ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱԼԵՆ ՍԻՄՈՆՅԱՆԸ Վ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ՀԱԿՈԲ ԱՐՇԱԿՅԱՆԸ

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Բարև ձեզ, հարգելի պատգամավորներ: Խնդրում եմ տեղադրել քարտերը և նախապատրաստվել գրանցման: Գրանցում: Գրանցվել է 66 պատգամավոր: Քվորում ունենք, կարող ենք սկսել:

Հարգելի գործընկերներ, ավարտում ենք Բարձրագույն դատական խորհրդի անդամի թեկնածու Անահիտ Աբրահամյանի ընտրության հարցի քննարկումը: Տիկին Աբրահամյան, դուք եզրափակիչ ելույթի ցանկություն ունե՞ք: Այո, համեցեք:

 Ա.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, մեծարգո փոխխոսնակներ, հարգելի պատգամավորներ, ևս մեկ անգամ ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել ձեր բարձր վստահության համար և այսօր իմ եզրափակիչ խոսքը ներկայացնելով՝ ուզում եմ ևս մեկ անգամ ամփոփել երեկվա այն հիմնական կետերը, որոնց շուրջ ես կառուցել էի իմ ելույթը: Դատական իշխանության անկախությունն իրավական պետության հիմքն է, այն նպաստում է հասարակության վստահությանը, արդարադատության որակին և իշխանությունների հավասարակշռությանը: Անկախ դատավորներն են ապահովում իրավունքի պաշտպանության, մարդու իրավունքների, հիմնարար իրավունքների պաշտպանության այն կարևոր ուղիները, որոնք նպաստում են ժողովրդավար պետության կայացմանը: Դատավորների անկախությունը կապվում է նրանց անձնական արժանապատվության, մասնագիտական խղճի և օրենքի գերակայության սկզբունքների հետ: Անկախության պահպանման գլխավոր երաշխիքն իրավական մշակույթն է, մինչդեռ օրենքները կարևորվում են, իրավական մշակույթը ձևավորվում է տարիների ընթացքում՝ գիտակցված, սկզբունքային դատավորների և հանրային աջակցությամբ: Այս համատեքստում դատավորների պատրաստվածությունը, կրթությունը, շարունակական վերապատրաստումը, մասնագիտական հսկողությունը, դրանք կարևորագույն մեխանիզմներ են արդար և անկախ դատական համակարգ ունենալու համար: Եզրափակելով՝ դատական իշխանության անկախությունը պահանջում է բազմաշերտ մոտեցում, ներառյալ օրենսդրական, ինստիտուցիոնալ և մշակութային բաղադրիչներ: Այն ոչ միայն դատական համակարգի խնդիրն է, այլև հասարակական արժեք: Ապագայի դատական համակարգը պետք է լինի ոչ միայն անկախ, այլ նաև հաշվետու քաղաքացիների, հասարակության և օրենքի առաջ, հակառակ դեպքում դատական իշխանությունը կդառնա ձևական և կկորցնի իր հիմնական առաքելությունը:

Անկախ դատական իշխանությունը ժողովրդավարության հիմքն է, և դրա պահպանումը յուրաքանչյուրիս, յուրաքանչյուր քաղաքացու, պետական մարմնի և մասնագիտական հանրույթի պարտքն է: Ձեր վստահության քվեն ստանալու պարագայում ջանք ու եռանդ չեմ խնայելու՝ իմ գիտելիքները, փորձառությունը, հմտություններն ու կարողություններն իրենց ողջ ծավալով ներդնելու դատական համակարգի զարգացման պետականամետ գործում: Շնորհակալ եմ և ի խորոց սրտի:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Հարգելի գործընկերներ «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքի 144-րդ հոդվածի 7-րդ մասի համաձայն՝ Բարձրագույն դատական խորհրդի անդամն ընտրվում է գաղտնի քվեարկությամբ, պատգամավորների ընդհանուր թվի ձայների առնվազն 3/5-ով:

Ձայնը տրվում է հաշվիչ հանձնախմբի նախագահ Նարեկ Բաբայանին՝ քվեարկության կարգը, տեղը և ժամը ներկայացնելու համար:

 Ն.ԲԱԲԱՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, Բարձրագույն դատական խորհրդի անդամների ընտրության քվեարկությունը կանցկացվի ժամը 12:00-13:00 ընկած ժամանակահատվածում մշտական վայրում՝ դահլիճին կից գտնվող նախասրահում: Քվեաթերթիկներն ունեն հետևյալ տեսքը՝ թեկնածուի անուն-ազգանունը՝ «կողմ եմ» և «դեմ եմ» համապատասխան նշումների վանդակներով: Կրկնում եմ՝ քվեարկությունը կանցկացվի ժամը 12:00-13:00 ընկած ժամանակահատվածում: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ, իսկ մենք շարունակում ենք մեր օրակարգը և քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված ««Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ու պատմական միջավայրի պահպանության և օգտագործման մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» և կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը:

Հիմնական զեկուցող՝ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարի տեղակալ Ալֆրեդ Քոչարյան: Դահլիճում լռություն:

 Ա.ՔՈՉԱՐՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, մեծարգո փոխխոսնակներ, հարգելի պատգամավորներ, երկու հիմնական փոփոխություն ենք նախատեսում օրենքի նախագծով: «Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ու պատմական միջավայրի պահպանության և օգտագործման մասին» տեքստում օգտագործվում է «արգելոց» բառը, ինչը չի համապատասխանում միջազգային տերմինաբանությանը: Նախատեսվում է «արգելոց-թանգարան» եզրույթը փոխարինել «հնավայր-թանգարան» եզրույթով: Աշխարհում նմանատիպ ինստիտուցիոնալ միավորները կոչվում են հնագիտական վայրեր` «Archeological site», որն ուղղակիորեն բխում է վերջիններիս կառավարման և պահպանության կարգավիճակից:

Արդի հայերեն բացատրական բառարանում «հնավայր» բառը սահմանված է որպես «հնությունների՝ հին հուշարձանների վայր, հնագիտական պեղումների վայր»: Միաժամանակ Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարանում «արգելոց» բառը սահմանվում է որպես «արգելավայր», վերագրվում է բնության հատուկ պահպանության տարածքներին և ենթադրում է «արգելելու, սահմանափակելու» կառավարման կարգավիճակ:

Հաշվի առնելով, որ պատմամշակութային արգելոց-թանգարանները դասվում են թանգարանային կառավարման ինստիտուցիոնալ շրջանակին և, ըստ այդմ, ենթադրում են համապատասխան պահպանության, սոցիալ-կրթական և մասնակցային միջավայրերի ստեղծում, նպատակահարմար է համարվում դրանք վերանվանել «հնավայր-թանգարան»:

Մյուս լրացումը նախատեսում է «Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ու պատմական միջավայրի պահպանության և օգտագործման մասին» և «Քաղաքաշինության մասին» ու «Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքներում առկա հակասությունների վերացումը:

Ներկայում համաձայն գործող կարգավորումների դրույթների՝ հուշարձանների վերականգնման թույլտվությունները տրամադրվում են լիազոր մարմնի կողմից, սակայն դրանց վերաբերյալ ձևակերպումներն անորոշ են: Նախագծով հստակեցվում են պատմամշակութային հուշարձանների ոլորտի լիազոր մարմնի կողմից պատմության և մշակույթի հուշարձանների ամրակայման, նորոգման, վերականգնման, փոփոխման, տեղափոխման համար ճարտարապետահատակագծային առաջադրանքների ու շինարարության թույլտվությունների տրամադրման դեպքերը, մասնավորապես՝ ճարտարապետահատակագծային առաջադրանքներն ու շինարարության թույլտվությունները ԿԳՄՍ նախարարության կողմից տրամադրվելու են միայն Հայաստանի Հանրապետության պետական սեփականություն համարվող և օտարման ոչ ենթակա հնագույն, հին և միջնադարյան ժամանակաշրջանների պատմության և մշակույթի հուշարձանների, ինչպես նաև Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնին հանձնված հուշարձանների համար, մինչդեռ մնացյալ դեպքերում համապատասխան թույլտվություններ լիազոր մարմնի համաձայնությամբ տալիս են տեղական ինքնակառավարման մարմինները: Տեղեկացնեմ նաև, որ նախագծով չի նախատեսվում գործառույթների ավելացումներ մինչ այժմ լիազոր մարմնի կողմից իրականացվող գործառույթներում և տրամադրված թույլտվություններում, այլ հստակեցվում են դրանց տրամադրման շրջանակները: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցերի համար հերթագրում: Արման Ղազարյան:

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Դուք ձեր նախագիծը ներկայացնելուց, ինչպես հասկացա, տեղական ինքնակառավարումից վերցնում եք հուշարձանների պահպանության ճարտարապետահատակագծային «ապեզե» կոչված և շինթույլտվություն տված եզրույթը: Չխոսեցիք նաև վերջնական ավարտական ակտի, դրանց փոխանցման կարգի մասին, և ինչպե՞ս եք պատկերացնում՝ ԿԳՄՍ նախարարությունը պետք է տա ճարտարապետահատակագծային առաջադրանք առանց տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ համագործակցելու: Նախկինում ևս եղել է այդ գործառույթը, կարգավորված է եղել: Հատուկ պահպանվող օբյեկտների հետ կապված՝ պարտադիր լիազոր մարմինը, այդ թվում՝ ԿԳՄՍ, համաձայնեցնում էր: Հիմա ի՞նչն եք փոխում, ես չեմ հասկանում, ձեր բերված նախագծով: Գործառույթը վերցնում եք կայացած կառույցից, փոխանցում եք նոր կառույցի, որն այդ գործառույթից տեղյակ չէ բացարձակ: Նախկինում լավ կարգավորվում էր, և էդ հատուկ նշանակության օբյեկտները, այդ թվում՝ պատմամշակութային հուշարձանների տեղափոխման, վերակառուցման, ապամոնտաժման, արդիականացման հետ կապված՝ պարտադիր լիազոր մարմնի եզրակացությունն ուղարկում էին, փորձաքննություն ստանում էր, լիցենզիան, դաբրոն ստանում էր, նոր գալիս դառնում էր փաստաթղթերի փաթեթ:

 Ա.ՔՈՉԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Ղազարյան, ես իմ խոսքում նշեցի, որ, ըստ էության, գործառույթը չի փոխվում և հուշարձանների, իմ նշած հուշարձանների օտարման ոչ ենթակա թույլտվությունը միշտ տվել է լիազոր մարմինը և հիմա գործող օրենքով նույնպես տալիս է, և միշտ դա տրվել է լիազոր մարմնի կողմից, ուղղակի, քանի որ ՏԻՄ օրենքում էլ կա, որ շինարարության թույլտվությունները տալիս են իրենք քաղաքաշինության հետ, սա մենք կոնկրետացրել ենք դեպքերը: Եվ խոսքը գնում է էդ հատուկ Կառավարության ցանկին՝ օտարման ոչ ենթակա, օրինակ՝ Գառնիի տաճարին, որի շինթույլտվությունները հիմա ավելի հստակ գրված է, որ տալիս ենք մենք, քանի որ իր մասնագիտական ներուժն ավելի շատ լիազոր մարմնում է, քան տեղական ինքնակառավարման մարմիններում, և նպատակահարմար ենք գտնում, որ դա հստակեցվի իրենց և մեր օրենքներում:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Արձագանք:

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Այսինքն՝ դուք, մեծ հաշվով ձեր խոսքից հասկացա, ոչինչ չեք փոխում: Ի՞նչն է խնդիր առաջացրել, որ բերել եք, փոփոխություն եք անում: Այսինքն, նորից եմ կրկնում, եթե նախկինում պատմամշակութային արժեքները հաշվառված էր, գրանցված էր, ունեին սեփականության վկայականներ և ըստ ոլորտային, ըստ (չի հասկացվում)՝ որոշակի կարգավիճակ ունեին՝ իրենց հիմնարկներին կցված: Հիմա, եթե էդ նույն թույլտվությունը մեկ է՝ պետք է տեղական ինքնակառավարման մարմինը տա և հսկողությունը ինքը իրականացնի, ինքը պետք է էդ քաղաքաշինական հսկողությունը ինքը իրականացնի, որովհետև ՏԻՄ-ի մասին հստակ գրված է, և համայնքի ղեկավարի, մնացածի լիազորությունները գրված է՝ քաղաքաշինական ոլորտում ինչ գործառույթներ պետք է իրականացնի: Հիմնադիրը դուք եք, ձեր հաշվեկշռում է գտնվում. դուք պատշաճ հսկողություն իրականացրեք: Կայացած համակարգը ինչո՞ւ եք ուզում քանդել, նորը բերել՝ չիմանալով, որ տակն ինչ կա դրած:

 Ա.ՔՈՉԱՐՅԱՆ

-Հարգելի, պարոն Ղազարյան, ինչպես նշեցիք, այո, բան չի փոխվում, հստակեցվում է, որովհետև մեր օրենքով հուշարձաների մասին, հիմա էլ է գրված, որ տալիս է լիազոր մարմինը, իսկ իրենց օրենքով, ՏԻՄ-երի մասին, գրված է և «Քաղաքաշինության մասին», որ տալիս են իրենք, բայց ձևակերպումների մեջ խնդիրներ կան, դրա համար մենք աշխատել ենք մեր գործընկերների հետ և հստակ ձևակերպումներն ուղղել ենք, և այսուհետ հստակ գրված է, որ օտարման ոչ ենթակա ցանկում գտնվողները տալիս ենք մենք, այսինքն՝ ԿԳՄՍ նախարարությունը: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Բաբկեն Թունյան, հաջորդ հարցի համար:

