեր քաղաքացիների բացարձակ մեծամասնությունը համաձայնում է արդեն, որովհետև դուք էնտեղ եք հասցրել, որ եթե մի քանի տարի առաջ «բռնապետ Նիկոլ Փաշինյան» տերմինը, բառակապակցությունը ծիծաղելի էր, հիմա էլ ծիծաղելի չէ էդ: Բայց, մեր քաղաքացիներն ավելի շատ հարցնում են այլընտրանքների մասին. իրականում, ո՞րն է մեր այլընտրանքը, ինչպե՞ս կարող ենք էս իրավիճակից դուրս գալ:

Դիմելով ձեզ, սիրելի քաղաքացիներ, հատկապես երիտասարդներ, կախարդական փայտիկներ չկան: Մի անգամ կախարդական փայտիկ խոստացողը տեսաք՝ ինչ աղետ ձեզ բերեց: Միակ ճանապարհը ձեր մասնակցությունն է քաղաքական գործընթացներին, ընտրություններին կլինի հաջորդ կիրակի օրը Վաղարշապատում, որովհետև ձեր չմասնակցությունն ուղիղ ինդուլգենցիա է գործող իշխանությունների քայլերին, արարքներին, գործողություններին ու ծրագրերին: Այլընտրանքն ինչքան էլ տրիվիալ հնչի, սկսվում է չանելուց էն, ինչ անում են էս մարդիկ, ու չլինելով էն, ինչ այս մարդիկ են, որովհետև շատ կարելի է ծրագրային, դոկտրինալ այլընտրանքների մասին խոսել, բայց ես ձեզ խնդրում եմ պատկերացրեք՝ Նիկոլ Փաշինյանին բանակցելուց կառավարական առանձնատների շուրջ, հիմնավորելուց, որ ինքը պիտի էդտեղ լինի, էդտեղ կարևոր է, իր բոլոր անվտանգային միջոցները շատ կարևոր են, ու պատկերացրեք՝ նույն Փաշինյանին բանակցելուց արցախահայերի իրավունքների շուրջ: Տարբեր փաշինյաններ են դրանք, տարբեր փաշինյաններ են: Այլընտրանքն ընդհանրապես սկսվում է քաղաքական հակառակորդներին ավելի քիչ ատելուց, քան սիրում ես պետությունը: Ձեր այլընտրանքը սկսվում է չլինել Նիկոլ Փաշինյանից, ու էդ քաղաքական ուժերն ու դերակատարները Հայաստանում կան, ուղղակի ձեր քվեով, ձեր մասնակցությամբ դուք պետք է մերժեք էս ծրագրի մասը դառնալը, որովհետև էս մարդիկ ձեզ դարձնում են իրենց հանցակիցը: Ինչ անում են, պատսպարվում են ձեր ետևում, սիրելի քաղաքացիներ:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Հաջորդիվ ելույթ կունենամ ես:

Ես առողջապահության նախարարը չեմ, բայց ձեր ելույթից հետո կարծում եմ՝ իմ ելույթը տեղին կլինի, և ընդհանրապես, որ լսում եմ ձեր ելույթները, ես… մի խոսքով, դժվար է զսպվելն ու ելույթ չունենալը, որովհետև գիտեք՝ անընդհատ էդ մտքի հետ եմ պայքարում և անընդհատ լրագրողներին, ինձնից հարցազրույց վերցնող մարդկանց պատասխանում եմ, թե ինչի ենք մենք րոպեն մեկ խոսում անցյալից, ինչի ենք խոսում… ինչի ենք իրար հետ բշտվում, ինչի ենք վիճում էստեղ, ինչի է էդ կռիվը տեղի ունենում, իսկ պատճառն ակնհայտ է, որովհետև դուք մնացել եք կիսով չափ 1918-1920 թվականում և մնացել եք էն իրավիճակի մեջ, երբ դուք իշխանության մի մաս էիք, և ձեզ ամեն ինչ կարելի էր: Եվ հիմա ձեզ նյարդայնացնում է, որ դուք որևիցե բան չեք կարողանում անել, որովհետև քաղաքական գործիչը, որն այլևս լծակ չունի, իսկ դուք քաղաքական գործիչներ եք, որոնք ժամանակին լծակ ունեին, հիմա դուք լծակ չունեք իշխանական: Դուք տենց տվայտանքների մեջ եք, որովհետև ոչինչ չեք կարողանում անել: Դուք քննադատում եք իշխանությանը, քննադատում եք վատ, էդ էլ չեք կարողանում: Դուք չեք կարողանում էդ քննադատությունը տեղ հասցնեք: Չեք կարողանում ձայն հավաքել: Դուք չեք կարողանում քաղաքական հաջողություն ունենալ: Չի ստացվում ձեզ մոտ: Արդեն ակնհայտ է, 5 տարին լրացել է, հեսա 5-6 ամսից ընտրություններ է: Տիկին Կյուրեղյանը գալիս, ասում է՝ ակնհայտ է, որ դուք հաջորդ ընտրություններին չեք անցնելու: Ուզում եմ հասկանալ Դաշնակցությունը անցնելո՞ւ է հաջորդ ընտրություններին: Էդ ո՞րտեղից է էդ վստահությունը, կամ ընդհանրապես, Դաշնակցությունը երբևիցե ամենամեծ ներկայությունն է էսօր ունեցել, այն էլ հույս դնելով և խաղաքարտ սարքելով էն զոհերը, որոնք եղան պատերազմի ժամանակ, էն ատելություն բարձրացնելը և այլն, և այլն: Գիտեք ինչ, ներվայնացնում է, ջղայնացնում է, երբ մարդիկ… գողը գոռում է, կներեք էդ բառի համար, գողը գոռում է՝ բռնի գողին, էն պարագայում, որ ասենք՝ ոչ էդ մարդուն, ում ինքը, որ մեղադրում է, գող է, և հանրությունը գիտի, և ոչ էլ գոռացողը դրա իրավունքն ունի: Դուք չեք կարող դատավորի կարգավիճակ ձեր վրա վերցնել, որովհետև դուք էնքան մեղքերի մեջ եք: Ամեն անգամ, երբ որ դուք, Ռոբերտ Քոչարյանը, Սերժ Սարգսյանը մեզ ինչ որ բաների մեջ մեղադրում է, հետո գալիս է ընտրությունները, կրվում է, դա ի ցույց է դնում, որ դուք էնքան վատն եք, էնքան վատն եք, որ ինչի մեջ էլ մեզ մեղադրեք, ինչի մեջ էլ մեզ մեղադրեք, մեկ է՝ մարդիկ յախա են թափ տալիս, կներեք, էդ բառի համար, ասում են՝ ով ուզում է լինի, մենակ սրանք չլինեն, սրանք չլինեն: Դուք էդ գիտակցումն ունե՞ք, կամ բանակցելու մասին եք խոսում. ի՞նչ տուն, ի՞նչ առանձնատուն, ի՞նչ բանակցելու մասին եք խոսում, բա ո՞ւր է Ռոբերտ Քոչարյանը և Սերժ Սարգսյանը: Մեռանք ասելով՝ եկեք բանավեճի, եկեք պատմեք էն ամեն ինչը, ինչը գիտեք: Էն լուրջ դեմքի արտահայտությունով, որ ձեզ հարմար մարդկանց հարցազրույց եք տալիս, եկեք, վարչապետ Փաշինյանին մի պատմեք, է՜, Ալենին մի պատմեք, չգիտեմ մեր պատգամավորների մի պատմեք: Թող գա Ռոբերտ Քոչարյանը, նստի ընտրված, ի դեպ, ի տարբերություն իրեն, ընտրված մարդու առջև և հայ ժողովրդին պատմի, թող չպատասխանի նույնիսկ պարոն վարչապետին, թող հայ ժողովրդին պատմի, ասի՝ գիտեք ինչ, Ղարաբաղի հարցում էս հարցը սենց է եղել, էս բանը սենց է եղել, էս բանը սենց է եղել: Վախենում է: Ես պնդում եմ, որ ինքը վախենում է: Ընդհանուր առմամբ, էն օրը գնացել էի մի տեղ հարցազրույցի, և հարցազրույց է վարել: Նենց չէր, որ մեր աջակիցներն էին, ընդհակառակը՝ մեզ քննադատողներն էին: Իրենք էլ են ասում, ասում են՝ դե, էդ մարդը չի կարող գա և խոսի: Ոչ ինքը կարող է խոսի, ոչ էն մի անձնավորությունը, մերժվածը կարող է գա, խոսի: Իրենք էդ հնարավորությունը՝ ոչ ինտելեկտուալ… Ասում եմ՝ էն պարագայում, երբ լրատվամիջոցները կառավարելի են, երբ հրավիրում ես քեզ ուզած մարդկանց և քո ուզած հարցերն են տալիս, հետո մի հատ էլ լավ մոնտաժում ես: Էհ, էդ, ով ուզենա, կարող է հարցազրույց տալ: Բա, ինչի՞ չեք գալիս բանավիճելու: Ամբողջ հույսը դո՞ւք եք մնացել, տիկին Վարդանյան, որ կգաք, էստեղ կգոռգոռաք և օդը չհերիքելով ինչ-որ վերջին 5 տարվա ընթացքում անընդհատ էդ նույն ֆրազաները կասեք՝ էդ մեքենայի տակ գցած, էդ ո՞ւմ մասին եք խոսում: Էդ ո՞ւմ մասին եք խոսում, ուզում եմ հասկանալ: Էդ ինչի՞ մասին եք խոսում, ինչի՞ եք դրա մասին խոսում, ո՞րն է ձեր քաղաքական օրակարգը: Լսեք, հույսներդ կտրեք: Ակնհայտ է, բոլոր հարցումները դուք էլ լավ գիտեք: Չգիտեմ՝ նույնիսկ էն մարդիկ, ովքեր ձեզ են աջակցում, դա ասում են: Դուք ընտրությունները պարտվելու եք: Նկատի ունեմ, որ ակնհայտ է, որ դուք հավաքելու եք շատ ավելի շատ քիչ ձայներ, քան նախկինում եք ստացել, ձեր բացակայելու պատճառով: Էսօր քննարկում եք, որ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցությունում մոտավորապես մի 10 րոպե քվորում չի եղել: Ո՛չ գալիս եք աշխատելու, ո՛չ պաշտոններն եք վերցնում, ո՛չ գնում եք գործուղում ձեր գործն անեք: Էն, որ ասում է՝ մի պուճուր խմբակցություն… Ձեր պուճուր խմբակցությունով, էն երկու հոգին էլ իրենց կարևոր զգացին էսօր: Մենք ամբողջ աշխատանքը մեր խմբակցությունով էս քանի տարի է ապահովում ենք: Միջազգային կառույցների հետ ենք: Հիմա մեր կեսը գործուղում է գնացել: Էս մարդիկ գնում են գործուղում՝ ի տարբերություն ձեզ: Վերջացել եք, սպառվել եք, ժողովուրդ: Ձեր միակ փրկությունն էն է, որ մարդ ես, մեկ էլ տեսար՝ համաձայնվեցիք և չվախեցաք և եկաք էդ բանավեճին: Հա, իմիջիայլոց, հիմա, որ քարոզարշավը սկսվի, գնալու եք, ժողովրդին ասելու եք՝ գիտե՞ք ինչ, եթե մենք երկրորդ, երրորդ տեղը զբաղեցրինք, մենք գործի չե՞նք գնալու: Դուք ինչի՞ եք աշխատավարձ ստանում, պրեմիա խի՞ եք ստանում ինձանից, ուզում եմ հասկանամ: Էդ պրեմիաները, որ տալիս եմ, ինչի՞ եք վերցնում: Առաջ տենց ձևական ինչ-որ հանձնում էիք, չգիտեմ, ինչ-որ ֆոնդի, հիմա խի՞ եք վերցնում, հա՞, իսկ աշխատավարձ խի՞ եք ստանում: (Խոսակցություն դահլիճում): Այո, իմ գրպանից որպես հարկատու: Ինչի՞ եք փող ստանում, ուզում եմ հասկանալ, եթե դուք գործի չեք գալիս: (Խոսակցություն դահլիճում): Մի հակաճառեք ինձ, հեսա իմ ժամանակը նորից կավելացնեմ: (Խոսակցություն դահլիճում): Ինչի՞… Այո, ձեր ժամանակն ավելացնում եմ, ես էլ եմ պատգամավոր, իմ ժամանակն էլ կարող եմ ավելացնել: Ով-ով, դուք մի խոսեք, դուք չեմպիոն եք էդ հարցում: Ես ուզում եմ գտնեմ մի օր, երբ դուք ձեր ժամանակի մեջ, լինի դա հարց թե ելույթ, կտեղավորվեք: Դուք ընդհանրապես դրա մասին մի խոսացեք: Գնացեք, բացատրեք՝ ինչի եք աշխատավարձ ստանում: Ես կարծում եմ, որ պետք է չստանաք: Տիկին Գրիգորյան, դուք մի ժպտացեք, դուք ընդհանրապես պետք է… (Խոսակցություն դահլիճում): Չէ, դուք պետք է միշտ տխուր լինեք: Դուք պետք է… Մի նյարդայնացեք, մի նյարդայնացրեք: Ես հասկանում եմ՝ շատ եք նյարդայնանում, որովհետև էն նավը, որը դուք լքեցիք, այնուամենայնիվ, չխորտակվեց: Չխորտակվեց: Այո, ես հասկանում եմ, որ լքում են խորտակվող… մտածում են, որ հետո էդ նավը չի խորտակվում: (Խոսակցություն դահլիճում): Երկրորդը խորտակվեց: Էդտեղ ուրախացեք: Ես երրորդը… Ասում է՝ երրորդը թող հոբելյանական ամենահաջողը լինի, կամ՝ չորրորդը: Դուք վստահ եմ՝ ձեր ձևով էլի չեք խորտակվի: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հաջորդ ելույթի համար՝ Անահիտ Ավանեսյան՝ առողջապահության նախարար: Համեցեք:

 Ա.ԱՎԱՆԵՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, մեծարգո վարչապետ, հարգելի գործընկերներ, սիրելի ժողովուրդ, շատ կարճ՝ ես ասեմ, տիկին Վարդանյան, ես ձեր պատասխանը՝ քաղաքական պատասխանը, իմ սենյակում տվել եմ, երբ դուք պատռելով զոհված զինծառայողների նկարները, որոնց շարքում իմ եղբայրն էր, շպրտեցիք իմ դեմքին, և վերջ: (Խոսակցություն դահլիճում):

2026 թվականին պետական բյուջեն պատմական է, և փաստում է, որ ապագա կա, ապագան այսօր է, և հենց մենք ենք ճարտարապետը մեր երկրի ներկայի և ապագայի: Այն պատմական է, որովհետև 2026 թվականին կներդրվի առողջության համընդհանուր ապահովագրության առաջին փուլը, որի արդյունքում առաջին տարում մինչև 1 միլիոն 700 հազար հոգի կներառվի այս նոր համակարգում: Հաջորդիվ՝ երրորդ տարում, արդեն կդառնա ամբողջ բնակչությունը ապահովագրության շահառու: Այն պատմական է, որովհետև իրագործվելու է 90-ական թվականների երազանքը՝ ունենալ հասանելի առողջապահություն:

Հարգելի գործընկերներ, սիրելի ժողովուրդ, մեզանից առաջ բոլոր իշխանությունները նախընտրական խոստում են տվել ու հետո արդարացումներ ու հիմնավորումներ բերել, թե ինչու է անհնար իրականացնել այս ռեֆորմը, որովհետև այն թանկ է, ռիսկային, համակարգը պատրաստ չէ, ժողովուրդը պատրաստ չէ և այլն, և այլն, բայց արդյունքում խնդիրները խորացել են, էլ ավելի են կուտակվել, ռիսկերը մեծացել, ու համակարգն ու ժողովուրդը չեն էլ պատրաստվել: Արդյո՞ք այս բոլոր հիմնավորումները և մտահոգություններն այսօր չկան: Իհարկե, կան, բայց այս և մեր կառավարության մյուս ռազմավարական որոշումներ կայացնելու վճռականության հիմքը մեր մտածողության և մոտեցման փոփոխությունն է: Մենք ժողովրդի մանդատը ստացել ենք ոչ թե արդարացումներ փնտրելու, այլ հնարավորություններ ստեղծելու, աշխատելու, ստեղծագործելու, բարեփոխումներն իրականացնելու համար՝ անհոգնել լուծելով կուտակված և նորանոր առաջացող խնդիրները, կառավարել ռիսկերը և անընդհատ կատարելագործվել, այլ ոչ թե միայն երազելով իդեալական լուծումների մասին՝ նստել և «Կիկոսի մահը» մեր սիրելի հեքիաթի հերոսների պես դեռ չծնված երեխայի ողբը ողբալով՝ չունենալ երեխա և ունեցած-չունեցածն էլ կորցնել՝ թաղվելով վախերի մեջ:

Սիրելի ժողովուրդ, 2026 թվականի բյուջեն այսօր կերտվող ապագայի մասին է, որովհետև պետությունը մեր երկրում ապրող, աշխատող, բարիք ստեղծող և բարեխիղճ հարկ վճարող անձանց շնորհիվ ներդրում է անում հենց մեր ընտանիքների ներկայի և ապագայի մեջ: Նորից շեշտեմ, որ որևէ ընտանիք, անգամ՝ ամենահարուստ, իր ընտանիքի առողջության համար այդքան ծախս չի անում, ինչքան պետությունն այսօր և առավելապես հետագայում: Եվ այսպես, Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարությանը 2026 թվականին 210,9 միլիարդ դրամ հատկացվում է որպես հիմնական միջոցներ, և 9,1 միլիարդ դրամ էլ սահմանվում է բյուջեի առաջնահերթություն:

Ներկայացնեմ բյուջեի 3 հիմնական ուղղությունները: Նախևառաջ, առողջության համընդհանուր ապահովագրության ներդրման շրջանակում մինչև 18 տարեկան երեխաների, 65+ տարիքի և 18-65 տարեկան հաշմանդամություն, ֆունկցիոնալության սահմանափակում և սոցանապահովության 28 բալ ունեցող անձանց ապահովագրավճարը փոխհատուցելու: Բոլոր այն քաղաքացիների համար, ովքեր այսօր պետական պատվերի շրջանակներում ստանում են ծառայություններ, բայց կապահովագրվեն 2027-ից երկու տարվա ընթացքում, կշարունակեն օգտվել պետական պատվերի շրջանակում, և առողջության համընդհանուր ապահովագրության ամբողջական ներդրումից հետո պետական պատվերը որպես միջոցառում կդադարի գոյություն ունենալ:

Երկրորդ ուղղությունը՝ առողջապահության ոլորտում կապիտալ ծախսերն են, և 2026 թվականին հատկացվելու է, շարունակվելու է նույն գումարը՝ 12,3 միլիարդ դրամ, որն ուղղվելու է առողջապահական կազմակերպությունների կառուցման, վերակառուցման և վերազինման համար՝ ապահովելու մեր առնվազն 50-ի խոստումը: Հատկացված գումարներով կավարտվեն 29 ամբուլատորիաների կառուցման և վերազինման աշխատանքները, մնացած գումարները 16 բժշկական կենտրոնների ևս կառուցման և վերազինմանը: Նշեմ՝ 2018-ից մինչև այսօր՝ 2026 թվականը, մենք մոտ 40 միլիարդ դրամ ենք ներդրել առողջապահական ենթակառուցվածքների մեջ: Բացի սրանից, մեր լիզինգային ծրագրերով նպաստել ենք, որ մասնավոր հատվածը ևս ներդրումներ իրականացնի: Եվ սրանով ենք պատրաստվել նաև առողջության համընդհանուր ապահովագրության ներդրմանը:

Երրորդ ուղղությունը՝ առողջապահական ծառայությունների որակի բարձրացմանն ուղղված միջոցառումները: Այս ուղղությամբ մենք ներդրել ենք առողջապահական կազմակերպությունների պարբերական լիցենզավորման և անհատական լիցենզավորման ինստիտուտները, որակի կառավարման համակարգը, լաբորատոր համակարգի գնահատումը, հանրապետական շտապօգնության ծառայության հիմնումը, սահմանել ենք մասնագիտական բնութագրեր, կրթական ուղիները, շարունակում ենք թվայնացման գործընթացը և սրանով էլ պատրաստվել ենք ապահովագրության համակարգը ներդնելու:

Սիրելի քաղաքացիներ, առողջության համընդհանուր ապահովագրության ներդրման գլխավոր նպատակը մարդու առողջության պահպանումն է, առողջ ապրելակերպը խրախուսելն է, վարքագծի փոփոխությունն է, առողջապահական խնդիրներին ճիշտ պահին և ճիշտ ձևով արձագանքելն է, որ ունենանք առողջ հասարակություն: Այս համակարգի ներդրմամբ մենք պետք է հասնենք նրան, որ հիվանդությունը չի հանգեցնի մարդու աղքատացման, և որտեղ մենք բոլորս, ի դեմս պետության, կանգնած կլինենք յուրաքանչյուր ընտանիքի և անձի կողքին, երբ դա անհրաժեշտ է: Բայց արդյո՞ք 2026 թվականից մեր բոլոր խնդիրները լուծվելու են, բոլոր կարիքները փակվելու են, բժշկական օգնության և սպասարկման որակը կատարյալ է դառնալու: Ոչ, իհարկե, սիրելի քաղաքացիներ: Մենք իրապես ազնիվ ենք ձեզ հետ և իրատեսական: Առողջության համընդհանուր ապահովագրությունն ամբողջական ներդրումից հետո ծածկելու է բոլորին, բայց փակելու է ոչ ամեն ինչ: Եվ, իհարկե, լինելու է պլանային դեպքերի հերթագրում: Համակարգը ներդրվելուց հետո իրական կյանքը շտկումներ կիրականացնի: Մեր վարքագիծը փոխելը գուցե անհարմարություններ ստեղծի: Ենթակառուցվածքների և որակի մեր ուզած ստանդարտին հասնելը, իհարկե, դեռ ժամանակ է պահանջելու, բայց ամենակարևորը, այս համակարգի արդյունքում առողջապահությունը հասանելի է դառնալու և կյանքեր է փրկելու, մեր ու մեր սիրելիների առողջությունն է պահպանելու: Եվ վերջին մի քանի տարիների մեր այս քաղաքականությունն արդեն իսկ իր պտուղները տալիս է: 2024 թվականին մենք գրանցել ենք ամենաբարձր կյանքի միջին տևողության ցուցանիշը՝ 78,6: Եվ ընդհանրապես, վիճակագրական նման տվյալները ճիշտ կլինի տարեկանները ներկայացնել, որպեսզի շեղումներ և խնդիրներ չառաջանան համեմատելուց: Նվազել է ոչ վարակիչ հիվանդություններից մահացությունը վաղաժամ, նվազել է մայրական ու մանկական մահացությունը, և սա է մեր ճանապարհը: Այս թվերը միայն մի քանի ցուցանիշներ են, որոնք ցույց են տալիս մեր խոստացված և իրականացրած քաղաքականությունների արդյունքները: Առողջության համընդհանուր ապահովագրության ներդրումը հենց հիմնվում է այս քաղաքականությունների վրա:

Հարգելի գործընկերներ, սիրելի ժողովուրդ, 2026 թվականի պետական բյուջեն պատմական է և փաստում է, որ ապագա կա, այն խաղաղ է, առողջ ու բարեկեցիկ, և մենք ենք ճարտարապետն այդ ապագայի: Շնորհակալություն: Առողջ եղեք:

Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Ձեզ նույնպես շնորհակալություն: Հասմիկ Հակոբյան, հաջորդ ելույթի համար համեցեք:

 Հ.ՀԱԿՈԲՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Տիկին Վարդանյան, ձեզ առաջարկում եմ միասին գնանք Ազգային ժողովի ավտոտնակ և նայենք, տեսնենք՝ որ մեկիս վարած մեքենան է ավելի թանկարժեք: Հավաքական վերցրած՝ մեր ամբողջ ֆրակցիայի վարած մեքենաների գումարը դժվար ձեր էդ ոսկե ցլիկի վարած մեքենայի գումարի չափ լինի, էլ չեմ ասում, որ իր ունեցած անձնական հայտարարագրած ունեցվածքը… Ձեզ չէի ընդհատում, որովհետև հնարավորություն ունենալու էի սենց պատասխանեի: Ձեր ոսկե նույն ցլիկի հայտարարագրած ունեցվածքն ավելին է երևի, քան ձեր ժամանակներում պահած բանակի համար տարեկան հատկացումները: Դրա համար մի քիչ խոսքի արժեքն իմացեք, գնահատեք ձեր բերանից դուրս եկած բառերը ու տենց մանիպուլացիաներ մի արեք, էլի, որովհետև կարող է դուրս գանք ու պատասխանենք ձեզ: Կամ, ասում է՝ ես չգիտեմ՝ էդ փոդքասթերներն են, փոդքասթինգ վարողներ են, չգիտեմ՝ ինչ են, էդ չստացված, իրենք ի՞նչ են խոսում: Բա, որ չգիտեք՝ ինչ են խոսում… նոր նայեցի, մենակ երեք հաղորդմանը դուք եք հյուրը եղել: Տենց շատ տեղե՞ր եք գնում, որ չգիտեք բովանդակությունը, թե՞ մենակ էդ փոդքասթին: Նայում եմ, ասենք, ձեր գործընկեր Գառնիկ Դանիելյանն իրենցից շատ է էդ եթերին եղել: (Խոսակցություն դահլիճում): Այո, երեք հաղորդման եղել եք: Կտամ, սքրին եմ արել, կտամ: Տիկին Գրիգորյանն է եղել, տիկին Ագնեսա Խամոյանն է եղել, Լևոն Քոչարյանն է եղել, պարոն Գեղամ Մանուկյանն է եղել: (Խոսակցություն դահլիճում): Բոլորդ եղել եք, ըհը: Մի ընդհատեք ինձ, մի ընդհատեք: Ու, առհասարակ, երբ լսում եմ սենց՝ ինչեր են խոսում, ասում եմ՝ Աստված իմ, տեսնես՝ էս մարդկանց հայրենիքը ո՞րն է, էս ո՞ր երկրից են խոսում, ո՞ր երկրի քաղաքացի… ինչի՞ց են խոսում, ի՞նչ իրականությունից են խոսում, որովհետև իշխանություն եղած ժամանակ էլ էս երկրից չէիք, ընդդիմություն եղած ժամանակ էլ էս երկրից չեք: Ո՛չ երկիրը գիտեք, ո՛չ էդ երկրի քաղաքացիներին: Ասենք… ու ձեզ սիրով հրավիրում եմ իրական Հայաստան, հարգելի գործիչներ, որտեղ ոչ թե Ապրիլի 24-ը ջնջված է օրացույցից, տիկին Գալստյան, այլ մենք վերակառուցում, վերանորոգում ենք Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրը, որը վանդալիզմ չէ, ինչքան էլ դուք փորձեցիք մանիպուլացնել: Հրավիրում ենք իրական Հայաստան, որտեղ ընդդիմադիր հայացքներ ունեցող գործիչներ, պատգամավորներ դասավանդում են բուհերում, էլի տիկին Գալստյան, այ, ինչպես օրինակ, ձեր գործընկեր պարոն Խաչատրյանը, ով ձեր ելույթից անմիջապես հետո, երբ ասում էիք, որ ընդդիմադիր հայացքներ ունեցողներին հանում են համալսարաններից, այլ կոնտեքստում, ձեզնից 5 րոպե հետո ասաց, որ բացի Ազգային ժողովից, ինքը 3 բուհից աշխատավարձ է ստանում:

Հրավիրում եմ իրական Հայաստան, որտեղ քաղբանտարկյալներ չկան, տիկին Կյուրեղյան, և խոսելուց առաջ ԵԽԽՎ 1900 բանաձևից, լավ կլինի տեր կանգնեք, ձեր կառավարման ժամանակաշրջանի ձեր պատասխանատվությունը կրեք: Այդ նույն ԵԽԽՎ-ն պատժամիջոցներ էր կիրառում 2008 թվականին՝ Հայաստանի դեմ քաղբանտարկյալներ ունենալու բերումով, ֆիքսում էր, որ կան քաղբանտարկյալներ, և այդ ժամանակ դուք կոալիցիոն իշխանություն էիք:

Հրավիրում եմ իրական Հայաստան, պարոն Գեղամ Մանուկյան, որտեղ իրական Հայաստանում, այո, ամրոցներ են կառուցվում սահմաններին, որի անհրաժեշտությունը, այո, 6 տարի առաջ կար, պարոն Մանուկյան, որքան էլ, որ դուք հակառակն էիք էստեղ ասում: Այ, եթե 6 տարի առաջ լինեին նման սահմաններ, ոչ թե սեյրանօհանյանական էդ բանը ասացիք, տենց, դիրքերը լինեին, շատ զոհեր միգուցե չլինեին:

Հրավիրում եմ իրական Հայաստան, ընդդիմադիր մի քանի տիկնայք, էսօր մեջբերեցիք, որտեղ 300 հարյուր դպրոց, 500 մանկապարտեզ ենք կառուցում: Հետո էլի ենք 300 դպրոց, 500 մանկապարտեզ կառուցելու, հետո էլի ենք 300 դպրոց, 500 մանկապարտեզ կառուցելու, ու լավ կլինի՝ քննադատելուց առաջ մտածեք՝ ինչի է անհրաժեշտություն առաջացել անընդհատ 300 հարյուր դպրոց, 500 մանկապարտեզ կառուցել: Կարո՞ղ է, որովհետև էդ դպրոցներն ու մանկապարտեզների շենքերը վերցրել էիք, ձեր բիզնեսներն էիք դրել, սեփական տներն էիք կառուցել դրանց տեղը, չգիտեմ՝ ինչեր էիք կառուցել: Հիմա ստիպված ենք նորից կառուցել 300 դպրոց, 500 մանկապարտեզ, ու խնդրում եմ չմանիպուլացնել հերթական անգամ՝ միայն նշելով արդեն շահագործման հանձնված շենքերը: Այժմ ընթացքում են գտնվում բազմաթիվ այլ շենքեր, որոնք այժմ կառուցվում են: Դրա համար մի մանիպուլացրեք, հանգիստ նստեք տեղներդ, կլինի ժամանակը, երբ կտեսնեք էդ 300 դպրոցը հողի վրա: Եվ, ի վերջո, հրավիրում եմ իրական Հայաստան, որտեղ խաղաղությունն իրական է, և ձեր ասած՝ էդ խաղաղության օրակարգի սնանկություն… Նման տերմին էսօր հնչեց: Սնանկությունը ձեր մտացածին Հայաստանում է, որն իրական Հայաստանը չէ: Հետ եկեք իրական Հայաստան. էստեղ շատ լավ է: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Մինչ պարոն Աղաջանյանը մոտենում է կենտրոնական ամբիոնին ելույթի համար, առաջարկում եմ ողջունել Երևանի N 198 ավագ դպրոցի աշակերտներին և ուսուցիչներին, ովքեր այսօր մեզ պատվել են իրենց ներկայությամբ Ազգային ժողովում:

 ԾԱՓԱՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 Է.ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ, նախքան ելույթիս անցնելը ես կուզեմ այս ամբիոնից ողջունել մեր իրավապահ համակարգի գործընկերներին այսօրվա իրենց գործողության համար, որովհետև ես կարծում եմ, որ չի կարելի Հայաստանի Հանրապետությունում խոսքի ազատությունը և ժողովրդավարությունը խառնել ամենաթողության հետ, և որ յուրաքանչյուր խուլիգան և թափթփուկ պետք է իմանա, որ պետք է օրենքի առաջ պատասխան տա իր արածի և ասածի համար. սա՝ այսքանը: Եվ անցնելով հիմնական ելույթիս, հարգելի գործընկերներ, ուզում եմ ասել հետևյալը, եթե նկատել եք, վերջին շրջանում ընդդիմությանն առնչվող բազմաթիվ դրվագներին ի պատասխան, որպես արդարացում` հաճախ նրանց կողմից բերվում է արհեստական բանականության վարկածը: Սա մենք լսեցինք թե՛ «Վազգեն Գալստանյան և ընկերներ» տեռորիստական խմբավորմանն առնչվող գաղտնալսման, թե՛ Գյումրու Վարդանիկի կոռուպցիոն դրվագով գաղտնալսման, թե՛ Նաթան արքեպիսկոպոսի և Աղան աբեղայի՝ Կտրիճ Ներսիսյանին վերագրվող հոգևորականներին հակաիշխանական հանրահավաքների մասնակցության ստիպելու դրվագով գաղտնալսման, և թե՛ Ռոբերտ Քոչարյանի՝ իր ենթադրյալ աշխարհաքաղաքական շեֆերին խնդրանքների գաղտնալսման համատեքստում: Եվ պետք է ձեզ արժանին մատուցել, հարգելի գործընկերներ, հարգելի ընդդիմադիր գործընկերներ, սրանով դուք իսկապես մի անառիկ բերդ հիշեցնող պաշտպանության մարտավարություն եք որդեգրել, որի դիմաց մենք իսկապես անզոր ենք: Եվ ուրեմն, համակերպվելով նրանց պնդումների հետ և արտացոլելով նույն տրամաբանությունը, ընդդիմությանն ուղղված բոլոր քննադատություններին՝ ես խոսքս կկառուցեմ ըստ այդմ:

Հարգելի գործընկերներ, նախորդ ելույթումս ասացի, որ երկրորդ չընտրված նախագահի վերջին հարցազրույցին դեռ պիտի անդրադառնամ և կարծում եմ, որ դրա ամենաուշագրավ հատվածն անվտանգության կոնցեպտն էր՝ ըստ Ռոբերտ Քոչարյանի: Ընդհանրապես, այն մարդիկ, ովքեր դիտել են հարցազրույցն ամբողջությամբ, կփաստեն, որ Ռոբերտ Քոչարյանի քննադատության թիրախը, եթե Նիկոլ Փաշինյանից և գործող իշխանություններից փոխարինվեր Ռոբերտ Քոչարյանով և իր ղեկավարած կառավարությամբ, ապա փաստերի առումով այն կլիներ ամբողջապես անխոցելի: Հետևաբար, առաջարկում եմ մտնել այս մտավարժանքի մեջ, և քանի որ 1998-2008 թվականներին Ռոբերտ Քոչարյանին վերագրվող բոլոր արատավոր դրվագները ևս վստահաբար արհեստական բանականության արգասիք էին, մենք դա հընթացս հաշվի կառնենք: Եվ այսպես, անվտանգության կոնցեպտ ըստ իրական Քոչարյանի. նա ասում է. «Առաջին հերթին պետք է զբաղվել լուրջ բանակով, պետք է ամրացնել անվտանգությունը: Ես չեմ տեսնում, որ նրանք սրանով զբաղվում են»: Եվ Շվեյցարիայի բանակի օրինակն է բերում: Ցավոք, իրական Ռոբերտ Քոչարյանի թիրախում մենք ենք և մեր իշխանությունը, բայց, օրինակ, եթե քննադատության թիրախում լիներ 1998-2008 թվականների շվեյցարական չափանիշներով բանակով զբաղվող AI Ռոբերտ Քոչարյանը, ապա կպարզվեր, որ 1998 թվականի ռազմական բյուջեն կազմում էր 85 միլիոն դոլար, որը պետական բյուջեի 20 տոկոսն էր: Նույն թվականի Ադրբեջանի ռազմական բյուջեն 100 միլիոն դոլար էր կազմում և պետական բյուջեի 12 տոկոսն էր, տարբերությունը՝ 17 տոկոս՝ հօգուտ Ադրբեջանի: Եվ ուշադրություն, 2008 թվականին՝ այն տարին, երբ Ռոբերտ Քոչարյանը լքեց իշխանությունը, Հայաստանի ռազմական բյուջեն կազմում էր 465 միլիոն դոլար` պետական բյուջեի 15 տոկոս, և նույն թվականի Ադրբեջանի ռազմական բյուջեն կազմել է 2 միլիարդ դոլար և ընդհանուր բյուջեի 22 տոկոսը, տարբերությունը՝ 430 տոկոս՝ հօգուտ Ադրբեջանի: Այս թվերը ես կարծում եմ՝ խոսուն են, և կարծում եմ՝ այստեղ իրական Ռոբերտ Քոչարյանի փաստարկներն անխոցելի կլինեին:

Հաջորդը՝ շարունակելով միտքը՝ նա ասում է. «Մարտունակ բանակը պետք է նաև աշխարհաքաղաքական գործընկերներ ունենալու համար, հակառակ դեպքում կունենաս աշխարհաքաղաքական շեֆեր»: Էս աշխարհաքաղաքական շեֆեր, որ ասում է, ակամայից հիշում ես հայտնի իր այդ ձայնագրությունը. «Շեֆ ունենալով դու դառնում ես անվտանգության սպառող, իսկ դա նշանակում է, որ դու դրա համար գին ես տալիս»: Ուկրաինայի օրինակն է բերում, ասում է՝ զալոգ է դրված եվրոպական երկրներին: Նկատի ունի՝ գրավադրված է: Ցավոք, այստեղ ևս իրական Ռոբերտ Քոչարյանի թիրախում մենք ենք և մեր իշխանությունը, բայց օրինակ, եթե քննադատության թիրախում լիներ 1998-2008 թվականների աշխարհաքաղաքական լրջագույն գործող AI Ռոբերտ Քոչարյանը, ապա կպարզվեր, որ 2002 թվականի մայիսի 14-ին Հայաստանը և Ռուսաստանը ստորագրել են «Գույք՝ պարտք պարտքի դիմաց» միջպետական համաձայնագիրը, ըստ որի, Հայաստանն իր մի շարք ռազմավարական ձեռնարկություններն ու ենթակառուցվածքները փոխանցեց Ռուսաստանի Դաշնությանը շուրջ 100 միլիոն դոլար պարտքի դիմաց: Տրված ռազմավարական օբյեկտներն էին, առաջին՝ Հրազդանի ՋԷԿ-ի հինգերորդ բլոկը, Հրազդանի ջերմաէլեկտրակայան: Եվ այսպիսով, Ռուսաստանը ստացավ Հայաստանի էներգետիկ համակարգի մի մասի վերահսկողությունը: Երկրորդ՝ «Մարս» գործարան՝ բարձր տեխնոլոգիական արտադրամաս, որը խորհրդային տարիներին արտադրում էր պաշտպանական էլեկտրոնիկա: Երրորդ՝ Երևանի գիտահետազոտական ինստիտուտ, որի գործունեությունը պաշտպանական և արդյունաբերական էլեկտրոնիկայի ոլորտում էր: Եվ չորրորդ՝ «Ալմաստ» գործարան՝ արդյունաբերական ադամանդների արտադրություն, կիրառվում էին ռազմական և արդյունաբերական ոլորտներում: Կարծում եմ՝ իսկապես անխոցելի փաստարկներ են, մասնավորապես՝ 1998-2008 թվականների անվտանգության սպառման և դրա դիմաց վճարվելիք գնի տեսանկյունից, ուղղակի անհերքելի:

Հաջորդ առանցքային անվտանգային կետն ըստ իրական Ռոբերտ Քոչարյանի, հետևյալն է՝ նա ասում է. «Ասում են՝ այ, էս է մեր սահմանները՝ 29 հազար և այլ քառակուսի կիլոմետր և այլ, և դրանից դուրս մեզ ոչինչ չի հետաքրքրում: Էս է մերը: Հենց դու,-ասում է,-քեզ սահմանափակում ես այս մտածելակերպով, դու արդեն պրոբլեմ ունես, դու դառնում ես մի երկիր, որը տարածաշրջանային որևէ դերակատարում չի կարող ունենալ: Քո տեղը որոշելու են, թե այս կամ այն միջանցքը ոնց պիտի գնա, իսկ դու պիտի խելոք նստես տեղդ»: Այսինքն, սրանից տրամաբանորեն հետևում է, որ եթե ուզում ես տարածաշրջանային գործոն լինել, պիտի միջազգայնորեն ճանաչված քո սահմաններից դուրս հավակնություններ ունենաս առնվազն քո սահմանակից պետությունների նկատմամբ: Հակառակ դեպքում, պիտի խելոք նստես տեղդ: Սա է տրամաբանությունը, և այստեղ, հարգելի գործընկերներ, AI-ը կախում է: Ասում է. «Օրինակ՝ Միացյալ Արաբական Էմիրություններ, որը սահմանակից է Սաուդյան Արաբիայի և Օմանի հետ, Քաթարը սահմանակից է Սաուդյան Արաբիայի հետ, Սինգապուրը, որը սահմանակից է Մալայզիայի հետ, մեծ գործոններ են իրենց տարածաշրջանում: Նայում ես, առնվազն այս պահին և տևական ժամանակ է որևէ կոնֆլիկտ չկա»: Կարևորը տենց շատ վստահ է ասում, բայց պատահում է մեկ-մեկ AI-ը ևս կախում է, բայց այս շարքի շարունակության մեջ ամեն բան տեղն է ընկնում, երբ նա ասում է, ասում է. «Համեմատեմ Գայիծիի հետ (նկատի ունի Հայիթին. Է.Ա.), մի բռնապետ փոխարինում է մյուսով, հետո մյուսով, ասում է՝ ես աշխարհի հետ գործ չունեմ, դուք ինձ մի խանգարեք, ես իմ բռնապետությունը շարունակեմ: Հիմա մենք գնում ենք այս ճանապարհով. այս վերջին կալանավորումները ցույց են տալիս դա»: Ցավոք, իրական Ռոբերտ Քոչարյանը Գայիծիի իրար հաջորդող բռնապետերի համեմատականը ևս փորձում է անցկացնել մեր իշխանության հետ, բայց, օրինակ, եթե քննադատության թիրախում լիներ AI Ռոբերտ Քոչարյանը, ապա կպարզվեր, որ իր պաշտոնավարման տարիներին, այսինքն՝ 1998-2008, բռնապետ Քոչարյանին եկել է փոխարինելու մի այլ բռնապետ՝ Սերժ Սարգսյանը, 2008-2018, որից հետո փորձ արվեց շարունակել Գայիծիի բռնապետական սցենարով, որը խափանվեց հայ ժողովրդի կողմից: Եվ վերջում, պետք է արձանագրել, որ վերջերս Ռոբերտ Քոչարյանը ցուցաբերում է փսիխոանալիզի լուրջ մասնագետի պոտենցիալ: Եվ այսպես, նա հարցազրույցում ասում է. «Նիկոլ Փաշինյանն ունի ներքին չարության մի հսկայական ծավալ, և իր մարմնի մեջ այդ չարությունը չի տեղավորվում, անընդհատ դուրս է տալիս մարդու տեսակից է»: Սա, հարգելի գործընկերներ, մի դրվագ է, որտեղ իրական և AI Ռոբերտ Քոչարյանի միջև ոչ մի տարբերություն չկա, որովհետև թե՛ իր պաշտոնավարման տարիներին, և թե՛ հիմա, որպես ընդդիմադիր, նրա փսիխոանալիտիկ կերպարը և դրանում չարության ջղաձիգ դոզան ոչնչով չեն տարբերվում, և դա ակներև է ցանկացած սկսնակ հոգեբանության ֆակուլտետի ուսանողի համար: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հաջորդ ելույթի համար` Աննա Գրիգորյան: Համեցեք:

 Ա.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Տիկին Կարապետյան, ինձ հարց էիք հղել. փորձեմ անդրադառնալ դրան: Սիրելի հայրենակիցներ, տիկին Մարիա Կարապետյանի նուրբ հոգին ալեկոծվել էր հարցազրույցում հնչեցրած իմ այն պնդումից, որ տիկին Կարապետյանը համահեղինակել է մի զեկույց, որը հակավրացական է: Այո, ես սխալվել եմ իմ այդ պնդումն անելիս, որովհետև տիկին Կարապետյանն ընդամենը կողմ է քվեարկել հակավրացական նման մի զեկույցի և համահեղինակել է մեկ այլ զեկույց: Այո, տիկին Կարապետյան, ես այդտեղ սխալվել եմ: Ցավոք սրտի, այո, սխալվել եմ, բայց իմ էդ սխալը, տիկին Կարապետյան, հազարավոր կյանքեր չի արժեցել, Արցախ չի արժեցել, մեր ազգային ինքնության կործանում չի արժեցել, բայց ձեր նուրբ հոգին կարծես էդտեղ առանձնապես չի ալեկոծվում, ցավոք սրտի, ցավոք սրտի, իսկ Ալեն Սիմոնյանն էլ ինձ անդրադառնալիս, չգիտես ինչու, իմ ժպիտը նրա մոտ, էսպես, նյարդային ինչ-որ բան ա առաջացնում, ասում ա տիկին Գրիգորյանը նեղվել է, որ ՔՊ-ի նավը չի խորտակվել: Ես ուզում եմ, որ ինքը իմանա, որ որևէ մեկը հավերժ չի: Ձեր նավը խորտակվելու է, և ես ամեն բան անելու եմ, որ Արցախը կործանածների նավը խորտակվի: Իմ փոքր մասնակցությունը կունենամ, փոքր մասնակցությունը կանեմ, մեծ մասնակցություն կարողանամ ունենալ, մեծ մասնակցությամբ հանդես կգամ, բայց այն, որ Արցախը կործանածների նավը խորտակվելու է, որևէ վայրկյան նույնիսկ կասկած չունենաք: Բոլոր իշխանություններն էլ անցողիկ են:

Սիրելի հայրենակիցներ, քանի որ հիմնական թեման բյուջեն է, ես պետք է թվերին անդրադառնամ: Ֆինանսների նախարարն էստեղ նստած է: Ուրեմն, նախևառաջ չեմ կարող չսկսել մեր պետական պարտքից: Պետական պարտք ասելիս, մեր սիրելի հայրենակիցներ, պետք է իմանաք, որ 2018 թվականի վերջին մեր պետական պարտքը մոտ 7 միլիարդ էր, իսկ հիմա մինչև 14 միլիարդ, այսինքն՝ կրկնակի ավելացել է մեր պետական պարտքը, իսկ պարտքի սպասարկման համար այս տարի տրվելու է 432 միլիարդ, որը կրկնակի, մոտ կրկնակի անգամ մեր առողջապահությանը տրվող գումարի չափով է, այսինքն՝ այնքան գումար, որքան տրվում ա առողջապահության ոլորտին, 2 այդքան տրվելու է ընդամենը մեր պարտքը սպասարկելու համար: Այս այն է, ինչ դուք պետք է իմանաք և ամենակարևոր հարցը՝ լավ, էդքան գումարներ ներգրավել եք, ի՞նչ ա ստեղծվել, ի՞նչ հավելյալ արժեք է ստեղծվել մեր երկրում, որ մեր թոռները կարողանան գնահատել էդ արժեքը: Սովորաբար երբ այս հարցադրումը հնչեցնում ենք, մարդիկ գալիս ու ասում են՝ բա գիտեք, դպրոցներ ենք կառուցել. շատ լավ ա, որ դպրոցներ եք կառուցել: Բայց դուք խոստացել եք 300 դպրոց կառուցել, 300 դպրոցից ընդամենը 59 դպրոց է կառուցվել, ընդ որում՝ 33-ն է միայն, որ նոր դպրոց է, մնացած 26-ը ընդամենը վերակառուցվել է դպրոցը:

Ես ուզում եմ ձեզ ասել, որ դուք 8 միլիարդ, գրեթե 8 միլիարդ պարտք ավելացնելով մեր ապագա սերունդների ուսերին՝ մի ռազմավարական նշանակության օբյեկտ չեք կառուցել, ատոմակայան չեք կառուցել, ռազմավարական, ստրատեգիական նշանակության ենթակառուցվածք չեք կառուցել, երկաթգիծ: Նույնիսկ 1 միլիոն բնակչություն ունեցող Երևանում, որտեղ մարդիկ, մարդիկ գրեթե ամեն օր մինչև 2 ժամ խցանումների մեջ կանգնած են: Էսօր, երբ որ քաղաքական մեծամասնությունը չկարողացավ գալ նիստի, ես վստահ եմ, որ մեծ մասդ խցանման մեջ կանգնած եք, ինչպես որ ես: Բա դա ինչու՞ է էդպես, որովհետև երբ որ քաղաքապետերը համատարած շինթույլտվություններ են տալիս, տարբեր տեղեր խոշոր շենքեր են կառուցվում, չեն մտածում էդ ճանապարհը ոնց... նոր ճանապարհ կառուցելու մասին: Իմիջիայլոց, որտե՞ղ ա ձեր Աջափնյակի մետրոյի կայարանը:

Ձեր ընդհանրապես գործունեությունը Աջափնյակի մետրոյի կայարանի նման մի բան ա, որ խոսում, խոսում, խոսում եք տարիներ շարունակ, բայց գոյություն չունի: Խաղաղությունն ա ձեր Աջափնյակի մետրոյի նման մի բան, որ խոսում եք, բայց գոյություն չունի, ժողովրդավարությունն ա Աջափնյակի մետրոյի նման մի բան, որ խոսում եք, բայց գոյություն չունի, մի թունել սարքե՞լ եք, նոր ճանապարհ սարքե՞լ եք: Ոչ, չեք սարքել (խոսակցություն դահլիճից): Ավելին՝ խոսքը Երևանում, խոսքը Երևանում նոր ենթակառուցվածքի մասին ա: Հանգստացեք, շունչ քաշեք: Ավելին՝ Նիկոլ Փաշինյանը վերջերս հեծանիվով գնալիս, երբ իր համար հատուկ չէին փակել փողոցները, նոր զգացել է, որ մեր հայրենակիցները խցանման մեջ են հայտնվում, պատկերացնո՞ւմ եք:

Մարդը ժամանակին կարմիր լույսի տակ կանգնելը մեծ հերոսություն էր ներկայացնում, ասում եք՝ տեսեք, նոր Հայաստանում վարչապետը նման ձև պետք է դիրքավորվի: Հիմա ընդամենը մի անգամ, 7 տարի անց՝ ճանապարհները փակելուց հետո, հեծանիվով գնալիս հասկացել է, որ մարդիկ ժամեր շարունակ ուղղակի խցանման մեջ են կանգնած:

Խոստացել էիք 15 ջրամբար: Ձեզ ասե՞մ՝ քանի ջրամբար եք կառուցել. 0 ջրամբար եք կառուցել: Միակ կառուցված ջրամբարը Վեդիի ջրամբարն է, էն էլ 16 թվականի ծրագիր ա, սկսել ա կառուցվել, միայն ձեր օրոք ավարտվել ա, այսինքն՝ 15 ջրամբարից 0 ջրամբար: Երբ վերջերս Կապսի ջրամբարում էի և այնտեղ նույնիսկ տախտակի վրա նշված է, որ ավարտը, ես խնդրում եմ ապահովել լռություն դահլիճում, (խոսակցություն դահլիճից), վերջերս Կապսի ջրամբարում էի և էնտեղ տախտակի վրա նշված է, որ ծրագրի ավարտը 26 թվականն է և ընդամենը 10 տոկոսով էր իրականացված ծրագիրը, այսինքն՝ էդ խոստումն էլ չի իրականացվել: Վարկերը ներգրավվում են, դրա դիմաց տոկոսները փակվում են, բայց բուն ծրագիրը չի իրականացվում, ու դա երկար տարիներ է տևում: Արտահանումը կրճատվել է 47 տոկոսով, որովհետև այն, ինչ արտահանում էիք, կա՛մ ոսկի էր, կա՛մ թանկարժեք մետաղներ, որը հասկանում եք աշխարհաքաղաքական ինչպիսի իրողություններով էր պայմանավորված: Երբ մենք ասում ենք 8 միլիարդ ներգրավվել եք, ի՞նչ եք ստեղծել: Հենց դրա մասին ենք խոսում, որ էսօր այնպիսի պրոդուկտ չի ստեղծվել, որ ոսկին, մնացած արտահանումները հանես, պրոդուկտ լինի արտահանման համար: Առավոտից երեկո, երբ որ խոսում եք ապաշրջափակման մասին, հենց սա ենք ասում: Շատ լավ կլինի, որ ապաշրջափակվի, բայց նաև էդքան պարտք ներգրավելու ֆոնին պրոդուկտ պետք ա ստեղծվեր, որ ապագայում արտահանվի:

Ես ուզում եմ նաև թոշակներին անդրադառնալ: Այս իշխանությունը խոստանում էր, որ մեր թոշակառուների գումարը պետք է լինի հավասար սպառողական զամբյուղին, որը մոտ 78 հազար դրամ է: Սիրելի հայրենակիցներ, բնականաբար այդ խոստումը ևս ի կատար չի ածվել: Միջին թոշակը մինչև 49 հազար է, նվազագույնը՝ 36 ու 500, և սա այն պարագայում, երբ կրկնում եմ, այդքան գումար ներգրավվել է, բայց տնտեսական էնպիսի էֆեկտ չկա, որպեսզի թոշակները բարձրանան: Բայց միևնույն ժամանակ ՔՊ-ականների թոշակառու ծնողներն աննախադեպ հաջողությունների են հասել:

Հասարակ քաղաքացին, հասարակ մեր թոշակառուն այնքան թոշակ չի ստանում, որպեսզի սպառողական զամբյուղին համարժեք կարողանա ապրի, բայց ՔՊ-ականների որոշ թոշակառու ծնողներ աննախադեպ հաջողություններ են ունենում: Սրա մասին բազմաթիվ անգամներ խոսել եմ, բայց հերթական առիթն է խոսելու, ինչպես օրինակ՝ Տիգրան Ավինյանի մայրը, ով 490 հազար դոլարով տուն է գնել, ինչպես Տիգրան Ավինյանի հայրը, ով 200 հազար դոլարով Սևանում տուն է կառուցել, ինչպես Գնել Սանոսյանի թոշակառու մայրը, ով 230 հազար դոլարով տուն է կառուցել, ինչպես Դիանա Գասպարյանի սկեսուրը, ով ոչ միայն տուն է գնել, այլ բազմաբնակարան շենքեր է կառուցել, ինչպես Դիանա Գասպարյանի սկեսրայրը, ով գազալցակայան է կառուցել, և էսպես շարունակ ես կարող եմ շատ երկար շարունակել: Իմիջիայլոց, առաջիկայում նման տարբեր ձեռքբերումների մասին ես կխոսեմ:

Իրականում օտարերկրյա կապիտալը փախնում է մեր երկրից. ներդրումների զուտ ներհոսը նվազել է 155 միլիոն դոլարով: Իրականում ո՞վ պիտի գա մեր երկրում ներդրում անի, երբ օրը ցերեկով բիզնես են խլում, երբ հայտարարվում է, որ հարկատուն հերոս է, բայց այդ կարգախոսի ներքո կեղեքում են մեր հայրենակիցներին: Հարկային տեռոր է իրականացվում, և ձեզ համար հարկատուն ոչ թե հերոս է, այլ սովորական տուգանքի մատերիալ, իսկ եթե էդ հարկատուն մի հատ էլ ընդդիմադիր հայացքներ ա ունենում, առնվազն պոլին պետք ա պարկացնել: Հո բոլոր բիզնեսմենները չեն ձեր սրտի բիզնեսմեն Նարեկ Նալբանդյանի հնարավորություններն ունենում, ով նույնիսկ կալանքի, ով նույնիսկ կալանքի տակ (խոսակցություն դահլիճից), չգիտեմ ինչի մասին է…. Նարեկ Նալբանդյանը նույնիսկ կալանքի տակ գտնվող գույքն ա կարողանում ձեռք բերել, ու իմիջայլոց, սուպերմարկետների ցանցի ագրեսիվ էնպիսի էքսպանսիա կա, որը խիստ կասկածելի ա և հստակ փաստեր ունենալու դեպքում ես սրան կանդրադառնամ:

Սիրելի հայրենակիցներ, բայց ամեն ինչ այնքան էլ ողբերգական չէ էս իշխանությունների համար, ամեն ինչ այնքան էլ անհույս չի: Որոշ ոլորտներում աննախադեպ աճ կա, օրինակ՝ խաղադրույքների մասով. 18 թվականին 422 միլիարդ խաղադրույք է իրականացվել, 24 թվականին 7,2 տրիլիոն, 7,2 տրիլիոն, և սա ակնհայտ աճ է, և որը խրախուսվում է նաև այս իշխանությունների կողմից: Թմրանյութերի շրջանառություն, որտեղ ներգրավված են արդեն նույնիսկ էկոպարեկները: Ինչպես պարոն Աղաջանյանը մի անգամ իր ելույթում ասեց, միջին վիճակագրական խնջույքը առանց թմրանյութերի չի անցնում: Ես ճիշտ ա նման միջին վիճակագրական խնջույքներին առանձնապես չեմ մասնակցել, բայց մարդը տեղյակ ա, հայտարարում ա, և տիկին Սարգսյանն էլ և մնացած իրավապահ մարմինների ներկայացուցիչներն էլ փոխանակ ընդդիմադիրներին կալանավորեն, պոլին պառկեցնեն, իրական հանցագործներով պետք է զբաղվեն:

Իմ ժամանակն ավարտվում է, բայց բնականաբար այս 7 տարիները և արդեն գրեթե 8 տարին հասնող այս տարիները ժողովրդի մեջ ամրագրվելու են որպես Արցախը կորսված տարիներ այս իշխանությունների վարած քաղաքականության արդյունքում….:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Ավարտեք:

 Ա.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Հոգևորականներ, կալանքը հոգևորականների նկատմամբ իրականացված բեսպրիդելի տարիներ, տարիներ, որտեղ և ընդդիմադիր համայնքապետ է ընտրվում կամ…:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, տիկին Գրիգորյան: Արման Ղազարյան: Լավ բան ա այս կնոպկեն: Համեցեք, պարոն Ղազարյան: Պարոն Մինասյանի հետ փոխվել են տեղերով:

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, քննարկում ենք այս Կառավարության ներկայացրած վերջին 2026 թվականի պետական բյուջեի նախագիծը: Իրենց ծրագրային խոստումները չկատարելու վերաբերյալ օբյեկտիվ բացատրություններ ներկայացնելու փոխարեն նորից խեղաթյուրում են իրավիճակը, փորձում են թաքցնել պարզ իրողություններն ու իրենց ձախողումները: Ամեն ինչ նույնն է, կարճ ասած: Անպատասխանատու առաջնորդություն, կառավարման համակարգային ձախողումներ և նորից ավելի մեծ սուտ խոստումներ: Անցնող 4 տարիներին պարբերաբար այցելել եմ հանրապետության տարբեր մարզեր, գյուղական և սահմանամերձ բնակավայրեր: Հանդիպել եմ բազմաթիվ քաղաքացիների հետ, լսել եմ նրանց տարաբնույթ խնդիրները, որոնք հիմնականում չեն լուծվում, ավելանում և սրվում են, իսկ հազվադեպ լուծումների դեպքում էլ խախտվում է դրանց առաջնահերթությունները, գործնականում ձևախեղվում են պետական աջակցության նպատակներն ու արդյունքները: Օպտիմալացման քողի տակ փաստացի փակվում է պետական կենսական նշանակության հաստատություններ, որոշ ճանապարհներ ասֆալտապատելու քողի տակ անտեսում են սոցիալական առավել առարկայական խնդիրները, հակասոցիալական վարվող քաղաքականության իրական հետևանքները: Պարզ փաստ ենք բարձրաձայնում, որը հավաքական կերպով բնութագրում է այս իշխանության սոցիալական դեմքը և քողազրկում այն կեղծիքները: Բնական է, որ սա առաջացնում է ջղաձգություններ իշխանականների մոտ, օրինակ՝ պարոն Թունյան, նորից լարվեք և ևս մեկ անգամ փորձեք գտնել ձևը մանիպուլացնելու այս ակնհայտ աքսիոմատիկ իրողությունը: Ձեր իշխանության օրոք մեր բնակչության 40, շուրջ 40 տոկոսը կազմող սոցիալապես անապահով քաղաքացիների կյանքն ավելի է վատացել, քանի որ դուք ստացել եք նաև նրանց քվեն, բայց չեք կատարել իրենց տված խոստումները:

2018 թվականին, երբ եկաք իշխանության, մեկ անձի ապրելու համար նվազագույն սպառողական զամբյուղի ամսական արժեքը կազմում էր, այդ արժեքը ներկայիս համեմատ աճել է ավելի քան 17 հազար դրամով, իսկ միջին կենսաթոշակի չափը դրանից 2 անգամ պակաս: Խոստացել էիք միջին կենսաթոշակի չափը հավասարեցնել նվազագույն սպառողական զամբյուղի արժեքին, այսինքն՝ ձեր ծրագրային խոստումը կատարելու համար հաջորդ տարի միջին կենսաթոշակի չափը պիտի բարձրացնեք 30-35 հազար դրամով, իսկ իրականում չկատարված սոցիալական առանցքային խոստումը քողարկելու նպատակով հաջորդ տարի նախատեսված ընդամենը կենսաթոշակի անկանխիկ կրճատումներից, վճարումներից հետվճարի բարձրացում՝ լավագույն դեպքում ընդամենը 4-ից 5000 դրամի չափով:

Հիմա ասեք՝ տնտեսական աճը, բյուջեի եկամուտների աճը ձեր պնդմամբ իբրև թե ապահովել եք, պետական պարտքն ու դրա սպասարկման ծախսերն էլ առնվազն ձեր նախատեսվածով ավելացրել եք, որ իբրև թե կապիտալ ծախսեր անեք և հանրային կյանքը բարելավեք, բա այդ դեպքում ինչո՞ւ չեք կատարում ձեր սոցիալական հիմնական խոստումը և ձեր խոստացածի չափով չեք բարձրացնում թոշակները, նպաստները, նվազագույն աշխատավարձները:

Հաջորդն ասում եք՝ դպրոց, հիվանդանոցներ եք կառուցում, մյուս կողմից էլ օպտիմալացման քողի տակ, իսկ իրականում որոշակի գումար ամեն գնով խնայելու նպատակով մի շարք համայնքներում դրանց գործունեությունը փաստացի փակվում են: Բազմիցս եմ ներկայացրել Գեղարքունիքի մարզի սոցիալական, առողջապահական, գյուղատնտեսական, կրթական ու հանրային կյանքի կարևոր խնդիրները: Օպտիմալացման քողի տակ միավորում են Հայաստանի Հանրապետության թվով 232, այդ թվում՝ Գեղարքունիքի մարզի թվով 15 հանրակրթական ուսումնական հաստատություններ՝ առանց հաշվի առնելու գյուղական բնակավայրում դպրոցների կենսական նշանակությունը, կրթական, ժողովրդագրական, սոցիալական, անվտանգային և կենսական այլ ոլորտներում:

Վերամիավորում եք գյուղական ամբուլատորիաները: Տարբեր համայնքներում փակում են անձնագրային բաժանմունքները, ԴԱՀԿ ծառայության տարածքային բաժինները, վերամիավորում եք մարզային հիվանդանոցները և փակում եք դիահերձարանները, տիկին նախարար: Շարունակվող այս խնդրահարույց գործընթացը պետք է անհապաղ կասեցվի՝ կանխելու առանց այն էլ սոցիալապես խոցելի, սահմանապահ և ռազմավարական նշանակության այս բնակավայրերում բնականոն կյանքի ապահովման կենսական խնդիրների ավելացումը:

Առաջնային պետք է հաշվի առնել բնակիչների կողմից բարձրացվող առարկայական և կարևոր խնդիրները, որոնց անտեսումը անխուսափելիորեն հանգեցնելու ա զանգվածային արտագաղթի և այդ բնակավայրերի դատարկվելուն: Գյուղատնտեսական մթերքների իրացման, ոռոգման, բնական աղետներից վնասների հատուցման, դիզվառելիքի, պարարտանյութների, թունաքիմիկատների և այլ ուղղություններով պետական աջակցության ծրագրերի անարդյունավետության խնդիրները շարունակում են օր օրի դժվարեցնել գյուղացու առանց այն էլ անտանելի կյանքը: Սրա հետևանքով կրճատվում են նաև մշակվող ցանքատարածություններն ու անասնագլխաքանակը: Գյուղացու չլուծվող խնդիրները շատ են, իսկ դրանց շարքը հետևողականորեն ավելանում է:

Ամփոփելով ակնհայտ է՝ հարկ տուր, մենք էլ ինչքան պարտք վերցնեք, կարանք պարտք վերցնեք, որ ասֆալտ անենք բանաձևի ներքո խորանում են եկամուտների անարդար բաշխումը ու տարածքների զարգացման անհամաչափությունը: Ավելանում են սոցիալական խնդիրները, հատկապես՝ գյուղական և սահմանամերձ բնակավայրում իրենց բոլոր հետևանքներով: Անխոսա սա արդարացիորեն առաջացնում է մեր գյուղացիների բողոքը տարբեր դրսևորումներով՝ այդ թվով հանգեցնելով նաև արտագաղթի:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հաջորդ ելույթի համար՝ Արծվիկ Մինասյան: Համեցեք:

 Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, քննարկվում է 2026 թվականի գլխավոր ֆինանսական փաստաթուղթը՝ բյուջեի նախագիծը, որը կարճ, եթե ձևակերպումով ասեմ, սա հույսերի, նպատակների, հայ ժողովրդին տրված խոստումների ձախողումը արձանագրող փաստաթուղթ է: Ցավոք, այս փաստաթղթում ոչ միայն բացակայում է Արցախ անվանումը, այլ նաև այն բոլոր հիմնական խոստումները, որոնք կապված էին հայ ժողովրդի այս կարևոր հատվածի, այս կարևոր պետականության պաշտպանության հետ, և այդ խոստման հեղինակը ու ձախողման հեղինակը այսօրվա իշխանությունն է, որը այս ամբիոնից և ոչ միայն այս ամբիոնից հպարտորեն հայտարարում է, որ Արցախից ազատվելով փրկել ենք Հայաստանի Հանրապետության պետականությունը: Սա հերթական քայլն է, հերթական կեղծիքն է, որ փորձ է արվում ներկայացնել իբրև թե փրկություն: Ու զարմանալի չէ, որ հիմնական առերևույթ այս հանցագործությունների համար պատասխանատու անձանց առանձին ներկայացուցիչներ այս ամբիոնից խոսում են և քարոզում են հայ ժողովրդի համար կեղծ խաղաղության մասին՝ իրականում տանելով մի նոր փորձությունների ու կորուստների:

Ալեն Սիմոնյանը էս ամբիոնից խոսում է և ասում է, որ դուք հաջողության հասաք, դիմելով Դաշնակցությանը, ատելություն քարոզելով: Ատելության գեներատոր իշխանության ներկայացուցիչները գիշեր-ցերեկ, ամեն վայրկյան էս և այլ ամբիոններից քարոզում են ատելություն, քարոզում են հայ ժողովրդի մեջ տարանջատում, քարոզում են ամբարտավանություն և էսօր էս մարդիկ մեղադրում են մեզ ատելություն քարոզելու մեջ: Ալեն Սիմոնյանն ասում է՝ դուք ո՞վ եք, որ աշխատավարձ եք ստանում: Զարմանալի է, որ դա ասում է մի իշխանության ներկայացուցիչ, որի իշխանությունից հեռացվելուց հետո բացահայտվելու են բազմաթիվ հանցավոր եկամուտներ, բացահայտվելու են բազմաթիվ վատնումներ, էդ թվում նաև հենց էսօրվա իշխանությունների կողմից իրականացվող գործողությունների և կոռուպցիոն գործարքների հետևանքով: Ի դեպ, ասեմ, որ երբ որ խոսում ենք մենք ժողովրդի կողմից կամ ժողովրդի մոտ, ավելի ճիշտ քաղաքական պատասխանատվության մասին, Ալեն Սիմոնյանը, որն ասում է՝ ժողովուրդն ասում էր, ասում է, ներկայով է խոսում, ասում է մենակ նրանք չլինեն, դիմելով ընդդիմությանը, ով ուզում է թող լինի: Ասեմ, որ պարոն Սիմոնյանի մոտ ոնց-որ 2018 թվականի շրջանն է:

Իրականում հիմա, որ ժողովրդի մոտ գնում եք, այդ արտահայտությունները վերաբերում են ձեզ: Ե՞րբ ենք սրանցից ազատվելու, էս արտահայտությունն է հիմա տիրում: Դուք իրավիճակին չեք տիրապետում, և էդ իրավիճակին չտիրապետելով՝ շարունակում եք, որպեսզի հետագայում վերարտադրվեք, ատելությունը, չարությունը քարոզել, և ուզում եմ գնահատել պարոն Աղաջանյանի և շատերի համառ և հետևողական գործունեությունը՝ լսելու հանրապետության նախագահներին, լսելու հանրապետության, վերլուծելու նրանց խոսքերը: Դա շատ լավ է, բայց շատ վատ է, երբ որ փոխարենը դասեր քաղելու, անում եք ուղիղ հակառակ հետևությունները: Շարունակում եք չարություն, ատելություն քարոզել, և երբ որ անվտանգության մասին խոսում եք և 1998–2008-ն եք մեջբերում, պարոն Աղաջանյան, միակ շրջանը, երբ որ Ադրբեջանը փորձ չի արել անգամ ռազմական որևէ գործողություն ձեռնարկի Հայաստանի Հանրապետության և Արցախի Հանրապետության հանդեպ, հաջորդ 10 տարիները՝ այն ժամանակաշրջանը, երբ Ադրբեջանի փորձերը ձախողվել են: Միայն ձեր ժամանակաշրջանում է, որ Ադրբեջանի փորձերը ոչ միայն բերել են կորուստների, կործանումների, այլ նաև դարձրել են ձեզ էլ իրենց գործընկեր: Դուք եք էդ մասին բարձրաձայնում: Մեր գործընկերները, մեր գործընկերների հետ էս հանդիպումը, մեր գործընկերների հետ էս համաձայնությունը և այլն, և այլն: Այսինքն՝ իրականում դուք ինքներդ ձեր դեմ ցուցմունք եք տվել, ձեր գործողություններով հաստատել եք, ձեր իշխանության հանցավոր վարքագիծը և շարունակվում է դա, ցավոք սրտի, ու հետևություն չեք արել:

Գիտե՞ք Կառավարության կառավարման որակի տեսակետից չափազանց կարևոր է նաև գնահատել մարդկանց գործունեությունը, օրինակ՝ օրեր առաջ, երբ որ ես լսում էի Դավիթ Խուդաթյանին՝ տարածքային կառավարման և արտադրական ենթակառուցվածքների նախարարին, որը բյուջետային քննարկումների ժամանակ ասում էր, ընդ որում 2, 3 անգամ, ասում է՝ ես ուզում եմ ևս մեկ անգամ կրկնել՝ ես ավելի լավ եմ կառավարել Սևանը, Սևանի ջուրը, քան Արծվիկ Մինասյանը: Էս մարդը պարզվում է չգիտի, որ իր նախարարության ֆունկցիան այլ է: Ինքը չգիտի, չի հասկանում տարածքային կառավարման նախարարության գործառույթը բնապահպանության նախարարության գործառույթից: Ամենադասական օրինակն է ձեր Կառավարության առնվազն էս անդամի, էլ չասեմ էլի կան մարդիկ, որոնք չեն տիրապետում, չեն հասկանում, որ Դավիթ Խուդաթյանի պատասխանատվությունը ջրային համակարգերի կառավարումն է, և հենց էդ կառավարման ձախողման պատճառով է, որ Սևանից հավելյալ ջրառ է իրականացվել, և սա է եղել շեշտը:

Ի դեպ, Սևանի մասով ասեմ, որ, քանի որ հավանաբար Խուդաթյանը լսում է ինձ և նաև դուք, 2017 թվականին, երբ ես բնապահպանության նախարար էի Սևանի մակարդակը 1900 մետր 48 սանտիմետր էր նոյեմբերի 2-ի դրությամբ: 2025 թվականի նոյեմբերի 2-ի դրությամբ Սևանի մակարդակը 1900 մետր 32 սանտիմետր է. 16 սանտիմետրով ավելի պակաս: Թվում է, որ պիտի ավելին լիներ չէ՞, բայց էդքան պակաս: Դա բազմապատկեք 12-ով և կստանաք մոտավորապես էն թիվը, այսինքն՝ շուրջ 200 միլիոն թիվը, որ պակասել է Սևանից: Դա ավելին է քան նույնիսկ 1 տարվա ընթացքում Սևանից օրենքով թույլատրվող չափաքանակը: Սա է կառավարման արդյունքը, և անգամ Դավիթ Խուդաթյանը ձախողել է նույնիսկ ձեր իսկ կառավարման տարիներին լավագույն ցուցանիշ համարվող 2021 թվականի արդյունքը: Եթե ինքն է համարում իրեն Սևանի կառավարում իրականացնողը, ապա ինքը սրանով հաստատում է իր գործունեության ձախողման արդյունքը, և սա բնութագրական է այսօրվա Կառավարության գործունեությանը գրեթե բոլոր ուղղություններով:

Ի դեպ, մի կարևոր բան էլ՝ Սևանա լճի էկոհամակարգի վերականգնման ծրագրում, այս, որ նաև էս բյուջեի մաս է կազմում, էստեղ կգտնեք 3 տեղ տարածքային կառավարման նախարարության գործառույթների մասով, բայց 3-ն էլ կապ չունեն Սևանա լճի բարձրացման պատասխանատվության հետ: Եվ մի կարևոր դիտարկում. Կենտրոնական բանկի եզրակացության մեջ էլ կար՝ պահուստային ֆոնդի գաղափար: Ես առաջարկում եմ, որպեսզի էս գաղափարը մի հատ հստակեցվի՝ ինչ է դա իրենից ներկայացնում: Դա Կառավարության պահուստային ֆո՞նդն է, թե՞ մի նոր ֆոնդ է ձևավորում: Եթե ֆոնդն է ձևավորվում, ապա ուր է օրենսդրական հիմքը: Ես հասկանում եմ, որ Կառավարությունը և դուք արհամարհած ունեք օրենքը, օրենքի պահանջները, բայց, ի վերջո սա, եթե աղբյուր չունի, ապա որտեղից պետք է ձևավորվի, եթե աղբյուր ունի, ապա ինչու չի բացահայտում, թե աղբյուրը որտեղ է:

Իրականում ձեր կառավարման տարիները, ինչպես Աննա Գրիգորյանն ասեց, այո, ատելություն քարոզելու, չարության, կորուստների տարիներ են լինելու, տարիներ են և հետագայում էս ամենը, որը իր հետևում ունի նաև կոնկրետ հանցավոր վարքագծի տարրեր, բացահայտվելու է, և մեղավորները միանշանակ կանգնելու են անկախ, անաչառ դատարանի առաջ:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն ձեր ելույթի համար: Պարոն Մինասյան, ձեզ էլ ենք ասում գործընկեր, բայց չենք կիսում ոչ այն պատասխանատվությունը, որ դուք ձեր գործընկերոջը դղյակի կառուցման համար հող եք տվել, ոչ էլ իր պատասխանատվությունը, որ բանակի հաշվին դղյակ ա կառուցել, պահակներ ա նշանակել, ոչ էլ ձեր Ռոբերտ Քոչարյանի պատասխանատվությունը, որ ապօրինի հարստացել ա, բայց ձեզ գործընկեր ենք ասում, էլի: Ընդմիջում 30 րոպե:

ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱԼԵՆ ՍԻՄՈՆՅԱՆԸ ԵՎ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ՀԱԿՈԲ ԱՐՇԱԿՅԱՆԸ

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավորներ, շարունակում ենք ելույթները։ Այժմ ելույթ կունենա Արեն Մկրտչյանը։ Խնդրեմ, պարոն մարզպետ, համեցեք։

 Ա.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Մեծարգո վարչապետ, Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, սիրելի քաղաքացիներ, 2026 թվականի պետական բյուջեի նախագծով ՀՀ Լոռու մարզպետի աշխատակազմին նախատեսված է հատկացնել 14 միլիարդ 326 միլիոն 500 հազար դրամ, որը 2025-ի հաստատված բյուջեի նկատմամբ աճել է շուրջ 11 տոկոսով։ Ես ներկայացնեմ միջոցառումներից մի քանիսը։

2026 թվականին ՀՀ Լոռու մարզպետի աշխատակազմի կողմից տարածքային պետական կառավարման ապահովում միջոցառմամբ նախատեսված է 528 միլիոն 815 հազար դրամ կամ պահպանվել է 2025 թվականի ցուցանիշը։

Կրթական ոլորտի ծրագրերի գծով 2026 թվականին նախատեսվել է 13 միլիարդ 435 միլիոն դրամ՝ 2025-ի 12 միլիարդ 24 միլիոն դրամի փոխարեն։ Աճը՝ 11,8 տոկոս։ «Նախադպրոցական կրթություն» ծրագրով 2026-ին նախատեսվել է 204 միլիոն 800 հազար դրամ։

Համայնքներին հատկացվող դոտացիաների գումարները, սա կենսական կարևորություն ունի համայնքների բնականոն կենսագործունեության համար, 2025 թվականի 11 միլիարդ 270 միլիոն դրամի փոխարեն 26-ին նախատեսվել է 12 միլիարդ 759 միլիոն դրամ կամ աճը՝ 13,3 տոկոս։

Եվ վերջում կուզեմ ներկայացնել երկրաշարժի հետևանքով անօթևան մնացած ընտանիքների բնակարանային ապահովում միջոցառմամբ նախատեսվող ծրագրերը։ Նախատեսվում է լուծել 15 ընտանիքների բնակարանային խնդիր, որի համար նախատեսվում է հատկացնել 107 միլիոն 754 հազար դրամ։ Այսինքն՝ պետք է արձանագրենք, որ 2026 թվականին Կառավարությունը շարունակելու է 38 տարվա վաղեմության խնդիր լուծել, ինչպես անում է 2018 թվականից սկսած։

Հարգելի վարչապետ, ԱԺ մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, սիրելի քաղաքացիներ, Լոռու մարզում այս պահին իրականացվում են 176 միլիոն դոլար ընդհանուր արժեքով պետական ու համայնքային ֆինանսավորմամբ ծրագրեր, իսկ ես այստեղ լսում էի ելույթներ՝ իբր մենք դպրոցների ու մանկապարտեզների, ճանապարհների կառուցումը ձախողել ենք։ Ձեզ եմ ներկայացնում Լոռու մարզկենտրոն Վանաձորում Ռոբերտ Քոչարյանի, Սերժ Սարգսյանի և նրանց կոալիցիոն գործընկեր Դաշնակցության կառավարման 20 տարում համայնքի բալանսից մասնավորին օտարված գույքի մի մասը։

Եվ այսպես. Բաթումի 1 հասցե՝ մանկապարտեզի շենք, Բաթումի 10-ը՝ մանկապարտեզ, Ազատամարտիկների պուրակ 1/4՝ մանկապարտեզ, Աճառյան 6՝ մանկապարտեզ, Ռուսթավի 3՝ մանկապարտեզ, Տիգրան Մեծի փողոց՝ մանկապարտեզ։ Վանաձորում երեխաները մանկապարտեզի հերթի մեջ են։ Գրիգոր Լուսավորչի 45՝ մշակույթի տուն, Աղայան 39/2՝ «Գուգարք» կինոթատրոն, Ազատամարտիկների 25՝ «Երևան» կինոթատրոն։ Վարձակալության տված և օտարված համայնքային ողջ գույքը, այգիները և ոչ միայն, թվելու համար մի քանի տասնյակ րոպե է անհրաժեշտ, ժամանակը չի բավականացնի։

Վանաձորի Տիգրան Մեծ փողոցում գտնվող մանկապարտեզի շենքը 2000-ականների կեսերին դարձրել են Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության գրասենյակ՝ լոգոն էլ առայսօր մանկապարտեզի շենքի վրա փակցված է, քրեական գործ կա այս մասով։ Կգնաք և մանկապարտեզի հերթում սպասող երեխաների ծնողներին պատասխան կտաք։

Վանաձորի կենտրոնում գտնվող կայարանի զբոսայգին արվել է 32 կտոր և տրվել վարձակալության։ 32 վարձակալական պայմանագրերը հիմա խզվում են, այգին հիմնանորոգվելու է վերադարձվելու վանաձորցիներին։ Կգնաք և Վանաձորի հարյուր հազար բնակիչներին պատասխան կտաք, ու մեզ ասում են՝ 7 տարի մնացել եք նույն դասարանում։ Դուք 20 տարի մնացել եք ժողովրդի կոկորդում, դուք քաղցկեղի պես կերել եք մեզ ներսից, դուք կապ չունեք ո՛չ մեր երկրի, ո՛չ մեր ժողովրդի հետ։ Դուք ձեր հետևից թողել եք ռազմական պալիգոն հիշեցնող ճանապարհներ, որոնց մարդաբոյի փոսերի մեջ մեքենայով ընթացքից հայտնվելիս հեռախոսդ դառնում էր անհասանելի։ Ձեր պահած դպրոցներում մենք տանից վառելափայտ էինք տանում, լուսամուտները ցելոֆաններով փակում էինք, որ դասասենյակներում չդողացնենք։ Ձեր պահած դպրոցների զուգարանների դռները բացել չէր լինում՝ կոյուղալճեր էին ներսում։ Դուք դպրոց ու մանկապարտեզ ընդհանրապես չեք պահել, դուք դրանք կերել եք, սեփականաշնորհել ու ձեզ համար տներ, կուսակցական գրասենյակներ դարձրել։ Ես եկել եմ ձեզ ասելու, որ դուք մանկապարտեզի գողեր եք, դուք մշակույթի տների գողեր եք, դուք զբոսայգիների գողեր եք, դուք էլ, ձեր քաղաքական առաջնորդներն էլ, էս «ՊՈՒ»-ն էլ սրանք ընդհանրապես մամոնտ են՝ յոթ ամսից ընդմիշտ վերանալու են քաղաքական դաշտից ու միակ բանը, որ իրենց գոյության մասին հիշեցնելու ա, լինելու ա՝ կիսակլոր շշով օղին։ Ու դեռ մի հատ էլ դասավանդում են Վանաձորի պետական համալսարանում, հետաքրքիր ա ի՞նչ են դասավանդում՝ զբոսայգու գողության տեսությո՞ւն, թե՞ մանկապարտեզ ուտելու հիմունքներ, սափրվա՞ծ, թե՞ ոչ, բեղ պահա՞ծ, թե՞ անբեղ դուք ընդմիշտ հիշվելու եք որպես մանկապարտեզի գող։

Սիրելի քաղաքացիներ, 2026 թվականի հունիսին լինելու են համապետական ընտրություններ, գնացեք ընտրական տեղամաս և մանկապարտեզի գողերին վերացրեք քաղաքական դաշտից, զբոսայգու գողերին դարձրեք մամոնտ, որոնց թշվառ գոյության մասին մեզ կհիշեցնի միայն կիսակլոր շշով օղին, որով դուք կխմեք դրանց քաղաքական ողորմաթասը։ Շնորհակալ եմ։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Այժմ ելույթներ կհնչեն... (խոսակցություն դահլիճում) այո, կարոտել էինք ձեզ, պարոն Մկրտչյան։ Այժմ խմբակցությունների անուններից ելույթ կլինի։ Ձեր խմբակցությունից դուք եք մենակ ստեղ, պարոն Խաչատրյան, ուրիշ մարդ չի կարող ելույթ ունենա։ Համեցեք, «Հայաստան» խմբակցության անունից ելույթ կունենա Արթուր Խաչատրյանը։

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Ես գնահատում եմ ձեր ներկայությունը, ուշանալու մասին լավ ասացիք, որովհետև էսօր էդ իրավիճակը կար։ Ամեն դեպքում մինչև ֆրակցիայի անունից ելույթ ունենալը ես փորձեմ արձագանքել նրան, ինչին, երևի, արձագանքելու իմաստ չուներ։ Ձեր կողմից նշանակված տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահն ասում է՝ պետք է... (խոսակցություն դահլիճում) հա, տեղակալը, այո, պարոն Սիմոնյան, եթե ընդհատում են, ավելացրեք։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Վերականգնեք 27 վայրկյանը պարոն Խաչատրյանի։

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Ասում է՝ պետք է պարտքի տնտեսական ազդեցությունը գնահատել, ասում է՝ գիտությունների դոկտոր բերե՞նք։ Գիտությունների դոկտոր բերելն ի՞նչ բարդ բան ա։ Բազմաթիվ մոդելներ կան, որոնք ասում են՝ ինչպես պետք է գնահատել որևէ ազդեցություն, որևէ երևույթի հետևանքը։ Օրինակ՝ կոնտրֆակտուալի մեթոդը կա, կար Մոդիլյանիի և Միլլերի օրենքները, որոնք ֆինանսավորման արդյունավետությունն է, լավ կառուցվածքի մասին են խոսում, դրա մասին էր խոսքը։ Եթե բան չգիտեք, ոչինչ, դեռ ժամանակ կա, կլինի, իհարկե, տնտեսական պրակտիկ, գործնական աշխատանք է ձեզ սպասում, թե չէ մենակ թերթի սյունակագիրն ի՞նչ։

Եվ մյուս հարցը՝ շատ ուրախ եմ, որ պարոն Գրիգորյանն էստեղ ա։ Պարոն Գրիգորյան, հիշում եք՝ 17 թվականին «Արդշինբանկ»-ի աշխատողներից մեկն էր մահացել, դուք եկել էիք Գյումրի, խոսում էինք, որ ինչ ծանր ա սոցիալական իրավիճակը, որովհետև կան մարդիկ, որոնք շատ քիչ՝ մի 100, 200 հազար դրամի, «Նուռ» քարտի վարկերը չեն կարողանում փակել և նաև մարդ էլ չունեն, որ իրենցից պարտք խնդրեն, դասակարգվում են, ԴԱՀԿ և այլն։ Եվ դա գնահատում էիք որպես սոցիալական բարդ խնդիր, հիշո՞ւմ եք, շնորհակալություն։ Հիմա հիշեցնեմ տեղակալի ասածը, ասում է՝ դասակարգված վարկերը չեն, չէ, ժամկետանց վարկերը չեն կարող նվազել, որովհետև մարդը նույնիսկ, եթե մահանում ա, ինքը գալիս ա։ Ուրեմն... (խոսակցություն դահլիճում) հա, վարկառուների քանակը։ Այսինքն՝ եթե մարդը մահանում ա, իր փոխարեն ինչ-որ մեկը փակում ա վարկը, դա դուրս չի՞ գրվում, ո՞նց թե՞ ոչ։ Այսինքն՝ 1690 թվականից «Barclays» բանկը կա... (խոսակցություն դահլիճում), խնդրեմ էլի ավելացրեք, 335 տարի «Barclays» բանկը...

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Մի ընդհատեք պարոն Խաչատրյանին։

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-335 տարի «Barclays» բանկը պահում է հա՞, երևի, մի 20 միլիոն վարկառու կա, 20 միլիոն, ուրեմն, ժամկետանց վարկառու կա։ Հըմ, սպանիչ ա։ Մյուսն էլ ասում ա՝ պետական պարտքի մասին էր խոսում, հետո խոսում էր բանկերի պարտքերի մասին։ Ի՞նչ կապ ունեն իրար հետ։ Էդ նույնն ա, ոնց որ ասեմ՝ ես ուտելուց հետո ծխում եմ, ասում է՝ դու ինչի՞ ես պրոտեինը նիկոտինի հետ համեմատում։ Անցած լինի։

Սիրելի հայրենակիցներ, Կառավարությունը հպարտորեն թվեր է ներկայացնում՝ բարձր աճ, ցածր սղաճ, ներառականություն, զբաղվածություն և միջին աշխատավարձերի աճ և այլն։ Ամեն ինչ հրաշալի է, խաղաղության և բարեկեցության դար, ինչն էլ, որ վատ է եղել, դա արտածին գործոնների հետևանքն է՝ քովիդ, արտաքին տնտեսական միջավայր կամ, ինչպես հայտնի ֆիլմում է ասվում, ցիկլոնների և անտիցիկլոնների հետևանքն է։ Բայց դրանք էլ՝ էդ ցիկլոններն ու անտիցիկլոնները, կա՛մ նախկիններից են մնացել, կա՛մ ժողովրդավարական իշխանությունների դեմ սանձազերծած հիբրիդային պատերազմի դրսևորումներն են։

26 թվականի բյուջետային ուղերձում Կառավարություն ներկայացրել է իր հիմնական քաղաքատնտեսական նպատակը։ 26 թվականի պետական բյուջեի մասին օրենքի նախագծով ներկայացված բյուջեն միտված է լինելու հասարակությունն առավել երջանիկ և դիմակայուն դարձելուն՝ ապահովելով անվտանգ բարեկեցիկ միջավայր։ Այսինքն՝ այսօր մարդիկ երջանիկ են, մյուս տարի ավելի երջանիկ են լինելու։

Երեկ, երբ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարը, անդրադառնալով դեմոգրաֆիական խնդիրներին, ասում էր, որ երեխա ունենալու ընդունակ կամ միգուցե նաև ցանկացող կանանց թիվը փոքր էր, այստեղ՝ օթյակում, համալսարանի ուսանողներ էին, մի տղա էր ընդամենը, գեղեցիկ աղջիկներ երիտասարդ ու մի տղա, և երբ փողոցում քայլում ես, տեսնում ես էդ երևույթը՝ երիտասարդ աղջիկներ մենակ, իսկ գիտեք ինչո՞ւ. որովհետև համարյա մի ամբողջ սերունդ էսօր Եռաբլուրում ա և մյուս պանթեոններում ա։ Չեք ուզում լսեք, բայց կլսեք, որովհետև դա է իրականությունը, պարոն Ղահրամանյան, դա է իրականությունը, և էն պատերազմը չկանխվեց։ Ինչո՞ւ մենք չգնացինք զիջումների մինչև քառասունչորսօրյա պատերազմը, որը պատերազմից խուսափելու միակ հնարավորությունն էր։ Դրա առանցքային պատճառն այն էր, որ այդ զիջումների արդյունքում մեր ունեցած բոլոր սպառնալիքները և կախվածությունները մեծանալու էին։ Հիշում եք տեքստը։ Հետաքրքիր տրամաբանություն է։ Այսինքն՝ եթե իշխանությունը զիջման գնար, Ադրբեջանը պետք ասեր՝ ոչ։ Այսինքն՝ Ադրբեջանին պետք էր հազարավոր զոհեր, հա՞, հազարավոր զոհե՞ր էին պետք։ Եթե առանց զոհերի Հայաստանի զիջումը չէին ընդունի՞, գի՞ժ էին... (խոսակցություն դահլիճում) գի՞ժ էին, ուրեմն, հիմա իրենք կպարտվեին, հա, իրենց զոհ էր պետք։

Այնպես որ ինչքան էլ ֆեստիվառներ կազմակերպեք, ո՛չ կորուստի ցավը կկարողանաք մոռացության տալ, ո՛չ էլ այդ կորուստների հետևանքները կկարողանաք, նաև ժողովրդագրական հետևանքները կկարողանաք չեզոքացնել։ Ի դեպ, երջանկության խոստումով դուք եկաք իշխանության 18 թվականին, 18-ի դեկտեմբերին, հի՞շում եք՝ Ժան–Ժակ Ռուսո, մենախոսություն, Փարիզ, «Քաղաքացիական պայմանագիր». այնպես որ, խնդրում եմ էլի, էլ երջանկության մասին մի խոսեք, հետևանքները ծանր են լինում։

Բյուջետային ուղերձում Նիկոլ Փաշինյանը գրում է՝ օգոստոսի 8-ին Վաշինգտոնում ստորագրված հռչակագրով Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղություն ա հաստատվել։ Խաղաղությունը հրադադարի հետ մի համեմատեք, մի խառնեք։ Խաղաղություն չի՛ լինում, երբ թշնամական զորքերը քո տարածքում են, խաղաղություն չի՛ լինում, երբ թշնամին միջամտում է քո ներքին գործերին, խաղաղություն չի՛ լինում, երբ թշնամին անընդհատ նոր պահանջներ է դնում։ Ամենաթարմ օրինակը՝ Ալիևը խոսում է ինչ-որ անհասկանալի անունով լճի մասին ու երեկ հանկարծ պարզվում է, որ արտահերթ դելիմիտացիա է մեզ սպասվում։ Միգուցե արտահերթ դելիմիտացիան՝ սահմանազատումը, Ջերմուկից սկսեի՞նք կամ Երասխ-Սադարակ սահմանային հատվածի՞ց, լավ, գոնե միաժամանակ անեինք։ Այդքան սահմանազատող չկա՞, տարբեր խմբեր են չէ գործում, թե՞ ընդամենը մի հոգի ա՝ էն էլ էս 2 օր ա բյուլետենի մեջ ա, չի կարող։

Բյուջեի ուղերձ-բացատրագրում նշված է, որ մեծ թվով կառուցվող և արդիականացվող ենթակառուցվածքները զգալիորեն կնպաստեն տարածաշրջանի տնտեսական և մարդկային հոսքեր սպասարկելու կարողությունների բարձրացմանը։ Հայաստանի հարցերը լուծեցինք, հիմա անցանք արդեն տարածաշրջանին։ Ակնհայտ է, որ խոսքը վերաբերում է Թուրքիա-Ադրբեջան անխոչընդոտ երթևեկին։ Սիրելի հայրենակիցներ, նույնիսկ, եթե TRIPP-ն աշխարհի լավագույն ճանապարհը լինի՝ լավագույն ասֆալտով, բետոնով, չգիտեմ ինչով ուզում եք լինի, միևնույն է, այն չի լուծում Հայաստանի ապաշրջափակման հարցը, եթե չշահագործվի Երասխ-Սադարակ երկաթուղին կամ ավտոմոբիլային ճանապարհը, Նախիջևանով Հայաստան ճանապարհն էլ չի գործի, չկա, նայեք քարտեզին։ Չեմ խոսում արդեն Հայաստանի ապաշրջափակման մասին։ Նայեք քարտեզին ու նայեք բյուջեի նախագծին, ես այդ հարցը տվել եմ պարոն Խուդաթյանին, ցավոք, այստեղ չի։ Երասխից մինչև սահման երկաթուղու շինարարության համար այս պահին, որ այս բյուջեում ոչ մի լումա չի հատկացված։ Բա հատկացնեինք, առաջարկ էիք ներկայացրել, պարոն Փաշինյան, հունվարի 8-ին դրա մասին խոսել եք, այդ պատասխանը կա՞ իրենց։

Եվ վերջապես անդրադառնամ բյուջեի նախագծում արտացոլված ևս մեկ խնդրին։ Իշխանությունները պնդում են, որ կշարունակեն Ղարաբաղից Հայաստանի Հանրապետություն բռնի տեղահանված անձանց կեցության, այդ թվում՝ բնակարանային ապահովման և այլ ծախսերը հոգալու համար սոցիալական աջակցության ծրագիրը։ Ուշադիր՝ ոչ թե Արցախ, ոչ թե նույնիսկ Լեռնային Ղարաբաղ, այլ հենց Ղարաբաղ, միակ երկիրը և զույգն ավելի շուտ, որոնք այդ տոպոնիմն են օգտագործում Ադրբեջանն ու Թուրքիան են։ Ասում են՝ կշարունակեն, իսկ միթե արցախցիներին տրամադրվող սոցիալական աջակցությունը բավարար էր հոգալու համար մեր տնավեր հայրենակիցների նվազագույն սոցիալական կարիքները, քանի՞ տոկոսով է բնակապահովման ծրագիրն իրականացել՝ 1, 2, 3, 5, 10։ Շահառուների քանակը չնչին է, բնակապահովման ծրագիրը դեռ մի կողմ, զբաղվածության ծրագիրը։ Հասկանում ենք չէ, որ արցախցիների, բռնի տեղահանված, էթնիկ զտման ենթարկված արցախցիների շրջանակներում զբաղվածությունը շատ ավելի ցածր է, քան միջինը Հայաստանի Հանրապետությունում, էդ ծրագիրն էլ չի գործել։

Հիշեցնեմ՝ Եվրոպայի խորհրդի դիսկրիմինացիայի դեմ հանձնաժողովի վերջին զեկույցը, որ Հայաստանի Հանրապետությունը չի կատարել իրենց ռեկոմենդացիան և արցախցիների դեմ դիսկրիմինացիան դեռ գոյություն ունի։ Էդ ի՞նչ եք արել, որ հիմա էլ շարունակում եք, իսկ վերադարձի իրավունքն ընդհանրապես օրակարգից հանել եք։

Ամփոփելով՝ սիրելի հայրենակիցներ, ես լիահույս եմ, որ սա այս իշխանությունների վերջին բյուջեն է, չնայած կազմված է այնպես, կարծես թե, նենց հերթականը լինի։ 8 տարի վարչապետը ներկայացնում է բյուջե՝ հեսա կանենք։ Դա, ուրեմն, Միացյալ Նահանգների նախագահի երկու ժամկետ... բայց, ինչևէ։ Այս բյուջեն, որը ներկայացված է, ունակ չէ լուծելու մեր ո՛չ պաշտպանական խնդիրները և ի դեպ՝ պաշտպանունակ, մարտունակ, դրան չանդրադառնանք, խոսել ենք արդեն, չի կարող տնտեսական առաջընթաց ապահովի, դրա մասին էլ առաջին ելույթից եմ խոսել։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Ժամանակը սպառվեց։ Հաջորդ ելույթի համար՝ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության ղեկավար Հայկ Կոնջորյան։ Համեցեք, խնդրեմ, պարոն Կոնջորյան։

 Հ.ԿՈՆՋՈՐՅԱՆ

-Պարոն Խաչատրյան, էս բարձրախոսներին մի քիչ նուրբ վերաբերվեք, պետական գույք ա, ի վերջո։

Մեծարգո պարոն վարչապետ, Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, քննարկում ենք 2026 թվականի պետական բյուջեի մասին օրենքի նախագիծը և, ըստ էության, այս խոսակցությունն էն մասին է, թե մենք ոնց ենք ծախսում մեր բոլորի փողը, մեր ժողովրդի փողը։ Թվերից անդին կա քաղաքական մտածողության, քաղաքական արժեբանության հարց, որի համատեքստում մենք հասկանում ենք՝ մի իշխանությունը ոնց ա ծախսում փողը, մյուս իշխանությունը ոնց ա ծախսում, և քաղաքական բանավեճի էս մթնոլորտում ես մինչև կանցնեմ, թե մենք ինչպես ենք ծախսում, ուզում եմ հիշել մեր ընդդիմության առաջնորդներից մեկի՝ Սերժ Սարգսյանի, վերջերս հնչեցրած միտքը, որտեղ նա բողոքում է, ասում է՝ 20 աշակերտ ունեցող դպրոցի վրա 2 միլիոն փող են ծախսում։ Հասկանո՞ւմ եք, Սերժ Սարգսյանը և սա միայն Սերժ Սարգսյանը չէ, Սերժ Սարգսյանը դա հավաքական Սերժն ա, «Հայաստան» դաշինքն էլ ա հավաքական Սերժը, հավաքական Սերժ, հավաքական Քոչարյան, իրենք էդ մտածողությունն ունեն։ Ասում ա՝ 20 երեխա ունեցող դպրոցի համար 2 միլիոն փող են ծախսում։ Մենք էլ ենք նույն բանն ասում, մենք ասում ենք՝ 20 երեխա ունեցող դպրոցի համար 2 միլիոն փող ենք ծախսում, նույն բանն ա, նկատում եք չէ՝ շեշտադրումն ա ուրիշ։ Հավաքական Սերժն ասում ա՝ արա, 20 միլիոն դոլա՞ր, 20 երեխու համար 2 միլիոն են ծախսում, մենք ասում ենք՝ 20 երեխու համար 2 միլիոն ենք ծախսում։ Որովհետև Սերժի համար՝ հավաքական Սերժի համար, 20 երեխեն կորած բան ա, Սերժն ասում ա՝ դրա տեղը կարելի ա մի հատ բիզնես ստեղծել, որովհետև էդ դպրոցի մեջ Սերժը փայ չունի, բայց բիզնեսի մեջ կարա ունենա, չէ՞։ Սերժը դպրոցի շահառուն չի, հո չի գնալու նստի սովորի, չնայած չէր խանգարի։ Սերժը չի գնալու չէ մտնի էդ դպրոց, դուռը բացի, նստի նստարանին և սկսի այբուբենը սովորել, չնայած չէր խանգարի, որովհետև էդ նույն հարցազրույցի ժամանակ Սերժ Սարգսյանն ասում ա՝ ես կրթությանը հո դեմ չեմ, արա։ Մի հատ ուշադիր եղեք, ասում ա՝ ես կրթությանը դեմ չեմ է, արա՛, ու կրթությանը դեմ չի, բայց պատկերացնում եք՝ բա որ դեմ լիներ ի՞նչ կասեր... (ծիծաղ դահլիճում)։ Եվ սա է, դուք եք հավաքական Սերժը, սիրելի գործընկերներ... (խոսակցություն դահլիճում)։

Պարոն Խաչատրյան, հարգելի գործընկերներ, հատկապես հաշվի առնելով ձեր խաչակրաց արշավանքը կրթության, կրթվելը նորաձև է շարժման նկատմամբ։ Ես ձեզ ասել եմ՝ ձեզ չի սպառնում կրթությունը, ոչ էլ նորաձև լինելը, ոչ էլ երջանկությունն է ձեզ սպառնում, պարոն Խաչատրյան, որովհետև դուք, իմ կարծիքով, ոչ թե դուք անձամբ, բայց ընդհանուր ձեր հավաքական աշխարհը, երջանիկ չէ, դուք դժբախտ եք։ Գիտե՞ք խի եք դժբախտ, որովհետև իշխանության կորուստը ձեր համար քաղաքական իրողություն չէ, անձնական դժբախտություն ա։ Սերժը, հավաքական Սերժը, հավաքական Քոչարյանն իրենք ոնց որ մեր ժողովրդի ֆանտոմային ցավերը լինեն։ Այսինքն՝ էդ համակարգը, որը եղել է, էդ գողապետությունը, ինքն ամպուտացվել գնացել է, բայց չէ որ դա մեր հանրության մի մասն է եղել, մեր կյանքի մի մասն է եղել ու էդ ֆանտոմային ցավը Սերժի, Քոչարյանի շուրթերով անընդհատ ոնց որ հիշեցնի մեր ժողովրդին իր մասին էլի։

Մեկը կա՝ քաղաքականության մեջ նոր սկսել է չոչ անել, դեռ ատամհատիկն էլ չի եղել, ասում ա՝ պետությունը դպրոց կառուցելու փոխարեն պետք ա գործարան կառուցի։ Սերժի, հավաքական սերժության, հավաքական Սերժի քաղաքական կլոններն են, այսինքն՝ չի սպառնում էդ մարդկանց կրթությունը և դրա համար է, որ իրենք դուրս են եկել խաչակրաց արշավանքի կրթության դեմ։ Եվ էստեղ, օրինակ՝ ամենաառաջամարտիկներից մեկը Քրիստինե Վարդանյանն էր, գնաց։

Ընդհանրապես ինձ թվում ա, որ եթե դժոխքը soundtrack ունենար, դա կլիներ Քրիստինե Վարդանյանի ելույթները...(ծիծաղ դահլիճում), ասենք՝ դուք մի հատ խորացեք էլի, մի հատ խորացեք. հերիք չի մարդը դժոխք ա ընկել... (ծիծաղ դահլիճում) մի հատ էլ ստիպված ա Քրիստինե Վարդանյանի ելույթները լսել։ Այսինքն՝ կաթսայի մեջ խառնում են իրան ու մի հատ զուգահեռ հնչում ա Քրիստինե Վարդանյանի ելույթները։ Ես ամեն անգամ, լուրջ, ես քեզ չեմ կարողանում, հարգելի գործընկերներ, բայց ստիպված եմ։ Չկա, գնաց։

Գառնիկ Դանիելյանն ասում ա՝ մենք ենք փրկել Ոսկեպարի եկեղեցին։ Ես հիշում եմ էդ ժամանակ են հայտնի «գառնիկալացը», որ հնչում էր ամբողջ հանրապետությունով՝ Ոսկեպարի եկեղեցին տալիս են Ադրբեջանին, Ոսկեպարի եկեղեցին տալիս են։ Հիմա Ոսկեպարի եկեղեցին ոչ միայն Հայաստանում է՝ սահմանազատված պետական սահմանից այս կողմ, Ոսկեպարի եկեղեցին վերանորոգվում է Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեի հաշվին։ Այ, դրա վրա ենք նաև մեր փողը մենք ծախսում, ինչի վրա, որ չեն ծախսել ու չեն հասկանա հավաքական Սերժի ներկայացուցիչները։

Մենք նախորդ շաբաթ եղանք Տավուշի մարզում և Բերքաբերում, խոսվեց շատ էս օրերի ընթացքում, Բերքաբերում մինչև 2023 թվականը եղել է մոտ 120 տուն, Կառավարության 16 պլյուս 5՝ 21 միլիոնի ծրագրով Բերքաբերում հավելյալ շուրջ 100 տուն ա կառուցվել։ Այսինքն՝ հասկանում եք, կրկնապատկվել ա, բայց հավաքական Սերժը սա չի հասկանա, որովհետև ինքը դրա մեջ փայ չունի, հո չի գնալու Բերքաբերում ապրի, հո չի գնալու Կիրանցի դպրոց մտնի և էդ դպրոցում սովորի, ոչ էլ Սերժի երեխեքը, թոռներն են գնալու Կիրանցի դպրոցում սովորելու, որովհետև իրենց երեխեքն ու թոռները գնում են Միացյալ Նահանգներում են ծնվում, որ երբ պատերազմ լինի, իրենց երեխեքը չգնան ու սահմանը չպահեն, բայց զատո պարոն Խաչատրյանը կգա էստեղ և կասի՝ մարտունակ բանակ, պաշտպանունակ բանակ։ Էդ ուրիշի երեխեքի կյանքի հաշվին նենց լավ մարտունակ բանակ եք սարքել, բա սարքեի՞ք։

Ինչի՞ վրա ենք մենք փողերը ծախսում։ Շատ եք խոսում արտաքին քաղաքականությունից, դիվանագիտությունից։ Դուք, պարոն Խաչատրյան, ես ինչքան գիտեմ Միացյալ Թագավորություններում կրթություն եք ստացել, դուք ձեր իշխանության ժամանակ եղե՞լ եք Լոնդոնում մեր դեսպանությունում, եղե՞լ եք, չեք ամաչել, դուք չեք ամաչել էդ դեսպանության շենքից, ամաչել եք չէ։ Հա, ես տեսնում եմ, որ դուք... դա ձեր իշխանության դեմքն ա եղել։ Այ, որ նայել եք և ամաչել եք, դուք ինքներդ ձեզանից եք ամաչել, պարզապես ես եմ հիմա դրա մասին արձանագրում, իսկ էսօր մեր ժողովրդի փողերով մենք Միացյալ Թագավորություններում մի ֆանտաստիկ դեսպանության շենք ունենք, որովհետև երբ բրիտանացի պատգամավորը կամ պետական պաշտոնյան գալիս մտնում է էն դեսպանություն և էս դեսպանություն, ինքը պատկերացում ա կազմում նաև մեր արտաքին քաղաքականության մասին, ինքն ուզում ա հասկանա, ինքը հասկանում ա էս երկիրն ընդհանրապես իր առջև ի՞նչ նպատակ ա դրել, ի՞նչ նպատակ ա հետապնդում, որովհետև խորդանոց մտնելուց դու հասկանում ես, որ էս մարդիկ խորդանոցի նպատակ են իրենց առջև դրել։ Իսկ էդ նախորդ դեսպանության շենքը դժվար էր ուրիշ ձև պատկերացնել։ Նույնը վերաբերում է Փարիզում մեր նոր գնած դեսպանությանը և այսպես շարունակ։ Այ, սրա վրա ենք մեր փողերը ծախսում։

Ինձ համար ընդհանրապես մեր Կառավարության գործունեության ամենա, էսպես, շռնդալից որակումներից մեկը գիտե՞ք որն ա եղել, որքան էլ զարմանալի չլինի, երբ ամիսներ առաջ բացահայտվեց էդ ահաբեկչության փորձը և հրապարակվեց նաև էդ ձայնագրությունների սղագրությունը, էնտեղ խոսակցության մեջ էն, որ ասվում ա՝ էնքան գործ կա էս երկրում, կարծեմ՝ Սյունիքի մարզի մասին է խոսակցությունը գնում, ասում ա՝ էնքան գործ կա, բոլորն աշխատանք ունեն, հնարավոր չէ էս մարդկանց փողով բերել մասնակցեն, ներգրավել փողով էս տեռորիստական գործողությունների մեջ, հասկանո՞ւմ եք։ Ահաբեկչության կազմակերպիչները բողոքում են, որ մարդիկ գործ ունեն, դրա համար հնարավոր չէ իրենց փողով բերել ահաբեկչություն անել և դառնան տաշեղն էդ կրակի մեջ, որ գցեն, հասկանո՞ւմ եք։ Սա է լավագույն ապացույցը Կառավարության գործունեության, նախորդ տարվա բյուջեի, հաջորդ տարվա բյուջեի։

Տիկին Գրիգորյանն ասում է՝ դուք ի՞նչ հավելյալ արժեք եք ստեղծել։ Այ, ի՞նչ հավելյալ արժեք եք դուք ստեղծել և հետո ասում ա՝ հա, հիմա դուք կասեք՝ դպրոց, բայց դպրոցը սենց, բայց դպրոցը նենց, դուք կասեք՝ ջրամբար։ Այսինքն՝ ես հասկանում եմ, դուք հիմնականում ուզում եք նյութական բաներ և դա շատ կարևոր ա, իհարկե, որ շոշափելի լինի, որ կարողանաս շոշափես, գնաս նստես, ուտես, նյութական։ Բայց ես, օրինակ՝ ուզում եմ խոսել մի բանի մասին, որն առաջին հայացքից էդքան նյութական չէ, բայց նաև մեր բյուջեների դրսևորումը դրա մեջ է կայացել։ Դա ժողովրդավարությունն ա, քանի որ մենք քննարկում ենք էս Կառավարության 5-րդ տարվա բյուջեն, մենք կարողացել ենք պահպանել, պաշտպանել և ինստիտուցիոնալիզացնել ժողովրդավարությունը Հայաստանում։ Այո, դուք ժողովրդավարությունը չեք կարա շոշափեք և չեք կարող ուտել, բայց ժողովրդավարությունը կարևորագույն համակարգ է, որը հնարավորություն է տալիս, որ մենք, այ, էդ երջանկության պայմանները ստեղծենք, պարոն Խաչատրյան, որովհետև երջանկությունը, ի վերջո, սուբյեկտիվ զգացողություն ա։ Մեր նպատակն էն ա, որ մենք օբյեկտիվ պայմաններ ստեղծենք, որ մարդն էդ սուբյեկտիվ երջանկությունը զգալու հնարավորություն ունենա։ Հավաքական Սերժի և Քոչարյանի աշխարհում էդ օբյեկտիվ պայմանները չեն եղել։ Մեր քաղաքական համակարգում մենք էդ օբյեկտիվ պայմանները ստեղծել և ստեղծելու ենք։

Հարգելի գործընկերներ, քանի որ ժամանակն ավարտվում է, ես ուզում եմ ասել, որ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցությունը, իհարկե, մենք այս նիստերում չենք քվեարկելու բյուջեի նախագիծը, բայց ուզում եմ ասել, որ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցությունը, բնականաբար, հավանություն է տալու այս բյուջեի նախագծին։ Շնորհակալություն։

  Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն պարոն Կոնջորյան։ Իսկ եզրափակիչ ելույթով ելույթ կունենա Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։ Հարգելի գործընկերներ, վարչապետի ելույթից հետո մենք կունենանք մեկ հարցի քննարկում և անմիջապես քվեարկություն։

 Ն.ՓԱՇԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, Ազգային ժողովի հարգելի պատգամավորներ, Կառավարության հարգելի անդամներ, ես, նախ՝ ուզում եմ դիմել «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության մեր գործընկերներին և ասել, որ իմ տպավորությամբ՝ Հայաստանի քաղաքացիները մի փոքր կամ ավելի շատ նյարդայնանում և մեզ մեղադրում են նրանում, որ մենք դեռ շարունակում ենք արձագանքել Ռոբերտ Քոչարյանին և Սերժ Սարգսյանին, և նրանց առաջնորդած ուժերին: Որովհետև, երբեմն, քաղաքացիները, ես ուզում եմ վերջին շրջանի արձագանքների մասին խոսել, նրա մասին են, որ մարդիկ ասում են՝ մեկ-մեկ նենց տպավորություն ա, որ շատ հարմար տեղ ա դա ձեզ համար, և էդ խոսակցությունների մեջ մտնում եք, որպեսզի էն իրական պրոբլեմները, որոնք կան, որ պետք ա քննարկենք, լուծումները գտնենք, բանաձևեր գտնենք, դրանցից խուսափենք, որ իբր դրանից խուսափենք:

Իրականում պրոբլեմն ուրիշ տեղ ա: Իրականում պրոբլեմը հետևյալի մեջ ա, որ հենց խորհրդարանական երկրի կառավարման առանձնահատկությունն էն ա, որ հիմնական խոսակցության կողմերը՝ կառավարող մեծամասնությունն ա և ընդդիմությունը։ Եվ իմ տպավորությամբ, սակայն, իրոք, էդ թնջուկը պետք ա լուծվի: Եվ էդ թնջուկը լուծվելու ճանապարհն էն ա, որ շուտով խորհրդարանական ընտրություններ են լինելու, այդ անձանց առաջնորդած ուժերը պարզապես չլինեն խորհրդարանում։ Էս ա լուծումը, քանի դեռ եղան, էս նույն իրավիճակը շարունակվելու ա: Եվ ես կարծում եմ, որ, իրոք, հասունացել ա էդ պահը, որ էդ խնդիրը լուծվի, բայց ես ուզում եմ ասեմ նաև, թե ինչու պետք ա էդ խնդիրը լուծվի: Մի շատ հետաքրքիր դրվագ տեղի ունեցավ էս երկու օրվա քննարկումների ընթացքում: Ընդդիմության պատգամավորն ինձ մեղադրեց, որ ես այլ երկրի ազդեցության գործակալին բարձր պաշտոններ եմ տվել Զինված ուժերում, էդ երեկ էր: Էսօր եկավ էս ամբիոնից նույն մարդուն պաշտպանեց՝ որպես հալածյալ: Սա ինչի՞ մասին ա վկայում, սա վկայում ա, որ, ի հեճուկս անձնական որոշակի խնդիրների, իրենք ուղղակի նույն կարգավիճակն են և նույն տեղից հրահանգը ստանում են, թե ում ա պետք պաշտպանել և ում պետք չի պաշտպանել։

Էս ընտրությունում էդ խնդիրը պետք ա լուծվի մի պարզ պատճառով, որովհետև, ինչպես կարող ենք կռահել այդ նույն ելույթներից և հաջորդականությունից, էս քաղաքական ուժերը և նրանց առաջնորդները նույնպիսի, ենթադրաբար, ազդեցության գործակալներ են Հայաստանի Հանրապետությունում։ Եվ էս քննարկումներն ամբողջը դրա մասին են ցույց տալիս։ Եվ ես ուզում եմ, որ էս ամբիոնից մենք խոսենք 2018 թվականի և 2025 թվականի Հայաստանի մասին, որովհետև այդ մարդիկ՝ ենթադրաբար այլ երկրի ազդեցության գործակալները, ուզում են զզվանք, քամահրանք, արհամարհանք ներշնչեն այսօրվա Հայաստանի Հանրապետության նկատմամբ: Բայց ես ուզում եմ իմ անկեղծ տպավորությունները կիսել 2018 թվականի և այսօրվա Հայաստանի տարբերությունների միջև, որովհետև 2018 թվականի դրությամբ Հայաստանը գտնվում էր այդ նույն երկրի գրպանում, որի ազդեցության գործակալներն են թվարկած անձինք։ Էսօր Հայաստանն անկախ պետություն է։ Էսօր Հայաստանը ոչ միայն անկախ պետություն ա, այլև Հայաստանն ունի ինքնիշխան կամքի կենտրոն և կարող ա որոշումներ կայացնել։

Բայց ես ուզում եմ մենք բոլորս, ի վերջո, առերեսվենք և խոստովանենք՝ ի վերջո ո՞նց ա Հայաստանը հայտնվել այդ գրպանում, ինչո՞վ, ինչպե՞ս: Մի գործիքով, ժողովուրդ ջան, մենակ՝ Ղարաբաղի հարցով, և ուրիշ որևէ պատճառ և բացատրություն դրան չկա: Եվ խոսք ա գնում, ասում ա՝ բանակում, ուրիշ երկրի ազդեցության գործակալների մասին ա խոսում, բայց եթե բանը հասել ա էդտեղ, եկեք մի հատ փորձենք ցուցակ կազմել 2018 թվականի դրությամբ այդ երկրի ազդեցության գործակալ հանդիսացող և չհանդիսացողների միջև։ Ընդ որում, սա անձնավորված չէ, ամենայն հարգանքով բոլորին, բայց 2018-ին էլ, 19-ին էլ, 20-ին էլ, տո, 21-ին էլ, մինչև 22-ը ներառյալ՝ մեր բանակի սոցիալ-հոգեբանությունը, մտածողությունը եղել ա ազդեցության գործակալի։ Մեր բանակում չի եղել ինքնիշխան կամքի կենտրոն։ Ընդ որում, էլի եմ ասում, սա չի նշանակում, որ բոլորը եղել են այդպիսին, ոչ, ես մթնոլորտի մասին եմ խոսում, ես տրամադրության մասին եմ խոսում, ես ընկալման մասին եմ խոսում։ Եվ սա է ճշմարտությունը, և էս ճշմարտության հետ մենք պետք ա առերեսվենք։ Ընդհանրապես ընդունված ա ասել, որ մարդիկ կաբինետներում փակվում են, իրականության զգացումը կորցնում են, բայց ես երբեմն կաբինետից դուրս տեղի ունեցող իրադարձություններին հետևելով, հասկանում եմ, որ շատ մարդիկ, ովքեր կաբինետներում չեն, իրենք են իրականության զգացողությունը կորցրել, և նրանք չեն գնահատում, թե ինչ ա տեղի ունեցել Հայաստանի հետ։ Հայաստանը դուրս ա բերվել թակարդից։ Սա ես գիտեմ, որ բարդ ա խոստովանել, բայց Հայաստանը դուրս ա բերվել թակարդից։ Եվ ընդհակառակը, էսօր էս մարդիկ ի՞նչ են ասում, ասում են՝ դե, ինչ ուզել են՝ տվել եք: Ընդհակառակը, վերջին տարիների իրադարձությունների միակ պատճառն էն ա, որ ընդհակառակը, ինչ ուզել են, ոչ մի բան չենք տվել, ոչ մի բան չենք տվել: Էսօր մարդիկ եկել են Ղարաբաղ են լացում: Ոչ մեկը, ոչ մեկը մեր չափ ոչինչ չի արել Ղարաբաղի համար, ոչ մեկը՝ սկսած ֆինանսականից, ինչը երևում ա բյուջետային թվերով, սկսած մնացածից, ինչը չի երևում ու չի էլ երևալու երբեք։

2018 թվականին ինչի՞ մենք զիջումների չգնացինք, հեսա լավ ա, մինչև տարվա վերջ էդ թեման էլ կփակենք, էդ բանակցային փաթեթներն էլ կհրապարակենք, որովհետև մեզնից զիջման ուզվում էր Հայաստանի ինքնիշխանությունն ու անկախությունը: Դա այդպես չէր ձևակերպվում: Ինչի, ձեր կարծիքով, էն մնացած ժամանակներում, երբ Հայաստանն անկախության հենց հաջորդ օրից, անկախության մասին հայտարարելու պահից կամաց տեղավորվել ա էդ գրպանում, ինչի դա տե՞նց ա հայտարարվել: Ո՛չ, դա բոլորովին ուրիշ կերպ ա հայտարարվել՝ ուրիշ վերնագրերով:

Խոսում են ազդեցության գործակալների մասին: Լսեք, ձեր կուսակցությունը վերջին, ինչքան ասեմ՝ 70 տարում, եղել ա էդ երկրի ազդեցության գործակալն ամբողջ աշխարհում։ Մենք սրա մասին պիտի խոսենք։ Էսօր եկեղեցու լացն են լացում։ Էդ 60-ականներին Աբովյան փողոցի վրայի գտնվող էդ շենքն ինչո՞վ էր զբաղվում։ Էդ ո՞նց էր, որ Խորհրդային Միությունը, տենց աթեիստական պետությունը, որ մեր ազգային ինքնությանն իբր դեմ էր, էդ ԱՕԿՍ-ի շենքը, էդ ոնց էր, որ հայրենակիցների հետ կապերի միություն կար, էդ ինչո՞վ էր զբաղվում էդ հայրենակիցների հետ կապերի միությունը: Էդ ո՞նց էր, որ տենց հատուկ կառուցվածքային աջակցություն ուներ Հայաստանյայց Առաքելական Եկեղեցու նկատմամբ: Այսինքն՝ պիտի էդ թղթերը բացվեին, որ մենք սա հասկանայինք: Էդ կուսակցությունը մինչև հիմա էլ էդ երկրի ազդեցության գործակալական ցանցն ա, և, այո, մենք պիտի որոշում կայացնենք։ Ընդ որում՝ էական չի՝ որ երկրի։ Մենք պիտի որոշում կայացնենք՝ մենք հանդուրժո՞ւմ ենք մեր երկրի խորհրդարանում ուրիշ երկրների ազդեցության գործակալների ցանց: Մենք պիտի որոշում կայացնենք՝ մենք հանդուրժո՞ւմ ենք մեր սրբության սրբոցում ուրիշ երկրների ազդեցության գործակալների ցանց։ Իմ պատասխանն է, որ, ո՛չ, որովհետև հակառակ դեպքում ինչի՞ ա այսպես հիստերիա, որովհետև վերջին շանսն ա մեր պետությունը հետ տանել, տեղավորել էն գրպանում, որից մենք դուրս ենք եկել։

Հայաստանի Հանրապետությունը 2025 թվականի՝ լավ երկիր ա, Հայաստանի Հանրապետությունը 2025 թվականի երկիր ա, ով ի վիճակի ա ինքն առերեսվել իր պրոբլեմներին և իր ճակատագրին։ Հիմա էլի անընդհատ քննարկվում ա ծրագիրը, ծրագիրը, ինչն ավելի հասկանալի թեմա է։ Ես ձեզ մի բան ասեմ՝ անընդհատ խոսվում ա՝ Կառավարությունը ծրագրի էս կետը, էն կետը, ես ասել եմ, բայց էլի ուզում եմ ընդգծել՝ աշխարհում չի եղել, չկա և չի լինելու որևէ կառավարություն, ընդհանրապես բնության մեջ, որ իր ծրագրի 100 տոկոսն իրականացրած լինի, տենց բան պարզապես գոյություն չունի։ Դա նոնսենս է։ Հետևաբար հարց ա՝ բա ծրագիրն ինչի՞ ա կազմվում, ծրագրում արձանագրվում ա այն պրոբլեմները, խնդիրների էն շրջանակը, որը պետք ա Կառավարությունը լուծի։

Հիմա մենք ի՞նչ կարող ենք ասել մեր ծրագրի մասին։ Կառավարության ծրագիրն ընդունվել է 2021 թվականի օգոստոսի 26-ին Ազգային ժողովում՝ 70 կողմ ձայնով: Եվ Կառավարության ծրագրի, էդ ընդունված, 5-րդ կետում գրած ա՝ Հայաստանի և տարածաշրջանի համար խաղաղ զարգացման դարաշրջան բացելը, այնուամենայնիվ, արտահերթ ընտրությունների արդյունքներով ժողովրդի առաջ Կառավարության ստանձնած մեծագույն առաքելություն ա: Այ, էս խորհրդարանում ընդունված ծրագիրն ա: Ես այսօր բացեցի նայեմ՝ հըլը մեծագույնն ի՞նչ ա նշանակում: Մեծագույն. բառարանով նայեմ էլի, որ չստացվի, մեծի գերադրական աստիճանը, այսինքն՝ ամենամեծը, ուրիշ բացատրություններ էլ կան՝ բարձրագույն, գերագույն, վեհագույն, վսեմագույն: Այսինքն՝ Կառավարության ծրագրում կա մի բարձրագույն, վսեմագույն առաքելություն և դա խաղաղ զարգացման դարաշրջան բացելն ա տարածաշրջանի և Հայաստանի Հանրապետության համար: Այսինքն՝ մենք մեր մեծագույն առաքելությունն իրականացրել ենք։ Այս մարդիկ ասում են՝ չէ, դա խաղաղություն չի, բա ո՞րն ա խաղաղությունը: Ընդհանրապես էս հարցը շատ հետաքրքիր ա, էդ էլ եկեք արձանագրեք: Այ, էդ բանավեճը նորմալ ա՝ ո՞րն է խաղաղությունը, որովհետև մենք չգիտենք որն ա խաղաղությունը, Հայաստանի Հանրապետությունը չունի էդպիսի գիտելիք, չունի էդպիսի փորձ, թե որն ա խաղաղությունը։ Եվ մենք, սա իմանալով, չենք գնում սրան-նրան հարցնում՝ ո՞րն ա խաղաղությունը, մենք ասում ենք՝ ո՞րն ա խաղաղությունը։ Խաղաղությունն էն ա, որ 1 տարի 8 ամիս Հայաստանի սահմաններում փոխհրաձգությունից զինվոր չի զոհվում։ Էս ամբողջն ա խաղաղությունը։ Ոչ։ Խաղաղությունն էն ա, որ սահմանամերձ բնակավայրերում արդեն 3 ամիս կրակոցների ձայն մարդիկ չեն լսում: Խաղաղությունն էն ա, որ գնացք ա մտել Հայաստան՝ Ադրբեջանի տարածքով, վերջին 30 քանի տարում, այսինքն՝ ենթադրաբար 91 թվից էս կողմ գնացք չի մտել: Գնացք ա մտել, որը բերել ա ցորեն: Էդ ցորենի մի մասը կարա հացի մեջ օգտագործվի։ Լսեք, էդ ցորենի մի մասը, ես չգիտեմ, ինձ դա չի հետաքրքրում, ես անկեղծ չեմ էլ հետաքրքրվել, բայց կարա էդ ցորենի մի մասը, չէ, մի րոպե էլի, կարան ցորենի մասը տան հավերին: Էդ հավի ածած ձուն մեր երեխեքը չե՞ն ուտելու, էդ հավի միսը մեր երեխեքը չե՞ն ուտելու: Էդ թեփը կարան տան խոզերին։ Էդ խոզի միսը, ձեր առաջնորդը չի՞ ուտելու, թե՞ ինքը խոզի միս չի ուտում։ Մեկ էլ ո՞րն ա խաղաղությունը։

Խաղաղությունն էն ա, որ ասում էին՝ խաղաղությունը մեր ժամանակ էր, բա ձեր ժամանակ էր... օրինակ՝ Կիրանցի սուգն էիք լացում, Կիրանցն արդեն թաղում էիք, մի հատ էլ սրբազանը հագել էր թաղման շորերը, Կիրանցի թաղումն էր անում, խնկարկում էր Կիրանցը: Կիրանցում եղել ա 102 տուն, հիմա կառուցվում ա 55 տուն: Կիրանցն էսօր, Խորհրդային Միության ժամանակ կար, ասում էին՝ պոկազատելնի բան կար չէ։ Կիրանցն էսօր մեզ համար ցուցադրական, ընդհանրապես, ով չի հասկանում, ասում է՝ լավ չեմ պատկերացնում էդ գաղափարախոսությունը, ասում եմ՝ եկեք, գնանք Կիրանց, ի՞նչն ա իրական Հայաստանը, եկեք, գնանք Կիրանց: Բա էս Կիրանցը պարտվա՞ծ Կիրանցն ա, էն Կիրանցը հաղթա՞ծ Կիրանցն ա: Մի հատ էլ ասում են՝ 8 միլիարդ արտաքին պարտքն աճել ա, ի՞նչ եք արել, նայում եմ ձեր վրա, հասկանում եմ... Չգիտե՞ք ինչ ենք արել, լավ, չէինք ուզում ասեինք, էդ էլ ասենք՝ զենք ենք առել: Զենք ենք ա-ռել։ Պարտքո՞վ ենք զենք առել՝ այո, պարտքով ենք զենք առել, ինչո՞ւ, որովհետև շատ ա պետք եղել ու միանգամից։ Չե՞ք հավատում՝ իրավունք ունեք, ասում եմ՝ եկեք տանենք ցույց տանք, կարանք գնապիտակներն էլ վրից կպցնենք՝ որն ինչ արժե: Բա եկեք, տանենք մեր բանակի զենքերն էլ ձեզ ցույց տանք, ձեր ժամանակվա բանակի զենքերն էլ ցույց տանք, եկեք տանենք, դնենք կողք-կողքի։ Ի՞նչ ենք արել, չգիտե՞ք, որ քովիդ ա եղել։ Վարկ ենք վերցրել, որ երկիրը քովիդը հաղթահարի պատերազմի ժամանակ։

Ասում եք՝ 44-օրյա պատերազմի զեկույց, էդ 44-օրյա պատերազմի մասին զեկույցի կարգավիճակում բան չի փոխվել։ Ինքն ի սկզբանե էլ պիտի լիներ գաղտնի, էնտեղ դրված ա, գնացեք, կարդացեք։ Գնացեք, կարդացեք, ի՞նչ ա գրած էնտեղ։ Էնտեղ, ուզում եք ասեք, որ որևէ բան կա... Լսեք, ես 2020 թվականից հետո էնքան ինֆորմացիա եմ կիսել 44-օրյա պատերազմի ժամանակ, ամենայն հարգանքով, հազար ներողություն, բայց 6 հատ էդպիսի հանձնաժողով էլ լինի, իմ ասածից ավել ինֆորմացիա չի կարա հավաքի՝ ուղղակի էդ ինֆորմացիայի բացակայության պատճառով, չի կարա հավաքի ուղղակի։ Բա մի հատ դուք էդ ասեք, Հայաստան համահայկական հիմնադրամի փողերն ուտելու ձեր քննիչ հանձնաժողովն ի՞նչ եղավ։ Դրա զեկույցն ու՞ր ա, ի՞նչ եղավ, խի մոռացվեց։

... Հիմա էլ, լսեք, մի րոպե էլի, պարոն Խաչատրյան...

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Ավելացրեք վարչապետի ժամանակը՝ ընդհատելու համար։

 Ն.ՓԱՇԻՆՅԱՆ

-Լսեք, մի տարի ա էս ամբիոնից ասում են՝ բա մեր օկուպացված տարածքները, բա Արծվաշենը, բա էս, բա էն: Նախկինում ասել եմ՝ սահմանազատման արդյունքում պիտի լուծվի, հիմա էլ ասել եմ՝ Արծվաշենն ու մեր օկուպացիայի տակ գտնվող տարածքները պետք ա մենք վերադարձնենք: Նախորդ շրջանում ամեն անգամ ասում են՝ ա՜, մի հատ, բա ի՞նչ եղավ: Դրանից հետո հիմա ասում են՝ հը՜, էս ի՞նչ ա, էս ո՞նց, ուրեմն, տվին, ամեն ինչ տվին: Կամ մի հատ էլ եկել են արդեն՝ վերադարձրին, բերեցին, տարան, կործանեցին, փլուզեցին ամեն ինչ։ Լսեք, ամեն մեկդ գոնե թող խոսի էն բաներից, որից հասկանում ա էլի։

Ֆինանսների նախարարը գալիս զեկույց ա անում, խոսում ա, ասում ա՝ դե, մարդու համար, մարդու համար, մարդու համար, գալիս են ասում են՝ չգիտեմ էս ինչը թոշակն էսքան չի ավելացել, իսկ դուք ասում եք՝ մարդու համար: Ժողովուրդ, ճանապարհը մարդու համար չէ՞, ջրամատակարարման համակարգը մարդու համար չէ՞, դպրոցը մարդու համար չէ՞, մանկապարտեզը մարդու համար չէ՞: Չէ, դուք զարմանում եք, որ իրենք նեղվում են տենց դպրոցից: Իրենք ո՞նց են արել, իրենց փողերը պետք ա տանեն Կիպրոսում ֆռցնեն, բերեն Հայաստանում ներդնեն որպես օտարերկրյա ներդրում, իսկ էդ դպրոց չունեցող երեխեքն իրենց մոտ բատրակ ու սափրագլուխ լինեն: Բա ո՞նց ա եղել, բա որ էդ երեխեքը տառերն իմանան, ո՞վ ա իրենց մոտ սևագործ բանվոր լինելու, բա էդ երեխեքն իրենց պետք են որպես սևագործ բանվոր, սափրագլուխների բրիգադներ, քրեական թափթփուկ: Բա որտեղի՞ց են էդ ռեսուրսը վերցնելու, որ իրենց քրեական թափթփուկ շարքերը լրացնելու, որտեղի՞ց, բա եթե դպրոց լինի, մանկապարտեզ լինի: Հանկարծ երեխեքի առաջին բառերը «պապա», «մամա»-ից հետո հայհոյանք չլինի, իրենք ո՞նց են գոյատևելու էս երկրում։ Բա իրենք դրանից են նեղված։ Իրենք նեղված են, որ իրենց երեխեքին իրենք հնարավորություն ունեն լոնդոններում, ինչ-որ մի կերպ թքել-կպցնելով տառերը սովորեցնել, ստեղ երեխաները պիտի դպրոց չունենան, տառերը պիտի չիմանան, որ իրենց մոտ սևագործ բանվոր լինեն, իրենց շներին կերակրող լինեն և առյուծներին կերակրող լինեն, իրենց մոտ սափրագլուխ լինեն, իրենց մոտ գողական թափթփուկ լինեն: Բա որ կրթվեցին էդ երեխեքը, որտեղի՞ց ա լինելու։ Հա, պետք ա ասել, պետք ա առերեսվել:

Մեր ծրագրում Ղարաբաղի մասին էլ են դրույթներ եղել: ՀԱՊԿ-ի մասին էջեր կան գրած, թե ինչպես ենք մենք ՀԱՊԿ-ի շրջանակներում խորացնելու մեր հարաբերությունները և այլն: Ղարաբաղի մասին էլ ա գրած, գրած ա, որ խաղաղապահները, Հայաստանն էլ, բայց խաղաղապահներն էլ, երաշխավորում են և այլն, և այլն։ Ղարաբաղի մասին կա՞ն դրույթներ, իհարկե կա: Կարո՞ղ էինք գնալ, շարունակել, էդ դրույթների հետևից գնալ՝ տենց բուլդոզերի նման՝ կարող էինք, բայց կկորցնեինք մեր պետությունը։ Քաղաքական առաջնորդությունը էդտեղ ա, որ դու քեզ վրա պատասխանատվություն ես վերցնում, որը ոչ մեկ չէր վերցնի։ Հեսա բանակցային թղթերը կբացահայտվեն և կտեսնեք, որ Ղարաբաղի անկախության թեման դա ֆեյք ա, ֆեյք, ֆեյք։

Եվ ես ձեզ ավելին ասեմ, հիմա շատ են ասում, չէ՞, 2018 թվից... եթե 2018 թվի դրությամբ մենք իշխանություն չլինեինք, մենակ մենք էինք, որ կարող էինք էս ճանապարհով անցնել։ Ուրիշ որևէ մեկը մնար՝ էսօր Հայաստանի Հանրապետություն չէր լինելու: Ինչքան էլ անհամեստ ա, ես սա պարտավոր եմ ասել: Եվ, այո, սա առաքելություն ա, մենք էս առաքելությունն անում ենք: Հըլը մեր թիմակիցներն անընդհատ ինձ ասում էին՝ խի ես տենց ասում, տենց մի ասա, տենց բան չի կարելի ասել. 2021 թվականին ընտրություններ էինք անում, ասացի՝ եթե մեր ժողովուրդը որոշի, որ ինձ գնդակահարելու ա, ես լուռ ու մունջ պատի տակ կանգնելու եմ: Հիմա էլ եմ ասում: Բայց եթե էն ժամանակ շփոթված էինք ինչ-որ առումով, հիմա վստահ ենք: Հիմա ես վստահ եմ էն ճանապարհի մեջ, որը մենք անցել ենք: Ճիշտ ա ինտուիտիվ, էդ էլ ա պետք արձանագրել, որ շատ բաներ հնարավոր չէր մաթեմատիկական հաշվարկների ենթարկել, որովհետև հասկանում եք՝ էդ գիտելիքը... Ընդհանրապես, ես ձեզ մի բան ասեմ՝ ի՞նչ ա պետությունը, մենք նոր-նոր ենք սովորում, մենք նոր-նոր սովորում ենք, թե ինչ ա պետությունը: Իրենք չգիտեն ինչ ա պետությունը, իրենք գիտեն, թե ինչ ա ֆորպոստը: Մենք էլ ենք ֆորպոստի մեջ եղել, մենք էլ ենք գրպանում եղել, բայց մենք որոշել ենք, որ պետք ա դուրս գանք գրպանից, մենք որոշել ենք, որ պետք ա անկախ պետությունը լինենք:

Իմիջիայլոց, մեր ծրագրի մասին՝ մեր ամենաառաջին և ամենակարևոր ծրագիրը եղել ա Հայաստանի Հանրապետության հարատևությունն ապահովելը: Մենք ապահովում ենք Հայաստանի Հանրապետության հարատևությունը որպես ինքնիշխան պետություն: Էդ, որ ասում եք, ինչո՞ւ եք զարմանում, որ ասում ա՝ էդ սխալ ա, որ ասում են՝ 29,743 քառակուսի կիլոմետր: Բա ինչի՞ 2018 թվականից կամ 2022 թվականից առաջ Հայաստանի Հանրապետությունը, ըստ էության, մի երկիր ա եղել, որ պատրաստ ա եղել ինչ-որ մի զինատեսակ վաճառի, ըստ էության։ Մի երկիր կամ մի տենց տեղ: Մյուսները ինչի՞ չեն վաճառել, մի պարզ պատճառով, ասել են՝ հարգելիներս, մենք երաշխիք չունենք, որ ձեզ վաճառված զենքերը դուք օգտագործելու եք ձեր միջազգայնորեն ճանաչված տարածքի պաշտպանության համար, ավելին՝ մենք համոզված ենք, որ դա օգտագործելու եք ձեր միջազգայնորեն ճանաչված տարածքից դուրս, իսկ դա, կներեք, մեզ համար անընդունելի ա: Էդ ճանապարհը մեզ համար բացվել ա 2022 թվականի հոկտեմբերի 6-ից հետո, երբ ասել ենք՝ մենք մեր երկրի տարածքային ամբողջականությունը ճանաչում ենք: Իրենք դրանից են դժգոհ: Էդ, որ ասում են՝ էդ 29 հազարը վատ ա, իրենք ասում են՝ ո՞նց, էդ գրպանից... պետք ա հետ գնանք էդ գրպան, դուք ո՞նց եք դուրս եկել էդ գրպանից։ Աշխարհում էդ գրպանից ավել լավ տեղ չկա։ Եվ մեզ էդ գրպանում պահել են՝ Ղարաբաղը, ամենայն հարգանքով, որպես խայծ օգտագործելով։ Էդ էլ ասեմ՝ տպավորություն են փորձում ստեղծել, թե մենք Ղարաբաղի ժողովրդի հետ կամ Ղարաբաղի մեր հայրենակիցների նկատմամբ ինչ-որ վերաբերմունք ունենք, անվստահություն ունենք: Ես էն օրը նախարարին ասել եմ, որ չեմ ուզում ասեմ, որովհետև կարող ա լավ չհնչի, բայց, կներեք, էսօրվա մեր զինված ուժերի ղեկավարության կեսը ղարաբաղցի ա, ամենաբարձր աստիճան, մեր էսօրվա զինված ուժերը, հասկանու՞մ եք ինչ եմ ասում, մեր զինված ուժերը ղեկավարվում ա ղարաբաղցիների կողմից։ Բա եթե մենք ղարաբաղցիներին չենք վստահում, չենք սիրում, ո՞նց ենք էդ մարդկանց տարել էդ տեղերում նշանակել: Բա, եթե մենք դավաճանել ենք, մեզ ասում են՝ դավաճանել եք, էս եք արել, էն եք արել, էդ մարդկանց նկատմամբ ոչ մի տեղ ես չեմ լսել, որ իրենց պրետենզիա ներկայացնեն, որ էդ մարդիկ՝ ծագումով ղարաբաղցի մարդիկ, որևէ դավաճանական գործարքի մեջ մտել են: Բա էդ մարդիկ ո՞նց են մեզ հետ աշխատում, եթե մենք դավաճան ենք, ո՞նց են... Իրենք գիտեն չէ՞ ամեն ինչ։ Իրենք ներսից գիտեն չէ ամենից, բա ո՞նց են էդ մարդիկ մեզ հետ աշխատում: Բա էս հարցի պատասխանը ո՞վ ա տալու: Ես անունով չնշեմ, բայց ասում եմ՝ չափազանցություն չկա, մեր զինվորական բուրգի ամբողջ վերևն ամենաառանցքային կետերում ղարաբաղցիներ են:

Գալիս են ստեղ խոսում են՝ վայ, գիտության... աշխարհում էսքան ա, մեզ մոտ էսքան ա: 2018 թվականից էս կողմ գիտության ֆինանսավորումն աճել ա Հայաստանում 2,8 անգամ՝ 180 տոկոսով: Այսինքն՝ 180 տոկոսով աճել ա ու աշխարհի միջինին չի հասնում: Գիտաշխատողների միջին աշխատավարձը վերջին տարիներին աճել ա 3,2 անգամ՝ 220 տոկոսով, գիտաշխատողների աշխատավարձը: Եկել են էստեղ գիտության սուգն են սգում։

171 միլիարդ դրամի պատվեր կա տեղադրած ռազմարդյունաբերության համակարգում։ Եվ էս խոսույթը, տեսեք, վերադառնալով ռազմական սպառազինությանը և ռազմական տեխնիկային, էս խոսույթն առանց էն արձանագրման, որ մեր խնդիրը ոչ թե մարտունակությունն ա, այլ պաշտպանունակությունը, մենք մեր միջազգային ճանաչված տարածքից դուրս խնդիր չունենք լուծելու, եթե էս ամեն ինչն իրար հետ չհամադրվեն, դա աղետ ա Հայաստանի համար։ Եվ իրենք ուզում են մեզ անընդհատ հրեն և հրահրեն էնտեղ: Մենք ոչ մի միլիմետր չենք շեղվել և չենք շեղվելու խաղաղության օրակարգից, որը մեր ժողովրդի առաջ ստանձնած մեր պարտավորությունն է։ Եվ, այո, մենք խոսելու ենք միայն ու միայն, բացառապես պաշտպանունակության մասին։ Եվ մենք ասում ենք՝ մենք Արծվաշենի համար ռազմական օպերացիա չենք անելու, ոչ էլ մյուս տեղերի համար, որովհետև դրա կարիքը չկա։ Ասում են՝ հա ինչ ա, թուղթ ա ստորագրած ա, հա ինչի էն մեկը նախաստորագրած ա... ժողովուրդ ջան, մոռացե՞լ եք, որ անցյալ տարվա հոկտեմբերին Ազգային ժողովը վավերացրել ա Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև կնքած թուղթ, որը հիմա երկու երկրում ունի բարձրագույն իրավաբանական ուժ։ Այ, էդ ա խաղաղությունը։ Էն վավերացված ուժի մեջ մտածն ասում են՝ վավերացված ուժի մեջ մտած ա: Էն ստորագրված ա, դե, ասում են՝ ստորագրված ա: Էն նախաստորագրված ա... Էդ ա խաղաղությունը։ Խաղաղությունն էդ ա: Խաղաղությունը կառուցվում ա: Բա որ խաղաղություն ըլներ, էս քայլ-քայլի անհրաժեշտությունը չէր ըլնի: Կասեինք՝ կա խաղաղությունը, ընդամենը մնում ա իրեն պահպանել։ Հիմա արդեն ասում ենք, որ կա խաղաղությունը, ընդամենը մնում ա իրեն պահպանել: Ասում են՝ մարդու համար ա, մարդու համար ա:

Հիմա ես ձեզ խելագար թվեր ասեմ: Դուք գիտեք չէ՞, որ այսօր ով ա հիշում ընդհանրապես դրա մասին: Ո՞վ ա ընդհանրապես էդ թեմային անդրադառնում, որովհետև չկա տենց թեմա: Ուրեմն, 2018 թվականից առաջ Հայաստանում գործարար համայնքը տառապում էր իր ավելացված արժեքի հարկը հետ ստանալու համար։ Տասնյակ տարիներով տասնյակ միլիարդների պետությունը պարտք ա ունեցել գործարար համայնքին։ 2018 թվականից մինչև օրս տնտեսական համայնքին վերադարձված ավելացված արժեքի հարկի գծով մենք վերադարձրել ենք 255 միլիարդ դրամով կամ 435 տոկոսով կամ 5,4 անգամ ավելի շատ գումար, քան նախորդող, ասենք, օրինակ՝ 2010-20117 թվականը։ Հիմա ոչ մեկը չի խոսում դրա մասին, կներեք, այդ թվում նաև՝ գործարար համայնքը: Ո՞վ ա վեր կենում, ասում՝ հըլը մի րոպե, ժողովուրդ ջան, բա մենք էնքան տառապում էինք, մի կոպեկ չէինք կարում պետությունից հետ ստանանք, հիմա ամեն ամիս ճշգրիտ օրը գալիս ա՝ փողը նստած ա մեր հաշվին: Մարդու համա՞ր ա սա, թե՞ մարդու համար չի:

Եկամտային հարկի գծով վերադարձրել ենք 2018 թվականից մինչև օրս 377 միլիարդ դրամ Հայաստանի քաղաքացիներին: 2010-2017 թվականի համեմատ աճը՝ 9337 տոկոս կամ 94,4 անգամ։ Էս փողը կոնկրետ մարդիկ են ստացել: Էդ կոնկրետ մարդիկ, մի քանի տասնյակ հազարավոր ընտանիքներ 18-ից էս կողմ բնակարան են ձեռք բերել։ Էդ մարդի՞կ են, թե՞ մարդիկ չեն: Բան չունեմ ասելու՝ կան մարդիկ, որ երկու հատ են ձեռք բերել, ընտանիքներ, որ երկու հատ են ձեռք բերել: Մարդի՞կ են իրենք, թե՞ մարդ չեն:

Հիմա համաչափ զարգացման մասին. մարզերում առաջնային շուկան, վերջին 2018-ից մարզերում, Երևանը չեմ ասում, որ ասեն՝ ա՜, ամեն ինչ Երևանում, մարզերում նախորդող շրջանի նկատմամբ, այսինքն՝ համեմատում ենք 2018-2025 և 2010-2017-ը, 10606 բնակարանի ձեռքբերում ա եղել, մար-զե-րում, աճը՝ 1104 տոկոս: Բա էս մարդի՞կ են, թե՞ մարդիկ չեն:

Եկել են, ասում են՝ համայնքներից, վա՜յ համայնքները։ Համայնքների դոտացիաները՝ նախորդող նույն շրջանի համեմատ, աճել են 232 միլիարդ դրամով: Էսօր ասում են՝ մենք ընդդիմադիր համայնքներին ի՞նչ ենք անում: Էդ մարդիկ մեր տված փողերից միլիարդներ են ծախսում, մի հատ մեզ շնորհակալություն էլ չեն ասում: Իրենց ժողովրդին չեն էլ ասում, որ, ժողովուրդ ջան, էս փողի 70-80 տոկոսը Կառավարությունն ա տվել:

Սուբվենցիաները. նախորդող շրջանի համեմատ համայնքներին 119 միլիարդ դրամով կամ 2,9 անգամ ավելի սուբվենցիոն ծրագրեր ենք տվել: Մեզ ասում են՝ էս են խոստացել, էն են խոստացել։ Այո, մենք խոստացել ենք, որ նվազագույն պարենային զամբյուղից ավել կլինի նվազագույն թոշակը և իրականացրել ենք։ Միջին կենսաթոշակի մասով դեռ խնդիրներ ունենք, որը պետք ա հասկանանք, թե ոնց պետք ա լուծենք։

Իսկ ինչի՞ չեն ասվում էն բաների մասին, որ չեք խոստացել, բայց արել ենք։ Օրինակ՝ ասում ենք, որ Հայաստանում 700 հազար դրամ ստացող շարքային զինծառայող կա էսօր: Մենք դա չենք խոստացել: Կամ 16 միլիոնի ծրագրերը, որ սահմանամերձ գոտիներում իրականացնում ենք և հիմա շարունակելու ենք: Մենք չենք խոստացել, բայց արել ենք, որովհետև իրադրությունը գնահատել ենք և արել ենք և ճիշտ ենք արել:

Թվե՞ր են ուզում: Աշխատավարձի իրական աճը վերջին հինգ տարում կազմել ա 27,1 տոկոս: Իրական աճը՝ գնաճի էֆեկտները հանած:

Աղքատության պրոբլեմն ինչի՞ չի հաջողվում: Ես ձեզ ուղիղ ուզում եմ ասել՝ ինչի չի հաջողվում հաղթահարել աղքատությունը՝ կրթության պատճառով, դպրոցի բացակայության պատճառով, որովհետև աղքատության մեջ գտնվող մարդուն ի՞նչ ա պետք, ինչի՞ ա նախ ինքն աղքատ: Կրթության պրոբլեմի պատճառով, էն գոյություն չունեցած դպրոցների պատճառով, բուհերի ցածր որակի պատճառով, գոյություն չունեցած մանկապարտեզների պատճառով և այլն, և էդպես շարունակ։ Եվ մենք էդ խնդիրը լուծում ենք և պետք ա լուծենք: Այդ թվում՝ խաղաղության բացակայության պատճառով:

Հարգելի ներկաներ, հարգելի գործընկերներ, ընդհանրապես, կարծում եմ, որ մենք պետք ա կարողանանք պաշտպանել էսօրվա Հայաստանը, որովհետև այսօրվա Հայաստանը շատ ավելի ուժեղ, շատ ավելի ինքնավստահ պետություն ա, ավելի պետություն ա, քան երբևէ, ոչ միայն 2018 թվականին: Էսօրվա Հայաստանը մի պետություն ա, որի ճակատագրի ղեկը գտնվում ա հենց իր և իր ժողովրդի ձեռքին: Եվ ես համոզված եմ, որ էս իրադրությունը ոչ թե պահպանվելու, այլ զարգանալու ա, որովհետև դա պատմական շրջադարձ ա: Էն, ինչ-որ հիմա տեղի ա ունենում, պատմական շրջադարձ ա: Հայաստանն իր պատմության ընթացքում պետություն լինելու, բարեկեցիկ լինելու, երջանիկ լինելու, անկախ լինելու, անվտանգ լինելու, երբեք այսպիսի շանս չի ունեցել: Խոսքը վերջին հինգ տարվա մասին չէ, խոսքը վերջին 500 տարվա մասին ա։ Եվ, այո, պետք ա խոստովանել՝ մենք էդ խնդիրը լուծել ենք՝ շատ դառը, դաժան փորձությունների միջով անցնելով։ Մենք էս անկախությունը ձեռք ենք բերել մեր նահատակների կյանքի գնով։ Եվ էսօրվա Հայաստանը, որն ապրում ա, Հայաստանն ապրում ա իր վերջին 500 տարվա պատմության լավագույն շրջանը։ Եվ շատ կարևոր ա սա տեսնել: Ինչո՞ւ ա կարևոր տեսնել, որովհետև, այո, պետք ա տեսնել: Էլի չեմ հոգնի մեջբերել Նոր Կտակարանի էդ խոսքը, որն ասում է՝ պիտի նայես, պիտի նայես և պիտի չտեսնես, պիտի լսես, պիտի լսես և պիտի չիմանաս: Ո՞րն ա մեր տարբերությունը 2018 թվի և էսօրվա։ Մենք 2018 թվականին բոլորի նման, իմիջիայլոց, ոչ միայն մենք, բոլորի նման նայում էինք, նայում էինք և չէինք տեսնում, լսում էինք, լսում էինք և չէինք իմանում: Հիմա Հայաստանում հայտնվել ա Կառավարություն և կառավարող մեծամասնություն, ով նայելով, նայելով սկսել ա տեսնել, ով լսելով, լսելով սկսել ա իմանալ։ Եվ Հայաստանի Հանրապետությունը, և Հայաստանի ժողովուրդը պետք ա ամուր կառչի մեր նորընծա տեսողությունից և մեր նորընծա իմացությունից։

Փառք նահատակներին, և կեցցե Հայաստանի Հանրապետությունը։ Շնորհակալ եմ։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն վարչապետ։ Հարգելի գործընկերներ, այժմ բյուջեի նախագծի քննարկումն ընդմիջվում է առնվազն չորս օրով, և պատգամավորները և խմբակցություններն իրենց առաջարկները կարող են ներկայացնել 24–ժամվա ընթացքում, իսկ մենք ունենք մեկ հարց, ինչպես խոստացել էի, որը կքննարկենք, որից հետո տեղի կունենա քվեարկություն և նիստը կավարտենք։

Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք Ազգային ժողովի պատգամավորներ Սերգեյ Բագրատյանի, Նարեկ Ղահրամանյանի ներկայացրած ««Պետական տուրքի մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող՝ պատգամավոր Սերգեյ Բագրատյան։ Համեցեք։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ազգային ժողովի հարգարժան փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, սիրելի հայրենակիցներ, ձեզ եմ ներկայացնում ««Պետական տուրքի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջովին ընդունելու մասին։ Հոդված 1. «Պետական տուրքի մասին» 1997 թվականին դեկտեմբերի 27-ի ՀՕ-186 օրենքի 19.6 հոդվածի 15-րդ մասում «29-ապատիկ» բառը փոխարինել «45-ապատիկ» բառով։

Հոդված երկու՝ սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող 10-րդ օրը և դրա գործողությունը տարածվում է դրա ուժի մեջ մտնելուց հետո լիցենզիա ստանալու նպատակով ներկայացվող հայտերի մասով ծագած հարաբերությունների վրա։

Կառավարությունն առաջինից երկրորդ ընթերցման ժամանակ 3 առաջարկ էր արել, որոնք մենք ընդունել ենք։ Մի առաջարկն այն էր, որ 29–հազարապատիկը ոչ թե փոխարինել 55–հազարապատիկով, այլ 45–հազարապատիկով, որ ընդունել ենք և այլևս նոր խմբագրությամբ ընդունել ենք, և տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովով դրական քվեարկություն է ստացել։

Երկրորդ փոփոխությունը վերաբերում է ավելի շուտ տեխնիկական մասին։ Նախագծի երկրորդ հոդվածում «տարածվում է» բառերը փոխարինվել է «դրա գործողությունը տարածվում է» բառերով, իսկ «նկատմամբ» բառը՝ «վրա» բառով՝ հիմք ընդունելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 28-րդ հոդվածի առաջին մասը, համաձայն որի՝ նորմատիվ իրավական ակտի գործողությունը տարածվում է դրա ուժի մեջ մտնելուց հետո գործող հարաբերությունների վրա, եթե այլ բան նախատեսված չէ Սահմանադրությամբ, օրենքով կամ տվյալ նորմատիվ իրավական ակտով։

Այսքանը, շնորհակալություն։ Խնդրում եմ դրական քվեարկություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պարոն Բագրատյան, հարցեր չեն կարող լինել։ Շնորհակալ եմ։ Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։

Հարակից զեկուցող՝ Հայկ Ցիրունյան։ Համեցեք։

 Հ.ՑԻՐՈՒՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի Ազգային ժողովի փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, տնտեսական հարցերի հանձնաժողովը «Պետական տուրքի մասին» օրենքում փոփոխությունների մասին հարցին դրական եզրակացություն է տվել։ Խնդրում եմ կողմ քվեարկել։

Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Պարոն Ցիրունյան, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։ Էդգար Զաքարյան՝ էկոնոմիկայի նախարարի տեղակալ։ Համեցեք։

 Է.ԶԱՔԱՐՅԱՆ

-Հարգելի Ազգային ժողովի նախագահ, հարգելի գործընկերներ, էն մեր ներկայացված առաջարկներն ընդունվել են՝ 55 հազար դրամը 45 հազարով փոխարինելով, խնդրում եմ կողմ քվեարկել։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։ Մտքերի փոխանակության համար գրանցում։ Թադևոս Ավետիսյան։ Խոսում ենք բոլորս ժամանակի մեջ, հարգելի գործընկերներ։

 Թ.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Պարոն Սիմոնյան, ժամանակի մեջ էլ արդեն չխոսեմ՝ կնոպկա ունեք կսեղմեք կանջատվի, նենց որ էս ա։ Նախագծի վերաբերյալ տարբեր ռիսկեր, որոնք առկա են, հանձնաժողովում մանրամասն քննարկել ենք, ես իմ դիրքորոշումն արտահայտել եմ։

Մոտեցել եմ ամբիոնին, մի կարևոր հարցի շուրջ ևս մեկ անգամ մեր հանրության համար ավելի պարզ տեսակետս ներկայացնելու։ Տեսեք նորից քիչ առաջ էլ, դրանից առաջ պարոն Թունյանը փորձում էր նորից խեղաթյուրել իմ ասածները, գնահատականները, որոնք շատ պարզ են և հարյուր հազարավոր մեր թոշակառուներ, քաղաքացիներ, որոնցից մի մասը վստահաբար նաև ձեզ քվե է տվել, որ իշխանության եք, էսօր իրենց խաբված են զգում՝ մի պարզ պատճառով, շատ պարզ։ Դուք, երբ 21 թվականին գծում էիք ձեր ծրագիրը և հաստատեցիք Կառավարության հնգամյա ծրագիրը, էնտեղ մի քանի սոցիալական խոստումներ կար մեծագույն, կարևորագույն, որովհետև վերաբերում էր ամբողջ սոցիալական քաղաքականությանը և, փառք Աստծո, էդ մի անգամ չափելի էր, որովհետև նախկինում երջանկություն էիք միայն խոստանում։

Ասել եք, որ թոշակները՝ միջին թոշակը, պիտի բարձրացնեք և հասցնեք նվազագույն սպառողական զամբյուղի արժեքին, որպեսզի թոշակառուները, գոնե միջին թոշակառուները, աղքատ չլինեն։ Նայեք տնտեսությունն աճել ա ձեր ասած չափով, պարտք եք վերցրել առնվազն ձեր ասած չափով, պետական բյուջեի եկամուտները ձեր կանխատեսելի չափով աճել ա, բա էդ բոլոր նախադրյալները կա, պարզ թոշակառուն հարցնում է, ես փոխանցում եմ իրենց հարցը, բա իրենց վերաբերելի ամենակարևոր խնդիրը, որ էդ թոշակները բարձրացնեին, ինչո՞ւ չեք արել։ Այս հարցին պիտի պատասխանեք, ոչ թե մանիպուլացնենք։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, ժամանակը սպառվեց։ Խաչատուր Սուքիասյան, համեցեք։ Եվս երկու պատգամավոր չեն հասցրել գրանցվել՝ Գեղամ Մանուկյանը և Հակոբ Արշակյանը։

 Խ.ՍՈՒՔԻԱՍՅԱՆ

-Հարգելի նախագահող, հարգելի գործընկերներ, առաջինը պատասխանեմ իմ գործընկերոջը։ Ուրեմն, 93 թվականից ա հայկական դրամը գործել, հայկական դրամը գործելուց՝ 93-2017 թվականը Հայաստանի Հանրապետության համախառն ներքին արդյունքը եղել է 11 միլիարդ դոլարին համարժեք դրամ։ 25, մի վայրկյան, պարոն Քոչարյան, 25 թվականին եղել ա 25 միլիարդ։ Ուզում եմ ասեմ՝ դուք, 24 տարի աշխատել եք, ձեր ստեղծած արժեք եղել ա՝ 11 միլիարդ, 8 տարում 14 միլիարդ ա ստեղծել՝ էդ տենց պարտքերի հաշվին ա, շնորհակալություն։

Հիմա անցնեմ օրենքին։ Պարոն Բագրատյան, վատ օրենք եք բերում առանց հիմնավորելու, ձեզ էլ եմ ասում։ Նախ՝ հաշվե՞լ եք ինչքան ա բնակարանը թանկանալու։ Ես հաշվարկ ունեմ էստեղ, որ 75 հազար նստում ա աշխատանքը և բետոնը, 22-25 հազար նստում ա արմատուրան, հիմա, եթե դուք արմատուրան թանկացնում եք, դուք ի՞նչ գիտեք՝ ձեր ծախսն ինչքան արմատուրա է, բերել եք թվերը էստեղ, ինչքան արմատուրա է ծախսվում, ինչքան ցեմենտ ա ծախսվում հետո ինչքան արժեքի վրա։ Էդքան մարդ... էսօր վարչապետն էլ ասաց, որ տասնյակ հազարավոր մարդիկ բնակարանի տեր են դառել՝ հիպոտեկով, հիմա ի՞նչ եք ուզում, նստել եք հիպոտեկի վրա, ամեն ինչ բարձրացնում եք։ Ասեք՝ Հայաստանն ինչքա՞ն կարա արտադրի, իհարկե, մենք կողմնակից ենք, որ հայկական լինի, բայց դրա որակը պետք ա նայենք, դրա քանակը պետք ա նայենք։ Չի լինի, խնդրում եմ ուշադիր եղեք ու տենց պատիկներով՝ 45000-ապատիկը, 85, ի՞նչ եք ուզում, ասեք՝ հաշվարկ, էս ա, էսքան բնակարան։

Տարիուկես առաջ պարոն վարչապետն ասաց՝ 42, 53 հազար բնակարան ա կառուցվում։ Ես էսօր արդեն իմանում եմ, որ էդ բնականից 15 հազարն արդեն գործում ա, ինքը կարա վարձով տրվի և կարան մարդիկ գան ապրեն։ Էն ծրագիրն ա, որ Հայաստանում կարա 5 միլիոն մարդ առաջիկա 10 տարում ապրի։ Շնորհակալություն։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Դե եկեք պատասխանենք, պարոն Բագրատյան։ Լռություն դահլիճում, դահլիճում լռություն։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-... Էս պահ, որ անունս տվեց, պատասխանեմ՝ կարճ։ Պարոն Սուքիասյան, նախագծի հիմքում դրված է հետևյալ փաստերը. էս պահին Իրանում ամրանների արտադրությունը 50 տոկոսով արժեզրկվել ա՝ գինն իջել ա 50 տոկոսով։ Մեր արտադրողները, որոնք էս արտադրում են և կարող են փակել ամբողջ արտադրությունը, էս 4-րդ գործարանն էլ պետք ա մտնի, կարող են փակել ամբողջ պահանջարկը, որ արտադրողները կարող են փակել ամբողջ պահանջարկը, բայց էս պահին 60 տոկոսը ներկրվում ա, 40 տոկոսը արտադրվում ա։ Քանի որ Իրանում գինն իջել ա, արտադրողների տրված գներն են տրվել սմետաներում, նախագիծ-նախահաշվում մեր արտադրողների գներն ա դրված, այսինքն՝ էդ գինը չի փոխվելու։ Իրանականը, որ իջել ա, մերը չի ծախվելու ուղղակի, մեր արտադրությունը կանգնելու ա, չի բարձրանալու, որովհետև իրանականը, որ իջել ա, 29 հազարը դրված էր դեռևս օգոստոսին... (խոսակցություն դահլիճում), էդ ժամանակ պետք է մեր արտադրողները դադարեցնեն աշխատանքը... (խոսակցություն դահլիճում) եթե դադարեցնեն, մենք կունենանք...

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Դադարեցրեք էս դիալոգը։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Հազարավոր աշխատակիցների անգործություն և գործարանների փակում, տեղական արտադրողների պաշտպանելու էս պրոտեկցիոնիզմը կիրառվում ա, Կառավարության և մեր կողմից առաջարկ ա արվել, որ տեղական արտադրողին պաշտպանենք։ Շնորհակալություն։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Արծվիկ Մինասյան։ Մենք նիստ ենք աչքիս ավելացնելո՞ւ։

 Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Ի տարբերություն Նիկոլ Փաշինյանի, որն էս ամբիոնից անընդհատ հայոց պետականությանը վնասող հայտարարություն էր անում, ես չեմ մտնի էդ դաշտ և չեմ անի հայտարարություն, որը կվնասի Հայաստանի Հանրապետությանն ու հայ ժողովրդին և Հայաստան համահայկական հիմնադրամին, բայց պետք է արձանագրեմ մեկ կարևոր հանգամանք՝ հանձնաժողովը ստեղծվեց, հանձնաժողովը պահանջեց Կառավարությունից ներկայացնել մանրամասն տեղեկատվություն, թե ինչի վրա է ծախսվել 100 միլիոնից ավելի Հայաստան համահայկական հիմնադրամի միջոցները։ Կառավարության ներկայացրած 11 ծրագրերի ֆինանսավորման աղբյուրների մեծամասնության ուսումնասիրությամբ պարզվեց, որ գործող բյուջետային ծրագրերի վերաբաշխումներն են։ Այս միջոցների հետագծելիությունը չի ներկայացվել, առաջարկեցինք, որպեսզի Հաշվեքննիչ պալատի ուսումնասիրության շրջանակում ներգրավվեն նաև հանձնաժողովի անդամներ, ընդ որում, թե՛ ընդդիմությունից, թե՛ իշխանությունից հավասար ներկայացվածությամբ, մերժեց Հաշվեքննիչ պալատը։

Երրորդ հանգամանքը՝ ասում էր, որ ծախսվել է այլ նպատակով, այ, էդ է, որ չեմ ուզում բարձրաձայնեմ, ասել ենք՝ գնանք իրար հետ տեսնենք էդ ամենը՝ որևէ ձևով այլ բան չի լինելու, կհելնենք կհայտարարենք, որ նպատակային է եղել։ Կառավարության մեծամասնությունը, որոնք այդ հիմնադրամի հոգաբարձուների խորհրդի ժամանակ քվեարկել են, իրենք եղել են մեծամասնություն նպատակային նվիրատվության քվեարկության ժամանակ, հետո, երբ եկել է նույն ֆինանսների նախարարը նույն ժամանակահատվածում դարձավ Հաշվեքննիչ պալատի նախագահ և որևէ օբյեկտիվ տեղեկատվություն չտրամադրեց։ Ես չէի ասի սրա մասին, նորից շարունակում եմ այլ մանրամասնություններ չասել, որպեսզի չվնասեմ թե՛ սփյուռքահայությանը, թե՛ Հայաստանի համահայկական հիմնադրամին և թե՛ նաև Հայաստանի Հանրապետության...

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Նարեկ Ղահրամանյան, համեցեք։ Հանո՞ւմ եք։

 Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Բայց վստահ եմ՝ այս իշխանափոխությունից հետո ամեն ինչ կբացահայտվի։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Տրդատ Սարգսյան։ Հանում եք։ Արման Եղոյան։ Շնորհակալություն։ Գեղամ Մանուկյան։ Լռություն դահլիճում։

 Գ.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, մի ռուսերեն բառ կա, որը ինչքան էլ փնտրեցի, հայերենը դժվար ա բովանդակությամբ գտնել։ Էդ բառը կոչվում ա «բեզաչյոտնիկ»։ Խոսքն ասում են, հետո դրա պատասխանը չեն տալիս ու չեն հիմնավորում։ Հիմա էսօր էլի բեզաչյոտնիկության հերթական դրսևորում էր, երբ ակնարկելով Դաշնակցությանը, խոսվեց օտարերկրյա գործակալ լինելու մեջ մեղադրել։ Մի քանի ամիս առաջ էր՝ էս ամբիոնից Նիկոլ Փաշինյանը, Քրիստինե Վարդանյանին պատասխանելով, նույն ձևի հայտարարություն էր արել։ ԱԱԾ հաղորդում ներկայացրեցի հանցագործության մասին, ԱԱԾ-ն ասաց՝ ուղարկել են քննչական, քննչականի պատասխանը ձեռս ա, իրենք պատասխանեցին, որի բովանդակությունը հետևյալ էր. դե, Նիկոլ Փաշինյանը մի բան ասել ա, հո, լուրջ չենք ընդունելու։ Հիմա նորից եմ ուղարկելու։

Ինչ վերաբերում է ազդեցության գործակալին։ Նախ՝ ճշտում. երեկվա իմ ազդեցության գործակալ ձևակերպումն Արշակ Կարապետյանին չէր վերաբերում, Նիկոլ Փաշինյանի ուրիշ նշանակած կադրի էր վերաբերում։ Նենց են մուննաթ գալիս, ոնց որ մենք ենք նշանակել էդ պաշտոնյաներին, մենք ենք տարբեր պաշտոնների հանել ու դրել։ Ինքնիշխանության ու ազդեցության գործակալի մասին խոսում է մի իշխանություն, որը երկրի անվտանգության հիմքը դարձրել էր դրոշները։ Հիշեք՝ Հայաստան ամեն քայլափոխի Ռուսաստանի դրոշը տնկված էր, Ամերիկայի դրոշը Երասխում դրված էր, իբր անվտանգություն ենք ապահովում Եվրամիության դրոշներով։ Էդ իշխանություն ապահովող են, ամբողջ կյանքը, ամբողջ իր պայքարով, մեր երկրի ժողովրդի իրավունքները պաշտպանելն էլ ազդեցության գործակալ։ ...(Խոսակցություն դահլիճում) վերջինը, վերջինը, վերջինը։

Դիմում եմ նորից զինված ուժերին, սպաներին, բոլորին, էստեղից ձեր բոլորիդ մեղադրեց ուրիշի ազդեցության գործակալ լինելու մեջ...

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։

 Գ.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Ուրացավ ձեր...

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, պարոն Մանուկյան, այնուամենայնիվ, ելույթներն ավարտվեցին։

Այժմ եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնո՞ւմ եք։ Համեցեք, պարոն Թունյան։ ...(Խոսակցություն դահլիճում)։ Հանո՞ւմ եք։ Հարցի քննարկումն ավարտվեց։

Քվեարկություններ։ Խնդրում եմ ուշադիր լինել։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած ««Պրոբացիայի ծառայության մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 60

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 28։ 26, հա, 28, ներողություն։

Որոշում ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած «Հայաստանի Հանրապետության քրեական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 60

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 23

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Ազգային ժողովի պատգամավորներ Ռուբեն Ռուբինյանի և Գեղամ Նազարյանի ներկայացրած ««Հայաստանի Հանրապետության տոների և հիշատակի օրերի մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Վարման կարգով՝ Արծվիկ Մինասյան։

 Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Ներկայացված նախագծի վերաբերյալ արտահայտել ենք մեր դիրքորոշումը՝ կտրականապես դեմ ենք հունվարի 27-ը հայտարարելու որպես հիշատակի օր։ Հանձնաժողովում քննարկումների ժամանակ համաձայնություն է ձեռք բերվել, որ կարող ենք քննարկել սեպտեմբեր-հոկտեմբեր ամիսներին օրը սահմանելու հարցը։ Եվ հաշվի առնելով էդ համաձայնությունը նաև նախագծի հեղինակների կողմից՝ մենք ձեռնպահ ենքջ քվեարկում այս նախագծին։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Քվեարկության է դրվում Ազգային ժողովի պատգամավոր... վարման կարգով՝ Հայկ Մամիջանյան։ Համեցեք։

 Հ.ՄԱՄԻՋԱՆՅԱՆ

-Քանի դեռ օրն ընտրված չի փոփոխվի և այն ավելի շատ քաղաքական նպատակներ չի հետապնդում՝ լղոզել իշխող խմբակցության պատասխանատվությունը վերջին պատերազմում մեր հազարավոր զոհերի համար, մեր խմբակցությունը չի մասնակցելու այս քվեարկությանը։ Մեզ համար մեր հայրենիքի պաշտպանների հիշատակի օր է ամեն օր։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Օֆ, աման։ Քվեարկության է դրվում Ազգային ժողովի պատգամավորներ Ռուբեն Ռուբինյանի և Գեղամ Նազարյանի ներկայացրած ««Հայաստանի Հանրապետության տոների և հիշատակի օրերի մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։ Տեղեկացնեմ, որ Արուսյակ Ջուլհակյանը թողել է իր կողմ քվեարկություն։

Կողմ՝ 62

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 23

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած ««Միջազգային իրավական հարցերով ներկայացուցչի մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։ Քվեարկության արդյունքները։

Կողմ՝ 60

Դեմ՝ 22

Ձեռնպահ՝ 8

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Ազգային ժողովի պատգամավորներ Հասմիկ Հակոբյանի և Վլադիմիր Վարդանյանի ներկայացրած «Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 60

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 31

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած ««Հայաստանի Հանրապետության ընդերքի մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» և «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 60

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 31

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած «Ռիելթորական գործունեության մասին» և կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։ Դահլիճում լռություն։

Կողմ՝ 60

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 31

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած ««Չափումների միասնականության ապահովման մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծ երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 60

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 31

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած «Հայաստանի Հանրապետության ջրային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և ««Հայաստանի Հանրապետության ջրային ազգային ծրագրի մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 60

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 31

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած ««Թափոնների մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 60

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 31

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություն և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 60

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 31

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։ Հետո էլ կասեն՝ գործ չենք անում, ինչքան օրենք են ընդունում։

Կողմ՝ 60

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 31

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Ազգային ժողովի պատգամավորներ Նարեկ Ղահրամանյանի ներկայացրած «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի... մի պատգամավոր՝ Նարեկ Ղահրամանյանի ներկայացրած «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և «Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։ Ըհը, պատկերը փոխվեց։

Կողմ՝ 59

Դեմ՝ 6

Ձեռնպահ՝ 25

Որոշումն ընդունվել է։

Տիկին Տիգրանյանը չի հասցրել քվեարկել, խնդրում եմ սարքեք կողմերը՝ 60։

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած ««Մաքսային կարգավորման մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 60

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 31

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկություն է դրվում Կառավարության ներկայացրած «Հարկային ծառայության մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին և ««Մաքսային ծառայության մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագծի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 60

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 31

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և ««Պետական տուրքի մասին» օրենքում լրացում և փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 60

Դեմ՝ 6

Ձեռնպահ՝ 25

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած ««Ընտանեկան և կենցաղային բռնության կանխարգելման և ընտանեկան և կենցաղային բռնության ենթարկված անձանց պաշտպանության մասին» օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» և «Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» օրենքների նախագծի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 62

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 29

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած «Կլիմայի մասին» և կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Տիկին Բաթոյան, ի՞նչ է եղել... (խոսակցություն դահլիճում) ինչ աղմուկ-աղաղակի մեջ եք... (խոսակցություն դահլիճում) պետք չէ։

Կողմ՝ 62

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 29

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած «Արհ... (խոսակցություն դահլիճում) էլ ինչ տարբերակներ կան, բոլորդ ձեր տարբերակներն ասեք։ ««Արհեստակցական միությունների մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» և ««Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 62

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 28

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Ազգային ժողովի պատգամավորներ Սերգեյ Բագրատյանի և Նարեկ Ղահրամանյանի ներկայացրած ««Պետական տուրքի մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 62

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 29

Որոշումն ընդունվել է։

Օրակարգը սպառվեց, նիստը՝ նույնպես։