 Բ.ԹՈՒՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Էս կողմ, պարոն Քոչարյան: Հարցս բուն նախագծին չի վերաբերում, բայց վերաբերում է հուշարձաններին և տնտեսության միջև փոխհարաբերություններին: Հիմա մի հատ կոնկրետ հարց տամ, ասենք, օրինակ՝ տնտեսավարողը մտածում է ներդրում անի մի քանի միլիոն դոլարի: Ինքը վարկ է վերցնում, բիզնես ծրագիր է կազմում, սեփական միջոցներն է ներդնում, հողատարածք է գնում, շինթույլտվություն է ստանում, այսինքն՝ էդ ամեն ինչն օրենքի սահմաններում սկսում է աշխատել, ու ֆունդամենտը փորելու ժամանակ էդտեղից դուրս է գալիս, ենթադրենք՝ խաչքար կամ որևէ մի այլ բան: Հիմա, եթե ինքն անբարեխիղճ տնտեսավարող է, ինքն էդ մասին որևէ մեկին չի հայտնի, դա ուղղակի կվերցնի, կտանի ուրիշ տեղ կամ վատագույն տարբերակում՝ կոչնչացնի ու կանցնի առաջ: Հիմա, եթե բարեխիղճ տնտեսավարող է ու մտածում է, որ դա պատմամշակութային արժեք է, ու դիմում է, օրինակ, Կառավարությանը կամ ձեր նախարարությանը, ի՞նչ է տեղի ունենում էդ տնտեսավարողի հետ ու իր հետագա գործունեության ընթացքում:

 Ա.ՔՈՉԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցի համար, պարոն Թունյան: Ընթացակարգը հետևյալն է, և նշեմ՝ էդ դեպքերը շատ-շատ են լինում, քանի որ Հայաստանը հարուստ է իր պատմամշակութային ժառանգությամբ, և հիմնականում, որտեղ էլ գործ անում են, շատ տեղեր մի բան դուրս է գալիս: Ուղղակի այդ մասը պեղվում է և տեղափոխվում արդեն հատուկ պահպանման կա՛մ թանգարան, կա՛մ գիտական ինստիտուտ, եթե, իհարկե, նենց բան չի հայտնաբերվել, որը տեղափոխման ենթակա չէ, կամ իր արժեքը դրանից կարող է տուժել: Ըստ էության, էդքանն է, ու մենք սերտ աշխատում ենք, նաև նշեմ, որ հիմնականում, երբ հողային կատեգորիա փոխելու կարիք է լինում, այդ փոխելու ընթացքում մեր մասնագետները համապատասխան ՊՈԱԿ-ից գնում են և զննում են տարածքը, այսինքն՝ մենք արդեն նախօրոք էլ գիտենք, որ ինչքան է հավանականությունը, որ էդտեղ մի բան կլինի կամ չի լինի: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արձագանք: Համեցեք:

 Բ.ԹՈՒՆՅԱՆ

-Պարոն Քոչարյան, եթե բոլոր դեպքերում կամ գոնե դեպքերի մեծ մասը ձեր ասած տարբերակով տենց հեշտ ու արագ լուծվեր, մենք խնդիր չէինք ունենա, բայց, ցավոք սրտի, էդպես չէ, էդ ամեն ինչը բավականին երկար ժամանակ է պահանջում: Բացի դրանից, կարող է լինեն որոշ դեպքեր, երբ պարզվի՝ էդ ամբողջ տարածքն ինքն իրենից ներկայացնում է պատմամշակութային արժեք, ու էդտեղ մարդը փաստացի էլ ոչ մի բան չի կարող անել, և տնտեսավարողն այս դեպքում հայտնվում է մի իրավիճակում, երբ ինքն ի սկզբանե չի իմացել, ինքը բոլոր իր կողմից պահանջվող գործերն արել է, բայց կանգնել է փաստի առաջ, ընդ որում՝ բարեխիղճ տնտեսավարողը: Մենք ժամանակին քննարկումներ ունեցել ենք, որ էստեղ ինստիտուցիոնալ, ֆունդամենտալ լուծում է պետք, որ նախ՝ կազմվի ցանկ, որտեղ տնտեսավարողը կարող է գործունեություն կատարել: Եթե էդ դեպքում որևէ բան կհայտնաբերվի, ուրեմն իրեն համապատասխան փոխհատուցման մեխանիզմներ պետք է լինեն ոչ թե միայն կատարված ծախսերի մասով, այլև էն չստացված եկամուտների մասով, որ ինքը կարող է ստանալ: Դուք էկոնոմիկայի նախարարության հետ նման քննարկումներ ունե՞ք, որովհետև ինչքան էլ մշակույթը կարևոր է, էս տնտեսության ու մշակույթի մեջ հակասությունը պետք է լինի բալանսավորված, այսինքն՝ էդ լուծումը պիտի լինի էնպես, որ երկու կողմն էլ չտուժեն:

 Ա.ՔՈՉԱՐՅԱՆ

-Ճիշտ եք ասում, պարոն Թունյան: Իհարկե, մենք մեր մասով էլ փորձում ենք ամեն ինչ անել, որ տնտեսավարողներին մինիմալ անհանգստություն պատճառենք, բայց լինում են դեպքեր, օրինակ, եթե դա հին Արտաշատի տարածքն է, մենք ի սկզբանե կարող ենք ասել, որ այստեղ հավանականությունը, որ մի բան կհայտնաբերվի, համարենք՝ 90 տոկոսանոց է, բայց, իհարկե, տարածքներ կան, որ ոչ մեկը չգիտի: Եվ դրա համար եմ ասում, եթե գտնվածը խաչքար է կամ պեղելու հնագիտական առարկաներ են, դրանք պեղվում են, և տնտեսավարողը շարունակում է իր գործունեությունը, բայց, իհարկե, եթե մի հատ պալատ հայտնաբերվի, էդտեղ արդեն մենք բան չենք կարող անել, և դա պետք է պահպանվի օրենքով, կարգով: Կա, իհարկե, ինչ-որ չափով էդ անհարմարությունը, բայց… Իսկ փոխհատուցման հետ կապված՝ կարող ենք, իհարկե, քննարկել, բաց ենք քննարկմանը: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Դավիթ Դանիելյան: Հարգելի գործընկերներ, առաջարկում եմ լռություն պահպանել, որովհետև աղմուկ է:

 Դ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Քոչարյան, հարցս վերաբերում է Ագարակի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի տարածքում գտնվող եկեղեցու տեղափոխությանը: Ես ամիսներ առաջ նախարարին դիմել էի: Եկեղեցին գտնվում է հանքի տարածքում, ուզում եմ հիշեցնել, որտեղ գրեթե անհնար է քաղաքացիների մոտեցումն ապահովել, և եկեղեցին երկար կյանք չի ունենա՝ հաշվի առնելով, որ հանք է, հանքափոս է, և այդտեղ պայթեցումներ են տեղի ունենում, մեծ աշխատանքներ են տեղի ունենում: Տեղյակ եմ, որ հուշագիր եք կնքել դրանից հետո: Ես ուզում եմ ձեզ տեղեկացնել նաև, որ համայնքի ղեկավարի հետ այցելել եմ համայնքում այն վայրը, որտեղ համայնքապետարանն առաջարկում է, որ եկեղեցին տեղափոխվի: Ավագանու հետ էլ է համաձայնեցված: Կխնդրեմ տեղեկացնեք՝ ո՞ր փուլում է և մոտավոր ինչքա՞ն կտևի այդ գործընթացը: Եթե չեմ սխալվում, Կառավարության որոշում է պետք դրա համար: Շնորհակալություն:

 Ա.ՔՈՉԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ճիշտ եք ասում, հուշագիրն արդեն կնքված է, և բացի հուշագրից նաև գիտեք, որ նախարարությանը կից կա գիտամեթոդական խորհուրդ, որը, ըստ էության, հիմնական այն խորհուրդն է, որը կարգավորում է և իր վերջնական համաձայնությունը տալիս է: Տալուց հետո արդեն մնացածը տեխնիկական հարցեր են: Եվ ասեմ, որ էդ նիստը տեղի է ունեցել, և դրական պատասխանը կա, արձանագրված է, և այլևս որևէ խոչընդոտ չկա: Կառավարության որոշումը, եթե ինքը պետական նշանակության հուշարձան է, ոչ թե տեղական, էդ դեպքում պետք է գալիս, բայց դա ավելի արդեն տեխնիկական հարց է մնում, քանի որ որոշումը գիտամեթոդականի արդեն կա: Էս փուլում արդեն բարերարն ի՞նչ գործառույթ է անում, ի՞նչ գործունեություն է սկսել անել, էս պահին կոնկրետ չեմ կարող ասել: Մեր վերջին, ոնց որ, զարգացումները եղել են հուշագրի կնքումը և դրանից հետո էլ գիտամեթոդական խորհրդի դրական եզրակացությունը:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արձագանք: Համեցեք, պարոն Դանիելյան:

 Դ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Այդ դեպքում խնդրում եմ հետևողական լինել, որովհետև, կրկնում եմ՝ եկեղեցին այն վայրում է գտնվում, որ եթե մի քիչ երկարի, հնարավոր է… Ինքը ինքնին արդեն լավ վիճակում չէ, բայց մի քիչ երկարի գործընթացը, գուցե փլուզում լինի, և գիտեք, որ տեղափոխության համար պետք է համարակալում անել քարերի, որ նույն ձևով, որպեսզի ինքն իր հուշարձանի էությունը չկորցնի: Շնորհակալ եմ շատ:

 Ա.ՔՈՉԱՐՅԱՆ

-Ես էլ եմ շնորհակալ: Անպայման:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արման Եղոյան:

 Ա.ԵՂՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Քոչարյան, ես կուզենայի մի հատ էլ էլի հստակեցնեինք էս հարցը, որովհետև թեթևակի շփոթ առաջացավ: Նախ՝ եկեք հստակեցնենք, որ հուշարձանների ցանկում ներառված են ինչպես պետական սեփականություն հանդիսացող հուշարձաններ, այնպես էլ մասնավոր սեփականություն՝ Երևանի կենտրոնում բնակելի տներ, խանութներ և այլն, և այլն: Հիմա էս կետից սկսած՝ եկեք նորից հստակեցնենք, եթե հուշարձանը հանդիսանում է պետական օտարման ոչ ենթակա շինություն կամ, չգիտեմ, պեղավայր, հնավայր և այլն, էդտեղ «ապեզե»-ն ճարտարապետահատակագծային առաջադրանքը տալիս է բացառապես, ըստ էս փոփոխությա՞ն, ԿԳՄՍ նախարարությունը, թե՞ տեղական ինքնակառավարման մարմնի հետ համատեղ, և հակառակ կողմը, եթե մասնավոր սեփականություն է, էդտեղ ի՞նչ ենք փոխում: Կարո՞ղ է արդյոք էդ դեպքում միայն տեղական ինքնակառավարման մարմնի տված «ապեզե»-ի հիման վրա էդտեղ կատարվել փոփոխություն, թե՞ էլի անպայման պահպանվում է ԿԳՄՍ եղած լիազորությունը՝ էդտեղ փոփոխություն, ամրակայում թույլ տալու կամ չտալու: Էս երկուսը նորից հստակ ասեք, էլի:

 Ա.ՔՈՉԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Եղոյան, հարցի համար: Տեսեք, մենք դրա համար նշում ենք՝ ԿԳՄՍ-ի կողմից տրամադրվել է միայն Հայաստանի Հանրապետության պետական սեփականություն համարվող և օտարման ոչ ենթակա հնագույն, հին, միջնադարյան ժամանակաշրջանների պատմության և մշակույթի հուշարձանները, ինչպես նաև Մայր Աթոռին հանձնվածները, այսինքն՝ խոսքը գնում է եկեղեցի, ամրոց, տաճար, որոնք ՏԻՄ լիազորություններից, այսպես ասած, այդքան կապված չեն, իսկ ինչ վերաբերում է շենքերին՝ բնակելի, մասնավոր, մենք որևէ… Այսինքն՝ էս, ինչի մասին մենք խոսում ենք, միջին դարերի հիմնականում, ու որոնք հատուկ ցանկով էլ Կառավարությունում հաստատված են: Այսինքն՝ հիմա, օրինակ՝ Գառնիում, եթե պետք է, էլի եմ ասում՝ շինարարություն արվի, դա ոնց որ արդեն… Ու դա շատ երկրներում է տենց, եվրոպական բոլոր զարգացած երկրներում տալիս է լիազոր մարմինը, որովհետև ինքն է կոմպետենտ, իսկ ՏԻՄ-ի դաշտ մենք, այսպես ասած, չենք մտնում: Ու նորից նշեմ, որ հիմա էլ է, գործող օրենքով էլ է տենց, հիմա էլ է տենց արվում: Ուղղակի հստակ չէին ձևակերպումները, մի քիչ խառնաշփոթ էր առաջացնում: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Ունե՞ք արձագանք: Համեցեք:

 Ա.ԵՂՈՅԱՆ

-Պարոն Քոչարյան, էդ առաջին կտորը ես գիտեմ: Խնդիրը երկրորդ մասի հետ է, իսկ մասնավոր սեփականություն հանդիսացող հուշարձանների դեպքում ԿԳՄՍ-ի լիազորությունների մասով ինչ-որ բան փոխվո՞ւմ է, թե՞ ոչ: Օրինակ՝ մասնավորը ցանկանում է փոփոխել իրեն պատկանող հուշարձան-շենքը, ՏԻՄ-ն էլ համաձայն է: Կարո՞ղ է արդյոք նախարարությունն ասել, որ ոչ, ես իմ կողմից ասում եմ, որ համաձայն չեմ, և էդտեղ արգելակի գործողությունը:

 Ա.ՔՈՉԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Իհարկե, տենց էլ արվում է: ՏԻՄ-ն ուղարկում է մեզ՝ համաձայնության, էն գիտամեթոդական խորհուրդը, որ նշեցի քիչ առաջ… (Խոսակցություն դահլիճում:) Այո, այո, էդտեղ բան չի փոխվում: Ցանկացած հուշարձանի փոփոխություն պետք է գա լիազոր մարմին՝ համաձայնության, և կախված բարդությունից՝ անցնի գիտամեթոդական խորհրդի նիստը: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, ցավոք, հարցերի համար նախատեսված ժամանակն ավարտվեց: Առաջարկում եմ մնացած խոսնակներին կենտրոնական ամբիոնի մոտից հարցերն ուղղել ելույթների տեսքով: Խնդրում եմ զբաղեցնել ձեր տեղը, պարոն փոխնախարար, և խնդրում եմ լռություն ապահովել, հարգելի գործընկերներ: Լռություն դահլիճում: Պարոն Խաչատրյան, լռություն դահլիճում:

Հարակից զեկուցող՝ գիտության, կրթության, մշակույթի, սփյուռքի, երիտասարդության և սպորտի հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Նարեկ Բաբայան:

 Ն.ԲԱԲԱՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգարժան պարոն փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, նախագիծը քննարկվել է գլխադասային հանձնաժողովում, ստացել դրական եզրակացություն: Խնդրում եմ կողմ քվեարկել: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Բաբայան: Հարցերի համար նախատեսված ժամանակը սպառվել է: Մտքերի փոխանակության համար գրանցում: Արման Ղազարյան:

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Պարոն Քոչարյան, ինչքան էլ փորձեք արդարացնել ձեր բերած նախագիծը, էդ կարգավորումները տրված է Կառավարության, եթե չեմ սխալվում, 596 որոշմամբ: Եթե դուք հատուկ պահպանվող պատմամշակութային արժեքները, որոնք օտարման ենթակա չեն, էդ ցանկը չնայած չնշեցիք՝ քանիսն են, պետք է հստակ նշեիք՝ դրանք որոնք են, մենակ Գառնիի տաճար ասացիք, և ասում եք, որ տեղական ինքնակառավարման դերն ու նշանակությունը կամ լիազորությունները չի կրճատվում: Հստակ ասեք, որ շինթույլտվությունները, առաջադրանքները, ավարտական ակտերը, հսկողությունը վերցնում է ԿԳՄՍ-ն իր մասով, տեղական ինքնակառավարմանը ոչինչ չի թողնում, բացի պատասխանատվությունից: Ի՞նչն է դժվար, որ գաք, անկեղծ լինեք և ասեք: Եթե «ապեզե»-ն վերցնում եք, շինթույլտվությունը վերցնում եք, ընթացիկ հինգերորդ վարման մատյանը, որ պետք է գրառվի, վերցնում եք, ավարտականը վերցնում եք, պահպանումը վերցնում եք: Ընդամենը պատասխանատվությունն եք թողնելու էդտեղ, որ մի խնդիր լինի, համայնքի ղեկավարն ու տեղական ինքնակառավարման մարմինները պատասխանատվության ենթարկվեն: Ես կարծում եմ՝ դա օրենքի՝ Կառավարության 596 որոշմամբ կարգավորվում էր և շատ էլ լավ էր կարգավորվում: Իհարկե, նախկինում նմանատիպ օբյեկտների ապամոնտաժման, արդիականացման, մնացած հարցերով դիմում էին լիազոր մարմին, ստանում էին դրական եզրակացություն կամ դիտարկում առաջարկություն, որի արդյունքում շտկվում էր էդ ամեն ինչը: Հիմա լիազորությունները հստակ կրճատելու նախագիծ եք բերել, տակն էլ փորձում եք այլ հիմնավորում դնել, էդպես չի ստացվելու: Բերեք անկեղծ լինենք և՛ ժողովրդի հետ, և՛ ձեր բերած նախագծի հետ, և ուղիղ ասեք, որ, տեղական ինքնակառավարում, էդ նշանակության պատմամշակութային արժեքները, որը նախկինում Պատմամշակութային հուշարձանների պահպանության կոմիտեի հետ էր համաձայնեցվում, էլ չի լինելու: Մենք ուղիղ էդ վերցնում ենք ձեզնից և մենք ենք իրականացնելու էդ գործառույթը: Էդքան անկեղծ եղեք ընդամենը:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Լիլիթ Գալստյան, հաջորդ ելույթի համար:

 Լ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ և գործընկերներ, ես կարծում եմ՝ էս նախագիծը մի փոքր մանրամասնելով, կամ միգուցե հիմնական զեկուցողն ավելի մանրամասն, եթե ներկայացներ, մի քանի հարցեր կփարատվեին, որովհետև այս նախագծով, ըստ էության, մեկ անգամ ևս հաստատվում է այն իրողությունը, որը մինչև այժմ գործում է, և, ըստ էության, լիազոր մարմնի կողմից պատմության և մշակույթի հուշարձանների ամրակայման, նորոգման, վերականգնման, փոփոխման համար ճարտարապետահատակագծային առաջադրանքների և շինարարության թույլտվությունների տրամադրման ուղղակի ակտերի ձևերն են սահմանվում: Ճի՞շտ եմ ես հասկանում, եթե ոչ, խնդրում եմ մեկնաբանեք, բայց հիմնականում էստեղ ուզում եմ խոսել մեկ այլ կարևոր փոփոխության մասին, որը վերաբերում է արգելոց-թանգարանները կամ բոլոր «արգելոցները» մեխանիկորեն էսպես «հնավայրի» փոփոխելով: Նախ՝ ասեմ, որ այս մեխանիկական փոխարինումը, «հնավայրով» փոխարինելը բոլորովին չի սպառում խնդիրը, որովհետև ոչ բոլոր արգելոցներն են հնավայր, ինչպես և ոչ բոլոր հնավայրերն են մեխանիկորեն կարող ներկայացնել իրենցից արգելոց՝ արգելոցի պարտականությունների և պահպանման ռեժիմների իմաստով: Ասեմ, որ մշակույթի նախադասության ենթակայությամբ հիմա կան 12 արգելոցներ կամ արգելոց-թանգարաններ, որոնց մեջ, օրինակ՝ «Զվարթնոց» պատմամշակութային արգելոց-թանգարանն է, «Գառնի» պատմամշակութային արգելոցը, Արփի բնակավայրը, Կումայրին, որը Շիրակին է պատկանում, որոնք երբեք հնավայրեր չեն, և մեխանիկորեն սրանց վերագրելով «հնավայր» էսպես հասկացությունը՝ մենք խնդիրը բոլորովին չենք լուծում, և եթե դուք էստեղ փորձում եք հիմնավորել անգլերենի «Archeological site»-ով, բացարձակապես «Archeological site»-ը չի նշանակում հնավայր, այլ՝ հնագիտական վայր: Ասեմ նաև, որ այս նախագծում, ներողություն, օրենքի… Ես քանի որ ֆրակցիայի անունից էլ ունեմ 2 րոպե, կարո՞ղ եմ շարունակել:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Չէ, որովհետև էլի պատգամավոր կա, տիկին Գալստյան, նորից կմոտենաք, կշարունակեք:

 Լ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Լավ:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Ռուստամ Բաքոյան, համեցեք:

 Ռ.ԲԱՔՈՅԱՆ

-Ես հարց ունեմ, քանի որ հարցերի ժամանակ չհասցրի հերթագրվել, բայց նաև ուզում եմ պարոն Ղազարյանի մտահոգությանն անդրադառնալ: Եթե ՏԿԵ նախարարությունը դա կազմակերպում է, էս դեպքում ԿԳՄՍ-ին է փոխանցվում, ապա էստեղ մտահոգությունը ո՞րն է: Երկու պետական մարմիններ են, մեկից փոխանցվում է մյուսին, սա՝ մեկ: Երկրորդն էլ ես, պարոն Քոչարյան, հետևյալն հարցն եմ ուզում տալ. եթե տարբեր իրավիճակներում որևէ տարածք է հայտնաբերվում, որը միջնադարյան կառույց է, էս դեպքում որևէ նորմ սահմանվո՞ւմ է նման իրավիճակում, որ էս կարգավորման մեջ մտնի, թե՞ ոչ, խնդրեմ՝ սրան պատասխանեք: Շնորհակալ եմ:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ: Լիլիթ Գալստյան, «Հայաստան» պատգամավորական խմբակցության անունից ելույթի համար:

 Լ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Ուրեմն, շարունակեմ խոսքս և քանի որ, կարծես թե, երկու րոպե ունեմ, մեկ հարցի մասին ևս խոսեմ: Առաջին առարկությունս վերաբերում է «հնավայր» հասկացության... «արգելոցը» «հնավայրով» փոխարինելուն, որը բացարձակապես չի արտահայտում կամ չի ծածկում այդ դաշտում գործող, արդեն գործող ինստիտուցիոնալ բոլոր կառույցների բովանդակային և, ինչու չէ, նաև իրավական հարաբերությունները: Նաև հիշեցնեմ, որ գործող օրենքի 29-րդ հոդվածում կա հնավայրի ամբողջական պեղման անթույլատրելիություն, այդ հոդվածի տակ, հնավայրի որոշակի սահմանում տրված է. «և հնավայր՝ բնակատեղիներ, դամբարանադաշտեր, ամրոցներ»: Եվ, եթե էս պարագայում մենք բոլոր արգելոցները… Նախ՝ ես կարծում եմ, որ ճիշտ պիտի լիներ, եթե սահմանումների մեջ, այսինքն, լիազոր մարմինը տար հնավայրի սահմանումը, և կխուսափեինք էս մեխանիկական փոխանցումից «արգելոցը» «հնավայրով», որն իրավական բացարձակ անորոշություն էր առաջացնում: Եվ կուզենայի ձեր պատասխան խոսքում մի բանի էլ անդրադառնաք, պարոն Քոչարյան: Թե՛ հիմնավորման մեջ, և թե՛ ձեր հիմնավորումում էսպիսի մի միտք կար. պատմամշակութային արգելոց-թանգարանները դասվում են թանգարանային կառավարման ինստիտուցիոնալ շրջանակին և, ըստ այդմ, ենթադրում են համապատասխան պահպանության, մասնակցության միջավայրի ստեղծում, որը նպատակահարմար է համարում դրանք վերանվանել «հնավայր-թանգարան»: Նախ՝ երկու էս բարդ ստորադասական նախադասության երկու մասերը պատճառահետևանքային կապ չունեին միմյանց հետ, բայց ես կուզենայի, որ դուք նաև պատասխանեք էն հարցին՝ արդյո՞ք մինչև այժմ գործող արգելոց-թանգարաններն ինստիտուցիոնալ առումով շարունակելու են իրենց ինքնուրույն ղեկավարումը, թե՞ մտնելու են այն ՊՈԱԿ-ի մեջ, որը վերջերս «Մշակույթի կառավարման» հիմնադրամ կամ ՊՈԱԿ էր: Խնդրում եմ նաև այդ հարցին պատասխանել:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Մտքերի փոխանակությունն ավարտվեց: Եզրափակիչ ելույթի համար ամբիոնի մոտ է հրավիրվում կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի փոխնախարարը: Համեցեք, պարոն Քոչարյան:

 Ա.ՔՈՉԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Նախ՝ պատասխանեմ պարոն Ղազարյանի ասածին: Այո, «ապեզեները», շինթույլտվությունները տրամադրելու է լիազոր մարմինը, բայց ոչ թե մենք վերցնում ենք որևէ մեկից այդ գործառույթը, այլ այդ գործառույթը հիմա էլ հուշարձանների մասին օրենքով պատկանում է ԿԳՄՍ-ին: Մենք ընդամենը հստակեցնում ենք ձևակերպումները, ոչ մի բան չի փոխվում էդ առումով: Ինչ վերաբերվում է նոր հնավայր գտնելուն, այսինքն, հայտնաբերվելով՝ սկզբից դա պետք է ճանաչվի հուշարձան, որը պետք է անցնի համապատասխան գիտական գործընթաց: Էդ գործընթացից հետո, երբ ճանաչվում է հուշարձան, դրանից հետո էլ, ինչպես նշեցի, մեր օրենքը, մեր էս կարգավորումը վերաբերում է օտարման ոչ ենթակա հուշարձանների ցանկին, և դրանից հետո պետք է Կառավարության որոշումով ընդգրկվի էդ ցանկի մեջ, նոր դրանից հետո արդեն կգա մեր դաշտ: Ինչ վերաբերում է ցանկին, ամբողջական ցանկն ամբողջովին հասանելի է arlis-ում. բոլոր եկեղեցիները, բոլոր ամրոցները, բոլոր նմանատիպ կառույցները միջնադարի գտնվում են այդ ցանկում: Ինչ վերաբերում է տիկին Գալստյանի ասածին՝ արգելոցների հետ կապված, և օրինակ բերվեց Կումայրին, ուրեմն Կումայրին ՏԻՄ-ով, Գյումրիի ՏԻՄ-ով որոշված արգելոց է, և մեր հասկացությունները և մեր եզրույթները վերաբերում են մենակ էն կառույցներին կամ իրավաբանական կազմակերպություններին, որոնք մեր նախարարության ենթակայության տակ են: Ինչ վերաբերում է… (Խոսակցություն դահլիճում): Չէ, Կումայրին ՏԻՄ-ով է: (Խոսակցություն դահլիճում): Գառնին, մեր հետազոտությունները ցույց են տալիս, ամբողջովին էդ հնագիտական վայրին համապատասխանում է: Ինչ վերաբերում է Արփիին, դուք նշեցիք, դա էլ բնապատմական էլի հնավայր է: (Խոսակցություն դահլիճում): Ի՞նչ: Զվարթոցը նույնպես հնավայր է:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Ավարտեցիք, պարոն Քոչարյան:

 Ա.ՔՈՉԱՐՅԱՆ

-Դա ուսումնասիրվել է: Այո, շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ, հարցի քննարկումն ավարտված է:

Քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված «Կրթության բնագավառի տեսչական վերահսկողության մասին» և կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը:

Հիմնական զեկուցող՝ վարչապետի աշխատակազմի տեսչական մարմինների աշխատանքների համակարգման գրասենյակի ղեկավար Պետրոս Մարտիրոսյան: Համեցեք:

 Պ.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, բարև ձեզ: Ինչպես նշվեց, երկրորդ ընթերցմամբ ձեր քննարկմանն եմ ներկայացնում «Կրթության բնագավառի տեսչական վերահսկողության մասին» և հարակից օրենքների նախագծերը: Նախագծերի նպատակը կրթության բնագավառում տեսչական վերահսկողության համապարփակ կարգավորումն է: Ըստ այդմ՝ նախագծերով սահմանված են կրթության բնագավառի տեսչական վերահսկողության շրջանակը, նպատակներն ու խնդիրները, մանրամասն կարգավորվում են Կրթության տեսչական մարմնի վերահսկողության ուղղությունները և վերահսկողության գործիքակազմը:

Նախագծերի փաթեթն առաջինից երկրորդ ընթերցման ընթացքում մանրամասն քննարկվել է գիտության, կրթության, մշակույթի, սփյուռքի երիտասարդության և սպորտի հարցերի մշտական հանձնաժողովի, ինչպես նաև լիազոր նախարարության հետ, որի արդյունքում նախագծերի փաթեթը լրամշակվել է:

Հակիրճ ներկայացնեմ կատարված հիմնական փոփոխությունները: Վերաձևակերպվել են կրթության բնագավառի տեսչական վերահսկողության նպատակներն ու խնդիրները, առավել շեշտադրվել է սովորողների կրթության իրավունքի, կրթության հասանելիության և կրթական ծրագրերի յուրացման հնարավորությունների ապահովումը: Տեսչական մարմնի վերահսկողության ուղղությունները ներկայացվել են ավելի հստակ և թիրախային՝ ըստ հանրակրթության ու նախադպրոցական կրթության, մասնագիտական կրթության ոլորտների:

Վերահսկողական գործիքներից տեսչավորման և դիտարկման կարգը սահմանող հոդվածները կառուցվածքի տրամաբանության առումով միասնականացվել են: Ամփոփելով ելույթս՝ խնդրում եմ նախագծերի փաթեթը ընդունել երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Առաջարկներ են ներկայացրել պատգամավորներ Սիսակ Գաբրիելյանը և Լիլիթ Գալստյանը: Եթե ներկայացված պատգամավորները հարց ունեն, կարող են ուղղել զեկուցողին: Չունեն: Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը:

Հարակից զեկուցող՝ գիտության, կրթության, մշակույթի, սփյուռքի, երիտասարդության և սպորտի հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Արմենուհի Ղազարյան: Համեցեք:

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Հարգելի փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, նախագիծը քննարկվել է գլխադասային հանձնաժողովում և ստացել դրական եզրակացություն: Խնդրում եմ կողմ քվեարկել:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, տիկին Ղազարյան: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար գրանցում: Եզրափակիչ ելույթների կարիք կա՞: Շնորհակալություն:

Հարգելի գործընկերներ, քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված «Մշակութային աճուրդների կազմակերպման մասին» և կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը:

Հիմնական զեկուցող՝ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարի տեղակալ Ալֆրեդ Քոչարյան: Համեցեք:

  Ա.ՔՈՉԱՐՅԱՆ

-Հարգարժան փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը հանդես է եկել կարևոր օրենսդրական նախաձեռնությամբ, որը նոր էջ է բացում արվեստի ստեղծագործությունների առքուվաճառքի կանոնակարգման, ներգրավված բոլոր շահառուների շահերի պաշտպանության, արվեստի դաշտում շուկայական նոր հարաբերությունների ձևավորման տեսանկյունից:

Մշակույթային աճուրդների կազմակերպման մասին առաջին անգամ մշակված օրենսդրական նախաձեռնությունը նպատակ ունի ոչ միայն կանոնակարգել արվեստի շուկայում տնտեսական հարաբերությունները, այլև խթանել արվեստի, պատկերասրահների, աճուրդային տների և արվեստագետների միջև համագործակցության էկոհամակարգի ձևավորումը, որը կարևոր նշանակություն ունի ընդհանուր արվեստի դաշտի դինամիկ զարգացման, արվեստագետի վարկանիշի բարձրացման և արվեստի նոր միտումների ձևավորման գործում:

Օրենքի հիմնական նպատակներն են խթանել ստեղծարար ոլորտներում ներդրումային հոսքերը, նպաստել ժամանակակից արվեստագետների հանրայնացմանը և ֆինանսական ինքնաբավությանը, կանխարգելել մշակութային ժառանգության ապօրինի տեղաշարժերը, զարգացնել միջազգային համագործակցությունը՝ մասնավորապես ապահովելով միջազգային հեղինակավոր աճուրդի տների ներգրավումը հայկական շուկա, որն իր հերթին կնպաստի արվեստի միջազգային շուկայում Հայաստանի վարկանիշի հաստատմանը:

Օրենսդրական նախաձեռնության շրջանակում կարևորվում է ոչ միայն արվեստի շուկայի աճի խթանումը, այլև մշակութային ժառանգության պաշտպանության համատեքստում համակարգային նոր մեխանիզմների ներդրումը: Օրենքով կանոնակարգվելու են մշակութային աճուրդների կազմակերպման գործընթացները, սահմանվելու է ինչպես էթիկական, այնպես էլ գործառութային նորմերի հստակ շրջանակ: Հարկ է նշել, որ առկա օրենսդրությունը լիարժեքորեն չի կարգավորում տվյալ ոլորտը, ինչի արդյունքում պատշաճ չեն պաշտպանվում արվեստագետների, քաղաքացիների շահերը, ինչպես նաև հարկային դաշտից դուրս են մնում գործարքները:

Նախագծով սահմանվում է մշակութային աճուրդների գործունեության կազմակերպմանը ներկայացվող ընդհանուր պահանջները, մասնավորապես, սահմանվում են հիմնական հասկացությունները, մասնակիցների իրավունքները և պարտականությունները, մշակութային աճուրդի կազմակերպման և անցկացման ընթացակարգը: Հավելեմ նաև, որ գործունեությունը ենթակա է լիցենզավորման, որի կարգը հաստատվելու է Կառավարության կողմից: Օրենքի նախագծի մշակման շրջանակում ուսումնասիրվել է միջազգային, մասնավորապես՝ եվրոպական և անգլիական հեղինակավոր աճուրդային տների փորձը, ինչպես նաև կազմակերպվել են քննարկումներ շահագրգիռ կողմերի, այդ թվում՝ փորձագետների և շահառու մասնակիցների հետ: Շնորհակալություն: Խնդրում եմ հաստատել:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարցերի համար հերթագրում: Հարցեր չկան: Շնորհակալություն:

Հարակից զեկուցող՝ գիտության, կրթության, մշակույթի, սփյուռքի, երիտասարդության և սպորտի հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ Թագուհի Ղազարյան: Խնդրեմ, տիկին Ղազարյան:

 Թ.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի նախագահող, հարգելի գործընկերներ, հարցը քննարկվել է գիտության, կրթության, մշակույթի, սպորտի, սփյուռքի և երիտասարդության հարցերի մշտական հանձնաժողովում, տրվել է դրական եզրակացություն, բայց ես մի քանի դիտարկում կուզենայի անել սրա վերաբերյալ: Մենք թե՛ Կառավարության մեր գործընկերների, թե՛ տիկին Գալստյանի՝ մեր ընդդիմադիր գործընկերոջ հետ պայմանավորվածություն ունենք շարունակել աշխատել նախագծի վրա, քանի որ նախագծի երկրորդ ընթերցումը հաջորդ նստաշրջանում է լինելու, մենք էստեղ մի շարք իրավական և տեխնիկական բացթողումներ նկատեցինք առաջին ընթերցման ժամանակ, որոնց շուրջ Կառավարության մեր գործընկերները պատրաստակամություն են հայտնել աշխատելու: Եվ առիթից օգտվելով նաև ոլորտով հետաքրքրված, մասնավորապես՝ ժամանակակից արվեստի ոլորտում ստեղծագործող մարդկանց կամ այդ ոլորտում գործունեություն, մանավանդ բիզնես գործունեություն ծավալող մարդկանց ուշադրությունը կհրավիրեի, եթե իրենք այս փուլում ունեն դիտարկումներ, կարող են կապվել մեզ հետ պաշտոնական խողովակներով և իրենց առաջարկներն անել: Գուցե նաև քննարկում կազմակերպենք այս ընթացքում Ազգային ժողովում, և բոլոր խնդիրները, որոնք այս պահին դուք կնկատեք նախագծում, մենք մինչև սեպտեմբեր՝ արդեն երկրորդ ընթերցում ուղղած կլինենք, բավական երկար, առնվազն 4 ամիս ժամանակ ունենք դրանց շուրջ աշխատելու վրա: Շնորհակալություն: Խնդրում եմ կողմ քվեարկել: Այսքանը:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարցերի համար հերթագրում: Հարցեր չկան: Շնորհակալություն, տիկին Ղազարյան: Մտքերի փոխանակություն: Լիլիթ Գալստյան, համեցեք:

 Լ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ և գործընկերներ, ես այս ամբիոնից առիթ ունեցել եմ խոսելու Կառավարության օրենսդրական նախաձեռնությունների որակին և ավելի շուտ անորակությանը և պարզապես որոշ օրենսդրական նախաձեռնությունների այն աստիճանի անորակությանը, որոնք այս ամբիոնին հասնելու պարզապես իրավունք պիտի չունենային, որովհետև ես դրանք դիտում եմ որպես օրենսդրական գործունեության նկատմամբ անարգանք: Այո, տիկին Ղազարյանն ասաց, որ նախագիծը պայմանավորվել ենք և նաև իմ պնդումով, որպեսզի 2 ամիս էսպես ժամանակ ունենանք նրա վրա աշխատելու, բայց այդ որակի, այդպիսի որակի նախաձեռնություն պարզապես չպիտի գար այստեղ, և հենց կարող էինք հանձնաժողովի նիստի ժամանակ ուղղակի հետաձգել և չունենայինք այդ պատկերը: Եվ հերթական անգամ մշակութային աճուրդների կազմակերպման մասին նախագիծը և էդ ողջ փաթեթը, որը մշակվել և ներկայացվում է ԿԳՄՍ նախարարության կողմից, ուղղակի ես կարող եմ որակել որպես խոտան, էն էլ այն նախարարության կողմից, որը կրթական քաղաքականության և կրթական բարեփոխումների պատասխանատուն է: Այսպես, ուրեմն սկսեմ հիմնավորումից, որ այս փաթեթի անբաժանելի մասն է՝ երկու-երեք էջանոց հիմնավորում, որը լեցուն է քերականական, շարահյուսական, ուղղագրական սխալներով, անգլատառ բառերով և անավարտ նախադասություններով: Մի խոսքով սա հակասական հաստատումների և անտրամաբանական շարադրանքով մի բառակույտ է, որը նույնիսկ չի հաղթահարի 8-րդ դասարանի հայոց լեզվի քերականության անցողիկ շեմը: Տասնյակ սխալներից ընդամենը մի քանիսը. նախ ողջ առաջին պարբերությունը միմյանց շաղկապված նախադասությունների և մտքերի ինչ-որ կցմցում է, հետո գալիս են օտարաբանությունները, անգլագիր բառեր՝ գալերիստ, գալերիա, էքսպերտ, արտ-մենեջմենթ, արտ-դիլեր, բիդ և այլն: Աճուրդային գործն ու միջազգային աճուրդային փորձը վկայակոչող հիմնավորումների մեջ անգամ աշխարհահռչակ «Քրիստիս» և «Սոթբիս» աճուրդային տների անուններն են սխալներով ներկայացված: Ժամանակը թույլ չի տալիս, որ ես անդրադառնամ բոլոր ոճական, քերականական…

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Խմբակցության անունից ելույթն ավելացրեք, որ տիկին Գալստյանը շարունակի:

 Լ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Այո: Ուրեմն, ժամանակը թույլ չի տալիս, որպեսզի ես անդրադառնամ բոլոր քերականական, շարահյուսական, լեզվական սխալներին: Ավելի լավ է՝ ես անցնեմ նախագծի իրավական որոշակիության և նույնքան խոցելի… իրավական որոշակիության տեսակետից խոցելիությանը, որը պարզապես հիշեցնում է սևագիր աշխատանք: Այսպես, հասկացությունների կատարյալ խառնաշփոթ է, և մի շարք հոդվածներում միևնույն միտքը կամ իմաստը արտահայտվում է տարբեր բառերով և տարբեր հոլովաձևերով, կարծես թե սա նախագիծ է աճուրդի մասին, երբ ամբողջ նախագծում չկա որևէ դրույթ աճուրդային գործունեության մասնագիտացման չափանիշների, աճուրդային տների հաշվառման վերաբերյալ նվազագույն կարգավորումների, լիազոր մարմնի համապատասխան լիազորությունների շրջանակի և այլնի մասին: Նախագիծն ավելի շատ հիշեցնում է աճուրդի մասին ազատ շարադրանք, շարադրություն, որը բացառիկ խոցելի է իրավական որոշակիության և իրավահարաբերությունների հստակ կարգավորումների բացակայության տեսակետից: Հակառակ հիմնավորման մեջ տեղ գտած հաստատմանը, թե նախագծով սահմանված է պարտականություններ չկատարելու դեպքում իրավական հետևանքներ, այդպիսի բան չկա: Բնականաբար, օտարաբանությունները՝ դիլերը, բիդը և այլն, լեցուն են: ԱԺ իրավական փորձագիտությունը, ասեմ, որ 27 դիտողություն է մատնանշել և խնդրահարույց է համարել այս նախագիծն իրավական որոշակիության տեսակետից, բայց ամենակարևորը դա չէ. այս նախագիծը մինչև այս կարևորագույն ամբիոնին հասնելը անցել է արդարադատության նախարարությամբ, Կառավարությամբ, և ես ցավում եմ, որ նաև Ազգային ժողովի համապատասխան հանձնաժողովով, որը կարող էր պարզապես թույլ չտալ, որ այս նախագիծը հասներ այստեղ, և ես էլ այս ելույթի հնարավորությունը չունենայի, ինձ չտայիք այդ առիթը՝ մեկ անգամ ևս ասելու, որ ինչ-որ նախագծում եք կամ մտածում եք, գրեթե միանշանակորեն խոտան է՝ ասֆալտից մինչև կրթական համակարգ և մշակութային կառավարում:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Երանի հին ժամանակներին: Եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնո՞ւմ եք, տիկին Ղազարյան, պարոն Քոչարյան: Համեցեք:

 Ա.ՔՈՉԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ինչպես նաև նշեց իմ գործընկեր տիկին Ղազարյանը, այս օրենքի նախագիծը գրվել է, այսպես ասած, զրոյից, և, իհարկե, կան բավականին շտկելու և աշխատելու բաներ, որոնք մենք մոտակա 4 ամսվա ընթացքում կանենք, բայց, իհարկե, տիկին Գալստյանի ասածները, կարծում եմ՝ մի քիչ չափազանցված են, քանի որ նույնիսկ «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 10-րդ հոդվածում գրված է, որ շատ միջազգային տերմիններ հնարավոր է օգտագործել հայերեն տառադարձությամբ, բայց մենք պատրաստ ենք աշխատել, ինչպես և սկզբից ասել էինք, որ կաշխատենք, իրար հետ կքննարկենք, մենք էլ ընդունել ենք: Այո, ճիշտ է՝ լինում են սխալներ, բայց դա դրանից է, որ նաև կան նախաձեռնություններ, և կարծում եմ՝ մեր նախարարության կողմից բազմաթիվ են այդ նախաձեռնությունները, և իհարկե, երբ աշխատում ես, որոշակի բացթողումներ լինում են, ինչի համար ներողություն եմ խնդրում: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարցի քննարկումն ավարտվեց: Հարգելի գործընկերներ, այժմ քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված ««Անձի ֆունկցիոնալության գնահատման մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» և «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետություն օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը:

Հիմնական զեկուցող՝ վարչապետի աշխատակազմի տեսչական մարմինների աշխատանքների համակարգման գրասենյակի ղեկավար Պետրոս Մարտիրոսյան:

Պ.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո փոխնախագահ, հարգելի պատգամավորներ, սա ևս երկրորդ ընթերցմամբ ձեզ ներկայացնեմ: ««Անձի ֆունկցիոնալության գնահատման մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին», ինչպես նաև «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերն են: Նախագծերի նպատակն է հնարավորինս մանրամասն կարգավորել անձի ֆունկցիոնալության գնահատման նկատմամբ տեսչական վերահսկողության իրականացման կարգը՝ սահմանելով հետևյալ հիմնական կարգավորումները. առաջինը՝ տեսչական մարմինը ֆունկցիոնալության գնահատման նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնում է նոր գործիքի դիտարկումների միջոցով, որոնք լինելու են դիտարկումների տարեկան ծրագրով նախատեսված և ըստ անհրաժեշտության: Տարեկան ծրագրով նախատեսված դիտարկումներն իրականացվելու են Կառավարության սահմանված մեթոդաբանությանը համապատասխան, իսկ ըստ անհրաժեշտության դիտարկումները կոնկրետ վարույթների կապակցությամբ՝ վարչապետի հանձնարարականի, ինչպես նաև դիմումի կամ հաղորդումների հիման վրա:

Երկրորդը՝ դիտարկման արդյունքով անձի ֆունկցիոնալության գնահատման օրենսդրությամբ սահմանված պահանջների խախտում հայտնաբերելու դեպքում տեսչական մարմինը կիրառելու է վարչական պատասխանատվության միջոցներ: Միևնույն ժամանակ, ելնելով խախտման բնույթից, իրավասու է լինելու ներկայացնելու հետևյալ միջնորդագրերը. առաջինը՝ անձի ֆունցիոնալության գնահատման վերաբերյալ վարչական ակտը վերանայելու վերաբերյալ, երկրորդը՝ անձի ֆունկցիոնալության գնահատման գործընթացում ներգրավված մասնագետին հավաստագրից զրկելու վերաբերյալ, եթե համապատասխան մասնագետը ֆունկցիոնալության գնահատման առնվազն երեք վարույթով թույլ է տվել խախտում, և երրորդը՝ անձի ֆունկցիոնալության գնահատման ուղեգրում իրականացրած բուժաշխատողի անհատական լիցենզիայի գործողությունը 3 ամիս ժամկետով կասեցնելու վերաբերյալ, եթե բուժաշխատողը 1 տարվա ընթացքում ուղեգրման առնվազն երեք դեպքով թույլ է տվել խախտում: Հայտնում եմ նաև, որ առողջապահության հարցերի մշտական հանձնաժողովում քննարկումների արդյունքում նախագծերն առաջինից երկրորդ ընթերցմամբ մշակվել են և ստացել դրական դիրքորոշում, ինչպես նաև, հարգելի տիկին Կյուրեղան, ինչպես խոստացել էի նախորդ անգամ ամբիոնից, որ սուբյեկտիվ գնահատողական տերմիններ չեն լինի մեր համատեղ աշխատանքի արդյունքում: Գիտեք՝ կառուցողական աշխատանք ստացվեց և որոշակի փոփոխություններ ունեցանք, ուստի, ելնելով վերոգրյալից՝ խնդրում եմ նախագծերի փաթեթն ընդունել երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Առաջարկներ են ներկայացրել Լուսինե Բադալյանը և Արմենուհի Կյուրեղյանը: Եթե պատգամավորները հարց ունեն, կարող են ուղղել: Համեցեք, տիկին Կյուրեղյան: Տիկին Կյուրեղյանի բարձրախոսը միացրեք:

 Ա.ԿՅՈՒՐԵՂՅԱՆ

-Ես կուզեի, որ դուք ամեն դեպքում թե՛ հանրությանը, և թե՛ Ազգային ժողովին ներկայացնեիք այն հնարավոր խախտումները, որոնց առկայության պարագայում՝ տարեկան 3 անգամ նման խախտումների իրականացման պարագայում ուղեգրում իրականացնող բուժաշխատողը ենթարկվում է վարչական պատժամիջոցի, տվյալ դեպքում՝ մեր համաձայնությամբ անհատական լիցենզայի կասեցման: Այ, ի՞նչ հնարավոր խախտումների մասին է խոսքը: Արդյո՞ք ուղեգրող բժշկի` հիվանդության սխալ արձանագրման մասին է խոսքը, թե՞ փաստաթղթաբանության մեջ կոնկրետ ինչ-որ, փաստաթղթաբանությունն իրականացնելիս սխալի մասին է խոսքը: Ես կուզեի դա դուք հստակեցնեք:

  Պ.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ուղիղ պատասխանեմ, եթե բժիշկի սխալ դիագնոզը, ձեր ասած, բերել է սխալ ուղեգրման, դա ևս խախտում է, այսինքն՝ ցանկացած եղանակով ուղեգրումը, եթե ուղեգրման ենթակա անձը չի ուղեգրվել կամ ոչ ուղեգրման ենթակա անձն ուղեգրվել է, ինքը խախտում է լինելու, և տեսչական մարմինը դա գնահատելու է, ուղարկելու է լիազոր մարմնին, եթե երեք և ավելի դեպք լինի, ու լիազոր մարմինն արդեն կգնահատի այն, ինչ մենք ներկայացրինք քիչ առաջ: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Ունե՞ք արձագանք:

 Ա.ԿՅՈՒՐԵՂՅԱՆ

-Փաստացիորեն դուք նշեցիք, որ տեսչական մարմինն ի զորու է վեր հանելու բժշկի մասնագիտական սխալը, այսինքն, եթե, ենթադրենք՝ մարդը թոքաբորբ չունի, ձեր նշածը դա էր, որ, եթե ասենք՝ հիվանդությունն է սխալ նշել, դրա արդյունքում սխալ ուղեգրում է կատարվել, բայց տեսչական մարմինը արդյո՞ք ի զորու է նման սխալներ վեր հանելու. ինձ թվում է՝ ոչ:

 Պ.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Ես պատասխանեմ հետևյալ կերպ, եթե թոքաբորբի հետ կապված ձեր օրինակը բերենք… (Խոսակցություն դահլիճում): Ես հենց էդ ձեր օրինակը շարունակեմ: Թոքաբորբի հետ կապված՝ նայեն, տեսնեն, որ թոքաբորբ էդ մարդու մոտ չի եղել, ու ուղեգրել են: Թոքաբորբով չեն ուղեգրում, համենայնդեպս, էդ օրինակը հիպոթետիկ բերեցինք, բայց, այո, այսինքն՝ փաստաթղթերն են նայելու, փաստաթղթերից բխող նաև գործողություններ են կատարվելու, ոչ թե բժշկի մասնագիտական գիտելիքներն են վեր հանվելու: Շնորհակալություն:

  Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցերն ավարտվեցին:

Հարակից զեկուցող՝ առողջապահության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ Հռիփսիմե Հունանյան: Համեցեք, տիկին Հունանյան:

 Հ.ՀՈՒՆԱՆՅԱՆ

-Հարգելի փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, ուզում եմ Ազգային ժողովի ամբիոնից ևս մեկ անգամ փաստել, որ բժիշկները և բուժաշխատողները և այդ մասնագիտությունը մեզ համար շատ կարևոր մասնագիտություն է, քանի որ ուղիղ կապ ունի մարդու կյանքի հետ, և այս նախագիծը բնավ նրա համար չէ, որ մենք պատժում ենք, պատժամիջոցներ ենք կիրառում բժիշկների և բուժաշխատողների դեմ, այս նախագիծը նրա մասին է, որ մենք ուզում ենք կանխել, հնարավորինս կանխել բժշկական սխալը, բժշկական գործունեության մեջ փաստաթղթավորված խնդիրները, որպեսզի վնաս չպատճառենք մեր հայրենակիցներին: Ես ուզում եմ ասել, որ առաջինից երկրորդ ընթերցմամբ մենք առաջարկություն ստացանք Արմենուհի Կյուրեղյանի կողմից, և առաջարկությունը ընդունվեց: Հանձնաժողովը քննարկեց, ընդունվեց առ այն, որ ոչ թե կդադարեցվի լիցենզիան, բժիշկների լիցենզիան, այլ այն կկասեցվի 3 ամսով, եթե 1 տարվա ընթացքում 3 անգամ լինի բժշկական սխալ՝ ուղեգրման հետ կապված: Նախագծով մենք լիազորություն ենք տալիս տեսչական մարմնին, որպեսզի այն ուղեգրի սխալը հայտնաբերելու դեպքում ուղեգրի լիազոր մարմին քննելու համար: Այսքանը: Հանձնաժողովը տվել է դրական եզրակացություն, և խնդրում եմ կողմ քվեարկել: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Տիկին Հունանյան, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար գրանցում: Արմեն Խաչատրյան, համեցեք:

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Քանի որ հարցերի հնարավորություն չկար, պարոն Մարտիրոսյան, խնդրում եմ էս հարցին եզրափակիչ ելույթում անդրադարձեք: Տեսեք, անձի ֆունկցիոնալությունը ստուգելու և էդ վարույթների իրավաչափությունը ստուգելու համար դուք ստացել եք նոր լիազորություն, բայց այդ վարույթները ստուգելու համար ես կարծում եմ, որ պետք է նաև պրոֆեսիոնալ բժշկական մասնագետների կարծիք, եզրակացություն: Դուք արդյո՞ք ունեք բժշկական այդպիսի անձնակազմ, որը կարող է գնահատել մեկ այլ բժշկի տված ուղեգիրը կամ, չգիտեմ, եզրակացությունը: Ո՞վ է գնահատականը տալու` բժշկական ուղեգիրը տված համապատասխանում է այդ հիվանդության ցանկին կամ չի համապատասխանում, և եթե չունեք, դա նշանակում է, որ դուք գրեթե բոլոր վարույթներով պետք է նշանակեք փորձաքննություն, բժշկական փորձաքննություններ պետք է նշանակեք՝ արդյո՞ք էդ բժշկի կողմից իրականացված գործողություններն իրավաչափ են եղել, թե՞ չէ: Խնդրում եմ էս հարցին անդրադառնալ: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արմենուհի Կյուրեղյան:

 Ա.ԿՅՈՒՐԵՂՅԱՆ

-Ըստ էության, պարոն Խաչատրյանն ինչ-որ առումով նաև երկրորդեց իմ հարցադրումը, բայց ես ուզում եմ ուրիշ հարցի վրա մեր բոլորի ուշադրությունը դարձնել: Այո, ես նախորդ ելույթում էլ նշեցի, որ, ըստ էության, համաչափությունը՝ կատարված խախտման և առաջարկվող պատժամիջոցի, իրատեսական չէ, որովհետև առաջարկվում էր բժշկին զրկել անհատական լիցենզիայից, դադարեցնել անհատական լիցենզայի գործողությունը, եթե տարվա մեջ 3 անգամ խախտում էր նկատվել, իսկ դադարեցնել նշանակում է՝ 1 տարի հետո նոր բժիշկը իրավունք էր ստանում նորից ամեն ինչ սկսելու գործընթացը լիցենզիա ստանալու համար: Այո, հանձնաժողովի հետ համագործակցելով, աշխատելով` մենք հասանք նրան, որ դադարեցումն ի վերջո փոխվեց կասեցման, որը չի ենթադրում նորից անհատական լիցենզիա ունենալու գործընթաց, բայց էստեղ մի ուրիշ հարց էլ է առաջանում: Ես պատահական չտվեցի, պարոն Մարտիրոսյան, հարցս, որ, այո, դուք` փաստացիորեն տեսչական մարմինն ի զորու չէ բժշկական մասնագիտական փորձաքննություն իրականացնելու, և կամ բոլորի համար, իրոք, պետք է փորձագիտություն նշանակի, կամ ինքն առնվազն փաստաթղթաբանության խախտումներ է վեր հանելու, բայց այստեղ հարց է առաջանում՝ արդյո՞ք էդ փաստաթղթաբանական սխալների, էդ խախտումների վերհանումը չէ՞ր կարելի էլեկտրոնային համակարգի միջոցով անել: Ինչո՞ւ մենք չենք փորձում էդ էլեկտրոնային համակարգը ճիշտ, էնպես լավ ծրագրով կազմակերպել, որ նախ՝ պետք է լինեին հստակ էն հիվանդությունների ցանկը, որոնք ենթակա են, էդ հիվանդությունների որոշակի չափորոշիչների սահմանները, որոնք ենթակա են անձի ֆունկցիոնալության մակարդակի հարցի քննարկմանը: Այսինքն՝ եկեք հարցը լուծենք խորքային, և էլեկտրոնային համակարգը, որ մենք էսպես անընդհատ գովաբանում ենք, թմբկահարում ենք, ճիշտ տեղում, ճիշտ ժամանակին օգտագործենք, և եթե էլեկտրոնային համակարգը պատրաստեինք էս ամենին, ապա էս օրենքի, էս նախագծի կարիքն իսկապես չէր լինի: Համակարգն ինքը պարզապես առաջ չէր տա էն գործը, որտեղ կա որոշակի փաստաթղթաբանական խախտում:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Ավարտեք: Շնորհակալություն: Հարցի քննարկումը կշարունակենք ընդմիջումից հետո: (Խոսակցություն դահլիճում): Ներողություն, 11 անց կես է մեր ընդմիջումը, բայց ոչինչ, ընդմիջումից հետո էլ կշարունակենք: Պարոն Թորոսյան, համեցեք:

 Ա.ԹՈՐՈՍՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, երկրորդ ընթերցումով քննարկում ենք այս հարցը և նույն, ըստ էության, կարծիքներն ենք լսում, ինչ առաջին ընթերցման ժամանակ, որոնց բազմիցս արձագանքել ենք: Տեսչական մարմինը բժիշկների մասնագիտական գործունեությունը չի ստուգելու, վերջակետ: Վերջակետ, հարգելի գործընկերներ, խնդրում եմ էս մասով գոնե այլ հարցեր, կարծիքներ թող չհնչեն, և, հետևաբար, բժշկական մասնագիտական ունակություններ իրենց պետք չեն: Տիկին Կյուրեղյան, իհարկե, էլեկտրոնային համակարգերը զարգանալուն զուգընթաց պետք է ամեն ինչ փորձել անել դրանց միջոցով, և ես վստահ եմ, որ տեսչական մարմինը և համակարգող գրասենյակը դրանով կզբաղվի, ու ուրախ եմ, որ էդ հարցը բարձրացրիք, բայց դա չի նշանակում, որ եթե մենք տվել ենք էդ լիազորությունը, ի դեպ, որը տրված է եղել օրենքով դեռ 2021 թվականին, բայց մինչ օրս չի իրագործվել, չի նշանակում, որ եթե էլեկտրոնային է, ապա էդ վերահսկողությունը, թեկուզ էլեկտրոնային, չի կարող լինել: Եվ նորից խնդրում եմ պատեհ պահին կողմ քվեարկել այս նախագծին: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Թորոսյան, եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնո՞ւմ եք, տիկին Հունանյան և պարոն Մարտիրոսյան: Համեցեք:

 Պ.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Ես վերահաստատում եմ, պարոն Թորոսյան, ձեր խոսքը: Իհարկե, մենք մասնագիտական գիտելիքների մեջ ոչ դրա հնարավորությունն ունենք, ոչ դրա ժամանակն ունենք, ոչ էլ դրա կարիքն ունենք, որ տեսչական մարմնին բերենք, մտցնենք բուժսպասարկում իրականացնող մասնագետների մասնագիտական կարողությունների ստուգման դաշտ: Տեսչական մարմինը վերահսկողություն իրականացնելու է բացառապես փաստաթղթային եղանակով, այսինքն՝ վարույթների շրջանակում: Պարոն Խաչատրյան, էդ վարույթների շրջանակում, եթե մենք տեսնենք, որ, այո, վերապատրաստման կարիք ունենք մեր որոշ աշխատակիցների, որոնք կարող է նաև ավելի խորացված հմտություններ պետք է ունենան, մենք անընդհատ ենք վերապատրաստում մեր աշխատակիցներին: Ուղղակի ամենայն հարգանքով, առաջինից երկրորդ ընթերցման ժամանակ մենք քննարկեցինք, ու իրականում կառուցողական աշխատանք եղավ. եկանք հայտարարի, ընդունվեց առաջարկը: Հանձնաժողովի նիստով կողմ քվեարկվեց միաձայն: Հիմա մի պահ պատկերացնենք, եթե երկրորդից երրորդ ընթերցում էլ լիներ, նորից ձեր առաջարկներն ընդունեինք, դուք երրորդ ընթերցման ժամանակ էլի նոր բան կասեիք. ինձ մոտ էդ տպավորությունը ստեղծվեց: (Խոսակցություն դահլիճում): Շնորհակալություն: Մենք փաստաթղթային վերահսկողություն ենք բացառապես անելու: Խնդրում եմ կողմ քվեարկել:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ, հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված ««Կրթության մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը:

Հիմնական զեկուցող՝ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարի տեղակալ Արաքսիա Սվաջյան: Համեցեք, տիկին Սվաջյան:

 Ա.ՍՎԱՋՅԱՆ

-Հարգարժան փոխխոսնակ, հարգելի պատգամավորներ, ներկայացնում եմ «Կրթության մասին» օրենքի նախագծի երկրորդ ընթերցման համար ներկայացված տարբերակը: Առաջին ընթերցումից հետո ներկայացված առաջարկությունների համաձայն՝ փոփոխություններ են կատարվել հետևյալ ուղղություններով: Ինչպես տեղյակ եք, փոքր բնակավայրերում, որտեղ սովորողների թիվը փոքր է, առաջարկվում է դպրոցները վերակազմակերպել որպես համայնքային կենտրոններ, և դրանք կգործեն որպես կրթահամալիրներ: «Կրթության մասին» օրենքի ներկայացված նախագծում ներկայացված է «կրթահամալիր» հասկացության ձևակերպումը՝ այն ներկայացնելով որպես համայնքային զարգացման կենտրոն, որը կարող է իրականացնել հանրակրթության բոլոր մակարդակները (այդ թվում՝ նախադպրոցական կրթություն և արտադպրոցական կրթություն), ինչպես նաև համայնքի կարիքներից ելնելով՝ կարող է իրականացնել նաև ոչ ֆորմալ կրթություն մեծահասակների համար, երիտասարդների համար՝ նաև իրականացնելով մշակութային, տեխնոլոգիական, մարզական, սպորտային տարաբնույթ ծառայություններ:

Երկրորդ մասը ներկայացված նախագծի վերաբերում է ուսումնական հաստատությունների ղեկավարմանը: Նախագծով առաջարկվում է, որ ուսումնական հաստատությունների, մասնավորապես, նախադպրոցական, հանրակրթական դպրոցների և մասնագիտական ուսումնական հաստատությունների ղեկավարման հավաստագրման մեկ միասնական ընթացակարգ գործի, որը հնարավորություն կտա ընդլայնել նաև մասնակիցների մասնակցության հնարավորությունը: Եվ ընդլայնելով նաև հավակնորդների համար հնարավորությունը՝ ներկայացրել ենք, թե ովքեր կարող են դիմել ուսումնական հաստատության հավաստագիր ստանալու համար. այն անձինք, որոնք ունեն բարձրագույն կրթություն և վերջին 10 տարվա ընթացքում մանկավարժական կամ գիտամանկավարժական աշխատանքի կամ կառավարման ոլորտի առնվազն 5 կամ կրթության կառավարման ոլորտի առնվազն 3 տարվա աշխատանքային ստաժ: Վստահ ենք, որ այս փոփոխությունը հնարավորություն է տալու նոր կադրեր ուսումնական հաստատությունների ղեկավարման գործընթացում ընդգրկելու համար: Նաև ներկայացված նախագծով սահմանել ենք, թե որոնք են նաև հավաստագրի դադարեցման հիմքերը, որոնք ոլորտային օրենքներով սահմանված էին, սակայն էստեղ համախմբված ներկայացվել են: Դրանք են, օրինակ՝ կեղծ տեղեկատվության տրամադրումը, ուսումնադաստիարակչական գործառույթների հետ անհամատեղելի արարք թույլ տալը, պետությանը ֆինանսական, գույքային վնաս պատճառելը, դատական կարգով անգործունակ կամ սահմանափակ գործունակ ճանաչվելը, մանկավարժական կամ վարչական գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկվելը, այնպիսի հիվանդություն ունենալը, որը կարող է խոչընդոտել մանկավարժական կամ վարչական գործունեության կատարմանը և հանցագործության համար դատապարտվելու կամ դատվածությունը սահմանված կարգով հանված կամ մարված չլինելու դեպքերը: Այս դեպքերում արդեն լիազոր մարմինն իրավունք է ունենում դադարեցնել հավաստագիրը: Ուզում եմ հիշեցնել նաև, որ առաջին ընթերցման ժամանակ հաստատված նախագծում նաև արտադպրոցական կրթությանը վերաբերող մի շարք դրույթներ էին կարգավորվում, որոնք հնարավորություն կտան արտադպրոցական կրթությունն առավել արդյունավետ կազմակերպել: Խնդրում եմ հաստատել:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Տիկին Սվաջյան, քանի որ մի փոքր ժամանակ ունեք, ընդամենը խնդրում եմ մասնավորեցնել այն հարցը, թե երբ ասում եք՝ կառավարման ոլորտի 5 տարվա ստաժ, աշխատանքի կամ կառավարման ոլորտի առնվազն 5 տարվա, սա ի նկատի ունենք, որ մասնավորում կառավարմամբ զբաղվող մարդը, որ 5 տարվա ստաժ ունի վերջին 10 տարվա ընթացքում, կարո՞ղ է դիմել. ոչ պետական կառավարման, ի նկատի ունեմ:

 Ա.ՍՎԱՋՅԱՆ

-Կառավարման ոլորտի ստաժ ձևակերպմամբ նկատի ենք ունեցել նաև ցանկացած ոլորտում, բացի կրթության ոլորտից, կառավարման ոլորտի ստաժ ունեցող անձանց հավաստագրման հնարավորության ընձեռումը, իսկ հետո յուրաքանչյուր ոլորտում՝ հանրակրթական դպրոցներում իր ընթացակարգով, նախադպրոցականում՝ իր, և համապատասխանաբար մասնագիտական կրթության ոլորտում իր ընթացակարգով հավակնորդներն արդեն ներկայացնում են համապատասխան զարգացման ծրագիր և համապատասխան ընթացակարգով կարող են նշանակվել կամ չնշանակվել ուսումնական հաստատության ղեկավար: Սա ընդամենը հավաստագիր ստանալու համար թույլտվության հնարավորություն է:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, տիկին Սվաջյան: Քանի որ պատգամավորները գրավոր առաջարկներ չեն ներկայացրել, հարցեր չեն կարող լինել: Խնդրում եմ զբաղեցնել ձեր տեղը:

Հարակից զեկուցող՝ գիտության, կրթության, մշակույթի, սփյուռքի, երիտասարդության և սպորտի հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Նարեկ Բաբայան: Համեցեք, պարոն Բաբայան:

 Ն.ԲԱԲԱՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգարժան պարոն փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, արդեն նշվեց, որ առաջարկություններ չեն եղել: Գլխադասային հանձնաժողովը տվել է դրական եզրակացություն: Խնդրում եմ կողմ քվեարկել: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Բաբայան: Մտքերի փոխանակության համար գրանցում: Գրանցված պատգամավորներ չկան, բայց ես արտահերթ ելույթով հանդես կգամ այս հարցի շուրջ:

Հարգելի գործընկերներ, սիրելի հայրենակիցներ, հատկապես ուզում եմ խոսքս ուղղել կառավարման ոլորտի, այսինքն, մարդկանց, որոնք ղեկավար պաշտոններ են զբաղեցրել տարբեր ոլորտներում, այդ թվում՝ նաև մասնավոր ոլորտներում: Խոսքս նրանց է ուղղված: Ենթադրաբար դուք տեղյակ եք, որ մենք հարյուրավոր դպրոցներում այժմ թափուր տնօրենի պաշտոններ ունենք, և դա պայմանավորված է նրանով, որ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը, Կառավարությունը հանդես են եկել նախաձեռնություններով, որոնք բարձրացրել են տնօրենների նկատմամբ չափորոշիչները և նրանց նկատմամբ, այդ թվում՝ նաև դպրոցների զարգացման ծրագրերի չափանիշներ են ներդրվել, և ընթացակարգը այնպիսին է դարձել, որ մենք լավագույն կադրերին կարողանանք ընտրել դպրոցների տնօրեններ, որոնք զբաղվելու են մեր բալիկներին կրթելով և, իհարկե, նաև կրթական ոլորտի կառավարման գործունեությամբ: Այս նախաձեռնությունը ինչո՞վ է անկյունաքարային և ինչո՞վ է կարևոր: Այս փոփոխությունը վերաբերում է նրան, որ բացվում է, ըստ էության, հնարավորություն՝ վերջին 10 տարիներին 5 տարվա առնվազն կառավարման փորձ ունեցող անձանց համար դառնալ դպրոցի, այսինքն՝ մասնակցել դպրոցի տնօրենի հավաստագրման գործընթացին, որը մինչ այժմ հնարավոր չէր: Ես ցանկանում եմ մեր բոլոր հայրենակիցներին, որոնք նման փորձառություն ունեն՝ դիմեն այս հավաստագրման գործընթացին, մասնակցեն հետագայում նաև տնօրենի թափուր տեղերի մրցույթներին և իրենց ջանքն ու եռանդը ներդնեն հենց այս կարևորագույն գործում: Կարծում եմ, որ այս փոփոխությունը պիտի բերի բեկումային փոփոխությունների այս ոլորտում: Շնորհակալություն:

Հարգելի գործընկերներ, այժմ եզրափակիչ ելույթների ժամանակն է: Պարոն Բաբայան, բան ունե՞ք ավելացնելու, տիկին Սվաջյան: Շնորհակալ եմ: Հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Հարգելի գործընկերներ, քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված «Հայաստանի Հանրապետության ջրային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը:

Հիմնական զեկուցող՝ շրջակա միջավայրի նախարարի տեղակալ Տիգրան Գաբրիելյան: Համեցեք, պարոն Գաբրիելյան:

 Տ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Ազգային ժողովի հարգարժան փոխխոսնակ, հարգելի պատգամավորներ, ձեր քննարկմանն եմ ներկայացնում «Հայաստանի Հանրապետության ջրային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը:

2024 թվականի հորդառատ անձրևների հետևանքով Տավուշի և Լոռու մարզերի՝ աղետի գոտի հայտարարվելուց հետո անհրաժեշտություն առաջացավ քննարկել գետերի հուների մաքրման հարցը, և արդյունքում մշակվեց Կառավարության որոշման նախագիծ, որը սահմանված կարգով շրջանառելու նպատակով անհրաժեշտություն է առաջացել լիազորող նորմ նախատեսել Ջրային օրենսգրքով: Վերոհիշյալից բացի, ջրային ռեսուրսների արդյունավետ կառավարման հետ կապված առկա խնդիրների իրավակարգավորման նպատակով լրացվել է «ջրօգտագործման թույլտվություն» հասկացությունը՝ համապատասխանեցնելով «ջրօգտագործում» հասկացությանը: Վերացվել է ջրօգտագործման թույլտվության վերացման ժամանակ ջրօգտագործողի կողմից լիազոր մարմին ջրօգտագործման թույլտվության իր օրինակը ներկայացնելու պահանջը, հետևաբար, նաև հանվել է վերջիններիս չներկայացման համար նախատեսված կասեցման հիմքը: Հստակեցվել է ջրօգտագործման թույլտվության վերանայման մասին ջրօգտագործողին ծանուցումը: Նշեմ, որ նախագծի ընդունմամբ կկարգավորվի գետերի հուների մաքրման գործընթացը, կհստակեցվեն ջրօգտագործման թույլտվության տրամադրման, վերանայման, կասեցման հետ կապված կարգավորումները, ինչն էլ կնպաստի ջրօգտագործման թույլտվության տրամադրման գործընթացի պատշաճ իրականացմանը և ջրային ռեսուրսների արդյունավետ կառավարմանը: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Քանի որ առաջարկներ չեն եղել, չեն լինի նաև հարցեր:

Հարակից զեկուցող՝ տարածքային կառավարման, տեղական ինքնակառավարման, գյուղատնտեսության և շրջակա միջավայրի պահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Դավիթ Դանիելյան:

 Դ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ, հարցը քննարկվել է գլխադասային հանձնաժողովում: Առաջինից երկրորդ ընթերցում առաջարկներ չեն եղել, տրվել է դրական եզրակացություն, հետևաբար, կոչ եմ անում կողմ քվեարկել:

Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակություն: Պարոն Դանիելյան, պարոն Գաբրիելյան, ավելացնելու բան ունե՞ք: Անցնում ենք հաջորդ հարցի քննարկմանը:

Քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված ««Էկոպարեկային ծառայության մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը:

Հիմնական զեկուցող՝ շրջակա միջավայրի նախարարի տեղակալ Արա Մկրտչյան:

 Ա.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո փոխնախագահ, հարգելի պատգամավորներ, երկրորդ ընթերցման ռեժիմով ձեր քննարկմանն եմ ներկայացնում ««Էկոպարեկային ծառայության մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը: Նախագծով սոցիալական երաշխիքներ են սահմանվում էկոպարեկային ծառայողի համար, այն է՝ ծառայողական պարտականությունները կատարելով պայմանավորված էկոպարեկային ծառայության ծառայողի առողջության այնպիսի վնաս առաջանալու դեպքում, որի համար կսահմանվի հաշմանդամություն, պետությունը կկատարի միանվագ դրամական վճար, իսկ զոհվելու դեպքում վճարը կտրվի նրա ընտանիքի անդամներին: Սոցիալական երաշխիքների այս տեսակն ընտրվել է այն հիմնավորմամբ, որ պահպանվի համաչափությունը, քանի որ այլ ծառայությունների դեպքում նույնպես կիրառվում է նույն եղանակը: Միևնույն ժամանակ, դրամական վճարի չափը և վճարման կարգը սահմանելու լիազորությունը տրվում է Կառավարությանը: Բացի այդ, առաջարկում ենք օրենքի 35-րդ հոդվածի 4-րդ մասում նույնպես կատարել փոփոխություն և սահմանել, որ էկոպարեկային ծառայողները սույն օրենքով իրենց վերապահված լիազորություններն իրականացնում են սահմանված կարգով մրցույթի արդյունքով պաշտոնի նշանակվելուց հետո, բայց ոչ ուշ, քան մինչև 2027 թվականի հունվարի 1-ը: Այս փոփոխությունը կատարվում է ծառայության ամբողջական կայացման համար սահմանված ընթացակարգերով՝ արհեստավարժ անձնակազմի համալրման և տեխնիկական ամբողջական վերազինումը պատշաճ իրականացնելու նպատակով: Խնդրում եմ հավանության արժանացնել նախագիծը: Առաջարկություններ առաջինից երկրորդ ընթերցման ընթացքում չեն եղել: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցեր նույնպես չեն լինի:

Հարակից զեկուցող՝ տարածքային կառավարման, տեղական ինքնակառավարման, գյուղատնտեսության և շրջակա միջավայրի պահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Դավիթ Դանիելյան: Համեցեք, պարոն Դանիելյան:

 Դ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Շնորհակալություն, հարգելի նախագահող: Շատ կարևոր օրենքի նախագիծ է: Իսկապես էկոպարեկային ծառայությունն իրականացվում է շատ դեպքերում շատ բարդ ռելիեֆներում, և մեծ ռիսկ է պարունակում աշխատակիցների համար, և կարևորում եմ, որ այսպիսի ապահովություն նրանք ունենան: Ընդհանրապես էկոպարեկային ծառայությունը, քանի որ մեկնարկը տրվել է Սյունիքի մարզից, կուզենամ առանձնահատուկ նշել, որ արդեն իսկ էս կարճ ժամանակահատվածում զգացվում է պարեկների շարժը, և զգացվում է, որ որոշակի զգոնություն կա իրավախախտների կողմից: Էկոպարեկային ծառայությունն ուզում եմ առանձնացել երեք կարևոր կոմպոնենտներով, ինչպես և հանձնաժողովի նիստի ժամանակ նշեցի՝ առաջինը բարձր աշխատավարձն է, իհարկե: Նախկինում շատ ավելի ցածր են ստացել անտառի պահապանները, որոնք էդ ծառայությունն իրականացրել են: Երկրորդը՝ տեխնիկապես հագեցվածությունն է: Էկոպարեկային ծառայությունը շատ լուրջ տեխնիկապես հագեցված է իր կազմով և անտառներում շատ լուրջ ծառայություն է իրականացնելու: Էկոպարեկային ծառայությունում կարևորում եմ նաև կադրային ճիշտ քաղաքականությունը, որ դրված է այնպիսի սանդղակ պաշտոնավարման, որ կոնկրետ պրոֆեսիոնալ մասնագետներ են հիմնականում ընդունվել աշխատանքի, և ես կարծում եմ, որ այս ծառայությունն ամբողջ Հայաստանում համալրելու դեպքում բնապահպանության ոլորտն էապես կփոխվի, և իրավախախտումների քանակը տասնյակներով կպակասի: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցեր չեն կարող լինել: Մտքերի փոխանակության համար գրանցում: Եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնո՞ւմ եք, պարոն Դանիելյան և պարոն Մկրտչյան: Հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Հարգելի գործընկերներ, քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը:

Հիմնական զեկուցող՝ ներքին գործերի նախարարի տեղակալ Արմեն Մկրտչյան: Համեցեք:

 Ա.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Շնորհակալություն, Ազգային ժողովի հարգարժան փոխնախագահ: Նախագիծը մշակվել է օրենսդրության որոշակիացման և գործնականում առաջացող խնդիրների լուծման ապահովման նպատակով: Առաջինից երկրորդ ընթերցում երկու խմբագրական և իրավական տեխնիկային վերաբերող փոփոխություններ են կատարվել, մասնավորապես, նախագծի ընդհանուր մասում նախատեսված 0,25 տուգանային միավորը հանվել է, քանի որ մեկ այլ օրենսդրական նախաձեռնությամբ այդ դրույթն արդեն իսկ ընդունված էր: Հաջորդ փոփոխությամբ անցումային դրույթով նախատեսվել է, որ մի շարք գործերի քննության ենթակայության փոփոխությունների իրավահարաբերությունները կծագեն օրենքի ուժի մեջ մտնելուց հետո: Գրավոր առաջարկներ չեն ստացվել: Խնդրում եմ կողմ քվեարկել: Շնորհակալ եմ:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցեր չեն կարող լինել: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը, պարոն Մկրտչյան:

Հարակից զեկուցող՝ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ Արմեն Խաչատրյան:

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում սույն լրացումների և փոփոխությունների կատարելն ու անհրաժեշտությունը ծագել է տարիների ընթացքում Ոստիկանության և ներքին գործերի համակարգի կողմից իրականացված վարչական վարույթի ընթացքում ի հայտ եկած խնդիրների լուծման անհրաժեշտությունից: Խնդրում եմ կողմ քվեարկել նախագծին:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Խաչատրյան: Մտքերի փոխանակություն: Եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնո՞ւմ եք, պարոն Խաչատրյան և պարոն Մկրտչյան: Անցնում ենք հաջորդ հարցի քննարկմանը: Հարգելի գործընկերներ, խնդրում եմ լռություն: Լռություն, հարգելի գործընկերներ, պարոն Խաչատրյան:

Քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված ««Պետական պաշտոններ և պետական ծառայության պաշտոններ զբաղեցնող անձանց վարձատրության մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը:

Հիմնական զեկուցող՝ պաշտպանության նախարարի տեղակալ Արման Սարգսյան:

 Ա.ՍԱՐԳՍՅԱՆ

-Ազգային ժողովի հարգարժան փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, Կառավարության օրենսդրական նախաձեռնության կարգով ձեր քննարկմանը ներկայացված ««Պետական պաշտոններ և պետական ծառայության պաշտոններ զբաղեցնող անձանց վարձատրության մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագծի համաձայն՝ զինված ուժերում արհեստավարժ պայմանագրային զինվորական ծառայության ամբողջական կայացման նպատակով սահմանվում են բանակի (գլխավոր շտաբի) սերժանտի, կորպուսի (վարչության) սերժանտի, շտաբի սերժանտի պաշտոններ և դրանց վարձատրության գործակիցներ:

Հարգելի գործընկերներ, խնդրում եմ երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունել օրենքի նախագիծը:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, պարոն Սարգսյան: Հարցեր չեն կարող լինել:

Հարակից զեկուցող՝ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Վահագն Ալեքսանյան: Համեցեք:

 Վ.ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Մեծարգո փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, հարցը քննարկվել է պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովում, ստացել դրական եզրակացություն, դրանից բացի, նաև հանձնաժողովում տեղի է ունեցել շատ ծավալուն ու բավականին լավ աշխատանքային քննարկում գլխավոր շտաբի պետի տեղակալի մասնակցությամբ: Կարծում եմ՝ մեր ընդդիմադիր գործընկերները ևս բավականին գոհ են մնացել նաև էդ աշխատանքային քննարկումից: Հանձնաժողովում հարցը դրական եզրակացություն է ստացել միաձայն քվեարկությամբ: Էնպես որ, խնդրում եմ կողմ քվեարկել: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Մտքերի փոխանակության համար գրանցում: Գեղամ Մանուկյան:

 Գ.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, շատ կարևոր օրենքի քննարկում է: Իրականում զինված ուժերում արմատական նորամուծության հարց է: Թեև սերժանտական ինստիտուտը դեռ 2008-ից ներդրվել է զինված ուժերում, բայց ոչ ամբողջական ծավալով: Իրոք աշխատանքային քննարկում եղել է պաշտպանության հանձնաժողովում, որտեղ մենք ձեռնպահ ենք քվեարկել և ցանկանում ենք ամբողջական պատկերը ստանալ: Գլխավոր շտաբի պետի տեղակալը եկել էր հանձնաժողով: Անդրանիկ Քոչարյանը կարողացավ մենակ Մելքոնյան Գագիկին բերման ենթարկել, շատ էլ ներկայացուցչական չէր, բայց շատ կարևոր է, և հանձնաժողովում էլ պարոն փոխնախարարին ասում էի՝ սերժանտը պատկերացվում է որպես ծնող զինված ուժերում, և որպես ծնող պետք է վերաբերմունք լինի, որովհետև ինքը զինվորների էսպես տեր ու տիրակալն է դառնում: Աշխատավարձը պարոն փոխնախարարը զեկուցում է՝ այսքան: Հիմա եկեք պատկերացնենք՝ սերժանտին ասում են՝ դու աշխատավարձը ստանում ես, բայց նաև պետք է ատեստացիա հանձնես, մի հատ էդ քո ամբողջ 6 ամսվա, ենթադրենք, կրթական փուլից հետո մի հատ էլ ստուգենք՝ դու իրո՞ք կարող ես ավելի գիտելիք ունենալ, նոր քո աշխատավարձը բարձրացնենք: Եվ էս ատեստացիայի ինստիտուտը, գործընկերներ, իրականում Կառավարությունը փորձում է ասել՝ այ, ատեստացիա ենք մտցրել. էդպես չէ: Ատեստացիայով այսօր զինված ուժերում աշխատավարձի բարձրացում ստանում են հիմնականում շտաբային, բարձրաստիճան տարբեր հրամանատարական պաշտոններ զբաղեցնող զինվորականները: Ես ձեզ մեկ օրինակ ասեմ: Մարտական հենակետում ծառայություն իրականացնող, 2022 թվականի ռազմական գործողություններ իրականացրած, տասնյակ կյանքեր փրկած դիպուկահարն ատեստացիայից կտրվել է, գիտե՞ք ինչից, շարայինից: Նայեք, իրականում ահավոր է աշխատավարձը: Մենք այսօր եկանք Ազգային ժողով…

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Խնդրում եմ ժամանակն ավելացրեք՝ նաև խմբակցության անունից ելույթ ունենալու:

 Գ.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Իրար քննադատեցինք, կռիվ արեցինք, բան արեցինք, գնացինք, ամեն մեկը ստանում է մոտավորապես մի օրվա համար. էսօր մենք գնացինք, պետական բյուջեից մեզ փոխանցում են 22 հազար դրամ, պատգամավորներ: Ճանապարհը հիմա, Մատենադարան ոնց որ Նիկոլ Փաշինյանն էլի գնալու է կրթելու հետ կապված, պարեկները բանը փակել են, պարեկներն առանց ատեստացիայի, որովհետև պարեկը համարվում է՝ դե, արդեն 5 ամիս սովորել է, ի՞նչ ատեստացիա պարեկին, թեկուզ ոչ բարձրագույն կրթությամբ ստանում է 371 հազար դրամ: Էս պահին, որ մենք էստեղ նստած ենք, գործընկերներ, Ազգային ժողովի պատգամավորներ, բյուջե քվեարկած պատգամավորներ, մենք, որ էստեղ նստած ենք, Հայաստանի մարտական հենակետում անձրևին, ձյանը և այլն, կոնկրետ տեղ կարող եմ ասել, մարտական հերթապահություն իրականացնող պայմանագրային զինծառայողը գիտե՞ք՝ ինչքան է ստանում: Մենք ստացել ենք 22 հազար դրամ, պարեկը մոտավորապես ստացել է 11 հազար դրամ մի օրվա համար, մարտական հերթապահություն իրականացնողը ստացել է 1700 դրամ, 1700 դրամ: Սա է իրականությունը: Էդ ատեստացիայով հարյուր քանի հազար դրամներ, չի մանրամասնում պարոն փոխնախարարը: Հազարից ավելի սերժանտ է պետք լինելու զինված ուժերում ամենաստորին մակարդակում, որն առնվազն 10 զինվորի տեր ու տիրակալն է լինելու, բայց նրա աշխատավարձն ի տարբերություն պարեկի, ընդամենը մոտավորապես 222 հազար է լինելու: Սա է իրավիճակը, և երբ այս հարցերը բարձրաձայնում ենք իրականում, պարոն փոխնախարար, Անդրանիկ Քոչարյան, ահավոր արձագանքներ են, որովհետև իրական պատմությունը լրիվ ուրիշ է. մարտական հերթապահություն իրականացնողը չի կարողանում էդքան ժամանակ ունենա՝ ֆիզոյի, շարայինի, սրա, որպեսզի ատեստացիա անցնի: Այսքանը: Շնորհակալ եմ:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնո՞ւմ եք, պարոն Ալեքսանյան: Համեցեք:

 Վ.ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Մանուկյան, էդ ի՞նչ թվաբանություն է: 1700 դրամ մեկ օրվա համար աշխատավարձը, որ ասում եք, դա գալիս է ամսական 60 հազար դրամից քիչ: Դա Հայաստանի նվազագույն աշխատավարձից քիչ է: Չի կարող տենց աշխատավարձ լինի, չի կարող տենց աշխատավարձ, գոյություն չունի տենց, անհնար է տենց աշխատավարձը լինի, բացառված է դա ուղղակի, ալոգիկ է տենց բան, չի կարող տենց բան լինի, այսինքն՝ մենք ունենք զինծառայող, որ ամսական 50 հազար դրամ աշխատավա՞րձ է ստանում: Չկա տենց բան: Պարոն Մանուկյան, չկա տենց բան: Ինչ վերաբերում է այս թիրախավորմանը՝ պարեկների հետ կապված, Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության ծառայողները պետք է ստանան բարձր աշխատավարձ, Հայաստանի Հանրապետության զինծառայողները պետք է ստանան բարձր աշխատավարձ: Առհասարակ, Հայաստանի Հանրապետության պետական ծառայողները պետք է ստանան բարձր աշխատավարձ, ու էս ուղղությամբ մենք քայլեր ձեռնարկել ենք, ձեռնարկում ենք, ու ոչ մի իշխանություն էդքան քայլ չի ձեռնարկել ու էդքան աշխատավարձ չի բարձրացրել, ինչքան մենք: Նույն զինծառայողների աշխատավարձը ոչ մեկն էնքան չի բարձրացրել, ինչքան մենք ենք բարձրացրել, ու որ տենց թիրախային էս ուղղվածությունն անընդհատ պարեկներին, պարեկներին թիրախ… Էդ մարդկանցից ի՞նչ եք ուզում, ես չեմ հասկանում: Պարոն Մանուկյան, անկեղծ, ինձնից շատ ոչ մեկը չի ուզում, որ մեր զինծառայողները ստանան հնարավոր ամենաբարձր աշխատավարձը, ու դրա ուղղությամբ ամեն ինչ արվում է, բայց չի կարելի անընդհատ պարեկներին թիրախավորել: Էդ պարեկները հո օդից չեն ընկել էս երկրում: Էդ մարդիկ նույն էն տղերքն են, որ 2 տարի առաջ, օրինակ, սահման են պահել, նույն մարդիկ են, որ զինծառայություն են անցել: Մեր քաղաքացիներն են, ինչքա՞ն կարելի է էդ մարդկանց նկատմամբ սենց բան անել, էդ բանը ներարկել մարդկանց նկատմամբ: Չի կարելի տենց թիրախավորել: Անկեղծ եմ ասում՝ կոնկրետ խավ է, որին դրած անընդհատ թիրախավորում ու ատելություն եք սերմանում: Նորմալ չէ, էլի: Մի ասեք՝ պարեկն էսքան պետք է ստանա, էն էլ էնքան, այսինքն՝ առաջարկում եք պարեկի աշխատավարձն իջեցնե՞լ: Խոսեք թիրախային, ասեք՝ եկեք բարձրացեք սերժանտների աշխատավարձը, ես էլ ասեմ՝ այո, եկեք բարձրացնենք ինչքան հնարավոր է, տեսնենք՝ ինչ է հնարավոր դրա համար անել, բայց դրա հաշվին թիրախավորելով պարեկներին, ինչի՞ համար: Կներեք: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Կարող է նրանից է, որ պաշտպանում են, որ պետական շենքերը հրոսակները չգրավեն, կարող է դրանից է: Պարոն Սարգսյան, դուք ավելացնելու բան ունե՞ք: Համեցեք: Մենք, իհարկե, ընդմիջման ժամի հաշվին կանենք, բայց ավարտենք, որ դուք էլ ազատ լինեք ձեր գրաֆիկում: Համեցեք:

 Ա.ՍԱՐԳՍՅԱՆ

-Ես կաշխատեմ շատ կարճ արձագանքել պարոն Մանուկյանին: Ուրեմն, ես նոր լրացուցիչ ճշտեցի, և մենք ձեր ասած օրական 1700 դրամ աշխատավարձ հասկացողությունը առհասարակ չունենք: Դա մինիմալն եմ ասում՝ մարտական հերթապահություն իրականացնողներինը մոտ 4 հազար է, սակայն կապված դիրքերի կահավորվածության վիճակից՝ նաև դրա վրա ավելանում է գումար, այսինքն՝ առնվազն ստանում է աշխատավարձ, դրա վրա ավելանում է հավելում առնվազն 4 հազար և դիրքերի վիճակից ելնելով՝ նաև որոշակի գումար: Աշխատավարձն առնվազն, ինչ որ դուք նշեցիք՝ 220 հազարի չափով, դա մինիմալն է, իսկ ինչ ասում եմ, դրանք հավելումներ են Կառավարության 712 որոշումով սահմանված կարգով: Այնպես որ, հարգարժան գործընկերներ, և՛ ատեստավորումը, և՛ աշխատավարձը, դրանք փոխկապակցված՝ զինվորականի թե՛ սոցիալական վիճակը, թե՛ զինծառայողի կարգապահություն, իր ֆիզիկական ամրակազմ վիճակի պահպանություն, թե՛ սպառազինությունից, ռազմական տեխնիկայից օգտվելու կանոնների իմացություն. ամբողջությամբ միայն դրականին են միտված, իսկ պարոն Մանուկյան, ձեր բերած օրինակը, որ դիպուկահարը շարայինից կտրվել է, շարայինը դա հենց զինվորական կեցվածքին մեր ցանկալի զինվորին հասնելու համար իրականացվող մի միջոցառում է: Շատ զինվորականներ էլ, որոնք ունեն որոշակի առողջական խնդիրներ, ես անձամբ եմ տեսել, ովքեր շարայինին մասնակցել և գերազանց են հանձնել: Ընդամենը պետք է ջանալ, ընդամենը պետք է չարչարվել, և այդ աշխատավարձին հավելում որպես ստանալ նաև այլ գումարներ, ինչպես նաև ատեստավորվելու պարագայում՝ ես ուղղակի մի թիվ հնչեցնեմ, որը նախորդ անգամ ես, երբ հնչեցրել եմ, հնչեցրել եմ լավ գնահատականի պարագայում: Էս, ինչ կասեմ, ավելի շատ է, երբ գերազանց ստանան: Ես ասեմ լավը, որ այս պահին հստակ կարող եմ ասել՝ 9/9 խմբի մեր սերժանտի, ատեստավորված սերժանտի աշխատավարձը, որը կարող է նաև չունենալ բարձրագույն կրթություն, կազմելու է առնվազն 670 հազար: (Խոսակցություն դահլիճում): Այո, դրանից ներքև 635 հազար՝ 9/8 խմբինը: (Խոսակցություն դահլիճում): Լավ ատեստավորված ամենացածր սերժանտի աշխատավարձը, լավ, լինելու է 490 հազար: Կարծում եմ՝ սա հրապուրիչ է, սա գրավիչ է, և մենք սա կարող ենք հիրավի համարել որպես դրական նաև մոտեցում թե՛ սոցիալական վիճակի բարելավման իմաստով, և թե՛ մեր զինված ուժերը պատրաստված սերժանտներով համալրելու իմաստով:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: (Խոսակցություն դահլիճում):

  Ա.ՍԱՐԳՍՅԱՆ

-Եթե մարտական հերթապահություն իրականացնի:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Կհանդիպենք ընդմիջումից հետո: